Zmiany w wyposażeniu

strażaków w ochrony osobiste

st. bryg. mgr inż. Robert Czarnecki

gł. spec. ds. ochron osobistych i sprzętu ratowniczego

CNBOP

I. Do ochron osobistych, które uległy kardynalnym zmianom można zaliczyć:

• Ubrania specjalne.

• Hełmy.

• Buty.

• Rękawice.

• Maski i aparaty oddechowe.

• Zatrzaśniki

II. Niewielkim zmianom uległy:

• Ubrania chroniące przed czynnikami chemicznymi.

• Ubrania chroniące przed promieniowaniem cieplnym i płomieniem

III. Zmianom nie uległy:

• Pas strażacki.

• Linka strażacka 20 i 30 m

IV. Wprowadzono również dodatkowy wyrób:

• Kominiarki

Paradoksem było, że większości wyrobom

przeznaczonym do ochrony strażaka nie stawiano

żadnych wymagań w zakresie odporności na

zapalenie, czy też odporności na wysokie

promieniowanie cieplne.

Poniżej przedstawię kilka przykładów

Ubranie bojowe

Mundur bojowy tzw. moro - wzór 68,

stosowany do połowy lat

dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia.

Słowo "moro" jest skrótem od określenia

"Materiał Odzieżowy

Roboczo-Ochronny”.

„Moro” było wykonane w 100% z tkaniny

bawełnianej, bez żadnego impregnatu

powodującego odporność na zapalenie

jak również dodatkowych warstw

chroniących strażaka przed

promieniowaniem cieplnym

Ubranie specjalne

Od roku 1993 CNBOP zaczęło wydawać pierwsze dopuszczenia na ubrania wykonane w 100% z materiałów trudnopalnych. Były one wielowarstwowe, wyposażone w wodoszczelne membrany paroprze-

puszczalne.

Pierwsze ubrania specjalne były

wykonane z tkaniny aramidowej typu nomex i stąd przyjęła się potoczna nazwa tego nowego typu i kroju

ubrań jako NOMEXY.

Ubranie specjalne

Ubranie z tkanin aramidowych były jak na tamte czasy bardzo drogie (w porównaniu z ubraniem typu „moro” ok. 7-10 razy), z tego powodu na okres przejściowy od roku 1996 zostały zastąpione

tzw. ubraniem popularnym specjalnym w skrócie UPS, które miało warstwę zewnętrzną i podszewkę wykonaną z

impregnowanej bawełny, natomiast na warstwę termoizolacyjną zastosowano łatwopalne włókniny poliestrowe.

Ubrania były około 3-4 krotnie tańsze niż ubrania wykonane w 100% w włókien aramidowych, dlatego na dobre zajęły miejsce w naszych jednostkach ochrony przeciwpożarowej.

Wejście Polski do UE - DYREKTYWA 89/686/EWG, określająca podstawowe wymagania dla środków ochrony indywidualne.

Rozporządze Ministra Gospodarki dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dziennik Ustaw nr 209, poz. 2173) .

Ubranie specjalne

Aby uzmysłowić Państwu jak bardzo duże zagrożenie dla użytkowników stwarzały ubrania bawełniane w stosunku do ubrań z tkanin aramidowych, należy porównać indeksy tlenowe tych tkanin.

Index tlenowy (LOI) jest to najmniejsza zawartość tlenu w atmosferze, wyrażona w procentach objętościowych, przy której zachodzi jeszcze proces palenia.

Dla dla tkanin bawełnianych index tlenowy wynosi ok 17.

Dla przykładu tkanina wełniana posiada indeks LOI=23,8, a tkaniny aramidowe: nomex, kermel - LOI=28-31, natomiast słynne już poliamidowe tkaniny PBI/PBO - LOI= 42.

Ubranie specjalne

Najbardziej ekstremalne badania ubrań specjalnych wg PN-EN 469:

a/ określenie rozprzestrzeniania płomienia

b/ sprawdzenie przenikania ciepła od płomienia,

c/ sprawdzenie przenoszenia ciepła od promieniowania,

d/ sprawdzenie odporności na rozciąganie,

e/ sprawdzenie wytrzymałości na rozdzieranie,

f/ określenie zmiany wymiarów w temp. 1800 C,

g/ określenie odporności na przesiąkanie ciekłych substancji chemicznych,

h/ określenie odporności na przemakanie, badanie wg procedury CNBOP – badanie nie ujęte w normie PN-EN 469.

Hełmy

Hełm produkowany od 1994 r.

wg PN-93/M51505.

Od roku 1999 na hełmy

strażackie obowiązuje

norma PN-EN 443.

Hełmy

W hełmach również nie brano pod uwagę palności elementów konstrukcyjnych. Hełmy spełniające polską normę były wyściełane od środka palną tkaniną poliestrową, co wówczas uchodziło, element podnoszący komfort użytkowania.

Zdolność amortyzacji siły uderzenia była w poprzednich hełmach dużo mniejsza.

Buty

20 lat temu można było dostać w komplecie z ubraniem typu „moro” buty, które cholewki miały wykonane z tworzywa skóropodobnego. Sukcesem było posiadać buty wykonane ze skóry.

Obuwie nie posiadało żadnych zabezpieczeń i wzmocnień podesz-wy, palców i stawu skokowego

Aby obuwie nie przemakało, każdy użytkownik miał swoją „metodę” konserwacji obuwia: m. inn.:

smarowanie rozgrzaną pastą do obuwia, rozgrzanym woskiem, nasączanie olejem itp.

Buty

Elementy zabezpieczające stopę przed urazami mechanicznymi:

- stalowa czy lub coraz częściej stosowana wkładka włókiennicza w podeszwie, - stalowy podnosek chroniący palce,

- włóknina zabezpieczająca przed przecięciem piłą łańcuchową.

Zabezpieczenie przed przemakaniem

- wkładka z membrany wodoszczelnej paroprzepuszczalnej typu Gore Tex, lub Sympatex,

- system mikrowentylacji.

Buty

Obuwie gumowe posiada te same

zabezpieczenia co buty skórzane i stanowi

doskonałą ochronę stopy użytkownika.

.

Poprzednio

stosowane w

straży buty

gumowe.

Buty

Ekstremalne próby jakie muszą wytrzymać buty strażackie

wg normy PN-EN 15090

a/ sprawdzenie odporności metalowej wkładki na przebicie –

nacisk siłą 1100 N,

b/ sprawdzenie sztywności nosków obuwia –

uderzenie obciążnika 20 kg z wysokości 1 m,

c/ sprawdzenie odporności podnoska na ściskanie –

nacisk statyczny siłą 15 kN,

d/ sprawdzenie odporności termicznej podeszwy –

podeszwa umieszczona w piasku nagrzanym do temperatury 2500 C

w czasie 40 minut, nie powinna wykazywać uszkodzeń, rozwarstwień

itp. Oznaczenie na bucie HI3.

Rękawice

Do pracy stosowano zwykłe

bawełniane jednowarstwowe

rękawice, wykonane z tkaniny

bawełnianej zwanej drelichem,

czasem był to drelich, łączony ze

skórą. z tkaniny powlekanej aby

choć trochę zabezpieczyć dłonie

przed wodą i uszkodzeniami

mechanicznymi.

Jakiekolwiek zabezpieczenia w

rękawicach przed przecięciem,

wysoką temperaturą nie istniały.

Rękawice

Obecnie każdy model rękawic składa się

przynajmniej z trzech warstw:

1. Warstwa zewnętrzna –

tkanina aramidowa często powlekana

warstwą silikonu lub skóra.

2. Membrana wodoszczelna, paroprzepu-

szczalna.

3. Podszewka z dzianiny aramidowej

jako główna bariera przed promienio-

waniem cieplnym i przecięciem.

Czasami stosowane są dodatkowe warstwy

włókniny z nomexu, kevlaru zwiększające

ochronę przed promieniowaniem cieplnym

jak również przed uszkodzeniami

mechanicznymi.

Maski i aparaty oddechowe

Już pewnie niewiele osób pamięta maski z niewielkim wizjerem i charakterystyczną wycieraczką, którą poprzez obrót palcami przecierało się zaparowany wizjer.

Maski pracowały w systemie podciśnieniowym.

Obecnie stosowane maski pracują przeważnie w systemie nadciśnienio-wym.

Ta maska stosowana 20 lat temu zapewniała tylko około 20% naturalnego pola widzenia.

Maski i aparaty oddechowe

Obecnie norma PN-EN 136 wymaga aby wizjer zapewniał minimum 80% naturalnego pola widzenia.

Maski posiadają dodatkowe wyposażenie:

- półmaska, zmniejszająca martwą objętość maski

- kanały powietrzne zabezpieczające przed roszeniem wizjerów,

- membrana foniczna,

- system łączności bezprzewodowej,

- system łączenia bezpośrednio z hełmem.

Maski i aparaty oddechowe

W 1990 r. wprowadzono badanie odporności kompletnej maski na

działanie temperatury 1500 C w ciągu godziny, od 1993 roku

wprowadzono w Polsce normę europejską PN-EN 136, gdzie

pojawiło się wymaganie badania palności maski.

Dopiero normą europejską EN 136 z 1996 r. wprowadzono

kompleksowe badania odporności maski na płomień

i promieniowanie cieplne oraz podzielono maski na klasy - „3”

Maski i aparaty oddechowe

Maski i aparaty oddechowe

Analogowy pomiar

ciśnienia powietrza

Elektroniczny system pomiaru ciśnienia

powietrza, informujący użytkownika

o możliwym czasie do wyczerpania zapasu

powietrza z butli. Posiada również

wbudowany sygnalizator bezruchu.

Wielofunkcyjne urządzenie przekazuje

również sygnał o kończącym się zapasie

powietrza w butli ratownika do kierującego

akcją ratowniczą.

Ubrania chroniące przed czynnikami chemicznymi.

Wprowadzono materiały o

wyższej odporności na

działanie czynników chemi-

cznych oraz na podwyż-

szoną temperaturę.

Poprzednio ubrania były

wykonywane z materiału

dwuwarstwowego na bazie

kauczuku tj. Butyl/Viton

obecnie stosowane są

materiały wielowarstwowe

(4-5) na bazie elastomerów.

Zwiększeniu uległa również

powierzchnia wizjerów przez

co poprawiono widoczność

ratownikowi.

Ubrania chroniące przed promieniowaniem cieplnym

i płomieniem. (ubrania żaroodporne)

W tego typu ochronach nie nastąpiły na

przestrzeni 20 lat zasadnicze zmiany

konstrukcyjne. Kiedyś funkcjonował podział

tych ubrań na typy: lekki, średni i ciężki.

Od roku 1996 tj. od kiedy zaczęła

obowiązywać norma PN-EN 1486 ubrania

żaroodporne dzieliliśmy na typy: 1, 2 i 3.

Dopuszczeniu CNBOP podlegał typ 2 i 3.

Od 2007 roku norma PN-EN 1486

pozostawiła tylko jeden typ ubrania

zapewniający ochronę na poziomie

poprzedniego typu 3.

Ubrania chroniące przed promieniowaniem cieplnym

i płomieniem. (ubrania żaroodporne)

Materiały konstrukcyjne stosowane 20 lat temu:

- metalizowane tkaniny z włókna szklanego i bawełny,

- wełna i impregnowana bawełna,

obecnie:

- metalizowane tkaniny z włókien aramidowych,

- włókniny aramidowe.

Ustawą z dnia 19 czerwca 1997 r. „O zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest” (Dz.U. 1997 Nr 101 poz. 628) wprowadzono zakaz stosowania azbestu we wszystkich dziedzinach przemysłu. Art. 7b. ustawy mówi „Kto wbrew przepisom ustawy wprowadza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej azbest lub wyroby zawierające azbest, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

CNBOP od roku 1990 r. nie dopuszcza ubrań żaroodpornych z włókien azbestu.

Pas strażacki - PN-88/M-51502 z zatrzaśnikiem - PN-87/M-51503

Trwają prace nad wprowadzeniem do stosowania w działaniach straży pożarnej pasa spełniającego aktualne wymaganie w dziedzinie środków ochrony osobistej tj. PN-EN 358 wyposażonego w linkę bezpieczeństwa zgodną z PN-EN 354.

Od 2010 r. zatrzaśniki muszą

spełniać wymagania normy

PN-EN 362 Łączniki.

Pas strażacki

Przykłady pasów ustalających pozycję podczas pracy wg PN-EN 358

Linka strażacka

Linka strażacka ratownicza - wg PN-86/M51510 może służyć: zabezpieczania linii ssawnej lub do asekuracji osoby wchodzącej do zadymionej piwnicy, lub innych pomieszczeń o „labiryntowym” rozmieszczeniu, ponieważ nie spełnia wymagań jakie stawia się linkom służącym do zapobiegania upadkom z wysokości - PN-EN 795.

Od 2010 roku dopuszcza się inne konstrukcje linek strażackich jednak ich parametry wytrzymałościowe muszą być co najmniej takie jak określone w normie PN-86/M51510.

Kominiarki

W Polsce pierwsza kominiarka

była dopuszczona w 1993 roku.

W 2004 wprowadzono normę

PN-EN 13911 określającą wyma-

gania na kominiarki strażackie.

Kominiarki wykonywane są z

jedno i dwuwarstwowych dzianin

z włókien nomex i nomex/viskoza

Dziękuję za uwagę