Szkolenie Stowarzyszenia Pożarników Polskich w Pułtusku, 11-13. 06 2014 r.

Ewakuacja z samolotów pasażerskich- wybrane zagadnienia

Powyższy temat jest kontynuacją tematyki związanej z przygotowaniem lotnisk do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych w przypadku zdarzeń z udziałem pasażerskiego statku powietrznego.

PLAN PREZENTACJI

1. Przykłady sytuacji wymagających ewakuacji pasażerów.

2. Elementy technicznego wyposażenia samolotu do prowadzenia ewakuacji:

– drzwi ewakuacyjne,

– okna do wykorzystywania w ewakuacji,

– trapy, trapo-tratwy, tratwy,

– liny ewakuacyjne,

– dodatkowe wyposażenie (kamizelki ratunkowe),

– oświetlenie ewakuacyjne.

3. Przygotowanie i działanie personelu pokładowego.

4. Działania służb ratowniczo- gaśniczych.

1. Przykłady sytuacji wymagających ewakuacji pasażerów Pożar - na pokładzie, silnika napędowego lub pomocniczego APU,

w luku bagażowym, wyciekającego paliwa lotniczego. Poważne zmiany strukturalne konstrukcji samolotu - urwane

podwozie, pęknięty kadłub.

Zjazd samolotu z pasa startowego, np. w sektor trawiasty. Lądowanie awaryjne bez wysuniętego podwozia.

Lądowanie na wodzie. Inne sytuacje, np. emisja niebezpiecznej substancji lub par z bagażu

podręcznego w kabinie pasażerskiej.

Szanse przeżycia katastrofy lotniczej przez pasażerów( kolorem zielonym oznakowane są miejsca najbardziej bezpieczne)

Na podstawie badań Uniwersytetu Greenwich z 2008 roku zleconych przez UK Civil Aviation Authority (odpowiednik ULC w Polsce).

2. Elementy technicznego wyposażenia samolotu do prowadzenia ewakuacji

Do ewakuacji z samolotów przeznaczone są:

→ drzwi ewakuacyjne,

→ okna do wykorzystania w ewakuacji,

→ okna-uchylne, lub luk w suficie kokpitu pilotów,

→ trapy,

→ trapo-tratwy,

→ liny ewakuacyjne.

W przypadku lądowania awaryjnego i wodowania dodatkowym wyposażeniem ratowniczym są kamizelki i tratwy ratownicze.

Drzwi ewakuacyjne

Do ewakuacji służą drzwi wejściowe a niekiedy drzwi serwisowe w kadłubie samolotu. Ich rozmieszczenie i liczba zależy od typu samolotu a przede wszystkim od jego wielkości co bezpośrednio związane jest z liczbą przewożonych pasażerów.

Drzwi ewakuacyjne Okna ewakuacyjne

Drzwi i okna do celów ewakuacyjnych w razie potrzeby mogą być otwarte od wewnątrz i od zewnątrz kadłuba. Natomiast nie jest możliwe ich otwarcie od wewnątrz podczas lotu, ze względu na różnicę ciśnień zewnętrznego i wewnętrznego w samolocie i specjalne zabezpieczenia. W większych samolotach pasażerskich w kokpicie znajdują się również klapy ewakuacyjne usytuowane w górnej części kokpitu. Służą one przede wszystkim do ewakuacji załogi.

Klapy ewakuacyjne

Trapy – zsuwnie ewakuacyjne

Konieczność wykorzystania trapów wynika z odległości wyjść ewakuacyjnych od poziomu gruntu. W przypadku samolotów mniejszych tj. ATR 42, ATR 72 i EM- 145 odległości te są niewielkie. Natomiast dla dużych, np. B- 747 mogą osiągają wielkość nawet 9.0 m.

Trapy to pneumatyczne, napełniane CO2 i powietrzem urządzenia wykonane z tkaniny poliuretanowej. Ogólnie trap składa się z jednokomorowej przestrzeni, części do zjazdu wzdłuż trapu, systemu napełniania wraz z inżektorem, belki mocującej do samolotu, oświetlenia halogenowego awaryjnego, uchwytów dających możliwość przytrzymania trapu.

Trapo- tratwy, np. w samolocie B-767, spełniają taką samą rolę jak trapy. Łączą w sobie zalety trapu i tratwy. Są one wykonane z włókna poliuretanowego, dwukomorowe napełniane w podobny sposób jak trapy. Poza częścią środkową służącą do ewakuacji po obu ich stronach znajdują się dwie podłużne tratwy mogące pomieścić 58 osób (maksymalnie 78 osób). W razie potrzeby mogą one być odczepione od samolotu. Na jej wyposażeniu znajduje się zestaw narzędzi do bezpiecznego dryfowania, zestaw pierwszej pomocy i sygnalizacji.

Uruchomione trapy ewakuacyjne w samolocie B- 787 Trap ewakuacyjny z samolotu B- 737 na przeglądzie

Tratwy ratunkowe

Samoloty latające nad dużymi akwenami wodnymi poza kamizelkami, trapami i trapo-tratwami wyposażone są dodatkowo w tratwy ratunkowe.

Tratwa składa się z dwóch niezależnych komór tak dobranych, że w przypadku uszkodzenia jednej druga umożliwia bezpieczne unoszenie się na wodzie rozbitków. Tratwa napełniona jest mieszaniną powietrza i dwutlenku węgla.

Tratwa ratunkowa i jej części składowe Tratwa ratunkowa – ćwiczenia załogi samolotu

Liny ewakuacyjne

Liny ułatwiają ewakuację pasażerów i załogi z kokpitu. Znajdują się one na wyposażeniu samolotów większych w tym przypadku ATR- 72 i B-737, B-767 i B- 747. Lin używa załoga kokpitu jeżeli po lądowaniu awaryjnym czy wodowaniu droga ewakuacji przez kabinę pasażerską jest niemożliwa. Natomiast liny przy oknach w kabinie pasażerskiej nad centropłatem używane są jedynie w przypadkach wodowania jeżeli zachodzi konieczność wykorzystania skrzydła jako drogi ewakuacji.

Dodatkowe wyposażenie- kamizelki ratunkowe

Po opuszczeniu samolotu po wodowaniu kamizelki ratunkowe pozwalają utrzymać się na wodzie ewakuowanym osobom. Wykonane są z niepalnego materiału - poliuretanu. Na pokładzie powinno znajdować się co najmniej tyle kamizelek co liczba podróżujących. Kamizelki pasażerów mają kolor żółty a załogi czerwony.

Kamizelka ratunkowa- pasażera Drogi ewakuacyjne w podłodze samolotu ( dojścia ewakuacyjne)

Oświetlenie ewakuacyjne

Oświetlenie awaryjne włącza się automatycznie w momencie utraty zasilania z podstawowego źródła zasilania samolotu. Może być również włączone przez pilotów z kokpitu lub załogę pokładową. Składa się ono z:

→ napisów EXIT nad wyjściami i na poziomie podłogi,

→ napisu EXIT w korytarzach,

→ punktów świetlnych na suficie,

→ podświetlonej ścieżki w podłodze / ścieżka usytuowana jest po lewej stronie dojścia do wyjścia ewakuacyjnego/,

→ podświetlonych kierunkowskazów w ścieżkach prowadzących do wyjść.

Dojścia ewakuacyjne

Do wyjść ewakuacyjnych z pokładu prowadzą dojścia, których szerokość waha się w granicach od 0,4 do 0,5 m a ich długość może dochodzić do kilkunastu metrów w największych samolotach.

Oświetlenie ewakuacyjne zewnętrzne

W zależności od typu samolotu oświetlenie awaryjne zewnętrzne może być włączone automatycznie bądź ręcznie. Automatycznie włącza się po stronie po której zostało otwarte uzbrojone wyjście awaryjne. Ręcznie włącza się zazwyczaj jednocześnie z oświetleniem wewnętrznym.

Instrukcje bezpieczeństwa dla pasażerów

W instrukcji zawarte są informacje w jaki sposób zapinamy pasy bezpieczeństwa, korzystamy z masek tlenowych, kamizelek ratunkowych, trapów, wyjść ewakuacyjnych a także jak wygląda rozkład wyjść ewakuacyjnych w danym samolocie.

Przykładowa instrukcja bezpieczeństwa dla pasażerów samolotu B-737 - 400

3. Przygotowanie i działanie personelu pokładowego

W zależności od czasu jaki pozostał do przyziemienia uruchamiany jest jeden z dwóch scenariuszy przygotowania pasażerów i załogi:

→ do 10 minut – skrócone przygotowanie

→ powyżej 10 minut – pełne przygotowanie

Pełne przygotowanie odróżnia się od skróconego tym, że realizuje się np. indywidualny briefing pasażerów w sekcjach i osób specjalnej troski.

W każdym przypadku ewakuacja rozpoczyna się po zatrzymaniu samolotu i usłyszeniu z kokpitu pilotów wyraźnego polecenia.

Procedura polega na:

→ pozostawieniu wszelkiego podręcznego bagażu i butów,

→ włączeniu sygnalizacji do ewakuacji,

→ ocenie sytuacji na zewnątrz,

→ otwarciu wyjść ewakuacyjnych,

→ ewakuowaniu pasażerów (średnia prędkość ewakuacji z jednego wyjścia

2 osoby na sekundę),

→ ewakuowaniu się personelu,

→ gromadzeniu pasażerów w jednym miejscu i w marę możliwości udzielaniu im wszechstronnej, możliwej pomocy.

4. Działania służb ratowniczych

W momencie przekazania informacji do Punktu Alarmowego Lotniskowej Straży Pożarnej o lądowaniu awaryjnym na terenie lub w rejonie operacyjnym lotniska ogłaszany jest stan pełnej gotowości bojowej sił i środków ratowniczych.

Działania LSP polegają na:

→ prowadzeniu natarcia prądami gaśniczymi, jeżeli powstał pożar,

→ operowaniu prądami gaśniczymi w taki sposób aby umożliwić ewakuowanym pasażerom i personelowi pokładowemu przemieszczenie się do strefy bezpiecznej,

→ prowadzeniu ewakuacji pasażerów, którzy z jakiś względów pozostali w samolocie i pasażerów ze strefy zagrożonej,

→ prowadzeniu obrony polegającej na pokryciu pianą terenu, na którym występuje ryzyko zapalenia się paliwa lotniczego wypływającego z uszkodzonych zbiorników,

→ udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej

→ współdziałaniu z innymi podmiotami ratowniczymi tj. Państwowa Strażą Pożarną, służbami medycznymi, Strażą Ochrony Lotniska, Policją czy służbami technicznymi lotniska.

Opracował dr inż. Andrzej Kamński, Specjalista ds. operacyjno-szkoleniowych Służby Ratownictwa- Lotniskowej Straży Pożarnej Lotniska Chopina w Warszawie