Zjawiska zachodzące w obszarze edukacji i ich wpływ na małopolski rynek pracy

Zjawiska zachodzące w obszarze edukacji

i ich wpływ na małopolski rynek pracy

Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji

WUP w Krakowie

„Uczenie się nie jest koniecznością. Podobnie, jak przeżycie”

W. E. Deming

Podstawowe daneLICZBA MIESZKAŃCÓW MAŁOPOLSKI I STRUKTURA WIEKU

31 XII 2006 r. – 3280,1 tys.31 III 2008 r. – 3271,2 tys.

w wieku: przedprodukcyjnym 686,8 tys.produkcyjnym 2061,3 tys.

w tym w w. mobilnym 1335,9 tys.

w tym w w. niemobilnym 725,4 tys.

poprodukcyjnym 513,1 tys.

Obciążenie demograficzne 59%

Podstawowe daneSTRUKTURA WYKSZTAŁCENIA

Podstawowe dane

WYDATKI NA EDUKACJĘ I WYCHOWANIE

W 2006 r. z budżetów samorządów na oświatę

i wychowanie przeznaczono w Małopolsce

3.267.810.995,85 zł3.267.810.995,85 zł

słownie: niemal TRZY MILIARDY DWIEŚCIE SZEŚĆDZIESIĄT SIEDEM MILIONÓW OSIEMSET JEDENAŚCIE TYSIĘCY ZŁ

Bibliografia• Raport o Kapitale Intelektualnym Polski, red. M. Boni, Warszawa 2008• Strategia Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do roku 2010, MENiS, • High/Scope Perry Preschool Study, Texas Youth Commission, 1993• Sprawozdanie ze sprawdzianu w 2008 roku. Osiągnięcia uczniów

kończących szkołę podstawową w 2008 roku, Wydział Badań i Analiz, OKE w Krakowie, Kraków 2008

• Ocena sytuacji na rynku pracy w Małopolsce w 2007r.: Gospodarka, Edukacja i kształcenie, WUP w Krakowie, 2008

• Badania losów absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych w Małopolsce, WUP w Krakowie, 2007

• Aspiracje edukacyjne uczniów klas III krakowskich gimnazjów w roku szkolnym 2006/07, Wydział Edukacji UMK, Kraków 2007

• Kształcenie zawodowe w województwie małopolskim w świetle wyników egzaminów zewnętrznych, E. Araminowicz, OKE w Krakowie, Kraków 2007

• Rynek pracy a osoby bezrobotne 50+. Bariery i szanse, Akademia Filantropii, Warszawa 2007

• Diagnoza rynku pracy i wykluczenia społecznego w Małopolsce, red. J Górniak i S. Mazur, w ramach projektu Małopolski system analiz i programowania polityk rynku pracy, MSAP, Kraków 2007

Kluczowe pojęcia

KAPITAŁ RELACYJNY:potencjał związany z wizerunkiem Polski na zewnątrz, poziomem integracji z globalną gospodarką, atrakcyjnością dla jej zagranicznych „klientów” – partnerów handlowych, inwestorów, turystów

KAPITAŁ SPOŁECZNY:potencjał zgromadzony w pol-skim społeczeństwie w postaci obowiązujących norm postę-powania, zaufania i zaangażo-wania, które wspierając współpracę i wymianę wiedzy, przyczyniają się do wzrostu dobrostanu Polski

KAPITAŁ STRUKTURALNY:potencjał zgromadzony w elementach infrastruktury narodowego systemu edukacji i innowacji – placówkach oświatowych, naukowych, badawczych, infrastrukturze teleinformatycznej, własności intelektualnej

KAPITAŁ LUDZKI:potencjał zgromadzony we wszystkich Polakach, wyraża-jący się w ich wykształceniu, doświadczeniu życiowym, postawach, umiejętnościach

i mogący służyć poprawie aktualnego i przyszłego dobrobytu społecznego Polski

KAPITAŁ INTELEKTUALNY:ogół niematerialnych aktywów ludzi, przedsiębiorstw, społeczności, regionów, instytucji i procesów, które odpowiednio wykorzystane mogą być źródłem obecnego i przyszłego dobrostanu kraju

KAPITAŁ INTELEKTUALNY

Kluczowe pojęcia

LLL/KSZTAŁCENIE USTAWICZNEProces stałego odnawiania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwający w ciągu całego jej życia

„Koncepcja uczenia się przez całe życie (OECD - Paryż 1996) obejmuje rozwój indywidualny i rozwój cech społecznych we wszystkich formach oraz wszystkich kontekstach – w systemie formalnym i nieformalnym, tj. w szkołach, placówkach kształcenia zawodowego, uczelniach, placówkach kształcenia dorosłych, oraz w ramach kształcenia incydentalnego, a więc w domu, w pracy i w społeczności”

Edukacja przedszkolnaPOZIOM UCZESTNICTWA W EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ

Źródło: Eurostat

Polska

Edukacja przedszkolnaKORZYŚCI Z UCZESTNICTWA W EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJBadania naukowe jednoznacznie wskazują, że większa część umiejętności intelektualnych i społecznych kształtuje się w najmłodszych latach życia

W prowadzonym od lat 60-tych XX wieku badaniu High/Scope Perry Preschool Study badano wpływ uczestnictwa w wysokiej jakości programie przedszkolnym dla 3- i 4-latków na ich sytuację w życiu dorosłym

Edukacja przedszkolnaGrupa objęta programem

przedszkolnymWskaźniki w % Grupa nieobjęta programem

przedszkolnym

29 zarobki 2000$ miesięcznie lub większe 7

36 posiadanie domu na własność 13

30 posiadanie 2 samochodów 13

71 ukończenie szkoły (12 klas lub więcej) 54

59 korzystanie z pomocy społecznej w wieku 18-27 lat 80

7 5 lub więcej aresztowań 35

7 aresztowanie za produkcję lub handel narkotykami 25

15 udział w programach dla osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi* przez rok lub dłużej

34

Kobiety

48 zarobki powyżej 1000$ 18

80 posiadanie pracy 55

8 udział w programach dla osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi* (przez rok lub dłużej)

37

84 ukończenie szkoły (12 klas lub więcej) 35

40 zamężne 8

Mężczyźni

42** zarobki 2000$ miesięcznie lub większe 6

52 korzystanie z pomocy społecznej w wieku 18-27 lat 77

12 5 lub więcej aresztowań 49

52 posiadanie domu na własność 21

Edukacja przedszkolnaWNIOSKI:

• Udział dzieci w wysokiej jakości programie edukacji przedszkolnej w wieku 3-4 lat stworzył ramy dla ich sukcesu w życiu dorosłym

• Dla osiągnięcia sukcesu w szkole i społeczności przy wykorzystaniu doświadczeń z wczesnego dzieciństwa, związanych z odnoszeniem sukcesu, niezbędny jest rozwój dyspozycji, które pozwalają dzieciom lepiej radzić sobie w kontaktach z ludźmi i z wykonywaniem zadań

• Odczuwane przez całe życie ekonomiczne korzyści odnoszone przez uczestników programu przedszkolnego, ich rodzin i środowiska wielokrotnie przewyższają ekonomiczne koszty programu, w którym uczestniczyli

Edukacja przedszkolnaGłówne bariery i problemy - Dostęp do przedszkoli

Małopolska

Podregion krakowski

Podregion m. Kraków

Podregion nowosądecki

Podregion oświęcimski

Podregion tarnowski

Liczba przedszkoli 795(13)

148(1)

167(4)

162(6)

170(0)

148(2)

Liczba miejsc w przedszkolach

60.397(506)

9.743(35)

18.183(291)

10.068(145)

12.828(0)

9.575(35)

Liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli

59.885(405)

9.935(17)

18.302(285)

9844(91)

12.400(0)

9.404(12)

W tym dzieci do lat 6 59.569(99)

9.893(0)

18.218(84)

9755(8)

12.342(0)

9.361(7)

Liczba dzieci w wieku 3-6 lat zamieszkujących w (pod)regionie

133.965 28.291 24.347 37.286 24.787 19.354

% dzieci uczęszczających do przedszkola

44,5% 35% 74,8% 26,2% 50% 48,4%

Poziom zaspokojenia zapotrzebowania* 45,1% 34,4% 74,4% 27% 51,8% 49,5%

Edukacja przedszkolnaKonsekwencje dla rynku pracy

• Brak dostępu do wysokiej jakości wczesnej edukacji przyczynia się do zaprzepaszczania szans dzieci i marnowania potencjalnego kapitału ludzkiego

• Dostęp do wysokiej jakości edukacji przedszkolnej jest szczególnie ważny dla dzieci, którym środowisko domowe nie może zapewnić odpowiednich warunków i bodźców rozwoju: dzieci z rodzin ubogich, dysfunkcyjnych, ale również mieszkających w biednych regionach kraju

• Brak dostępu do edukacji przedszkolnej wpływa również na aktywność zawodową kobiet

Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne

LICZBA SZKÓŁ I POZIOM SKOLARYZACJISpadek liczby szkół podstawowychW roku szkolnym 2006/2007: w 1 524 szkołach podstawowych (w tym 53 specjalnych) uczyło się prawie 226 tys. dzieci (w tym blisko 1,8 tys. dzieci w szkołach specjalnych)W porównaniu z rokiem 1999/2000 liczba szkół podstawowych w Małopolsce zmniejszyła się o 175, tj. o 10,3%, a liczba uczniów o 118,5 tys., tj. o 34,4%

Wzrost liczby gimnazjówW roku 2006/2007 w 714 gimnazjach (w tym w 52 specjalnych) uczyło się 136,6 tys. uczniów (w tym 2,2 tys. w gimnazjach specjalnych)W porównaniu z rokiem 1999/2000 w Małopolsce nastąpił wzrost liczby placówek o 188, tj. o 35,7% oraz wzrost liczby uczącej się w nich młodzieży – o 84,4 tys., tj. o 161,7%


WYNIKI NAUCZANIA I EGZAMINÓW

Uczniowie w Małopolsce osiągają wyższe od przeciętnych w kraju wyniki egzaminów zewnętrznych

Jest to wynik WZGLĘDNIE dobry, ponieważ…


Polskie szkoły są mało efektywne w rozwijaniu kompetencji poznawczych: przeciętne rezultaty w matematyce są osiągane przy wielokrotnie większym nakładzie czasu, niż w krajach osiągających lepsze wyniki. Z kolei w zakresie nauk przyrodniczych czas przeznaczany na naukę w polskiej klasie należy do najniższych w UE


GŁÓWNE BARIERY I PROBLEMY zróżnicowana jakość nauczania niedostateczna dbałość o jakość

wychowawczej pracy szkół brak współdziałania szkoły i środowiska

rodzinnego brak dostosowania procesu edukacji do

indywidualnych potrzeb uczniów (zwłaszcza uczniów uzdolnionych i uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi)

brak w procesie nauczania elementów przygotowujących do wyboru zawodu


WYBÓR SZKOŁY• Czynny:

– konieczność szybkiego zdobycia zawodu

– przewidywanie wysokich zarobków

• Bierny:– brak wolnych miejsc w innej

szkole– brak innej szkoły w okolicy– namowa kolegów– namowa rodziców (opiekunów)– porada psychologa, pedagoga

szkolnego, doradcy zawodowego

WYBÓR KIERUNKU• Czynny:

– łatwość uzyskania pracy w wyuczonym zawodzie

– konieczność szybkiego zdobycia zawodu

– zainteresowania• Bierny:

– brak wolnych miejsc w innej klasie

– namowa kolegów– namowa rodziców (opiekunów)– porada psychologa, pedagoga

szkolnego, doradcy zawodowego

KONSEKWENCJE DLA RYNKU PRACYBrak w procesie nauczania elementów przygotowujących do wyboru zawodu skutkuje dużą skalą błędnych decyzji młodzieży w zakresie wyboru kierunku dalszej nauki i zawodu


KONSEKWENCJE DLA RYNKU PRACYDysproporcje między wynikami w nauce przedmiotów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych są pogłębiane w toku dalszej nauki i owocują nadprodukcją absolwentów o profilu humanistycznym przy jednoczesnym deficycie pracowników z przygotowaniem technicznym i ścisłym

Szkolnictwo ponadgimnazjalne

SZKOLNICTWO ZAWODOWE I OGÓLNE

Typy liceówuczniowie

absolwenci

licea ogólnokształcące ponadgimnazjalne dla młodzieży bez specjalnych 64 558 20 835

licea ogólnokształcące specjalne ponadgimnazjalne dla młodzieży 135 44

licea ogólnokształcące ponadpodstawowe dla dorosłych 1 076 2 857

licea ogólnokształcące ponadgimnazjalne dla dorosłych 5 491 1 028

uzupełniające licea ogólnokształcące dla młodzieży (bez specjalnych) 0 0

uzupełniające licea ogólnokształcące dla młodzieży specjalne 32 0

uzupełniające licea ogólnokształcące dla dorosłych 5 964 1 284

deklaratywny i rzeczywisty

poziom uczestnictwa


Typy szkół średnich zawodowych i artystycznych uczniowie absolwenci

licea profilowane dla młodzieży bez specjalnych 9 959 4 763

licea profilowane dla młodzieży specjalne 90 49

ponadgimnazjalne technika dla młodzieży bez specjalnych 52 629 10 070

ponadgimnazjalne technika dla młodzieży specjalne 202 44

technika uzupełniające dla młodzieży bez specjalnych 269 0

technika uzupełniające dla młodzieży specjalne 16 0

ponadpodstawowe średnie szkoły zawodowe dla młodzieży bez specjalnych 0 875

ponadpodstawowe średnie szkoły zawodowe dla młodzieży specjalne 0 31

licea profilowane dla dorosłych 149 0

ponadgimnazjalne technika dla dorosłych 618 19

ponadpodstawowe średnie szkoły zawodowe dla dorosłych 482 3 966

ponadgimnazjalne technika uzupełniające dla dorosłych 5 639 0

szkoły artystyczne nie dające uprawnień zawodowych ze specjalnymi 4 376 569

szkoły artystyczne dające uprawnienia zawodowe 2 347 394

Typy zasadniczych szkół zawodowych uczniowie absolwenci

ponadgimnazjalne szkoły przysposabiające do pracy zawodowej specjalne 539 60

ponadgimnazjalne zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży bez specjalnych 20 948 7 202

ponadgimnazjalne zasadnicze szkoły zawodowe dla młodzieży specjalne 1 466 517

ponadgimnazjalne zasadnicze szkoły zawodowe dla dorosłych 246 95

ponadpodstawowe szkoły zasadnicze dla dorosłych 73 32


WYNIKI NAUCZANIA I PRZYSTĘPOWANIE DO EGZAMINÓW

MATURA

EGZAMINY ZAWODOWEAbsolwenci techników lepiej zdają etap pisemny egzaminu, a absolwenci szkół zasadniczych etap praktycznyPorównując wyniki z lat 2006 i 2007 można zaobserwować poprawę wyników absolwentów szkół zasadniczych, natomiast pogorszenie wyników absolwentów techników

Największe trudności na egzaminie zawodowym sprawia zdającym PRZETWARZANIE DANYCH LICZBOWYCH I OPERACYJNYCH


T i Spol

ZSZ

4 551 absolwentów

w 36 zawodach

Do egzaminu zawodowego w 2006 roku przystąpiło

10 125 absolwentów

w 38 zawodach

Choć nie wszyscy uczniowie szkół zawodowych przystępują do egzaminów potwierdzających kwalifikacje, zdawalność jest bardzo zróżnicowana, w niektórych zawodach niska

87.30% 86.20%88.80%

66.60% 67.70%73.00%

61.30% 62.10%

68.10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

kraj OKE w Krakowie woj.małopolskie

Zdało etap pisemny Zdało etap praktyczny otrzymało dyplom

Wyniki egzaminu zawodowego absolwentów T i SPol w

2006 roku

Szkolnictwo ponadgimnazjalneGŁÓWNE BARIERY I PROBLEMY ORAZ KONSEKWENCJE DLA RYNKU PRACY

• Edukację w zasadniczych szkołach zawodowych wybiera głównie młodzież o niskich aspiracjach i niewielkich zdolnościach. Niewielu uczniów angażuje się w zdobywanie doświadczenia zawodowego i zdawanie egzaminów zawodowych

• Uczniowie techników nastawiają się raczej na kontynuację nauki na studiach i nie przywiązują wagi do praktycznej nauki zawodu ani do egzaminów zawodowych

• Zagrożeniem dla osób z wykształceniem zawodowym, zwłaszcza zasadniczym zawodowym, jest posiadanie ograniczonych, wąsko wyspecjalizowanych kompetencji, co ogranicza ich elastyczność podejmowania zatrudnienia, a w konsekwencji pogarsza ich sytuację na rynku pracy

• Zbyt duży nacisk kładziony na promocję kształcenia ogólnego skutkuje brakiem pracowników z przygotowaniem zawodowymi wysoką motywacją oraz umiejętnościami dalszego podnoszenia i uzupełniania kwalifikacji

Szkolnictwo wyższePOZIOM UCZESTNICTWANa przestrzeni ostatnich lat w Małopolsce nastąpił wzrost liczby osób legitymujących się wykształceniem wyższymW roku akademickim 2006/2007 na 34 małopolskich uczelniach studiowało 203,5 tys. studentów:

• 55,7% - kobiety • 115,5 tys. osób, czyli 56,8% - na

studiach stacjonarnych W 2006 roku 34,5 tys. osób otrzymało dyplom ukończenia szkoły wyższejDane te byłyby bardzo dobre, gdyby nie fakt, że struktura kształcenia na poziomie szkolnictwa wyższego jest nieadekwatna do potrzeb rynku pracy

Szkolnictwo wyższeBARIERY I PROBLEMY

Boom akademicki w Polsce ma wymiar ilościowy, a nie jakościowy:

• Na uczelniach publicznych, pracownicy uczelni są wynagradzani głównie za dorobek naukowy, a nie za dobrą pracę ze studentami

• Na uczelniach prywatnych część studentów uczy się bardziej dla dyplomu niż dla wiedzy

• Polskie uczelnie słabo wypadają w rankingach uczelni wyższych na świecie

• Nierówny dostęp do szkolnictwa wyższego pogłębiany jest przez sposób funkcjonowania systemu stypendialnego

• W ocenie menedżerów i przedsiębiorców polski system edukacyjny jest słabo dopasowany do potrzeb gospodarki

• Współpraca między uczelniami a biznesem jest wręcz śladowa – zarówno w zakresie praktycznego kształcenia studentów, jak i B&R

Szkolnictwo wyższeKONSEKWENCJE DLA RYNKU PRACY Nadpodaż absolwentów z wykształceniem

humanistycznym Deficyty specjalistów z zakresu nauk ścisłych,

zwł. związanych z nowymi technologiami, pogłębiane przez „brain draining”

Duża podaż osób z wyższym wykształceniem (szczególnie w okresach „rynku pracodawcy”) skutkuje:

• wypieraniem z rynku osób o niższych kwalifikacjach • zatrudnianiem osób z wyższym wykształceniem na

stanowiskach poniżej ich kwalifikacji • niższymi płacami dla tej grupy, co z kolei skłania do

emigracji zarobkowej najbardziej mobilną część siły roboczej

Kształcenie ustawiczne/LLLSTRUKTURA WIEKOWA I POZIOM UCZESTNICTWA

Tylko 16,2% Polaków w wieku 55-64 lata korzysta z jakichkolwiek form zdobywania wiedzy. To powoduje, że osoby 50+, które są często w pełni sprawne fizycznie i psychicznie, przestają być aktywne zawodowo

i społecznie tylko dlatego, że nie aktualizują swojej wiedzy i umiejętności

Kształcenie ustawiczne/LLLNOWE TECHNOLOGIEWykorzystanie nowoczesnych technologii w upowszechnianiu LLL jest utrudnione ze względu na niskie kompetencje ICT grup biorących najmniejszy udział w kształceniu ustawicznym oraz z uwagi na niedostateczny rozwój infrastruktury

Kształcenie ustawiczne/LLLGŁÓWNE BARIERY I PROBLEMY ORAZ

KONSEKWENCJE DLA RYNKU PRACY Niski poziom aktywności zawodowej Polaków… Niski wiek wyjścia z rynku pracy… Niechęć do udziału w kształceniu

ustawicznym… Brak nawyków, a często również umiejętności

uczenia się przez całe życie…

…utrudniają Polsce osiągnięcie celów Strategii Lizbońskiej

Wnioski• 7,8% gospodarstw domowych w Małopolsce,

przebadanych w ramach projektu MSAP i UJ, deklaruje brak dostępu do szkół i przedszkoli publicznych* - 4 razy więcej na wsi niż w miastach

• Poprawa dostępności i jakości wczesnej edukacji to klucz do ograniczenia nierówności społecznych

• Edukacja młodzieży powinna uwzględniać nabywanie umiejętności poszukiwania pracy i uczenia się przez całe życie

• Bezpłatna wyższa edukacja nie uwzględniająca potrzeb rynku pracy jest inwestycją, która nie przynosi korzyści na poziomie adekwatnym do nakładów

• Dobrze zaplanowana i wdrażana interwencja z EFS może

i powinna w znaczący sposób wpłynąć na poprawę stanu edukacji w Małopolsce i pośrednio na sytuację na małopolskim rynku pracy

Dziękuję Państwu za uwagę

e-mail: [email protected]

Zjawiska zachodzące w obszarze edukacji i ich wpływ na małopolski rynek pracy

Documents

Transcript of Zjawiska zachodzące w obszarze edukacji i ich wpływ na małopolski rynek pracy