Ziemia i wszechświat Zadanie 1

Podpisz elementy wskazane na rysunku przedstawiającym globus.

a) Równik

b) Półkula południowa

c) Półkula północna

d) Biegun północny

e) Biegun południowy

f) Południki

g) Zwrotnik Raka

h) Zwrotnik Koziorożca

i) Koło podbiegunowe północne

j) Koło podbiegunowe południowe

Zadanie 2

Dopasuj zakończenie, wpisując symbol prawidłowej odpowiedzi:

Globus jest przestrzennym modelem Ziemi.

A. Pokrywa go siatka geograficzna utworzona przez ……….

a) Południki

b) Równoleżniki

c) Południki i równik

d) Południki i równoleżniki

B. Służą ode do ……….

a) Określenia położenia punktu

b) Określenia wysokości punktu n.p.m.

c) Wyznaczenia stref klimatycznych

d) Określenia zmiany pór roku

C. Południki są łukami ……….

a) Zmniejszającymi swoje promienie w kierunku północnym i południowym

b) O jednakowej długości

c) Wyznaczającymi kierunek wschód–zachód

d) Z których najdłuższy jest równik

D. Równik dzieli kulę Ziemską na ……….

a) Części: północno-zachodnią i północno-wschodnią

b) Dwie półkule: północną i południową

c) Dwie półkule: wschodnią i zachodnią

d) Części: południowo-zachodnią i południowo-wschodnią

Zadanie 3 Odczytaj z mapy współrzędne geograficzne punktów A, B, C, D i dopasuj do nich wartości podane

poniżej.

a) 300N 30

0W b) 30

0N 30

0E c) 30

0S 30

0E d) 30

0S 30

0W

Zadanie 4 W Bielsku Białej (19

0E) Słońce góruje:

a) o 1 godz. i 16 minut wcześniej niż w Londynie i o 4 godz. i 44 minuty później niż w Norylsku

(900 E)

b) o 1 godz. i 16 minut później niż w Londynie i o 44 minuty wcześniej niż w Norylsku (900 E)

c) o 19 minut później niż w Londynie i o 1godz. i 11 minut wcześniej niż w Norylsku (900 E)

d) o 19 minut wcześniej niż w Londynie i o 1godz. i 11 minut później niż w Norylsku (900 E)

Zadanie 5

Pewien amerykański biznesmen przybył służbowo do Londynu. Musiał jednak jak najszybciej

skontaktować się ze swoim biurem w Nowym Jorku (750 W) czynnym od godziny 9.00 czasu

miejscowego. O której godzinie powinien zadzwonić biznesmen?

a) o godz. 18.00

b) o godz. 14.00

c) o godz. 3.00

d) o godz. 22.00

Zadanie 6

W konsekwencji stałego nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity i ruchu obiegowego Ziemi

obserwujemy występowanie pór roku. Rysunki poniżej miały przedstawić oświetlenie Ziemi podczas

równonocy i przesileń. Niestety, pomylono do nich opisy. Przyjrzyj się dokładnie zamieszczonym

seriom rycin i wybierz spośród nich jedną właściwą a, b, c lub d.

Zadanie 7

Wybierz spośród podanych legendę pasującą do mapy przedstawiającej strefy oświetlenia Ziemi.

Zadanie 8 W tabeli podano wysokość górowania Słońca w pierwszych dniach pór roku dla czterech miast

europejskich. Aby obliczyć wysokość Słońca nad horyzontem w dowolnym miejscu kuli ziemskiej w

pierwszym dniu wiosny (21 marca) i pierwszym dniu jesieni (23 września) można skorzystać ze wzoru:

(gdzie Ø oznacza szerokość geograficzną).

Miejscowość 21 marca

23 września 22 czerwca 22 grudnia

a 370 45’ 61

0 12’ 14

0 18’

b 520 02’ 75

0 29’ 28

0 35’

c 290 52’ 53

0 19’ 6

0 35’

d 210 34’ 45

0 01’ noc polarna

A. Pod jaką literą ukryto Helsinki (600 08’ N)?

B. Która z miejscowości a, b, c czy d leży za kołem podbiegunowym północnym?

C. W którym z miast a, b, c czy d dzień jest najkrótszy 22 czerwca?

Zadanie 9

Uzupełnij luki w tekście (wpisując a, b, c lub d).

A. Mapa jest obszarem całej powierzchni Ziemi lub jej części, albo obrazem nieba, ciała

niebieskiego, na którym przedstawione są obiekty i zjawiska (naturalne, społeczne lub

ekonomiczne) ……….

a) Na płaszczyźnie

b) Przestrzennie

c) Trójwymiarowo

d) Pod pewnym kątem

B. Mapa stanowi źródło informacji geograficznej. Aby ją odczytać należy korzystać ze

znaków zawartych ……….

a) W siatce kartograficznej

b) W legendzie

c) W skali mapy

d) W siatce geograficznej

Strefy Ziemi Zadanie 10 Który z zamieszczonych niżej schematów najlepiej oddaje współzależność stref Ziemi?

a

c

b

d

Zadanie 11

Ustal, miedzy którymi strefami zachodzą podane współzależności:

A. Erozja gleb wywołana wycinaniem lasów.

a) litosfera i biosfera

b) hydrosfera i biosfera

c) hydrosfera i pedosfera

d) pedosfera i biosfera

B. Podniesienie się poziomu wody w rzece na skutek ulewnych opadów.

a) biosfera i hydrosfera

b) biosfera i atmosfera

c) hydrosfera i atmosfera

d) atmosfera i pedosfera

C. W zależności od podłoża (skały macierzystej) powstaje określony typ gleby.

a) biosfera i pedosfera

b) pedosfera i litosfera

c) litosfera i atmosfera

d) atmosfera i pedosfera

Zadanie 12

Które działy geografii zajmują się badaniem poszczególnych sfer Ziemi? Utwórz pary: sfera – dział

geografii.

1. atmosfera a) hydrologia

2. hydrosfera b) geomorfologia

3. litosfera c) geografia gleb

4. pedosfera d) klimatologia

Zadanie 13

Uzupełnij opis do schematu przedstawiającego przekrój stożka wulkanicznego.

a) Komora podziemna

b) Komin

c) Krater główny

d) Przewód boczny

e) Potok lawy

Zadanie 14

Połącz w pary: proces i skutek jego działania.

A. Wietrzenie chemiczne a) Wydmy

B. Działalność akumulacyjna wiatru b) Klif

C. Wietrzenie fizyczne c) Gołoborza

D. Erozyjna działalność morza d) Jaskinie i inne formy krasowe

Zadanie 15

W laboratorium chemicznym przebadano 4 próbki wody pochodzącej z różnych mórz. W których z nich

– wskaż właściwą nazwę spośród podanych – stwierdzono najniższe zasolenie, jeśli wiadomo, że:

próbka wody z Morza Czarnego zawierała o 20g (na 1000g wody) mniej soli od próbki z Morza Czerwonego

próbka wody z Zatoki Perskiej wykazała zasolenie ok. 42‰, czyli takie samo, jak woda z Morza Czerwonego

w wodzie pochodzącej z Morza Bałtyckiego stwierdzono zawartość 7g soli (na 1000g wody)

a) Morze

Czarne

b) Morze

Bałtyckie

c) Morze

Czerwone

d) Zatoka

Perska

Zadanie 16 Do każdego rysunku dopasuj opis i przykład.

a) Opady są większe niż parowanie b) Parowanie jest większe niż opady

c) np. Europa Zachodnia d) np. Sahara

Zadanie 17 Wybierz spośród podanych właściwe określenia i użyj ich do opisania rysunku przedstawiającego

studnię artezyjską.

a) Warstwa nieprzepuszczalna b) Warstwa zaskórna

c) Warstwa artezyjska d) Warstwa wodonośna

Zadanie 18 Uzupełnij tabelę.

Bieg rzeki Nachylenie terenu Charakterystyka biegu rzeki

A – górny

B – środkowy

C – dolny

Nachylenie terenu:

I. teren górzysty

II. bardzo niewielki spadek

III. mniejszy spadek niż w górach

Charakterystyka biegu rzeki: a) Przewaga procesów akumulacji, tworzą się mielizny

b) Duża siła nośna wód, silna erozja denna

c) Mniejsza siła nośna wody, dlatego osadza się materiał skalny przez nią niesiony, tworzą się

meandry

Zadanie 19 Uporządkuj pomieszane elementy przyporządkowując je do jednej z dwu grup: A lub B

A – czynniki geograficzne wpływające na klimat

B – składniki pogody

a) Ciśnienie atmosferyczne b) Wilgotność

c) Szerokość geograficzna d) Odległość od mórz i oceanów

e) Wielkość i rozmieszczenie lądów i oceanów f) Opady atmosferyczne

g) Prądy morskie h) Wiatry

i) Zachmurzenie j) Wysokość n.p.m.

k) Ukształtowanie terenu l) Temperatura powietrza

m) Rodzaj podłoża

Człowiek i Ziemia Zadanie 20

Określ główną przyczynę (spośród podanych poniżej) przemieszczeń ludności wymienionych w

punktach A, B i C.

A. Z Ruandy w Afryce uciekło do sąsiednich krajów ok. 3mln osób.

B. W latach 1800 – 1939, 40mln Europejczyków wyjechało do Stanów Zjednoczonych.

C. Znaczna liczba ludności napłynęła do utworzonego 1947 roku państwa Izrael.

Przyczyny: a) migracje z przyczyn ekonomicznych

b) migracje polityczne

c) migracje społeczne

Zadanie 21

Wskaż wśród wymienionych czynników te, które wpływają na podjęcie przez migrantów decyzji o

zmianie miejsca zamieszkania ze wsi na miasto.

a) Zróżnicowany rynek pracy b) Nieskażone środowisko

c) Możliwość awansu społecznego d) Lepszy dostęp do usług

e) Przeludnienie f) Brak pracy poza rolnictwem

Zadanie 22

Na wykresie przedstawiono poziom urbanizacji dla prawie wszystkich kontynentów. Uzupełnij podpisy

pod wykresem, wpisując oznaczenia literowe a, b lub c.

a) Azja b) Australia i Oceania c) Ameryka Północna

Zadanie 23

Na mapie zaznaczono pięć największych miast świata, z których każde liczy ponad 15 mln

mieszkańców.

A. Połącz numer zaznaczony na mapie i właściwą nazwę.

a) Seul b) Los Angeles c) Nowy Jork

d) Meksyk e) Sao Paulo

B. Podaj trzy największe miasta świata w kolejności od największego.

Zadanie 24

Wybierz właściwe zakończenie.

A. Pszenica jest zbożem o dużych wymaganiach glebowo-klimatycznych, dlatego jej najwyższe

plony uzyskuje się na:

a) rędzinach, madach, bielicach

b) bielicach, brunatnoziemach, czarnoziemach

c) czarnoziemach, madach, czarnych ziemiach

B. Największa powierzchnia upraw pszenicy znajduje się w Eurazji, a także:

a) Na preriach Stanów Zjednoczonych i południowej Kanadzie oraz w Argentynie i

południowo-wschodniej Australii

b) W delcie Nilu, w północnej Kanadzie, w północno-zachodniej Australii

c) W południowej części Stanów Zjednoczonych, w Kanadzie, w delcie Nilu, w środkowej

części Australii

C. 90% światowych zbiorów ryżu przypada na kraje:

a) równikowe b) monsunowe c) afrykańskie

D. Do roślin oleistych należą: soja, rzepak, słonecznik, palma oleista, a także:

a) Kukurydza i sezam b) Bataty i maniok c) Orzeszki ziemne i oliwki

Kraje świata Zadanie 25

Odpowiedz na pytania wybierając jedną prawidłową odpowiedź:

A. Jak nazywa się największa wyspa kontynentu europejskiego?

a) Islandia b) Sardynia

c) Kreta d) Wielka Brytania

B. Jaka wysokość ma najwyższy szczyt Europy Mt. Blanc?

a) 4807m n.p.m. b) 4231m n.p.m.

c) 4404m n.p.m. d) 4620m n.p.m.

C. Które miasto europejskie ma największą liczbę mieszkańców?

a) Londyn b) Moskwa

c) Paryż d) Berlin

D. Która rzeka europejska jest najdłuższa?

a) Ren b) Wołga

c) Dunaj d) Dniepr

Zadanie 26

Na mapach przedstawiono charakterystyczny dla Azji Południowo-Wschodniej układ wyżów i niżów

barycznych.

1. Która mapa: A czy B obrazuje sytuację panującą latem?

2. Jak nazywa się klimat, w którym występuje rozpatrywane zjawisko?

a) podzwrotnikowy b) umiarkowany

c) okołobiegunowy d) monsunowy

Zadanie 27

Dokończ zdanie i odpowiedz na pytanie:

A. Południowo-zachodnie wybrzeże Ameryki Południowej opływa:

a) Zimny Prąd Peruwiański b) Ciepły Prąd Peruwiański

c) Ciepły Prąd Brazylijski d) Zimny Prąd Brazylijski

B. Która spośród zamieszczonych map poprawnie przedstawia układ prądów morskich

wpływających na klimat Ameryki Południowej?

Zadanie 28

Które zdania dotyczą wód (powierzchniowych lub podziemnych) Australii?

A. W nieckach geologicznych zalegają artezyjskie wody podziemne.

B. Wnętrze kontynentu jest całkowicie pozbawione rzek.

C. W północno-zachodniej części kontynentu występują liczne, rozległe jeziora.

D. Na obszarach o zróżnicowanych opadach atmosferycznych w ciągu roku płyną rzeki okresowe.

E. We wschodniej części kontynentu występuje morze śródlądowe.

F. W rejonie Wielkich Gór Wododziałowych występują cieplice i źródła mineralne.

Polska. Środowisko naturalne. Krainy geograficzne. Zadanie 29

Po zmianach na mapie politycznej Europy, mających miejsce na początku lat 90-tych, Polska graniczy

obecnie z 7 państwami. Odpowiedz na pytania dotyczące przebiegu granic naszego kraju.

A. Spośród wszystkich sąsiadów z tym państwem łączy nas najdłuższa granica wynosząca aż

790km. Który to kraj?

a) Niemcy b) Czechy c) Ukraina d) Białoruś

B. Granica z tym państwem ma w większości naturalny przebieg. Z którym państwem graniczymy

poprzez Odrę i Nysę Łużycką?

a) z Niemcami b) ze Słowacją c) z Ukraina d) z Litwą

C. Z którym państwem Polska graniczy poprzez Karpaty?

a) z Niemcami b) z Czechami c) ze Słowacją d) z Ukrainą

Zadanie 30

Góry Świętokrzyskie należą do najstarszych gór w Polsce. Są górami niskimi, gdyż przez bardzo długi

czas podlegały działaniu niszczących czynników zewnętrznych. Pod ich wpływem utworzone zostały na

tym obszarze charakterystyczne formy. Wybierz je spośród podanych i skojarz z nazwą procesu

odpowiedzialnego za ich powstanie.

Formy: Procesy:

a) klif

b) gołoborza

c) hałdy

d) meandry

e) jaskinie

A. wietrze mrozowe

B. działalność człowieka

C. działalność mórz

D. zjawiska krasowe

E. działalność rzek

Zagadnienia społeczno-gospodarcze Polski Zadanie 31

We współczesnym świecie coraz większego znaczenia nabierają prognozy ludnościowe. Trafne

przewidywania opierają się na znajomości procesów demograficznych. Odpowiedz zatem na pytania.

Co by było, gdyby …

A. migracje ze wsi do miast uległy nasileniu?

a) Wzrósłby wskaźnik urbanizacji

b) Spadłby wskaźnik urbanizacji

c) Ustałby proces urbanizacji

B. Spadła liczba urodzeń?

a) wzrósłby przyrost naturalny

b) wzrósłby przyrost rzeczywisty

c) zmalałby przyrost naturalny

C. Wydłużył się czas życia ludności?

a) Społeczeństwo byłoby młodsze

b) Społeczeństwo byłoby starsze

c) Zmniejszyłaby się liczba ludności

Zadanie 32

Jakim rodzajem usług zajmuje się każda z wymienionych instytucji (każde przedsiębiorstwo)?

a) Telekomunikacja Polska S.A. A. Transport

b) Linie Lotnicze PLL LOT B. Łączność

c) Caritas C. Handel

d) Uniwersytet Jagielloński D. Ochrona zdrowia

e) Giełda Papierów Wartościowych E. Opieka społeczna

f) Szpital – Pomnik Matki Polki F. Edukacja

g) Teatr Stary G. Turystyka

h) Biuro Podróży Triada H. Kultura

i) Hipermarket Géant I. Administracja publiczna

j) Urząd Miasta J. Instytucja finansowa

Zadanie 33

Które obiekty spośród wymienionych zostały wpisane przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa

Przyrody i Kultury?

a) Zamek w Malborku

b) Krzemionki Opatowskie – kopalnia krzemienia

c) Stare i Nowe Miasto w Warszawie

d) Biskupin – osada obronna

e) Gdańsk – Stare Miasto

f) Wieliczka – kopalnia soli

g) Były obóz koncentracyjny Oświęcim-Brzezinka

h) Stare Miasto w Toruniu

i) Ostrów Lednicki - grodzisko