ZESTAWY EGZAMIN !

ZESTAW 1 1. Rzsistki u byda.(tritrichomonadozy)

Tritrichomonas foetus (Trichominas vaginalis wystpuje u ludzi) Wystpuje kosmopolitycznie Zaraenie przez krycie inseminacja nie

(znacznie zmniejszya zachorowania u byda w Polsce, teraz spotykane sporadycznie)

Morfologia Trofozoit jest owalnego, rzadziej

wrzecionowatego ksztatu dugoci 1225 m i szerokoci 511 m

Owalne jdro zlokalizowane w przedzie ciaa

Przed jdrem znajduje si blefaroplast. Z ciaek podstawowych pooonych w

pobliu blefaroplastu wychodz 4 wici, z ktrych 3 s skierowane ku przodowi, a jedna, tzw. sterowa, biegnie ku tyowi wzdu krawdzi bony falujcej i koczy si wolno w tyle poza ciaem komrki.

Namnaaj si przez podzia poduny, nie tworz przetrwalnikw.

Zaraenie Krowa Gbokie, bona luzowa macicy, przejciowo pochwa Zaraona od buhaja nosiciela Zaczerwienienie, obrzk sromu, luzowo ropny wypyw,

potem guzkowe zapalenie pochwy Po okoo miesicu moe nastpi samowyleczenie lub

przedostaje si do macicy, Jaowo, ronienia, ropomacicze Jak si zacieli to nie donosi (16 tyg ronienia!) Krowa wyleczona jest jaowa ze wzgldu na cienk bon

luzow

Buhaj Kilka, kilkanacie dni po zaraeniu rozwija si stan zapalny

b. luzowej worka napletkowego i odzi, obrzk puzdra, luzowo-ropny wysik, wybroczyny, guzki, pcherzyki, naderki, bl przy wysuwaniu prcia,

Po 3 tyg objaww stan przechodzi w przewleky, bezobjawowy,

Inwazja nie siga gboko rdo zaraenia

rdem zarazy jest chory buhaj, u ktrego przewleka inwazja przebiega zwykle bezobjawowo. Zaraanie odbywa si wycznie przez akt krycia lub drog sztucznego unasieniania nasieniem zanieczyszczonym rzsistkiem. Poza organizmem szybko gin.

Diagnostyka Test luzowy (Polega na zlepieniu rzsistkw pod wpywem

przeciwcia odpornociowych obecnych w luzie pochwowym krw zaraonych rzsistkiem. Wykonanie: Na szkieko z wgbieniem naley nanie badany luz i doda kropl hodowli rzsistka. Wynik dodatni:Pod mikroskopem stwierdza si skupienia (zlepienia) si pierwotniakw)

Rzsistki w luzie, wypuczynach z worka napletkowego, Podoa specjalistyczne, Barwienie Giemsa, Pomiertnie w odku u podw i zmiany bon luzowych

Leczenie Leczenie: Metronidazol, dimetronidazol, pukanie.

2. Capillaria u misoernych Capillaria aerophila Morfologia

Samce 15-25mm, samice 25-32 mm Podobne do wosogwek, ale nie ma a tak mocnego podziau

na wsz i grubsz cz ciaa

Wystpowanie kosmopolityczny. ywiciel ostateczny lis, pies lub kot. ywiciel poredni ddownica. Umiejscowienie puca, oskrzela, tchawica. Cykl

W jajach wydalonych z kaem wyksztaca si larwa. Po zjedzeniu jaj przez ddownice rozwijaj si larwy inwazyjne. Zjedzenie ddownicy przez zwierz misoerne uwalnia larwy. Larwy naczyniami krwiononymi i chonnymi dostaj si do puc. Po odbyciu dalszych dwch linek dojrzewaj pciowo.

Jaja odkaszlnito i poknite, wydalane na zewntrz z kalem lub jak psisko kaszle.

Chorobotwrczo Okres prepatentny 25-29 dni. Kaszel, duszno, niedotlenienie, wycieki, wypywy,

powikania. Capillaria plica Morfologia

Samiec 13-30, samica 30-60mm. Cienki, wosowaty, jaja szarawe, beczukowate

Wystpowanie kosmopolityczny. ywiciel ostateczny lis, pies lub kot. ywiciel poredni ddownica. Umiejscowienie pcherz moczowy. Cykl

Jaja wydalone z moczem, w nich wyksztaca si larwa L1. Po zjedzeniu przez ddownice larwy osadzaj si w jej tkankach.

Po zjedzeniu wychodz do wiata odka- linka (L2), w wietle jelita do L3, migruj do nerek, liniej (L4)

Moczowodami do pcherza, tu dojrzewaj pciowo. Objawy po 2 miesicach. Rzadko wystpuj zaburzenia w

oddawaniu moczu, krew w moczu.

3. Tasiemce u ryb znajdujce si w jelicie cienkim.

Caryophyllaeus laticeps (godzicznik); choroba: kariofiloza!! Morfologia:

0,5-1 cm. Tasiemiec niszy, Tasiemiec nieczonowany (wyglda jak forma larwalna), Gwka bez narzdw czepnych, z pobrudon powierzchni, Przedni koniec ciaa podobno przypomina godzika Jajnik w ksztacie litery H lub motyla, w tylnej czci ciaa.

Wystpowanie Europa. ywiciel poredni skposzczety (rureczniki). ywiciel ostateczny ryby karpiowate. Umiejscowienie jelito cienkie. Cykl:

W skposzczetach po pokniciu onkosfery rozwija si procerkoid,

Zjadane przez ryby i w nich rozwija si ostateczna forma, rozwojem odpowiadajce larwom II stadium plerocerkoidowi u innych tasiemcw niszych ( nie ma drugiego ywiciela poredniego!!!).

Objawy: wychudzenie ryb, podranienie jelita, perforacja jelita przy

duych inwazjach ze niciem, zapobieganie to niszczenie skposzczetw przez spuszczanie stawu i wapnowanie jego dna.

4. Wosogwka u wi Trichuris suis Morfologia

Samce i samice 3-5cm Przednia wosowata, tylna rozszerzona, w cieszej czci

gardziel, Pojedynczy ukad pciowy Tylny koniec ciaa samca zwinity

Wystpowanie kosmopolityczne. ywiciel winia i dzik. Umiejscowienie jelito grube. Cykl

Geohelminty - rozwj bez ywiciela poredniego W wydalonych jajach rozwija si larwa II stadium, Po dostaniu si inwazyjnych jaj do jelita cienkiego wykluwa

si larwa II stadium, Larwa wnika do gruczow b. luzowej kocowego odcinka j.

biodrowego, lepego i okrnicy, Tam podczas fazy histotropowej przechodz 3 linki, Wydostaj si do wiata jelita i osigaj dojrzao pciow.

Chorobotwrczo Prepatentny 6 7 tygodni.

Objawy: Mae inwazje bezobjawowo, Bardziej intensywne u modych wywouj biegunk z krwi,

brak apetytu, zatrzymanie rozwoju, niedokrwisto, osabienie prowadzce do mierci.

Larwy w b. luzowej mog powodowa zapalenie nieytowe, Dojrzae s hematofagami (odywiaj si krwi) s bardziej

patogenne ni larwy. ZESTAW 2 1. Kokcydioza jelit cienkich drobiu (gatunki, ktre najbardziej

patogenne, w jakich odc.jelit ktre) Gatunki ktre wywouj

Eimeria necatrix (schizogonia 3x) Eimeria maxima (3x) Eimeria acevulina (4x) Eimeria mivati (4x)

Te w cienkich. Eimeria brunetti w jelicie prostym i steku, Eimeria tenella w nabonku lepego

Najbardziej patogenne E. tenella i E. necatrix biegunka z krwi, miertelno 50 -100%, szczeglnie u ptakw 3-5 tyg.

Oglnie o kokcydiach: Kosmopolityczne, problem w hodowli kur rodowisko wilgotne bez soca lubi Zaley te od warunkw i higieny u kurek Kokcydia si szybko mno, Formy odporne na warunki rodowiska zewntrznego

Cykl rozwojowy: Schizogonia

Zwierzak zaraa si oocytami ktre maj 4 spory, w kadej po 2 sporozoity

Sporozoity uwalniane po zjedzeniu, maj kompleks apikalny > wnikaj do enterocyta

Powstaj schizonty Tam si dziel, rozpad komrki, uwalniaj si merozoity ->

wnikaj do innych komrek, kolejna schizogonia Gamogonia

Jeli poza enterocytem wytwarza si posta nieatakujca kolejnych enterocytw, to jest to gametocyt, przechodza gametogoni wytwarzaj si makrogametocyty i makrogametocyty. Z tego mikro i makrogamety. Mikro wchodzi w makro tworzc oocyst, wydalan do rodowiska

Sporogonia W rodku oocysty w rodowisku tworz si bezpciowo 4

sporoblasty, ktre si otoczkuj dajc sporocysty, w kadej sporocycie wyksztacaj si dwa sporozoity. Uff.

Chorobotwrczo kokcydii: Uszkadzaj mechanicznie, upoledzaj funkcj jelita

(ograniczenie adsorpcji skadnikw pokarmowych, osabienie aktywno enzymw, zmiana przepuszczalnoci b. luzowej)

Dziaanie toksyczne Zwalczanie kokcydiozy Obecnie w zwalczaniu kokcydiozy (zarwno w leczeniu i

zapobieganiu) stosuje si zwizki chemiczne dziaajce kokcydiostatycznie tzn hamujce rozwj kokcydiw gwnie w fazie rozwoju bezpciowego.

Wymagania dla lekw przeciw kokcydiozowych o 1. Szerokie spektrum dziaania (na wiele gatunkw

kokcydii).

o 2. Maa toksyczno umoliwiajca dugotrwae stosowanie

o 3. Dziaanie na pniejsze fazy rozwoju bezpciowego (poczwszy od II schizogoni)

o 4. Nie wytwarzanie lekoopornoci kokcydiw Zwalczanie Wybierajc lek naley uwzgldni czynniki:

o 1. wiek leczonych ptakw o 2. wykorzystanie produkcyjne ptakw. o 3. sposb podawania preparatu (z karm, wod). o 4. okres karencji. o 5. dziaanie profilaktyczne czy lecznicze preparatu

Zwalczanie kokcydiozy kur Sulfochloropirazyna Sulfadimetoksyna z hydroksydimetylopirydyn Sulfochinoksalina lub sulfachinoksalina z amprolium Amprolium lub amproplium z etopabatem, amprolium z

sulfachinoksalin Toltrazuril

Zapobieganie - Chemioprofilaktyka Polega na podawaniu z karm kokcydiostatykw, przez cay

okres chowu lub w okresach szczeglnego zagroenia uwzgldniajc okres karencji preparatw.

Najczciej stosowanymi kokcydiostatykami s: amprolium, amprolium z etopabatem. monenzyna, narazyna, robenidyna, salinomycyna, sulfachinoksalina z amprolium.

o Program cigy podawanie jednego, okrelonego kokcydiostatyku przez cay okres chowu z zachowaniem okresu karencji.

o Program wahadowy polega na stosowaniu w paszach dwch rnych kokcydiostatykw. Pierwszy na pocztku okresu chowu. Drugi na kocu. Uwzgldniajc okres karencji.

o Program rotacyjny polega na zmianie kokcydiostatyku w danej hodowli co kwarta, lub 2-3 cykle produkcyjne, a nawet co 2-3 lata.

Celem jest opnienie powstawania szczepw lekoopornych. Zapobieganie, immunoprofilaktyka

Coccivac, lmmucox, Poracox np Parqcox-5, Livacox , Nobilis Cox ATM, Eimeriavax, Viracox 500

2. Wszoy i wszawica u Bo (gatunki, rozmiar, cykl oglnie, rnice

midzy wszoami i wszami, co jest bardziej ucilwe dla Bo) WSZOY

Bovicola bovis bydo Bovicola ovis owce Bovicola caprae u kzek Wystpowanie pasoyty o szerokim zasigu geograficznym. W

Polsce do pospolite u byda. Morfologia

Samce 1,2-1,4 mm, samice ok. 1,5 mm U wszow gowa zawsze szersza od tuowia, bezskrzyde, Ciao spaszczone grzbieto-brzusznie, aparat gbowy typu

gryzcego, 3 pary odny z pazurkiem, czuki zbudowane z 3 czonw.

Umiejscowienie U Bo na gowie szyi, grzbiecie i u nasady ogona ( u Ov w

wenie u nasady wosw szyi i tuowia, u Cap na grzbiecie). Cykl

Samica skada ok. 100 jaj na nasad wosw Po upywie 6-8 dni wylgaj si larwy, trzykrotnie liniej

(przeobraenie niezupene), dojrzao pciowa po 2-5 tyg Wszoy odywiaj si naskrkiem, martwymi wosami i

wydzielin gruczow skry, Nie s krwiopijne.

Wszoowica rozprzestrzenia si przez: o Zaraanie przez bezporedni kontakt, a u owiec take za

porednictwem narzdzi uywanych do strzyy. o Wprowadzenie opadnitego wszoami zwierzcia do stada

przyczynia si do rozprzestrzenienia inwazji. o W zaniedbanych, ciemnych i wilgotnych oborach oraz

owczarniach wszoowica wystpuje czciej. Obraz kliniczny wszoowicy przeuwaczy Nieznaczna inwazja przebiega niepostrzeenie.

Masowe wystpowanie pasoytw powoduje niepokj i wyrany wid skry, co zmusza zwierzta do ocierania si o otaczajce przedmioty.

Cigle dranienie skry przez pasoyty oraz mechaniczne urazy przyczyniaj si do powstawania procesw zapalnych skry jej zgrubienia i lokalnych wyysie.

U owiec inwazja wszow powoduje spilnienie, a nawet wypadanie weny

Odrnienie wszow od wszy Dla wszow charakterystyczna jest dua gowa, znacznie szersza od

tuowia. Zwalcza si to to iwermektyn, albo mona Ipowet, Puralyl Zapobiegamy jednoczesna dezynfekcj, dbaniem o czysto,

szybkim eliminowaniem, dobrym jedzonkiem

WSZY Bydo

Haematopinus eurysternus Linognathus vituli Solenoptes capillatus

Owce Linognathus ovillus Linognathus pedalis

Kozy Linognathus stenopsis

Morfologia Samce od 1,6 do 3,3 mm, samice 2-4,5mm Gowa wyduona, wsza od tuowia Czuki 5 czonowe, narzdy gbowe typu kujco-sscego Odwok wyduony, owalny, 3 pary odny z pazurkiem.

Umiejscowienie U krw wszy usadawiaj si na: karku, grzbiecie i u nasady

ogona. (Linognathus pedalis pasoytuje na dolnych partiach koczyn)

Cykl Rozwj ich jest prosty Z jaj (gnidy) przylepionych do wosw, wylgaj si po 7-12

dniach larwy, rnice si od osobnikw dorosych gwnie mniejszymi wymiarami.

W cigu dalszych 2-3 tygodni larwy liniej dwu- lub trzykrotnie i osigaj dojrzao.

Osobniki dojrzale oraz postacie larwalne odywiaj krwi! Obraz kliniczny wszawicy przeuwaczy

Nieznaczna inwazja przebiega zwykle bezobjawowo. Intensywna wszawica powoduje niepokj zwierzt i znaczny

wid powodowany nakuwaniem skry przez wszy, a przede wszystkim dranicym dziaaniem ich liny wprowadzonej do ranek.

Zwierzta ocieraj si o napotkane przedmioty, ogryzaj i drapi swdzce miejsca, co moe by przyczyn mechanicznych urazw.

Zapalenie skry, wyysienia z strupw, spilnienie weny obserwuje si czciej w przebiegu wszawicy ni wszoowicy.

U jagnit inwazja znacznego stopnia powodowa moe niedokrwisto, oglne wyniszczenie, a nawet zejcia miertelne.

3. Cykl i morfologia I.ricinus ( rozmiar, budowa oglnie, cykl , co

przenosz [aciskie nazwy bakterii!], take przykady kleszczy

jedno i dwuywicielowych)

Morfologia

Samiec do 2,5 mm, samica do 5mm (po nassaniu do11 mm)

Po nassaniu wyglda jak nasionko rcznika

Samiec cay pokryty chityn, samiczka tylko czciowo, maa

pytka u podstawy ryjka (samce nie pija albo opijaj samice)

Ciao niesegmentowane, dorose maj 4 pary odny, ryjek dugi,

wyranie wyodrbniony.

ywiciele psy, koty, bydo i konie.

Umiejscowienie na powierzchni skry, szczeglnie w miejscach

gdzie jest ona cienka (okolice podbrzusza, przyrodkowej

powierzchni ud, wymienia, gowy, maowin usznych, szyi)

Cykl

Samice po kopulacji i nassaniu si krwi opuszczaj ywiciela i po

4-27 dniach na rolinach skadaj zlepione wydzielin jaja,

Po ok. 30 dniach z jaj wylegaj si 6-none larwy, wdruj one na

wierzchoki traw i krzeww, skd atakuj mae zwierzta,

po nassaniu si krwi, larwy odpadaj na ziemi i w cigu 3-4 tyg

przeksztacaj si w 8-none nimfy (podobne do dorosych, ale

nie maj otworu pciowego),

nimfy atakuj wiksze zwierzta (np. zajce) i ss krew prze 4-7

dni,

opuszczaj ywiciela, przez 8-12 tyg pozostaj w stanie

spoczynku, nastpnie liniej i przeksztacaj si w dorose

kleszcze,

samice po osigniciu dojrzaoci, ale przed zoeniem jaj opadaj

kolejnych ywicieli i karmi si krwi, natomiast dojrzae samce

nie zawsze pobieraj pokarm,

jest to kleszcz trjywicielowy,

dugo cyklu uzaleniona jest te od temperatury, wilgotnoci i

zdobycia pokarmu, cykl moe trwa 1,5 5 lat.

Rola epidemiologiczna i epizotiologiczna:

Wirusy o Wirus kleszczowego zapalenia mzgu podtypu

zachodniego, Bakterie

o Borrelia burgdorferi, o Riketsje gorczki Q (Coxiella burnetii), o Paeczki durowe (Salmonella enteritidis), o Paeczki tularemii (Francisiella tularensis), o Paeczki listeriozy (Listeria monocytogenes),

o Woskowiec rycy (Erysiopelothrix rhusiopathiae), o Paeczki brucelozy (Brucella melitensis).

Pierwotniaki o Babesia canis i B. capreoli wywoujce babeszjoz u

psw, o Babesia divergens i wywoujce hemoglobinuri

europejsk byda, o Babusia ovis.

Kleszcz dwuywicielowy Hyaloma marginatum (kleszcz wdrowny) 4. Chelyetiella u kota (rozmiar, cykl oglnie, objawy, jakie rasy kotw

podatne)

Cheyletiella blakei

Morfologia

Samiec 350-400um, samica 450-580um (rednio 400 -600 um)

Wystpowanie kosmopolityczne

ywiciel koty ( wicej zrae u kotw rasowych 25%, koty

himalajskie i perskie do 50%).

Umiejscowienie skra gownie na grzbiecie i gowie.

Cykl

Rozwj na jednym ywicielu,

Samica skada jaja przytwierdzajc je do wosa oplatajc

kokonem z wkien,

Wylgaj si larwy, potem stadium protonimfy i deutonimfy

osigaj stadium dojrzae (mona powiedzie nimfa I i II

stadium),

Cykl trwa ok. 2 tygodnie.

Obraz kliniczny

Silny wid skry,

Zwierzta drapi si i wylizuj tak silnie, e sier na caym ciele

bywa mokra.

U wszystkich kotw obserwuje si na gowie szyi i wzdu

krgosupa pojedyncze strupy, sier pokrywa drobny upie!

ZESTAW 3

1. Wgrzyca byda (cysticercosis bovum) Wywoana przez Cysticerkus bovis, form larwaln Taenia saginata

(tasiemiec).

Morfologia

Pcherzyk o wymiarach 7-9x4-6mm, z wpuklonym do wntrza

skoleksem nieuzbrojonego tasiemca z 4 przyssawkami.

Wystpowanie kosmopolityczny.

ywiciel poredni bydo.

ywiciel ostateczny czowiek (dorosy pasoytuje w jelicie

cienkim).

Umiejscowienie - w tkance cznej mini poprzecznie prkowanych, (minie uchwy, misie sercowy (u cielt), minie przeyku, minie jzyka, minie midzyebrowe.

Cykl Czony Taenia saginata wydalane s z kaem czowieka do

rodowiska, jaja mog by rozsiewane w trakcie czynnego ich wypezania z odbytu,

Zaraane byda nastpuje przez zjadanie jaj, z ktrych uwalniaj si onkosfery i wnikaj do naczy ylnych lub chonnych przewodu pokarmowego zwierzt,

Krwiobiegiem wdruj one po caym organizmie i osiadaj si w tkance cznej mini poprzecznie prkowanych,

Po okoo 4 miesicach rozwijaj si w inwazyjne wgry. DROGI ZARAENIA BYDA CYSTICERKOZ

o Per os. o Istnieje rwnie moliwo inwazji rdmacicznej. o Czowiek zaraa si, zjadajc surowe, niedosmaone lub

niedogotowane miso wolowe zawierajce wgry. o Taenia saginata dojrzewa w jelicie cienkim czowieka w cigu

2-3 miesicy.

Obraz kliniczny Cysticerkoza byda przebiega zwykle bezobjawowo. Jedynie u modych cielt w przypadku bardzo intensywnej

inwazji, obserwowa mona podwyszenie temperatury, przyspieszenie oddechw i ttna oraz biegunk.

Niekiedy (w przypadkach znacznej inwazji minia sercowego) mog wystpi - zaburzenia w akcji serca, a take przypadki mierci.

AP W przypadkach obumarcia wgrw, obserwuje si rnej

wielkoci ogniska martwicowe (od ebka szpilki do ziarna grochu) otoczone grub cznotkankow otoczk, wewntrz ktrej znajduj si ltozielonkawa serowata masa, ulegajca z czasem zwapnieniu

2. Kokcydioza jelita prostego i steku kur Eimeria brunetti, (dalej trzeba chyba gada z poprzedniego zestawu

co tam si wie)

3. Pchy- gatunki, inwazja, znaczenie epi Morfologia oglnie

Spaszczone bocznie, owalne, bezskrzyde, dugo 2-3 mm,

Narzdy gbowe kujco-ssce,

Ctenidia grzebienie na policzkach, ich liczba i ukad , jest

charakterystyczna dla gatunku pchy,

Szczecinki pokrywajce ciao,

Doskonale rozwinite koczyny,

Odporne na gd,

Cykl i ycie oglnie

Cay rozwj poza ywicielem,

Cykl z przeobraeniem zupenym,

Samica skada jaja po nassaniu si krwi waciwego ywiciela. Z

jaj po 4-10 dni wylgaj si larwy robakowate, beznogie, typ

aparatu gbowego gryzcy, odywiajce si materi organiczn i

kaem dojrzaych pche. Liniej dwukrotnie, larwy III stadium

otaczaj si oprzdem tworzc kokon, w ktrym si

przepoczwarzaj. Z poczwarki owad dorosy.

Czsto zmieniaj ywicieli znaczenie epidemiologiczne,

Znane nam gatunki:

Pulex irritans pcha ludzka, moe by u psw, kotw, lisw,

o Pod okiem szczecinka oczna, brak grzebieni, Ctenocephalides canis pcha psia, moe by u kotw, szczurw,

myszy,

o Gowa okrga, o Pierwszy zb grzebienia jest 2x krtszy od drugiego,

Ctenocephalides felis pcha kocia, moe by u psw, szczurw,

ludzi,

o Gowa wyduona, o Pierwszy zb grzebienia nieznacznie krtszy od drugiego,

Xenopsylla cheopis pcha szczurza

o Nad okiem szczecinka oczna, brak grzebieni, Inwazjo logia:

Wywouj reakcje alergiczne, pcha psia powoduje APZS

(alergiczne pchle zapalenie skry), przenosz grone choroby

Duma

(Pcha szczurza pasoytuje na szczurach, ale w przypadku braku tych

ywicieli szczury gin zaraone dum, przenosi si na inne zwierzta i

ludzi. Przekazywanie paeczki dumy nastpuje podczas cofania si

uprzednio wessanej krwi zakaonej Yersinia pestis zjawisko to nosi

nazw regurgitacji. Szczeglnie grone s pchy, u ktrych w przewodzie

pokarmowym powstaje tzw. blok bakteryjny (zaczopowanie przedodka

bakteriami dumy))

Tularemia (Francisiella tularensis)

Dur brzuszny (Rickettsia typhi)

Gorczka Gr Skalistych (Rickatsia rickettsi)

Diphylidium caninum

(tasiemiec, larwy zaraaj si zjadajc jaja aparat typu gryzcego!)

4. Balantidioza wi Balantidium coli, szparkarz okrnicy, orzsek,

Morfologia

W postaci trofozoidu i cysty,

Trofozoity owalne, ok 30-150 um, posiadaj rzski, s

ruchliwe, aparat jdrowy makro i mikronukleus,

Cysty okrge, 50-60 um, postaci przetrwalnikowe,


ywiciel winia, czowiek.

Umiejscowienie okrnica.

Cykl

Namnaa si przez podzia poprzeczny w wietle jelita,

W trakcie pasau przez przewd tworzy si cysta, ktra jest

wydalana z kaem do rodowiska zewntrznego,

Zaraenie przez zjedzenie cyst ze rodowiska.

Chorobotwrczo

Wrzodziejce zapalenie jelit grubych,

Biegunki u prosit szczeglnie w okresie odsadzenia i zmianie karmy, do zarae dochodzi,

Nie jest bardzo patogenny. ZESTAW 4 1. Trychomonozy gsi i kaczek. Trichomonoza ptakw. Trichomonas gallinae(trichomonoza gobi) Wystpowanie kosmopolityczne. W Polsce pospolite. ywiciel gobie, indyki, rzadziej kury i inne kurowate oraz

ptaki dzikie. Umiejscowienie bona staowa jamy dzioba, przeyku i wola,

takie okolica steku (u modych gobi) oraz narzdy wewntrzne. Cykl

Namnaa si bezpciowo przez podzia. Inwazjologia

Trichomonoza gobi jest typow inwazj gniazdow, na ktre zapadaj mode ptaki

Zaraenie nastpuje bezporednio od rodzicw - nosicieli rzsistka, w czasie karmienia mleczkiem z wola.

Rzsistki bytujce na bonach luzowych jamy dzioba, przeyku i wola powoduj stany zapalne prowadzce do powstania guzkowatych to zabarwionych ognisk martwiczych. Wytrcanie si wknikowych nalotw moe obejmowa bon luzow przeyku, wola, a niekiedy nawet tchawic.

Tetratrichomonas gallinarum (tetratrichomonoza kur i indykw) Morfologia

Ksztatu owalnego, dugoci 7-15 um. Cztery wolne wici s skierowane ku przodowi, pita wi

biegnie ku tyowi. Wystpowanie kosmopolityczne. W Polsce stwierdzane. ywiciel indyki, kury. Umiejscowienie jelito lepe, take wtroba. Cykl

Namnaa sic bezpciowo przez podzia. Inwazjologia

Zaraenie nastpuje drog pokarmow. Obraz kliniczny i zmiany patologiczne

Pierwszym objawem jest biegunka (odchody jasno-te, pieniste).

Rzsistki powoduj stany zapalne nieytowe lub dyfteroidalno-wrzodziejce bony luzowej jelit lepych.

W wtrobach stwierdza si ogniska martwicze. Tetratrichomonas anseris et anatis (tetratrichomonoza gsi i kaczek) Morfologia

Ksztatu owalnego, dugoci 6-9 um. Cztery wolne wici s skierowane ku przodowi. Bona falujca na caej dugoci komrki. Wi sterowa, wystaje poza komrk.

Wystpowanie kosmopolityczne , w Polsce stwierdzane. ywiciel Tetratrichomonas anseris g, Tetratrichomonas

anatis kaczka. Umiejscowienie jelito lepe. Cykl

Namnaa si bezpciowo przez podzia. Inwazjologia

Zaraenie nastpuje drog per os, a take drog pciow podczas kopulacji.

Zmiany AP Rzsistki powoduj stany zapalne bony luzowej jelit

lepych, prowadzce do zgrubienia, owrzodze i ognisk martwicowych.

2. Owsica krlikw. Passalurus ambiguus

ywiciel krliki, zajce. Umiejscowienie jelito grube. Cykl:

Zakaone zwierzta wydajaj jaja, ktre zanieczyszczaj rodowisko, po pokniciu staj si inwazyjne i przechodz rozwj oraz linienie w jelitach.

Po kilku dniach larwy osigaj stadium dojrzae, s gotowe do rozmnaania i wydalania jaj, ktre skadane s w fadach odbytu.

Objawy kliniczne:

Ze strony przewodu pokarmowego biegunki, zaparcia, brak apetytu, wzdcia, posmutnienie, mniejsza aktywno, wid i wygryzanie sierci w okolicy odbytu.

Ka pokryty luzem. Mao intensywna inwazja bezobjawowo.

3. Supkowce Eq. v Strongyloza koni (Strongylosis equorum)

Przyczyn strongylozy koni s supkowce due. Strongylus equinus, Strongylus edentatus, Strongylus vulgaris.

Strongylus equinus

Morfologia

Na dnie torebki gbowej 4 stokowate zby. Samiec dugoci 2,5-3,5 cm, samica dugoci

3,6-4,8 cm. ywiciel ostateczny ko, osio, mul, zebra. Umiejscowienie jelito grube. Cykl:

Z jaj wydalanych wraz z kaem, wylgaj si rabditoidalne larwy L1,

Liniej dwukrotnie i osigaj w optymalnych warunkach po 4-6 dniach stadium inwazyjne (s to larwy (L3),

Inwazyjne larwy po pokniciu przez ywiciela trac w jelicie cienkim pochewk, przedostaj si do jelita lepego i okrnicy, wnikaj do bony podluzowej, a nawet pod bon surowicz, gdzie tworz guzki, w ktrych po 11 dniach liniej i przeksztacaj si w L4,

Cz tych larw po opuszczeniu guzkw odbywa przez kilka miesicy wdrwki w cianie jelita lepego, co moe powodowa uszkodzenia splotw nerwowych i zaburzenia perystaltyki,

Wikszo larw opuszcza guzki przebija cian jelita i dostaje si do jamy brzusznej,

Pewna ich cz wnika do wtroby, gdzie przebywa okoo 6 tygodni, po czym opuszcza wtrob, wdruje do trzustki i tu linieje, osigajc stadium LV. Larwy LV rozpoczynaj powrotn wdrwk z trzustki do jelita lepego i okrnicy, po osigniciu, ktrych dojrzewaj pciowo.

Okres prepatentny wynosi 8,5-9 miesicy. Zmiany AP:

W bonie luzowej jelita lepego stwierdza si rnie nasilone stany zapalne, ogniska martwicy, owrzodzenia i obecno licznych guzkw zawierajcych larwy nicieni.

W wietle jelit grubych obecne s zwykle dojrzale pasoyty.

W bonie luzowej, podluzowej, a take pod bon surowicz jelita lepego, guzki pasoytnicze zawierajce larwy IV stadium.

Stwierdza si naloty wknikowe na wtrobie i trzustce oraz wybroczyny.

Strongylus edentatus Morfologia

Torebka gbowa pozbawiona zbw. Samiec dugoci 2,2-2,6 cm, samica

dugoci 3,2-4,3 cm. Cykl:

Larwy inwazyjne L3 po dwch linieniach w rodowisku przebijaj cian jelita cienkiego i grubego, dostaj si pod otrzewn trzewn, a std wdruj midzy listkami krezki pod otrzewn cienn jamy brzusznej,

Podczas przechodzenia przez cian jelita cz larw natrafi moe na naczynia krwionone ukadu wrotnego i z krwi zawdrowa do wtroby.

Larwy te odbywaj w wtrobie cz swego rozwoju tj. po dotarciu do wtroby przebywaj w niej 2 miesice, przechodz linienie i przeksztacaj si w larwy IV stadium, dopiero potem migruj przez wizada wtroby pod cienny listek otrzewnej.

Lokalizujc si pod otrzewn cienn, powoduj powstawanie guzkw, w ktrych przebywajc wiele tygodni odbywajc ostatni link.

Nastpnie, jako larwy V stadium rozpoczynaj powrotn wdrwk (by moe t sam drog w odwrotnym kierunku) do wiata jelita grubego, gdzie osigaj dojrzao pciow.

Okres prepatentny do 11,5 m-ca. Zmiany AP:

Podotrzewnowe i podsurowicze wylewy krwi oraz rnego typu stany zapalne otrzewnej.

Pod otrzewn trzewn i cienn stwierdza si guzki zawierajce larwy LIV.

W pniejszej fazie inwazji obecno na bonach surowiczych jelit grubych guzkw zawierajcych larwy LV.

Strongylus vulgaris Morfologia

Na dnie torebki gbowej znajduj si 2 patowate zby. Samiec dugoci 1,4-1,6 cm, samica dugoci 2,0-2,1 cm.

Cykl: Po uwolnieniu si w jelicie cienkim z pochewki

wylinkowej przedostaj si do jelita lepego i okrnicy, okoo 6-7 dnia wnikaj przez bon luzow do ttniczek jelitowych i jako larwy IV stadium wdruj po wewntrznej cianie naczy do aorty.

Dranienie bony wewntrznej naczy przez wdrujce larwy powoduje jej stan zapalny i powstawanie zakrzepw przyciennych, szczeglnie licznych w ttnicy krezkowej przedniej.

Rozszerzajcy si na ciany naczy stan zapalny oraz postpujce procesy zwyrodnieniowe bony miniowej naczynia, przyczyniaj si do powstawania ttniakw.

Pozostajce w zakrzepach larwy liniej najwczeniej po 3 miesicach i jako larwy V stadium, po uwolnieniu si z zakrzepw, zanoszone s z prdem krwi powtrnie do naczy jelita grubego, skd wnikaj do ciany jelita, gdzie tworz guzki.

Do wiata jelita wydostaj si w rnym czasie i dojrzewaj pciowo. Wikszo larw wraca do jelita i koczy swj rozwj zwykle w miesicach zimowych.

Okres prepatentny wynosi okoo 6,5 miesica.

Zmiany AP: Przekrwienie bony luzowej i surowiczej jelit grubych, a

niekiedy obecno w bonie podluzowej rnej wielkoci serowaciejcych guzkw pasoytniczych.

W ttnicy krezkowej przedniej oraz jej odgazieniach obserwowa mona niekiedy obecno ttniakw zawierajcych zakrzepy, a w maych ttnicach obecno zatorw.

v Obraz kliniczny:

Dojrzae supkowce, przytwierdzaj si za pomoc duych torebek gbowych do bony luzowej jelit grubych, powoduj powstawanie ognisk zapalnych, ktre ulega mog procesom martwicowym, co w efekcie prowadzi do owrzodze bony luzowej.

Bdc hematofagami, wywouj niedokrwisto potgowan hemolitycznym dziaaniem wydzieliny ich gruczow gardzielowych.

Produkty przemiany materii nicieni, ktrym przypisuje si dziaanie toksyczne. Chorobotwrcze dziaanie postaci larwalnych, niekiedy bardzo niebezpieczne, wynika z ich wdrwek podczas rozwoju i dotyczy rnych narzdw wewntrznych.

Zmniejszenie apetytu, chudnicie, niedokrwisto, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego w postaci biegunek na przemian z zaparciami oraz mniej lub bardziej nasilone ble morzyskowe.

Przewaajca inwazja Strongylus vulgaris o Larwy powodowa mog powstawanie w ttnicach

krezkowych zakrzepw, ttniakw i zatorw bdcych przyczyna zawaw ciany jelit wywouje tzw. morzyska zakrzepowo-zatorowe (objawy gwatownych blw morzyskowych, zaburze perystaltyki jelit, wzd jelit grubych oraz sabncego ttna, prowadz do mierci). Przypadkom, przewlekajcym si z reguy towarzyszy biegunka.

Przewaajca inwazja S. equinus o Wywouje stany zapalne wtroby i trzustki, brak

charakterystycznych objaww.

o Zwykle wystpuj ble morzyskowe, utrata apetytu, wzrostu temperatury ciaa i postpujce wychudzenie.

Przewaajca inwazja S. edentatus o Powodowa moe w ostrych przypadkach objawy

zapalenia otrzewnej z podwyszeniem ciepoty ciaa i przyspieszeniem ttna. W przypadkach przewlekajcych si pojawiaj si objawy niedokrwistoci, osabienia, niekiedy biegunka i ble morzyskowe.

4. Rozwj owadw

Wystpuje rozwj zoony z: Przeobraeniem niezupenym:

o W pierwszym przypadku larwa jest do podobna do osobnika dorosego zarwno pod wzgldem budowy, jak i trybu ycia, po kilku linieniach przeksztaca si w posta dojrza.

Przeobraeniem zupenym: o Jajo -> larwa -> poczwarka -> posta dojrzaa

W wiecie owadw istnieje rozwj organizmu z niezapodnionego jaja (partenogeneza).

ZESTAW 5

1. Syngamoza ptakw Syngamus trachea

Morfologia:

Wystpuj parami, poczone na ksztat litery Y,

Samica do 3 cm, samiec do 0,5 cm

Wystpowanie kosmopolityczne.

ywiciel kury, baanty, kuropatwy, wrony.

Umiejscowienie tchawica.

Cykl

Zaraenie nastpuje per os,

Z przewodu pokarmowego larwy wdruj drog krwionon przez wtrob do puc (u indyczt stwierdza si take czynn wdrwk przez jam ciaa do puc)

W pucach liniej dwukrotnie, po czym osiedlaj si ostatecznie w tchawicy.

Okres prepatentny wynosi 16-20 dni Mog by ywiciele parateniczni (ddownica, limak)

Geohelmint

Obraz kliniczny Odywia si krwi, uszkadza bon luzow tchawicy w

miejscu przyczepu Obecno nicieni powoduje zwenie wiata tchawicy, ktre

w przypadku intensywnego zaraenia moe by tak znaczne, e doprowadza do uduszenia

Szczeglnie wraliwe s ptaki mode w wieku do miesica Pocztkowo u chorych ptakw stwierdza si osowienie,

nastroszenie pir, niech do ruchu i osabienie apetytu Wkrtce obserwuje si charakterystyczne ziewanie, tj.

wyciganie szyi i szerokie otwieranie dzioba Charakterystyczne jest rwnie utrudnione oddychanie,

wiszczcy kaszel, potrzsanie gow jakby w celu pozbycia si pasoytw

W jamie dzioba moe pojawi si krwisty luz mier nastpuje w wyniku oglnego wyniszczenia lub

uduszenia, a u modych ptakw moe by znaczna atwo si przenosi przez ptaki dziko yjce

Rozpoznawanie

Do przyyciowego rozpoznania syngamozy zaleca si u

ptakw modych przewietlenie tchawicy mocnym wiatem.

Metoda ta umoliwia wykrycie nicieni widocznych w postaci

smugowatych tworw

Zaleca si badanie kau lub wydzieliny dzioba na obecno

charakterystycznych jaj

Najpewniejsze rozpoznanie opiera si na badaniach sekcyjnych

i stwierdzenie w tchawicy obecnoci krwistoczerwonych

nicieni (nie potraktowa ich jako skrzepy krwi)

Zapobieganie

W okolicach, gdzie syngamoza wystpuje naley dokona:

o Oddzielenia wybiegw dla poszczeglnych gatunkw ptakw

o Krycie siatk wybiegw (w celu izolacji od ptakw wolno yjcych) i utrzymywanie wybiegw w stanie suchym (co

zapobiega wystpowaniu ywicieli paretenicznych)

o Izolowanie pisklt w pomieszczeniach lub na osiatkowanych wybiegach przez pierwszych 6-8 tygodni (w

celu uzyskania przez ptaki pewnego stopnia odpornoci).

2. Protostrongyloza u owiec i kz Protostrongylus rufescens, Muellerius capillaris, Cystocaulus

nigrescens, Neostrongylus linearis Morfologia

samiec 2,5-4,5cm, samica do 6,5cm,

larwy I stadium bardzo ruchliwe.


ywiciel poredni limaki ldowe i wodno-ldowe.

ywiciel ostateczny mae przezuwacze.

Umiejscowienie rednie i mae oskrzeliki.

Cykl

Larwy (I stadium) tych nicieni wykluwaj si w drogach oddechowych ywicieli ostatecznych.

Po wykrztuszeniu i pokniciu wydalane s z kalem, gdzie po napotkaniu ywicieli porednich zostaj przez nich poknite lub te wnikaj czynnie przez powoki zewntrzne do limakw,

U limakw larwy odbywaj dwie linki i osigaj stadium inwazyjne (L3) po okoo 12-35 dniach.

Owce ulegaj inwazji po zjedzeniu zaraanych limakw, rzadziej natomiast przez zjadanie inwazyjnych larw po wydostaniu si ich ze limaka.

Z przewodu pokarmowego zwierzt larwy przez cian jelit cienkich dostaj si do wzw chonnych krezkowych, gdzie odbywaj trzecie linienie (L4), po czym wraz z chonk, a nastpnie krwi dostaj si do puc

W pucach liniej po raz czwarty (L5) i dojrzewaj pciowo. Okres prepatentny waha si w granicach od 35 do 60 dni.

Objawy

Jak si rozmno dorose to wpezaj pod opucn tworzc

guzki robacze bronchopneumonia vermicularis nodularis.

Wyciek z nozdrzy, dusznoci, zapalenia.

Moe te by u dzikich.

3. Tasiemce u gryzoni Hymenolepis nana -> hymenolepioza (tasiemiec karowaty)

Morfologia:

Dugo ok. 6 cm,

Na skoleksie 4 przyssawki i pojedynczy wieniec hakw,

ywiciel ostateczny mysz, szczur, czowiek.

ywiciel poredni stawonogi (larwy mcznika i pche) lub

rozwj bez ywiciela poredniego.

Umiejscowienie jelito cienkie.

Cykl

Jaja uwalniaj si w jelicie ywiciela przez oderwanie si i

pkanie ostatnich czonw,

Onkosfera w kosmkach jelitowych przeksztaca si w nastpne

stadium cysticerkoid,

Nastpnie cysticerkoid wydostaje si z rozpadajcego kosmka

do wiata jelita,

Cysta otaczajca skoleks odpada i uwalnia skoleks, ten

przytwierdza si do b. luzowej jelita, rozwija si w form

doros,

Jest to rozmnaanie z pominiciem ywiciela poredniego

(autoendoinwazja).

Okres prepatentny 3 tygodnie.

Objawy

Mechanicznie uszkadzaj b. luzow jelita cienkiego,

powodujc zaburzenia trawienia i wchaniania,

Ich metabolity dziaaj toksycznie,

Biegunki, rzadko z krwi.

Hymenolepis diminuta hymenolepioza (tasiemiec szczurzy);

Morfologia:

10-60 mm, podobny do H. Nana,

ywiciel poredni pcha szczurza,

ywiciel ostateczny myszy i szczury,

Umiejscowienie j. cienkie;

Hymenolepis microstoma hymenolepioza (tasiemiec mysi);

4. Toksoplazmoza Toxoplasma gondii

Morfologia

Trofozoidy ksztatu sierpowatego jak czstka pomaraczy,

wielkoci 2-7 x 2-4 um,

Wystpuj w postaci: trofozoitu, cysty, pseudocysty i oocysty,

Trofozoidy w zalenoci od stadium rozwoju i lokalizacji,

zwane s tachyzoitami, bradyzoitami, sporozoitami,

Kompleks apikalny na biegunie, dziki niemu wnika do

komrki,

Pseudocysty w komrkach ywiciela, najczciej makrofagi,

monocyty, neutrofile, zawieraj liczne trofozoity na jednym

biegunie komrki. Pseudocystami si nie zakaa s trawione.

Cysty w wielu narzdach (mzg, serce, minie), kuliste lub

owalne, 100-200um, zawieraj bradyzoity,

Oocysty powstaj u kotw w wyniku procesu pciowego, po 2

sporocysty, w niej po 4 sporozoity.


ywiciel ostateczny kot i inne kotowate.

ywiciel poredni ssaki, ptaki, gady i ryby.

Umiejscowienie Fe nabonek jelita cienkiego, u ywicieli

porednich komrki ukadu fagocytarnego, komrki narzdw

miszowych, OUN, minie, leukocyty.

Cykl

Schizogonia ywiciel poredni (wewntrz komrek

trofozoidy),

Sporogonia ywiciel ostateczny (oocyty ze sporozoitami na

zewntrz),

ywiciel poredni:

o Po poknici sporocysty inwazyjnej przez ywiciela poredniego nastpuje uwolnienie sporozoitw, ktre

wnikaj do komrek, szczeglnie U,

o Rozmnaaj si bezpciowo, o W narzdach tworz si pseudocysty wypenione

tachyzoitami, nieimmunizujce,

o Po pewnym czasie formy wegetatywne pobudzaj ukad immunologiczny, tworz si cysty prawdziwe,

aktywne immunologicznie,

o Cysty pozostaj w ywicielu porednim przez cae ycie, szczeglnie licznie w miniach, OUN i

siatkwce,

o W cystach pasoyt powoli si namnaa, ywiciel ostateczny:

o Zjadajc miso lub trzewia zawierajce cysty kot zaraa si toksoplazmoz jelitow,

o Najbardziej wraliwe s mode koty i one sieja najwicej oocyt,

Chorobotwrczo:

U zwierzt zwykle bezobjawowo,

Czasami zaburzenia w rozrodzie

Posta ostra u modych kotw, posta przewleka u kotw

starszych,

U czowieka:

o Stabilny poziom przeciwcia = kiedy by kontakt = cia bezpieczna,

o Nagy wzrost przeciwcia = zaraenie w czasie ciy = przejcie na dziecko 30% w zalenoci od trymestru

I 10-20%, zwykle ronienia

II 30%, wodogowie, zwapnienia, padaczka,

mier

III 30-40%, dziecko pozornie zdrowe, objawy

mzgowe 3-12 miesicy po urodzeniu.

Posta oczna po latach zmiany w siatkwce i

tczwce, zwykle jedno oko

o Po jednym ronieniu zazwyczaj sie donosi ci, o rda zaraenia ludzi:

Poywienie (warzywa, owoce, woda) i rce

zanieczyszczone oocytami z kau kota,

Przekazanie tachyzoitw od matki do podu

poprzez oysko,

Transfuzje krwi, preparaty krwiopochodne,

transplantacje narzadw.

ZESTAW 6

1. Sarkocystoza u przeuwaczy Przeuwacze s ywicielami porednimi:

Bydo:

Sarcocystis bovicanis (s. S. cruzi)

Sarcocystis bovifelis (s. S. hirsuta)

Sarcocystis bovihominis (s. S.hominis)

Owce:

Sarcocystis ovicanis (s. S. tenella)

Sarcocystis ovifelis (s. S. gigantella)

Kozy: Sarcocystis capricanis Sarcocystis hircicanis Sarcocystis hircifelis

Wystpowanie kosmopolityczne. ywiciel poredni odpowiedni przeuwacz. ywiciel ostateczny pies lub kot. Umiejscowienie minie. Cykl:

Oocyty lub sporocysty ze rodowiska zjadane s przez ywicieli porednich, w przewodzie pokarmowym uwalniaj si sporozoity, ktre z krwi i chonk dostaj si do wtroby, gdzie namnaaj si,

Przedostaj si do nerek, ledziony, jelit, serca i znowu si namnaaj,

Przenikaj do mini, namnaaj si tworzc cysty (cewy Mieschera, widoczne goym okiem),

Zwierzta misoerne i czowiek zaraaj si przez zjedzenie misa przeuwaczy z cewami Mieschera,

Uwolnione z cyst odbywaj w jelitach cienkich rozwj pciowy gamogoni,

Powstaj oocyty, ktre po sporulacji w jelicie wydalane s na zewntrz.

Cewy w miniach mog ulec wapnieniu. Objawy:

Zwykle bezobjawowo, ale masowe zaraenie moe

prowadzi nawet do mierci, ble miniowe, trudnoci w

poruszaniu si i oddychaniu, niedowady i wychudzenie.

2. Metastrongylus u wi pucniaki Metastrongylus elongatus

Morfologia

Samiec do 2,5 cm, samica do 5cm.


ywiciel poredni ddownice.

ywiciel ostateczny winia, dzik.

Umiejscowienie oskrzela i oskrzeliki.

Cykl

Jaja skadane w oskrzelach, poykane i wydalane z kaem, maj

wyksztacon larw,

Jaja s zjadane przez ddownic, dwukrotnie liniej, osigaj

stadium inwazyjne L3,

winie zaraaj si zjadajc ddownice z inwazyjnymi

larwami,

Z jelita larwy przechodz naczyniami chonnymi do wzw

chonnych krezkowych, tam odbywaj dwie linki, powstaje

larwa L5 i krwioobiegiem trafia do puc,

Po osiedleniu si w oskrzelach i oskrzelikach dojrzewaj

pciowo.

Chorobotwrczo

Przenosz wirusy influenz i pomr,

W trakcie wdrwek larw i przebijaniu si przez pcherzyki

pucne mog powstawa ogniska zapalne z wybroczynami,

Po osiedleniu si w pucach stwierdza si nieytowe zapalenie

b. luzowej oskrzeli, ogniska rozedmy,

Przy intensywnej inwazji kaszel, utrudniony i przyspieszony

oddech, brak apetytu, apatia.

3. Schistosomatoza u zwierzt i ludzi v Schistosoma bovis.

Morfologia:

Rozdzielnopciowe, pasoytujce w naczyniach krwiononych,

Samiec 9-22 mm, ma rynienk pciow po stronie brzusznej, w

ktrej umieszczona jest dusza samica do 28 mm,

Jaja maja na jednym biegunie kolec.

Wystpowanie Afryka, Azja, Daleki Wschd, rejon Morza

rdziemnego.

ywiciel poredni limaki.

ywiciel ostateczny bydo, owce, kozy.

Umiejscowienie ya wrotna, yy kreskowe, zawsze wystpuj

parami.

Cykl:

Samice skadaj jaja w naczyniach ylnych.

Przedostaj si one dziki kolcom oraz litycznym substancjom

(zawartym wewntrz jaja) rozluniajcym tkanki, przez cian

naczy i jelit do wiata przewodu pokarmowego, a std do

rodowiska zewntrznego.

W rodowisku wodnym z jaj wylgaj si miracidia, z ktrych

po wnikniciu do limakw - ywicieli porednich rozwijaj

si (poprzez sporocysty macierzyste i potomne) w formy

inwazyjne - furkocerkarie, zaopatrzone w rozwidlony ogonek

i gruczoy penetracyjne (brak redii!!!).

Inwazja nastpuje per cutis w trakcie pojenia lub przebywania

zwierzt w wodzie.

Po wnikniciu do ukadu krwiononego mode przywry

rozpoczynaj wdrwk do miejsca swej lokalizacji.

Okres prepatentny 48 dni.

Objawy:

Dziaanie chorobotwrcze pasoytw sprowadza si do pobierania

krwi i dziaania toksycznego na organizm ywiciela (produkty

przemiany materii przywr).

Mechaniczne uszkodzenie naczy przez same pasoyty jest

niewielkie, silne natomiast uszkodzenia cian naczy i jelit powstaj

na skutek przebijania si jaj do wiata jelit.

Objawy kliniczne: znacznego stopnia niedokrwisto, przyspieszenie

oddechw, wychudzenie, utrat apetytu, wodnisty ka, niekiedy z

domieszk krwi, oraz oglne osabienie, marsko wtroby,

zakrzepic w odgazieniach yy wrotnej, (powodowan obecnoci

martwych przywr) zogw jaj zatykajcych wiato naczy.

v Schistosoma haematobium (przywra ylna)

Morfologia

Samiec 15 mm, samica 20 mm.

ywiciel poredni limak.

ywiciel ostateczny czowiek.

Umiejscowienie naczynia ylne w okolicy miednicy, sploty

ylne pcherza moczowego.

Fazy kliniczne inwazji:

wid skry przenikanie furkocerkarii.

Faza toksyczno-alergiczna wdrwka i

dojrzewanie przywr (10 tygodni).

Faza narzdowa bytowanie pasoytw w

naczyniach ylnych miednicy mniejszej i

skadanie przez nie jaj.

v Schistosoma mansoni (przywra ylna Mansona)

Morfologia

Samiec 1 mm, samica 1,6 mm.


ywiciel ostateczny czowiek.

Umiejscowienie naczynia ylne jelita grubego.

v Schistosoma japonicum (przywra ylna japoska)

Morfologia

Samiec 25 mm, samica 30 mm.


ywiciel ostateczny czowiek, pies, kot, bydo, owce, koza.

Umiejscowienie naczynia ylne jelita cienkiego.

Wywouje najcisz posta schistosomozy, poniewa czsto ma

przypadkowe umiejscowienie, moe przybiera kilka postaci:

o Jelitow, o Wtrobow, o Mzgow.

4. Wszoy i wszawica u misoernych. v Mallophagea - wszoy

Trichodectes canis

Morfologia

Dugo 1,7 -2 mm

Gowa szersza od tuowia, 3-czonowe czuki, aparat

gbowy typu gryzcego.


ywiciel pies, lis, kot.

Umiejscowienie wosy gwnie gowy i szyi.

Cykl:

Samica przykleja jaja do podstawy wosa, po kilku dniach

wylegaj si larwy,

3 razy liniej i dojrzewaj,

Przeobraenie niezupene, cykl trwa 3 5 tygodni.

Felicola subrostrata

Morfologia

Samiec 1,2 mm, samica 1,4 mm.

ywiciel - kot

!!! U psw mog by wszoy i wszy, u kotw tylko wszoy !!!

v Anoplura - wszy

Linognathus setosus (wesz psia)

Morfologia

Dugo ok. 1,6 mm.

Wska gowa, 5-czonowe czuki, narzd gbowy typu

kujco-sscego, odywiaj si krwi.


ywiciel pies, lis.

Umiejscowienie skra szyi, klatki piersiowej, grzbietu, okolice

ogona.

Cykl:

Samica przykleja jaja (gnidy do wosw), wykluwaj si

larwy,

3x liniej i przeksztacaj si w postacie dorose,

Przeobraenie niezupene, cykl trwa ok. 3 tygodnie.

ZESTAW 7

1. Giardoza, wiciowiec Giardia lamblia (Lamblia intestinalis).

Morfologia

Wystpuje w formie trofozoitu i cysty.

Trofozoit dwubocznie symetryczny, gruszkowaty 9-21 m,

4 pary wici.

Po stronie brzusznej krek czepny umoliwia

przyczepianie do enterocytw.

Rozmnaanie przez podzia poduny.

Cysta owalna, z widocznymi 4 jdrami.

Wystpowanie kosmopolityczna.

ywiciele czowiek, psy, koty, naczelne.

Umiejscowienie jelito cienkie, niekiedy przewody ciowe,

zwaszcza u dzieci.

Cykl:

Zaraeni cystami per os wraz z pokarmem lub wod,

W dwunastnicy nastpuje ekscystacja dwch trofozoidw,

ktre przysysaj si krkami czepnymi do bony luzowej

jelita,

Dziel si podunie i okresowo ulegaj incysyacji,

Cysty jako formy inwazyjne s wydalane z kaem do


Postacie kliniczne choroby:

Posta ostra nudnoci, wymioty, biegunka.

Posta przewleka brak apetytu, ble nadbrzusza,

odbijanie, zgaga, nudnoci, ble gowy, stany

podgorczkowe. Utrzymujce si zaraenie prowadzi do

zmniejszenia masy ciaa, zaniku mini pasa barkowego i

miednicowego. - U okoo 50% zarae przebiega z

niedokwanoci soku odkowego, zaburzeniami

trawienia tuszczu, wglowodanw i upoledzonym

wchanianiem witamin (A,B12).

2. Haemonchus u Ov Haemonchus contortus. Morfologia

Samiec 14 22 mm, samica 17 34 mm.

Wystpowanie kosmopolityczne.

ywiciel owca, koza, bydo, renifery, jelenie kozice, ubry i

inne dzikie przeuwacze.

Umiejscowienie trawieniec, przedni odcinek jelita cienkiego.

Cykl:

Zaraanie nastpuje na pastwiskach droga alimentarna,

W przewodzie pokarmowym zwierzt larwy lokalizuje si

w trawiecu lub jelicie cienkim, gdzie odbywaj dalsze

dwie linki i osigaj dojrzao pciow,

Larwy rodzaju Ostertagia wnikaj w gruczoy bony

luzowej trawieca i tworz guzki (faza histotropowa).

Okres prepatentny 3 tygodnie.

Charakterystyczne fenomeny!:

o Zahamowanie rozwoju larw (ang inhbition phenomenon) wstrzymanie rozwoju w organizmie

ywiciela, tzw. larwy drzemice).

o Nagy wzrost wydalanie jaj na wiosn (ang. spring rise - skok wiosenny), skorelowanego ze znacznym

wzrostem iloci larwalnych i dojrzaych postaci

pasoytw.

o Spontanicznego wyleczenia (ang. self cure samowyleczenie).

rda zaraenia:

Gwnym rdem inwazji nicieni z rodziny

Trichostrongylidae s pastwiska, na ktrych pasce si

starsze zwierzta rozsiewaj jaja tych pasoytw,

Wydalanie jaj z kalem nastpuje w cigu caego roku, ale

liczba wydalanych jaj waha si w zalenoci od pory roku

(a nawet dnia).

Nagromadzenie inwazyjnych larw na pastwiskach zaley

od liczby zwierzt i stopnia wilgotnoci pastwisk.

Objawy:

Guzki w bonie luzowej trawieca, wzrost pH (do 5,8-6,8),

osabienie aktywnoci enzymw, upoledzenia trawienia.

Dojrzae nicienie mechanicznie uszkadzaj bon luzow.

Zaburzenia czynnoci przewodu pokarmowego, anemia, a

nawet wodnisto krwi (hydraemia), wychudzenie,

charactwo, wypadanie weny.

3. Trematodozy ptakw. Echinostoma revolutum Dugo 9 22 mm, wok otworu gbowego misisty konierzyk.

i. ywiciel ostateczny kaczki, gsi, kurowate. W Polsce stwierdzana u kur, indykw, kaczek.

ii. Umiejscowienie jelita lepe i prostnica. Echinoparyphium recervatum

ywiciel ostateczny kury, kaczki , dzikie ptaki wodne. W Polsce stwierdzana u kur i dzikich kaczek.

Umiejscowienie jelito cienkie. Hypodereum conoideum

ywiciel ostateczny kaczki, gsi i kurowate. W Polsce wystpuje u kur i dzikich kaczek.

Umiejscowienie - jelito cienkie.

C Rozwj przywr z rodziny Echinostomatidae ywiciel I poredni sodkowodne limaki. ywiciel II poredni sodkowodne limaki, aby, kijanki. Miracidium wnika do limaka, Rozwijaj si sporocysty, redie i cerkarie, Po wnikniciu do drugiego ywiciela poredniego rozwijaj si

metacerkarie, Ptaki zaraaj si zjadajc metacerkarie w ywicielach.

Notocotylus attenuatus Przywry mae, dugoci 2 5 mm. ywiciel poredni sodkowodne limaki. ywiciel ostateczny kurowate, kaczki, gsi, dzikie ptaki

wodne. Umiejscowienie jelita lepe, prostnica. Cykl:

Miracidium wnika do limaka, Rozwijaj si sporocysty, redie i cerkarie, Cerkarie opuszczaj limaka i incystuj si na jego

skorupce, rolinach wodnych lub w wodzie. Psilotrema oligoon

Przywry bardzo mae, dugoci 1 mm. ywiciel poredni sodkowodne limaki. ywiciel ostateczny kaczki, gsi, dzikie ptaki wodne. W

Polsce stwierdzana u gsi. Umiejscowienie jelito cienkie. Cykl:

Cerkarie otorbiaj si na rolinach wodnych. Apatemon gracilis i Cotylurus cornutus

Przywry mae, dugoci 1 3 mm. ywiciel I poredni sodkowodne limaki. ywiciel II poredni sodkowodne limaki, pijawki. ywiciel ostateczny kaczki, rzadziej gsi i niekiedy gobie.

Oba gatunki w Polsce u dzikich kaczek. Umiejscowienie jelito cienkie

Obraz kliniczny inwazji

Trematodoza jelitowa ma zwykle charakter enzootii przebiegajcej w przypadkach intensywniejszej inwazji z duymi stratami, szczeglnie ptakw modych.

W tych przypadkach stwierdz, si utrat apetytu, biegunk (niekiedy ka ma domieszk krwi), wychudzenie, niedokrwisto zahamowanie rozwoju.

Zapalenie nieytowe bony luzowej jelit, stan zapalny krwotoczny, dyfteroidalno-wrzodziejacy.

Typhlocoelium cymbium Przywry dugoci 6 11 mm. ywiciel poredni sodkowodne limaki. ywiciel ostateczny kaczki domowe i dzikie. Umiejscowienie tchawica i oskrzela. Pasoytujc w drogach oddechowych wywouj objawy

dusznoci, a nawet zejcia miertelne na skutek uduszenia Collyriclum faba

Przywry ksztatu krka, dugoci 5,5 mm. ywiciel I poredni sodkowodne limaki. ywiciel II poredni owady (np. waki). ywiciel ostateczny kury, indyki. Umiejscowienie pasoytuj parami w cystach powstaych w

tkance podskrnej brzuch. Intensywna inwazja prowadzi moe do mierci wrd

objaww postpujcego wyniszczenia. Trichobilcharzia schidati

Przywry rozdzielnopciowe, Samiec dugoci ok. 4 mm, samica ok. 2 mm, pasoytuj

parami. ywiciel poredni limak. ywiciel ostateczny kaczki i dzikie ptaki wodne. Umiejscowienie w yach krezkowych i yle wrotnej. Cerkarie opuszczaj limaka i czynnie wnikaj do ptakw

przez skr. S uwaane za mao chorobotwrcze.

4. Taenia multiceps, Multiceps serialis; syn. Taenia serialis Tasiemiec, dugo 70 cm. ywiciel poredni zajc, krlik, wiewrki, nutria, inne

gryzonie. ywiciel ostateczny pies, wilk, lis, szakal, kojot i inne dzikie,

misoerne, wyjtkowo czowiek.

Umiejscowienie jelito cienkie. Cykl:

W miniach ywicieli porednich (w tkance cznej mini) rozwija si w cigu okoo 5 miesicy larwa - Coenurus serialis.

Ma ona ksztat pcherza wielkoci orzecha woskiego, do wntrza (lub na zewntrz) ktrego pczkuj pcherze wtrne.

ZESTAW 8 1. Trypanosoma u Ho i Bo

Trypanosomy u Ho Zestaw 10 pytanie 3

Trypanosomy u Bo Nagana przyczyn choroby byda i maych

przeuwaczy w rwnikowej Afryce, okrelanej mianem nagana, s 3 gatunki widrowcw:

Trypanosoma brucei, Trypanosoma congolense, Trypanosoma vivax,

Morfologia widrowcw byda Trypanosoma brucei, jest form pleomorficzn ma

postacie: wyduone, krtkie krpe i postacie porednie. Trypanosoma vivax jest form monomorficz ma krtk

wi i terminalnie usytuowany kinetoplast Trypanosoma congolense jest form monomorficzn i

posiada brzenie, (marginalnie) usytuowany kinetoplast. NAGANA

widrowce pasoytujce u przeuwaczy i wywoujce zesp objaww chorobowych znanych pod nazw nagana, stanowi powany problem inwazjologiczny na caej szerokoci Afryki rwnikowej.

Wystpujce w Europie u przeuwaczy gatunki widrowcw wydaj si by niechorobotwrcze.

A - Trypanosoma brucei posta krtka, krpa B - Trypanosoma brucei posta

duga, smuka

Obraz kliniczny Okres inkubacji w przypadku naturalnej inwazji waha si

w granicach 414 dni. Dla byda chorobotwrcze s gwnie T. congolense i T.

vivat, (T. brucei wywouje zwykle poronn posta nagany).

Obraz kliniczny rnych trypanosomoz zwierzcych jest podobny i sprowadza si do:

o Obrzku wzw chonnych i powikszenia ledziony z hiperplazj komrek i hipergamaglobulinemi,

o Anemii, o Zmian zwyrodnieniowych komrek i naciekw

zapalnych zlokalizowanych w rnych narzdach (minie szkieletowe, misie sercowy, OUN).

Ostry przebieg choroby wystpuje zwykle u byda bardziej wraliwego (importowanego).

Prowadzi do mierci w cigu 720 dni od wystpienia pierwszych objaww choroby, wyraajcych si nieregularnymi skokami temperatury (do 41 C), szybkim wychudzeniem i gwatownie postpujc niedokrwistoci.

Przewleka posta nagany wystpuje najczciej u byda miejscowego, przebiega zwykle wrd objaww nieregularnie wzrastajcej temperatury, stopniowo postpujcej niedokrwistoci i wychudzenia.

Poza tym u zaraonych zwierzt obserwuje si niekiedy, obrzki, wycieki z nozdrzy, oczu oraz nieznaczne trudnoci w poruszaniu

2. Tasiemczyce ryb. 1. Tasiemce u ryb znajdujce si w jelicie cienkim. Caryophyllaeus laticeps (godzicznik); choroba: kariofiloza!! Morfologia:

0,5-1 cm. Tasiemiec niszy, Tasiemiec nieczonowany (wyglda jak forma larwalna), Gwka bez narzdw czepnych, z pobrudon powierzchni, Przedni koniec ciaa podobno przypomina godzika Jajnik w ksztacie litery H lub motyla, w tylnej czci ciaa.

Wystpowanie Europa. ywiciel poredni skposzczety (rureczniki). ywiciel ostateczny ryby karpiowate. Umiejscowienie jelito cienkie. Cykl:

W skposzczetach po pokniciu onkosfery rozwija si procerkoid,

Zjadane przez ryby i w nich rozwija si ostateczna forma, rozwojem odpowiadajce larwom II stadium plerocerkoidowi u innych tasiemcw niszych ( nie ma drugiego ywiciela poredniego!!!).

Objawy: wychudzenie ryb, podranienie jelita, perforacja jelita przy

duych inwazjach ze niciem, zapobieganie to niszczenie skposzczetw przez spuszczanie stawu i wapnowanie jego dna.

3. Metastrongylus u Su. Metastrongylus elongatus

Morfologia

Samiec do 2,5 cm, samica do 5cm.


ywiciel poredni ddownice.

ywiciel ostateczny winia, dzik.

Umiejscowienie oskrzela i oskrzeliki.

Cykl

Jaja skadane w oskrzelach, poykane i wydalane z kaem, maj

wyksztacon larw,

Jaja s zjadane przez ddownic, dwukrotnie liniej, osigaj

stadium inwazyjne L3,

winie zaraaj si zjadajc ddownice z inwazyjnymi

larwami,

Z jelita larwy przechodz naczyniami chonnymi do wzw

chonnych krezkowych, tam odbywaj dwie linki, powstaje

larwa L5 i krwioobiegiem trafia do puc,

Po osiedleniu si w oskrzelach i oskrzelikach dojrzewaj

pciowo.

Chorobotwrczo

Przenosz wirusy influenz i pomr,

W trakcie wdrwek larw i przebijaniu si przez pcherzyki

pucne mog powstawa ogniska zapalne z wybroczynami,

Po osiedleniu si w pucach stwierdza si nieytowe zapalenie

b. luzowej oskrzeli, ogniska rozedmy,

Przy intensywnej inwazji kaszel, utrudniony i przyspieszony

oddech, brak apetytu, apatia.

4. Gzawica nosowa-gardowa u Eq. Rhinoestrus purpureus (giez koski)

Morfologia Owad wielkoci 8-11 mm, skpo owosionym, barwy

rudawo purpurowej. Wyronite larwy, dugoci do 17,5 mm, s zwykle

ukowato wygite w stron brzuszn. Po stronie brzusznej, wszystkie segmenty uzbrojone s

kolcami. Wystpowanie w klimacie cieplejszym, np. poudniowej

Europie, pnocnej Afryce. Stwierdzany rwnie w Polsce. ywiciel ko, mu, przypadkowo czowiek. Umiejscowienie w bdniku koci sitowej, w gardle, zatoce

klinowej, jamach nosowych. Cykl:

Dojrzale owady wystpuj przez cae lato. yworodne samice w czasie lotw skadaj do 40 larw

jednorazowo do nozdrzy koni, a niekiedy take do worka

spojwkowego. W cigu kilkunastu dni jedna samica jest zdolna zoy 800 larw.

Larwy I stadium wdruj gwnie do koci sitowej, gdzie w cigu kilku (do 10) miesicy rosn i dojrzewaj.

Nastpnej wiosny i w cigu lata larwy stadium wydostaj si czynnie ulegaj przepoczwarzeniu po okoo 4-5 tyg.

Obraz kliniczny Obecno larw gza powoduje stany zapalne niekiedy

nawet krwotoczno-ropne, bony luzowej w miejscu ich lokalizacji.

Objawy zapalenia nieytowego grnych drg oddechowych pojawiaj si zwykle wczesn wiosn i zaczynaj si utrudnianym oddychaniem na skutek obrzku bony luzowej nosa i garda.

Z nozdrzy pojawia si wypyw luzowy lub luzowe-ropny, niekiedy z domieszk krwi. Czasami mog wystpowa krwotoki z nosa. Stwierdza si rwnie obrzk wzw chonnych podszczkowych.

Obecno larw na bonie luzowej garda moe take by przyczyn utrudnionego oddechu oraz kaszlu.

Niekiedy, w przypadkach rozszerzenia si procesw zapalnych na opony mzgowe mog wystpowa rwnie objawy nerwowe.

W miejscu przyczepu larw stwierdza si kraterowate zagbienie z ubytkami nabonka, przekrwienie i obrzk bony luzowej. Niekiedy w miejscach uszkodze bony luzowej stwierdza si ropny stan zapalny.

ZESTAW 10

1. Tasiemce owiec i byda Moniezia expansa

Dugo 4-10 m, Skoleks nieuzbrojony, kulisty Jaja nieregularnie kuliste, czsto trjktne zawieraj w rodku

aparat gruszkowaty (osonka ksztatu gruszki otaczajca zarodek).

Moniezia benedeni

Dugo 0,4-4 m Skoleks nieuzbrojony, czworoktny, Jaja nieregularnie kuliste zawieraj w rodku aparat

gruszkowaty (osonka ksztatu gruszki otaczajca zarodek). Wystpowanie kosmopolityczne. ywiciel poredni mechowce (roztocza). ywiciel ostateczny owce, kozy, bydo, bawoy, dzikie

przeuwacze. Umiejscowienie jelito cienkie. Cykl:

W rodowisku zewntrznym mae roztocza mechowce wystpujce na pastwiskach wyjadaj z jaj larw,

Uwolnione w przewodzie pokarmowym mechowcw onkosfery wdruj do jamy ciaa i przeksztacaj si po okoo 100-300 dniach w stadium inwazyjne cysticekoid.

ywiciele ostateczni zaraaj si zjadajc mechowce z karm.

Okres prepatentny 5-7 tygodni. Obraz kliniczny

Nie jest charakterystyczny. Jagnita s bardziej wraliwe na inwazj tasiemcw ni

cielta. Wystpuj zaburzenia ze strony ukadu pokarmowego,

wyraajce si utrat apetytu i sab biegunk. Biegunka wystpuje na przemian z zaparciami. Zaznaczaj si objawy niedokrwistoci.

U jagnit wena traci poysk, staje si sucha i amliwa, poza tym trac one szybko na wadze, s osabione, odstaje od stada.

U chorych jagnit obserwowa mona objawy nerwowe takie, jak zarzucanie, gowy na grzbiet oraz niezborne lub maneowe ruchy

Avitellina centripunctata Dugo ciaa 1 - 1,5 m, Rozwj tego tasiemca jest dotychczas nieznany,

Stilesia globipunctata Dugo ciaa do 60 cm.

Stilesia vittata Dugo ciaa do 23 cm,

Rozwj tego gatunku tasiemca jest dotychczas nieznany. Thysaniezia giardi

Dugo ciaa 2 4,5 m. Wymienione gatunki tasiemcw lokalizuj si w jelicie

cienkim.

2. Dirofilarioza misoernych Dirofilaria immitis nicie z rodziny Filariidae.

Morfologia Samiec dugoci 12-20 cm, samica dugoci 25-31cm, yworodne larwy.

Wystpowanie USA, w Europie kraje w rejonie Morza rdziemnego o ciepym klimacie.

ywiciel poredni komary (Aedes, Anopheles, Culex). ywiciel ostateczny psy, lisy, wilki, koty, u ludzi

sporadycznie, ale nie osigaj dojrzaoci. Umiejscowienie prawa komora serca, ttnica pucna. Cykl:

Larwy, tzw. mikrofilarie, poykane wraz z krwi przez ywicieli porednich - komary z rodzajw Aedes, Culex, Anopheles,

Z jelita owada mikrofilarie przenikaj do cewek Malpighiego, gdzie osigaj w cigu 11-14 dni stadium inwazyjne (III), nastpnie wracaj przez jam ciaa owada do wargi dolnej.

Zaraanie zwierzt nastpuje w trakcie ssania krwi, kiedy to inwazyjne larwy wydostaj si z wargi dolnej na skr zwierzcia i do krwiobiegu.

Objawy U chorych zwierzt stwierdza si objawy dusznoci,

osowienia i szybkiego mczenia si. Dua ilo nicieni oraz tworzce si wok nich zakrzepy

powoduj zaburzenia w kreniu, ktrego konsekwencja s obrzki, wodobrzusze, stany zapalne i powikszenie wtroby, a take zapalenia nerek.

W miar trwania choroby obserwuje si utrat apetytu, wychudzenie, a niekiedy take objawy nerwowe.

Rozpoznanie

Badanie rozmazw krwi lub te wieej kropli zmieszanej z wod. Hemoliza erytrocytw uatwia stwierdzenie ywych poruszajcych si wykowato larw.

3. Trypanosomy ludzi (pierwotniaki) Trypanosoma cruzi

Morfologia Wywouje chorob Chagasa. Stadia cyklu yciowego trypomastigota, epimastigota,

amastigota, sferomastigota; cyklomorfoza, posta metacykliczna, pseudocysty.

Wystpowanie Ameryka Poudniowa. ywiciel poredni pluskwa caujca. ywiciel ostateczny czowiek. Cykl:

W postaci trypomastigota trypanosoma wystpuje w osoczu krwi czowieka, natomiast w postaci amastigota wystpuje w komrkach ukadu siateczkowo-rdbonkowego.

Przenosicielem s pluskwiaki - to poprzez ka tych pasoytw zawierajcy posta trypomastigota zaraa si czowiek wcierajc go przez spojwk, uszkodzon skr bd bon luzow jamy ustnej.

Namnaanie w ukadzie siateczkowo-rdbonkowym, te we wknach minia sercowego.

Postaci choroby:

Oponowo-mzgowa. Nadnerczowa. Sercowa u dzieci. Tarczycowa.

Objawy Powikszenie wzw chonnych, gwnie

karkowych (objaw Winterbottona), Powikszenie wtroby i ledziony, Wystpuj 1-4 dniowe napady gorczki, Wysiki okoostawowe, Swdzce plamy i wysypki skrne,

Opuchnicie okolic oczu, Gdy pasoyt dostanie si do pynu mzgowo-

rdzeniowego wystpuj nastpujce objawy: Zaburzenia neurologiczne i ruchowe, Ble gowy, Drenie jzyka, Drenie mini twarzy i koczyn, Szybkie zmiany nastroju, Omamy, Zaburzenia mowy, W kocowym stadium choroby wystpuje apatia i

przeduajce si stany piczki koczce si mierci.

Trypanosoma gambiense Morfologia

Wywouje piczk afrykask. Pasoytuje w jelitach bezkrgowcw, krwi krgowcw. Jego ciao jest wyduone wyposaone w jedn wi. Rozmnaa si poprzez podzia poduny; porusza si

ruchem wkrcajcym uywajc do tego charakterystycznej bony falujcej.

Stadia cyklu yciowego trypomastigota, epimastigota; cyklomorfoza, posta metacykliczna.

Wystpowanie Afyka, tereny mokre, wilgotne. ywiciel poredni Glossina palpalis (mucha tse-tse). ywiciel ostateczny czowiek. Cykl:

By doszo do rozwoju widrowcw konieczni s dwaj ywiciele. Krgowiec w organizmie, ktrego dochodzi do rozmnaania poprzez podzia poduny, oraz bezkrgowiec.

widrowiec przenoszony jest z czowieka chorego lub innych chorych ssakw na czowieka zdrowego przez much tse-tse.

W pierszym etapie mucha tse-tse zaraa si od czlowieka postaci trypomastigota. Nastpnie w jej organizmie, a precyzyjniej w jelitach i gruczoach linowych, dochodzi do dalszego rozmnaania pasoyta poprzez podzia poduny i rwnoczesn niepen cyklomorfoz. Pasoyt

osiga posta epimastigota, ktry nastpnie wdruje przez przeyk i gardziel muchy do jej gruczow linowych, gdzie nastpnie przeksztaca si w formy inwazyjne trypomastigota.

Posta ta dostaje si do ludzkiego organizmu podczas ukucia muchy tse-tse. Na pocztku trypanosomy wystpuj w osoczu krwi, pniej atakuj chonk (limf) oraz pyn mzgowo-rdzeniowy.

Objawy zaraenia widrowcem gambijskim: Pobudliwo, Gorczka, Powikszenie wzw, W drugim stadium choroby wystpuj zaburzenia

psychiczne oraz okresy pobudzenia na zmian z okresami piczki i apatii.

Trypanosoma rhodiesiense Morfologia

Wywouje piczk afrykask ostr. Wystpowanie Afyka, tereny suche. ywiciel poredni Glossina morsitans (mucha tse-tse). ywiciel ostateczny czowiek.

4. Dermanyssus gallinae Dermanyssus gallinae ptaszyniec, drcz kurzy

Morfologia Drobne roztocze, dugo ciaa samica 0,75-0,80 mm,

samiec- 0,60-0,65 mm, Wystpowanie kosmopolityczny. ywiciel kurowate, gobie, atakuje ssaki i ludzi. Umiejscowienie okresowo na skrze gowy i pod skrzydami. Cykl:

Bytuje czsto w bardzo duej liczbie w kurnikach i gobnikach, gdzie ukrywa si w szparach podg, cian, belek, grzd dla ptakw, gniazd i w zoach nawozu.

Jajo -> larwa (6-nona) ->protonimfa -> deutonimfa -> posta dorosa (samiec lub samica).

Objawy Ptaszyniec jest bezwzgldnym, zewntrznym, czasowym,

gniazdowo-norowym pasoytem.

Odywia si gwnie krwi ptakw, atakuje zwykle masowo.

ywicieli atakuj nimfy i dorose roztocza. Larwy nie pobieraj pokarmu.

W przypadkach braku ywicieli ptaszyce mog godowa do kilku miesicy.

Znaczenie medyczne Ptaszyniec jest rezerwuarem i przenosicielem wirusow i

wielu drobnoustrojw chorobotwrczych dla ptakw: o Zapalenia mzgu SL Louis, o Wirusw wschodniego i zachodniego

koskiego zapalenia mzgu, o Wirusw rosyjskiego wiosenno-letniego

kleszczowego zapalenia mzgu, o Wirus choroby Newcastle, o Riketsji gorczki Q (Coxiella burnetii).

ZESTAW 11 1. Giardia duodenalis.

Morfologia

Wystpuje w formie trofozoitu i cysty.

Trofozoit dwubocznie symetryczny, gruszkowaty 9-21 m,

4 pary wici.

Po stronie brzusznej krek czepny umoliwia

przyczepianie do enterocytw.

Rozmnaanie przez podzia poduny.

Cysta owalna, z widocznymi 4 jdrami.

Wystpowanie kosmopolityczna.

ywiciele czowiek, psy, koty, naczelne.

Umiejscowienie jelito cienkie, niekiedy przewody ciowe,

zwaszcza u dzieci.

Cykl:

Zaraeni cystami per os wraz z pokarmem lub wod,

W dwunastnicy nastpuje ekscystacja dwch trofozoidw,

ktre przysysaj si krkami czepnymi do bony luzowej

jelita,

Dziel si podunie i okresowo ulegaj incysyacji,

Cysty jako formy inwazyjne s wydalane z kaem do


Postacie kliniczne choroby:

Posta ostra nudnoci, wymioty, biegunka.

Posta przewleka brak apetytu, ble nadbrzusza,

odbijanie, zgaga, nudnoci, ble gowy, stany

podgorczkowe. Utrzymujce si zaraenie prowadzi do

zmniejszenia masy ciaa, zaniku mini pasa barkowego i

miednicowego. - U okoo 50% zarae przebiega z

niedokwanoci soku odkowego, zaburzeniami

trawienia tuszczu, wglowodanw i upoledzonym

wchanianiem witamin (A,B12).

2. Clonorchis sinesis.

Morfologia Ksztat wyduony, smuky, Dugo 10-5 mm.

Wystpowanie Azja, Japonia, Daleki Wschd. ywiciel I poredni limak. ywiciel II poredni ryby (karpie, okonie). ywiciel ostateczny czowiek, kot, pies. Umiejscowienie przewody ciowe. Cykl:

W chwili wydalenia miracydium jest uksztatowane w jaju,

Jaja zostaj zjedzone przez limaka, z odka miracydium aktywnie przechodzi do jamy ciaa i

przeksztaca si w sporocyst, po miesicu pojawiaj si redie,

Redie przenikaj do wtrobo trzustki i po 4-6 tygodniach wyksztacaj si cerkarie (wolno yjce),

Wnikaj aktywnie przez skr ryby i osiedlaj w miniach, po 6 tygodniach przeksztacaj si w metacerkari forma inwazyjna,

W ywicielu ostatecznym, przechodz z jelita do przewodw ciowych.

Objawy kliniczne: Przy maej inwazji bezobjawowo, Przy intensywnej inwazji rozszerzenie przewodw

ciowych, rozrost nabonka, brodawczaki, gruczolaki, stany zapalne wtroby,

Objawy to bl, powikszenie wtroby i taczka. 3. Glistnice ptakw. Ascaridia galli - glista kurza (nicie)

Morfologia Samica dugo 6-12 cm, samiec 5-7,5 cm,

Wystpowanie kosmopolityczne. ywiciel kury, poza tym indyki, perliczki, baanty, Umiejscowienie jelito cienkie. Cykl:

Larwa pierwsz link odbywa w jaju, zaraenie nastpuje przez zjedzenie inwazyjnych jaj,

W odku ywiciela larwy wydostaj si z jaj, wdruj do dwunastnicy w wietle, ktrej odbywaj w cigu 3-4 dni drug link i jako larwy III stadium wnikaj w bon luzow jelita,

Trzecia i czwarta linka w dwunastnicy. Obraz kliniczny:

Ptaki maj zmniejszony apetyt, s osowiae, wystpuje niedokrwisto i biegunka.

Ptaki chudn, gorzej si rozwijaj i wykazuj wyrane zmniejszenie przyrostw wagowych.

Do czsto pojawia si mog objawy ze strony orodkowego ukadu nerwowego niedowad ng.

miertelno kurczt w wieku do 1 miesica moe by znaczna.

U ptakw starszych przebieg glistnicy jest zwyke przewleky, a u niosek obserwuje si zmniejszon nieno.

Zmiany AP: W zalenoci od intensywnoci inwazji stwierdza si

rnego stopnia stany zapalne (od nieytowego do krwotocznego) bony luzowej jelita cienkiego.

Czasami stwierdzi mona obecno glist w jajowodzie (a nawet w jaju), do ktrego zawdroway przez stek.

4. Wszy i wszoy u Eq. v Wszawica koni (anoplurosis) Wesz koska Haematopinus asinii Morfologia

Samiec dugoci do 2,6 mm, samica do 3,6 mm. Gowa jest wsza od tuowia. Narzdy gbowe typu kuico-sscego.

ywiciel ko, osio i mu. Umiejscowienie na gowie u nasady maowin usznych, okolicy

poduchwowej, na szyi, kbie, wzdu caego grzbietu do nasady ogona.

Cykl: Rozwj pasoytw jest prosty. Z jaj (gnid) przyklejonych do wosw wylgaj, si po 10-

11 dniach larwy. Liniej 2-3-krotnie w cigu 11-14 dni i osigaj dojrzao. Zaraanie nastpuje zwykle przez bezporedni kontakt. Nasilaniu si wszawicy sprzyjaj ze warunki higieniczne i

ze ywienie. v Wszoowica koni, czyli malofagoza (mallophagosis)

Werneckiella equi Morfologia

Samiec dugoci 1,6 mm, samica 1,8-2,0 mm. Owady pozbawione skrzyde, barwy tej. Gowa szersza od tuowia. Narzdy gbowe typu gryzcego.

ywiciel ko, osio i mu.

Umiejscowienie u koni wszoy usadawiaj si na skrze szyi i kbu.

Cykl: Samice przyklejaj jaja do podstawy wosw. Po upywie

5-8 dni wylgaj si larwy. Larwy liniej trzykrotnie i osigaj dojrzao pciow

(przeobraenie niezupene). Okres caego rozwoju trwa 3-4 tygodnie.

Obraz kliniczny Wszoy powoduj niepokj zwierzt i wid, nasilajcy si w miar wzrostu intensywnoci inwazji. Konie ogryzaj swdzce miejsca oraz ocieraj je o napotykane przedmioty. Dranienie skry przez pasoyty oraz cige urazy mechaniczne prowadzi do zapalenia skry jej zgrubienia, tworzenia si strupw i lokalnych wyysie.

ZESTAW 12

1. Histomonas meleagridis.

Histomonas meleagridis, pierwotniak. Morfologia

Owalny lub okrgy, 8-20 m, 1 lub 4 wici. W tkankach

pezakowaty, bez wici, krtkie nibynki;

Wystpowanie kosmopolityczny. ywiciel - gwnie indyki, rzadziej kury, perliczki, pawic,

baanty, kuropatwy i przepirki. Umiejscowienie jelita lepe i wtroba. Cykl:

Rozmnaa si przez podwjny podzia. Nie tworzy cyst. Zaraanie ptakw nastpuje gwnie przez jaja nicieni

Heterakis gallinarum (pasoyta jelit lepych wielu gatunkw ptakw domowych i dzikich), w ktrych znajduj sic omawiane pierwotniaki. Inwazja moe nastpi przez zanieczyszczon pierwotniakami karm.

Pierwotniaki po dostaniu si do jelita nicienia przenikaj do jego jamy ciaa i ukadu rozrodczego, w ktrym si namnaaj, a nastpnie wnikaj do formujcych si jaj nicienia.

Obraz kliniczny

Powoduje zapalenie jelit lepych i wtroby z dyfteroidalnym nalotem, ktry nawarstwiajc si tworzy serowate, suche, to zabarwione masy, wypeniajce cakowicie, wiato jelita lepego.

Przebieg ostry u modych indyczt. Ptaki trac apetyt, staj si osowiae, s mao ruchliwe,

osabione, stoj z opuszczon gow, skrzydami i ogonem.

Biegunka z charakterystycznymi zielonkawo-otymi (koloru siarki) odchodami.

Do czsto grzebie i korale zmieniaj barw, staj si blade lub ciemnosine, a nawet prawie czarne (w wyniku sinicy na skutek zaburze w kreniu) i std te wywodzi si nazwa choroby -czarna gwka" (ang. blackhead).

2. Dictiocaulus Ru. Dictyocaulus viviparus (nicie)

Morfologia Nicienie do dugie, nitkowate, Samiec dugoci 30-55 mm, samica dugoci 60-80 mm.

Wystpowanie kosmopolityczne. ywiciel bydo, ubr oraz inne dzikie przeuwacze, np.

sarny, jelenie, daniele, osie. Umiejscowienie tchawica, oskrzela. Cykl:

Jaja skadane przez samice w tchawicy i oskrzelach zawieraj larwy, ktre mog opuszcza skorupk jajow jeszcze w drogach oddechowych i by wydalane podczas kaszlu na zewntrz,

Liniej one dwukrotnie i jako larwy III stadium (okryte dwiema wylinkami) s inwazyjne,

Zwierzta zaraaj si przez poknicie inwazyjnych larw wraz z traw lub wod,

W jelicie cienkim ywiciela larwy przenikaj przez cian jelita do wzw chonnych krezkowych (trzecia linka) (L4),

Larwy L4 wdruj naczyniami chonnymi a nastpnie ylnymi do prawego serca i maym krwiobiegiem przedostaj si do puc

Po przebiciu cian naczy wosowatych docieraa one do pcherzykw pucnych skd migruj do oskrzeli, czwarte linienie (LV) i osigaj dojrzao pciow.

Okres prepatentny od 21 do 28 dni. Dictyocaulus filaria

Morfologia Samiec dugoci 20-80 mm, samica 30-112 mm.

ywiciel gwnie owce, kozy poza tym muflony, daniele, jelenie, sarny.

Umiejscowienie tchawica i oskrzela. Cykl jak wyej. Objawy

Kaszel, duszno, wypyw z nosa, W tym okresie wystpuj krtkie i rzadkie napady

suchego kaszlu, ktry w miar pogbiania si procesu chorobowego staje si czstszy i wilgotny,

Prawie rwnoczenie z wystpieniem dusznoci pojawia si jedno- lub obustronny wyciek luzowy z nosa, w miar trwania procesu chorobowego przechodzi w luzowo-ropny, a nastpnie ropny,

Poza tymi obserwuje si u chorych zwierzt utrat apetytu, nastroszenie sierci, osowienie, odstawanie od stada, polegiwanie i biegunka.

Szczepienia przeciwko dictiokaulozie Zaleca si czynne uodparnianie przez podawanie

szczepionki zawierajcej inaktywowane, inwazyjne larwy D. viviparus,

Powinny by one przeprowadzone dwukrotne.

3. Hydatigera taeniaeformis ( Taenia crassicollis) u Fe. Hydatigera taeniaeformis(tasiemiec)

Morfologia:

Dugo 15-60 cm, walcowaty ryjek na skoleksie, dwa

rzdy hakw, 4 przyssawki.


ywiciel poredni gryzonie, gwnie myszy i szczury.

ywiciel ostateczny kot.

Umiejscowienie jelito cienkie.

Cykl:

Jaja lub czony z kaem s zjadane przez gryzonia, w

jamie brzusznej lub wtrobie onkosfera przeksztaca si

w wgier Strobilocercus fasciolaris umiejscawia si

u ywiciela poredniego w wtrobie, w pcherzykowatej

cycie.

Larwa ma dugo od 3 do 30 cm, czonowana z

wpuklon gwk na przednim, zwonym kocu ciaa,

tylny koniec ciaa jest pcherzykowato rozszerzony.

Objawy kliniczne

Biegunka, zaparcia, wychudzenie, zahamowanie wzrostu.

4. Gzawice odkowo-jelitowe Eq gesterofiloza. Przyczyn tego schorzenia jest 6 gatunkw gzw z rodzaju

Gasterophilus, a mianowicie: Gosterophilus intestinalis- giez jelitowy; G. nasali s- giez dwunastnicy; G. haemorrhoidalis - giez odbytnicy; G. pecorum - giez kolcogowy; G. inermis - giez prostnicy; G. nigricornis - giez czarnorogi.

Gastrophilus intestinalis Morfologia

Owady do due (12-15 mm) tawo-brunatno-czarno zabarwione.

Narzdy gbowe uwstecznione. W odku larwy III stadium dugoci 20 mm, uzbrojone

na brzegach do duymi kolcami. Wystpowanie kosmopolityczne. ywiciel ko, osio, mu. Umiejscowienie odek (larwa L3). Cykl:

Dojrzae gzy wystpuj w peni lata. Samice po zapodnieniu atakuj konie i skadaj 900-

1500 jaj, przylepiajc je do wosw przednich koczyn, w okolicy barkw i na bokach ciaa.

W cigu 1-2 tygodni rozwija si w jaju larwa I stadium. W momencie ogryzania przez konia swdzcych miejsc

(na skutek dranienia przez larwy) nastpuje masowe wylganie si larw, ktre po dostaniu si do jamy ustnej konia wnikaj w bon luzow jzyka, gdzie pozostaj przez 21-28 dni, odbywaj pierwsz link. Przeksztacaj si w larw II stadium.

Larwy opuszczaj bon luzow jzyka zostaj poykane i umiejscawiaj si w odku (na bonie luzowej czci wpustowej), gdzie przebywaj okoo 9-10 miesicy, rosn i po kolejnej lince osigaj III stadium larwalne.

Dojrzae larwy III stadium opuszczaj ywiciela wraz z kaem w kocu wiosny lub na pocztku lata, przeksztacaj si w poczwark.

Okres poczwarki trwa, w zalenoci od warunkw klimatycznych, od 3 do 7 tygodni.

Gasterophilus nasalis Morfologia

Dugo do 13 mm, w zasadzie jest czarno zabarwiony. ywiciel ko i osio. Umiejscowienie dwunastnica, rzadko odek (L3) Cykl:

Samice skadaj okoo 500 jaj, przyklejajc je na wosach okolicy midzyuchwowej.

Po 18-24 dniach, wylgaj si larwy I stadium, ktre wdruj po wosach i skrze do jamy ustnej konia, umiejscawiaj si na dzisach oraz podniebieniu i tu osigaj II stadium larwalne.

Po przekniciu lokalizuj si w dwunastnicy, gdzie pasoytuj i przeksztacaj si w larw III stadium, w rodowisku przeksztacaj si w poczwark.

Gasferophilus haemorrhoidalis Morfologia

redniej wielkoci (9-11 mm), o barwie ciemnobrzowej. ywiciel ko.

Umiejscowienie gwnie odek. Cykl:

Przed opuszczeniem ywiciela umiejscawia si na pewien okres w prostnicy.

Samice tego gatunku gza skadaj na wosach warg okoo 200 jaj. Larwy po wylgniciu przedostaj si na bon luzow jamy ustnej, a nastpnie do odka, w rodowisku przeksztacaj si w poczwark.

Gasterophilus pecorum Morfologia

Do due (13-16 mm), o jasnobrzowym tuowiu i czarnym odwoku.

ywiciel ko, osio, przypadkowo bydo i czowiek. Umiejscowienie gwnie odek, rzadko dwunastnica. Cykl:

Przed opuszczeniem ywiciela umiejscawia si na kilka dni w prostnicy.

Samice skadaj po kilka jaj poza ywicielem na liciach traw.

W jajach wyksztacaj si larwy, ktre zachowuj ywotno bardzo dugo.

Konie ulegaj zaraaniu podczas zjadania trawy lub siana z jajami tego gatunku gza.

Larwy w jamie ustnej, po opuszczeniu skorupek jajowych, lokalizuj si u nasady jzyka, rozwijaj si do II stadium, a nastpnie po przekniciu pasoytuj w dwunastnicy, jako larwy III stadium.

Gasterophilus inermis Morfologia

redniej wielkoci 9-11 mm. ywiciel ko. Umiejscowienie prostnica. Cykl:

Gatunek ten, zwany take gzem policzkowym, wystpuje przede wszystkim w rejonie Morza rdziemnego.

Samice skadaj jaja na policzkach konia. Larwy I stadium wnikaj w skr i wdruj w niej do

kta ust, a nastpnie do bony luzowej jamy ustnej, gdzie osigaj II stadium larwalne.

Po dostaniu si do przewodu pokarmowego umiejscawiaj si w prostnicy L3.

Gasterophilus nigricornis Morfologia

redniej wielkoci 10-11 mm, zasadniczo czarnej barwy. Wystpowanie poudnie Europy. ywiciel ko, osio i zebra. Umiejscowienie dwunastnica. Cykl:

Samice skadaj jaja na wosach okolicy szczk i u nasady nosa.

Larwy I stadium wykluwaj si z jaja, wdruj czynnie do jamy ustnej, wnikaj w bon luzowa policzkw, gdzie liniej.

Larwy II stadium umiejscawiaj si gboko w bonie luzowej dwunastnicy, powodujc tworzenie si guzkw,

Larwy III stadium opuszczaj ywiciela wiosn. Obraz kliniczny gasterofilozy.

Po umiejscowieniu si w bonie luzowej jamy ustnej wywouj stan zapalny.

Obecno larw III stadium w odku przyczynia si do powstawania kraterowatych uszkodze bony luzowej, naderek i owrzodze.

Umiejscowienie si wikszej liczby larw w gruczoowej i odwiernikowej czci odka upoledza czynno wydzielnicz i zakca przesuwanie si treci pokarmowej, co prowadzi moe do rozszerzenia odka.

W przebiegu tej inwazji w okresie jesienno-zimowym, dominuj objawy ze strony przewodu pokarmowego, wyraajce si: utrat apetytu, zaburzeniami w trawieniu i postpujcym wychudzeniem, objawami morzyskowymi i niedokrwistoci.

W okresie wiosennym mona stwierdzi larwy gza podczas badania per rectum, W momencie defekacji konia spostrzec je mona w kale lub na bonie luzowej prostnicy.

ZESTAW 13

1. Opistorchis felineus. Opisthorchis felineus (przywra kocia)

Morfologia Dugo 7-12 mm.

Wystpowanie Europa, Azja (wystpuje ogniskowo, gwnie w okolicach jezior i rzek z rybami).

ywiciel I poredni limaki sodkowodne. ywiciel II poredni ryby (karpie, pocie, liny, leszcze). ywiciel ostateczny kot, pies, wilk, winia i inne ryboerne

ssaki. Umiejscowienie u ostatecznych przewody ciowe trzustki

lub wtroby, u ryb w miniach. Cykl:

Jaja po dostaniu si do wody s zjadane przez limaka, w przewodzie pokarmowym wykluwa si miracydium, przebija si do jamy ciaa i przeksztaca w sporocyst,

W sporocycie wyksztacaj si redie, ktre przemieszczaj si do trzustkowtroby,

W rediach powstaj cerkarie, Po opuszczeniu limaka cerkarie pywaj w wodzie

poszukujc ryb, u nich przedostaj si przez skr do mini i przeksztacaj w metacerkarie stadium inwazyjne,

U ywiciela ostatecznego w przewodzie pokarmowym uwalniaj si mode przywry i wdruj do przewodw ciowych lub trzustki, pod prd ci.

Okres prepatentny 3-4 tygodnie. Obraz kliniczny:

Silniejsza inwazja O. felineus u kotw prowadzi do wychudzenia, zaburze ze strony przewodu pokarmowego, niedokrwistoci, taczki, obrzkw, a nawet wodobrzusza Przy omacywaniu jamy brzusznej stwierdza si niekiedy powikszenie wtroby.

Stwierdza si oznaki taczki i powikszenie wtroby oraz rozszerzenie przewodw ciowych, prowadzce miejscami do powstawania torbieli wielkoci orzecha woskiego (wypenionych przywrami).

2. Eurytrema pancreaticum (przywra trzustki).

Eurytrema pancreaticum Morfologia

Dugo 1-1,5 cm, podobna do motyliczki. Wystpowanie tropikalny Daleki Wschd, Brazylia. ywiciel I poredni limaki ldowe. ywiciel II poredni koniki polne. ywiciel ostateczny bydo, owce, kozy, bawoy. Umiejscowienie przewody trzustki, jelito cienkie. Cykl:

Jaja z kaem limak przewd pokarmowy miracidium trzustkowtroba sporocysty macierzyste sporocysty potomne cerkarie wydalenie konik polny metacerkarie zjedzenie przypadkowe.

Objawy kliniczne: Silna inwazja wywouje sporadycznie chorob syndrom

wyniszczenia, Brak jest specyficznych objaww, lecz wyranie stwierdza

si utrat wagi, Silna inwazja moe prowadzi do pogrubienia przewodw

trzustki i ich wknienia, Przywry mog by rwnie w tkance parynchymalnej

trzustki. Stan ten prowadzi do przewlekego rdmiszowego zapalenia trzustki.

3. Leishmaniozy u Ho.

v Leiszmanioza skrna: Leishmania tropica

Forma miejska na Bliskim Wschodzie. Niewielkie zmiany skrne, suche, pojedyncze w postaci

nacieku komrkowego, rzadko wrzodziejcego, cofajce si samoistnie po kilku miesicach, pozostawiajce niewielk blizn.

Leishmania major Forma wiejska na rodkowym wschodzie, w Chinach, Indiach,

Afryce, Ameryce rodkowej i Poudniowej. Zmiany skrne liczne, sczce, dajce owrzodzenia o

uniesionym brzegu.

Zmiany goj si po duszym czasie, tworzc, zapadnit, nieregularn blizn.

Leishmania Mexiana W Ameryce rodkowej i Poudniowej. Liczne zmiany nawracajce (chiclero ulcer).

v Leiszmanioza luzwkowo-skrna: Leishmania brasiliensis

Zmiany naciekajce i wrzodziejce skry, bony luzowej, chrzstek nosa lub podniebienia twardego, prowadzce do destrukcji tkanek i oszpecenia twarzy.

Zmiany te ustpuj samoistnie. Z trudem s leczone paromomycyn i amfoterycyn B.

v Leiszmanioza trzewna (Kala-azar): Leishmania donowani

U modziey i osb dorosych w Afryce, Iranie, Indiach, Chinach.

Leishmania infantum U dzieci w Afryce Pnocnej, Europie Poudniowej.

Leishmania chagasi w Ameryce rodkowej i Poudniowej. Cykl:

Samice moskitw pobieraj w trakcie ssania krwi znajdujce si w leukocytach postacie amastigota,

W przewodzie pokarmowym owada przechodz w posta promastigota,

Pierwotniaki namnaaj si przez podzia i staja si inwazyjne,

Wprowadzone do organizmu ssaka trac wi i przechodz w kulista form amastigota i staj si pasoytami wewntrzkomrkowymi.

W miejscu ukucia przez przenosiciela zmianki (moskit) z rodzaju Plebotomus powstaje may, guzkowaty naciek tzw. leiszmanioma, w ktrym pasoyt moe ulec likwidacji.

W przypadku osabionej odpornoci dochodzi do uoglnienia zaraenia.

Okres wylgania waha si od 2 tygodni do 18 miesicy. Uoglnionemu zaraeniu towarzyszy hepatosplenomegalia,

nieregularna gorczka (czsto z dwoma szczytami w cigu dnia i poty przy pocztkowo do dobrym stanie oglnym chorego).

Powoli rozwija si odczyn ukadu siateczkowo-rbonkowego na szybko mnocego si pasoyta prowadzcy do powikszenia ledziony, wtroby, wzw chonnych.

Rozwija si niedokrwisto normochromiczna i normocytarna oraz leukopenia, eozynofilia jest maa

Nieleczona leiszmanioza trzewna jest miertelna w cigu kilku tygodni lub lat.

4. Chrysops silacea (lepak)

v Chrysops silacea Morfologia

Owady redniej wielkoci, 10-14 mm dugoci, ciemno zabarwione. Narzdy gbowe (tnco-lice) przystosowana s do pobierania krwi i poykania pokarmw pynnych.

Samce odywiaj si sokami rolinnymi. Larwy yj w wodzie i s do ruchliwe.

Wystpowanie poudniowa Europa, pnocna Afryka, Azja. ywiciel ssaki. Cykl:

Samice lepakw skadaj jaja na rolinach, kamieniach, korzeniach i glebie, gwnie w miejscach wilgotnych. Wylgajce si z jaj larwy dostaj si do wody lub wilgotnej gleby.

W czasie rozwoju wystpuje 7-9 stadiw larwalnych. Postacie larwalne lepaka zasiedlaj pytkie zbiorniki

wodne. S robakowate i ruchliwe. Postacie larwalne ywi si mikroorganizmami i szcztkami rolin.

Dorose larwy przemieszczaj si do miejsc suchych, w ktrych nastpuje przepoczwarzenie. Poczwarki nie wytwarzaj kokonu.

Samice lepakw mog si karmi krwi krgowcw w tym cz

ZESTAWY EGZAMIN !

Documents

Transcript of ZESTAWY EGZAMIN !