Zdrowa Ciaza Poradnik Kochajacej Mamy Twocia

7/31/2019 Zdrowa Ciaza Poradnik Kochajacej Mamy Twocia

1/35


2/35

Kup ksik Pole ksik Oce ksik

Ksigarnia internetowa Lubi to! Nasza spoeczno

Tytu oryginau: YOU: Having a Baby:

The Owners Manual to a Happy and Healthy Pregnancy

Tumaczenie: Joanna Krzemie-Rusche

Skad: Ewa Galczak

ISBN: 978-83-246-3585-6

Copyright 2009 by Michael F. Roizen, M.D., and Oz Works, LLC

Originally published by Simon & Schuster, Inc.

Polish edition copyright 2012 by Helion S.A.

All rights reserved.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any

form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording

or by any information storage retrieval system, without permission from the Publisher.

Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci

lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.

Wykonywanie kopii metod kserograczn, fotograczn, a take kopiowanie

ksiki na noniku lmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie

praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami rmowymi

bd towarowymi ich wacicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte

w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej

odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne

naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION

nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike

z wykorzystania informacji zawartych w ksice.

Drogi Czytelniku!

Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres

http://septem.pl/user/opinie/twocia

Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.

Wydawnictwo HELION

ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE

tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63

e-mail:[email protected]

WWW:http://septem.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)

Printed in Poland.
http://helion.pl/page4909.~rt/twociahttp://helion.pl/page4909.~rf/twociahttp://helion.pl/page4909.~ro/twociahttp://helion.pl/page4909.~/http://ebookpoint.pl/r/E37AThttp://ebookpoint.pl/r/E37AThttp://helion.pl/page4909.~/http://helion.pl/page4909.~ro/twociahttp://helion.pl/page4909.~rf/twociahttp://helion.pl/page4909.~rt/twocia


3/35

5

spis Treci

Wprowadzenie: Hej! Spodziewasz si dziecka? 7

Nasz test ciowy: kwiz o jakoci ycia 14

cz i: TY-ologia: Jak z 2 powsTaJe 1

Rozdzia 1. Geny, nasze geny. 25

Nowe odkrycia genetyki mwi nam,jak naprawd powstaje dziecko

Rozdzia 2. Odywianie. 46

Subtelna rola oyska w odywianiu Twojego dziecka

cz ii: TY masz wpYw na swoJe dziecko

Rozdzia 3. Je za dwoje czy dla dwojga? 67

Kiedy masz ochot pore wszystkoalbo w ogle nic nie je

Rozdzia 4. Waga urodzeniowa. 87 Co zrobi, eby dziecko nie urodzio si

ani zbyt pulchne, ani zbyt wychudzone

Rozdzia 5. Przy zdrowych zmysach. 108

Fascynujcy wiat zmyswa zdumiewajcy rozwj mzgu

cz iii: Jak dziecko wpYwa na ciebie

Rozdzia 6. Twj ciarny mzg. 133

Jak radzi sobie ze stresem, spa lepiej i odnale siebie

Rozdzia 7. Porozmawiajmy o seksie. 162

W jaki sposb zmiany hormonalne mog Ciwywin niezy numerek

Kup ksik Pole ksik


4/35

6 Spis treci

Rozdzia 8. Cielesne przypadoci. 182

Jak poradzi sobie z nieprzyjemnymi, uciliwymii czasem gronymi skutkami ubocznymi ciy

cz iV: TY wYdaJesz dziecko na wiaT

Rozdzia 9. Twj pord. 207

Podaj wasn ciek przygody,jak jest pord i narodziny Twojego dziecka

Rozdzia 10. Na dobry pocztek. 237

Wyzwania i radoci pierwszego miesica po porodzie

Rozdzia 11. Plan lotu przez ci. 264

Co moesz zrobi, eby bezpiecznie wyldowa

i dowie dziecko do celuRozdzia 12. Twj ciowy Narzdziownik. 287 Co moesz zrobi dla zdrowia wasnego i dziecka

NARZDZIOWNIK. CZ 1.wiczenia zyczne 288NARZDZIOWNIK. CZ 2.

Wybr opieki medycznej 308NARZDZIOWNIK. CZ 3.

Wskazwki dotyczce lekw i toksyn312

NARZDZIOWNIK. CZ 4.Przygotowanie domu na przyjcie dziecka 316NARZDZIOWNIK. CZ 5.Ciowe przepisy dla tatusiw 320NARZDZIOWNIK. CZ 6.Tylko dla tatusiw 338

Dodatki

Zacznik 1. Twj plan przedciowy341

Zacznik 2. Podno 345Zacznik 3. Szczepienia 353Zacznik 4. Podstawowe informacje o wczeniakach

i ciach mnogich 374Zacznik 5. Skala depresji poporodowej 378Zacznik 6. Tabela redniej wielkoci i masy podu

w poszczeglnych tygodniach ciy 380

Skorowidz 383

Kup ksik Pole ksik


5/35


6/35

68 Zdrowa cia. Poradnik kochajcej mamy

zawarto caej lodwki i kiedy jest Ci tak niedobrze, e jedzenie jest ostatnirzecz, na ktr miaaby ch. Chodzi o to, eby zachowa rwnowag. Z jednejstrony musisz zapewni dziecku wystarczajc liczb kalorii i skadnikw od-ywczych, z drugiej natomiast musisz pilnowa, aby nie utopi oyska i dziecka

w tuszczu, bo miaoby to negatywny wpyw na jego zdrowie. Spraw komplikuje

fakt, e Twoje samopoczucie moe nie by zsynchronizowane z potrzebami orga-

nizmu. Kiedy jest Ci niedobrze i nie masz ochoty na jedzenie, moesz wanie tegojedzenia potrzebowa. Ale kiedy umierasz z godu i bierze Ci ochota na pizz, tonajwyszy czas, eby wyhamowa.

Jak zapewne pamitasz z naszych wywodw na temat oyska, praktycznie wszystko,co spoywa matka, spywa do dziecka. Zaznajomiwszy si ze wstpem do epigenetyki,

wiesz ju, e Twoje postpowanie w ciy wywiera wpyw na zdrowie dziecka nie tylkow macicy, lecz take w jego dorosym yciu. Coraz wicej bada naukowych wskazuje,e choroby i zaburzenia wystpujce w wieku dorosym, takie jak nadcinienie, otyo

i cukrzyca (a nawet sabo do salami), maj powizanie ze zymi nawykami ywienio-wymi matki w czasie ciy. Naszym zdaniem to nie przypadek, e wystpuje coraz wi-cej ci cesarskich, komplikacji porodowych i wad wrodzonych, podczas gdy nawykiywieniowe spoeczestwa mona oceni na minus 37 w skali od 1 do 10. To waniedlatego w tym rozdziale, jak i w caej ksice, podkrelamy rol odywiania, dziki kt-remu Ty funkcjonujesz, a dziecko prawidowo przygotowuje si do przyjcia na wiat.

Pilnowanie wagi a zachcianki w czasie ciyPewnie jeszcze si zastanawiasz, skd u licha wzilimy tak dziwn liczb jak 1,1.No i niby jak jeste w stanie si upilnowa, by nie przekroczy tego 0,1? Na szczciecaa sprawa jest do prosta. Zgodnie z wynikami bada oto, jak prezentuje si zwik-szenie zapotrzebowania na kalorie w czasie ciy. Oglnie staraj si zwikszy spoyciekalorii tylko o okoo 10%. W pierwszym trymestrze oznacza to dodanie do normalnejdziennej liczby kalorii, ktr powinna spoywa, okoo 100 kalorii co odpowiadadodatkowej szklance mleka odtuszczonego. W drugim trymestrze normaln dzienn

dawk kalorii zwikszamy o 250, czyli odpowiednik zdrowego podwieczorku w po-

staci dziesiciu orzechw woskich i jabka. W trzecim trymestrze normaln dzienndawk kalorii zwikszamy o 300 kalorii, co odpowiada trzem porcjom owocw.

Teraz wyjanijmy sobie par spraw. Podane powyej iloci dodatkowych kaloriitraktuj jedynie jako wytyczne, gdy na co dzie iloci te mog si midzy sob rni.Bd by moe takie dni, e z powodu mdoci lub wyczerpania Twoje spoycie ka-lorii spadnie poniej normy. Bdzie dobrze, jeli przez wikszo czasu bdziesz simiecia w dopuszczalnych granicach. Dlaczego? Poniewa liczy si efekt utrzy-manie zdrowej wagi przez ca ci, co zapewni Ci dobre samopoczucie, a Twemu

dziecku jak najlepsze rodowisko rozwoju.

Kup ksik Pole ksik


7/35


8/35


Z kolei pod koniec ciy na wadze b-dzie przybiera dziecko, i to w tempieokoo 200 gramw tygodniowo. Twojeciao bdzie ulega zmianom, a przy-rosty wagi z tygodnia na tydzie bd

rne. Wane, aby kontrolowaa swojwag raz lub dwa razy w tygodniu.Najlepiej jeli przyrost wagi jest regu-larny wszelkie due zmiany zarwno

w gr, jak i w d mog by oznakjakich anomalii.

Oczywicie cia to nie jest wa-ciwy czas na diet odchudzajc, alena pewno warto si zastanowi, gdzie

gromadz si Twoje zapasy. O wielelepiej si dzieje, jeli tuszcz odkada Ci si na udach, poniewa taki tuszcz jest o wielebogatszy w kwasy tuszczowe omega-3 (ktrych potrzebuje dziecko), natomiast tuszczgromadzcy si na brzuchu moe prowadzi do opornoci insulinowej. Tymczasempodany jest stan odwrotny (czyli wraliwo insulinowa), ktry umoliwia dzieckuuzyskanie maksymalnej iloci energii. Cho nie jeste w stanie zoy zaalenia na swj

Jak si pozby

niemowlcego tuszczyku

Niektre szczciary maj tak dobre geny, e wcho-

dz w swe przedciowe ubrania niemal od razu

po porodzie, ale wikszoci kobiet potrzeba wi-cej czasu na pozbycie si ciowych kilogramw.

Skoro przybranie na wadze zajo Ci dziewi mie-

sicy, na jej zrzucenie daj sobie tyle samo czasu.

Pamitaj, e karmienie piersi to wietny sposb

na pozbycie si zapasw tuszczu, cho czas kar-

mienia to niekoniecznie dobry czas na odchudzanie

(wicej na ten temat w rozdziale 10.).

Kup ksik Pole ksik


9/35

Je za dwoje czy dla dwojga? 71

kod genetyczny i wybra miejsca, gdzie ma si odkada tuszcz, moesz wykorzystat wiedz i odpowiednio dostosowa swoje zachowanie. Jeli przed zajciem w cimiaa gur jabka (tzn. wicej nadprogramowych kilogramw miecio si w Twojejtalii ni w udach), sprbuj przeciwdziaa moliwym skutkom oddziaywania niebez-piecznego tuszczu brzusznego na organizm. Poniewa otyo brzuszna powoduje

oporno insulinow, zalecamy, aby w czasie ciy staraa si kontrolowa swoj wagi utrzyma j w dolnym zakresie Two-jego indeksu BMI, co pozwoli obniyryzyko dalszej opornoci insulinoweji jej objawienia si w postaci cukrzycyciarnych (wicej na ten temat nastronie 92). Ponadto znaczce przybie-ranie na wadze we wczesnej ciy mazy wpyw na rodowisko metaboliczne

podu. Daje mu to do zrozumienia,e gromadzisz zapasy przed nadcho-dzcym godem, i znaczco zwikszaryzyko porodu przedwczesnego.

Twoim nadrzdnym celem jestzapewnienie wystarczajcego przyro-stu wagi potrzebnego do zbudowanianiezbdnej dziecku infrastruktury

(oysko, macica, piersi itd.), ale niew takim stopniu, eby ludzie pytali, czy ju jedziesz do szpitala, podczas gdy to do-piero pity miesic. Mwisz, e atwo si mwi, ale jak masz tego dokona? Zaraz

wytumaczymy Ci, skd to si bierze.W ciy czeka Ci wiele sprzeczek (jak chociaby w kwestii wyboru modelu -

eczka i czy aby na pewno to drugie imi jest konieczne), ale szczeglnie jedna z nichma dla Ciebie yciowe znaczenie. Sprzeczka ta ma miejsce gdzie w gbi Twegomzgu. Krtko mwic, o Twoim apetycie decyduje komunikacja prowadzona po-midzy dwoma hormonami wicymi si z uczuciem godu: leptyn i grelin. Jeli

czytaa ju w innych ksikach o kontrolowaniu obwodu talii, pewnie ju wszystkoo nich wiesz, ale nie zaszkodzi powtrzy jeszcze raz, eby przypomnie sobie, jakdziaa mechanizm powstawania godu i jak sobie z nim radzi.

Nasza kochana leptyna, biako wydzielane przez tuszcz (tak, tkanka tuszczowato nie tylko przechowalnia zapasw, to ywy twr wydzielajcy midzy innymi lep-tyn), pomaga hamowa apetyt, a ostatnie badania wskazuj, e moe ona rwnieprzyczynia si do rozwoju nadcinienia ciowego. Grelina, ten gremlin wrdhormonw, budzi u Ciebie ch do jedzenia, wywoujc burczenie w brzuchu (zo-bacz rysunek 3.1). Obydwie zawodniczki wagi cikiej tocz ze sob wieczn neuro-

Faktoid: S kobiety, ktre w czasie ciyprodukuj tak nadmierne iloci liny, e mog

i w zawody z buldogiem. Biedulki maj

tak potrzeb odpluwania tej liny, e musz

nosi ze sob kubek. Nie s w stanie jej

poyka po pierwsze dlatego, e jest jej

za duo, a po drugie, e moe ona wywoywamdoci. Wraz ze lin kobiety te trac tak

duo wodorowglanw, i zostaje zakcona

rwnowaga kwasowo-zasadowa w ich

organizmie. Pomocne moe by stosowanie

gumy do ucia, mity i landrynek, a take

plastrw transdermalnych ze skopolamin.

Kup ksik Pole ksik


10/35


Rysunek 3.1. Walka o arcie Oto dwa hormony w najwikszym stopniu od-powiedzialne za panowanie nad godem: nasza superbohaterka leptyna i wystpujca w roli

szwarccharakteru grelina. Niezdrowe jedzenie nie hamuje wydzielania greliny, przez co two-

rzy si bdne koo hedonistycznego obarstwa. Jeli nauczysz si zwiksza poziom leptyny

poprzez spoywanie zdrowych pokarmw, bdzie to nokaut w walce pomidzy skonanym

odkiem a dnymi dozna kubkami smakowymi.

Kup ksik Pole ksik


11/35


logiczn walk o przewag. A co si dzieje, kiedy ktra z nich zwycia? Twj mzgmoe otrzyma zasadniczo dwa sygnay: albo jeste godna i masz ochot schrupaca paczk patkw czekoladowych2, albo jeste syta i zamiast do lodwki wolaabyi na spacer bd odda si rozmylaniom o przyszoci i o tym, ktry proszek doprania jest najlepszy na plamy po soczku marchewkowym.

Wbrew temu, co sdzi wikszo ludzi, silna wola nie decyduje o uczuciu goduw takim stopniu jak komunikaty wysyane do mzgu przez wspomniane hormony.Grelina dziaa krtkodystansowo wysya sygnay dwa razy na godzin, kuszc Cii cignc w kierunku spiarni, podczas gdy dziaanie leptyny jest dugodystansowe.

Jeli bdziesz potraa wzmocni sygnay leptyny, nauczysz si ignorowa kusicielskiezapdy greliny, dziki czemu zyskasz kontrol nad godem i tym samym grobniekontrolowanego wzrostu wagi w ciy.

2

A najlepiej to, co jest w rodku.

Co mieci si w Twoim brzuchu?

Kiedy podliczasz przyrosty wagi w czasie ciy, mylisz pewnie, e wikszo tej do -

datkowej masy to dziecko lub tuszczyk zgromadzony po ostatniej wyerce. Wcale nie.

Oto, jak mniej wicej rozkada si przecitny trzynastokilogramowy przyrost wagi w ciy:

Dziecko: 3,5 kg

oysko: 0,5 kg

Macica: 1 kg

Pyn owodniowy: 1 kg

Piersi: 0,5 kg

Krew: 2 kg

Tuszcz: 2 kgPyn tkankowy: 2,5 kg

Razem: okoo 13 kg

Kup ksik Pole ksik


12/35


Ach, jak by to byo mio, gdybytak mona byo pogrzeba w mzgui przestawi jak dwigni, dziki kt-rej leptyna miaaby wiecznie zielonewiato, a grelina nie dochodziaby do

gosu! Okazuje si, e mamy moli-wo wczania i wyczania zarwnogreliny, jak i leptyny poprzez spoy-

wane przez nas pokarmy. Poszcze-glne pokarmy po dotarciu do ukadupokarmowego i dalej do krwiobiegu

wywouj reakcje chemiczne, ktremog nasili albo osabi dziaanie lep-tyny i greliny. Przykadowo fruktoza,

ktra znajduje si w syropie kukury-dzianym oraz w diabelsko zdradliwychproduktach typu sodzone napojei niskotuszczowe sosy do saatek,moe spowodowa, e Twoje sensory

w ogle nie dostan adnej wiadomo-ci od leptyny. Wynika to std, e wielespord wysokoprzetworzonych pro-

duktw ywnociowych spotykanychna rynku to hochsztaplerzy naszmzg po prostu nie postrzega ich

jako ywno. Skutek: poziom leptynyspada, wzrasta poziom greliny, a Tysigasz po czwartego kabanosa.

Ale kiedy bdziesz je prawdziwejedzenie orzechy, warzywa, pie-czywo penoziarniste oraz chude

biako zwierzce Twj mzg wyda organizmowi rozkaz: zamykamy interes, tapani ma ju do.

W normalnych okolicznociach jeste w stanie utrzyma obydwa te hormonyw rwnowadze i tym samym utrzyma swoj wag w ryzach poprzez jedzenieprzetworzonych jak najmniej, odywczych pokarmw. Problem w tym, e stan ciyoznacza szalestwo hormonw, co ma wpyw na Twj apetyt, i to czasem taki, e

w yciu by si nie spodziewaa.Wemy chociaby zachcianki, ktre dopadaj trzy czwarte ciarnych. Cho przed

ci miaa bzika na punkcie zdrowej ywnoci, teraz masz ochot na frytki pywa-

Faktoid: Potrzebujesz wicej dowodwna to, e mieciowe jedzenie jest niezdrowe?I do tego uzalenia? Naukowcy przeprowadzilibadanie na szczurach, w ktrym jedn grup

szczurw karmiono normalnym jedzeniem,a drug normalnym i mieciowym. Szczury,ktrym zasmakowao mieciowe jedzenie,

poary go o 40% wicej wagowo i pochonyo 56% wicej kalorii w porwnaniu zeszczurami jedzcymi normalnie. Co gorsza,potomstwo arocznych szczurw take

ulubio sobie mieciowe jedzenie, jadogo wicej i tyo bardziej ni normalne

szczurztka. Reasumujc, jeli chcesz miespane dzieci, karm si mieciowym jedzeniem

w czasie ciy.

Faktoid: Jednym z powodw, dla ktrychmoesz odczuwa lekki gd w czasie ciy,

jest fakt, e regulujca uczucie godu leptyna

jest nieco wyciszona w czasie ciy. Receptorymzgowe staraj si stumi substancje

chemiczne tumice gd przez co robisz si

bardziej godna chcc tym samym zapewni

dziecku wystarczajce dostawy skadnikw

odywczych.

Kup ksik Pole ksik


13/35


jce w majonezie. Bya wegetariank, a teraz zachciewa Ci si zasmaanej kaszanki.Najprawdopodobniej winowajc caego tego zamieszania s hormony, podobnie jak

w przypadku przedmiesiczkowych zachcianek obejmujcych czekolad i wglowo-dany (take wrd kobiet przyjmujcych progesteron w ramach antykoncepcji lubagodzenia objaww menopauzy).

Ale zanim zrzucisz na hormony ca win za swoje uzalenienie od batonw

w czekoladzie, pomyl: moe poprzez te zachcianki organizm chce Ci co powie-

dzie? Naukowcy przypuszczaj, e kobiety maj ochot na pokarmy zawierajcebrakujce im skadniki (takie jak witamina C lub potas) lub po prostu kalorie, comoe by akurat potrzebne do rozwoju podu. Brzmi to rozsdnie. Twj orga-nizm zwraca Twoj uwag na pewne niedobory, aby moga lepiej zadba o swojedziecko albo o siebie (eby potem moga lepiej zadba o swoje dziecko). We topod rozwag:

Kobiety mog nabra ochoty na sl, bo ich organizm potrzebuje sodu z uwagi

na zatrzymanie wikszej iloci pynw w organizmie.

Dziwne zachcianki

Mylisz, e Twoja chtka na deser lodowy ze ledziem jest, no, nieco dziwna? To jeszcze

nic w porwnaniu z zachciankami innych kobiet. Kobiety cierpice na przy-

pado nazywan aknieniem spaczonym maj

ochot zjada takie rzeczy, jak ziemia, glina,

ld z zamraalnika, papier, odpryski farby,kreda, piasek, mydo czy popi z papiero-

sw. To wcale nie oznacza, e oszalay, tylko

prawdopodobnie cierpi na niedobr e-

laza lub cynku. (W niektrych populacjach

aknienie spaczone dotyka nawet 70%

ciarnych). Spoywanie niejadalnych

rzeczy tego rodzaju stanowi zagroe-

nie samo w sobie, ale najwikszy pro-blem tkwi w tym, e ywic si wglem

drzewnym, nie odywimy dziecka jak

naley. Te dziwne zachcianki zazwyczaj

mijaj po wczeniu odpowiednich suplementw z elazem i cynkiem. Jeszcze jedna dobra

wiadomo: poza tym, e kobieta z aknieniem spaczonym moe wzbudzi podejrzliwo

kelnera*, przypado ta nie ma wpywu na wag urodzeniow dziecka.

* Poprosz saatk, zup i rednio wysmaon plastelin. Najlepiej niebiesk, a jeli nie macie, to zielon.

Kup ksik Pole ksik


14/35


15/35


o tyle nie byoby to takie pewnew przypadku dziecka. Jeli kobieciebyo zbyt niedobrze, eby cokolwiekprzekn, albo moga je tylko pro-ste, mde produkty, z punktu widze-

nia podu oznaczao to zmniejszenieryzyka naraenia na choroby przeno-szone z jedzeniem. Lepiej, eby matka

wymiotowaa, ni eby stracia ci.Nawet w dzisiejszych czasach kobietydowiadczajce porannych/popou-dniowych/wieczornych nudnoci sobcione mniejszym ryzykiem po-ronienia ni kobiety niemajce takich

problemw. Natura bywa wyracho-wana, a to moe by jeszcze jednaz jej zimnych kalkulacji: chroni ycie potomka kosztem samopoczucia matki.

Tak naprawd do koca nie rozumiemy rzeczywistej, biologicznej przyczyny nud-noci i wymiotw u ciarnych. Wyglda na to, e w czasie ciy co zdaje si pobudzado dziaania orodek wymiotny (nigdy przedtem nie domylaa si jego istnienia,co?) znajdujcy si w mzgu (zobacz rysunek 3.2). Ponadto nudnoci ciowe mogby powizane z wyszym poziomem estrogenu i/lub wysokim poziomem hormonuhCG w pocztkowym okresie ciy. Do tego w czasie ciy dochodzi do rozlunieniaukadu trawiennego, przez co minie stojce na stray zwieracza midzy przeykiema odkiem nie dziaaj tak dobrze jak zawsze, a to skutkuje zwikszonym cofaniem sikwasw odkowych do przeyku. Wszystkie te czynniki plus zwikszona wraliwona zapachy odczuwana w czasie ciy wprowadzaj taki zamt w organizmie, e wieleprzyszych mam czuje dosownie wstrt na sam myl o jedzeniu. ( propos, kiedylansowano pogld, jakoby poranne nudnoci miay podoe psychologiczne, co jestnieprawd, a jeli ju, to dotyczy jakiego mikroskopijnego promila kobiet).

Niektrzy naukowcy uwaaj, e mdoci i awersja do pewnych pokarmw peni

funkcj ochronn. Niech do misa lub surowych warzyw mona tumaczy jakosposb zabezpieczenia organizmu przed bakteriami. Inni badacze twierdz, e mdo-ci i wymioty u ciarnych rzadziej wystpuj w spoeczestwach, w ktrych niespoywa si misa i kofeiny. Niestety, adne z tych wyjanie nie jest pomocne, kiedyzastanawiasz si, jak masz odywia swoje dziecko, skoro Twj organizm odmawiaodywiania nawet siebie. Oprcz zapewnienia waciwych iloci skadnikw odyw-czych kolejnym problemem jest ryzyko odwodnienia. Okoo 1% do 3% ciarnych

jest hospitalizowanych z powodu koniecznoci nawadniania doylnego. Musisz sipogodzi z tym, e nie jeste w stanie cakowicie wyeliminowa nudnoci i wymio-

Cia zaniadowa

Wzmoone nudnoci i wymioty wi si nie tylko

z jazd kolejk grsk i caonocn balang. Ostre

wymioty mog by te symptomem ciy zania-

dowej (zwanej te zaniadem groniastym). Ma ona

miejsce wtedy, gdy kosmki kosmwki (rafa ko-

ralowa omwiona w poprzednim rozdziale) na-

brzmiewaj i funkcjonuj pomimo braku zdolnego

do przeycia podu. Zaniad groniasty, ktry moe

rozprzestrzenia si poza macic niczym nowo-

twr i do tego powodowa silne krwawienia,

mona wykry w badaniu USG, a rozrastajc si

tkank usuwa si wtedy z macicy.

Kup ksik Pole ksik


16/35


Rysunek 3.2. Jedziemy do Rygi! Jeli cierpisz na nudnoci i wymioty w zwizkuz ci, oznacza to, e w Twoim ciele dzieje si par rzeczy. Orodek wymiotny w Twoim mzgu

jest bardziej wraliwy, a ukad pokarmowy bardziej rozluniony, przez co jedzenie rwnie atwo

moe lecie w gr, jak i w d. Pewne produkty ywnociowe mog pomc Ci pokona nud-

noci i zapewni dziecku potrzebne substancje odywcze. Rada: sprbuj je zimne potrawy,

poniewa dania gorce zbytnio drani zmys wchu. I trzymaj si na szczcie to tylko stanprzejciowy, a dolegliwoci tego rodzaju zazwyczaj ustpuj z kocem pierwszego trymestru.

Kup ksik Pole ksik


17/35


tw, i obra bardziej realistyczny cel:znale jaki sposb na zagodzenie

tych dolegliwoci. Cho wiele ko-biet le wspomina nudnoci i wy-mioty w czasie ciy, niemal wszystkieprdzej czy pniej jako sobie z tymradz.

Twoim zadaniem jest znalezieniejakiego sposobu na mdoci, ktryzadziaa w Twoim przypadku. W tym

celu przygotowalimy dla Ciebie garpopularnych i bezpiecznych porad znajdziesz je na kocu rozdziau.

Podstawowe cegieki:

skadniki odywcze dla mamy i dziecka

Jak dotd w tym rozdziale zajmowalimy si dwoma biegunami odywiania w cza-

sie ciy: przejadaniem si i niedojadaniem. eby pomc Ci utrzyma rwnowag,dokadamy wic jeszcze trzeci nog i uzyskujemy co w rodzaju ywieniowegotrjnogu. Chcemy teraz koniecznie zwrci Twoj uwag na to, e w zbilansowanejdiecie liczy si nie tylko odpowiednia ilo, lecz take jako tego, co jesz. Jeli naprzykad zjadasz wprawdzie tyle kalorii, ile trzeba, ale gwnym ich rdem jest po-dwjny hamburger z ogromn porcj frytek zakupiony w budce na rogu, to raczej niestwarzasz idealnych warunkw rozwoju swojemu dziecku.

Od tej chwili masz zacz traktowa ywno jak lekarstwa (jeli dotd tego

nie robia). Wszystko, co jesz, ulega rozdrobnieniu na mikroskopijne molekuy,

Uciliwe wymioty

Jeli zwracasz wszystkie pyny, ktre wypia w cigu ostatniej doby, moe to by objaw

zaburzenia zwanego niepowcigliwymi wymiotami ciarnych. Jest to do rzadka przy-

pado dotyczca od 1% do 3% wszystkich ci, wymagajca niekiedy pooenia ciarnej

w szpitalu i nawadniania doylnego. Nikt nie zna przyczyn tej dolegliwoci, ale do czynni-

kw ryzyka zalicza si ci mnog, cukrzyc, nadczynno tarczycy i chorob lokomocyjnw wywiadzie. Wniosek: problem z wymiotami w ciy nie zawsze rozwizuje si sam. Jeli

uwaasz, e Twoje dolegliwoci s wyjtkowo zaostrzone, lepiej skontaktuj si z lekarzem.

Faktoid: Najnowsze badania wskazuj,e odywianie si matki w czasie ciy wpywa

nie tylko bezporednio na zdrowie podu,

ale take na jego zdrowie na dugie lata po

narodzinach. Ostatnio badacze zwrcili

uwag na zaleno pomidzy niedoborami

ywieniowymi w czasie ciy a rozwojem

schizofrenii u dorosych. Cho na pierwszy rzut

oka to skojarzenie wydaje si dziwne, moe

tu by co na rzeczy, biorc pod uwag wpywodywiania prenatalnego na rozwj mzgu.

Kup ksik Pole ksik


18/35


ktre dostan si najpierw do Twojejkrwi, a potem poprzez oysko (om-

wione w rozdziale 2.) do krwi Two-jego dziecka. Odpowiedz sobie wicna pytanie, co chcesz da swojemu

dziecku: witaminy, mineray i skadnikiodywcze wchodzce w skad normal-nej ywnoci czy te toksyny, tuszczei sztuczne substancje udajce ywnoi odpowiadajce za jedne z najgorszychzdrowotnych zbrodni przeciw ludzko-ci? Tak wanie mylelimy.

Podstawy s bardzo proste do opa-nowania (wicej szczegw znajdziesz

we

Wskazwkach dla Ciebie). Aby da dziecku to, co najlepsze, kieruj si porcz-

nym systemem wiate ulicznych:

Zielone wiato Czerwone wiato

Owoce, warzywa, ryby o niskiej zawartocirtci (oso i pstrg stanowi cenne rdozdrowych tuszczw), chude miso, drb(niesmaony), roliny strczkowe, orzechy,

groch i fasola, ziarna zb, niskotuszczowe

produkty mleczne, soja, chleb z penegoprzemiau.

Tuszcze nasycone (niektre tuszczezwierzce plus olej palmowy i kokosowy)i tuszcze trans, cukry proste, syropy,

wzbogacona lub biaa mka, wszystko,co smaone, napoje sodzone, syrop

kukurydziany, ryby o wysokiej zawartocirtci.

Skoro ju mowa o odywianiu, warto wspomnie o witaminach i mineraach orazo konkretnej roli, jak odgrywaj w rozwoju dziecka.

Witamina A:Witamina A jest pomocna w rozwoju komrek i wspomaga wzrostmzgu, ale ma te jeden minus. Nadmiar witaminy A w ciy wie si ze zwikszo-nym ryzykiem wad wrodzonych, w szczeglnoci wad cewy nerwowej. Uwaaj na

spoywane suplementy diety i odywki (w tym np. batony sportowe), ktre mog za-

wiera nawet 100% dziennego spoycia tej witaminy. Wyrb w sobie nawyk czytaniaetykiet ze skadem na produktach ywnociowych. Twoja dzienna dawka witaminy

A podczas ciy lub przed zajciem w ci nie powinna przekracza 15 000 j.m.,podczas gdy nie bdc w ciy, powinna ogranicza si do dawki 3500 j.m. dzienniez suplementw lub produktw gotowych.

Witamina B6:Niski poziom witaminy B

6wie si z opnieniem rozwoju ukadu ner-

wowego dziecka. Do tego niedobr tej witaminy moe mie nieprzyjemne skutki dlamatki, takie jak poranne nudnoci, stan przedrzucawkowy i komplikacje podczas porodu.

Faktoid: W badaniu analizowano dziecikobiet, ktre w pierwszej ciy byy otye,po czym zrzuciy nadwag dziki diecie luboperacji bariatrycznej i urodziy kolejne dziecko.

Okazao si, e dzieci urodzone przez t sammatk przed odchudzaniem byy cisze ni teurodzone przez odchudzon matk. Dlaczego?Tu kania si epigenetyka rodowisko

w brzuchu otyej matki spowalnia metabolizmdziecka i uczy je, e do przetrwania koniecznejest gromadzenie tuszczu.

Kup ksik Pole ksik


19/35


Witamina B9: Znana pod nazw kwasu foliowego bardzo wanego skadnika

w rozwoju prenatalnym. Odpowiednie iloci tej witaminy obniaj ryzyko wad wro-dzonych takich jak rozszczep krgosupa. Dostarczanie swojemu organizmowi odpo-

wiedniej dawki kwasu foliowego w czasie ciy przynajmniej 400 mikrogramwz suplementw diety oraz w oglnej dawce dziennej wynoszcej 800 mikrogramw

(wczajc pobr tego skadnika z ywnoci) obniy take ryzyko rozwoju rakau Twojego dziecka w cigu pierwszych szeciu lat ycia.

Wap:Donoszone dziecko gromadzi w swoich kociach okoo 30 gramw wapnia,wic przysza mama musi zapewni sobie codziennie trzy cztery porcje pokarmubogatego w wap, co pozwoli jej zachowa wap we wasnych kociach i jednocze-nie dostarczy ten budulec dziecku. Zalecamy zaywanie trzy razy dziennie suple-mentw zawierajcych 600 miligramw cytrynianu wapnia plus 200 miligramwmagnezu dwa razy dziennie. (Warto pilnowa tych proporcji, poniewa wap bez

jednej trzeciej czci wagowej magnezu prowadzi do powstawania zapar).elazo:Poniewa organizm mamy musi przekaza dziecku okoo 1000 miligramwelaza i dodatkowo musi jeszcze zwikszy liczb czerwonych krwinek w krwi matkio 20 30%, naley zwrci szczegln uwag na zaopatrzenie go w ten pierwiastek.

Kwas DHA:Kwas tuszczowy DHA (kwas dokozaheksaenowy) nalecy do rodzinyniezbdnych nienasyconych kwasw tuszczowych NNKT, czyli omega-3, stanowigwny skadnik budulcowy mzgu w czasie, gdy mzg podu intensywnie si roz-

wija. Wskazany jest dzienny pobr w iloci od 200 do 300 miligramw kwasu DHAw postaci ryb, wzbogaconych produktw spoywczych lub suplementw diety.Ostatnie badania wskazuj, e jeszcze lepszy skutek zdrowotny osigniemy, spoywa-

jc od 600 do 900 miligramw. My zostalibymy jednak przy 600 miligramach.

Cynk:Niska poda cynku jest wizana ze zwikszonym wystpowaniem wad wro-dzonych i niskiej wagi urodzeniowej, z poronieniami, a nawet problemami behawio-ralnymi dziecka dugo po jego narodzinach.

Tak naprawd nie musisz liczy kadego miligrama kadego skadnika odyw-

czego w kadym spoywanym posiku. Jeli codziennie bdziesz braa jedn tabletkpreparatu z kwasem DHA dla kobiet w ciy, to najprawdopodobniej pokryjesz pod-stawowe zapotrzebowanie na to, co najwaniejsze. Ale nie myl, e upowania Cito do jedzenia byle czego przez kolejne czterdzieci tygodni. Postaraj si odywiazdrowo i nie wi si, jeli zdarzy Ci si zboczy z obranej cieki w kocu nikt nie

jest doskonay. Mae odstpstwa od zdrowego sposobu odywiania na pewno mniejzaszkodz Tobie i dziecku ni zamartwianie si z powodu kadego zabkanego cia-steczka, ktre jakim dziwnym trafem znalazo si w Twoim odku.

Kup ksik Pole ksik


20/35


W S K A Z W K ID L A C I E B I E

W cigu kolejnych kilku miesicy nie zawsze bdzie Ci atwo podejmowa decyzje, take te

ywieniowe. Bd sterowa Tob szalejce hormony, a ich dziaanie nieraz Ci zaskoczy. I nie

ma w tym nic zego. Cho Twoim zadaniem jest zapewnienie swojemu dziecku dobrego ro-

dowiska rozwoju i dobrego wyywienia, nie musisz wpada w poczucie winy tylko dlatego,

e zdarza Ci si odej od naszych zalece. Wane, aby przez wikszo czasu dobrze si

odywiaa. Niech dobre decyzje zadowol i ukoj Twoje ciao i umys.

Prbuj utrzyma rwnowag. Zdajemy sobie spraw, e Twoje nawyki ywieniowe w ciymog si zmienia niczym chorgiewka na wietrze. Jak ju zaznaczylimy, powinna spodziewa

si chwil, kiedy dopadnie Ci ch na wielkie arcie, jak i takich momentw, kiedy najchtniej

doczyaby do strajku godowego. Dlatego warto ustanowi sobie jaki standard ywieniowy,

ktrego naley si trzyma (bez wpadania w poczucie winy, jeli nie uda si go dzie w dzie

realizowa). Powinna stara si spoywa:

9 lub wicej porcji (wielkoci pici) owocw i warzyw,

3 porcje lub wicej porcji produktw zboowych z penego przemiau,

3 porcje lub wicej porcji chudego biaka w postaci chudego misa, kurczaka bez skry,

ryby o niskiej zawartoci rtci, jaj, orzechw, fasoli, innych rolin strczkowych i tofu.

Powinna hodowa takiej oto lozoi ywieniowej: naley je tak ywno, ktra wyglda

tak samo jak wtedy, gdy rosa. (Jako nigdy nie zauwaylimy, eby frytki wyrastay z ziemi).

Dlaczego? Poniewa takie pokarmy s rozpoznawane przez oysko jako prawdziwe jedzenie,

i takie wanie prawdziwe jedzenie ma najlepszy wpyw na rozwj ciy.

Jeli wypadniesz z toru, nie rb z tego tragedii. Gdy podasz ciek zdrowego ody-wiania, moe si zdarzy, e skrcisz nie tam, gdzie trzeba. Jeli zdarza si to okazjonalnie, nicw tym zego, pod warunkiem e takie skoki w bok nie stan si Twoim nawykiem. Musisz umie

pogodzi si z tym, e po drodze napotkasz przeszkody, i zamiast wpada w defetystyczny na-

strj i rzuca w diaby ca diet tylko dlatego, e zdarzyo Ci si pofolgowa, musisz zadziaa

niczym GPS, obra waciwy kierunek i wykona zwrot o 180 stopni. Czyli jeli zdarzy Ci si

dzie saboci i totalnego obarstwa, powiedz sobie, e ten jeden dzie Ci nie zaszkodzi, ale

teraz pora wraca do zdrowych nawykw. To, co niszczy nasz plan zdrowego jedzenia dla

jednej tak samo jak dla 1,1 osoby to wcale nie okazjonalny deser albo pizza, tylko kaskada

zachowa nastpujcych po chwili saboci.

Kup ksik Pole ksik


21/35


Jedz czsto. To zalecenie moe wydawa si niekonsekwentne po tym wszystkim, co powie-dzielimy na temat koniecznoci kontrolowania wagi w czasie ciy, ale prawda jest taka, e le-

piej je pi sze maych posikw dziennie ni tradycyjne trzy due. To pozwoli Ci rwnie

unikn spadku poziomu cukru we krwi i powstawania zachcianek. Utrzymanie wyrwnanego

poziomu cukru we krwi pomoe Ci take unikn nudnoci. Co najwaniejsze, bdziesz przez

to bardziej syta i nie odczujesz nieodpartej chci pochonicia czekoladowego tortu w caoci.Ale jeli dopadnie Ci zachcianka, signij po takie jedzenie, ktre zaspokoi Twoje aknienie bez

szkody dla organizmu. Par przykadw:

Zamiast tego zjedz to:

Frytki Pieczony ziemniak (zobacz strona 330)

Lody Ker lub jogurt z ywymi kulturami bakterii

Chipsy Kawaki marchewki lub selera naciowego

Potrawy smaone Potrawy grillowane, pieczone lub duszone

Ciastka czekoladowe 15 g ciemnej czekolady dobrej jakoci

Chipsy ziemniaczane Kukurydza praona bez tuszczu

Cukierki M&M Orzechy woskie

Tof, karmelki Orzechy lub kawaki owocw

Chrupki serowe Nitki serowe (o niskiej zawartoci tuszczu)

Chipsy kukurydziane Przekski z mki z penego przemiau, kawaki selera naciowegolub jabek

Gotowy sos do saatek Oliwa z oliwek z pierwszego toczenia wymieszana z octemwinnym albo sokiem z cytryny (albo jednym i drugim, jeli niepotrasz si zdecydowa)

Trzymaj si z dala od jedzenia. Tak, atwo powiedzie, ale jak tu trzyma si z dala od jedzenia,kiedy nasz mzg si go domaga? Folgowanie swoim zachciankom od czasu do czasu to nic zego,

problem zaczyna si dopiero wtedy, gdy folgujesz sobie na okrgo. Na pewne produkty musisz

jednak zwraca szczegln uwag poniej przedstawiamy Ci dwa ywieniowe demony4, kt-rych, podobnie jak alkoholu omwionego w poprzednim rozdziale, powinna si wystrzega.

Kofeina: Ogranicz napoje gazowane i sodzone oraz wszystko, co zawiera kofein,

szczeglnie w pierwszym trymestrze, kiedy zagroenie poronieniem jest najwiksze.

Potem moesz wypija nie wicej ni 200 miligramw kofeiny dziennie (co rwna si

liance kawy lub dwom liankom czarnej herbaty).

4

Oksymoron jakich mao.

Kup ksik Pole ksik


22/35


Ryzykowne ryby: Amerykaska Agencja ds. ywnoci i Lekw radzi kobietom ciarnym

i karmicym ograniczy spoycie pewnych rodzajw ryb z uwagi na wystpujcy w nich

potencjalnie wysoki poziom toksyn takich jak rt, ktrego zwikszone stenie moe

zaburzy rozwj ukadu nerwowego podw i noworodkw. Wszystkie ryby mog

zawiera ladowe iloci rtci, ale szczeglnie duo maj jej gatunki due, yjce bliej

dna, takie jak rekiny, mieczniki, makrela krlewska, tuczyk i malkanik jednokolec,a to dlatego, e zjadaj one inne ryby i yj duej, przez co akumuluj rt. Ale i tak

najgorsze dla zdrowia s ryby owione w wodach znajdujcych si w pobliu elektrowni

wglowych. Kobiety w ciy powinny unika ryb o zwikszonej zawartoci rtci i zjada

do 30 dekagramw (dwie niedue porcje) rnych ryb tygodniowo (poleca si popularnego

ososia i pstrga z uwagi na zawarto kwasw omega-3, a take dorsze i ledzie) oraz

okazjonalnie owoce morza (maj mniej rtci). Jeli planujesz je ryby zowione w lokalnej

rzece, jeziorze czy zatoce morskiej, dowiedz si najpierw w sanepidzie, czy jest to

bezpieczne. Dobrze te wiedzie, e ryby pochodzce z hodowli rwnie mog zawiera

sporo zanieczyszcze, tak wic najlepiej wybiera dzikie gatunki.

Poznaj sodk prawd. Wiele osb z pewnoci zastanawia si, czy w ciy mona stosowasztuczne sodziki, ktre kusz brakiem kalorii. Prawda jest taka, e o sztucznych zastpnikach

cukru nie jestemy w stanie powiedzie niczego dobrego, ale te i niczego zego. Mimo e nie

udowodniono ich zego wpywu na rozwj podu, spjrz na to w ten sposb: skoro praktycznie

wszystko przechodzi przez oysko, to dlaczego miaaby wprowadza do krwi wasnego dziecka

jakie chemiczne wistwa5? Wiemy, e uwaasz na kalorie i unikasz cukru to Ci si chwali.

Ale zamiast tego moe lepiej wyka si jak kreatywnoci w kuchni. W wielu przypadkach przy-

jemn alternatyw s soki owocowe, ktre ugasz Twoj tsknot za sodyczami bez koniecznoci

faszerowania si chemi lub obrastania tuszczem. Inna ciekawa opcja: syrop z agawy, niefermen-

towany (w przeciwnym razie nazywalibymy go tequila). W stanie niefermentowanym daje on

kubek sodyczy za cen poowy yeczki kalorii (i to nawet kalorii z fruktozy).

Postaw na ekologi. Jeli miaby kiedy nadej ten jeden moment w Twoim yciu, w ktrympowinna zaszale i kupi sobie drosz ywno ekologiczn, to ten moment nadszed wanie

teraz. Spoywanie produktw z upraw ekologicznych pozwala unikn toksyn i pestycydw

zazwyczaj obecnych w normalnych produktach kupowanych w sklepach. Ale nawet ekolo-giczne owoce i warzywa myj trzykrotnie i odwirowuj w wirwce do saaty, aby pozby si mi-

dzy innymi resztek naturalnych nawozw. Kolejna rada, ktrej warto przestrzega bez wzgldu

na to, czy si jest w ciy, czy nie: unikaj produktw woskowanych. Jak to pozna? Wystarczy

powcha np. ogonek lub szypuk owocu. Jeli nie pachnie jak owoc, prawdopodobnie zosta

zawoskowany. Problem z woskiem polega na tym, e zamyka on w rodku owocu pestycydy,

dotyczy to najczciej owocw typu jabka, gruszki i nektarynki. Inni pestycydowi przestpcy to

5

Aspartam kry po organizmie przez 36 godzin. Blee!

Kup ksik Pole ksik


23/35


rne owoce jagodowe, ziemniaki, papryka, brzoskwinie, szpinak, saata i seler naciowy. Kiedy

jeste w ciy, lepiej poszukaj ich ekologicznych odpowiednikw. Z kolei zim wybierz lepiej

mroonki owocowe i warzywne, poniewa wiee owoce i warzywa sprzedawane zim po -

chodz zapewne z odlegych krajw i s nafaszerowane chemi. Natomiast owoce i warzywa

przeznaczone do mroonek s zbierane z pl w szczycie sezonu i natychmiast zamraane,

dziki czemu maj o wiele wicej wartoci odywczych ni produkty wiee, ktre zrywa siniedojrzae i przewozi na due odlegoci. Mroenie pozwala lepiej zachowa wartoci odyw-

cze ni puszkowanie. Podczas puszkowania owoce i warzywa czsto trac nawet 20% swoich

wartoci odywczych.

Jeli jednak z jakich wzgldw nie bdziesz moga korzysta z produktw ekologicznych,

oto lista owocw i warzyw o najniszej i najwyszej zawartoci pestycydw.

Najwysza Najnisza

brzoskwiniejabkapaprykaseler naciowynektarynki

truskawkiwiniejarmusaataimportowane winogrona

cebulaawokadokukurydzaananasmango

szparagizielony groszekkiwi

kapustabakaan

Przeciwdziaaj porannym nudnociom. Duga lista to czsto dobra rzecz pomaga Ci sizorganizowa w ferworze dnia codziennego, a jeli jest zamieszczona w czasopimie, wzrasta

jego sprzeda. Natomiast w medycynie duga lista rozwiza oznacza tylko jedno: nie istnieje

jeden pewny i skuteczny sposb. Tak niestety wyglda nasza wiedza na temat ciowych nud -noci i wymiotw. Jest wiele metod, ktre mog Ci pomc poczu si lepiej, ale nie masz na

to adnej gwarancji. Tak wic niestety przez jaki czas, na szczcie niedugi, bdziesz musiaa

pobawi si w szalonego naukowca i poeksperymentowa, co okae si najbardziej skuteczne

w Twoim przypadku. Oto par sposobw, ktre niejednej kobiecie przyniosy ulg:

Na nocnym stoliku trzymaj zapas krakersw penoziarnistych, zjedz par natychmiast

po przebudzeniu, eby jeszcze przed wstaniem mie co w odku.

Zadbaj, by Twoja dieta zawieraa duo biaka i wglowodanw zoonych.

Popijaj ros dostarczy Ci zarwno pynu, jak i kalorii. Jedz zimne pokarmy, gdy potrawy gorce maj silniejszy zapach, ktry moe

powodowa mdoci.

Witamina B6 (10 mg).

Zielone warzywa liciaste, poniewa zawieraj witamin K, ktra zdaje si pomaga.

Brzowy ry.

Akupunktura (igy w przedramieniu przez dwa dni).

Akupresura opaska noszona na nadgarstku uciskajca odpowiednie punkty.

wiey korze imbiru w kubku herbaty (albo kapsuka 300 mg).

Kup ksik Pole ksik


24/35


25/35

383

A

acetylacja, 38

ADD, 115, 139

ADHD, 115

adiponektyna, 95

adrenalina, 139, 140, 146

akson, 114, 117

ALA,Patrz: kwas ALA

alfa-fetoproteina, 283

alkohol, 41, 53, 83, 142, 241, 270, 273, 351

allele, 34

amniocenteza, 56, 200, 284amniopunkcja,Patrz: amniocenteza

androgeny, 173

anemia, 55, 282

anomalia chromosomowa,

Patrz: chromosom anomalie

antybiotyk, 121, 191, 231

antydepresant, 155, 256, 276, 344, 352

antygeny, 55

aspartam, 84astma, 86, 187, 343

autyzm, 30, 117, 121, 139, 356

B

badanie

diagnostyczne, 283

prenatalne, 56, 276

przesiewowe, 282

przeziernoci fadu karkowego, 56, 282

USG,Patrz: USG

bakterie streptococcus, 281, 343, 368

bariera oyskowa, 52bezpodno, 345, 347

bezsenno, 11

biako histonowe, 32

biegunka, 200

bilirubina, 44, 252

biopsja kosmwki,Patrz: CVS

bisfenol-A, 41, 244, 273

blastocysta, 29, 33, 47, 48, 50, 53, 54, 348

blinita, 376jednojajowe, 32, 376

bona podowa, 212

BMI, 69, 71, 341, 347

bl

gowy, 199

plecw, 12, 194, 196, 204

brodawki,Patrz: sutki

C

cesarskie cicie, 53, 68, 88, 169, 180, 221,

226, 227, 228, 344, 377

chia, Patrz: szawia hiszpaska

chlamydia, 180, 231

chodzenie, 124

choroba

Hirschsprunga, 259

lokomocyjna, 79

Skorowidz

Kup ksik Pole ksik


26/35

384 Skorowidz

choroba

Taya-Sachsa, 56

weneryczna, 180, 282, 343, 352

zakana, 354, 369

chromosom, 30, 31, 33

anomalie, 345X, 115

ciako te, 26, 49, 50

cia, 12, 26, 69, 90, 143, 343

zjologia, 9, 13

mnoga, 69, 79, 123, 374

pozamaciczna, 200, 348

przenoszona, 102

cicie cesarske,Patrz: cesarskie cicie

cukrzyca, 37, 49, 79, 89, 92, 94, 95, 100, 105,106, 107, 186, 201, 226, 280, 343, 344

CVS, 56, 283

cynk, 75, 81, 272

czarna linia, 173

czerniak zoliwy, 178

czynnik krzepnicia,Patrz: brynogen

czynnik Rh, 55

wiczenia

przygotowujce do porodu, 301

w czasie ciy, 288

w poogu, 305

D

dendryt, 112, 116

depresja, 133, 135, 144, 152, 159

poporodowa, 11, 94, 145, 254, 255, 378

DHA,Patrz: kwas DHADNA, 30, 32, 40, 273, 351

dopamina, 145, 152, 167

dotyk, 118

doula, 146, 181, 214, 264, 277

drodyca, 191

dryf epigenetyczny, 376

dwojaczki,Patrz: blinita

dysleksja, 139

E

Edynburska Skala Depresji

Poporodowej, 378

efekt pitna,Patrz: wdrukowanie

ejakulacja, 352

embrion, 43endometrioza, 343

endometrium, 348

endorna, 151, 168

EPA,Patrz: kwas EPA

epigenetyka, 8, 10, 11, 12, 25, 32, 36, 39,

40, 80, 351

epinefryna,Patrz: adrenalina

erekcja, 352

estrogen, 41, 50, 77, 93, 114, 137, 138, 145,

163, 164, 165, 171, 168, 173, 174, 185,

197, 238, 245

F

feminizacja, 140, 270

fenotyp, 25, 37

fenyloketonuria, 231, 343

brynogen, 164, 197, 198toestrogeny, 270

uorotelomery, 41

folany, 110

fruktoza, 74

ftalany, 41, 42

G

gastrula, 33

geny, 25, 28, 115

ekspresja, 8, 25, 27, 34, 36

imprintowane, 27

glukoza, 89, 90, 92, 93, 106, 139, 140, 280

gd, 71

gonadotropina kosmwkowa hCG, 50, 77,

93, 343

grasica, 55, 58

grelina, 71, 74

Kup ksik Pole ksik


27/35

Skorowidz 385

gruczo, 2, 2

mleczny, 168, 238

Montgomeryego, 169

nadnerczowy, 140

Hhalucynacje, 255

hCG,Patrz: gonadotropina

kosmwkowa hCG

hemolia, 56

hemoroidy, 189, 190, 193, 202, 259

heparyna, 51, 198

HIV, 180, 280

hormon, 26, 50, 71, 92, 137, 162

dobrego samopoczucia,

Patrz: endorna, oksytocyna

hCG,Patrz: gonadotropina

kosmwkowa hCG

hPL,Patrz: laktogen oyskowy hPL

luteinizujcy, 349

oksytocyna,Patrz: oksytocyna

prolaktyna,Patrz: prolaktyna

relaksyna,Patrz: relaksynasterydowy, 145, 146

stresu,Patrz: kortyzol, adrenalina

stymulujcy tarczyc,Patrz: TSH

tarczycy, 93, 261

wysokiego cinienia,Patrz: leptyna

wzrostu, 92, 142

zmniejszajcy stan zapalny,

Patrz: adiponektyna

I

IGF 2, 27

immunoglobulina, 51, 55, 227, 281

immunosupresja, 54, 63, 164

insulina, 44, 51, 90, 91, 93, 94, 97, 100,

104, 105, 106, 152

oporno, 70, 95, 104

insulinopodobny czynnik wzrostu typu 2,

Patrz: IGF 2

izotretynoina, 171

J

jajnik, 26, 29jajowd, 26, 28, 29, 348

jdra nowotwr, 351

K

kangurowanie, 257, 375

kardiotokograf,Patrz: KTG

kariotyp, 284

karmienie

piersi, 238-246, 286

sztuczne, 246

kpiel, 263

kia, 180

kleszcze, 224

kofeina, 83, 151, 199, 241, 270

kolagen, 179

komrka

glejowa, 114jajowa, 25, 26, 28, 376

komplikacje porodowe,

Patrz: pord komplikacje

konikt serologiczny, 55, 281, 344

kortykosteroidy, 201, 375

kortyzol, 95, 139, 140, 347

koryna, 50

kosmki, 47, 49, 63

krew ppowinowa, 232, 285krwinki

biae, 44, 164

czerwone, 55

KTG, 100, 214

kwas

ALA, 154

alfa-linolenowy,Patrz: kwas ALA

deoksyrybonukleinowy,Patrz:

DNA

Kup ksik Pole ksik


28/35

386 Skorowidz

kwas

DHA, 81, 86, 110, 116, 117, 124, 125,

137, 152, 154, 241, 273, 286, 351, 375

dokozaheksaenowy,Patrz: kwas DHA

eikozapentaenowy,Patrz: kwas EPA

EPA, 154

foliowy, 40, 81, 110, 152, 261, 344, 375

kwasy tuszczowe omega-3, 70, 81, 84, 86,

106, 137, 152, 270,

Patrz te: kwas DHA, kwas ALA

kwercytyna, 273

L

laktogen oyskowy hPL, 50, 92, 93, 94, 95

laktoza, 152lanolina, 243

lateralizacja, 112, 139

leptyna, 71, 74, 95

LH,Patrz: hormon luteinizujcy

libido, 164, 165

likopen, 272

limfocyty

B, 44, 55, 57, 58

T, 44, 54, 55, 57, 58, 60luteina, 272

aknienie spaczone, 75

echtaczka, 173

oysko, 11, 26, 36, 40, 43, 46, 47, 48, 50,

51, 57, 63, 92, 93, 167, 94, 193, 228,

231, 253, 376

cz podowa, 47

odklejanie si, 53, 201, 344, 375

przodujce, 53, 344, 375

ze zwapnieniami, 57

M

macica, 41, 63, 343, 376

szyjka, 29, 99, 166, 212, 344, 375, 377

wycika, 26, 47, 50, 164, 345, 348

magnez, 152, 202, 236, 272

marker epigeniczny, 27

masa, 127, 129, 148, 151, 179, 199, 204,

247, 277

maska ciowa,Patrz: ostuda

mdoci,Patrz:

nudnocimelasma,Patrz: ostuda

metale cikie, 41, 82

metylacja, 38, 351

metylany, 41, 273

mielinizacja, 117

misie Kegla, 203, 305

migrena, 199, 201

mikroelementy, 272

mocz, 191, 214, 343morula, 29, 33

mukowiscydoza, 56

N

nadcinienie, 49, 50, 54, 62, 96, 201, 215,

226, 253, 276, 343

ciowe, 71

nadwaga, 37

nerczak podowy, 27nerw kulszowy, 196

neurohormon,Patrz: hormon

neuron, 112, 113, 115, 117, 137

neuroprzekanik, 112, 145, 187

niacyna, 179

niepowcigliwe wymioty ciarnych, 79

niewydolno cieniowo-szyjkowa, 99

nitrofurantoina, 191

nowotwr, 40, 81, 175, 178

jdra, 351

okrnicy, 27

prostaty, 27

nudnoci, 12, 51, 54, 76, 77, 78, 80, 83, 85

O

obrzki, 198

oczy, 199

Kup ksik Pole ksik


29/35

Skorowidz 387

odciski palcw, 118

odporno, 54

odporno pasywna, 54

odruch, 2

kroczenia, 124

Moro,Patrz: odruch obejmowaniaobejmowania, 124, 251

wzdrygnicia, 126

odwodnienie, 77, 200, 250

odywianie, 11, 18, 25, 46, 67, 79, 90, 240,

268, 280

okrnicy nowotwr, 27

oksytocyna, 102, 138, 143, 151, 215, 223,

226, 231

oocyt, 29, 30

opiaty, 218

oporno insulinowa,

Patrz: insulina oporno

opryszczka narzdw pciowych, 180

orgazm, 28

orientacja seksualna, 140

orzeszki arachidowe, 86

osona mielinowa, 116, 117, 125osteoporoza, 37

ostuda, 173, 261

o HPA, 140, 146

otyo, 37, 69

brzuszna, 71

owulacja, 28, 30, 114, 346, 348, 349, 350

P

paciorkowce grupy B, 212

paznokcie, 169

penis, 28, 173

pepowina, 43, 57

pestycydy, 84

ppowina, 43, 50, 57, 99, 222, 223, 230, 263

piersi, 50, 165, 168

piercie ognia, 223

placenta,Patrz: oysko

plaster transdermalny, 71

plemnik, 25, 26, 28, 351

pleniawki, 241

podno, 345

pyn owodniowy, 100, 101, 103, 118, 119,193, 212, 226

pytka nerwowa, 111, 112

pytki krwi, 164

pochwa, 28, 29, 56, 164, 166

zapalenie bakteryjne, 193

poczcie, 9

podwzgrze mzgowe, 140

pog, 11, 143, 253, 278, 286

poronienie, 30, 49, 56, 81, 83, 99, 198,

235, 345

pord, 47, 119, 121, 123, 207, 220, 233

indukowany, 225

kleszczowy, 224

komplikacje, 68, 80, 88, 123, 224

poladkowy, 121, 123, 221

przedwczesny, 71, 94, 99, 139, 166, 186,

193, 200, 236, 374, 375, 376w kucki, 220

w wodzie, 219

wywoywanie, 102, 103

wywoywany, 225

potas, 75, 272

pozycja, 350

progesteron, 26, 50, 75, 137, 146, 163,

164, 168, 185, 189, 349prolaktyna, 167, 238, 245

promieniowanie, 41

prostaglandyna, 226

prostaty nowotwr, 27

prniociag, 224

przeciwciaa, 55

przepuklina ppkowa, 252

przerostowe zwenie odwiernika, 252

Kup ksik Pole ksik


30/35

388 Skorowidz

przewenie Ranviera, 116

przewijanie, 262

przewody mleczne, 50

przezierno fadu karkowego,

Patrz: badanie przeziernoci fadu

karkowegoprzygicie, 222

przygnbienie poporodowe, 255

przysadka mzgowa, 140

psychoza poporodowa, 255

pulsoksymetr, 169

R

radon, 41

rak,Patrz: nowotwr

receptor TLR, 55, 57, 58, 60

reuks kwasw odkowych,Patrz: zgaga

relaksyna, 182, 183, 186, 188, 191, 192,

194, 195, 197, 199

respirator, 375

rodzestwo, 256, 257

rozstp minia prostego brzucha, 261, 306

rozstpy, 171, 179rozszczep krgosupa, 40, 56, 81, 110

rozwj

motoryczny, 126

sensoryczny, 108, 109, 119, 125

rwnowaga kwasowo-zasadowa, 71

rt, 41, 42, 63, 80, 82, 83, 84

rwa kulszowa, 195

rzeczka, 180

S

schizofrenia, 79

seks, 162, 165, 177, 233, 280

selen, 272

sen, 136, 142, 151, 246, 247, 286

serotonina, 145, 155, 187

siara, 169, 170, 238

skala Apgar, 231

skopolamina, 71

skra, 171

skurcze, 200, 212

Braxtona-Hicksa,

Patrz:skurcze przepowiadajce

przedwczesne, 200

przepowiadajce, 200, 213

such, 120

smak, 121, 123, 126

smka, 226

sorbitol, 202

sd, 75

sperma, 27

spowijanie, 126stan

przedrzucawkowy, 11, 62, 80, 201, 204,

215, 226, 236, 281, 344, 376

zapalny nabonka

naczy krwiononych, 201

stawy, 195

steroidy, 222

stolec, 250

stopy, 199

streptococcus,

Patrz: bakterie streptococcus

stres, 13, 57, 62, 128, 133, 134, 137, 138,

145, 148, 156, 167, 275, 347

czynniki pozytywne, 134

oksydacyjny,Patrz: test stresowy

sucho oka, 199

surfaktant, 100, 222sutki, 8, 102, 120, 127, 165, 168, 169, 227,

238, 243

synapsa, 112, 120

szawia hiszpaska, 106

szczepienia, 63, 273, 280, 353-373

WZW typu B, 230, 370, 371

szczytowanie, 28

szkoa rodzenia, 181

Kup ksik Pole ksik


31/35

Skorowidz 389

ledziona, 58

lina, 71

luz szyjkowy, 348

mier eczkowa,Patrz: zesp nagej

mierci eczkowej

T

talasemia, 343

tarczyca, 49, 93, 96, 145, 261

nadczynno, 79

zaburzenia, 93, 343

telomer, 30

teoria programowania podowego, 36test

biozyczny,Patrz: test Manninga

depresji poporodowej, 378

GBS, 212

Manninga, 102

niestresowy, 100, 102, 282

oksytocynowy,Patrz: test stresowy

poczwrny, 282

stresowy, 101, 137testosteron, 114, 117, 120, 140

ttno, 100

tiomersal, 63

tlenek azotu, 96, 137

tuszcze, 53, 168, 170

omega-3,Patrz: kwasy tuszczowe

omega-3

trans, 53, 80, 105, 350

tocze, 49

toksoplazmoza, 59, 280

toksyny rodowiskowe, 37, 40

toluen, 41

transplantacja, 58

trdzik, 171, 172

tretinoina, 179

triclosan, 186

trofoblast, 48

tryptofan, 152

trzustka, 44, 90, 91

TSH, 93

tymina, 40

tyto, 41, 53, 96, 142, 273, 351

U

uderzenia gorca, 174, 175, 180

ukad

immunologiczny, 44, 49, 54, 57, 60, 63

nerwowy, 112

odpornociowy,

Patrz: ukad immunologiczny

uracyl, 40

urodzenie martwe, 235

urojenia, 255

USG, 98, 99, 123, 280, 281

W

wada

cewy nerwowej, 56, 80, 110, 112, 283

genetyczna, 30, 49, 56, 99, 104, 282, 343

rozwojowa,Patrz: wada wrodzonaserca, 251

wrodzona, 30, 40, 49, 68, 80, 81, 155,

282, 344, 352

waga, 69, 73, 87

waga urodzeniowa

niska, 37, 88, 94, 96, 186

wysoka, 92, 94

wap, 81, 152, 203, 233, 272

wargi sromowe, 173

wtroba, 44, 55, 90, 91, 201, 250, 252

wczeniak, 374

wdrukowanie, 109

wch, 119

wglowodany, 105

wzy chonne, 58

wielko podu, 380

wieloraczki, 376

Kup ksik Pole ksik


32/35

390 Skorowidz

wizada Coopera, 170

witamina, 272, 273

A, 80, 272

B12

, 203, 272

B6, 80, 85, 272

B9,Patrz: kwas foliowyC, 75, 203, 241, 272

D, 201, 272

K, 85, 231

wosy, 173, 179, 261

wodorowglany, 71

wody podowe,Patrz: pyn owodniowy

wraliwo na zapachy, 77

wymioty chlustajce, 252

wzdcia, 187, 193, 200, 202, 203

wzrok, 120

Z

zabawki, 127

zakaenie

drg moczowych, 189, 191, 201

drg rodnych, 189

grzybicze, 203zakrzepica y gbokich, 198

zapalenie powizi podeszwy, 199

zaparcia, 12, 189, 190, 193, 200, 202, 204

zesp

cieni nadgarstka, 195

Downa, 30, 56, 99, 282

nadpobudliwoci psychoruchowej

z decytem uwagi,Patrz: ADHD

nagej mierci eczkowej, 246niespokojnych ng, 152

policystycznych jajnikw, 343, 347

zaburze koncentracji uwagi,

Patrz: ADD

zby, 186, 203, 273

zgaga, 11, 186, 188

zmys rwnowagi, 121

zmysy, 108, 118, 125

znacznik epigenetyczny, 34znieczulenie

podpajeczynwkowe, 218

zewntrzoponowe, 217, 218, 219

zwierzta domowe, 258

zygota, 29, 33

el intymny, 350

elazo, 75, 81, 152, 241, 272, 252

taczka, 252

ylaki odbytu,Patrz: hemoroidy

Kup ksik Pole ksik


33/35

Kup ksik Pole ksik


34/35
http://program-partnerski.helion.pl/page4909.~/


35/35

Zdrowa Ciaza Poradnik Kochajacej Mamy Twocia

Documents

Transcript of Zdrowa Ciaza Poradnik Kochajacej Mamy Twocia