Zbigniew Hull, EwaStarzyńska-Kościuszko

Słowo wstępneHumanistyka i Przyrodoznawstwo 20, 7-10

2014

Słowo wstępne

Od zera do dwudziestego numeru

Idea stworzenia naukowego pisma humanistycznego w olsztyńskiej Akade­mii Rolniczo-Technicznej pojawiła się w środowisku pracowników Instytutu Nauk Społeczno-Politycznych już w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Nasze propozycje wydawnicze i programowe nie zostały jednak wtedy zaakcep­towane ani przez kierownictwo akademii, ani przez ówczesny Komitet Redak­cyjny uczelni, uznano bowiem, że w szkole wyższej o profilu przyrodniczo-tech- nicznym nie potrzeba pisma publikującego teksty filozoficzne czy socjologiczne. Dano nam jednak możliwość drukowania wyników badań w serii „Ekonomia” ówczesnych „Zeszytów Naukowych ART” oraz uczelnianym „Biuletynie Nauko­wym”. Dopiero w roku 1994, dzięki życzliwości i poparciu ówczesnego redak­tora naczelnego „Biuletynu Naukowego”, prof. Stefana Tarczyńskiego, udało mi się uzyskać zgodę na wydanie „próbnego” humanistycznego zeszytu „Biulety­nu...” nr 2 (14) pod wybranym z wielu proponowanych wariantów tytułem „Hu­manistyka i Przyrodoznawstwo”. Teksty zamieszczone w tym numerze otrzyma­ły pozytywne recenzje zewnętrzne znanych i cenionych w kraju profesorów, jak też zyskały uznanie w humanistycznych środowiskach Olsztyna i wśród pracow­ników kortowskiej uczelni. Między innymi dzięki temu mogliśmy już wydawać pismo pod własnym tytułem i w oryginalnej szacie graficznej, poczynając od pierwszego numeru w 1995 roku.

We wstępie do pierwszego numeru „Humanistyki i Przyrodoznawstwa” pisa­łem: „Dzisiaj - w epoce atomizacji nauki, rozbicia jej na wiele specjalistycznych dyscyplin - coraz silniej uświadamiamy sobie potrzebę syntezy wiedzy i mądro­ści, potrzebę zrozumienia świata jako całości. W szczególności zaś konieczne staje się zburzenie muru, który wyrósł między humanistyką a przyrodoznaw­stwem, muru będącego przeszkodą dla postępu [...] w sferze badań wzajemnych oddziaływań i uwarunkowań między kulturą i naturą. [...] Jeśli nauki przyrodni­cze mają na celu wyjaśnianie przyrody, to dyscypliny humanistyczne zmierzają do jej zrozumienia i usensowienia, ukazując ją w kontekście całokształtu egzy­stencjalnego doświadczenia jednostki i społeczeństwa. Dla lepszego zrozumienia

8 Słowo wstępne

świata potrzebne są więc różne spojrzenia, zintegrowane wspólnymi ideami i wartościami”. Deklarowałem również, iż w roczniku „będą publikowane prace z dyscyplin humanistycznych oraz szeroko rozumianego przyrodoznawstwa, pre­ferowane będą zaś te, które włączając się w nurt współczesnego myślenia interdy­scyplinarnego, podejmować będą problemy z pogranicza różnych dziedzin i spe­cjalności naukowych (przyrodniczych i społecznych), ukazywać ich związki i współzależności, a także aksjologiczne i filozoficzne uwikłania badań naukowych”.

Dziś, patrząc z perspektywy minionych dwudziestu lat, z satysfakcją mogę stwierdzić, iż założenia te - nadal aktualne - były konsekwentnie realizowane przez cały okres wydawania pisma. Z wielką radością i zadowoleniem chciałbym też podkreślić fakt, że przy stałej trosce o wysoki poziom merytoryczny publi­kowanych prac wzrastało znaczenie i oddziaływanie „Humanistyki i Przyrodo­znawstwa” nie tylko w środowisku olsztyńskim, ale również w wielu krajowych środowiskach naukowych. I choć zmieniał się skład Komitetu Redakcyjnego, to linia programowa była konsekwentnie realizowana i wzbogacana o nowe wątki związane z burzliwymi przemianami zachodzącymi dziś w nauce i filozofii. Je­stem przekonany, że dzięki stałemu rozszerzaniu grona liczących się w życiu naukowym krajowych i zagranicznych autorów, zwiększaniu liczby artykułów pisanych w językach kongresowych oraz dbałości o dobór poznawczo ważkich, dobrze napisanych i ciekawych tekstów ranga i wpływy pisma będą stale rosły.

W dwudziestolecie istnienia życzę Komitetowi Redakcyjnemu dopływu jesz­cze lepszych tekstów, wielu cytowań w krajowych i zagranicznych publikacjach naukowych oraz coraz wyższej pozycji w rankingach, zaś „Humanistyce i Przy­rodoznawstwu” kolejnych jubileuszy trzydziesto-, czterdziesto- i więcej lecia.

Z b ig n ie w H u ll Redaktor naukowy w latach 1994-2005

* * *

Kiedy w 2006 r. objęłam funkcję Przewodniczącej Komitetu Redakcyjnego „Humanistyki i Przyrodoznawstwa”, sytuacja czasopism naukowych wydawa­nych w Polsce wydawała się stabilna i nienaruszalna. Dotychczasowy system nie w pełni jednak odpowiadał wymogom „nowych czasów”. Powoli zaczęły poja­wiać się dyrektywy mające na celu nie tyle usprawnienie procesu wydawnicze­go, ile przede wszystkim dopasowanie wymogów związanych z redagowaniem i recenzowaniem do standardów obowiązujących w innych krajach. Wprowadzi­liśmy wszystkie wymagane nowymi przepisami zmiany, chociaż sensu niektórych nie mogliśmy pojąć. Nowe zasady nie przeszkodziły jednak w utrzymaniu linii programowej czasopisma. Udało się nam, mimo sugestii płynących z różnych

Słowo wstępne 9

stron, utrzymać tytuł, a także organicznie z tytułem związane przekonanie, że humanistyka, a w szczególności filozofia i przyrodoznawstwo to dyscypliny, któ­re mają sobie wzajemnie wiele do zaoferowania, że idea „trzeciej drogi”, cho­ciaż nadal mało popularna, warta jest propagowania.

Chciałam podziękować panu dr. hab. Andrzejowi Kucnerowi, pełniącemu za mojej kadencji funkcję sekretarza redakcji, za zaangażowanie oraz sprawne i nie­zwykle skrupulatne wywiązywanie się z obowiązków; prof. Krzysztofowi Ko­ściuszko za bezinteresowną pomoc w nawiązywaniu kontaktów z autorami z za­granicy; pani red. Elżbiecie Pietraszkiewicz za benedyktyńską pracę włożoną w językowe redagowanie tekstów. Szczególne podziękowania kieruję do autorów prac publikowanych za łamach „Humanistyki i Przyrodoznawstwa”. To dzięki Wa­szemu zbiorowemu wysiłkowi intelektualnemu czasopismo mogło się rozwijać, zyskując coraz wyższy naukowy status.

Panu dr. hab. Andrzejowi Kucnerowi, obecnemu redaktorowi naczelnemu, życzę dalszych sukcesów w upowszechnianiu idei przewodniej pisma.

E w a S ta rzy ń sk a -K o śc iu szk o Redaktor naczelna w latach 2006-2013

* * *

Wydanie jubileuszowego numeru czasopisma „Humanistyka i Przyrodoznaw­stwo” skłania do podsumowań i planów. W dotychczasowej ponaddwudziesto- letniej historii nasz periodyk (w roku 1994 ukazał się numer „zerowy”) pełnił wiele funkcji: początkowo integrował stopniowo rozwijające się olsztyńskie śro­dowisko filozoficzne, stanowił forum wypowiedzi reprezentantów humanistyki i nauk społecznych obu ówczesnych olsztyńskich uczelni wyższych (Akademii Rolniczo-Technicznej oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej), sprzyjał rozwijaniu kontaktów i współpracy z polskimi i zagranicznymi uniwersytetami oraz stowa­rzyszeniami naukowymi, m.in. Polskim Towarzystwem Filozoficznym. Z czasem zyskiwał na znaczeniu - na jego łamach coraz chętniej publikowali swoje arty­kuły znani polscy filozofowie, metodolodzy, logicy, a także reprezentanci nauk eksperymentalnych. Stopniowo wśród autorów pojawiali się przedstawiciele za­granicznych ośrodków naukowych.

Kolejne tomy „Humanistyki i Przyrodoznawstwa” ukazywały się w trakcie intensywnych przemian lokalnego środowiska akademickiego - powołania Uni­wersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie w 1999 roku, powstania Instytutu Filozofii w 2001 roku i rozpoczęcia kształcenia filozoficznego na samodzielnym kierunku studiów. Warto przy tej okazji podkreślić, iż wśród autorów jubileuszo­wego numeru znaleźli się nie tylko obecni pracownicy Instytutu Filozofii, ale rów­

10 Słowo wstępne

nież absolwenci kierunku filozofia, a jednocześnie słuchacze studiów doktoranc­kich prowadzący własne badania naukowe i przygotowujący własne dysertacje. Redakcja czasopisma jest otwarta na współpracę z najmłodszym pokoleniem pol­skich i zagranicznych filozofów, a jednocześnie pragnie nadal utrzymywać do­bre kontakty z uznanymi reprezentantami polskiego i zagranicznego środowiska filozoficznego.

„Humanistyka i Przyrodoznawstwo” zdołała osiągnąć dobrą pozycję wśród polskich czasopism naukowych o profilu filozoficznym. W ostatnich latach podle­gała kilku ocenom Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Indeksu Co­pernicus. Uzyskiwała dobre wyniki. Od 2006 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach: tradycyjnej oraz elektronicznej, dostępnej on-line z własnej strony internetowej: http://uw m .edu.pl/hip.

Aktualna sytuacja humanistyki stawia przed środowiskiem filozoficznym szczególne wyzwania. Liczebny regres studentów na polskich uczelniach, male­jące zainteresowanie studiami na większości kierunków humanistycznych zbiega­ją się ze stale rosnącym poziomem wymagań i wyników badań naukowych. To ostatnie zjawisko daje się odczuć w wielości oraz jakości nadsyłanych publikacji. Ukazujące się w ostatnich latach numery czasopisma zawierają po kilkadziesiąt artykułów publikowanych w wyniku wyboru najlepszych po wnikliwej selekcji i recenzjach.

* * *

Jubileuszowy 20. numer czasopisma pragniemy poświęcić pamięci Profesora W itolda Tulibackiego - filozofa, etyka, poety, literata, jednego ze współtwórców naszego periodyku, współorganizatora olsztyńskiego oddziału Polskiego Towa­rzystwa Filozoficznego oraz współtwórcy Instytutu Filozofii.

R e d a k c ja