ZAŁO ENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI ELEKTRYCZN...
102
ZALO ENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPLO, ENERGI ELEKTRYCZN I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA D BLIN D blin, 2004 r. ________________________________________________________ Zalcznik do uchwaly Nr XLI/263/2005 z dnia 31 maja 2005 r. Zaloenia do planu zaopatrzenia w cieplo, energi elektryczn i paliwa gazowe dla obszaru Miasta Dblin opracowane przez Instytut Energetyki Jednostka Badawczo Rozwojowa Oddzial Gdask, ul. Mikolaja Reja 27, 80-870 Gdask. Autorzy: Leszek Bronk, Bogdan Czarnecki
Transcript of ZAŁO ENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI ELEKTRYCZN...
ZAŁO�ENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA
W CIEPŁO, ENERGI� ELEKTRYCZN�
I PALIWA GAZOWE
DLA OBSZARU MIASTA D�BLIN
D�blin, 2004 r.
________________________________________________________
Zał�cznik do uchwały Nr XLI/263/2005 z dnia 31 maja 2005 r.
Zało�enia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi� elektryczn� i paliwa gazowe dla obszaru Miasta D�blin opracowane przez Instytut Energetyki Jednostka Badawczo Rozwojowa Oddział Gda�sk, ul. Mikołaja Reja 27, 80-870 Gda�sk.
Autorzy: Leszek Bronk, Bogdan Czarnecki
1
SPIS TRE�CI
1 PODSTAWA OPRACOWANIA..................................................................................................5
2 UWARUNKOWANIA PRAWNE................................................................................................6
3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA D�BLIN...........................................................8 3.1 POŁO�ENIE, DANE OGÓLNE ........................................................................................................................ 8 3.2 DEMOGRAFIA............................................................................................................................................. 9 3.3 WARUNKI KLIMATYCZNE GMINY ............................................................................................................. 10 3.4 WARUNKI �RODOWISKOWE ..................................................................................................................... 11
4 RYNEK POTRZEB CIEPLNYCH MIASTA D�BLIN – STAN OBECNY..........................12 4.1 KRYTERIA PRZEPROWADZENIA SZACUNKOWYCH OBLICZE� ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO .................. 16 4.2 SYSTEM CIEPŁOWNICZY MIASTA D�BLIN ................................................................................................ 20
5 OCENA PERSPEKTYWICZNEGO ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO DLA OBSZARU MIASTA D�BLIN ...........................................................................................................31
5.1 PROGNOZA POTRZEB CIEPLNYCH NOWEGO BUDOWNICTWA ..................................................................... 31 5.2 SKUTKI PRZYSZŁYCH DZIAŁA� TERMO RENOWACYJNYCH U ISTNIEJCYCH ODBIORCÓW ........................ 33 5.3 ŁCZNE ZU�YCIE ENERGII CIEPLNEJ......................................................................................................... 35
6 MO�LIWO�CI WYKORZYSTANIA ISTNIEJ�CYCH NADWY�EK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII........................................................................................................41
6.1 ODNAWIALNE RÓDŁA ENERGII ............................................................................................................... 41 6.1.1 Biomasa ......................................................................................................................................... 41 6.1.2 Biogaz, odpady bytowo-gospodarcze ............................................................................................ 44 6.1.3 Energia słoneczna.......................................................................................................................... 44 6.1.4 Energia geotermalna ..................................................................................................................... 45 6.1.5 Inne �ródła energii......................................................................................................................... 48
6.2 OCENA MO�LIWO�CI WYKORZYSTANIA NADWY�EK ENERGII CIEPLNEJ Z ISTNIEJCYCH RÓDEŁ CIEPŁA 48 6.3 MO�LIWO�CI ZAGOSPODAROWANIA CIEPŁA ODPADOWEGO Z INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH.................. 49
7 SCENARIUSZE ZMIAN NO�NIKÓW ENERGII CIEPLNEJ NA OBSZARZE MIASTA D�BLIN DO ROKU 2020....................................................................................................................50
7.1 ANALIZA I PROGNOZA CEN NO�NIKÓW ENERGII CIEPLNEJ ........................................................................ 57 7.1.1 Ceny no�ników energii do 2020 roku ............................................................................................ 59
8 BILANS ENERGETYCZNY DLA OBSZARU MIASTA D�BLIN.......................................62 8.1 BILANS ENERGETYCZNY MIASTA D�BLIN –STAN OBECNY....................................................................... 62 8.2 BILANS ENERGETYCZNY MIASTA D�BLIN – PROGNOZY........................................................................... 64 8.3 PODSUMOWANIE ...................................................................................................................................... 70
9 STAN ZASIALANIA MIASTA D�BLIN W ENERGI� ELEKTRYCZN� .........................73 9.1 OCENA STANU OBECNEGO ZAOPATRZENIA MIASTA W ENERGI� ELEKTRYCZN........................................ 73
9.1.1 Dostawca energii Elektrycznej ...................................................................................................... 73 9.1.2 Sie� elektroenergetyczna zasilaj�ca Miasta D�blin....................................................................... 73
2
9.2 ODBIORCY ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA TERENIE MIASTA D�BLIN ........................................................... 77 9.3 PERSPEKTYWICZNE ZU�YCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA TERENIA GMINY .............................................. 79 9.4 OCENA MO�LIWO�CI PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ Z ODNAWIALNYCH RÓDEŁ ENERGII............... 80
9.4.1 Energia wodna............................................................................................................................... 80 9.4.2 Energia wiatru............................................................................................................................... 80
9.5 PODSUMOWANIE OCENY STANU ZASILANIA MIASTA D�BLIN W ENERGI� ELEKTRYCZN ........................ 81 9.6 PRZEDSI�WZI�CIA RACJONALIZUJCE U�YTKOWANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W INSTALACJACH PRZEMYSŁOWYCH I U ODBIORCÓW INDYWIDUALNYCH...................................................................................... 82
10 STAN ZASILANIA MIASTA D�BLIN W GAZ ZIEMNY....................................................84
11 STAN ZANIECZYSZCZENIA �RODOWISKA MIEJSKIMI SYSTEMAMI ENERGETYCZNYMI.........................................................................................................................87
11.1 ST��ENIA ZANIECZYSZCZE� POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO : PYŁAMI, NOX, SO2, CO.................... 87 11.2 WIELKO�CI I STRUKTURA EMISJI ZANIECZYSZCZE� ............................................................................ 88 11.3 SKUTKI �RODOWISKOWE REALIZACJI WYBRANYCH SCENARIUSZY...................................................... 90
12 SPEŁNIENIE WYMAGA� W ZAKRESIE ZAPASÓW PALIW W PRZEDSI�BIORSTWACH ENERGETYCZNYCH ..................................................................92
13 MO�LIWO�CI WSPÓŁPRACY MIASTA D�BLIN Z S�SIADUJ�CYMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ .....................................................................94
14 PODSUMOWANIE.....................................................................................................................96
15 ZAŁ�CZNIKI ..........................................................................................................................101
3
SPIS TABEL
Tab. 1 Podział gruntów w Mie�cie D�blin (dane z 2003 roku) ...........................................................................8
Tab. 2 Charakterystyka społeczno-gospodarcza miasta na tle powiatu ..............................................................8
Tab. 3 Liczba mieszka�ców w latach 1995-2002 .........................................................................................10
Tab. 4 �rednie wieloletnie temperatury miesi�ca (Te), liczba dni ogrzewania (Ld) ..........................................10
Tab. 5 Budynki mieszkalne i mieszkania na terenie miasta D�blin według formy własno�ci ...........................12
Tab. 6 Budynki wielorodzinne na terenie miasta D�blin ...................................................................................13
Tab. 7 Struktura obiektów ogrzewanych na terenie Miasta D�blin w podziale na typy odbiorców ..................15
Tab. 8 Aktualne zapotrzebowanie Q i E dla obiektów zlokalizowanych na terenie Miasta D�blin ..................17
Tab. 9 Udział poszczególnych składników bilansu cieplnego w Mie�cie D�blin .............................................19
Tab. 10 Wymiennikownie eksploatowane przez ZEC wchodz�ce w skład m.s.c. ..............................................21
Tab. 11 Kotłownie osiedlowe, komunalne, przemysłowe na terenie Miasta D�blin ...........................................25
Tab. 12 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa ..............................................................................29
Tab. 13 Tereny rozwojowe pod zabudow� mieszkaniow� w D�blinie ..............................................................32
Tab. 14 Zmiana zu�ycia energii cieplnej w perspektywie do roku 2020 dla Miasta D�blin ...............................34
Tab. 15 Struktura perspektywicznego zapotrzebowania na MOC i zu�ycia ENERGII cieplnej dla grup odbiorców w D�blinie w roku 2010 ........................................................................................................36
Tab. 16 Struktura perspektywicznego zapotrzebowania na MOC i zu�ycia ENERGII cieplnej dla grup odbiorców w D�blinie w roku 2020 .......................................................................................................36
Tab. 17 Charakterystyka potrzeb analizowanego kompleksu budynków ..........................................................46
Tab. 18 Analiza ekonomiczna zainstalowanej pompy ciepła ............................................................................47
Tab. 19 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa wg scenariusza I do roku 2020 ............................54
Tab. 20 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa wg scenariusza II do roku 2020 ............................55
Tab. 21 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa wg scenariusza III do roku 2020 ..........................56
Tab. 22 Zestawienie kosztów ciepła w wi�kszych systemach cieplnych (rok 2003, ceny brutto) na terenie miasta D�blin ....................................................................................................................................................57
Tab. 23 Zestawienie kosztów zmiennych ogrzewania w oparciu o porównywalne media (2003r.) ...................58
Tab. 24 Ceny paliw w imporcie w latach 1997-2000 ..........................................................................................59
Tab. 25 Prognoza IEA kształtowania si� cen CIF dla Europy organicznych paliw kopalnych na lata 2010 i 2020........................................................................................................................................................ 59
Tab. 26 Bilans energetyczny Miasta D�blin – stan obecny .................................................................................62
Tab. 27 Zu�ycie poszczególnych no�ników energii w bilansie cieplnym w D�blinie .........................................63
Tab. 28 Bilans energetyczny Miasta D�blin dla scenariusza I do 2020 roku .....................................................65
Tab. 29 Bilans energetyczny M. D�blin dla scenariusza II w perspektywie roku 2020 ......................................67
Tab. 30 Bilans energetyczny M. D�blin dla scenariusza III w perspektywie roku 2020 .................................69
Tab. 31 Wykaz stacji transformatorowych na terenie miasta .............................................................................74
Tab. 32 Zestawienie inwestycji sieciowych dla miasta D�blin w latach 2004-2006 ........................................77
Tab. 33 Ilo� odbiorców i zu�ycie energii elektrycznej wg typu odbiorcy ..........................................................78
Tab. 34 Zu�ycie energii elektrycznej w Mie�cie D�blin do 2020 roku ..............................................................80
Tab. 35 Podstawowe informacje o �ródłach �wiatła .............................................................................................83
4
Tab. 36 Zu�ycie gazu wg grup odbiorców na terenia miasta w latach 2002-2003 ..............................................85
Tab. 37 �rednioroczne warto�ci zanieczyszcze� dla Miasta D�blin ...................................................................88
Tab. 38 Emisja zanieczyszcze� wprowadzanych do powietrza w latach 1999-2003 przez Ciepłowni� w D�blinie ..............................................................................................................................................88
Tab. 39 Wielko� emisji zanieczyszcze� w Mie�cie D�blin ..............................................................................89
Tab. 40 Wielko� emisji zanieczyszcze� w Mie�cie D�blin w zale�no�ci od scenariusza rozwoju paliw ...........90
SPIS RYSUNKÓW Rys. 1 Rozkład �rednich temperatur miesi�cznych w okresie sezonu grzewczego dla obszaru Miasta D�blin ..11
Rys. 2 Aktualne zapotrzebowanie na MOC ciepln� dla poszczególnych kategorii odbiorców na terenie Miasta D�blin ...............................................................................................................................................17
Rys. 3 Udział odbiorców w strukturze zaopatrzenia na MOC ciepln� w D�blinie ...........................................18
Rys. 4 Aktualne zu�ycie ENERGII cieplnej dla poszczególnych kategorii odbiorców na terenie M. D�blin 18
Rys. 5 Udział odbiorców w strukturze zu�ycia ENERGII cieplnej w D�blinie .................................................18
Rys. 6 Udział �ródeł w strukturze zaopatrzenia mocy cieplnej ........................................................................27
Rys. 7 Struktura �ródeł z podziałem na rodzaj paliwa .....................................................................................28
Rys. 8 Perspektywiczne zapotrzebowanie na MOC ciepln� dla poszczególnych kategorii odbiorców w D�blinie- okres prognozy 2020 rok ..........................................................................................................37
Rys. 9 Struktura perspektywicznego zapotrzebowania na MOC ciepln� w podziale na odbiorców dla Miasta D�blin – okres prognozy 2020 rok ..........................................................................................................37
Rys. 10 Perspektywiczne zu�ycie ENERGII cieplnej dla poszczególnych kategorii odbiorców w D�blinie- okres prognozy 2020 rok ......................................................................................................................38
Rys. 11 Struktura perspektywicznego zu�ycie ENERGII cieplnej w podziale na odbiorców dla Miasta D�blin – okres prognozy 2020 rok ..........................................................................................................................38
Rys. 12 Koszt wytworzenia 1 GJ energii cieplnej dla ró�nych paliw ...................................................................58
Rys. 13 Dynamika zmian cen no�ników energii do roku 2020 ..........................................................................60
Rys. 14 Struktura paliw w bilansie energetycznym Miasta D�blin ...................................................................64
Rys. 15 Obecny i perspektywiczny bilans energetyczny dla scenariusza I ......................................................66
Rys. 16 Obecna i perspektywiczna struktura paliw w bilansie energetycznym dla scenariusza I ......................66
Rys. 17 Obecny i perspektywiczny bilans energetyczny dla scenariusza II ......................................................68
Rys. 18 Obecna i perspektywiczna struktura paliw w bilansie energetycznym dla scenariusza II .....................68
Rys. 19 Obecny i perspektywiczny bilans energetyczny dla scenariusza III ......................................................70
Rys. 20 Obecna i perspektywiczna struktura paliw w bilansie energetycznym dla scenariusza III ....................70
Rys. 21 �rednie zu�ycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w latach 1996-2003 .....................78
Rys. 22 Emisja zanieczyszcze� w D�blinie w zale�no�ci od scenariusza rozwoju paliw .....................................90
5
1 PODSTAWA OPRACOWANIA
Podstaw� opracowania stanowi� nast�puj�ce dokumenty:
1. Umowa nr ASS - 941/04 zawarta pomi�dzy Miastem D�blin z siedzib� w D�blinie ul. Rynek 12 a Instytutem Energetyki Jednostk� Badawczo-Rozwojow� O/Gda�sk z siedzib� w Gda�sku ul. Reja 27
2. Ustawa Prawo Energetyczne z dnia 10.04 1997 (Dz.U. Nr 54 z dnia 04.06.1997 z pó�niejszymi zmianami)
3. Zało�enia polityki energetycznej Polski do roku 2020, Warszawa 22.02.2000
4. Zało�enia polityki energetycznej Polski do roku 2020; Ocena i realizacji i korekta, Warszawa 19.02.2002
5. Strategia rozwoju odnawialnych �ródeł energii. Dokument Rz�dowy. Warszawa, wrzesie� 2000r.
6. Długookresowa strategia trwałego i zrównowa�onego rozwoju – Polska 2025, Ministerstwo �rodowiska, Warszawa czerwiec 2000
7. Wojewódzki program rozwoju alternatywnych �ródeł energii dla województwa lubelskiego, Biuro planowania przestrzennego w Lublinie, 2003
8. Informacje uzyskane w Urz�dzie Miejskim w D�blinie
9. Podstawowe informacje ze spisów powszechnych 2002, Gmina miejska D�blin; Urz�d Statystyczny w Lublinie
10. Studium uwarunkowa� i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta D�blin
11. Informacje uzyskane z Nadle�nictwa Puławy
12. Informacje i dane techniczne dotycz�ce systemu ciepłowniczego oraz charakterystyki obiektów b�d�cych w eksploatacji ZEC WAM
13. Informacje i dane techniczne dotycz�ce systemu ciepłowniczego b�d�cego w eksploatacji LUBREM-u
14. Informacje i dane techniczne dotycz�ce systemu elektroenergetycznego oraz charakterystyki obiektów b�d�cych w eksploatacji Zakładu Energetycznego LUBZEL S.A, Rejon Energetyczny Puławy
15. Informacje i dane techniczne dotycz�ce systemu gazowniczego b�d�cego w eksploatacji Karpackiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie, Oddział Terenowy w Lublinie
16. Opinia Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony �rodowiska w Lublinie dotycz�ca stanu zanieczyszcze� atmosfery w Mie�cie D�blin
17. Zestaw Polskich Norm – Ciepłownictwo i Ogrzewnictwo
6
2 UWARUNKOWANIA PRAWNE
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz�dzie gminnym (art. 7) do zada� własnych realizowanych przez gminy zaliczyła zaspokajanie potrzeb zbiorowych wspólnoty, do których wł�czono mi�dzy innymi zaopatrzenie mieszka�ców w energi� elektryczn� i ciepln�. Obowi�zki gminy w tym zakresie precyzuje Ustawa - Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 wraz z pó�niejszymi zmianami. Art. 18 przytoczonej ustawy mówi, �e „do zada� własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energi� elektryczn�, ciepło i paliwa gazowe nale�y:
• planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energi� elektryczn� i paliwa gazowe na obszarze gminy,
• planowanie o�wietlenia miejsc publicznych i dróg znajduj�cych si� na terenie gminy,
• finansowanie o�wietlenia ulic, placów i dróg, znajduj�cych si� na terenie gminy.”
Zadania te gmina powinna realizowa zgodnie z zało�eniami polityki energetycznej pa�stwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego lub ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowa� i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Przedsi�biorstwa energetyczne zajmuj�ce si� przesyłaniem i dystrybucj� paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła zostały zobowi�zane (art. 16) do sporz�dzenia planów rozwoju w zakresie aktualnych i przyszłych potrzeb energetycznych gminy z uwzgl�dnieniem kierunków rozwoju gminy zawartych w „Studium uwarunkowa� i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy” oraz ustale� miejscowego „Planu zagospodarowania przestrzennego”. Plany te powinny obejmowa okres nie krótszy ni� 3 lata i zawiera w szczególno�ci:
• Przewidywalny zakres dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła.
• Przedsi�wzi�cia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych �ródeł paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w tym �ródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych.
• Przedsi�wzi�cia racjonalizuj�ce zu�ycie paliw i energii u odbiorców.
• Przewidywany sposób finansowania inwestycji.
• Przewidywane przychody niezb�dne do realizacji planów.
Przy tworzeniu planów rozwoju przedsi�biorstwa energetyczne powinny współpracowa z przył�czonymi podmiotami oraz gminami, na których obszarze przedsi�biorstwa te pro-wadz� działalno� . Cho nie wynika to z obowi�zków ustawowych plany rozwojowe two-rzone s� równie� przez odbiorców energii, np. przedsi�biorstwa, wspólnoty mieszkaniowe.
Z uwagi na to, �e generalnie gospodarzem w gminie s� władze samorz�dowe tej gminy, od gminy winna wyj� pierwsza inicjatywa tworzenia skoordynowanych organizacyjnie i merytorycznie planów wszystkich zainteresowanych podmiotów.
Ustawa Prawo energetyczne (art. 19 i 20) na gminy nakłada bowiem obowi�zek koordynacji całokształtu działa� zwi�zanych z planowaniem energetycznym. Podstawowym dokumentem niezb�dnym dla prawidłowej koordynacji gospodarki energetycznej jest „Projekt zało�e� do planu zaopatrzenia w ciepło, energi� elektryczn� i paliwa gazowe” (w skrócie „zało�enia do planu”) a w razie konieczno�ci tak�e „Projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energi� elektryczn� i paliwa gazowe” („projekt planu”). Ustawa okre�la procedur� powstawania tych dwóch dokumentów.
Zgodnie z intencj� ustawodawcy „zało�enia do planu” powinny zawiera ocen�: stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energie elektryczn� i paliwa
7
gazowe, wpływu przedsi�wzi� racjonalizuj�cych u�ytkowanie no�ników energii, mo�liwo�ci wykorzystania istniej�cych nadwy�ek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl�dnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych oraz zakres współpracy z innymi gminami.
Zakres planowania i procedury dwuetapowego dochodzenia do dokumentów lokalnego prawa ma na celu, z jednej strony umo�liwi uczestnictwo w procesie planowania istotnych podmiotów, które maj� reprezentowa interesy pa�stwa, regionu oraz gospodarki i społeczno�ci gminy, z drugiej strony stworzy warunki do uzyskania zgodno�ci w procesie koordynacji planów gminy i przedsi�biorstw energetycznych zaopatruj�cych gmin� w ciepło, energi� elektryczn� i paliwa gazowe, najlepiej ju� na etapie tworzenia „zało�e� do planu”.
Chocia� samorz�d gminny mo�e wyst�powa z ró�nych pozycji (odbiorcy, dostawcy no�ników energii) to jednak jest on przede wszystkim regulatorem lokalnego rynku energii. Poprzez plan zaopatrzenia musi reprezentowa interes publiczny w tworzeniu bezpiecznego, przyjaznego �rodowisku i akceptowalnego społecznie systemu zaopatrzenia w no�niki energii. Sprzeczne interesy producentów i dystrybutorów energii oraz u�ytkowników energii powinny by równowa�one.
Uczestnictwo w procesie planowania energetycznego w gminie niesie za sob� istotne korzy�ci wszystkim podmiotom lokalnego rynku. Władze gminne maj� mo�liwo� zrealizowania poprzez „zało�enia do planu” własnej polityki energetycznej i ekologicznej oraz celów gminy (bezpiecze�stwo zaopatrzenia, minimalizacja kosztów usług energetycznych, poprawa stanu �rodowiska, akceptacja społeczna), Przedsi�biorstwa i spółki energetyczne mog� oczekiwa lepszego zdefiniowania przyszłego lokalnego rynku energii, uwiarygodnienia popytu na energi� oraz unikni�cia nietrafnych inwestycji po stronie wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii. Odbiorcy energii mog� spodziewa si� poprzez integracj� strony poda�owej i popytowej lokalnego rynku energii, dost�pno�ci do usług energetycznych po mo�liwie najni�szych kosztach.
Wymiern� korzy� z planowania energetycznego w gminie uzyskuj� ubiegaj�cy si� o przył�czenie do sieci, czy to elektrycznej, gazowej czy ciepłowniczej. Ustawa Prawo energetyczne nakłada na przedsi�biorstwa energetyczne obowi�zek rozbudowy sieci i przył�czenia odbiorców, przy czym opłaty przył�czeniowe stanowi b�d� 25 % rzeczywistych nakładów przedsi�biorstwa na inwestycje. Warunkiem jest, by dane zadanie inwestycyjne było przewidziane w zało�eniach do planu zaopatrzenia w media energetyczne.
Ustawa Prawo energetyczne wymaga, aby „zało�enia do planu” były zgodne z przyj�tymi zało�eniami polityki energetycznej pa�stwa. W dokumencie „Zało�enia polityki energetycznej Polski do 2020 roku”, przyj�tym 22 lutego 2000 roku, okre�lono główne cele i strategiczne kierunki działania pa�stwa, aktualny stan gospodarki energetycznej, prognozy krajowego zapotrzebowania na paliwa i energi� z ocen� bezpiecze�stwa energetycznego. Za kluczowe elementy polskiej polityki energetycznej uznano:
• bezpiecze�stwo energetyczne, rozumiane jako stan gospodarki umo�liwiaj�cy pokrycie bie��cego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energi� w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zastosowaniu wymaga� ochrony �rodowiska,
• popraw� konkurencyjno�ci krajowych podmiotów gospodarczych,
• ochron� �rodowiska przyrodniczego przed negatywnymi skutkami procesów energetycznych, m.in. poprzez takie programowanie działa� w energetyce, które zapewni� zachowanie zasobów dla obecnych i przyszłych pokole�.
8
3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA D�BLIN
3.1 Poło�enie, dane ogólne
Miasto D�blin le�y w północno-zachodniej cz��ci województwa lubelskiego, w powiecie ryckim. Graniczy z gminami: od północy z gmin� wiejsk� St��yca, od wschodu z gmin� miejsk� Ryki (powiat rycki), od południa z gmin� Puławy (powiat puławski), a od zachodu z gmin� wiejsk� Sieciechów (powiat kozienicki, województwo mazowieckie).
D�blin le�y nad Wisł�, w południowej cz��ci Doliny �rodkowej Wisły, przy uj�ciu rzeki Wieprz. Poło�enie u zbiegu rzek powoduje, �e miasto ma dost�p do znacznych zasobów wód podziemnych. Miasto D�blin obejmuje obszar 3 851 ha, przewa�aj�c� form� u�ytkowania stanowi� lasy i nieu�ytki oraz tereny wojskowe i kolejowe. Tabela poni�ej prezentuje podział gruntów na obszarze gminy.
Tab. 1 Podział gruntów w Mie�cie D�blin (dane z 2003 roku)
Powierzchnia Udział Nazwa gruntu ha %
u�ytki rolne 994 25,8%
lasy, grunty le�ne 1 295 33,6%
Pozostałe grunty 1 562 40,6%
Razem 3 851 100%
D�blin w 1954 roku otrzymał prawa miejskie. W skład utworzonego miasta weszły niektóre miejscowo�ci byłej gminy, to jest: D�blin, Masów, Mierzwi�czka, Młynki, �d�ary oraz osiedle Stawy. Od połowy lat 60-tych nast�puje dalsza rozbudowa miasta, kolejno osiedle Staszica i osiedle Wi�lana, a pó�niejszym okresie osiedle �wica. W nast�pnym dziesi�cioleciu wybudowano osiedle Jagiello�ska, natomiast w latach 80-tych rozbudowano osiedle Lotnisko.
Poni�ej przedstawiono podstawowe dane społeczno-gospodarcze za 2002r. w oparciu o raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludno�ci i Mieszka� 2002 oraz informacje Głównego Urz�du Statystycznego zawartych w Banku Danych Lokalnych na stronach internetowych.
Tab. 2 Charakterystyka społeczno-gospodarcza miasta na tle powiatu
Wyszczególnienie Jed. Powiat Gmina
Ludno� tys. 61,0 19,1
G�sto� zaludnienia os/km2 50,0 49,3
Przeci�tna liczba osób w gosp. domowym tys. 3,0 2,8
Mieszkania tys. 17,2 5,9
Powierzchnia u�ytkowa mieszkania m2 73,9 60,1
9
Powierzchnia u�ytkowa na jednego mieszk. m2 21,1 19,3
Liczba osób na 1 mieszkanie - 3,49 3,11
Liczba osób na 1 izb� - 0,94 0,87
D�blin poło�ony 100 km od Warszawy, 70 km od Lublina i ok. 60 km od Radomia posiada korzystne poło�enie geograficzne. Przez miasto przebiega linia kolejowa relacji Warszawa-Lublin. Du�y w�zeł kolejowy umo�liwia dogodne poł�czenie z wi�kszo�ci� regionów w Polsce.
System komunikacyjny miasta składa si� z dróg krajowych i wojewódzkich oraz powiatowych i miejskich. Drogi te zapewniaj� dogodne poł�czenia wewn�trz gminy oraz z innymi miastami w Polsce. Je�li chodzi o obecnie istniej�ce poł�czenia drogowe to wyró�ni mo�na:
• Droga krajowa nr 48 relacji Tomaszów Mazowiecki - Białobrzegi – Kozienice – D�blin – Kock
• Droga wojewódzka nr 801 relacji Warszawa –Karczew – Wilga – Maciejowice – D�blin - Puławy tzw. „nadwi�lanka” , ł�cz�ca Warszaw� z miastami le��cymi nad Wisł� w województwie lubelskim, krzy�uj�ca si� w Puławach z drog� wojewódzk� nr 824 relacji �yrzyn – Puławy – Opole Lubelskie – Annopol.
Na terenie miasta znajduje si� lotnisko, które jest wykorzystywane przede wszystkim do celów wojskowych.
Od lat decyduj�cy wpływ na rozwój gospodarczy, społeczny czy urbanistyczny miasta ma funkcja wojskowa. W mie�cie zlokalizowane s� jednostki wojskowe, lotnisko oraz zakłady pracuj�ce na potrzeby wojska (najwi�ksze to: Wojskowe Zakłady In�ynieryjne, Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 3). W D�blinie zarejestrowanych jest ok. 1 200 podmiotów gospodarczych. Wi�kszo� podmiotów gospodarczych nastawiona jest na prowadzenie działalno�ci wykonywanej w terenie u zleceniodawcy, znacznie mniej wyst�puje w placówkach stacjonarnych (np.: sklepy, zakłady gastronomiczne). S� to najcz��ciej podmioty zajmuj�ce si� handlem oraz drobn� wytwórczo�ci� i usługami, zatrudniaj�ce 1-2 osoby. Do najwa�niejszych podmiotów gospodarczych na terenie miasta, oprócz w/w, zalicza si�: PKP, Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego "ALL-MIZ” Sp. z o.o., Zakład Chemii Gospodarczej "SaneChem Handels," Sp. z o.o, Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., Oddziały Banków: PKO BP S.A., Pekao S.A.
D�blin posiada podstawow� infrastruktur� techniczn� z mo�liwo�ci� dalszej jej rozbudowy. Nale�� do niej: lokalne uj�cia wody wraz z sieci� wodoci�gow� pokrywaj�c� prawie w cało�ci obszar miasta, sie gazowa, sie energetyczna, sie telefoniczna, biologiczno-mechaniczna oczyszczalnia �cieków. Na obszarze miasta funkcjonuje scentralizowany system ciepłowniczy.
3.2 Demografia
Zgodnie z informacj� US w Lublinie na 31.12.2003 r. D�blin liczył 19 207 mieszka�ców, w tym 9 452 osoby to kobiety, które stanowi� 49,2% ogółu ludno�ci. Struktura wiekowa ludno�ci przedstawia si� nast�puj�co:
- ludno� w wieku przedprodukcyjnym 22,7 %.
- ludno� w wieku produkcyjnym 64,1 %,
- ludno� w wieku poprodukcyjnym 13,2 %.
10
Stan ludno�ci w D�blinie w latach 1995-2002 jest przedstawiony w poni�szej tabeli.
Tab. 3 Liczba mieszkaców w latach 1995-20021
Rok 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Liczba ludno�ci 18 809 18 629 18 446 18 446 18 251 18 707 18 891 19 294 19 207
Od lat liczba mieszka�ców utrzymuje si� na zbli�onym poziomie. Jedynie po przył�czeniu obszaru Michalinowa w 2002 roku, nast�pił wzrost liczby mieszka�ców powy�ej 19 tysi�cy.
Prognoza demograficzna2 dla miast powiatu ryckiego przewiduje, �e do 2020 roku nast�pi spadek ludno�ci o ok. 7% w porównaniu do roku 2003. Przy takim zało�eniu ilo� mieszka�ców Miasta D�blin w docelowym okresie wyniosłaby niewiele ponad 18 tys. W opracowaniu „Zało�e�....” prognozowane zmiany liczby ludno�ci mieszka�ców w mie�cie przyj�to na zbli�onym poziomie. Niekorzystne zmiany demograficzne b�d� przede wszystkim spowodowane migracj� ludno�ci.
3.3 Warunki klimatyczne gminy
Obszar D�blina le�y w strefie klimatu przej�ciowego, który charakteryzuje si� mał� ilo�ci� opadów, gor�cym latem, szczególnie w południowej - przywi�lanej cz��ci oraz dług� i mro�n� zim�. �rednia roczna temperatura wynosi +7,8°C , �rednia minimalna stycznia - 3,1°C, �rednia maksymalna lipca +18,7°C. W okresie letnim �rednia liczba dni gor�cych (z temperatur� powy�ej 25°C ) utrzymuje si� powy�ej 35 dni i jest to jedna z najwy�szych warto�ci w kraju. �rednia liczba dni mro�nych (z temperatur� maksymaln� ni�sz� od 0°C) waha si� w granicach 40-45 dni.
Klimat w okolicach D�blina charakteryzuje si� nisk� ilo�ci� opadów atmosferycznych (�rednia suma 540-566mm) i du�� liczb� dni słonecznych. Okres wegetacyjny wynosi 210 dni. Pod wzgl�dem cz�stotliwo�ci kierunków wiatrów dominuj� wiatry zachodnie.
Miasto D�blin poło�one jest w III strefie klimatycznej. Według normy PN-B-02025 (lipiec 2001) pt. "Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego", �rednie temperatury powietrza dla najbli�szej miejscowo�ci ze stacj� meteorologiczn� – Lublin, przedstawia poni�sza tabela.
Tab. 4 �rednie wieloletnie temperatury miesica (Te), liczba dni ogrzewania (Ld)
Miesice I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Te(m), oC -3,9 -2,9 0,9 7,5 12,9 16,8 17,9 16,9 12,7 7,9 3,1 -1,1
Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31
Q(m) 740,9 641,2 592,1 375 35,5 0 0 0 36,5 375,1 507 654,1
Na podstawie powy�szych danych �rednioroczna liczba stopniodni przy długo�ci typowego sezonu grzewczego 222 dni wynosi:
ΣQ(r) = 3957,4/rok,
1 Informacje z GUS-u, Bank danych lokalnych, www.stat.gov.pl 2 na podstawie danych GUS „Prognoza ludno�ci na lata 2003-2030”
11
natomiast �rednia temperatura zewn�trzna w sezonie grzewczym wynosi
T�r = 2,2 oC
Zgodnie z PN-82/B-02403 pt. „ Temperatury obliczeniowe zewn�trzne” dla Miasta D�blin le��cej w III strefie klimatycznej nale�y przyj� minimaln� obliczeniow� temperatur� powietrza na zewn�trz budynków równ�: -20 oC. Poni�ej przedstawiono graficzn� interpretacj� zmian temperatury zewn�trznej.
Rys. 1 Rozkład �rednich temperatur miesi�cznych w okresie sezonu grzewczego dla obszaru
Miasta D�blin
3.4 Warunki �rodowiskowe
Lasy oraz grunty le�ne zajmuj� ok. 30% powierzchni miasta. Stanowi to ok. 1,3 tys. ha. Wi�kszo� lasów nale�y do przedsi�biorstwa Lasy Pa�stwowe, Nadle�nictwo Puławy. Lasy prywatne, 60 ha, stanowi� mniej ni� 5 % ł�cznej powierzchni lasów. Bory i bory mieszane dominuj� w�ród kompleksów le�nych. Na północ od miasta znajduje si� Nadwi�la�ski Obszar Chronionego Krajobrazu, na południu od D�blina w fazie projektowania s� zespoły krajobrazowe (na terenie gmin s�siednich Puławy, St��yca). Potencjał le�ny w mie�cie bior�c pod uwag� produktywno� zbiorowisk i powierzchni� lasów jest �redni.
D�blin le�y w szerokiej dolinie rzecznej, przy uj�ciu Wieprza do Wisły. Ponadto obszar miasta przecina rzeka Irenka, prawy dopływ Wieprza. Swój pocz�tek bierze kilkana�cie kilometrów na północ od miasta. W górnym biegu zasilana jest przez stawy hodowlane poło�one w pobli�u osiedla Stawy, jak równie� przez biologiczn� oczyszczalni� pobliskiego miasta Ryki. Ciek ten odwadnia tak�e znaczn� cz�� D�blina. Na terenie miasta wyst�puj� du�e obszary ł�k (stanowi� one ok. 15% powierzchni). Dolin� �rodkowej Wisły i Pradolin� Wieprza w okolicy D�blina zalegaj� mady, powstałe w czasie du�ych powodzi z osadzanych namułów. Nale�� one do gleb najbardziej urodzajnych. Na terenach wy�ej poło�onych wyst�puj� piaski, a w jeszcze wy�szych - polodowcowe gliny.
-5
0
5
10
15
20
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
miesic
oC
12
4 RYNEK POTRZEB CIEPLNYCH MIASTA D�BLIN – STAN OBECNY
Budownictwo mieszkaniowe
Dane dotycz�ce ilo�ci mieszka�, powierzchni u�ytkowej, itp. zostały oparte na podstawie: publikacji Urz�du Statystycznego w Lublinie Podstawowe informacje ze spisów powszechnych 2002, Gmina miejska D�blin, informacji uzyskanych w Urz�dzie Miasta D�blin, w Spółdzielni Mieszkaniowej na ulicy Staszica oraz „Południe”, wspólnot mieszkaniowych oraz informacji pozyskanych z Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (WAM).
Na terenie miasta D�blin wyst�puje budownictwo mieszkaniowe zarówno wielorodzinne, jak i jednorodzinne. Budownictwo mieszkaniowe na terenie miasta obejmuje ok. 6,15 tys. mieszka� o ł�cznej powierzchni ok. 367 tys. m2 (blisko 2,3 tys. budynków). Wi�kszo� mieszka� stanowi własno� prywatn�, jednak ze wzgl�du na charakter miasta (obecno� jednostek wojskowych) znaczn� cze� mieszka� nale�y do Skarbu Pa�stwa. Poni�ej w tabeli przedstawiono budynki mieszkalne według formy własno�ci.
Tab. 5 Budynki mieszkalne i mieszkania na terenie miasta D�blin według formy własno�ci
Forma własno�� Budynki Mieszkania Powierzchnia
Osób fizycznych 2 016 2 226 164 237
Spółdzielni mieszkaniowych 16 489 22 622
Gminy 25 116 5 547
Skarbu Pa�stwa 67 1 653 93 222
Zakładów Pracy 32 326 15 322
Wspólna 136 1 328 65 640
Pozostałych podmiotów 3 7 431
Łcznie 2 295 6 145 367 021
Wska�nik powierzchni mieszkalnej przypadaj�cej na jednego mieszka�ca wyniósł w 2002 r. 19,3 m2 (w 1995 roku wynosił niecałe 17 m2) . �redni metra� przeci�tnego mieszkania wynosi 60,1 m2 (2002r.) i wzrósł w odniesieniu do 1995 r. o 5,3 m2. Dla porównania �redni metra� mieszkania w 2002 roku w powiecie ryckim wyniósł 73,9 m2, a w całym województwie –73,3 m2. Liczba osób na 1 mieszkanie w mie�cie wynosi 3,11, wobec 3,49 - �redniej w powiecie ryckim i 3,40 w całym województwie lubelskim (dane z 2002r.).
W mie�cie du�y procent budynków stanowi� mieszkania wybudowane do 1945 roku, jest ich ok. 28%. Natomiast w latach powojennych 1945-1970 wybudowano budynków mieszkalnych ok. 37%. Ł�cznie ilo� zabudowy mieszkaniowej powstałej po 1970 roku szacuje si� na blisko 35%, w tym po 1989 ok. 10%. Spora cz�� zasobów mieszkaniowych, zwłaszcza komunalnych oraz Skarbu Pa�stwa (kolejowe, wojskowe) wymaga remontów.
Na terenie D�blina budynków wielorodzinnych (od sze�ciu mieszka�) jest 131 (3 629 mieszka�): od 6-19 mieszka� – 35 budynków, od 20 i wi�cej 96 budynków. Ł�cznie powierzchnia u�ytkowa mieszka� zabudowy wielorodzinnej wynosi 185,3 tys. m2 (ok. 50 % substancji mieszkaniowej).
13
Administratorami budynków wielorodzinnych na terenie miasta s�: Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, Spółdzielnia Mieszkaniowa przy ul. Staszica, Spółdzielnia Mieszkaniowa „Południe”, Kolejowa Spółdzielnia Mieszkaniowa „Wschód”. Znaczn� grup� stanowi� budynki wielorodzinne zarz�dzane przez wspólnoty mieszkaniowe. Kilka budynków wielorodzinnych jest własno�ci� gminy. Poni�ej przedstawiono tabelarycznie wykaz najwi�kszych zarz�dców zabudowy wielorodzinnej w mie�cie.
Tab. 6 Budynki wielorodzinne na terenie miasta D�blin
lp Nazwa Liczba budynków Powierzchnia
zabudowy [m2]
1 Wojskowa Agencja Mieszkaniowa 54 88 332
2 Spółdzielnia mieszkaniowa ul. Staszcia 13 19 663
3 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Południe” 12 15 596
4 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Wschód” 2 3 564
5 Wspólnoty Mieszkaniowe 33 50 045
6 Inne (gmina, zakłady pracy, itp) 17 8 114
Ł�cznie 131 185 314
Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna zlokalizowana jest głównie na osiedlu Lotnisko (wi�kszo� jest administrowana przez WAM), przy ul. Staszica (wi�kszo� budynków jest zarz�dzana przez Spółdzielnie Mieszkaniowe), na osiedlu 15 PP „Wilków” (cz�� administrowana jest przez wspólnoty mieszkaniowe, przez WAM oraz SM „Południe), na osiedlu Wi�lana oraz osiedlu Stawy (znaczna cz�� zabudowy jest administrowana przez WAM).
Wi�kszo� zabudowy wielorodzinnych przył�czona jest do miejskiego systemu ciepłowniczego (os. Lotnisko, os. Staszica, os. 15 PP „Wilków”) lub do lokalnych systemów cieplnych (os. Wi�lana, os. Stawy). Tylko nieliczne mieszkania w budynkach wielorodzinnych nie posiadaj� wspólnego �ródła ciepła, np.: przy ul. Bankowej lub ul. Wi�lanej 71 A-D, gdzie potrzeby cieplne s� zaspokajane poprzez małe indywidualne �ródła ciepła.
Na obszarze D�blina poło�onych jest ok. 2,2 tys. budynków jednorodzinnych mieszkalnych (w tym 223 budynki o liczbie mieszka� od 2 do 5). Najwi�ksza koncentracja budownictwa jednorodzinnego wyst�puje obecnie na os. Jagiello�skie, os. Wi�lana-�ywica, Masów. Mniejsza koncentracja domków jednorodzinnych wyst�puje wzdłu� ulic Rynek, Okólna, PCK, Bankowa, Warszawska, Niepodległo�ci, Kocka (cz�sto jest to zabudowa jednorodzinna z usługami) oraz na os. Rycice, os. Mierzwi�czka, os. �d�ary (na tych osiedlach wyst�puje zabudowa mieszana: rolnicza i jednorodzinna).
Ł�cznie powierzchnia u�ytkowa mieszka� zabudowy jednorodzinnej wynosi ok. 184 tys. m2. Poszczególne mieszkania s� ogrzewane w wi�kszo�ci z indywidualnych �ródeł cieplnych (lokalne c.o. oraz w starszych budynkach piece kaflowe).
14
Zabudowa komunalna, instytucje społeczno-kulturlane
Potrzeby miasta w zakresie usług o�wiatowych i wychowania zaspokajane s� w oparciu o infrastruktur� obejmuj�c� przedszkole, sie szkolnictwa podstawowego, szkoły �rednie oraz wy�sze. Poni�ej przedstawiono lokalizacj� budynków:
• Przedszkola: ul. Niepodległo�ci (Miejskie Przedszkole nr 1), ul. Michalinowska i 15 PP „Wilków (Miejskie Przedszkole nr 3), os. Lotnisko;
• Szkoły Podstawowe i Gimnazjum: ul. 1 Maja (SP nr 2), ul. Tysi�clecia (SP nr 3, Gimnazjum nr 3), ul. J. Kowalskiego (SP nr 4, Gimnazjum nr 2), 15 PP „Wilków” (SP nr 5 Gimnazjum nr 1), os. Stawy (SP nr 6);
• Szkoły �rednie: ul. Tysi�clecia (ZSZ nr 1), ul. Wi�lana (ZSZ nr 2), ul. 15 PP „Wilków” (LO), Ogólnokształc�ce Liceum Lotnicze na obszarze wojskowym;
• Szkoły Wy�sze: WSOSP z siedzib� na terenie wojskowym, ul. Tysi�clecia (Wy�sza Szkoła Pedagogiki Społecznej);
• Specjalny O�rodek Szkolno-Wychowawczy ul. Niepodległo�ci (SP Specjalna, Gimnazjum Specjalne, Internat).
Ł�czna powierzchnia placówek o�wiatowych wynosi ok. 39 tys. m2. Cze� budynków podł�czonych jest do m.s.c. (np: WSOSP, ZSZ nr 2, LO, SP nr 4), pozostałe posiadaj� swoje własne kotłownie.
Usługi w zakresie opieki zdrowotnej na obszarze miasta �wiadcz�: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej przy ul. Rynek oraz Szpital Wojskowy z przychodni� zlokalizowany na terenie wojskowym. Szpital jest przył�czony do m.s.c., natomiast ZOZ posiada własn� kotłowni�. Ponadto w mie�cie wyst�puj� prywatne gabinety lekarskie.
Na terenie miasta wyst�puj� tak�e budynki u�yteczno�ci publicznej, np.: Urz�d Miasta (ul. Rynek), OSP, Miejska Biblioteka Publiczna, Miejski O�rodek Kultury (ul. 15 PP „Wilków”, ul. 1-Maja), Policja, kino, itp. Ł�cznie szacuje si�, �e zabudowa u�yteczno�ci publicznej zajmuje powierzchni� w mie�cie ok. 7 tys. m2. Wi�kszo� z tych budynków posiada własne �ródło ogrzewania.
Budynki oczyszczalni �cieków, wodoci�gi obsługiwane s� przez Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.. Zabudowa przy ul. Jagiello�skiej i Mickiewicza posiada indywidualne kotłownie gazowe, natomiast budynek przy ul. Wi�lanej jest podł�czony do lokalnego systemu eksploatowanego przez ZEC.
Zakłady Przemysłowe, placówki usługowo-handlowe
W D�blinie zarejestrowanych jest ponad 1 200 podmiotów gospodarczych. Wi�kszo� z nich to zakłady osób fizycznych prowadz�ce niewielk� działalno� gospodarcz�, s� to przewa�nie małe placówki (np.: sklepy, ró�ne usługi) lub podmioty nastawione na prowadzenie działalno�ci wykonywanej w terenie u zleceniodawcy. Najwi�ksza koncentracja placówek handlowo-usługowych wyst�puje wzdłu� ul. Warszawskiej oraz w centrum miasta na os. Irena i Starówka. Cz�sto jest to zabudowa powi�zana z cz��ci� mieszkaln�. Z wi�kszych placówek z tego sektora mo�na wyró�ni : Pawilon Handlowy „Centrum”, „Rompol”, sklepy PSS „Społem”, banki: Pekao S.A. (ul. PCK), PKO BP, Nadwi�la�ski Bank Spółdzielczy (ul. Warszawska), SKOK Wisła (ul. Warszawska), placówki Poczty Polskiej, przedsi�biorstwa handlowe: Wiscomp, Pumar, hotele: Ikar, Dedal.
Na terenie miasta nie wyst�puje du�a koncentracja zakładów przemysłowych. Do najwi�kszych nale��: Wojskowe Zakłady In�ynieryjne, Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 3, PKP, Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego "ALL-MIZ”, Zakład Chemii Gospodarczej "SaneChem Handels," Sp. z o.o.
15
Szacuje si�, �e ł�cznie obiekty produkcyjno – usługowo - handlowe zajmuj� ok. 95 tys. m2 (przy czym pod uwag�, brano tylko budynki ogrzewane). W tym zakłady przemysłowe ok. 72 tys. m2. Wi�kszo� podmiotów gospodarczych wykorzystuje na potrzeby cieplne indywidualne �ródła. Do miejskiej sieci ciepłowniczej przył�czone s�: Wojskowe Zakłady In�ynieryjne, Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 3 oraz Wiscomp.
Obiekty wojskowe
W mie�cie zlokalizowane s� trzy jednostki wojskowe: JW 3823 (6 Baza Lotnicza – lotnisko wraz z infrastruktur�, Wy�sza Oficerska Szkoła Sił Powietrznych), JW 3248 „Twierdza” (I D�bli�ski Pułk Drogowo-Mostowy im. Romualda Traugutta) oraz JW 4824 Stawy.
Jednostki wojskowe JW3823 i JW 3248 s� podł�czone do m.s.c. Natomiast w jednostce JW 4824 potrzeby cieplne s� zaspokajane poprzez własne �ródła. Do 2003 roku wi�kszo� stanowiły kotły w�glowe. Od sezonu grzewczego 2004/05 po przeprowadzonej gruntownej modernizacji b�d� wykorzystywane �ródła gazowe.
Do dalszej analizy przyj�to nast�puj�cy podział strukturalny odbiorców:
1. Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna
2. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna
3. Zabudowa Handlowo-Usługowa
4. Budynki U�yteczno�ci Publicznej
5. Placówki O�wiatowe
6. Placówki Słu�by Zdrowia
7. Zakłady przemysłowe
8. Obiekty wojskowe
W przypadku obiektów, gdzie brak było informacji lub dokładnych danych przyj�to orientacyjne parametry przy wykorzystaniu wska�ników literaturowych.
Tab. 7 Struktura obiektów ogrzewanych na terenie Miasta D�blin w podziale na typy odbiorców
Typ Odbiorcy Liczba obiektów Powierzchnia Liczba
mieszkaców
Wska�nik powierzchni na
mieszkaca Nazwa [m2] [m2/osob�]
Zabud. mieszk. wielorodzinna 131 185 314 10 978 16,9
Zabud. mieszk. jednorodzinna 2178 183 820 8 229 22,3
Zabudowa Handlowo-Usługowa ≈270 22 811 - -
Bud. U�yteczno�ci Publicznej 11 6 993 - -
Placówki O�wiatowe 12 39 340 - -
Placówki Słu�by Zdrowia 9 7 216 - -
Zakłady przemysłowe 14 72 582 - -
Zabudowa wojskowa 3 195 574 - -
16
4.1 Kryteria przeprowadzenia szacunkowych oblicze zapotrzebowania na ciepło
Dla ka�dej kategorii odbiorców kolejno przeanalizowano zapotrzebowanie na moc oraz zu�ycie energii cieplnej na potrzeby centralnego ogrzewania, przygotowania ciepłej wody u�ytkowej oraz potrzeby technologiczne (u podmiotów gospodarczych jak i zapotrzebowanie cieplne do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych). Przy prowadzeniu powy�szych analiz korzystano z danych statystycznych (powierzchnie ogrzewane budynków, kubatury, liczba osób, przeznaczenie budynków) oraz �rednich temperatur wieloletnich (na podstawie normy PN-B-02025).
W przypadku braku danych dotycz�cych wielko�ci zapotrzebowania na moc ciepln� okre�lonych budynków stosowano przybli�one obliczenia zapotrzebowania na ciepło. Szacunkowe obliczenia przeprowadzano w oparciu o obliczeniowe wska�niki potrzeb mocy cieplnej przypadaj�cej na 1m2 z uwzgl�dnieniem wieku budynku, w odniesieniu do III strefy klimatycznej.
Charakterystyk�, długo� sezonu grzewczego oraz warto�ci obliczeniowe przyj�to wg zało�e� przedstawionych w pkt. 3.3. Natomiast zapotrzebowanie na energi� niezb�dn� do ogrzania bie��cej wody w budynkach mieszkalnych okre�lono na podstawie normatywnych wielko�ci �redniodobowego zu�ycia w odniesieniu do 1 mieszka�ca. W D�blinie zu�ycie ciepłej wody u�ytkowej (c.w.u.) przyj�to na poziomie 60 dm3/os. na dob�.
Dla budownictwa mieszkaniowego ciepło technologiczne zwi�zane jest z przygotowaniem posiłków. Wielko�ci zostały okre�lone na podstawie normatywnych danych zu�ycia i specyfikacji typowych urz�dze� grzewczych.
Zapotrzebowanie na moc ciepln� obiektów zlokalizowanych na terenie miasta okre�lono z uwzgl�dnieniem powy�szych zało�e�. Przy okre�laniu potrzeb cieplnych odbiorców kierowano si� nast�puj�c� struktur�:
• maksymalne zapotrzebowanie na moc ciepln� do ogrzewania budynków Qco
• �rednie zapotrzebowanie na moc ciepln� do przygotowania c.w.u. Qcwu
• zapotrzebowanie na moc ciepln� do celów technologicznych dla potrzeb sektora wytwórczego (je�li wyst�puje) i potrzeb gospodarstw domowych Qtech
W poni�szych tabelach i rysunkach przedstawiono potrzeby cieplne w podziale na grupy odbiorców (budownictwo mieszkaniowe, placówki u�yteczno�ci publicznej, placówki o�wiatowe, placówki handlowo-usługowe, zakłady przemysłowe, zabudowa wojskowa).
W poni�szych tabelach przyj�to nast�puj�ce oznaczenia:
Qco, Eco – moc i energia dla celów ogrzewania pomieszcze�
Qcwu, Ecwu – moc i energia dla celów przygotowania ciepłej wody u�ytkowej
Qtech Etech – w przypadku odbiorców indywidualnych (zab. mieszkaniowa) oznacza moc i energi� dla przygotowania posiłków, natomiast w przypadku zakładów przemysłowych dotyczy prowadzenia procesów technologicznych. Powy�sze rozwi�zanie podnosi czytelno� tabel i jest zabiegiem czysto formalnym
17
Tab. 8 Aktualne zapotrzebowanie Q i E dla obiektów zlokalizowanych na terenie Miasta D�blin
Dane
Typ odbiorcy Qco [kW]
Qcwu [kW]
Qtech [kW]
Eco [GJ/rok]
Ecwu [GJ/rok]
E techn. [GJ/rok]
Suma Mocy [kW]
Suma Energii [GJ/a]
Zabud. mieszk. wielorodzinna 18 125 5 961 18 135 124 723 55 223 16 593 42 221 196 539
Zabud. mieszk. jednorodzinna 29 003 9 751 12 700 231 000 43 748 13 100 51 454 287 848
Zabudowa Handl - Usługowa 3 038 1 078 0 23 728 1 128 0 4 116 24 856
Bud. U�yteczno�ci Publicznej 659 86 0 5 425 197 0 745 5 622
Placówki O�wiatowe 3 227 652 0 21 908 2 494 0 3 879 24 402
Placówki Słu�by Zdrowia 982 185 0 6 557 2 660 0 1 167 9 217
Zakłady przemysłowe 8 928 546 3 517 63 831 4 574 13 528 12 991 81 933
Zabudowa wojskowa 18 079 6 138 4 026 130 398 22 826 15 660 28 243 168 884
Razem 82 041 24 397 38 378 607 570 132 850 58 881 144 816 799 301
Rys. 2 Aktualne zapotrzebowanie na MOC ciepln dla poszczególnych kategorii odbiorców na terenie Miasta D�blin
51 454
1 167
12 991
745
28 243
42 221
4 116 3 879
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
B.W
ielo
rodz
inne
B.J
edno
rodz
inne
Pl.H
andl
owo-
Usł
.
B.U�y
tecz
no�c
iPu
bl.
Pl.O�w
iat.
Pl.S
ł.Zdr
owia
Zakł
.Prz
emys
łow
e
JW
Q [k
W]
18
Rys. 3 Udział odbiorców w strukturze zaopatrzenia na MOC ciepln w D�blinie
Rys. 4 Aktualne zu�ycie ENERGII cieplnej dla poszczególnych kategorii odbiorców na terenie Miasta D�blin
Rys. 5 Udział odbiorców w strukturze zu�ycia ENERGII cieplnej w D�blinie
Zakł.Przemysłowe9%
Pl.O �wiat.3%
B.U�yteczno�ci Publ.
1%
JW20%
Pl.Sł.Zdrowia1%
Pl.Handlowo-Usł.3%
B.Jednorodzinne35%
B.Wielorodzinne28%
287 848
9 217
168 884
24 4025 622
24 856
81 933
196 539
0
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
350 000
B.W
ielo
rodz
inne
B.J
edno
rodz
inne
Pl.H
andl
owo-
Usł
.
B.U�y
tecz
no�c
iPu
bl.
Pl.O�w
iat.
Pl.S
ł.Zdr
owia
Zakł
.Prz
emys
łow
e
JW
E [G
J/a]
Pl.O �wiat.3%
B.Wielorodzinne25%
B.Jednorodzinne36%
Pl.Handlowo-Usł.3%
Pl.Sł.Zdrowia1%B.U�yteczno�ci
Publ.1%
JW21%
Zakł.Przemysłowe10%
19
Najwi�kszym zapotrzebowaniem na moc ciepln� charakteryzuje si� zabudowa mieszkaniowa ok. 66% ł�cznych potrzeb cieplnych w mie�cie (93,6 MW). W przypadku analizy zu�ycia energii cieplnej zabudowa mieszkaniowa odpowiada za prawie 65% całkowitych potrzeb cieplnych, rocznie zu�ycie kształtuje si� na poziomie 485TJ. Zapotrzebowanie na moc ciepln� dla zabudowy wielorodzinnej wynosi ok. 42 MW, co stanowi 29% ł�cznych potrzeb cieplnych. Analogicznie dla zabudowy jednorodzinnej b�dzie to ok. 51 MW (36 % ł�cznego zapotrzebowania).
Analizuj�c zu�ycie budynków wielorodzinnych obj�tych ankietyzacj�, zu�ycie energii cieplnej waha si� od 0,5-0,9 GJ/m2/rok. Jest to �redni poziom, pokazuje �e istniej� znaczne mo�liwo�ci obni�enia zu�ycia energii cieplnej. Najwi�ksze jednostkowe zu�ycie ciepła wyst�puje w budynkach przy ul. 15 PP „Wilków”.
Drug� pozycje pod wzgl�dem zapotrzebowania na moc ciepln� zajmuj� obiekty wojskowe. Sektor ten charakteryzuje si� ok. 20% zapotrzebowaniem na moc ciepln� w mie�cie, stanowi to ok. 28MW. Odpowiada to zu�yciu energii cieplnej na poziomie ok. 169 TJ/rok.
Zapotrzebowanie cieplne zakładów przemysłowych wynosi blisko 13 MW. Jest to ok. 9% ł�cznego zapotrzebowania w mie�cie. Natomiast zu�ycie energii cieplnej wynosi ok. 82 TJ rocznie. Najwi�ksze potrzeby cieplne wyst�puj� w Wojskowych Zakładach Lotniczych. W opracowaniu uj�to tylko budynki ogrzewane. Aktualnie wiele budynków, w szczególno�ci nale��ce do PKP, stoi pustych, nieeksploatowanych.
W przypadku mniejszych odbiorców handlowo-usługowych, wytwórczych zapotrzebowanie na moc ciepln� oszacowano na poziomie niewiele ponad 4MW, co stanowi ok. 3% w skali miasta. Natomiast zu�ycie energii cieplnej wynosi 24 GJ rocznie.
Potrzeby cieplne odbiorców komunalnych (placówki o�wiatowe, u�yteczno�ci publicznej, inne budynki komunalne) w roku 2003 charakteryzowały si� zapotrzebowaniem na poziomie ok. 8,7 MW (blisko 7%). Analizuj�c zapotrzebowanie w tych budynkach mo�na zauwa�y du�e zró�nicowanie jednostkowych wska�ników ciepła (GJ/m2). Z zebranych ankiet wynika, �e wska�nik ten waha si� od 0,43 do 1,15. Wynika to przede wszystkim z ró�nych funkcji jakie spełniaj� te budynki, utrzymywanego w budynku komfortu cieplnego, zakresu wykonanych modernizacji budynków, itp. W budynkach o�wiatowych (szkoły) wska�nik ten waha si� od 0,42-0,75 co na tle innych budynków jest wynikiem dobrym. Najwy�sze wska�niki wyst�puj� w UM oraz w przedszkolu nr 3.
Z przedstawionych powy�ej tabel oraz rysunków bilans cieplny dla Miasta D�blin wskazuje, �e aktualne zapotrzebowanie na ciepło w mie�cie kształtuje si� na poziomie ok. 145MW. Udział poszczególnych składników bilansu cieplnego pokazano poni�ej.
Tab. 9 Udział poszczególnych składników bilansu cieplnego w Mie�cie D�blin
Moc Rodzaj ciepła MW
% udział w całkowitej mocy
Qco= 82,0 57%
Qcwu 24,4 17%
Gosp. domowe 30,8 21% Qtech Odbiorcy o charak.
wytwórczym 7,6 5%
Razem 144,8 100%
20
4.2 System ciepłowniczy Miasta D�blin
Odbiorcy na obszarze Miasta D�blin s� zaopatrywani w ciepło poprzez scentralizowany miejski system ciepłowniczy w wi�kszo�ci zarz�dzany przez LUBREM s.j., systemy lokalne osiedlowe skoncentrowane wokół swojego �ródła ciepła (np: os. Stawy, os. Wi�lana), wi�ksze lokalne, przemysłowe, komunalne kotłownie oraz indywidualne �ródła ciepła zaspakajaj�ce potrzeby własne podmiotów gospodarczych, budynków u�yteczno�ci publicznej, domu lub mieszkania.
Na obszarze miasta działaj� dwa przedsi�biorstwa energetyczne zajmuj�ce si� wytwarzaniem, przesyłem ciepła oraz dystrybucj� ciepła. S� to: LUBREM s.j. oraz Zakład Energetyki Cieplnej WAM. Dominuj�ce znacznie ze wzgl�du na obszar działania, wielko� produkowanej energii cieplnej ma ciepłownia eksploatowana przez LUBREM.
LUBREM Spółka jawna z siedzib� w Lublinie prowadzi działalno� gospodarcz� polegaj�c� na wytwarzaniu oraz przesyłaniu i dystrybucji ciepła. Działalno� gospodarcza prowadzona jest na podstawie koncesji udzielonych przez Prezesa Urz�du Regulacji Energetyki (URE):
- na wytwarzanie ciepła – decyzja nr WCC/670/526/U/2/98/EB z dnia 28 listopada 1998r., z pó�. zm.;
- na przesyłanie i dystrybucj� ciepła – decyzja nr PCC/698/526/U/298/EB z dn. 28 listopada 1998r., z pó�. zm.
Od 1 lipca 2003 roku, dla odbiorców ciepła z LUBREM-u obowi�zuje taryfa zatwierdzona decyzj� Prezesa Urz�du Regulacji Energetyki z dnia 12 czerwca 2003 roku nr DTA-821/2686-E/4/2003/AO. Aktualnie LUBREM jest w trakcie zatwierdzania nowej taryfy.
Zakład Energetyki Cieplnej (ZEC) prowadzi działalno� gospodarcz� zwi�zan� z zaopatrzeniem w ciepło na podstawie udzielonych koncesji w zakresie:
- wytwarzania ciepła – decyzja nr WCC/786/9356/W/3/99/MJ z dnia 14 kwietnia 1999 r. z pó�. zm.;
- przesyłania i dystrybucji ciepła – decyzja nr PCC/823/9356/W/3/99MJ z dn. 14 kwietnia 1999 r. z pó�. zm.;
- obrotu ciepła dostarczonego przez obce �ródło „LUBREM” – decyzja nr OCC/242/9356/W/3/99/MJ z dni. 14 kwietnia 1999 r. z pó�. zm.
Od 1 lipca 2003 roku, dla odbiorców ciepła z ZEC obowi�zuje taryfa zatwierdzona decyzj� Prezesa Urz�du Regulacji Energetyki z dnia 12 czerwca 2003 roku nr DTA-821/2686-E/4/2003/AO. Aktualnie ZEC jest w trakcie zatwierdzania nowej taryfy.
Scentralizowany miejski system ciepłowniczy (m.s.c.)
Na potrzeby cieplne odbiorców korzystaj�cych z miejskiej sieci ciepłowniczej pracuje jedna kotłownia przy ulicy Składowej. Wła�cicielem kotłowni oraz w znacznej cz��ci odcinka sieci ciepłowniczej jest Wojskowy Rejonowy Zarz�d Infrastruktury w Lublinie. Obecnie (do ko�ca 2007 roku) system ten jest eksploatowany przez przedsi�biorstwo energetyczne LUBREM.
Ciepłownia została wybudowana pod koniec lat 80-tych. W ciepłowni zainstalowane s� 2 kotły typu WR-25 oraz jeden typu WRP-12, które dostarczaj� moc ciepln� na potrzeby centralnego ogrzewania (c.o.), ciepłej wody u�ytkowej (c.w.u.) oraz na potrzeby wentylacji. Moc cieplna zainstalowana ciepłowni wynosi ok. 70,15 MW. Kotłownia przystosowana jest do spalania miału energetycznego. Charakteryzuje si� ona sprawno�ci� eksploatacyjn� na poziomie 75 %. Stan techniczny ciepłowni jest dobry. Prace remontowe s� prowadzone na bie��co. Kocioł WRP-12 niedawno został zmodernizowany i pracuje na potrzeby zwi�zane
21
z c.w.u. Pozostałe kotły pracuj� na potrzeby zwi�zane z ogrzewaniem. W sezonie grzewczym przewa�nie pracuje jeden, drugi jest wykorzystywany przy szczytowym obci��eniu.
�rednia zapotrzebowanie na moc ciepln� z ciepłowni w sezonie grzewczym wynosi ok. 52 MW, natomiast w sezonie letnim waha si� w granicach 6 MW (przy czym, wg LUBREM-u, moc cieplna zamówiona w tym okresie waha si� na poziomie 10-12MW). Produkcja energii cieplnej w sezonie grzewczym 2003/2004 wynosiła ok. 350 tys. GJ. Rocznie w zale�no�ci od sezonu zu�ywa si� ok. 23-25 tys. ton miału w�glowego o warto�ci opałowej ok. 21 MJ/kg. Obecnie ciepłownia zasila ok. 35 w�złów ciepłowniczych.
Miejska sie ciepłownicza na terenie miasta D�blin zarz�dzana przez LUBREM ma całkowit� długo� ok. 14,4 km, natomiast zakres �rednic sieci zawiera si� w granicach DN 400 do DN 40. W przewa�aj�cej wi�kszo�ci sie wykonana jest w technologii tradycyjnej tzn. w kanałach �elbetowych z izolacj� z wełny mineralnej lub szklanej w osłonie azbestowo-cementowej, ewentualnie z papy z foli� aluminiow�. Długo� sieci preizolowanych wynosi 1,2 km co stanowi ok. 8,5% całkowitej długo�ci sieci. Jako czynnik grzewczy do transportu ciepła stosuje si� gor�c� wod� o parametrach obliczeniowych 150/70 0C.
Odbiorcy ciepła z LUBREMU s� rozliczani wg jednej taryfy. S� to odbiorcy pobieraj�cy ciepło bezpo�rednio z miejskiej sieci ciepłowniczej, samodzielnie eksploatuj�cy własne w�zły ciepłownicze. Do najwi�kszych odbiorców nale��: WAM, Wojskowe Zakłady In�ynieryjne, Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 3, Spółdzielnia Mieszkaniowa przy ul. Staszica, Sp-nia Mieszkaniowa „Południe”.
Cze� miejskiej sieci ciepłowniczej jest eksploatowana przez ZEC. Jest to głównie sie osiedlowa, słu��ca do przesyłania ciepła z np: wymiennikowni do poszczególnych przył�czy budynków. S� to odcinki sieci na osiedlu Lotnisko i os. 15 PP „Wilków”. Długo� sieci zarz�dzana przez ZEC ma długo� ok. 7,5 km, natomiast zakres �rednic sieci zawiera si� w granicach DN 200 do DN 32 mm. Poni�ej w tabeli przedstawiono wymiennikownie, parametry pracy sieci cieplnej oraz ilo� budynków przył�czonych do danej wymiennikowni.
Tab. 10 Wymiennikownie eksploatowane przez ZEC wchodzce w skład m.s.c.
Moc cieplna Parametry pracy Ilo�� budynków zasilanych Nazwa
MW oC odb.
Wymiennikownia nr 1 1,81 95/75 11
Wymiennikownia nr 4 1,92 95/75 15
Wymiennikownia nr 5 2,44 95/75 8
Wymiennikownia nr 6 4,41 95/75 31
Wymiennikownia nr 8 4,65 95/75 14
Krzywa 0,29 150/90 1
Kierunki modernizacji scentralizowanego miejskiego systemu ciepłowniczego
Kierunki modernizacji wynikaj� z ekonomicznych, technologicznych oraz �rodowiskowych przesłanek. W przyszło�ci podejmuj�c analiz� modernizacji systemu nale�y d��y do:
- zmniejszenia opłat za energi� ciepln� w wyniku działa� termomodernizacyjnych prowadzonych przez odbiorców, działa� modernizacyjnych i racjonalizuj�cych
22
uzasadnione koszty wytwarzania i dystrybucji ciepła sieciowego prowadzone przez przedsi�biorstwa ciepłownicze;
- dostosowywania si� systemu do wymaga� dotycz�cych ochrony �rodowiska;
- modernizacji w�złów ciepłowniczych (wymienników ciepła, pomp obiegowych, armatury regulacyjnej i odcinaj�cej czy układów regulacji automatycznej i pomiarowej);
- przeprowadzenia modernizacji sieci ciepłowniczej polegaj�cej na stopniowej wymianie tradycyjnej technologii kanałów cieplnych na technologi� rur preizolowanych;
- wprowadzenia skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w �ródłach ciepła zasilaj�cych systemy ciepłownicze z jednoczesn� modernizacj� istniej�cych kotłów w celu podwy�szenia ich energetycznej efektywno�ci i ograniczaniu emisji zanieczyszcze� powietrza atmosferycznego.
Na podstawie informacji z Lubrem-u ciepłownia w ci�gu ostatnich pi�ciu lat spełniała normy emisyjne. Stan techniczny zainstalowanych kotłów mo�na uzna za zadawalaj�cy, remonty s� przeprowadzane na bie��co.
W przyszło�ci nale�y rozwa�a modernizacj� �ródła ze wzgl�du na obowi�zek spełnienia nowych norm emisyjnych. Harmonogram zmniejszenia emisji okre�la Rozporz�dzenie Ministra �rodowiska z dnia 4 sierpnia 2003 r. w sprawie standardów emisji z instalacji. Dla �ródeł oddanych do u�ytku przed dniem 29 marca 1990 roku nale�y od 1.01.2008 roku w stosunku do aktualnie obowi�zuj�cych standardów zmniejszy :
• SO2 o 25%
• Pył o 60% do ko�ca 2017 roku i o 90% od 1.01.2018.
Z informacji uzyskanych w Lubrem-ie wynika, �e planuje si� modernizacj� w oparciu o współspalanie miału z rozrobionymi kawałkami opony. Proces ten jest dopuszczalny wył�cznie przy przestrzeganiu norm emisji wydzielanych zanieczyszcze�. Ciepło spalania gumy wynosi ok. 30-40 GJ/t, czyli jest porównywalne do wysokogatunkowego w�gla kamiennego. Paliwo w tej formie dodaje si� w ilo�ci 10 % do miału. Korzy�ci jakie mo�na uzyska to przede wszystkim utylizacja zu�ytych opon oraz mo�liwo� obni�enia kosztu wytwarzanego ciepła. Koszt tony rozdrobnionej opony szacuje si� na ok. 100 zł (dla porównania koszt 1 tony miału energetycznego 200-250 zł).
Alternatywnym rozwi�zaniem mo�e by pełna modernizacja ciepłowni w oparciu o lokalne złó�a gazu ziemnego np: na terenie Gminy St��yca lub przy wykorzystaniu potencjału biomasy (głównie słomy) na terenie gmin o�ciennych. W przypadku pełnej modernizacji nale�y rozwa�y skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła. Podstawowym warunkiem opłacalno�ci zastosowania gospodarki skojarzonej jest odpowiednio du�e zapotrzebowanie na moc ciepln� w okresie całego roku i zwi�zana z tym mo�liwo� odpowiedniego zu�ycia ciepła. W zale�no�ci od zapotrzebowania na ciepło i energi� elektryczn� oraz dost�pno�ci paliw mo�na zastosowa wiele ró�nych rozwi�za� technicznych układów skojarzonej produkcji energii.
W przypadku modernizacji ciepłowni w oparciu o gospodark� skojarzon� nale�ałoby rozwa�y budow� jednego lub kilka bloków energetycznych współpracuj�cych z kotłami szczytowymi. Analizowane warianty modernizacji powinny uwzgl�dnia opalanie gazem ziemnym, paliwem w�glowym lub biomas�. Na podstawie zebranych informacji mo�na by analizowa wprowadzenie skojarzonego wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej na poziomie 5-10 MW mocy cieplnej.
Bior�c pod uwag� Zało�enia polityki energetycznej Polski do 2020 roku, Strategi� rozwoju polityki odnawialnej oraz zasoby paliwowe w regionie najkorzystniejsze, z punktu widzenia
23
mieszka�ców, miasta, powiatu, s� warianty z wykorzystaniem biomasy oraz gazu ziemnego. Oba warianty w znacznym stopniu przyczyniłby si� do zmniejszenie emisji zanieczyszcze� w mie�cie, natomiast w przypadku wariantu z wykorzystaniem biomasy pieni�dze na zakup paliwa zostałyby w regionie. Układy gazowe maj� krótszy okres budowy, wy�sze wska�niki skojarzenia, s� wysoko zautomatyzowane. Wysoka cena tego paliwa byłaby rekompensowana przychodami ze sprzeda�y energii elektrycznej.
Przy zało�eniu prawidłowego programu modernizacji, w dłu�ej perspektywie wprowadzenie gospodarki skojarzonej mo�e przyczyni si� do obni�enia cen ciepła dla odbiorców podł�czonych do scentralizowanego m.s.c.
Wybór wariantu modernizacji (koszt budowy, okre�lenie �ródeł finansowania) powinien by poprzedzony opracowaniem, które rozstrzygnie optymalny wariant modernizacji systemu ciepłowniczego. Przy planowanych modernizacjach �ródła nale�y pami�ta , �e w wi�kszo�ci budynków nie przeprowadzono przedsi�wzi� termomodernizacyjnych wpływaj�cych na zmniejszenie kosztów za ciepło ponoszonych przez odbiorców (docieplenie �cian, stropów nad ostatni� kondygnacj�, monta� zaworów termostatycznych, wymiana okien na energooszcz�dne). Wprowadzenie tego rodzaju przedsi�wzi� musi by poprzedzone analiz� ekonomiczno – techniczn� przeprowadzon� w audytach energetycznych dla poszczególnych budynków. Przy planowaniu modernizacji nale�y rozpatrzy mo�liwo�ci podł�czenia nowych odbiorców, znajduj�cych si� w zasi�gu m.s.c. oraz nale�y uwzgl�dni rozbudow� m.s.c. i podł�czenie odbiorców z os. Wi�lana.
Lokalne systemy ciepłownicze
Oprócz scentralizowanego m.s.c. na terenie miasta istniej� systemy lokalne osiedlowe skoncentrowane wokół swojego �ródła ciepła (np: os. Stawy, os. Wi�lana).
Systemy te obsługiwany s� przez ZEC, który eksploatuje sieci ciepłownicze oraz kotłownie doprowadzaj�c do odbiorców ko�cowych ciepło grzewcze w postaci gor�cej wody. S� to nast�puj�ce �ródła ciepła:
� Osiedlowa kotłownia gazowa przy ul. Wi�lanej o mocy zainstalowanej 3,75 MW zasila zasoby Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. Wi�lanej, zasoby mieszkaniowe WAM, zasoby komunalne administrowane przez MZGK sp. z o.o. w D�blinie oraz pawilon handlowy. W kotłowni tej zainstalowano dwa kotły Viessman Paromat Simplex o mocy 1,75 MW ka�dy oraz jeden o mocy 250 kW. Obecnie kotłownia wykorzystana jest w 70%, moc zamówiona wynosi ok. 2,62 MW. Kotłownia wykorzystywana jest tylko na potrzeby zwi�zane z ogrzewaniem, �rednia produkcja energii cieplnej wynosi 21 tys. GJ rocznie. Kotłownia została wybudowana w 2000 roku. Sie cieplna (≈ 800 m), zmodernizowana w 2001 roku, składa si� z nowoczesnych rur preizolowanych. Stan systemu cieplnego okre�la si� jako bardzo dobry.
� Osiedlowa kotłownia gazowa na os. Stawy o mocy 1,48 MW zasila budynki administrowane przez WAM oraz w niewielkim stopniu zasoby na terenie pobliskiej jednostki wojskowej. Kotłownia wybudowana w 1998 składa si� z dwóch kotłów Viessmann Paromat Simplex o mocy 724 kW ka�dy. Kotłownia zaspokaja potrzeby zwi�zane z ogrzewaniem oraz z przygotowaniem ciepłej wody (tylko mieszka�cy budynków administrowanych przez WAM). Moc zmówiona odbiorców wynosi ok. 1,46 MW. Długo� sieci cieplnej wynosi ok. 1,2 km, jest to sie nowoczesna, składaj�ca si� w cało�ci z rur preizolowanych.
Oba lokalne systemy cieplne znajduj� si� obecnie w dobrym stanie technicznym. W przypadku kotłowni na os. Wi�lany istnieje znacz�ca rezerwa mocy, dlatego nale�y rozpatrzy mo�liwo� przył�czenia budynków znajduj�cych si� w zasi�gi sieci cieplnej.
24
Kotłownie lokalne, komunalne oraz przemysłowe �ródła ciepła
Poni�ej w zestawieniu tabelarycznym uj�to najwi�ksze ankietyzowane kotłownie lokalne, przemysłowe i komunalne na terenie miasta D�blin. W wi�kszo� s� to nowe kotłownie gazowe.
Kotłownie komunalne s� to głównie �ródła gazowe, kilkuletnie w pełni zautomatyzowane, pracuj�ce najcz��ciej na potrzeby zwi�zane z ogrzewaniem i ciepł� wod�. W celu obni�enia kosztów ciepła zaleca si� przeanalizowanie mo�liwo�ci wykorzystanie pomp ciepła lub układów solarnych. Jedyna kotłownia komunalna wykorzystuj�ca do produkcji ciepła paliwa w�glowe znajduje si� na osiedlu Stawy. Ze wzgl�du na blisko� lokalnej sieci cieplnej na os. Stawy, w przypadku podj�cia decyzji o pełnej modernizacji �ródła, nale�y w pierwszej kolejno�ci przeanalizowa mo�liwo� przył�czenia kompleksu budynków do sieci. Alternatywnym rozwi�zaniem mo�e by modernizacja i monta� nowego �ródła w pełni ekologicznego, np: na biomas�. Kotły nale�ałoby dobra w oparciu o przeprowadzony audyt energetyczny i w oparciu o faktyczne zapotrzebowanie na ciepło ogrzewanych obiektów.
Je�eli chodzi o �ródła przemysłowe, najbardziej uci��liwe dla �rodowiska, kotłownia w�glowa PKP w najbli�szym czasie zostanie zmodernizowana (planuje si� wybudowanie dwóch kotłowni gazowych).
Tab. 11 Kotłownie osiedlowe, komunalne, przemysłowe na terenie Miasta D�blin
L.p. Adres Wła�ciciel
Liczba i typ zamontowanych
kotłów
Moc zainstal. �ródła [kW] Paliwo Potrzeby cieplne Uwagi
1. PKP, baza maszyn Viesmann 2 x Paramat Duplex 1 950 Olej opałowy c.o. + c.w.u. + went.
2. Towarowa PKP, wagonownia 4 x ER -125 8 000 Miał energetyczny
c.o + c.w.u (w okresie letnim termy elektryczne)
W najbli�szym czasie planuje si� pełn� modernizacj� (wymin� na kotły gazowe)
3. Mickiewicza MZGK, bud. oczyszczalni 2 x De Dietrich DTG-220 126 Gaz ziemny c.o. + c.w.u.
4. Jagiello�ska MZGK, uj�cie wody 2 x Jubam 100 Gaz ziemny ogrzewania Potrzeby c.w.u. termy elektryczne
Eim 1,4 1 200 Miał w�glowy Potrzeby technologiczne 5. Stawska 231 ALLMIZ Sp. z o.o.
KWMS 250 230 Miał w�glowy Ogrzewanie
6. Balonna 1 SaneChem b.d. 160 Olej opałowy c.o. + c.w.u.
7. Podchor��ych ZEC WAM Warszawa Viesmann 2 x Paramat simplex 340 Gaz ziemny ogrzewania Potrzeby cieplne dla budynków na ul
Podchor��y 10,12
8. Podchor��ych 8a Wspólnota mieszkaniowa Buderus 206 Gaz ziemny c.o. + c.w.u.
9. Wi�lana 67 Wspólnota mieszkaniowa Hamworthy 2 x Wessex M-440 440 Gaz ziemny c.o. + c.w.u. Kotłownia zast�pi od sezonu 04/05 kotł.
w�glow�
10. St��yca 48 Kolejowa Sp-nia Mieszkaniowa „Wschód” Buderus Logano 175 Gaz ziemny c.o. + c.w.u. Od sezonu 04/05
11. St��yca 50 Wspólnota mieszkaniowa Buderus Logano 175 Gaz ziemny c.o. + c.w.u. Od sezonu 04/05
12. St��yca 52 Kolejowa Sp-nia Mieszkaniowa „Wschód” Buderus Logano 175 Gaz ziemny c.o. + c.w.u. Od sezonu 04/05
26
13. Wi�lana 43 Wspólnota mieszkaniowa Buderus Logano 186 Gaz ziemny c.o. + c.w.u. Od sezonu 04/05
14. Tysi�clecia 3 ZSZ nr 1 3xSchefer 1 553 Gaz ziemny c.o. + c.w.u. Kotłownia zasila szkoł�, internat (zarówno
c.o. + c.w.u.) oraz domy nauczyciela i warsztaty (tylko ogrzewanie)
15. Rynek 12 Urz�d Miasta b.d. 272 Gaz ziemny c.o. + c.w.u.
16. Stawy SP nr 6 b.d. 100 W�giel kamienny ogrzewanie Potrzeby c.w.u. termy elektryczne
17. Niepodległo�ci Miejskie Przedszkole nr 1 2 x Jubam-Gaz 300 Gaz ziemny c.o. + c.w.u.
18. 1 Maja Szkoła Podstawowa nr 2 2 x Jubam-Gaz 1xSchefer 248 Gaz ziemny c.o. + c.w.u.
19. Niepodległo�ci Specjalny O�rodek Szkolno-Wychowawczy Jubam-Gaz 170 Gaz ziemny c.o. + c.w.u.
20. Tysi�clecia Zespół Szkół Nr 3 b.d. 435 Gaz ziemny ogrzewanie
�ródła indywidualne
W małych �ródłach indywidualnych w zale�no�ci od dost�pnego no�nika energii oraz w zale�no�ci od kosztu paliw i mo�liwo�ci finansowych mieszka�ców spalane s� przede wszystkim: paliwa w�glowe (60-65% udziału w produkcji ciepła wykorzystywanego do ogrzewania), gaz ziemny (15-20%) oraz zdecydowanie rzadziej biomasa, energia elektryczna gaz płynny LPG i olej opałowy. ródła indywidualne wykorzystywane na potrzeby ogrzewania to najcz��ciej małe systemy grzewcze o mocy do 25kW i sprawno�ci: 52÷58% (w�glowe), powy�ej 80% (gazowe, olejowe, gaz LPG). Na terenie miasta, głównie w starszych budynkach przy ul. Dworcowej, Kolejowej, Wi�lanej, Podchor��ych oraz na os. Starówka do ogrzewania wykorzystuje si� tak�e trzony kuchenne lub piece kaflowe o sprawno�ci 40÷50%, które opalane s� przede wszystkim w�glem kamiennym oraz drobnic� drzewn�.
W D�blinie cze� odbiorców indywidualnych wyposa�ona jest w w�zły 2-funkcyjne umo�liwiaj�ce dostaw� ciepła na potrzeby c.o. oraz przygotowanie c.w.u. W „Projekcie zało�e�...” przyj�to, �e odbiorcy indywidualni wyposa�eni w w�zły 2-funkcyjne w okresie zimowym przygotowanie ciepłej wody u�ytkowej realizuj� w oparciu o urz�dzenia i paliwo u�ywane dla przygotowania c.o., a poza sezonem grzewczym c.w.u. jest przygotowana w oparciu o podgrzewacze elektryczne lub gazowe.
Wg danych zawartych w publikacji Urz�du Statystycznego w Lublinie Podstawowe informacje ze spisów powszechnych 2002, Gmina miejska D�blin, potrzeby cieplne zwi�zane z c.w.u. w ok. 40% mieszka� wytwarza si� poza lokalem (s� to przede wszystkim odbiorcy przył�czenie do m.s.c. oraz lokalnych systemów ciepłowniczych). Natomiast w pozostałych mieszkaniach c.w.u. uzyskuj� si� za pomoc� własnych indywidualnych �ródeł.
Struktur� paliw wykorzystywanych dla przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych przyj�to na podstawie danych zawartych w publikacji Urz�du Statystycznego w Lublinie Podstawowe informacje ze spisów powszechnych 2002, Gmina miejska D�blin.. Do oblicze� przyj�to struktur� w proporcji: 55% gaz ziemny, 40% gaz LPG oraz 5% inne paliwa (głównie energia elektryczna). Ł�czna moc urz�dze� wytwarzaj�cych ciepło na potrzeby bytowe (przygotowanie posiłków) w gospodarstwach domowych wynosi ok. 30 MW.
Rysunek poni�ej przedstawia udział poszczególnych �ródeł w strukturze zaopatrzenia mocy cieplnej.
Rys. 6 Udział �ródeł w strukturze zaopatrzenia mocy cieplnej
ródła Indywidualne56,2%
M.S.C.41%
Kotłownie Przemysłowe
3%
Kotłownie Lokalne4,4%
Kotłownie Komunalne
0,8%Lokalne s.c.
4,0%
28
Rys. 7 Struktura �ródeł z podziałem na rodzaj paliwa
Z analiz wynika, �e ok. 45% potrzeb cieplnych w mie�cie jest zaspokajane poprzez ciepło sieciowe (ł�cznie m.s.c. i l.s.c.). Je�eli chodzi o rodzaj paliwa najwi�kszym udziałem ok. 71% w zaspokajaniu potrzeb cieplnych charakteryzuj� si� �ródła w�glowe. Kolejne miejsce zajmuj� kotłownie gazowe niecałe 20% rynku cieplnego. Udział pozostałych paliw jest znacznie mniejszy.
W kolejnej tabeli zestawiono �ródła wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa na terenie miasta.
Kotłownie w�glowe71,5%
Kotłownie gazowe19,5%
Kotłownie olejowe3%
Inne6,8%
29
Tab. 12 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa
Moc �ródeł [kW], roczne zu�ycie energii cieplnej [GJ] oraz roczne zu�ycie paliwa
Biomasa drzewna Energia elektryczna Gaz ziemny LPG Olej opałowy Paliwo w�glowe (w�giel, miał, koks) Łcznie Rodzaj
�ródła i cel kW GJ/a ton/a kW GJ/a MWh/a kW GJ/a tys m3/a kW GJ/a ton/a kW GJ/a ton/a kW GJ/a ton/a kW GJ/a
co -- -- -- -- -- -- 1 091 8 160 225 -- -- -- -- -- -- 100 586 33 1 191 8 746
c tech -- -- -- -- -- -- 70 907 25 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 70 907 1
Kot
łow
nie
kom
unal
ne
Suma -- -- -- -- -- -- 1 161 9 067 250 -- -- -- -- -- -- 100 586 33 1 261 9 653
co -- -- -- -- -- -- 4 600 42 804 1 181 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 4 600 42 804
cwu -- -- -- -- -- -- 1 139 4 882 135 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 1 139 4 882
c tech -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 1 126 8 430 482 1 126 8 430
2
Kot
łow
nie
loka
lne
Suma -- -- -- -- -- -- 5 739 47 686 1 316 -- -- -- -- -- -- 1 126 8 430 482 6 865 56 116
co -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 1 258 2 405 64 883 19 391 1 243 2 141 21 796
cwu -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 196 634 17 14 27 2 210 660
c tech -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 201 463 12 1 200 3 465 213 1 401 3 928
3
Kot
łow
n. p
rzem
ysło
we
Suma -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 1 655 3 502 93 2 097 22 883 1 458 3 752 26 385
30
c.d.
Moc �ródeł [kW], roczne zu�ycie energii cieplnej [GJ] oraz roczne zu�ycie paliwa
Biomasa drzewna Energia elektryczna Gaz ziemny LPG Olej opałowy Paliwo w�glowe (w�giel, miał, koks) Łcznie Rodzaj
�ródła i cel kW GJ/a ton/a kW GJ/a MWh/a kW GJ/a tys m3/a kW GJ/a ton/a kW GJ/a ton/a kW GJ/a ton/a kW GJ/a
co 1 447 11 503 1 162 233 1 860 557 4 071 32 178 895 1 210 9 012 268 1 655 13 151 348 24 053 191 026 15 268 32 668 258 730
cwu 490 1 247 126 4 784 12 175 3 757 8 962 21 997 747 701 1 209 36 630 1 432 38 8 528 20 662 1 653 24 095 58 723
c tech -- -- -- 4 578 4 390 1 867 13 173 12 649 635 13 077 12 648 674 -- -- -- 8 6 0 30 835 29 693
4
ró
dła
indy
wid
ualn
e
Suma 1 937 12 750 1 288 9 594 18 425 6 181 26 205 66 825 2 277 14 988 22 869 978 2 285 14 583 386 32 589 211 694 16 921 87 598 347 146
co -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 37 615 246 063 15 119 37 615 246 063
cwu -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 9 774 65 012 3 995 9 774 65 012
c tech -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 5 016 16 830 1 034 5 016 16 830
5
M.S
.C.
Suma -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 52 405 327 905 20 148 52 405 327 905
co -- -- -- -- -- -- 3 826 29 431 812 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 3 826 29 431
c tech -- -- -- -- -- -- 191 2 665 74 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 191 2 665 6
Lok
alne
s.c.
Suma -- -- -- -- -- -- 4 017 32 096 886 -- -- -- -- -- -- -- -- -- 4 017 32 096
1 937 12 750 1 288 9 594 18 425 6 181 37 123 155 674 4 729 14 988 22 869 978 3 940 18 086 478 88 318 571 498 39 042 155 898 799 301 7
SUMA 1,2% 1,6% -- 6,2% 2,3% -- 23,8% 19,5% -- 9,6% 2,9% -- 2,5% 2,3% -- 56,7% 71,5% -- 100,0% 100,0%
31
5 OCENA PERSPEKTYWICZNEGO ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO DLA OBSZARU MIASTA D�BLIN
5.1 Prognoza potrzeb cieplnych nowego budownictwa
Zapotrzebowanie na ciepło w perspektywie do 2020 roku zostało okre�lone na podstawie rozwoju budownictwa mieszkaniowego, rozwoju funkcji usługowo-handlowych, wytwórczych oraz realizacji programów termomodernizacji i innych przedsi�wzi� zmierzaj�cych do racjonalizowania zu�ycia energii cieplnej. W przyszło�ci potrzeby cieplne miasta mog� by zaspokojone z wykorzystaniem ró�nej struktury paliwowej. Zało�enia dotycz�ce zmian struktury zu�ycia paliw opisano w pkt. 7.
Analizuj�c na podstawie GUS-u dane historyczne z okresu 1996-2003 rozwoju budownictwa mieszkaniowego wynika, �e w tym okresie wybudowano 173 mieszka� o ł�cznej powierzchni 21,5 tys. m2 (�rednia powierzchnia domu ok. 124 m2). Rekordowy pod wzgl�dem oddania nowych budynków mieszkalnych był rok 2003 (57 nowe budynki). Aktualnie �rednio dla jednego mieszka�ca przypadka ok. 19,2 m2 powierzchni u�ytkowej. Porównuj�c ten wska�nik na tle powiatu (21,1m2) lub województwa (21,6m2) jest on mniejszy o ok. 10%.
W przyszło�ci liczba mieszka�ców b�dzie oscylowała na poziomie niewiele powy�ej 18 tys. mieszka�ców (patrz pkt. 3.2). Jednocze�nie zgodnie z prognoz� GUS ma wzrasta liczba gospodarstw domowych w miastach województwa lubelskiego, do 2020 roku o ok. 9%.
Bazuj�c na prognozie zmian liczby ludno�ci, gospodarstw domowych do roku 2020 oraz �redniej wielko�ci powierzchni u�ytkowej na mieszka�ca okre�lono prognoz� zmian w strukturze budynków mieszkalnych. Powy�sze czynniki oraz zmiany w standardzie �ycia ludzi zachodz�ce na przestrzeni czasu obj�tego prognoz� (poprawa komfortu zamieszkania „rozg�szczenie mieszka�”, usamodzielnianie si� gospodarstw domowych) spowoduj� popyt na mieszkania mimo niekorzystnej prognozy demograficznej.
Wielko� powierzchni nowych mieszka� w budownictwie mieszkaniowym dla warunków perspektywicznych przyj�to (�rednio) na poziomie 120 m2. W analizowanym okresie uwzgl�dniono zarówno powstanie nowych budynków mieszkaniowych jednorodzinnych na terenach, przewidzianych do tego celu w planie zagospodarowania przestrzennego, a tak�e rozbudow� w ramach istniej�cej substancji budynków mieszkaniowych. W opracowaniu zało�ono, �e nowe budynki mieszkalne b�d� energooszcz�dne, budowane wg najnowszej technologii. Dlatego oceniaj�c zapotrzebowanie na ciepło w okresie do 2010 roku przyj�to �rednie zu�ycie energii cieplnej przypadaj�ce na 1m2 powierzchni na poziomie 120 kWh/m2a, natomiast budynki stawiane po 2010 nie przekrocz� warto�ci 100kWh/m2a.
Oceniaj�c dane zwi�zane z przygotowaniem ciepłej wody u�ytkowej mo�na stwierdzi , �e dla okresu perspektywicznego zapotrzebowanie na c.w.u. nie ulegnie wi�kszym zmianom. W opracowaniu przyj�to, �e zmiany zu�ycia b�d� wynikały ze zmian liczby mieszka�ców do 2020 roku.
W przyszło�ci do 2020 roku �redni przyrost nowych budynków mieszkalnych powinien kształtowa si� na poziomie ok. 20-25 rocznie. Rozwój nowego budownictwa przewiduje si� przede wszystkich na obszarach okre�lonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (patrz tabela poni�ej). Miejsce lokowania si� nowego budownictwa mieszkaniowego zale�y głównie od lokalnych warunków tj. wyposa�enia terenów pod zabudow� w infrastruktur� techniczn�, dost�pno�ci do ró�nego rodzaju usług. Realizacja nowej zabudowy mieszkaniowej na terenie miasta winna kształtowa si� w rejonie istniej�cych skupisk zabudowy w strefie istniej�cego układu, w zasi�gu obsługi infrastruktury technicznej i społecznej.
32
Poni�ej przedstawiono tereny rozwojowe w Mie�cie D�blin.3 Pełne zagospodarowanie przedstawionych poni�ej obszarów rozwojowych znacznie przekracza okres opracowania, tj. do 2020 roku. W pierwszej kolejno�ci, ze wzgl�du na atrakcyjno� terenów, przewiduje si� zagospodarowanie obszarów: Lipowa III, V, VI oraz Centrum. Oczywi�cie zakłada si� tak�e uzupełnienie i kontynuacj� zabudowy mieszkaniowej w obr�bie istniej�cego układu.
Tab. 13 Tereny rozwojowe pod zabudow� mieszkaniow w D�blinie
Miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego
Potencjalna liczba nowych odbiorców Rodzaj zabudowy
Lipowa I 45 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Lipowa II 40 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Lipowa III 40 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Lipowa IV 40 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn i wielorodzinn
Lipowa V 45 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Lipowa VI 80 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Wi�lana II 160 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Wi�lana III 70 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn i wielorodzinn
Wi�lana �wica 65 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Centrum i Centrum I 37 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn
Centrum II 115 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn i drobne usługi
Masów 100 Pod zabudow� mieszkaniow jednorodzinn i wielorodzinn
Razem 837 -
Ponadto w 2006 roku przewiduje si� wykonanie trzech Miejscowych planów zagospodarowanie przestrzennego pod dalszy rozwój os. Jagiello�skie i terenów poło�onych na os. �d�ary.
Je�eli chodzi o placówki handlowo-usługowe, faktyczne potrzeby zweryfikuje rynek. Rozwój tego sektora b�dzie adekwatny do przyrostu liczby mieszka�ców w nowym budownictwie mieszkaniowym, jedynie w MPZP Centrum II przewiduje si� niewielki rozwój drobnych usług nieuci��liwych dla mieszka�ców. W przyszło�ci sumaryczny przyrost nowej powierzchni zabudowy handlowo-usługowej b�dzie wynosił ponad 4 tys. m2.
Miasto D�blin dysponuje terenami do rozwoju przemysłu, które maj� cz��ciowo uregulowany stan prawny oraz mog� by w ka�dym momencie podł�czone do istniej�cej infrastruktury energetycznej bez potrzeby ponoszenia du�ych nakładów inwestycyjnych. S� tereny przy ul. Tysi�clecia 6,5-7ha (ok. 3,6 ha nale�y do miasta, obok przylega mo�liwy do zagospodarowania tak�e obszar obecnie nale��cy do PKP; obecnie miasto stara si� o przej�cie tych terenów). W opracowaniu przyj�to, �e obszar ten zostanie w pełni zagospodarowany po 2010 roku. Obecnie trudno dokładnie okre�li sposób zainwestowania terenu, dlatego w sytuacji braku informacji, do obliczenia zapotrzebowania na ciepło przyj�to ok. 250 kW/ha
3 Na podstawie informacji z Urz�du Miasta D�blin
33
i na tej podstawie obliczono orientacyjne zapotrzebowanie. Obszar przeznaczany pod inwestycje wynosi 6,5-7 ha, czyli daje to 1,75 MW zapotrzebowania cieplnego.
Z istniej�cych zakładów obj�tych ankietyzacj� tylko Sanchem Sp. z o.o. przedstawił swoej plany inwestycyjne (rozbudowa zakładu o nowe hale o ł�cznej powierzchni ok. 1,5 tys. m2). W pozostałych zakładach nie przewiduje si� wi�kszych zmian, wr�cz przeciwnie np.: Polskie Koleje Pa�stwowe ograniczaj� ilo� zabudowy b�d�cej w eksploatacji. Obecnie trwa proces restrukturyzacji PKP i niektóre budynki wykorzystywane obecnie przez t� firm� mog� zosta wył�czane z dalszej u�ywalno�ci. Trudno przypuszcza czy tak b�dzie i ewentualnie które b�d� to budynki (obecnie ju� wiele obiektów PKP stoi pustych). Dlatego w opracowaniu zało�ono, �e budynki eksploatowane obecnie, w przyszło�ci nadal b�d� wykorzystywane. Aktualne zabezpieczenie energetyczne w tych sektorze odbiorców jest wystarczaj�ce, a potencjalne zmiany b�d� głównie wynikały z przeprowadzonych prac modernizacyjnych.
W sektorze u�yteczno�ci publicznej, o�wiatowym nie przewiduje si� wi�kszym zmian.
5.2 Skutki przyszłych działa termo renowacyjnych u istniejcych odbiorców
W bilansie energetycznym ciepło na ogrzewanie i ciepł� wod� u�ytkow� pochłania ok. 80% całkowitych potrzeb energetycznych. Statystycznie dla substancji mieszkaniowej wybudowanej do 1990 roku mo�na uzyska zmniejszenie zu�ycia energii nawet o 50%. Do najwa�niejszych czynników wpływaj�cych na zmniejszenie energochłonno�ci budynku nale�y zaliczy docieplenie �cian zewn�trznych, dachu oraz renowacj� czy wymian� okien. Bardzo wa�ne jest równie� instalowanie wyposa�enia reguluj�cego zu�ycie energii poprzez zastosowanie liczników ciepła oraz stosowanie automatyki pogodowej. Ocieplanie budynku wpływa zarówno na zmniejszenie zapotrzebowania na energi� ciepln� oraz na szczytow� moc ciepln�. Natomiast zastosowanie automatyki pogodowej czy wyposa�enia reguluj�cego wpływa na obni�enie zapotrzebowania na ciepło. Efektem prac termomodernizacyjnych jest uzyskanie parametrów poszczególnych przegród i instalacji odpowiadaj�cych aktualnym normom b�d� zaleceniom.
Modernizacja instalacji ciepłej wody u�ytkowej polega na zainstalowaniu wodomierzy oraz przewodów cyrkulacyjnych. Zabieg "opomiarowania" na ogół stanowi wystarczaj�c� zach�t� dla u�ytkowników do oszcz�dnego wykorzystywania wody oraz dbało�ci o szczelno� instalacji.
Analizuj�c całkowite zapotrzebowanie na ciepło do celów grzewczych dla miasta w horyzoncie do 2020 roku oceniano mo�liwo�ci dalszego obni�enia zu�ycia energii cieplnej poprzez prace modernizacyjne w budynkach istniej�cych. W okresie do 2020 roku nie nale�y oczekiwa znacz�cych oszcz�dno�ci wynikaj�cych z termomodernizacji. Działania termomodernizacyjne sprowadza si� b�d� głównie do ocieplania �cian zewn�trznych. Zakres prac zale�y od stanu wyj�ciowego obiektu oraz mo�liwo�ci finansowych wła�ciciela. W celu wyznaczenia optymalnych przedsi�wzi� (czyli przy najmniejszych kosztach inwestycyjnych uzyskania najwi�kszych oszcz�dno�ci energii) niezb�dne jest wykonanie szczegółowego opracowania - audytu energetycznego. Adyt ten pozwoli okre�li zakres prac jakie musz� by wykonane w celu osi�gni�cia spodziewanych efektów. �rodki na prace renowacyjne mo�na pozyska w formie tzw. premii termomodernizacyjnej, polegaj�cej na anulowaniu 25% kredytu zaci�gni�tego w bankach komercyjnych na realizacj� tych przedsi�wzi� . O kredyt i premi� mog� ubiega si� wła�ciciele lub zarz�dcy: budynków mieszkalnych, budynków u�yteczno�ci publicznej, lokalnej sieci ciepłowniczej, lokalnego �ródła ciepła. Podstaw� do wł�czenia inwestycji do systemu ulg termomodernizacyjnych jest wykonany wcze�niej audyt energetyczny oceniaj�cy celowo� i opłacalno� termomodernizacji danego budynku lub instalacji cieplnej.
34
W opracowaniu przyj�to �redni zakres termomodernizacji, uwzgl�dniaj�cy naturalny cykl wymiany / modernizacji elewacji budynków i stolarki okiennej oraz zast�powania starej substancji mieszkaniowej. Bior�c pod uwag� wiek istniej�cych zasobów mieszkaniowych D�blina, stopie� dotychczas przeprowadzonych działa� termomodernizacyjnych przyj�to oszcz�dno�ci energetyczne na poziomie 5% do roku 2010 i 20% do roku 2020. W szczególno�ci przyj�to zało�enia:
� budownictwo mieszkaniowe – zostan� wykonane prace termomodernizacyjne dostosowane do obecnie obowi�zuj�cych norm. Zakłada si�, �e w zabudowie jednorodzinnej głównie zostan� docieplone �ciany zewn�trzne, natomiast w zabudowie wielorodzinnej oprócz docieple�, zakłada si� wyposa�enie budynków w termozawory, w poszczególnych mieszkaniach zostan� zainstalowane liczniki ciepła; do 2020 roku zakłada si� oszcz�dno�ci na poziomie ok. 20%;
� budynki u�yteczno�ci publicznej, o�wiatowe, placówki zdrowia, obiekty wojskowe b�d� ocieplone w niewielkim zakresie, do 2020 roku zakłada si� oszcz�dno�ci z tego tytułu na poziomie ok. 10%;
� zakłady przemysłowe, sektor usługowo-handlowy – do 2020 roku przyj�to oszcz�dno�ci z przeprowadzonych prac modernizacyjnych na poziomie ok. 20 %
Kolejna tabela pokazuje zu�ycie energii cieplnej na cele grzewcze przy zało�onych oszcz�dno�ciach wynikaj�cych z przeprowadzenia termomodernizacji oraz zapotrzebowa-niem nowych odbiorców w perspektywie do roku 2020 dla Miasta D�blin.
Tab. 14 Zmiana zu�ycia energii cieplnej w perspektywie do roku 2020 dla Miasta D�blin
Rodzaj zabudowy jed. 2003 2004-2010 2011-2020
Budownictwo mieszkaniowe
Powierzchnia mieszkaniowa m2 369 134 385 934 413 454
Przyrost powierzchni mieszkaniowej m2 - 16 800 27 520
Zu�ycie energii przez nowe bud. GJ/rok - 7 280 9 900
Działania termomodernizacyjne na istniej�cych obiektach GJ/rok - -19 843 - 48 924
Suma zu�ycia energii cieplej (c.o.) GJ/rok 355 723 343 160 304 104
Budownictwo u�yteczno�ci publicznej, szkoły, ZOZ
Powierzchnia m2 49 369 49 369 49 369
Przyrost powierzchni m2 - - -
Zu�ycie energii przez nowe bud. GJ/rok - - -
Działania termomodernizacyjne na istniej�cych obiektach
GJ/rok - - 1 722 - 1 674
Suma zu�ycia energii cieplej (c.o.) GJ/rok 33 890 32 168 30 494
35
Placówki handlowo-usługowe, wytwórcze
Powierzchnia m2 22 811 24 511 27 511
Przyrost powierzchni m2 - 1 700 3 000
Zu�ycie energii przez nowe bud. GJ/rok - 950 1 650
Działania termomodernizacyjne na istniej�cych obiektach
GJ/rok - -1 307 -3 720
Suma zu�ycia energii cieplej (c.o.) GJ/rok 23 728 23 371 21 301
Zakłady przemysłowe
Powierzchnia m2 72 580 74 080 84 080
Przyrost powierzchni m2 - 1 500 10 000
Zu�ycie energii przez nowe bud. GJ/rok - 800 5 500
Działania termomodernizacyjne na istniej�cych obiektach
GJ/rok - -1 939 -9 908
Suma zu�ycia energii cieplej (c.o.) GJ/rok 63 831 62 692 58 284
Powy�sza tabela pokazuje mo�liwo�ci obni�enia zu�ycia energii cieplnej w wyniku zało�onych prac termomodernizacyjnych. Rzeczywist� obni�k� jak� uda si� uzyska b�dzie uzale�niona przede wszystkim od sytuacji finansowej społecze�stwa.
5.3 Łczne zu�ycie energii cieplnej
Prognozowane całkowite zapotrzebowanie na moc ciepln� dla Miasta D�blin w horyzoncie czasowym do 2020 roku b�dzie wynosiło ok. 141MW, czyli b�dzie na nieco ni�szym poziomie ni� w roku bazowym. Odpowiadaj�ce mocy zu�ycie energii cieplnej w roku 2020 b�dzie kształtowa si� na poziomie ok. 717 TJ, o blisko 10% mniej ni� w roku bazowym. Spadek zu�ycia energii cieplnej b�dzie wynikał przede wszystkim z zało�onych prac termomodernizacyjnych w mie�cie. Przewidywan� struktur� zapotrzebowania na moc i zu�ycie energii dla poszczególnych okresów prognozy w podziale na grupy odbiorców przedstawiono w kolejnych tabelach i na rysunkach.
36
Tab. 15 Struktura perspektywicznego zapotrzebowania na MOC i zu�ycia ENERGII cieplnej dla grup odbiorców w D�blinie w roku 2010
Dane Typ odbiorcy Qco
[kW] Qcwu [kW]
Qtech [kW]
Eco [GJ/rok]
Ecwu [GJ/rok]
E techn. [GJ/rok]
Suma Mocy [kW]
Suma Energii [GJ/a]
Zabud. mieszk. wielorodzinna 17 226 5 961 18 135 119 704 51 018 15 789 41 322 186 511
Zabud. mieszk. jednorodzinna 27 081 9 751 12 700 216 176 41 222 12 383 49 532 269 781
Zabudowa Handl - Usługowa 2 869 1 078 0 22 421 1 128 0 3 947 23 549
Bud. U�yteczno�ci Publicznej 627 86 0 5 158 197 0 713 5 355
Placówki O�wiatowe 3 066 652 0 20 806 2 494 0 3 718 23 300
Placówki Słu�by Zdrowia 8 740 549 3 517 62 692 4 591 13 528 12 806 80 811
Zakłady przemysłowe 930 185 0 6 204 2 660 0 1 115 8 864
Zabudowa wojskowa 17 175 6 138 4 026 123 878 22 826 15 660 27 339 162 364
Nowa zabudowa mieszk. 1 540 572 858 7 280 2 520 759 2 970 10 559
Nowa zab. handl-usł. 200 46 0 950 54 0 246 1 004
Razem 79 454 25 018 39 236 585 269 128 710 58 119 143 708 772 098
Tab. 16 Struktura perspektywicznego zapotrzebowania na MOC i zu�ycia ENERGII cieplnej dla grup odbiorców w D�blinie w roku 2020
Dane Typ odbiorcy Qco
[kW] Qcwu [kW]
Qtech [kW]
Eco [GJ/rok]
Ecwu [GJ/rok]
E techn. [GJ/rok]
Suma Mocy [kW]
Suma Energii [GJ/a]
Zabud. mieszk. wielorodzinna 14 500 5 961 18 135 99 768 49 622 14 508 38 596 163 898
Zabud. mieszk. jednorodzinna 23 452 9 751 12 700 187 188 37 350 11 445 45 903 235 983
Zabudowa Handl - Usługowa 2 394 1 078 0 18 701 1 128 0 3 472 19 829
Bud. U�yteczno�ci Publicznej 595 86 0 4 890 197 0 681 5 087
Placówki O�wiatowe 2 904 652 0 19 718 2 494 0 3 556 22 212
Placówki Słu�by Zdrowia 7 357 549 3 517 52 784 4 591 13 528 11 423 70 903
Zakłady przemysłowe 882 185 0 5 886 2 660 0 1 067 8 546
Zabudowa wojskowa 16 271 6 138 4 026 117 358 22 826 15 660 26 435 155 844
Nowa zabudowa mieszk. 4 016 1 512 2 374 17 148 7 372 2 263 7 902 26 783
Nowa zab. handl-usł. 432 122 0 2 600 163 0 554 2 763
Zak. przemysł. - nowe inwestycje 1 600 150 0 5 500 435 0 1 750 5 935
Razem 74 358 26 184 40 752 531 541 128 838 57 404 141 294 717 783
37
Rys. 8 Perspektywiczne zapotrzebowanie na MOC ciepln dla poszczególnych kategorii odbiorców w D�blinie- okres prognozy 2020 rok
Rys. 9 Struktura perspektywicznego zapotrzebowania na MOC ciepln w podziale na odbiorców dla Miasta D�blin – okres prognozy 2020 rok
52 989
1 067
13 128
3 5564 026
39 412
26 435
6810
10000
20000
30000
40000
50000
60000
B.W
ielo
rodz
inne
B.J
edno
rodz
inne
Pl.H
andl
owo-
Usł
.
B.U�y
tecz
no�c
iPu
bl.
Pl.O�w
iat.
Pl.S
ł.Zdr
owia
Zakł
.Prz
emys
łow
e
JW
Q [k
W]
B.Wielorodzinne27,9%B.Jednorodzinne
37,5%
Pl.Handlowo-Usł.2,8%
Pl.Sł.Zdrowia0,8%
JW18,7%
B.U�yteczno�ci Publ.0,5%
Pl.O �wiat.2,5%
Zakł.Przemysłowe9,3%
38
Rys. 10 Perspektywiczne zu�ycie ENERGII cieplnej dla poszczególnych kategorii odbiorców w D�blinie- okres prognozy 2020 rok
Rys. 11 Struktura perspektywicznego zu�ycia ENERGII cieplnej w podziale na odbiorców dla Miasta D�blin – okres prognozy 2020 rok
Z przedstawionych danych wynika, �e w okresie do 2020 roku nadal dominuj�c� pozycj� w strukturze potrzeb cieplnych Miasta D�blin zachowa budownictwo mieszkaniowe. W sumie odpowiada b�dzie za ok. 65% całkowitych potrzeb cieplnych . Grupa ta charakteryzuje si� najwi�kszymi mo�liwo�ciami redukcji potrzeb cieplnych wynikaj�cych z działa� termomodernizacyjnych. W opracowaniu przyj�to �rednie oszcz�dno�ci ciepła na poziomie ok. 20%. Uzyskanie wi�kszych efektów termomodernizacyjnych b�dzie uzale�nione przede wszystkim od zaanga�owania oraz mo�liwo�ci finansowych wła�cicieli nieruchomo�ci, tj. wspólnot mieszkaniowych, spółdzielni lub prywatnych budynków jednorodzinnych. Analizuj�c obecn� sytuacj� finansow� społecze�stwa w mie�cie uzyskanie du�ych oszcz�dno�ci b�dzie trudnym zadaniem. Wszelkie działania termomodernizacyjne s� kosztowne, a najwi�ksze oszcz�dno�ci i stosunkowo szybki zwrot oszcz�dno�ci na zu�ytej energii mo�emy uzyska ocieplaj�c stropy nad piwnicami, stropodachy czy �ciany zewn�trzne.
B.Wielorodzinne23,2%
B.Jednorodzinne36,2%
Pl.Handlowo-Usł.3,1%
Pl.Sł.Zdrowia1,2%
JW21,7%
B.U�yteczno�ci Publ.0,7%
Pl.O �wiat.3,1%
Zakł.Przemysłowe10,7%
260 046
76 838
8 5465 087
155 844166 618
22 592 22 212
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
B.W
ielo
rodz
inne
B.J
edno
rodz
inne
Pl.H
andl
owo-
Usł
.
B.U�y
tecz
no�c
iPu
bl.
Pl.O�w
iat.
Pl.S
ł.Zdr
owia
Zakł
.Prz
emys
łow
e
JW
[GJ/
rok]
39
Szacuje si�, �e w roku 2020 budownictwo mieszkaniowe b�dzie odpowiedzialne za niewiele ponad 92MW w sumarycznym zapotrzebowaniu na moc ciepln�. Oznacza to niewielki spadek porównuj�c do roku bazowego, mimo zało�onego przyrostu nowej substancji mieszkaniowej. Zu�ycie energii cieplnej w przyszło�ci b�dzie wynosiło niecałe 430TJ rocznie, co stanowi blisko 12% spadek w porównaniu do aktualnego zu�ycia. Nadal zapotrzebowanie na ciepło b�dzie wy�sze w zabudowie jednorodzinnej.
Sektor handlowo-usługowy oraz wytwórczy w 2020 roku b�dzie charakteryzował si� niecałym 3% udziałem w strukturze zapotrzebowania na moc ciepln�. Ł�cznie zapotrzebowanie cieplne b�dzie wynosiło ok. 4MW. W strukturze potrzeb cieplnych grupa ta b�dzie odpowiedzialna za ponad 3% zu�ycie energii cieplnej w mie�cie, tj. ok. 23TJ/rok.
W przypadku przemysłu, zakładaj�c zagospodarowanie terenu przy ul. Tysi�clecia, przewiduje si�, �e pod koniec analizowanego okresu grupa ta mo�e odpowiada za niecałe 10 % całkowitego zapotrzebowania na moc ciepln� i b�dzie to na zbli�onym poziomie do roku bazowego, tj. ok. 13,1MW.
Ł�czne zapotrzebowanie placówek o�wiatowych i u�yteczno�ci publicznej, placówek słu�by zdrowia w przyszło�ci b�dzie kształtowało si� na poziomie ok. 5,3MW, co b�dzie stanowiło blisko 4% całkowitych potrzeb Miasta D�blin. Natomiast zu�ycie energii cieplnej w całkowitym bilansie b�dzie wynosiło 5 %, ok. 36TJ/rok.
Analizuj�c potrzeby cieplne obiektów wojskowych opierano si� na informacjach uzyskanych poprzez ankiety i zało�eniu, �e zostanie wykonanych niewiele prac z zakresu termo- modernizacji. W 2020 roku grupa ta b�dzie odpowiadała za niewiele ponad 18% zapotrzebowania na moc ciepln�. Stanowi to ok. 26 MW i b�dzie to niewielki spadek porównuj�c do roku wyj�ciowego.
Podsumowanie:
Z analiz wynika, �e w przeci�gu najbli�szych dwudziestu lat nie nast�pi� gwałtowne zmiany w wymaganej mocy �ródeł ciepła ani przewidywanym zu�yciu energii cieplnej. Z jednej strony zapotrzebowanie na moc ciepln� b�dzie wzrasta w wyniku powstawania nowej zabudowy, z drugiej strony wzrost ilo�ci odbiorców b�dzie kompensowany wzrostem efektywno�ci wykorzystania energii cieplnej. W zwi�zku z powy�szym mo�na stwierdzi , �e w skali całego miasta nie istnieje zagro�enie niedostatku energii cieplnej i jest ono w stanie zaspokoi swoje potrzeby cieplne w oparciu o istniej�ce zasoby, technologie i u�ywane paliwa.
Z punktu widzenia ilo�ci zu�ywanej energii najbardziej predysponowanym obszarem do przył�czenia do zcentralizowanego systemu wytwarzania ciepła jest os. Wi�lany. Podstawow� korzy�ci� jakiej nale�y si� spodziewa po takim rozwi�zaniu jest obni�enie jednostkowego kosztu wytworzenia ciepła. Du�e �ródła, charakteryzuj�ce si� wy�sz� sprawno�ci�, ni�szymi jednostkowymi kosztami eksploatacji, pozwalaj�ce na u�ycie „gorszych”, a co za tym idzie znacznie ta�szych paliw, b�d� si� charakteryzowały znacznie ni�szymi jednostkowymi kosztami wytworzenia ciepła w długiej perspektywie czasu. Dlatego nale�ałoby opracowa program rozwoju m.s.c. w kierunku os. Wi�lana. Ponadto władze miasta powinny podj� wszelkie działania umo�liwiaj�ce podł�czenie potencjalnych odbiorców ciepła w rejonach gdzie istnieje sie ciepłownicza (zarówno wchodz�ca w skład m.s.c. lub lokalnych systemów ciepłowniczych). Dotyczy to zarówno nowych i istniej�cych odbiorców.
Osiedla Wi�lana-�wica, Pułaskiego, Irena czy Starówka – b�d�ce skupiskiem zabudowa� jednorodzinnych, handlowo-usługowych, pomimo �e atrakcyjne z punktu widzenia zapotrzebowania energii cieplnej, najprawdopodobniej nie kwalifikuj� si� obecnie do zaliczenia w obszar ciepła sieciowego. Wynika to ze stosunkowo wysokich kosztów realizacji
40
przył�czy i w�złów cieplnych w stosunku do obecnych cen paliw. Koszt instalacji w�zła cieplnego jest porównywalny z kosztem instalacji indywidualnego pieca gazowego lub olejowego. Przył�czenie budynków indywidualnych do sieci cieplnej b�dzie ekonomicznie uzasadnione w sytuacji, kiedy ró�nica kosztów pomi�dzy dro�szym paliwem dla pieców indywidualnych i kosztem ciepła sieciowego b�dzie w stanie pokry koszt instalacji przył�cza. Dla powy�szych osiedli sposobem na redukcj� emisji zanieczyszcze� pochodz�cych z indywidualnych �ródeł ciepła s� programy redukcji „niskiej emisji” poprzez zmian� stosowanych paliw i wymian� urz�dze� na wysokosprawne.
Zapotrzebowanie energii cieplnej w sektorze wytwórczym, jest w znacznej mierze okre�lone specyficznymi wymaganiami technologicznymi zakładów przemysłowych. Dotyczy to jako�ci mediów, dobowej charakterystyki obci��enia i paliw. Wielko� mocy zainstalowanej urz�dze� grzewczych oraz produkcja ciepła jest optymalizowana indywidualnie przez poszczególne zakłady przemysłowe. Zgodnie z deklaracjami przedstawicieli najwi�kszych zakładów przemysłowych (nie przył�czonych do m.s.c.) nie istniej� mo�liwo�ci przył�czenia do istniej�cych urz�dze� innych odbiorców, na przykład indywidualnych.
Orientacyjne zapotrzebowanie cieplne obszaru pod wi�ksze usługi komercyjne przy ul. Tysi�clecia wyznaczono na poziomie ok. 1,75MW. Potrzeby cieplne potencjalnych odbiorców na wyznaczonym obszarze mog� by zaspokajane poprzez indywidualne �ródła ciepła lub ze wspólnego systemu ciepłowniczego w oparciu o nast�puj�ce no�niki ciepła: paliwa w�glowe, biomasa lub gaz ziemny. Wydaje si�, �e najlepszym rozwi�zaniem jest drugi wariant. Przyczyni si� to do ograniczenia tzw. „niskiej emisji” w przypadku wyboru przez potencjalne przedsi�biorstwa �ródeł w�glowych. Ponadto stworzenie jednego �ródła zasilania stwarza tak�e mo�liwo� wykorzystania w wi�kszym stopniu lokalnych paliw.
41
6 MO�LIWO�CI WYKORZYSTANIA ISTNIEJ�CYCH NADWY�EK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII
6.1 Odnawialne �ródła energii
Do odnawialnych �ródeł energii (OZE) zwi�zanych z wytwarzaniem ciepła nale�y zaliczy :
• biomas� stał� obejmuj�c� odpadowe drewno z przemysłu, le�nictwa, zr�bki powstaj�ce przy piel�gnacji terenów zieleni miejskiej, odpady z rolnictwa np.: słoma, uprawa ro�lin energetycznych, z zwłaszcza plantacji ro�lin szybko rosn�cych
• gaz wysypiskowy (produkcja biogazu z odpadów komunalnych), biogaz rolniczy (z odchodów zwierz�cych) oraz biogaz z osadu �ciekowego
• promieniowanie słoneczne
• energi� geotermaln�
6.1.1 Biomasa
Pod poj�ciem biomasy wykorzystywanej do celów energetycznych rozumie si� substancj� organiczn� pochodzenia ro�linnego lub zwierz�cego oraz powstaj�c� w wyniku „metabolizmu społecznego”. Wyst�puje ona w formie drewna i jego odpadów, słomy, ro�lin „energetycznych”, osadów �ciekowych podobnych do torfu i odpadów komunalnych. Z reguły przed wykorzystaniem jest ona poddawana odpowiedniemu przygotowaniu lub wst�pnemu przetworzeniu do postaci wygodniejszej w u�yciu. Aspekty ekologiczne spalania biomasy wi��e si� z faktem, �e w procesie spalania biopaliwa emisja dwutlenku w�gla równa jest pochłanianiu CO2 na drodze fotosyntezy w procesie odnawiania tych paliw
Podstawowymi �ródłami biomasy s� zakłady przemysłowe wykorzystuj�ce w swojej produkcji podstawowej drewno lub elementy drewnopochodne, tartaki, lasy, pola uprawne, na których uprawia si� zbo�e lub specjalne do tego celu zrealizowane tereny, na których uprawia si� tzw. „lasy energetyczne”, czyli szybkorosn�ce drzewa maj�ce zastosowanie typowo energetyczne.
Ró�norodno� �ródeł czy technologii spalania powoduje, �e biopaliwa wykorzystywane s� w ró�nej postaci. Drewno mo�e by wykorzystywane w postaci kawałkowej, rozrobionej (zr�bki, �cinki, trociny, wióry) oraz skompaktowanej (brykietów, peletów). Spalanie zr�bków drzewnych wskazane jest bezpo�rednio po zbiorach. Ze wzgl�du na du�� wilgotno� składowanie zr�bków stwarza du�o problemów. Temperatura w stertach zr�bków szybko ro�nie co przyczynia si� do strat warto�ci opałowej. Podczas składowania istnieje niebezpiecze�stwo samozapłonu, dlatego składuje si� zr�bki w stertach do 8m. Istotne w procesie magazynowania jest sortowanie zr�bków (specjalnymi sortownikami). Ponadto aby zapewni odpowiedni� wilgotno� nale�y przechowywa zr�bki drzewne w pomieszczeniach zadaszonych. Wydaje si�, �e ze wzgl�du na mo�liwo�ci magazynowania lepszym sposobem jest brykietownie zr�bków. Przede wszystkim zbrykietowne zr�bki mo�na przechowywa przez dłu�szy okres czasu (przy zachowaniu odpowiedniej wilgotno�ci). Brykiety powstaj� poprzez sprasowanie suchych wiórów i trocin o wilgotno�ci do 15%.
Biomasa drzewna
W mie�cie nie wyst�puj� przedsi�biorstwa zajmuj�ce si� obróbka, przetwórstwem drewna. Lasy i grunty le�ne w stanowi� ok. 33% powierzchni ogólnej miasta. Obecnie z nadle�nictwa Puławy na potrzeby cieplne wykorzystuje si� w niewielkich ilo�ciach biomas� drzewn�, głównie drobnic� opałow�, rzadziej drewno lite.
42
Obecnie drewno jest jednym z najta�szych paliw. Powierzchnia lasów na terenie miasta wynosi ok. 1,3 tys. ha. Wi�kszo�ci s� to lasy pa�stwowe. Uwzgl�dniaj�c maksymaln� ilo� biomasy drzewnej na terenie miasta w postaci drewna opałowego lub odpadów drzewnych powstałych z piel�gnacji, z przecinek szacuje si� zasoby energetyczne na ok. 750-800 m3/rok.
W przeliczeniu na warto�ci energetyczne, przyjmuj�c sprawno� urz�dze� 70% oraz warto� energetyczn� drewna 8 GJ/t (50% wilgotno�ci) otrzymujemy 4 300 GJ. Jak wida istnieje niewielki potencjał wykorzystania biomasy do produkcji energii cieplnej. Wierzba energetyczna
Wierzba specjalnie uprawiana do celów energetycznych jest na polskim rynku produktem mało znanym. Jest to ro�lina wieloletnia, charakteryzuje si� du�ym przyrostem masy drewna w cyklu rocznym. Warto� kaloryczna wierzby krzewiastej wynosi ok. 19 GJ/t. W Polsce uprawa wierzby mo�e mie zastosowanie na gruntach le��cych odłogiem z przyczyn ekonomicznych. Do uprawy mog� by wykorzystane słabsze grunty, jednak najwi�ksz� wydajno� otrzymuje si� na gruntach III-IV klasy. Dodatkowym atutem wierzby jest okres zbioru, przypadaj�cy w pierwszym kwartale roku, czyli w okresie martwym dla rolnictwa. Zbrykietowan� wierzb� mo�na stosowa w zwykłych kotłach domowych lub te� w specjalnych kotłach do spalania biomasy. Wierzba nadaje si� do produkcji pelotów paliwowych. Pelety pojawiły si� kilkana�cie lat temu w Skandynawii, a obecnie w niektórych krajach UE. Mog� by spalane w indywidualnych systemach grzejnych oraz w elektrociepłowniach i elektrowniach. Proces technologiczny produkcji peletów polega na rozdrobieniu biomasy na zr�bki, które nast�pnie s� one suszone, mielone i prasowane na cylinderki. Zu�ycie energii elektrycznej w czasie peletowania wynosi ok. 40-45kWk/Mg. Koszt wytworzenia peletów ocenia si� na około 150zł/Mg.
Łatwo� ukorzeniania si� i adaptacji praktycznie w ka�dym �rodowisku umo�liwia prowadzenie uprawy wierzby energetycznej na gruntach nie przydatnych rolniczo. Okres wzrostu wierzby energetycznej, po którym mo�e by u�ytkowana energetycznie wynosi 3 - 4 lat. Z 1 hektara plantacji wierzby mo�na uzyska w ci�gu roku ok. 50-70 m3 masy drzewnej, to jest 10-15 ton suchej masy. Warto� energetyczna 1 tony suchej masy drzewnej wynosi 16 GJ, co odpowiada warto�ci kalorycznej jednej tony miału w�glowego lub pół tony oleju opałowego. Energetyczne wykorzystanie zr�bków drzewnych w regionie wpłyn�łoby na o�ywienie gospodarcze w tym rejonie oraz popraw� sytuacji ekonomicznej jej mieszka�ców poprzez m.in. zmniejszenie rachunków za ciepło oraz stworzenie nowych miejsc pracy. Niezb�dne jest jednak powstanie całej infrastruktury umo�liwiaj�cej energetyczne wykorzystanie biomasy drzewnej (kotłownie na biomas�, magazyny, park maszynowy itp.). Ponadto mo�e przyczyni do wi�kszego wykorzystania ich na potrzeby cieplne, co spowoduje, �e pieni�dze wydane na opał pozostaj� w regionie (gminie) a nie s� oddawane importerowi gazu lub dostawcy w�gla.
Obecnie na terenie miasta nie wykorzystuje si� plantacji energetycznych na cele energetyczne. Pod upraw� ro�lin energetycznych mo�na by przeznaczy grunty orne aktualnie nie zagospodarowane tj. odłogi i ugory.
Słoma
Obecnie na terenie miasta nie stwierdzono instalacji wykorzystania słomy na cele grzewcze.
Powierzchnia u�ytków rolnych pod upraw� zbo�a na terenach Miasta D�blin szacuje si� na ok. 120 ha. Nadwy�ki słomy mog� by wykorzystane w energetyce. Ze wzgl�du na wła�ciwo�ci najlepiej do tego celu nadaje si� słoma �ytnia, pszenna, rzepakowa, gryczana, kukurydziana. Na podstawie przeprowadzonej oceny zasobów słomy zało�ono, �e na terenie Miasta D�blin realne zasoby jaka mog� by wykorzystywana do produkcji ciepła to ok. 300 ton słomy. W przeliczeniu na warto�ci energetyczne, przyjmuj�c sprawno� urz�dze� 70% oraz warto� energetyczn� słomy 13 GJ/t, otrzymujemy 2 800 GJ.
43
Wykorzystanie słomy do produkcji ciepła w szczególno�ci poleca si� w gospodarstwach rolnych, które dysponuj� odpowiedni� infrastruktur� techniczn� do zebrania, przygotowania i składowania. Poni�ej przedstawiono praktyczny przykład zastosowania pieca na słom� w gospodarstwie rolnym w miejscowo�ci Semlin (Gmina Zblewo, woj. pomorskie):
ródło opalane słom� zaspokaja potrzeby zwi�zane z ogrzewaniem i przygotowaniem ciepłej wody, potrzebami inwentarskimi w gospodarstwie rolnym w Semlinie. Piec umieszczony jest w oddzielnym pomieszczeniu wraz ze zbiornikiem akumulacyjnym. Ł�czny koszt zakupu i instalacji wykonanej we własnym zakresie wyniósł ok. 11 tys. zł (rok budowy 1997). Kocioł ten jest wykorzystywany przez cały rok. Rocznie spala ok. 19-20 ton słomy. Przed zmian� ogrzewania w sezonie grzewczym wykorzystywany był piec w�glowy spalaj�cy ok. 9 ton w�gla kamiennego. Pozyskiwanie biopaliwa do celów grzewczych odbywa si� z własnego pola. Przy wydajno�ci, w zale�no�ci od rodzaju słomy, ok. 4-5 tony z 1 ha nale�ałoby zebra słom� z ok. 5 ha.
Wydaje si�, �e bior�c pod uwag� zmiany cen paliw w przyszło�ci, celowym jest zach�canie indywidualnych odbiorców o niewielkim zapotrzebowaniu na moc ciepln� do instalowania kotłów na słom� pochodz�c� z własnej produkcji rolnej. Koszt pozyskania słomy w gospodarstwach rolnych posiadaj�cych własny sprz�t i odpowiednie zaplecze do przechowania słomy jest znacznie ni�szy, co powoduje, �e opłacalno� takiej inwestycji b�dzie wysoka.
Zagazowanie biomasy
Dotychczas dominuj�cym kierunkiem wykorzystania biomasy było jej spalanie w kotłach energetycznych w celu produkcji ciepła. W zwi�zku z rozwojem rynku lokalnych producentów energii elektrycznej oraz coraz bardziej dogodnymi regulacjami prawnymi w tym zakresie, oczekiwa mo�na, �e w najbli�szym czasie rozwinie si� szeroko produkcja energii elektrycznej i ciepła w małych i �rednich jednostkach kogeneracyjnych opartych na kotłach i turbinach parowych. W dalszej perspektywie poza bezpo�rednim spalaniem biopaliw stałych w kotłach energetycznych, dodatkowo nabiera b�dzie znaczenia termiczna konwersja poprzez gazyfikacj� lub pyroliz� (procesy termicznego zgazowywania paliw w warunkach niedoboru tlenu) z wytworzeniem gazów, spalanych nast�pnie w silnikach spalinowych lub turbinach gazowych. Post�p technologiczny turbin gazowych ze zgazownia biomasy jest bardzo szybki, co przyszło�ci przyczyni si� do szerszego wykorzystania w zaspokajaniu potrzeb energetycznych.
Podsumowanie:
Aktualnie na terenie miasta wykorzystuje si� biomas� drzewn� w niewielkiej ilo�ci. Wi�kszo� drewna wykorzystywana jest �ródłach nie przystosowanych odpowiednio do spalania biomasy drzewnej. Dlatego celowym wydaje si� popularyzacja wła�ciwego i efektywnego sposobu produkcji energii cieplnej z wykorzystaniem drewna. Konkurencja na rynku dostaw sprzyja rozwojowi tego sektora. Aktualnie kocioł ładowany r�cznie czy automatycznie z zasobnikiem ciepła osi�ga sprawno� ponad 80%. Na rynku mo�na spotka te� kotły małe poni�ej 10kW.
Proponuje si� tak�e wykorzystanie istniej�cego potencjału biomasy w małych lub �rednich kotłowniach, z których mo�na byłoby zasila obiekty mieszkalne, u�yteczno�ci publicznej lub produkcyjne. Dla podj�cia decyzji o ewentualnej zmianie technologii przygotowania ciepła nale�ałoby przeprowadzi studium wykonalno�ci projektu zawieraj�ce analiz� mo�liwo�ci pozyskania i składowania biomasy (w ró�nej postaci), nakładów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacyjnych.
W opracowaniu w jednym z analizowanych scenariuszy rozwoju paliw rozwa�ano modernizacj� ciepłowni w oparciu o biomas�. Przy wykorzystaniu biomasy do produkcji ciepła nale�ałoby si� skonsultowa z gminami o�ciennymi gdzie istnieje znacz�cy potencjał
44
biomasy. Istotnym elementem przy podejmowaniu decyzji o zmianie paliwa jest zapewnienie sobie gwarancji dostaw. Wybór paliwa (typu pieca) powinien zapewni konkurencyjno� dostawców paliwa, jako gwarancj� najni�szych mo�liwych kosztów zakupu paliwa.
Obecnie na terenie województwa lubelskiego wykorzystuje si� blisko 30 kotłowni opalanych słom� o mocy od 1 do 10 MW. Kotłownia o najwy�szej mocy pracuje w gminie Trawniki i słu�y do ogrzewania szkoły. W najbli�szych latach na obszarze województwa projektuje si� budow� nast�pnych 12 kotłowni opalanych słom� o mocy od 1 do 40 MW.
6.1.2 Biogaz, odpady bytowo-gospodarcze
Biogaz jest to gaz b�d�cy mieszanin� głównie metanu i dwutlenku w�gla, powstaj�cy podczas beztlenowej fermentacji substancji organicznej. Otrzymywany jest z odpadów ro�linnych, odchodów zwierz�cych i �cieków, mo�e by stosowany jako gaz opałowy. Biogaz o du�ej zawarto�ci metanu (powy�ej 40%) mo�e by wykorzystany do celów u�ytkowych, głównie do celów energetycznych lub w innych procesach technologicznych. Mo�e by wykorzystywany do produkcji ciepła w przystosowanych kotłach gazowych, produkcji energii elektrycznej w silnikach iskrowych czy turbinach lub w systemach skojarzonych. Odpady bytowo-gospodarcze mo�emy spala w specjalnie wybudowanych spalarniach. Budowa lub przystosowanie kotła do spalania odpadów wymaga znacznych nakładów inwestycyjnych. W procesie spalania odpadów w zale�no�ci do technologii mo�na uzyska ciepła wykorzystywane do ogrzewania budynków oraz energi� elektryczn�.
Miasto nie posiada własnego składowiska odpadów komunalnych. Od 2001 roku odpady s� wywo�one do spalarni ZUOK w Puławach. Szacunkowa wielko� oscyluje w granicach 17-18 tys. m3/rok. Z uwagi na brak składowiska odpadów na terenie miasta nie przewiduje si� ich energetycznego wykorzystania.
Mo�liwo�ci pozyskania biogazu na oczyszczalni �cieków zale�� od ilo�ci wytwarzanego osadu �ciekowego powstaj�cego w wyniku przyrostu biologicznego bakterii na biologicznej oczyszczalni �cieków. Przyrost osadu jest z kolei zale�ny od ilo�ci oczyszczanych �cieków. Aktualnie w D�blinie istnieje jedna oczyszczalnia �cieków. Oczyszczalnia przyjmuje �cieki bytowo-gospodarcze z zabudowy mieszkaniowej, drobnego przemysłu i usług. Ilo� odprowadzonych �cieków do oczyszczalni waha si� w granicach 3,6 tys. m3/dob� (rocznie ok. 1,3 mln m3/rok). Ze wzgl�dów ekonomicznych pozyskanie biogazu do celów energetycznych jest uzasadnione tylko na wi�kszych oczyszczalniach �cieków przyjmuj�cych �rednio ponad 8-10 tys. m3/dob�. Dlatego nie przewiduje si� budowy biogazowni na szersz� skal�. Nie mniej mo�na analizowa wykorzystanie biogazu na pokrycie potrzeb własnych oczyszczalni.
6.1.3 Energia słoneczna
Poło�enie geograficzne miasta stwarza potencjalne mo�liwo�ci wykorzystania energii słonecznej. Potencjalna wielko� energii słonecznej mo�liwa do wykorzystania wynosi 900-950 kWh/(m2⋅rok). Ze wzgl�du na to, �e 82% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na sze� miesi�cy sezonu wiosenno-letniego (kwiecie�-wrzesie�) energia słoneczna kumulowana przez kolektory mo�e mie zastosowanie w rolnictwie (do suszenia ziarna zbó�, zielonek, nasion, warzyw, tytoniu, chmielu, ziół i innych produktów), do podgrzewania wody na potrzeby gospodarstw domowych lub innych budynków charakteryzuj�cym si� du�ym zapotrzebowaniem. Niskie moce jednostkowe oraz brak nasłonecznienia przez cały rok, wymuszaj� stosowanie ich jako pomocniczych �ródeł energii wykorzystywanych do przygotowania c.w.u., natomiast podstawowym �ródłem ciepła na cele centralnego ogrzewania pozostaj� inne �ródła. Takie rozwi�zania s� dedykowane przy realizacji nowych inwestycji lub modernizacji istniej�cych obiektów.
W D�blin mo�na przewidzie zastosowanie kolektorów słonecznych z uwagi na korzystne wska�niki ekonomiczne takiej inwestycji (zapotrzebowanie na energi� ciepln� wyst�puje
45
praktycznie w ci�gu całego roku) i mo�liwo� rozpowszechnienia tego rodzaju rozwi�za� w�ród mieszka�ców. W szczególno�ci poleca si� stosowanie nowoczesnych układów solarnych w układach mieszanych np: współpracuj�cych z pomp� ciepła, kotłami na biomas� lub gaz ziemny. Zamontowanie kolektorów słonecznych mo�na rozwa�y m.in. w nast�puj�cych budynkach o�wiatowych: Zespół Szkół Zawodowych nr 1, Zespół Szkół nr 3, SP nr 2, Specjalny o�rodek szkolno-wychowawczy, w zakładach przemysłowych WZL, WZI.
Na terenie miasta nie wykorzystuje si� układów solarnych. Energia słoneczna do podgrzewania ciepłej wody u�ytkowej wykorzystywana jest w nast�puj�cych miejscowo�ciach województwa lubelskiego: Krupe - 1 kolektor o mocy 2 kW, Biłgoraj - 6 kolektorów (o ł�cznej mocy ~30 kW), Ryki - 3 kolektory, oraz w miejscowo�ciach: Koniuchy, Husynne, Łuszczacz, Susiec, Zamo� , i Mi�dzyrzec Podlaski.
6.1.4 Energia geotermalna
ródła geotermalne w Polsce zwi�zane s� głównie z wodami geotermicznymi o temperaturach 30-120 ºC i niskiej zawarto�ci cieplnej, a wi�c nadaj�cymi si� raczej do wytwarzania ciepła ni� energii elektrycznej. Mo�liwo�ci wykorzystania energii geotermalnej istniej� ju� od gł�boko�ci kilkudziesi�ciu metrów, gdzie temperatura �rodowiska wodnego i skalnego jest stabilna i wynosi kilka stopni Celsjusza.
Miasto D�blin le�y w lubelskim okr�gu geometralnym. Okr�g ten zajmuje powierzchnie ok. 12 tys. km2. Ł�czne zasoby wody geotermalnej wyst�puj�cymi w kredzie i dewonie szacuje si� na ok. 30 km2, co równowa�ne jest 193 mln t.p.u. (ton paliwa umownego). Zasoby energii cieplnej mo�liwej do pozyskania z wód geotermalnych w rejonie miasta nie s� dokładnie okre�lone.
Budowa systemów geotermalnych mo�e by opłacalna w wi�kszych miejscowo�ciach, gdzie mo�liwy jest odbiór ciepła w stałej wysoko�ci i du�ej ilo�ci. Preferuje to w pierwszej kolejno�ci du�e aglomeracje o du�ej g�sto�ci zabudowy z dobrze rozwini�tym systemem ciepłowniczym. Atrakcyjno� budowy instalacji uwarunkowana jest wykonaniem otworów geotermalnych, które zapewni� odpowiednio wysoki strumie� wody o odpowiednio wysokiej temperaturze.
Aby analizowa opłacalno� wykorzystania energii geotermalnej nale�y przeprowadzi badania wielko�ci zasobów tej energii, jej usytuowania (gł�boko� zalegania warstw, skład chemiczny wód geotermalnych, lokalne warunki geologiczne), jak i fizyczn� zdolno� zło�a do oddawania energii (gł�boko� , rozstaw, �rednica otworów do odbioru i zatłaczania wód). Dlatego te� bez dokładnych danych o zło�u nie mo�na prowadzi �adnych analiz opłacalno� energetyki geotermalnej. W ka�dym przypadku, ciepłownia geotermalna musi by dostosowa indywidualnie do konkretnych warunków panuj�cych w danym miejscu. Pomimo wyst�powania du�ych zasobów energii geotermalnej nie przewiduje si� budowy i eksploatacji ciepłowni geotermalnej w najbli�szym dziesi�cioleciu. Przy obecnym zaawansowaniu technologicznym i du�ym rozproszeniu odbiorców w gminie inwestycja ta nie ma uzasadnienia ekonomicznego (koszt 1GJ jest znacznie wy�szy ni� przy zastosowaniu kotłowni w�glowych lub na biomas�). W przypadku pojawienia si� nowej technologii gwarantuj�cej opłacalno� takiej inwestycji zaleca si� wykorzystanie energii geotermalnej na potrzeby cieplne.
W systemach ciepłowniczych miejskich i osiedlowych, przy zbyt niskiej temperaturze wód geotermalnych ich moc grzewcza jest wspomagana działaniem pomp ciepła. W celu zapewnienia niezawodno�ci działania systemu ciepłowniczego stosuje si� kotły wspomagaj�ce na paliwa tradycyjne (gazowe, olejowe), które działaj� jako urz�dzenia szczytowe. Kojarzenie w jednym systemie odnawialnych- geotermalnych i konwencjonalnych �ródeł ciepła sprzyja racjonalizacji gospodarki energetycznej. Kotły szczytowe mog�
46
zapewnia dogrzanie wody sieciowej, podgrzanej wst�pnie wod� geotermaln� w wymienniku ciepła. Rozwi�zanie takie umo�liwia wykorzystanie istniej�cej sieci ciepłowniczej oraz tradycyjnych grzejników centralnego ogrzewania w mieszkaniach.
Pompa ciepła umo�liwia wykorzystanie energii cieplnej nagromadzonej w �rodowisku naturalnym m.in. z cieków wód powierzchniowych i podziemnych. Ok. 75% energii potrzebnej do celów grzewczych pompa czerpie z zasobów naturalnego otoczenia, a pozostałe 25% stanowi pr�d elektryczny, który jest niezb�dny do nap�du pompy. Temperatura wody na wyj�ciu z pompy ciepła osi�ga warto� do 55oC, co wymaga zastosowania odpowiedniego systemu ogrzewania (ogrzewanie podłogowe, za pomoc� grzejników konwektorowych, w którym temperatura zasilania zawiera si� w przedziale 35-55oC). W istniej�cych tradycyjnych instalacjach c.o. współpraca z pomp� ciepła umo�liwia obni�enie kosztów. W takim układzie moc pompy mo�e by dobrana jako 70-80% zapotrzebowania mocy szczytowej. W okresie niskich temperatur zewn�trznych praca pompy jest wspomagana innym �ródłem w postaci kotła olejowego, gazowego b�d� innego.
Ka�dy zbiornik wodny w postaci jeziora czy stawu mo�e by wykorzystany jako �ródło ciepła. W��ownice z rur polietylenowych mo�na uło�y na dnie, w wi�kszo�ci przypadków wystarczaj� zbiorniki o powierzchni 1000-2000m2 i minimalnej gł�boko�ci 1,5-2,5m. Woda gruntowa charakteryzuje si� praktycznie stał� temperatur�, utrzymuj�c� si� na poziomie +7 do +12 oC. Do zbudowania instalacji potrzebne s� dwie studnie. Woda gruntowa czerpana jest ze studni zasilaj�cej i doprowadzana do parownika pompy ciepła. Po oddaniu ciepła, ochłodzona woda doprowadzana jest nast�pnie do studni chłonnej. Jeszcze bardziej korzystnym przypadkiem jest fakt posiadania wody gruntowej w postaci �ródła lub strumienia.
Przykład zastosowania pompy ciepła pokazano dla typowego o�rodka wczasowego, gdzie w celach grzewczych wykorzystywano �ródło olejowe. Do analizy przyj�to kompleks budynków o ł�cznej powierzchni 2,17 tys. m2 i kubaturze 9,2 tys. m3. Budynki te s� wykorzystywane okresowo, dlatego w pomieszczeniach przyj�to dwie temp. obliczeniowe 20oC oraz 8oC. W poni�szej tablicy zestawiono charakterystyk� potrzeb energetycznych o�rodka wypoczynkowego, przy zało�eniu utrzymywania niskich temperatur w budynkach w okresie zimowym.
Tab. 17 Charakterystyka potrzeb analizowanego kompleksu budynków
Zapotrzebowanie ciepła kW Roczne zu�ycie ciepła GJ Temperatura w budynku
c.o. c.w.u. c.o. c.w.u. Łcznie
Temp. 20oC 204 21 1500 159 1659
Temp. 8oC 140 - 520 - 520
Budynki te posiadaj� ogrzewane olejowe, �ródło o mocy 210 kW, dodatkowo instalacja do c.w.u. posiadała zasobnik 1,5 tys. litrów. Rocznie zu�ycie paliwa wynosi ok. 40 ton oleju opałowego. Ze wzgl�du na zapotrzebowanie na moc latem, zdecydowano si� na wybór pompy ciepła o mocy znamionowej 21kW i mocy elektrycznej 6,5 kW.
47
Tab. 18 Analiza ekonomiczna zainstalowanej pompy ciepła
Ilo� zu�ytego paliwa ton 40
Cena netto 1 t oleju tys. zł 1,3
Koszt paliwa tys. zł 52
Olej opałowy
Koszt jednostkowy wytworzenia ciepła zł/GJ 34,4
Koszt jednostkowy energii elektrycznej (netto) zł/kWh 0,32
Moc cieplna pompy kW 21
Moc elektryczna pompy kW 6,5
Godzinowa moc cieplna pompy kJ/h 75 600
Godzinowy koszt netto zasilania energi� el. pompy zł/h 2,08 Koszt wytworzenia 1GJ ciepła w pompie (pracujcej w taryfie G12 dzie-noc) zł/GJ 27,51
Koszt wytworzenia ciepła za pomoc� pompy ciepła tys. zł/r 17,5
Pompa ciepła
Koszt wytworzenia ciepła z oleju opałowego tys zł/r 30,2
Zysk tys zł/r 12,7
Koszt zakupu, monta�u oraz uruchomienia pompy ciepła 21kW szacuje si� na ok. 40tys zł. Czas zwrotu kosztów inwestycji pompy ciepła w tym przypadku wynosi ok. 3,15 lat. Uzyskany w wyniku uproszczonej analizy ekonomicznej czas zwrotu kosztów inwestycji �wiadczy o dobrej opłacalno�ci całego przedsi�wzi�cia. Do powy�szych oblicze� nale�ałoby doda koszt odwiertu 2x200zł/mb oraz koszt instalacji (≈ 40 mb przewodów płasko rozło�onych w ziemi). Dlatego najlepszym sposobem wydaje si� wykorzystanie naturalnego zbiornika wody w postaci jeziora czy stawu.
Zastosowanie pompy ciepła jest wskazane w szczególno�ci tam gdzie wykorzystuje si� �ródła spalaj�ce drogie paliwa np: olej opałowy, energia elektryczna, gaz LPG, gaz ziemny. Sugeruje si�, w celu minimalizacji kosztów realizacji, wybór pomp ciepła pracuj�cych latem na zaspokojenie potrzeb zwi�zanych z przygotowaniem ciepłej wody, natomiast zim� pracuj�cych w podstawie krzywej zapotrzebowania na ciepło z moc� zdoln� zaspokoi potrzeby cieplne przy �rednich temperaturach w sezonie grzewczym. Natomiast szczytowa cz�� zimowego zapotrzebowania na ciepło (przy temperaturach zbli�onych do minimum obliczeniowego) byłaby pokrywana ze �ródeł konwencjonalnych. Wymagana jest przy tym du�a sterowalno� prac� �ródeł szczytowych, co narzuca zastosowanie najnowszych technologii urz�dze� grzewczych.
Na terenie województwa lubelskiego stosowane s� ju� pompy ciepła: w budynkach u�yteczno�ci publicznej (m.in. budynek stacji kolejowej w Hrebennem, szkoły w Zarzeczu gm. Puławy i Husynnem gm. Hrubieszów), w budynkach mieszkalnych (w gminach: Hrubieszów, Mircze, Mi�dzyrzec Podl.). Funkcjonuj� te� pompy ciepła w nowych oczyszczalniach �cieków komunalnych.
W celu wi�kszego wykorzystania pompy ciepła do celów grzewczych na obszarze miasta, nale�ałoby nawi�za współprac� z gminami gdzie ju� s� wykorzystywane oraz wspiera prywatnych wła�cicieli i podmioty gospodarcze, m.in. poprzez pomoc w uzyskiwaniu �rodków finansowych dla tego typu przedsi�wzi� .
48
6.1.5 Inne �ródła energii
W krajach rozwini�tych przemysłowo wiele uwagi po�wi�ca si� zastosowaniu ogniw paliwowych do wytwarzania ciepła, jak i energii elektrycznej. Ogniwa paliwowe s� bardzo szybko rozwijaj�ca si� technologia, a ich zastosowanie w układach produkuj�cych energi� elektryczn� w skojarzeniu z ciepłem jest coraz szersze. Do zalet ogniw paliwowych mo�emy zaliczy : wysok� sprawno� w szerokim zakresie obci��e�, nisk� emisj� zanieczyszcze� i hałasu, mo�liwo� stosowania wielu paliw, uzyskiwanie ciepła, zarówno nisko- jak i wyokotemperaturowego. Oczywi�cie do głównych wad, jak w ka�dym przypadku wdra�ania nowych technologii, zalicza si� bardzo wysokie koszty inwestycyjne. Do minusem trzeba zaliczy tak�e jeszcze niezbyt wysok� trwało� (czas eksploatacji ok. 40-50 tys godzin, 5-7 lat). Ogniwa paliwowe małej mocy mog� pracowa jako lokalne generatory pr�du i ciepła zaopatruj�c odbiorców indywidualnych lub lokalnych odbiorców przył�czonych do systemu ciepłowniczego. Ci�gły post�p w zakresie technologii i ekonomiki wykorzystania ogniw paliwowych, przy rosn�cych wymaganiach ochrony �rodowiska, przyczyni si� w przyszło�ci do szerszego zastosowania tych �ródeł w zaspokajaniu potrzeb energetycznych, w szczególno�ci na rynkach lokalnych.
Zarówno przemysł jak i samorz�dy w Polsce wykazuj� du�e zainteresowanie produkcj� biopaliwa z rzepaku (biodisel, estry metylowe). Do celów energetycznych mo�na wykorzysta wytłoki rzepakowe, z których mo�emy wytwarza pelety nadaj�ce si� bezpo�rednio do spalania w kotłach lub mieszane z miałem w�glowym, Z jednej tony rzepaku mo�na otrzyma 400kg oleju i 600kg peletów. Paliwo rzepakowe spełnia wymagania okre�lone dla paliw płynnych stosowanych w silnikach wysokopr��nych i mo�e by z powodzeniem stosowany zamiast oleju nap�dowego. W Europie proces wytwarzania paliwa rzepakowego jest bardzo dobrze rozpoznany. Istniej� gotowe technologie i urz�dzenia do jego wytwarzania. Zastosowanie biopaliw na szersz� skal� b�dzie uzale�nione od polityki pa�stwa.
6.2 Ocena mo�liwo�ci wykorzystania nadwy�ek energii cieplnej z istniejcych �ródeł ciepła
Podstawowe �ródło ciepła w mie�cie, ciepłownia, posiada du�e rezerwy mocy cieplnej do wykorzystania (rozumiane jako ró�nica mocy zainstalowanej i zamówionej). Obecnie w okresie najwi�kszego zapotrzebowania wykorzystuje si� ok. 70-75%. Ponadto z informacji uzyskanych z ankiet w Wojskowych Zakładach In�ynieryjnych planuje si� modernizacj� systemu cieplnego polegaj�cego na przej�ciu z ogrzewania sieciowego na ogrzewanie gazowe z wykorzystaniem promienników gazowych. W zwi�zku z tym docelowo nale�y odpowiednio rozbudowa miejski system ciepłowniczy (np: w kierunku os. Wi�lany), a w przypadku gruntownej modernizacji dostosowa moce jednostek produkcyjnych do faktycznych potrzeb odbiorców.
Nale�y tak�e w celu pozyskiwaniu nowych odbiorców wyst�powa z ofert� przył�czenia istniej�cych budynków le��cych w s�siedztwie sieci ciepłowniczej, którzy dotychczas korzystaj� z własnych �ródeł. W szczególno�ci nale�ałoby to przeprowadzi w przypadku konieczno�ci modernizacji kotłowni w tych�e budynkach. Spo�ród stosowanych zach�t ekonomicznych stosuje si�:
• promocyjne warunki przył�czania do sieci polegaj�ce na przył�czaniu obiektów odbiorców do sieci ciepłowniczej na koszt przedsi�biorstwa (bez pobierania opłat za przył�czenie). Stosowane s� najcz��ciej w sytuacji, gdy przył�czenie nowych odbiorców (obiektów) wpływa na obni�enie jednostkowych kosztów wytwarzania i przesyłania ciepła, w szczególno�ci je�li istniej� niewykorzystane moce wytwórcze i zdolno�ci przesyłowe sieci;
• zró�nicowanie wysoko�ci opłat stałych w zale�no�ci od wielko�ci obiektu.
49
Maj�c na uwadze, �e cze� odbiorców przył�czonych do scentralizowanego m.s.c. wykorzystuje ciepło tylko do ogrzewania nale�y prowadzi rozmowy i współdziała z administracjami budynków mieszkalnych i innych, maj�c na celu nakłonienie ich do uzupełnie� systemów ciepłowniczych budynków o instalacje c.w.u. (np. Os. Staszica).
W przypadku lokalnych systemów cieplnych tylko na os. Wi�lana istniej� znacz�ce rezerwy mocy. Dlatego nale�y monitorowa w tej cz��ci miasta nowych i starych odbiorców, a w przypadku opłacalno�ci inwestycji nale�y przeprowadzi rozmowy w celu przył�czenia do systemu cieplnego. W budynkach przył�czonych do tego systemu cieplnego przewa�nie wykorzystuje si� ciepło tylko do ogrzewania mieszka�. Dlatego w celu wykorzystania systemu tak�e latem nale�y prowadzi rozmowy i współdziała z administracjami budynków mieszkalnych i innych, maj�c na celu nakłonienie ich do uzupełnienia budynków o instalacje c.w.u. wykazuj�c atrakcyjno� ekonomiczn�.
W przypadku wi�kszych kotłowni lokalnych lub przemysłowych podczas przeprowadzonej ankietyzacji wynika, �e nie istniej� znacz�ce nadwy�ki mocy cieplnej mo�liwe do zagospodarowania. Podczas modernizacji istniej�cych �ródeł lub budowy nowych moc cieplna jest dobierana precyzyjnie do zapotrzebowania, co raczej wyklucza wykorzystanie tych �ródeł w celu zaspokajania potrzeb cieplnych innych odbiorców.
6.3 Mo�liwo�ci zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych
W D�blinie w zakładach przemysłowych lub w pomniejszych przedsi�biorstwach usługowo-wytwórczych nie ma mo�liwo�ci wykorzystania ciepła odpadowego, które mogłoby by racjonalnie zagospodarowane. Obecne przepisy i regulacje prawne nie sprzyjaj� mo�liwo�ci wykorzystania na szersz� skal� ewentualnych nadwy�ek energii cieplnej i jej odsprzedanie. Dlatego zało�ono, �e ka�dy podmiot b�dzie podchodził indywidualnie do problemu zagospodarowania ciepła odpadowego w oparciu o racjonalne i ekonomiczne przesłanki.
50
7 SCENARIUSZE ZMIAN NO�NIKÓW ENERGII CIEPLNEJ NA OBSZARZE MIASTA D�BLIN DO ROKU 2020
Za kluczowe elementy polskiej polityki energetycznej uznaje si�:
• Bezpiecze�stwo energetyczne stanowi�ce pokrycie bie��cego i przyszłego zapotrzebowania odbiorców w energie i paliwa uzasadniony technicznie i ekonomicznie, przy zachowaniu wymaga� ochrony �rodowiska wraz z prognozami jej zmian;
• Ochron� �rodowiska przed negatywnymi skutkami oddziaływania przemysłu energetycznego;
• Rozwój rozproszonych �ródeł małej mocy;
• Wykorzystanie lokalnych zasobów energii z uwzgl�dnieniem zasobów energii ze �ródeł odnawialnych i odpadowej.
W okresie najbli�szych kilkunastu lat nie przewiduje si� du�ych zmian w strukturze zu�ycia paliw pierwotnych przez energetyk� systemow�, tj. pozostanie ona oparta na w�glu. Natomiast w odniesieniu do generacji rozproszonej lub w celu ograniczenia niskiej emisji nale�y przyj� wzrost wykorzystania energii ze �ródeł odnawialnych (zwłaszcza biopaliw) lub gazu ziemnego.4 Oznacza to b�dzie nie tyle zmian� dotychczasowych kierunków rozwoju energetyki odnawialnej, co realne ustanowienie priorytetów w tym zakresie.
W zało�eniach przedstawionych w „Strategii rozwoju energetyki odnawialnej” zakłada si� zwi�kszenie udziału energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku oraz do 14% w 2020 roku w strukturze zu�ycia energii. Racjonalne wykorzystywanie energii ze �ródeł odnawialnych b�dzie wymagało m.in. zapewnienia szerokiej informacji na temat korzy�ci z wykorzystania paliw odnawialnych, przygotowania odpowiednich programów wdro�enia odnawialnych �ródeł energii wraz z analiz� ekonomiczn�, wspierania przedsi�wzi� czy korzystania z do�wiadcze� Unii Europejskiej w zakresie wykorzystania odnawialnych �ródeł energii itp.
Wzrost wykorzystania energii odnawialnej wymuszany jest tak�e poprzez proces integracji z Uni� Europejsk� oraz zobowi�zania mi�dzynarodowe Polski w zakresie ochrony �rodowiska. Proces integracji z UE nakłada na kraj obowi�zek dostosowania prawa polskiego do prawa unijnego oraz przyjmowania tych samych kierunków działa�. W pa�stwach UE wykorzystanie odnawialnych �ródeł energii traktowane jest jako wa�ny cel, przede wszystkim ze wzgl�dów �rodowiskowym i roli jak� pełni w poszanowaniu energii. Strategia rozwoju odnawialnych �ródeł energii w pa�stwach UE została przedstawiona w Białej Ksi�dze, gdzie został przedstawiony plan działania maj�cy na celu stworzenie odpowiednich warunków rynkowych dla rozwoju OZE, tak aby w 2010 roku mo�liwe było osi�gniecie �redniego 12% udziału tej energii w bilansie energetycznym Unii Europejskiej.
Według opracowanej przez Ministerstwo �rodowiska „Długookresowej strategii trwałego i zrównowa�onego rozwoju – Polska 2025”, zasadniczym wyzwaniem dla polskiej polityki energetycznej jest zapewnienie energetycznego bezpiecze�stwa kraju. Wymaga to podejmowania działa�, które zapewni� zaspokojenie potrzeb energetycznych po najni�szych kosztach, przy równoczesnym uwzgl�dnieniu wymaga� bezpiecze�stwa energetycznego i ochrony �rodowiska oraz interesów wszystkich podmiotów �ycia społecznego i gospodarczego. Dlatego istotnym elementem strategii jest promocja energii ze �ródeł odnawialnych, promocja skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła, a tak�e ochrona 4 „Ocena realizacji i korekta Zało�e� polityki energetycznej Polski do 2020 roku” W-wa 2002 rok
51
�rodowiska przed negatywnymi skutkami oddziaływania energetyki. Dla osi�gni�cia tych celów nale�ałoby m.in. przeprowadzi działania polegaj�ce m.in. na:
• Konsekwentnym wdra�aniu zasady „likwidacji zanieczyszcze� u �ródła”, poprzez zmiany no�ników energii, stosowanie czystych technologii oraz minimalizacj� zu�ycia energii i surowców;
• Dywersyfikacji �ródeł energii w kierunku ekologicznie po��danym i ekonomicznie uzasadnionym;
• Wyeliminowaniu z procesów wytwarzania energii urz�dze� o sprawno�ci ni�szej ni� 80% (z wyj�tkiem urz�dze� wykorzystuj�cych no�niki energii odnawialnej);
• Zast�powaniu w�gla kamiennego - stosowanego w urz�dzeniach małej mocy (w tym urz�dzeniach stosowanych w gosp. domowych), przy eksploatacji których nie ma mo�liwo�ci redukowania emisji powstaj�cych zanieczyszcze� powietrza - gazem ziemnym, energia elektryczn�, paliwami z biomasy, ciepłem finalnym ze �ródeł scentralizowanych oraz ciepłem odpadowym.
Bior�c pod uwag� powy�sze wytyczne oraz przewidywany rozwój struktury �ródeł cieplnych, w opracowaniu rozpatrywano zmiany rodzaju no�ników ciepła w Mie�cie D�blin. W opracowaniu rozpatrywano trzy kierunki zmian no�ników energii:
W scenariuszu I analizowano umiarkowan� zmian� struktury paliw. Jest to scenariusz pasywny, brak wi�kszego zaanga�owania władz miasta w rozwój systemów ciepłowniczych. Struktura wykorzystania paliw b�dzie podobna jak w roku bazowym.
W scenariuszu II przewiduje si� aktywn� polityk� miasta w kształtowaniu si� systemów ciepłowniczych, m.in.:
• w kierunku likwidacji niskiej emisji, poprzez zast�powania małych �ródeł w�glowych na ciepło sieciowe, gaz ziemny, nowoczesne kotły na paliwa w�glowe; wybór no�nika ciepła powinien by zawsze poprzedzony analiza ekonomiczn�;
• w kierunku wprowadzenia udziału skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej,
• w kierunku podwy�szenia energetycznej efektywno�ci �ródeł i ograniczaniu emisji zanieczyszcze� powietrza atmosferycznego.
W scenariuszu tym zało�ono przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych, racjonalizuj�cych zu�ycie energii cieplnej i no�ników ciepła na poziomie okre�lonym w pkt. 5.2. Ponadto przyj�to wi�ksz� ekspansj� gazu ziemnego, natomiast rozwój �ródeł odnawialnych b�dzie niewielki. W szczególno�ci przyj�to:
- m.s.c.: wprowadzenie po 2010 roku skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w ciepłowni w oparciu o gaz ziemny; stopniowe przył�czanie nowych odbiorców w zasi�gu sieci cieplnej, m.in. os. Wi�lany; uzupełnianie budynków o instalacje c.w.u.
- kotłownie lokalne, komunalne i przemysłowe: w przypadku �ródeł w�glowych zakłada si� modernizacj� w oparciu o gaz ziemny lub zast�powanie wyeksploatowanych �ródeł na nowoczesne kotły w�glowe;
- �ródła indywidualne: b�dzie nast�powała substytucja no�ników energii dla indywidualnych �ródeł do celów grzewczych. W perspektywie do roku 2020 zało�ono, �e b�dzie nast�puj�ca struktura: 50-55% paliwa w�glowe, 30% gaz ziemny, 15-20%
52
pozostałe paliwa: odnawialne (biomasa w ró�nej postaci, w mniejszym stopniu pompa ciepła), energia elektryczna;
- przygotowanie ciepłej wody u�ytkowej do roku 2020 poza sezonem grzewczych w 80% odbywa si� z wykorzystaniem gazu ziemnego, 15% energia elektryczna, 5% inne paliwa (paliwa stale, �ródła odnawialne w szczególno�ci kolektory słoneczne lub pompy ciepła); zało�enie to wynika z d��enia mieszka�ców do wi�kszego komfortu przy korzystaniu z ciepłej wody; w sezonie grzewczym ze wzgl�du na prac� w systemie dwufunkcyjnym w indywidualnych �ródłach przyj�to paliwo wykorzystywane do ogrzewania;
- zapotrzebowanie na ciepło do 2020 roku do przygotowania posiłków dla gospodarstw domowych pokrywane b�dzie głównie �ródłami zasilanymi gazem ziemnym.
- w przypadku budowy nowej zabudowy w pierwszej kolejno�ci nale�y rozwa�y wprowadzenie wspólnego systemu cieplnego. W przypadku braku pozytywnych wska�ników ekonomicznych, nale�y preferowa ekologiczne �ródła ciepła w oparciu o paliwa odnawialne, gaz ziemny lub gdy nie ma innej mo�liwo�ci olej opałowy, energi� elektryczn�, gaz LPG i nowoczesne �ródła w�glowe. Ka�da nowa inwestycja powinna by poparta dokładn� analiz� techniczno-ekonomiczna;
W scenariuszu III, podobnie jak w scenariuszu II, przewiduje si� aktywn� polityk� miasta w rozwój systemu ciepłowniczego. W wariancie tym zakłada si� szerokie wykorzystanie walorów energetycznych regionu, dlatego zało�ono maksymalne wykorzystanie paliw odnawialnych tj. biomasy (drewno, słoma w ró�nej postaci: zr�bki drzewne, brykiety, granulat, itp.)., energii słonecznej oraz pompy ciepła, m.in. poprzez:
• stworzenie i prowadzenie profesjonalnych punktów informacyjnych oraz prowadzenie szerokiej promocji na temat wykorzystywania odnawialnych zasobów paliwowych;
• nawi�zanie współpracy z gminami o�ciennymi w celu wymiany do�wiadcze� zwi�zanych z wdra�aniem odnawialnych �ródeł energii. Nale�ałoby opracowa wspólny program, który okre�liłby zakres prac potrzebnych do wykonania, m.in. w zakresie pozyskania, składowania i dystrybucji paliw;
• preferowanie pomp ciepła, kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody u�ytkowej. Takie rozwi�zanie nale�y w szczególno�ci uwzgl�dnia przy realizacji nowych inwestycji, np.: domów jednorodzinnych lub przy modernizacji starych obiektów np.: szkoły, hale sportowe.
W scenariuszu tym tak�e zało�ono przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych racjonalizuj�cych zu�ycie energii cieplnej i no�ników ciepła na poziomie okre�lonym w pkt. 5.2. Zmiana struktury paliw b�dzie odbywała si� poprzez zwi�kszenie udziału odnawialnych �ródeł energii w zaspokajaniu potrzeb cieplnych. W szczególno�ci przyj�to zało�enia:
- m.s.c.: wprowadzenie po 2010 roku skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w ciepłowni w oparciu o biomas�; stopniowe przył�czanie nowych odbiorców w zasi�gu sieci cieplnej, m.in. os. Wi�lany; uzupełnianie budynków o instalacje c.w.u.
- przyj�to, �e do 2010 roku zostanie opracowany i wdro�ony plan wykorzystania paliw odnawialnych . W przypadku istniej�cych nowych kotłowni, głównie gazowych, sugeruje si�, w celu minimalizacji kosztów realizacji, wybór pomp ciepła pracuj�cych latem na zaspokojenie potrzeb zwi�zanych z przygotowaniem ciepłej wody, natomiast zim� pracuj�cych w podstawie krzywej zapotrzebowania na ciepło z moc� zdoln� zaspokoi potrzeby cieplne przy �rednich temperaturach w sezonie grzewczym. Natomiast szczytowa cz�� zimowego zapotrzebowania na ciepło (przy temperaturach zbli�onych do
53
minimum obliczeniowego) byłaby pokrywana ze �ródeł istniej�cych. Rozwi�zanie te dedykowane jest m.in. dla: Szkoły Podstawowej nr 2, Zespołu Szkół Nr 3, ZSZ nr 1.
- w budynkach prywatnych wykorzystuj�cych niewielkie indywidualne �ródła zało�ono substytucje no�ników energii do celów grzewczych. W perspektywie do roku 2020 zało�ono, �e b�dzie nast�puj�ca struktura: 30-35% paliwa w�glowe, 30 % gaz ziemny, 35-40% paliwa odnawialne (biomasa, pompy ciepła i inne)
- przygotowanie ciepłej wody u�ytkowej do roku 2020 poza sezonem grzewczych w 80% odbywa si� z wykorzystaniem gazu ziemnego, 15% energia elektryczna, 5% inne paliwa (paliwa stale, �ródła odnawialne w szczególno�ci kolektory słoneczne lub pompy ciepła); zało�enie to wynika z d��enia mieszka�ców do wi�kszego komfortu przy korzystaniu ciepłej wody; natomiast w sezonie grzewczym ze wzgl�du na prac� w systemie dwufunkcyjnym w indywidualnych �ródłach przyj�to paliwo wykorzystywane do ogrzewania;
- zapotrzebowanie na ciepło do 2020 roku do przygotowania posiłków dla gospodarstw domowych pokrywane b�dzie głównie �ródłami zasilanymi gazem ziemnym.
Na podstawie przyj�tych zało�e� w ramach zarysowanych scenariuszy oszacowano zmian� struktury wykorzystania paliw na obszarze miasta. Szczegółowe wielko�ci zu�ycia poszczególnych mediów energetycznych (paliw) w zale�no�ci od przyj�tego scenariusza rozwoju zostały przedstawione w rozdziale 8 – Bilans Energetyczny Miasta. Zestawienia uwzgl�dniaj� sezonow� substytucj� paliw na realizacj� poszczególnych celów (np. przygotowanie CWU latem i zim�), substytucj� paliw w obr�bie jednego �ródła (�ródła indywidualne zasilane równocze�nie w�glem i drewnem) oraz w stosunku do �ródeł nie zidentyfikowanych – struktur� wykorzystania paliw ze wzgl�du na realizacj� celu (np. przygotowanie posiłków w oparciu procentowy udział gazu ziemnego, energii elektrycznej i paliw w�glowych).
Natomiast poni�ej w tabelach pokazano �ródła w podziale na rodzaj oraz zu�ycie paliwa wg scenariuszu do roku 2020.
54
Tab. 19 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa wg scenariusza I do roku 2020
Biomasa drzewna Energia elektryczna Gaz ziemny LPG Olej opałowy Paliwo w�glowe (w�giel, miał, koks)
ton/rok MWh/rok tys. m3/rok ton/rok ton/rok ton/rok Rodzaj
�ródła i cel
2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020
1 Kotłownie komunalne -- -- -- -- -- -- 250 264 252 -- -- -- -- -- -- 33 32 30
2 Kotłownie lokalne -- -- -- -- -- -- 1 316 1 389 1 359 -- -- -- -- -- -- 482 482 482
3 Kotłownie przemysłowe -- -- -- -- -- -- -- -- 181 -- -- -- 93 144 126 1 458 1 396 1 209
4 ródła indywidualne 1 288 1 185 1 238 6 181 5 523 4 398 2 277 2 537 2 442 978 959 859 386 396 377 16 921 16 093 14 232
5 M.S.C. -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 20 148 19 412 17 775
6 L.S.C. -- -- -- -- -- -- 886 936 1 040 -- -- -- -- -- -- -- -- --
Suma 1 288 1 185 1 238 6 181 5 523 4 938 4 729 5 126 5 274 978 959 859 478 540 503 39 042 37 415 33 729
55
Tab. 20 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa wg scenariusza II do roku 2020
Paliwa odnawialne (pompa ciepła, kole. słoneczne, itp) Biomasa drzewna Energia elektryczna Gaz ziemny LPG Olej opałowy Paliwo w�glowe (w�giel,
miał, koks)
GJ/rok ton/rok MWh/rok tys. m3/rok ton/rok ton/rok ton/rok Rodzaj
�ródła i cel
2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020
1 Kotłownie komunalne -- -- -- -- -- -- -- -- -- 250 267 254 -- -- -- -- -- -- 33 -- --
2 Kotłownie lokalne -- -- -- -- -- -- -- -- -- 1 316 1 389 1 359 -- -- -- -- -- -- 482 482 482
3 Kotłownie przemysłowe -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 517 720 -- -- -- 93 79 -- 1 458 449 251
4 ródła indywidualne -- 454 7 432 1 288 2 370 2 683 6 181 5 335 3 076 2 277 3 116 4 610 978 808 134 386 245 10 16 921 14 539 10 332
5 M.S.C. -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 2 203 -- -- -- -- -- -- 20 148 19 412 15 037
6 L.S.C. -- -- -- -- -- -- -- -- -- 886 954 298 -- -- -- -- -- -- -- -- --
Suma -- 454 7 432 1 288 2 370 2 683 6 181 5 335 3 076 4 729 6 243 9 444 978 808 134 478 324 10 39 042 34 883 26 102
56
Tab. 21 Zestawienie �ródeł wg rodzaju oraz zu�ycia paliwa wg scenariusza III do roku 2020
Paliwa odnawialne (pompa ciepła, kole. Słoneczne, itp) Biomasa drzewna Energia elektryczna Gaz ziemny LPG Olej opałowy Paliwo w�glowe (w�giel,
miał, koks)
GJ/rok ton/rok MWh/rok tys. m3/rok ton/rok ton/rok ton/rok Rodzaj
�ródła i cel
2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020 2003 2010 2020
1 Kotłownie komunalne -- -- 1 067 -- -- -- -- -- -- 250 267 222 -- -- -- -- -- -- 33 -- --
2 Kotłownie lokalne -- -- -- -- -- -- -- -- -- 1 316 1 389 1 349 -- -- -- -- -- -- 482 482 482
3 Kotłownie przemysłowe -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 517 757 -- -- -- 93 79 -- 1 458 449 251
4 ródła indywidualne -- 454 7 432 1 288 2 370 6 192 6 181 5 335 3 076 2 277 3 116 4 610 978 808 108 386 245 10 16 921 14 539 7 530
5 M.S.C. -- -- -- -- -- 5 193 -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 20 148 19 412 15 037
6 L.S.C. -- -- -- -- -- -- -- -- -- 886 954 298 -- -- -- -- -- -- -- -- --
Suma -- 454 8 499 1 288 2 370 11 385 6 181 5 335 3 076 4 729 6 243 7 236 978 808 108 478 324 10 39 042 34 883 23 300
57
7.1 Analiza i prognoza cen no�ników energii cieplnej
Sposób w jaki pozyskuje si� ciepło na ogrzewanie pomieszcze� oraz ciepł� wod� u�ytkow� zale�y od potrzeb i zamo�no�ci odbiorców oraz od dost�pu do mediów energetycznych. Odbiorcy o niskich dochodach wybieraj� najta�sze, dost�pne na rynku paliwo mo�liwe do zastosowania przy zaspokajaniu okre�lonego rodzaju potrzeby energetycznej i przy istniej�cym układzie technologicznym. Mniejsze znaczenie maj� tutaj dodatkowe koszty w postaci zwi�kszonej pracochłonno�ci eksploatacji urz�dze� energetycznych lub przygotowania paliwa przed jego wykorzystaniem, stanowi to w wi�kszo�ci własny wkład pracy odbiorcy i nie wi��e si� ze znacznymi wydatkami. Dla odbiorców o wysokich dochodach i mniejszym udziale wydatków na energi� w domowym bud�ecie istotn� rol� odgrywa komfort u�ytkowania no�ników zwi�zany z ci�gło�ci� zasilania, niewielkim udziałem czynno�ci eksploatacyjnych, mo�liwo�ci� automatycznej regulacji poziomu zu�ycia w zale�no�ci od potrzeb. W przypadku odbiorców charakteryzuj�cymi si� �rednimi dochodami zarówno koszt jak i komfort stanowi� równorz�dne kryteria. W przypadku podobnego komfortu u�ytkowania urz�dze� odbiorca b�dzie kierował si� zarówno kosztem, upodobaniem czy te� przyzwyczajeniem.
Na terenie miasta istniej� trzy wi�ksze systemy cieplne: scentralizowany m.s.c oraz dwa lokalne. W celu porównania kosztów wytworzenia ciepła przyj�to nast�puj�ce zało�enia: budynek wielorodzinny 1950 m2, moc zamówiona 0,156 MW, roczne zu�ycie ciepła 1300,5 GJ. Poni�ej przedstawiono na podstawie aktualnych taryf przedsi�biorstw LUBREM, ZEC WAM ceny ciepła dla odbiorców zasilanych z wi�kszych systemów ciepłowniczych.
Tab. 22 Zestawienie kosztów ciepła w wi�kszych systemach cieplnych (rok 2003, ceny brutto) na terenie miasta D�blin
Przedsi�biorstwo energetyczne Koszt ciepła w zł/GJ
Ciepło z LUBREM-u 28,76
Ciepło z kot. lokalnej os. Wi�lana 50,2
Ciepło z kot. lokalnej os. Stawy 54,76
Porównuj�c ceny ciepła z wi�kszych systemów cieplnych w mie�cie, wynika �e koszt produkcji ciepła z Lubrem-u jest najta�szy. Koszt ciepła z tej kotłowni jest porównywalny do �redniowa�onej ceny ciepła na terenie woj. lubelskiego (29,95 zł/GJ)5. Najwy�szy koszt sprzeda�y ciepła wyst�puje w przypadku kotłowni znajduj�cej si� na os. Stawy.
Kolejna tabela przedstawia zestawienie kosztów zmiennych ogrzewania w oparciu o ró�ne paliwa stosowane w mniejszych kotłowniach oraz w indywidualnych �ródłach ciepła. Analiza ta powstała w oparciu o aktualne taryfy na energi� elektryczn�, gaz ziemny i koszty zakupu innych paliw.
5 �redniowa�one ceny ciepła w przedsi�biorstwach prowadz�cych koncesjonowan� działalno� gospodarcz� w zakresie wytwarzania ciepła w 2003 r.; Sprawozdanie z działalno�ci prezesa URE rok 2003
58
Tab. 23 Zestawienie kosztów zmiennych ogrzewania w oparciu o porównywalne media (2003r.)
Kaloryczno�� Sprawno�� cena koszt Paliwo
GJ/(Mg/1000m3) % zł/(kg/m3/kWh) zł / GJ
W�giel kamienny Mg 25 70 430 25,60
Miał energetyczny Mg 21 78 230 14,04
Gaz ziemny m3 35 90 1,1 34,92
Olej opałowy Mg 41, 5 90 2,2 58,90
LPG kg 45 90 2,5 61,73
Drewno opałowe Mg 10 80 ≈90-100 11,11
Słoma (wilgotno� 15-20%) Mg 13,5 80 ≈100-120 ≈11
Pompa ciepła taryfa G12 nocna kWh 3,6 400 0,2007 13,94
Pompa ciepła taryfa G12 50/50% noc-dzie� kWh 3,6 400 0,2946 20,46
Energia elektryczna taryfa G12 nocna kWh 3,6 100 0,2007 55,75
Energia elektryczna taryfa G12 50/50% noc-dzie� kWh 3,6 100 0,2946 81,83
Energia elektryczna taryfa G11 kWh 3,6 100 0,3945 109,58
Rys. 12 Koszt wytworzenia 1 GJ energii cieplnej dla ró�nych paliw
Porównuj�c no�niki ciepła wykorzystywane w indywidualnych �ródeł wynika, �e obecnie najta�szym paliwem s� biomasa oraz paliwa w�glowe. Nale�y pami�ta , �e powy�sza tabela przedstawia tylko koszt zakupu paliw, bez uwzgl�dniania kosztów zakupu �ródła i urz�dze� pomocniczych.
0,00
20,00
40,00
60,00
80,00
100,00
Słom
a
Dre
wno
lite
Pom
pa c
iepł
a ta
ryfa
G12
nocn
a
Mia
ł ene
rget
yczn
y
Pom
pa c
iepł
a ta
ryfa
G12
50/5
0% n
oc-d
zie
W�g
iel k
amie
nny
Gaz
zie
mny
Ener
gia
elek
tryc
zna
tary
faG
12 n
ocna
Ole
j opa
łow
y
LPG
Ener
gia
elek
tryc
zna
tary
faG
12 5
0/50
% n
oc-d
zie
Ener
gia
elek
tryc
zna
tary
fa
G11
kosz
t zł/G
J
59
7.1.1 Ceny no�ników energii do 2020 roku
W ostatnich latach tempo zmian cen podstawowych no�ników energii było bardzo zró�nicowane. Najwi�kszy wzrost cen dotyczył paliw ciekłych oraz olejowych. Zmiany te wynikały z du�ego wzrostu cen ropy naftowej i paliw ciekłych na rynkach �wiatowych, natomiast w przypadku oleju opałowego zmiany te wynikały z wprowadzania w 1999 roku akcyzy.
W przypadku gospodarstw domowych, poza paliwami silnikowi, najbardziej zdro�ał gaz ziemny, natomiast dynamika wzrostu cen dla energii elektrycznej była mniejsza. Wzrost cen elektryczno�ci dla gospodarstw domowych był wi�kszy od cen dla przemysłu, wynikało to z wyeliminowania subsydiowania skro�nego cen pomi�dzy grupami odbiorców.
Zmiany cen podstawowych no�ników w ostatnich latach przedstawiono w poni�szej tabeli.
Tab. 24 Ceny paliw w imporcie w latach 1997-20006
1997 1999 2000 No�nik
zł/t % zł/t % zł/t %
W�giel kamienny 155 100,0 138 89,0 164 105,8
Gaz ziemny 338 100,0 340 100,6 533 157,7
Ropa naftowa 448 100,0 479 106,9 835 186,4
Olej opałowy 553 100,0 581 105,1 710 128,4
W ostatnich latach w Polsce daje si� zauwa�y wyra�nie wzrost cen gazu ziemnego oraz paliw ropopochodnych. Ceny tych no�ników zwi�zane s� z tendencjami na rynkach �wiatowych. Na ceny paliw pierwotnych mog� wpływa chwilowo uwarunkowania polityczne w regionach, w których wyst�puje szczególne nagromadzenia tych no�ników energii (np. Bliski Wschód). Jednak�e wzrost cen w dłu�szej perspektywie czasu b�dzie okre�lany popytem na dane paliwo pierwotne oraz poda�� paliw. W przyszło�ci do roku 2020 nale�y spodziewa si� wzrostu cen paliw pierwotnych. Najwi�ksz� dynamik� wzrostu b�dzie si� charakteryzował �wiatowy rynek gazu. W stosunku do ropy naftowej, wzrost cen b�dzie mniej dynamiczny. Natomiast ceny w�gla energetycznego b�d� utrzymywały si� na wzgl�dnie stabilnym poziomie. W poni�szej tabelce podano prognoz� cen paliw pierwotnych do 2020 roku.
Tab. 25 Prognoza IEA kształtowania si� cen CIF dla Europy organicznych paliw kopalnych na lata 2010 i 20207
Rok Lp. Ceny paliw organicznych 1999 2010 2020
1 Ropa naftowa w USD (1990)/bbl 13,9 16,5 22,5
2 W�giel energetyczny USD (1990)/t 29,3 37,4 37,4
3 Gaz ziemny dla Europy USD (1990)/1000 m3 59,2 101,8 158,0
6 ródło danych: Bazy ARE S.A. na podstawie informacji GUS 7 World Energy Outlook 2000, International Energy Agency.
60
Rys. 13 Dynamika zmian cen no�ników energii do roku 2020
Prognozy IEA zostały wykonane w 1999 roku. Obecna cena ropy waha si� w granicach 40÷50 USD/bbl. Wida �e znacznie przekracza poziom ceny prognozowanej w 2020 roku i trudno przypuszcza aby ceny tego paliwa w najbli�szym czasie spadły. Polska nie posiada znacz�cych zasobów gazu ziemnego czy ropy, jako importer nie ma wpływu na ceny tych no�ników na �wiatowym rynku. Dlatego tak istotne jest wykorzystanie własnych zasobów, lokalnych zasobów, których ceny charakteryzuj� si� najwi�ksz� stabilno�ci�.
W przypadku w�gla w powy�szej prognozie nie uwzgl�dniono kosztów �rodowiskowych co znacznie mo�e wpłyn� na cen� tego paliwa. Dotyczy to mo�e przede wszystkim w�gla energetycznego, z �ci�lej rzecz bior�c energii elektrycznej wytwarzanej w oparciu o w�giel energetyczny. Z analizy dynamiki zmian cen no�ników wynika, �e w przyszło�ci gaz ziemny b�dzie charakteryzował si� najwi�kszym wzrostem.
�rednie ceny no�ników wynikaj� z cen (kosztów) całego ła�cucha energetycznego, tj. od pozyskania surowca po zu�ycie prze ko�cowych odbiorców. W przyszło�ci wzrost zapotrzebowania na energi�, ograniczone zasoby surowców kopalnianych i rosn�ce koszty wynikaj�ce z wi�kszymi wymaganiami �rodowiskowymi b�d� powodowa wzrost �wiatowych cen no�ników energii. Na koszt ła�cucha energetycznego składaj� si� koszty zwi�zane z: wytwarzaniem, przetwarzaniem, magazynowaniem, przesyłaniem, dystrybucj� paliw albo energii albo obrotu nimi. Np.: w przypadku energii elektrycznej na koszt ła�cucha energetycznego składaj� si�: koszty wytworzenia energii elektrycznej w elektrowni systemowej, koszty systemu przesyłowego energii elektrycznej, koszty systemu rozdzielczego energii elektrycznej. Ceny paliw pierwotnych stanowi� niewielki procent całkowitych kosztów dostarczania energii do odbiorców ko�cowych. W przypadku energii elektrycznej wynika, �e nawet dwukrotny wzrost cen no�nika energii pierwotnej (w�gla) spowoduje wzrost cen energii dla odbiorców na poziomie kilkana�cie procent. Decyduj�cy wpływ na cen� energii elektrycznej dla odbiorców ko�cowych maj� koszty zwi�zane z przesyłem i dystrybucj�.
ródła gazowe na terenie miasta stanowi� znaczny udział w zaspokajaniu potrzeb cieplnych. Analizuj�c struktura potrzeb energetycznych małych odbiorców komunalnych wynika, �e blisko 70% ł�cznych potrzeb stanowi ogrzewanie.8 Dlatego planuj�c modernizacj� systemu cieplnego w pierwszej kolejno�ci nale�y przeanalizowa mo�liwo�ci termomodernizacji
8 Lokalne rynki i plany zaopatrzenia w energi�, Witold Cherubin, Biuletyn URE 5/2003
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%
160%
2000 2010 2020
ropa naftowa w�giel gaz ziemny
61
budynku, okre�li mo�liwo�ci pozyskania ciepła z ró�nych paliw. Bior�c pod uwag� prognoz� no�ników energii wydaje si�, �e władze miasta powinny d��y do maksymalnego wykorzystania odnawialnych �ródeł energii, np: �ródła na biomas� (przy współudziale gmin o�ciennych), układy solarne, pompy ciepła, itp. Odpowiednio przygotowany program nie tylko przyczyni si� do zmniejszenia kosztów ponoszonych przez mieszka�ców na no�niki energetyczne, ale tak�e do poprawy stanu �rodowiska na obszarze miasta.
Rozwijaj�cy si� rynek energii b�dzie z cał� pewno�ci� rzutował na rozwój cen paliw i energii w Polsce co wi��e si� z konieczno�ci� przystosowania si� do zasad prawnych i gospodarczych Unii Europejskiej. Równie� rozwój konkurencyjnych rynków energii elektrycznej i gazu w krajach UE b�dzie miał niebagatelny wpływ na zmiany. Porównanie cen paliw i energii krajowych do zagranicznych pozwala oceni docelowy sposób kształtowania si� cen. Jednak�e tego typu szacunki nie mog� by podstawa do konkretnych przewidywa�, mo�emy jedynie �ledzi rynek i zmiany cen w UE i na tej podstawie okre�la trendy rz�dz�ce zmianami.
62
8 BILANS ENERGETYCZNY DLA OBSZARU MIASTA D�BLIN
8.1 Bilans energetyczny Miasta D�blin –stan obecny
Na podstawie danych zamieszczonych we wcze�niejszej cz��ci opracowania zostały wykonane obliczenia zu�ycia poszczególnych no�ników energii w roku 2003 dla Miasta D�blin. W kalkulacji uwzgl�dniono informacje o sprawno�ci zidentyfikowanych �ródeł ciepła oraz przyj�to typowe sprawno�ci dla �ródeł, których parametry nie były znane, w szczególno�ci dla: �ródeł opalanych w�glem kamiennym lub drewnem – 40÷60%, kotłów olejowych, kotłów na gaz LPG, gaz ziemny – 85-92%, nowoczesnych kotłów na biomas� – 70-85%, elektrycznych �ródeł ciepła – 100%.
W obliczeniach uwzgl�dniono warto�ci opałowe: w�gla kamiennego 25 MJ/kg, miału energetycznego 21 MJ/kg, �rednio dla trocin, zrzyn drzewnych, odpadów drzewnych 8,5MJ/kg, dla drewna 16,5 MJ/kg, słomy 13,5 MJ/kg, gazu płynnego LPG 37 MJ/kg, gazu ziemnego 38,1 MJ/m3, oleju opałowego ekoterm 42 MJ/kg. W kolejnych tabelach przedstawiono bilans paliw dla Miasta D�blin. Warto� zu�ycia energii podano w przeliczeniu na energi� chemiczn� z poszczególnych paliw.
W rynku potrzeb energetycznych Miasta D�blin dominuje segment potrzeb cieplnych, stanowi on ok. 85% ł�cznego bilansu energetycznego, natomiast segment energii elektrycznej stanowi blisko 15%. Dlatego w zamieszczonej poni�ej tabeli okre�lono udział poszczególnych paliw w bilansie cieplnym, jak i w ł�cznym bilansie energetycznym.
Tab. 26 Bilans energetyczny Miasta D�blin – stan obecny
PALIWO jedn. energia w paliwie [GJ/a]
% w bilansie cieplnym
% w bilansie łcznym
Biomasa drzewna [t/rok] 1 288 12 750 1,6% 1,4%
Gaz ziemny [tys. m3/rok] 4 729 155 674 19,5% 17,3%
LPG [t/rok] 978 22 869 2,9% 2,5%
Olej opałowy [t/rok] 478 18 086 2,3% 2,0%
Paliwa w�glowe [t/rok] 39 042 571 498 71,5% 63,5%
En. Elektr. (ciepło) 6 181 18 425 2,3% -
En. Elektr. (ł�cznie) [MWh]
34 301 123 484 - 13,7%
SUMA - 904 360 100% 100%
Jak wynika z przeprowadzonych oblicze� najistotniejszym no�nikiem energii w Mie�cie D�blin s� paliwa w�glowe. Ł�cznie w bilansie cieplnym zaspokajaj� one ponad 70% potrzeb w mie�cie. Stosowane s� przede wszystkim w zakresie ogrzewania: w ciepłowni, w małych indywidualnych �ródłach jak i w wi�kszych kotłowniach. Paliwa te ze wzgl�du na charakter pracy maj� te� du�y udział w zaspokajaniu potrzeb cieplnych zwi�zanych z przygotowaniem ciepłej wody oraz w potrzebach technologicznych (wentylacja, w celach produkcyjnych).
Gaz ziemny, kolejna pozycja w bilansie potrzeb cieplnych, wykorzystywany jest głównie w kotłowniach lokalnych, komunalnych. W niewielkim stopniu do ogrzewania wykorzystywany jest w gospodarstwach domowych. Ł�czny udział gazu w bilansie energetycznym szacuje si� na ok. 17%. Gaz ziemny wykorzystywany jest tak�e do
63
zaspokajania potrzeb cieplnych zwi�zanych z przygotowaniem ciepłej wody oraz przygotowaniem posiłków.
Energia elektryczna, trzecia pozycja w bilansie potrzeb energetycznych, wykorzystywana jest do o�wietlenia, nap�du ró�nego rodzaju urz�dze� przemysłowych i sprz�tu gospodarstwa domowego. Natomiast na potrzeby cieplne: do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody u�ytkowej lub przygotowywania posiłków energia elektryczna jest wykorzystywana w mniejszym stopniu (ok. 2,3% w bilansie cieplnym i ok. 14% w całkowitym bilansie energetycznym).
Kolejne pozycje w bilansie energetycznym pod wzgl�dem wielko�ci zu�ycia zajmuj� gaz płynny LPG oraz olej opałowy. Gaz LPG wykorzystywany jest on głównie na terenach nie zgazyfikowanych na cele grzewcze (np.: w mniejszych placówkach handlowo-usługowych) oraz na potrzeby gospodarstw domowych do przygotowania posiłków. Natomiast olej opałowy wykorzystywany jest w zakładach przemysłowych (np.: w Sanchem, PKP) oraz w niewielkiej cz��ci do ogrzewania w gospodarstwach domowych.
Obecnie biomasa charakteryzuj�ca si� niewielkim udziałem w zaspokajaniu potrzeb cieplnych. Paliwo to stosowane jest przede wszystkim w celach grzewczych.
Dane o zu�yciu poszczególnych paliw do produkcji energii cieplnej na potrzeby grzewcze (c.o.), przygotowania ciepłej wody u�ytkowej (c.w.u.) oraz przygotowania posiłków i ciepła technologicznego zestawiono poni�ej.
Tab. 27 Zu�ycie poszczególnych no�ników energii w bilansie cieplnym w D�blinie
Eco Ecwu Etech SUMA PALIWO
jedn. GJ/a Jedn. GJ/a jedn. GJ/a jedn. GJ/a
Biomasa drzewna [t/rok] 1 162 11 503 126 1 247 0 0 1 288 12 750
Gaz ziemny [tys. m3/rok] 3 114 112 573 980 30 452 635 12 649 4 729 155 674
LPG [t/rok] 268 9 012 36 1 209 674 12 648 978 22 869
Olej opałowy [t/rok] 412 15 557 55 2 066 12 463 478 18 086
Paliwa w�glowe [t/rok] 31 663 457 066 5 649 85 701 1 729 28 731 39 042 571 498
En. Elektryczna [MWh] 557 1 860 3 757 12 175 1 867 4 390 6 181 18 425
SUMA -- 607 570 -- 132 850 -- 58 881 -- 799 301
Jak wynika z zamieszczonej tabeli obecnie zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania pomieszcze� zabezpieczane jest głównie przez paliwa w�glowe oraz gaz ziemny. Ł�cznie zaspokajaj� blisko 94% całkowitych potrzeb w tym segmencie cieplnym.
Je�eli chodzi o zu�ycia paliw do produkcji ciepłej wody u�ytkowej obliczono, �e najwi�kszy wolumen energii przypada na paliwa w�glowe. Oprócz wpływu ciepłowni, du�y udział tego paliwa wynika z pracy w sezonie grzewczym w systemie dwufunkcyjnym (ciepło grzewcze + produkcja ciepłej wody u�ytkowej) w indywidualnych �ródłach ciepła zlokalizowanych na obszarze miasta. Poza sezonem grzewczym cze� odbiorców posiadaj�cych indywidualne �ródła ciepła wykorzystuje do produkcji ciepłej wody u�ytkowej pojemno�ciowe lub przepływowe podgrzewacze wody zasilane gazem ziemnym (23% udziału) oraz w mniejszym
64
stopniu energi� elektryczn� (9%). Pozostałe paliwa, z uwagi na niewielki udział w produkcji ciepła na ogrzewanie w sezonie grzewczym maj� marginalne znaczenie w zaspokajaniu zapotrzebowania na ciepł� wod� u�ytkow�.
Zapotrzebowanie na ciepło zwi�zane z potrzebami bytowymi (przygotowanie posiłków) w gospodarstwach domowych na terenie miasta uzyskiwane jest poprzez kuchenki spalaj�ce gaz ziemny oraz w cz��ci niezgazyfikowanej gaz płynny LPG, znacznie rzadziej z wykorzystaniem kuchenek elektrycznych lub pieców opalanych paliwami stałymi. Wysoki udział paliw w�glowych w tym segmencie cieplnym wynika z zastosowania tego paliwa na potrzeby wentylacyjne i technologiczne w przedsi�biorstwach na terenie miasta.
Na zamieszczonym poni�szym rysunku przedstawiono w graficznej formie procentowe udziały zu�ycia energii w Mie�cie D�blin dla poszczególnych paliw.
Rys. 14 Struktura paliw w bilansie energetycznym Miasta D�blin
8.2 Bilans energetyczny Miasta D�blin – prognozy
Dokonuj�c prognozy bilansu energetycznego w mie�cie w perspektywie do roku 2020 wzi�to pod uwag� ró�ne scenariusze zu�ycia paliw. Przyj�te zało�enia dotycz�ce zmian no�ników energii w mie�cie do roku 2020 w podziale na zu�ycie na potrzeby grzewcze, przygotowanie ciepłej wody u�ytkowej i przygotowanie posiłków, zostały szczegółowo przedstawione w rozdziale 7. Na podstawie przyj�tych zało�e� w ramach zarysowanych scenariuszy oraz danych zawartych we wcze�niejszej cz��ci opracowania oszacowano bilans energetyczny miasta w perspektywie do roku 2020.
Paliwo w�glowe63,2%
Biomasa drzewna
1,4% Gaz ziemny17,2%
Energia elektryczna
13,7%
Olej opałowy2,0%
LPG2,5%
65
Tab. 28 Bilans energetyczny Miasta D�blin dla scenariusza I do 2020 roku
2010 2020 PALIWO
Jedn. energia w
paliwie [GJ/a]
% w bilansie
cieplnym
% w bilansie łcznym
Jedn. energia w
paliwie [GJ/a]
% w bilansie
cieplnym
% w bilansie łcznym
Biomasa t/rok 1 185 11 732 1,5% 1,3% 1 238 12 260 1,7% 1,4%
Gaz ziemny tys. m3/rok 5 126 153 037 19,8% 17,2% 5 274 158 206 22,0% 18,5%
LPG t/rok 959 22 427 2,9% 2,5% 859 20 250 2,8% 2,4%
olej opałowy t/rok 540 20 403 2,6% 2,3% 503 19 016 2,6% 2,2%
Paliwa w�glowe t/rok 37 415 548 174 71,0% 61,7% 33 729 495 328 69,0% 57,8%
En. Elektr. (ciepło) 5 523 16 325 2,1% - 4 398 12 723 1,8% -
En. Elektr. (ł�cznie) MWh
38 000 133 242 - 15,0% 43 800 151 416 - 17,7%
SUMA - 889 015 100% 100% - 856 476 100% 100%
Udział w bilansie cieplnym poszczególnych paliw b�dzie na zbli�onym poziomie do roku bazowego. Wszelkie zmiany zu�ycia energii cieplnej b�d� wynikały z zało�onych prac termo modernizacyjnych i przyrostu nowych odbiorców na terenie miasta.
Przy zało�eniu realizacji rozwoju paliw wg scenariusza I-go wyniki oblicze� zamieszczone powy�ej wskazuj�, �e najwi�kszy udział (ok. 60%) w bilansie energetycznym w roku 2020 b�d� miały paliwa w�glowe, a w dalszej kolejno�ci gaz ziemny 18,5%. Rozpatruj�c bilans cieplny szacuje si�, �e udział paliw w�glowych w produkcji energii cieplnej na potrzeby odbiorców wyniesie ok. 70%, a gazu ziemnego 22%.
Pozostałe paliwa nadal b�d� charakteryzowały si� niewielkim udziałem w bilansie energetycznym i b�dzie on zbli�ony do roku bazowego.
Ni�ej w formie graficznej zestawiono przewidywane zu�ycie paliw w perspektywie do 2020 r. wg scenariusza I.
66
Rys. 15 Obecny i perspektywiczny bilans energetyczny dla scenariusza I
Rys. 16 Obecna i perspektywiczna struktura paliw w bilansie energetycznym dla scenariusza I
Szacunkowych oblicze� bilansu energetycznego w Mie�cie D�blin dokonano wg zało�e� przyj�tych dla alternatywnego scenariusza II zu�ycia paliw. Kolejne tabele prezentuj� uzyskane wyniki.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2 003 2 010 2 020
E [G
J/a]
Energia elekt.
Olej opałowy
LPG
Gaz ziemny
Biomasa
Paliwa w�glowe
0
100 000
200 000
300 000
400 000
500 000
600 000
700 000
2 003 2 010 2 020
E [G
J/a]
Paliwa w�glowe
Biomasa
Gaz ziemny
LPG
Olej opałowy
Energia elekt.
67
Tab. 29 Bilans energetyczny M. D�blin dla scenariusza II w perspektywie roku 2020
2010 2020 PALIWO
Jedn. energia w
paliwie [GJ/a]
% w bilansie
cieplnym
% w bilansie łcznym
Jedn. energia w
paliwie [GJ/a]
% w bilansie
cieplnym
% w bilansie łcznym
Biomasa t/rok 2 370 23 463 3,0% 2,6% 2 683 26 564 3,7% 3,1%
Gaz ziemny tys. m3/rok 6 243 186 942 24,2% 21,0% 9 444 284 781 39,7% 33,3%
LPG t/rok 808 19 449 2,5% 2,2% 134 3 623 0,5% 0,4%
olej opałowy t/rok 324 12 252 1,6% 1,4% 10 376 0,1% 0,04%
OZE inne* - - 454 0,1% 0,1% - 7 432 1,0% 0,9%
Paliwa w�glowe t/rok 34 883 513 821 66,5% 57,8% 26 102 386 567 53,9% 45,1%
En. Elektr. (ciepło) 5 335 15 715 2,0% - 3 076 8 440 1,2% -
En. Elektr. (ł�cznie) MWh
37 812 132 632 - 14,9% 41 602 147 134 - 17,2%
SUMA - 889 015 100% 100% - 856 476 100% 100%
* kolektory słoneczne, pompy ciepła
W scenariuszu II zało�ono zwi�kszony udział gazu ziemnego. Zało�enia te przyczyni� si� do wi�kszego zu�ycia gazu w mie�cie w procesie pozyskiwania ciepła. Ocenia si�, �e do roku 2020 udział gazu ziemnego w ł�cznym bilansie energetycznym b�dzie stanowił ok. 33%. Przy zało�eniu rozwoju paliw wg scenariusza II przewiduje si�, wzrost zu�ycia gazu ziemnego o blisko 80%. Gaz ziemny jest drogim paliwem, dlatego przewiduje si�, �e tylko zamo�niejsza cz�� społecze�stwa w mie�cie zdecyduje si� na w ogrzewanie za pomoc� tego paliwa. Natomiast ze wzgl�du na du�y komfort przy korzystaniu oraz konkurencyjno� cenow� w porównaniu do energii elektrycznej czy gazu LPG zakłada si�, �e gaz ziemny b�dzie w znacznej cz��ci wykorzystywany na potrzeby przygotowania ciepłej wody i posiłków.
Udział paliw w�glowych nadal b�dzie najwi�kszy w zaspokajaniu potrzeb cieplnych (ponad 50%). Jednak udział ten b�dzie w przyszło�ci systematycznie zmniejszał si� (o ponad 30% w porównaniu do roku bazowego). Aktywne podej�cie władz miasta w ograniczeniu „niskiej emisji” i preferowaniu paliw ekologicznych przyczyni si� do stopniowego wypierania �ródeł w�glowych.
Przewiduje si�, �e do roku 2020 udział energii elektrycznej wg scenariusza II w całkowitym zu�yciu energii b�dzie wzrastał, mimo zmiany technologii wytwarzania ciepła dla przygotowania ciepłej wody u�ytkowej, tj. wypieranie elektrycznych podgrzewaczy na korzy� gazowych. Szacuj� si�, �e udział ten w roku 2020 b�dzie stanowił niewiele ponad 17% i nadal energia elektryczna na potrzeby cieplne b�dzie wykorzystywana sporadycznie.
Pozostałe paliwa przy realizacji scenariusza II b�d� mie relatywnie niewielki udział w bilansie energetycznym. Wykorzystanie oleju opałowego i gazu LPG przewiduje si� jedynie w niezgazyfikowanej cz��ci miasta.
Ni�ej w formie graficznej zestawiono przewidywane zu�ycie paliw w perspektywie do 2020 r. dla zało�onego scenariusza II.
68
Rys. 17 Obecny i perspektywiczny bilans energetyczny dla scenariusza II
Rys. 18 Obecna i perspektywiczna struktura paliw w bilansie energetycznym dla scenariusza II
Szacunkowych oblicze� bilansu energetycznego w Mie�cie D�blin dokonano wg zało�e� przyj�tych dla alternatywnego scenariusza III zu�ycia paliw. Kolejne tabele prezentuj� uzyskane wyniki.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2 003 2 010 2 020
E [G
J/a]
OZE
Energia elektr.
Olej opałowy
LPG
Gaz ziemny
Biomasa
Paliwo w�glowe
0
100 000
200 000
300 000
400 000
500 000
600 000
700 000
2 003 2 010 2 020
E [G
J/a]
Paliwo w�glowe
Biomasa
Gaz ziemny
LPG
Olej opałowy
Energia elektr.
OZE
69
Tab. 30 Bilans energetyczny M. D�blin dla scenariusza III w perspektywie roku 2020
2010 2020 PALIWO
Jedn. energia w
paliwie [GJ/a]
% w bilansie
cieplnym
% w bilansie łcznym
Jedn. energia w
paliwie [GJ/a]
% w bilansie
cieplnym
% w bilansie łcznym
Biomasa t/rok 2 370 23 463 3,0% 2,6% 11 385 133 356 18,6% 15,6%
Gaz ziemny tys. m3/rok 6 243 186 942 24,2% 21,0% 7 236 212 541 29,6% 24,8%
LPG t/rok 808 19 449 2,5% 2,2% 108 2 741 0,4% 0,3%
olej opałowy t/rok 324 12 252 1,6% 1,4% 10 376 0,1% 0,0%
OZE inne* - - 454 0,1% 0,1% - 8 499 1,2% 1,0%
Paliwa w�glowe t/rok 34 883 513 821 66,5% 57,8% 23 300 351 535 49,0% 41,0%
En. Elektr. (ciepło) 5 335 15 715 2,0% - 3 076 8 440 1,2% -
En. Elektr. (ł�cznie) MWh
37 812 132 632 - 14,9% 41 602 856 476 - 17,2%
SUMA - 889 015 100% 100% - 856 476 100% 100%
* kolektory słoneczne, pompy ciepła
Przy realizacji zało�e� wg scenariusza III na koniec analizowanego okresu ł�czny udział paliw odnawialnych (biomasa, pompy ciepła, kolektory słoneczne, itp.) w bilansie paliwowo-energetycznym w D�blinie mo�e stanowi blisko 16%. W scenariuszu tym zało�ono wykorzystanie biomasy do skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Tak wysoki udział paliw odnawialnych b�dzie zale�ał od aktywnego podej�cia władz miasta. Miasto D�blin nie posiada a� tak du�ych zasobów biomasy, dlatego we współpracy z gminami o�ciennymi nale�ałoby opracowa program pozyskania, składowania i wykorzystania tego paliwa na potrzeby cieplne.
Wykorzystanie biomasy i innych �ródeł odnawialnych przyczyni si� do ograniczenia zu�ycia paliw w�glowych. Udział tego paliwa b�dzie ulegał systematycznemu zmniejszaniu na korzy� bardziej ekologicznych paliw. Przewiduje si�, �e na koniec prognozowanego okresu ł�czny udział paliw w�glowych w bilansie energetycznym spadnie do ok. 40%. Wi�kszy spadek b�dzie uwarunkowany aktywnym podej�ciem władz miasta do rozwoju odnawialnych �ródeł na swoim terenie.
Natomiast gaz ziemny b�dzie wykazywał tendencj� zwy�kowa, ale ona b�dzie mniejsza ni� w scenariuszu II. Ł�czny udział gazu w bilansie paliwowo-energetycznym mo�e kształtowa si� na poziomie ok. 25%. W porównaniu do roku 2003 przewiduje si� zwi�kszenie zu�ycia o blisko 40%. Przewiduje si�, �e gaz ziemny b�dzie dominował w segmencie cieplnym zwi�zanym z przygotowaniem ciepłej wody oraz przygotowaniem posiłków.
Do roku 2020 udział energii elektrycznej w całkowitym bilansie energetycznym b�dzie niewiele wi�kszy od tego z roku bazowego, tj. ok. 17% (wobec 14% w roku 2003). Wynika to z tego, �e przewidywany globalny wzrost zapotrzebowania na energi� elektryczn�, b�dzie kompensowany zmian� paliwa wykorzystywanego na przygotowanie ciepłej wody na korzy� paliw odnawialnych (układy solarne, pompy ciepła) oraz gazu ziemnego.
Ni�ej w formie graficznej zestawiono przewidywane zu�ycie paliw w perspektywie do 2020 r. wg scenariusza III.
70
Rys. 19 Obecny i perspektywiczny bilans energetyczny dla scenariusza III
Rys. 20 Obecna i perspektywiczna struktura paliw w bilansie energetycznym dla scenariusza III
8.3 Podsumowanie
Wybór no�nika energii zale�y od kosztu paliw i mo�liwo�ci finansowych mieszka�ców. Zmiany struktury zu�ycia paliw w Polsce w przyszło�ci nie b�d� odbiega od trendów �wiatowych. Polityka pa�stw Unii Europejskiej zawiera elementy wspieraj�ce rozwój wykorzystania lokalnych �ródeł energii, w tym przede wszystkim energii odnawialnej. Ma to na celu uniezale�nienie Europy od waha� cen no�ników energii pierwotnej i zapewnienie bezpiecze�stwa energetycznego. Dlatego w przyszło�ci nale�y spodziewa si� zmniejszenia dominacji w�gla w strukturze paliw na rzecz gazu oraz paliw odnawialnych. W celu dostosowania si� do zmieniaj�cych si� trendów nale�y obserwowa rynek energii i odpowiednio stymulowa rozwój konkurencyjno�ci na swoim terenie co w przyszło�ci mo�e
0
100 000
200 000
300 000
400 000
500 000
600 000
700 000
2 003 2 010 2 020
E [G
J/a]
Paliwo w�glowe
Biomasa
Gaz ziemny
LPG
Olej opałowy
Energia elektr.
OZE
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2 003 2 010 2 020
E [G
J/a]
OZE
Energia elektr.
Olej opałowy
LPG
Gaz ziemny
Biomasa
Paliwo w�glowe
71
zaowocowa mniejszymi kosztami ciepła, a tak�e przyczyni si� do znacznej poprawy warunków �rodowiskowych.
Zgonie z polityk� energetyczn� pa�stwa jednym z mo�liwych do podj�cia przez Miasto D�blin działa� jest stworzenie i aktywne kreowanie programu wykorzystania energii ze �ródeł odnawialnych, promocji skojarzonej produkcji ciepła i energii elektrycznej, wdra�aniu programu likwidacji „niskiej emisji„ oraz minimalizacji zu�ycia energii i surowców.
Tempo wzrostu wykorzystania paliw odnawialnych, gazowych b�dzie zale�ało od sytuacji gospodarczej regionu, mo�liwo�ci finansowej społeczno�ci lokalnej, a tak�e od wzajemnej relacji cen no�ników energii cieplnej. Analizuj�c tendencj� zmian na rynkach �wiatowych wydaj� si� uzasadnione działania, maj�ce na celu maksymalne wykorzystanie własnych zasobów paliw odnawialnych. Jednak co do wyboru: zr�bki, odpady drzewne, słoma, układy solarne lub pompy ciepła powinna decydowa analiza techniczno-ekonomiczna.
Dla osi�gni�cia powy�szych celów zaleca si�:
• Realizacj� przył�czenia nowych odbiorców le��cych w s�siedztwie sieci ciepłowniczej lub w przypadku pozytywnych wska�ników ekonomicznych zwi�kszenia zasi�gu sieci;
• W przyszło�ci w przypadku realizacji wi�kszych inwestycji mieszkaniowych, usługowo-handlowych lub przemysłowych zaleca si� przeanalizowanie opłacalno�ci budowy lokalnych systemów ciepłowniczych; w przypadku braku opłacalno�ci preferowania ekologicznych indywidualnych �ródeł ciepła;
• promowanie skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej;
• w przypadku nieefektywnych kotłowni w�glowych lub małych wyeksploatowanych �ródeł indywidualnych zaleca si� pełn� modernizacj� i przystosowanie ich do spalania nast�puj�cych paliw: odnawialnych (głównie biomasa drzewna w ró�nej postaci), gazu ziemnego lub paliw w�glowych b�d� oleju opałowego (w przypadku terenów niezgazyfikowanych). Wybór no�nika ciepła powinien by zawsze poprzedzony analiza ekonomiczn�;
• w celu podniesienia efektywno�ci wytwarzania energii cieplnej stopniow� wymian� urz�dze� o sprawno�ci ni�szej ni� 80%;
• preferowanie kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody u�ytkowej. Takie rozwi�zanie nale�y w szczególno�ci uwzgl�dnia przy realizacji nowych inwestycji, np.: domów jednorodzinnych lub przy modernizacji starych obiektów np.: szkoły, hale sportowe;
• Miasto D�blin poło�one jest na terenie o znacz�cych zasobach energii geotermalnej. Przy obecnym zaawansowaniu technologicznym i du�ym rozproszeniu odbiorców w gminie inwestycja ta nie ma uzasadnienia ekonomicznego. W przypadku pojawienia si� nowej technologii gwarantuj�cej opłacalno� takiej inwestycji zaleca si� wykorzystanie energii geotermalnej na potrzeby cieplne;
• W celu aktywizacji lokalnego społecze�stwa, zwi�kszenie bezpiecze�stwa energety-cznego miasta zaleca si� stworzenia plantacji ro�lin energetycznych (np: wierzby energetycznej, malwy pensylwa�skiej). Dlatego zaleca si� zalesienia gruntów porolnych, nieu�ytków, gleb zdegradowanych;
• Stworzenie i prowadzenie profesjonalnych punktów informacyjnych oraz prowadzenie szerokiej promocji na temat wykorzystywania odnawialnych zasobów paliwowych;
• Nawi�zanie współpracy z gminami o�ciennymi w celu wymiany do�wiadcze� zwi�zanych z wdra�aniem odnawialnych �ródeł energii (mo�liwo�ci współpracy mi�dzygminnej szerzej przedstawiono w rozdziale 13). Nale�ałoby opracowa program, który okre�liłby
72
zakres prac potrzebnych do wykonania, m.in. w zakresie pozyskania, składowania i dystrybucji paliw. Opracowanie i wdra�ania programu dla kilku gmin jest korzystniejsze, m.in. poprzez zwi�kszenie szans dofinansowania np.: z funduszy UE na tego typu przedsi�wzi�cia. Cz�sto dofinansowanie za pomoc� bezzwrotnych dotacji decyduje o powodzeniu takich inwestycji. Wymagałoby to aktywnego udziału władz miasta w procesie wykorzystania odnawialnych �ródeł energii, w szczególno�ci w zasobach administrowanych i finansowanych z bud�etu miasta;
• Przy realizacji przedsi�wzi� technicznych zmierzaj�cych do zast�powania tradycyjnych �ródeł ciepła na odnawialne (np. biopaliwa, pompy ciepła, kolektory słoneczne, itp), zaleca si� uzyskania dotacji lub preferencyjnych kredytów np.: z Narodowego Funduszu Ochrony �rodowiska EKOFUNDUSZ, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony �rodowiska i Gospodarki Wodnej (do 50 % kosztów inwestycji), funduszy UE, itp.;
73
9 STAN ZASIALANIA MIASTA D�BLIN W ENERGI� ELEKTRYCZN�
9.1 Ocena stanu obecnego zaopatrzenia miasta w energi� elektryczn
Miasto D�blin jest zasilane w energi� elektryczn� z krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE). Poni�ej przedstawiono krótk� charakterystyk� podstawowych urz�dze� systemu oraz charakterystyk� odbiorców energii elektrycznej w mie�cie.
9.1.1 Dostawca energii Elektrycznej
Dostawc� energii elektrycznej dla terenu Miasta s� Lubelskie Zakłady Energetyczne LUBZEL S.A. Podstawowymi jednostkami s� zakłady energetyczne: Lublin- miasto, Lublin- teren, Kra�nik, Lubartów, Puławy, Biała Podlaska, Radzy� Za sprawno� systemu elektroenergetycznego oraz jego rozbudow� na terenie miasta odpowiada Zakład Energetyczny Puławy.
Rejon Energetyczny Puławy, a od 1997 roku - Zakład Energetyczny obejmuje swym działaniem obszar o ł�cznej powierzchni 1 834 km2. Aktualnie obsługuje ponad 85 tysi�cy punktów poboru zaopatruj�c w energi� elektryczn� około 225 tysi�cy ludno�ci na terenie trzech powiatów.
Taryfy na energi� elektryczn
Od 1 lipca 2003 roku do 31.12.2004, na terenie działania Lubelskich Zakładów Energetycznych LUBZEL S.A. obowi�zuje taryfa zatwierdzona decyzj� Prezesa Urz�du Regulacji Energetyki z dnia 16 czerwca 2003 roku nr DTA-821/2707-E/3/2003/WD. Taryfa okre�la w szczególno�ci:
• szczegółowe zasady rozlicze� za energi� elektryczn�,
• szczegółowe zasady rozlicze� za usługi przesyłowe,
• ceny i stawki opłat stosowane w rozliczeniach z odbiorcami,
• zasady ustalania opłat za przył�czanie podmiotów do sieci,
• zasady kwalifikacji odbiorców do grup taryfowych,
• bonifikaty i upusty za niedotrzymanie standardów jako�ciowych obsługi odbiorców,
• opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej,
• zasady ustalania stawek opłat za dodatkowe usługi lub czynno�ci wykonywane na dodatkowe zlecenie przył�czonego podmiotu.
9.1.2 Sie� elektroenergetyczna zasilajca Miasta D�blin
9.1.2.1 Sie� zasilaj�ca 110kV
Miasto D�blin jest zasilana w energi� elektryczn� z Głównego Punktu Zasilania (GPZ) D�blin przył�czonego do linii 110kV. W skład infrastruktury 110 kV zasilaj�cej miasto w energi� elektryczn� wchodzi GPZ Puławy oraz GPZ Ryki.
W stacji GPZ D�blin zainstalowane s� dwa transformatory 110/SN kV:
• TR 1 115/15,75 kV o mocy 16 MVA
• TR 2 115/16,5 kV o mocy 16 MVA
74
Stacja transformatorowa GPZ ma za zadanie obni�enie wysokiego napi�cia (110kV) na napi�cie �rednie (15 kV) i jest głównym punktem zasilania dla całego obszaru Miasta D�blin. Podstawowym zadaniem stacji GPZ jest transformacja wysokiego napi�cia energii elektrycznej w liniach przesyłowych i "wprowadzanie" jej w lokaln� sie rozdzielcz� �redniego napi�cia 15kV zasilaj�c� odbiorców przemysłowych i komunalnych. St�d lokalizacja stacji, a tak�e moc znamionowa transformatorów jest �ci�le powi�zana z zapotrzebowaniem energii elektrycznej na danym obszarze.
Obecnie GPZ D�blin posiada znaczne rezerwy mocy, pozwalaj�ce zaspokoi w przyszło�ci wi�ksze zapotrzebowanie na terenie miasta. Stan GPZ okre�lany jest jako dostateczny, w przyszło�ci nale�y spodziewa si� gruntownej modernizacji stacji. Modernizacja doprowadzi do poprawy warunków zasilania i wyeliminuje przerwy w dostawie energii elektrycznej spowodowane awariami.
9.1.2.2 Sie� elektroenergetyczna rozdzielcza 15 kV i 0.4 kV oraz stacje transformatorowe SN
Infrastruktura przesyłowa na napi�ciu 15 kV jest zrealizowana w technologii napowietrznej oraz kablowej. Przy modernizacjach i rozbudowie sieci �redniego napi�cia standardem na terenie miasta staje si� sie kablowa. Transformatory zlokalizowane na liniach 15kV zasilaj� bezpo�rednio sie rozdzielcz� 0,4kV Wi�kszo� z nich nale�y do Zakładu Energetycznego. Nieliczni duzi odbiorcy energii elektrycznej zasilani s� z linii 15kV. Moc stacji transformatorowych uzale�niona jest od wielko�ci obci��enia w danym obszarze miasta. Ł�czna moc transformatorów wynosi 22,5 MW. W sieci 15kV oraz w stacjach transformatorowych mo�liwe jest zwi�kszenie dostaw mocy, ale w przypadku niektórych stacji transformatorowych mo�e to wi�za si� z konieczno�ci� wymiany transformatora. Wykaz obci��e� stacji transformatorowych w mie�cie przedstawia poni�sza tabela.
Tab. 31 Wykaz stacji transformatorowych na terenie miasta
L.p. Nazwa stacji Adres Moc transformatora [kVA]
Obci��enie stacji [%]
Nazwa stacji (nr eksploatacyjny)
1 D�BLIN ST-1 ul.Nadwi�lanka 75 50 30083
2 D�BLIN ST-10 ul.Puławskiego 100 80 30092
3 D�BLIN ST-11 ul.Warszawska 160 75 30093
4 D�BLIN ST-12 ul.Grunwaldzka 1030 40 30094
5 D�BLIN ST-13 ul.Kocka 160 70 30095
6 D�BLIN ST-14 ul.Kocka 160 60 30096
7 D�BLIN ST-15 ul.Krasickiego 160 65 30097
8 D�BLIN ST-16 ul.Jagiello�ska 200 38 30098
9 D�BLIN ST-17 ul.Towarowa 100 24 30099
10 D�BLIN ST-18 ul.Ko�ciuszki 100 52 30100
11 D�BLIN ST-19 ul.15 PP Wilków 400 45 30101
12 D�BLIN ST-2 ul.Okrzei 160 80 30084
13 D�BLIN ST-20 ul.Sienkiewicza 560 30 30102
14 D�BLIN ST-21 ul.Wi�lana 400 38 30103
15 D�BLIN ST-22 ul.Wi�lana 250 44 30104
16 D�BLIN ST-23 ul.Wi�lana 250 45 30105
17 D�BLIN ST-24 ul.Wi�lana 250 51 30106
75
18 D�BLIN ST-25 ul.Wi�lana 400 24 30107
19 D�BLIN ST-27 Lotnisko 400 10 30109
20 D�BLIN ST-28 ul.PCK 630 45 30110
21 D�BLIN ST-29 ul.1000-lecia 250 40 30111
22 D�BLIN ST-3 ul.Młynki 100 44 30085
23 D�BLIN ST-30 Lotnisko 630 5 30112
24 D�BLIN ST-32 Lotnisko 630 34 30114
25 D�BLIN ST-33 Lotnisko 250 2 30115
26 D�BLIN ST-34 Lotnisko 400 30 30116
27 D�BLIN ST-35 Lotnisko 250 40 30117
28 D�BLIN ST-36 Lotnisko 400 20 30118
29 D�BLIN ST-37 Lotnisko 400 17 30119
30 D�BLIN ST-38 Lotnisko 400 25 30120
31 D�BLIN ST-39 Lotnisko 1030 33 30121
32 D�BLIN ST-4 ul.Krzywa 400 25 30086
33 D�BLIN ST-40 Lotnisko 630 25 30122
34 D�BLIN ST-41 Lotnisko 1000 27 30123
35 D�BLIN ST-42 Lotnisko 400 30 30124
36 D�BLIN ST-43 Lotnisko 160 10 30125
37 D�BLIN ST-43 Lotnisko 160 15 30125
38 D�BLIN ST-44 Lotnisko 250 24 30625
39 D�BLIN ST-45 Lotnisko 320 5 37002
40 D�BLIN ST-46 Lotnisko 50 37 37003
41 D�BLIN ST-48 Lotnisko 63 1 30126
42 D�BLIN ST-49 ul.Niepodległo�ci 400 39 30127
43 D�BLIN ST-5 ul.Nowa 100 40 30087
44 D�BLIN ST-50 Lotnisko 160 5 37001
45 D�BLIN ST-51 ul.St��ycka 400 34 30128
46 D�BLIN ST-52 Stadion 400 6 30622
47 D�BLIN ST-53 Masów 630 31 30730
48 D�BLIN ST-54 Masów 400 40 30623
49 D�BLIN ST-55 Masów 400 35 30624
50 D�BLIN ST-56 Lotnisko 400 13 30630
51 D�BLIN ST-57 Lotnisko 630 38 30632
52 D�BLIN ST-58 Lotnisko 630 51 30642
53 D�BLIN ST-59 Twierdza 250 57 30643
54 D�BLIN ST-6 ul.Stara 100 76 30088
55 D�BLIN ST-60 Twierdza 400 39 30644
56 D�BLIN ST-61 Twierdza 630 10 30645
76
57 D�BLIN ST-62 ul.Staszica 400 29 30651
58 D�BLIN ST-63 Lotnisko 410 10 30652
59 D�BLIN ST-64 ul.Ballona 400 11 30655
60 D�BLIN ST-65 ul.Wi�lana 250 33 30669
61 D�BLIN ST-66 Masów 400 16 30705
62 D�BLIN ST-67 ul.15 PP Wilków 400 11 30706
63 D�BLIN ST-68 Lotnisko 250 27 30738
64 D�BLIN ST-69 ul.15 PP Wilków 250 32 30731
65 D�BLIN ST-7 ul.1000-lecia 160 42 30089
66 D�BLIN ST-70 Masów 400 30 30737
67 D�BLIN ST-71 ul.Konopnickiej 160 71 30740
68 D�BLIN ST-72 ul.Jagiełły 400 16 30751
69 D�BLIN ST-73 ul.Jagiełły 400 38 30752
70 D�BLIN ST-74 ul.Jagiełły 250 24 30753
71 D�BLIN ST-76 ul. 1-go Maja 160 53 30755
72 D�BLIN ST-77 ul.Dworcowa 100 45 30892
73 D�BLIN ST-78 Twierdza 160 11 30912
74 D�BLIN ST-79 Lotnisko 400 18 30915
75 D�BLIN ST-8 ul.Lipowa 160 27 30090
76 D�BLIN ST-81 ul.St��ycka 400 12 30939
77 D�BLIN ST-82 ul.St��ycka 250 23 30940
78 D�BLIN ST-88 Lotnisko 160 10 31127
79 D�BLIN ST-85 Masów 400 20 31091
80 D�BLIN ST-89 ul.Lipowa 100 34 31129
81 D�BLIN ST-9 ul. 1-go Maja 250 38 30091
82 D�BLIN ST-90 ul.Polna 63 43 31130
83 D�BLIN ST-94 ul.Reymonta 100 55 31410
Sie rozdzielcza niskiego napi�cia (nn) 0.4kV jest sieci� bezpo�rednio zasilaj�c� odbiorców komunalno-bytowych, z sektora handlu i usług oraz niewielkich odbiorców przemysłowych. Składaj� si� na ni�: zł�cza kablowe oraz linie elektroenergetyczne 0.4 kV. Sie nn pracuje jako promieniowa otwarta. Ze wzgl�du na charakter odbiorców mo�na j� podzieli na sie zasilaj�c� odbiorców w energi� elektryczn� oraz sie o�wietleniow�. Obecnie wi�kszo� nowo powstaj�cych linii zasilaj�cych 0,4 kV jest budowana w technologii napowietrznej izolowanej – znacznie trwalszej, bardziej niezawodnej, mniej nara�onej na uszkodzenia mechaniczne i zwarcia w stosunku do linii tradycyjnych. Podobnie standardem na terenie miasta s� izolowane przył�cza do budynków z sieci napowietrznych – elementy sieci najbardziej podatne na uszkodzenia i awarie. Dotyczy to zarówno nowo instalowanych odbiorców jak i prowadzonych sukcesywnie działa� wymiany starych przył�czy na nowe u istniej�cych odbiorców.
Stan techniczny linii elektroenergetycznych na terenie miasta nale�y oceni jako zadawalaj�cy. Linie napowietrzne podlegaj� zabiegom eksploatacyjnym, s� remontowane i modernizowane na miar� posiadanych przez zakład energetyczny �rodków finansowych.
77
Problemy zwi�zane z zani�eniem parametrów dostarczanej energii s� zgłaszane przez poszczególnych odbiorców i usuwane na bie��co. Standardy jako�ciowe energii elektrycznej s� dotrzymywane z zachowaniem odchyle� dopuszczonych przepisami. Dalsza rozbudowa sieci, budowa stacji transformatorowych na terenie Miasta D�blin prowadzona b�dzie zgodnie z planem rozwoju spółki LUBZEL ZE Puławy opracowanym na lata 2004-2006. Poni�ej w tabeli przedstawiono zestawienie inwestycji sieciowych na terenie miasta w najbli�szych latach.
Tab. 32 Zestawienie inwestycji sieciowych dla miasta D�blin w latach 2004-2006
Wyszczególnienie Ilo��
słupowe 1 Stacje transformatorowe szt.
wn�trzowe 8
napowietrzne 1 Linie SN km
kablowe 5
napowietrzne 2,3 Linie nn km
kablowe 5,8
9.2 Odbiorcy energii elektrycznej na terenie Miasta D�blin
Wi�kszo� odbiorców w mie�cie rozliczana jest wg taryfy G oraz C. S� to zabudowania mieszkaniowe, komunalne, placówki handlowo-usługowe i o�wietlenie. S� oni przył�czeni do sieci najni�szego napi�cia do 1kV. Wspóln� cech� tych odbiorców jest zmienno� poboru energii elektrycznej w okresie doby i w okresie poszczególnych pór roku.
W grupie taryfowej G rozlicza si� potrzeby miejskich i wiejskich gospodarstw domowych oraz pomieszcze� zwi�zanych z prowadzeniem tych gospodarstw (np.: strych, piwnica, gara�e), domy letniskowe, lokale o charakterze zbiorowego zamieszkania (np.: internaty, hotele robotnicze, plebanie, itp). W gospodarstwach rolnych cało� energii rozlicza si� wg taryfy G oraz C. W taryfie C rozlicza si� tylko potrzeby gospodarstw maj�cych charakter produkcyjno – handlowy np.: szklarnie, chłodnie, pieczarkarnie, itp. W taryfie C rozlicza si� tak�e handel, usługi, o�wietlenie uliczne oraz drobny przemysł. Odbiorcy grupy taryfowej B zasilani s� o napi�ciu wy�szym ni� 1 kV. W tej taryfie na terenie miasta s� rozliczani nieliczni duzi odbiorcy energii elektrycznej.
Dla poszczególnych grup u�ytkowników w kolejnej tabeli przedstawiono zu�ycie energii elektrycznej w roku 2003. W tabeli dla grupy taryfowej B umieszczono zu�ycie energii elektrycznej tylko tych odbiorców, którzy wypełnili ankiet� na temat zu�ycia tego medium. S� to zakłady WZL, WZI oraz jednostki wojskowe. Wynika to z braku mo�liwo�ci uzyskania dokładnych informacji o zu�yciu energii elektrycznej przez pozostałych wi�kszych odbiorców (PKP, Sanchem, ALLMIZ i inne), wielko� ta uzale�niona jest w znacznej mierze od procesu produkcyjnego danego zakładu.
78
Tab. 33 Ilo�� odbiorców i zu�ycie energii elektrycznej wg typu odbiorcy
Zu�ycie Kategoria odbiorców Ilo�� odbiorców
MWh/rok Gospodarstwa domowe G 6 697 10 725
Drobni odbiorcy handlowi, o�wietlenie ulic, inne C b.d. 12 727
Zakłady przemysłowe, JW B 5 10 849
RAZEM - 34 301
Powy�sza tabela zawiera dane uzyskane w Zakładzie Energetycznym Puławy. Jak wynika z zamieszczonych danych aktualnie ł�czne zu�ycie energii elektrycznej w mie�cie wynosi ponad 34 MWh rocznie. Energia elektryczna w mie�cie wykorzystywana jest przede wszystkim do zasilania ró�nego rodzaju urz�dze� wytwórczych oraz na potrzeby bytowe w gospodarstwach domowych. W przypadku zaspokajania potrzeb cieplnych energia elektryczna jest wykorzystywana głównie w segmencie cieplnym zwi�zanym z przygotowa-niem ciepłej wody.
Zu�ycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych wynosi obecnie ok. 10,7 GWh. �rednio na gospodarstwo domowe przypada 1,55 MWh. Wska�nik ten jest zbli�ony do zu�ycia w gospodarstwach domowych w powiecie ryckim oraz mniejszy ni� w województwie lubelskim (1,73 MWh/gosp. dom.). Poni�ej przedstawiono �rednie zu�ycie energii elektrycznej w latach 1996-20039 w gospodarstwach domowych wyst�puj�cych na terenie miasta.
Rys. 21 �rednie zu�ycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w latach 1996-2003
Na terenie miasta zainstalowanych jest aktualnie 1 114 punktów �wietlnych10. Ł�czna moc zainstalowanych punktów wynosi ok. 160 kW. Miasto prowadzi systematyczn� wymian� o�wietlenia rt�ciowego na sodowe. W najbli�szym czasie planuje si� rozbudow� punktów �wietlnych na os. Wi�lana-Wysokie oraz na skrzy�owaniu ul. Spacerowej i Szpitalnej.
9 na podstawie danych z GUS-u 10 informacja z UM D�blin
1.35
1.40
1.45
1.50
1.55
1.60
1.65
1.70
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Rok
MW
h/go
sp. d
om
79
9.3 Perspektywiczne zu�ycie energii elektrycznej na terenia gminy
Z punktu widzenia Miasta D�blin, potwierdzeniem bezpiecze�stwa energetycznego w obszarze zaopatrzenia w energi� elektryczn� jest zdolno� do zaspokojenia najwi�kszych spodziewanych potrzeb. Zmiana wielko�ci zu�ycia energii elektrycznej na terenie miasta b�dzie wynika z wielu czynników. W przypadku odbiorców indywidualnych b�d� to z jednej strony czynniki wpływaj�ce na obni�enie zu�ycia skutkiem wprowadzania nowych, energooszcz�dnych technologii urz�dze� elektrycznych u�ytku domowego oraz statystyczne zmniejszenie si� ilo�ci osób w rodzinie. Z drugiej za� strony wzrasta b�dzie ilo� urz�dze� przypadaj�cych na statystyczn� rodzin� oraz wzro�nie ilo� odbiorców energii elektrycznej.
W przypadku infrastruktury elektroenergetycznej oznacza to oprócz zapewnienia bezpiecze�stwa zasilania mieszka�ców miasta równie� stworzenie podstaw dla zasilania w energi� elektryczn� wszystkich obszarów gminy stwarzaj�cych potencjalne mo�liwo�ci rozwoju dla ka�dego typu budownictwa. Ilo� nowych odbiorców na terenie miasta ulegnie zwi�kszeniu do roku 2020, wynika to głównie z zało�onej poprawy warunków zamieszkania („rozg�szczenie mieszka�”) i przyrostu liczby gospodarstw domowych. Tereny rozwojowe pod zabudow� mieszkaniow� przedstawiono w rozdziale 5.1. Wraz z rozwojem zabudowy mieszkaniowej b�d� rozwijały si� usługi komercyjne: handel detaliczny, usługi rzemie�lnicze. Rozwój tego sektora b�dzie adekwatny do przyrostu liczby mieszka�ców w nowym budownictwie mieszkaniowym.
Poniewa� brak jest przesłanek, aby dokona na poziomie miasta prognozy rozwoju sektorów wytwórczego oraz handlu i usług przyj�to w opracowaniu wska�niki wzrostu zu�ycia energii na podstawie prognoz dla całego kraju zawartych w „Zało�eniach polityki energetycznej Polski do 2020 roku” według najbardziej prawdopodobnego scenariusza „odniesienia” z uwzgl�dnieniem zmian przedstawionych w „Zało�eniach polityki energetycznej Polski do 2020 roku – Ocena realizacji i korekta”. W przyszło�ci nast�pi wzrost zu�ycia energii elektrycznej dla sektora usługowego na poziomie 2,75% �rednio rocznie, natomiast dla gospodarstw domowych na poziomie 1%.
W przypadku odbiorców przemysłowych okre�lenie potrzeb jest niezwykle trudne. W ostatnim czasie nast�pił znaczy spadek zu�ycie energii elektrycznej w zakładach wojskowych (brak wi�kszych zamówie�), PKP (nast�puje proces restrukturyzacji, wiele budynków zostało wył�czonych z u�ytkowania) oraz w jednostkach wojskowych (reorganizacja). Cz�� wi�kszych ankietowanych odbiorców nie udzieliła odpowiedzi dotycz�cych prognoz zapotrzebowania na moc i zu�ycia energii elektrycznej. Jedynie Sanchem planuje w najbli�szym czasie zwi�kszenie produkcji. Charakter potencjalnych nowych podmiotów gospodarczych na wydzielonym przez miasto terenie jest nieznany. Dlatego w opracowaniu rozwa�aj�c potencjalne mo�liwo�ci rozwoju przemysłu na obszarze miasta oraz przewiduj�c wprowadzania nowoczesnych, energooszcz�dnych technologii, przyj�to, �e zu�ycie energii elektrycznej do 2020 roku b�dzie kształtowało si� na poziomie wy�szym o 15% od obecnego.
W poni�szej tabeli zamieszczono obecne i prognozowane wielko�ci zu�ycia energii elektrycznej.
80
Tab. 34 Zu�ycie energii elektrycznej w Mie�cie D�blin do 2020 roku
2003 2010 2020 Typ odbiorcy MWh MWh MWh
Gospodarstwa domowe, rolne 10 725 11 700 13 200
Drobny przemysł, usługi, o�wietlenie 12 727 14 900 18 100
Przemysł 10 849 11 400 12 500
Ł�cznie 34 301 38 000 43 800
Z przeprowadzonych symulacji i analiz wynika, �e w przyszło�ci nast�pi wzrost zu�ycia energii elektrycznej w Mie�cie D�blin z 34GWh w roku bazowym do około 43,8 GWh (wzrost o niecałe ok. 30%). Najwi�kszy wzrost zu�ycia energii elektrycznej b�dzie widoczny w sektorze handlowo-usługowym oraz w drobnych podmiotach wytwórczych.
9.4 Ocena mo�liwo�ci produkcji energii elektrycznej z odnawialnych �ródeł energii
9.4.1 Energia wodna
Miasto poło�one jest w pobli�y uj�cia rzeki Wieprz do Wisły. Cały obszar województwa lubelskiego le�y w dorzeczu Wisły, w dwóch regionach wodnych: Wisły �rodkowej i Wisły Górnej. Do odcinków rzek, w których wyst�puj� znaczne zasoby wodne na terenie województwa lubelskiego nale��:
- zlewnia Wisły – Wisła na całej długo�ci wzdłu� granicy województwa,
- zlewnia Wieprza – Wieprz, odcinek Lubartów – Ko�min,
- zlewnia Bugu – Bug na całej długo�ci wzdłu� granicy pa�stwa.
Zgodnie z Prawem wodnym tylko zasoby wodne Wieprza mo�na w cało�ci rozdysponowa na terenie województwa lubelskiego. Wynika to z faktu, �e praktycznie cały obszar zlewni jest poło�ony w woj. lubelskim. Natomiast w przypadku zagospodarowania zasobów wodnych Wisły i Bugu nale�y uwzgl�dnia potrzeby innych województw.
Potencjał teoretyczny zasobów wodno-energetycznych zlewni Wieprza wynosi ok. 358 GWh.11 Bior�c pod uwag�, �e te zasoby w cało�ci nie mog� by wykorzystane (bezzwrotne pobory wody do celów nieenergetycznych, braku technicznych mo�liwo�ci wykorzystania niektórych odcinków rzek, uwarunkowania przyrodniczo – krajobrazowe, itp), potencjał techniczny dla dolnego odcinka rzeki nale�ałoby przyj� na poziomie ok. 50% warto�ci teoretycznych.
Na terenie miasta w chwili obecnej nie ma warunków do budowy urz�dze� hydrologicznych, dlatego nie przewiduje si� w przyszło�ci wykorzystania energii wody do produkcji energii elektrycznej.
9.4.2 Energia wiatru
Obszar miasta D�blin znajduje si� w strefie korzystnej dla lokalizacji siłowni wiatrowych. Potencjał energetyczny wiatru wynosi ok. 1100 kWh/rok, �rednia pr�dko� wiatru na wysoko�ci 30 m wynosi ok. 4,0-4,5 m/s. Dla uzyskania realnych potrzeb energetycznych wymagane jest wyst�powanie wiatrów o stałym nat��eniu i pr�dko�ciach powy�ej 4 m/s.
11 Wojewódzki program rozwoju alternatywnych �ródeł energii na terenie województwa lubelskiego
81
W przyszło�ci nie przewiduje si� wi�kszego rozwoju energetyki wiatrowej na terenie miasta. Jednak w przyszło�ci nie wyklucza si� lokalizacji pojedynczych obiektów o mocach rz�du kilkaset kW.
9.5 Podsumowanie oceny stanu zasilania Miasta D�blin w energi� elektryczn
Za stan techniczny sieci elektroenergetycznej na terenie miasta odpowiada ZE Puławy. Stan zasilania miasta w energi� elektryczn� mo�na uzna za zadowalaj�cy. Du�e rezerwy stacji transformatorowych pozwalaj� na podł�czenie do systemu energetycznego i zwi�kszenie liczby odbiorców. W ramach prac modernizacyjnych prowadzone s� przez Zakład Energetyczny Puławy działania, które maj� na celu popraw� bezpiecze�stwa zaopatrzenia miasta w energi� elektryczn�. Przewidywane prace modernizacyjne stacji GPZ i nowych stacji transformatorowych SN, linii zarówno SN i nn prowadz� do wniosku, �e w najbli�szej przyszło�ci nie zachodzi zagro�enie obni�enie jako�ci dostaw energii. Prowadz�c prace modernizacyjne nale�y d��y do zast�powania istniej�cych linii napowietrznych liniami kablowymi, w szczególno�ci na terenach zurbanizowanych oraz przewidzianych do zagospodarowania w miejscowych planach (np: Lipowa).
Konieczno� wykonania nowych inwestycji zwi�zanych z rozwojem sieci elektroenergetycznych SN i nn b�dzie wynikała w celu zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energi� elektryczn� odbiorców zlokalizowanych na terenie miasta. Realizacja zaplanowanej rozbudowy sieci b�dzie uzale�niona od rzeczywistego wzrostu liczby odbiorców. St�d istotnym b�d� kwestie prowadzenia przez miasto jednolitej polityki rozwoju, umo�liwiaj�cej Przedsi�biorstwom Energetycznym koncentracj� �rodków przeznaczanych na rozwój sieci w wydzielonych obszarach miasta. Ustawa Prawo Energetyczne, nakłada na przedsi�biorstwa energetyczne obowi�zek realizacji, finansowania i rozbudowy sieci oraz przył�czanie odbiorców, przy czym opłaty przył�czeniowe stanowi b�d� ¼ rzeczywistych nakładów przedsi�biorstwa na inwestycje. Warunkiem jest, by dane zadanie inwestycyjne było przewidziane w zało�eniach do planu zaopatrzenia w media energetyczne.
W przyszło�ci na terenie miasta przewiduje si� stopniowy przyrost nowych odbiorców - zabudowa� mieszkaniowych, placówek handlowo-usługowych. S� to obszary uj�te w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W pierwszej kolejno�ci, ze wzgl�du na atrakcyjno� terenów, przewiduje si� zagospodarowanie obszarów: Lipowa III, V, Vi oraz Centrum. Oczywi�cie zakłada si� tak�e uzupełnienie i kontynuacj� zabudowy mieszkaniowej w obr�bie istniej�cego układu. Dla tych obszarów miasta zakład energetyczny w perspektywie kilku lat powinien sporz�dzi szczegółowe plany rozwoju sieci rozdzielczej i uwzgl�dni je w planach rozwoju przedsi�biorstwa – zgodnie z postanowieniami Ustawy Prawo Energetyczne.
Współpraca pomi�dzy Miastem i Zakładem Energetycznym Puławy w zakresie rozwoju sieci elektroenergetycznej powinna polega na planowym prowadzeniu przez władze miasta polityki rozwoju obszarów pod zabudow�. Przedsi�biorstwa Energetyczne kieruj� si� kryteriami kosztów przy planowaniu nowych podł�cze�. Równoczesny rozwój budownictwa w wielu obszarach mo�e prowadzi do spowolnienia procesu rozbudowy sieci przez ZE. Przedsi�biorstwa energetyczne, dysponuj�c ograniczonymi �rodkami inwestycyjnymi, preferuj� inwestycje skierowane do obszarów o najwy�szej g�sto�ci zapotrzebowania na energi� (najwi�kszej liczbie odbiorców). Wyra�ne preferowanie przez władze samorz�dowe rozwoju budownictwa w ograniczonej liczbie obszarów miasta, mo�e by podstaw� do negocjowania z przedsi�biorstwem energetycznym warunków i zakresu rozbudowy sieci oraz zasad przył�czania nowych odbiorców. W przeciwnym przypadku, gdy Przedsi�biorstwo Energetyczne nie ma gwarancji okre�lonego poziomu zu�ycia (sprzeda�y przez ZE) energii,
82
decyduje si� na poniesienie kosztów przył�czenia nowego odbiorcy dopiero na okre�lonym etapie zaawansowania budowy obiektu
Przy konstruowaniu Planu zagospodarowania przestrzennego Miasta D�blin nale�y pami�ta o wytyczaniu korytarzy technicznych dla mediów energetycznych. Wielko� korytarzy powinna umo�liwia u�ycie ci��kiego sprz�tu. Zabezpieczenie swobodnego dost�pu do magistrali przesyłowych mediów energetycznych pozwoli unikn� dodatkowych kosztów ponoszonych przez przedsi�biorstwa energetyczne na usuwanie kolizji, podniesie niezawodno� zasilania, skróci czas usuwania ewentualnych awarii i obni�y koszty odtworzenia stanu istniej�cego po usuwaniu awarii. Wszystko to b�dzie sprzyjało podniesieniu bezpiecze�stwa i pewno�ci zasilania w media energetyczne mieszka�ców miasta.
Powstanie odnawialnych �ródeł energii elektrycznej nie przyczyni si� w znaczny sposób do zwi�kszenia bezpiecze�stwa dostaw energii elektrycznej na terenie miasta. Lokalne uwarunkowania pozwalaj� na wybudowanie �ródeł o niewielkiej mocy zainstalowanej. Jednak celowym wydaj� si� maksymalne wykorzystanie �rodowiskowych uwarunkowa� regionu poniewa� stanowi� uzupełnienie lokalnego systemu zaopatrzenia w energi�.
9.6 Przedsi�wzi�cia racjonalizujce u�ytkowanie energii elektrycznej w instalacjach przemysłowych i u odbiorców indywidualnych
Oceniaj�c zu�ycie energii elektrycznej w sektorze komunalno-bytowym, mo�na stwierdzi , �e istniej� znacz�ce potencjalne mo�liwo�ci obni�enia zu�ycia energii. Do�wiadczenia krajów zachodnich, w których uzyskano popraw� w zakresie racjonalizacji zu�ycia energii elektrycznej wykazuj�, �e najwi�ksze oszcz�dno�ci mo�na uzyska poprzez:
• propagowanie i promowanie energooszcz�dnych podstaw społecze�stwa,
• promocj� urz�dze� energooszcz�dnych,
• wprowadzenie za�wiadcze� o energooszcz�dno�ci urz�dze�,
• modernizacji instalacji o�wietleniowych.
Poniewa� wdra�anie działa� energooszcz�dnych zale�y od postaw indywidualnych odbiorców, a niemo�liwe jest, by do ka�dego z nich dotarł audytor energetyczny konieczne jest organizowanie akcji promocyjnych, dzi�ki którym informacje o zu�yciu energii elektrycznej przez typowe urz�dzenia domowe trafiałyby do indywidualnych odbiorców. Odbiorca mo�e na ich podstawie oszacowa roczne oszcz�dno�ci energii, które b�d� nast�pstwem wymiany lub rezygnacji z energochłonnych odbiorników.
Oszcz�dno�ci zu�ycia energii elektrycznej mo�na uzyska poprzez:
• wła�ciwe wykorzystanie �wiatła dziennego;
• wymian� tradycyjnych �arówek na energooszcz�dne �wietlówki kompaktowe;
• zastosowanie urz�dze� do automatycznego wł�czania i wył�czania o�wietlenia poprzez czujniki zmierzchowe, detektory ruchu czy automaty schodowe);
• zastosowanie urz�dze� do regulacji nat��enia o�wietlenia w pomieszczeniach.
W przemy�le elektrotechnicznym daje si� zauwa�y wyra�ny post�p w produkcji energooszcz�dnych urz�dze� cieplnych. Przepływowe podgrzewacze ciepłej wody u�ytkowej pozwalaj� na oszcz�dne korzystanie z energii elektrycznej jako �ródła ciepła. Ponadto dost�pne s� równie� dynamiczne piece akumulacyjne pozwalaj�ce na energooszcz�dne ogrzewanie przy korzystaniu z taryfy dwustrefowej.
83
Tab. 35 Podstawowe informacje o �ródłach �wiatła
Rodzaj �ródła �wiatła Moc [W]
Strumie �wietlny [lm]
Skuteczno�� �wietlna [lm/W] Trwało�� [h]
Czas zapłonu
[min] Wysokopr��ne lampy rt�ciowe 50-400 1 600 do 24 000 36 do 58 15 000 3
Lampy rt�ciowo-�arowe 100-500 1 100 do 13 000 11 do 26 6 000 do 2
Wysokopr��ne lampy sodowe 50-400 4 400 do 55000 57 do 132 12 000 5
Niskopr��ne lampy sodowe 18-180 1800 do 33 000 98 do 200 6 000 10
Jak wynika z przedstawionego wy�ej zestawienia, wymiana wysokopr��nych lamp rt�ciowych na wysokopr��ne lampy sodowe, przy zachowaniu wielko�ci strumienia �wietlnego na tym samym poziomie, mo�e przynie� oszcz�dno�ci w poborze mocy elektrycznej w granicach 55-65% w zale�no�ci od wielko�ci zainstalowanych �ródeł, a przypadku wykorzystania niskopr��nych lamp sodowych oszcz�dno�ci te mog� wynie� około 68%. Wad� lamp sodowych jest ich ni�sza trwało� w odniesieniu do wysokopr��nych lamp rt�ciowych, o około 20% w przypadku wysokopr��nych lamp sodowych i 60% w przypadku lamp niskopr��nych. Lampy sodowe charakteryzuj� si� równie� dłu�szym czasem zapłonu. Bior�c pod uwag� skal� mo�liwych do osi�gni�cia oszcz�dno�ci, zastosowanie energooszcz�dnych �ródeł �wiatła do o�wietlenia ulic oraz placów nale�y uzna za celowe. Nale�y d��y do zast�pienia rt�ciowych opraw o�wietleniowych oprawami dla lamp sodowych.
Oszcz�dno�ci w zu�yciu energii elektrycznej na potrzeby o�wietlenia ulic, mo�na równie� osi�gn� dobieraj�c odpowiedni system sterowania zał�czaniem i wył�czaniem o�wietlenia. Najcz��ciej wykorzystywane do tego celu s� wył�czniki zmierzchowe lub sterowniki programowalne. Bardziej niezawodne, a przez to oszcz�dniejsze jest wykorzystanie sterowników programowalnych wykorzystuj�cych ustalony kalendarz wschodów i zachodów sło�ca, dzi�ki czemu o�wietlenie zał�cza i wył�cza si� w ustalonych porach, bez zakłóce� charakterystycznych dla wył�czników zmierzchowych, wywołanych np. czynnikami pogodowymi, zabrudzeniem czujników. Sterowniki zwykle daj� równie� mo�liwo� zaprogramowania cyklu wył�cze� oszcz�dno�ciowych w wybranej cz��ci o�wietlenia w godzinach nocnych. ródłem znacz�cych oszcz�dno�ci, si�gaj�cych nawet 40% mo�e by równie� zastosowanie opraw wyposa�onych w moduł redukcji mocy lub reduktorów napi�cia dla systemów o�wietlenia. Oba te rozwi�zania maj� za zadanie czasowe �ciemnienie całego ci�gu o�wietlenia, skutkuj�cego zmniejszeniem zu�ycia energii elektrycznej.
Z dokonanego przegl�du mo�liwych do zrealizowania przedsi�wzi� energooszcz�dnych w systemach o�wietlenia ulicznego gminy wynika du�y potencjał mo�liwych oszcz�dno�ci energetycznych. Wobec powy�szego zaleca si� przeprowadzenie szczegółowej analizy zasobów gminnych obejmuj�cych o�wietlenie uliczne i opracowanie programu modernizacji.
W zakresie elektroenergetyki przemysłowej podstawowe grupy odbiorników stanowi�: nap�dy elektryczne, urz�dzenia o�wietleniowe i urz�dzenia elektrotermiczne. Najwi�kszy udział w całkowitym zu�yciu energii elektrycznej maj� silniki elektryczne i w krajach uprzemysłowionych udział ten si�ga do ok. 2/3. Znaczne oszcz�dno�ci w zakresie zu�ycia energii elektrycznej w układach nap�dowych mo�na osi�gn� dzi�ki zastosowaniu:
• wymiany silników na silniki o zwi�kszonej sprawno�ci,
• zast�powaniu silników nieobci��onych i przewymiarowanych silnikami o mniejszej mocy;
• regulacji pr�dko�ci obrotowej silników poprzez przekształtniki energoelektroniczne.
84
10 STAN ZASILANIA MIASTA D�BLIN W GAZ ZIEMNY
Miasto D�blin jest zasilane w gaz ziemny poprzez sie gazownicz� eksploatowan� i monitorowan� przez Karpack� Spółk� Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie Oddział Zakład Gazowniczy w Lublinie. Spółka została utworzona z dniem 1.01.2003 w wyniku restrukturyzacji PGNIG S.A. Spółka prowadzi działalno� gospodarcz� polegaj�c� na przesyłaniu, dystrybucji i obrocie paliwami gazowymi. Działalno� gospodarcza prowadzona jest na podstawie koncesji udzielonych przez Prezesa Urz�du Regulacji Energetyki (URE):
- na przesyłaniu i dystrybucji paliw gazowych – decyzja nr PPG/57/2834/W/1/2/2001/WS z dnia 11 pa�dziernika 2001r., z pó�. zm.;
- na obrót paliwami gazowymi – decyzja nr OPG/57/2834/W/1/2/2001/WS z dnia 11 pa�dziernika 2001r z pó�. zm.
Od 1 pa�dziernika 2003 roku, dla odbiorców gazu z Karpackiej Spółki Gazowniczej obowi�zuje nowa taryfa. Została ona zatwierdzona w dniu 16 wrze�nia 2003 roku Decyzj� DTA-822/2834 - A/2/2003/AK i opublikowana w Biuletynie Bran�owym Urz�du Regulacji Energetyki – Paliwa gazowe nr 15. Niniejsza taryfa obowi�zuje do 31.12.2004 roku.
D�blin zasilany jest w gaz sieciowy poprzez:
• stacj� redukcyjno – pomiarow� Io D�blin-Kleszczówka o wydajno�ci Q= 3000 Nm3/h, która posiada znaczn� rezerw� przepustowo�ci, w zwi�zku z czym nie wyst�puj� niedobory mocy (szczytowe obci��enie stacji wynosi 1300Nm3/h)
• stacj� redukcyjno – pomiarow� Io Ryki-Słowackiego; z tej stacji zasilane jest tylko osiedle Stawy.
Nast�pnie gaz poprzez sie gazownicz� �redniego ci�nienia jest rozprowadzana na terenie miasta do stacji redukcyjno – pomiarow� IIo.12 Stan techniczny sieci gazowej jest w stanie dobrym, umo�liwiaj�cym bezawaryjn� dostaw� gazu dla odbiorców. Aktualnie gaz ziemny jest dostarczany ruroci�gami niskiego oraz �redniego ci�nienia. Długo� czynnej sieci rozdzielczej wg GUS-u wynosi obecnie ok. 54 km. Miasto prawie w cało�ci jest zgazyfikowane.
Gaz ziemny wysokometanowy dostarczany jest dla celów komunalno-bytowych i ogrzewania mieszka� oraz na potrzeby przemysłu i usług. W D�blinie z gazu ziemnego korzysta 2 224 odbiorców. Zu�ycie gazu ziemnego w mie�cie w 2003 roku wynosiło ok. 3,6 mln m3: odbiorcy przemysłowi ok. 2 mln m3, a odbiorcy komunalno - bytowi 1,6 mln m3 (w tym ogrzewanie 0,9 mln). Najwi�ksi odbiorcy gazu na terenie miasta to ZEC WAM oraz ZSZ nr 1.
Kolejna tabela pokazuje, na podstawie informacji z Karpackiej Spółki Gazownictwa Oddział w Lublinie, dane dotycz�ce odbiorców w zakresie struktury i zu�ycia gazu.
12 Patrz zał�cznik nr 2
85
Tab. 36 Zu�ycie gazu wg grup odbiorców na terenia miasta w latach 2002-2003
Rok 2002* Rok 2003 Taryfa
Odbiorcy Zu�ycie gazu [tys. m3/rok] Odbiorcy Zu�ycie gazu
[m3/rok] W-1 964 145 1 040 169
W-2 545 323 570 410
W-3 586 1 258 592 1 314
W-4 14 215 13 222
W-5 6 320
W-6 3 1 160 * tabela dla roku 2002 nie zawiera ilo�ci zu�ycia gazu dla taryf W-5 i W-6
W D�blinie gaz ziemny w znacznej mierze jest wykorzystywany na cele grzewcze. Wi�kszo� komunalnych kotłowni jest ogrzewana gazem, tak�e dwie kotłownie lokalne eksploatowane przez ZEC WAM. Od sezonu grzewczego 2004/05 planuje si� kolejne modernizacje systemów grzewczych, w m.in. JW Stawy, Wspólnota Mieszkaniowa Wi�lana 67, 43, zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna na ul. St��yckiej. Ponadto PKP, kompleks budynków Wagonownia, planuje w przyszło�ci wymin� kotłów w�glowych na gazowe. Miasto jest praktycznie w cało�ci zgazyfikowane, ale tylko niewiele ponad 50% gospodarstw domowych posiada przył�cza gazowe.
Du�e rezerwy stacji redukcyjno-pomiarowych Io pozwalaj� na nowe podł�czenia do sieci gazowniczej. Aktualnie gazyfikacj� prowadzi si� w miar� napływu wniosków od potencjalnych odbiorców. W celu zwi�kszenia bezpiecze�stwa dostaw gazu na terenie miasta w 2005 roku planuje si�:
• przebudow� gazoci�gu Φ90 na ul. Michalinowskiej na gazoci�g o �rednicy Φ180 w celu zamkni�cia pier�cienia sieci �redniego ci�nienia
• wymiana stacji redukcyjno-pomiarowej pierwszego stopnia D�blin–Kleszczówka na stacje o przepustowo�ci Q=5000 nm3/h.
Powy�sze działania przyczyni� do zapewnienia bezpiecze�stwa dostaw gazu dla odbiorców z terenu miasta.
W przyszło�ci przewiduje si� wi�ksze wykorzystanie gazu ziemnego w szczególno�ci w�ród odbiorców komunlano-bytowych. W opracowaniu w jednym z analizowanych scenariuszy przewiduje si�, �e wi�kszo� mieszka�ców na cele przygotowania ciepłej wody (poza m.s.c. oraz lokalnymi systemami ciepłowniczymi ) i przygotowania posiłków b�dzie korzystało z gazu ziemnego. Zało�enie to wynika z d��enia mieszka�ców do wi�kszego komfortu przy korzystaniu z tych segmentów cieplnych. W przypadku wykorzystania gazu ziemnego na cele grzewcze b�dzie decydowa zamo�no� gospodarstw domowych. Koszt zakupu paliw w�glowych jest ni�szy i mimo du�ych zalet (w pełni automatyczne �ródło, ci�gło� zasilania, itp) tylko nieliczni mieszka�cy zdecyduj� si� na gaz ziemny. Jednak�e władze miasta prowadz�c polityk� likwidacji „niskiej emisji” na obszarach ju� zagospodarowanych lub przewidzianych do zagospodarowania powinny preferowa �ródła wykorzystywane na cele grzewcze m.in. w oparciu o gaz ziemny.
86
Obszar miasta poło�ony jest w s�siedztwie wyst�powania złó� gazu ziemnego. Obecnie na terenie województwa lubelskiego eksploatuje si� trzy zło�a: „St��yca”, „Ci�cierzyn” oraz „Mełgiew”. W ostatnich latach wyra�nie wzrosła ilo� eksploatowanego gazu ziemnego ze złó� poło�onych na terenie województwa z 2,32 mln m3 w 2001 roku do 114 mln m3 w 2003 roku. Gro wydobycia odbywa si� ze zło�a „St��yca” w s�siedniej gminie. W przypadku modernizacji istniej�cej ciepłowni (budowa nowego �ródła lub skojarzonego wytwarzania w oparciu o gaz ziemny) nale�ałoby przeanalizowa mo�liwo�ci wykorzystania lokalnych złó�.
87
11 STAN ZANIECZYSZCZENIA �RODOWISKA MIEJSKIMI SYSTEMAMI ENERGETYCZNYMI
Preferowany i realizowany obecnie przez rozwini�te społecze�stwa stosunek do �rodowiska opiera si� na modelu zrównowa�onego rozwoju, czyli zharmonizowaniu potrzeb i aspiracji społecze�stw z mo�liwo�ciami eksploatacji �rodowiska z jednoczesnym równowa�eniem szans dost�pu do �rodowiska poszczególnych społeczno�ci i obywateli zarówno obecnego, jak i przyszłych pokole�. Idea zrównowa�onego rozwoju coraz bardziej wkomponowuje si� w organizacyjno-gospodarcz� rzeczywisto� Polski, wyra�aj�c si� racjonalizacj� postaw i zachowa� wobec �rodowiska.
11.1 St��enia zanieczyszcze powietrza atmosferycznego : pyłami, NOX, SO2, CO.
W 2001 roku wprowadzono zasadnicze zmiany w przepisach prawnych dotycz�cych ochrony �rodowiska. Podstawowym aktem prawnym, okre�laj�cym zasady ochrony �rodowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, jest ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony �rodowiska (DZ. U. Nr 62, 90z. 627). Ustawa okre�la zasady ochrony �rodowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzgl�dnieniem wymaga� zrównowa�onego rozwoju, m.in.: warunki ochrony zasobów �rodowiska, warunki wprowadzania substancji lub energii do �rodowiska, obowi�zki organów administracji, odpowiedzialno� i sankcje.
Dopuszczalne warto�ci zanieczyszcze� zostały okre�lone w Rozporz�dzeniu Ministra �rodowiska z dnia 4 sierpnia 2003 r. (Dz. U.03.163.1584) w sprawie standardów emisyjnych z instalacji. Rozporz�dzenie okre�la:
1. standardy emisyjne z instalacji w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza zró�nicowane w zale�no�ci od rodzaju działalno�ci, technologii lub operacji technicznej oraz terminu oddania instalacji do eksploatacji;
2. sytuacje uzasadniaj�ce przej�ciowe odst�pstwa od standardów oraz granice odst�pstw;
3. warunki uznawania standardów za dotrzymane;
4. wymagania w zakresie stosowania okre�lonych rozwi�za� technicznych zapewniaj�cych ograniczenie emisji;
5. sposoby post�powania w razie zakłóce� w procesach technologicznych i operacjach technicznych dotycz�cych eksploatacji instalacji lub urz�dzenia;
6. rodzaje zakłóce�, gdy wymagane jest wstrzymanie u�ytkowania instalacji lub urz�dzenia;
7. �rodki zaradcze, jakie powinien podj� prowadz�cy instalacj� lub u�ytkownik urz�dzenia;
8. przypadki, w których prowadz�cy instalacj� lub u�ytkownik urz�dzenia powinien poinformowa o zakłóceniach wojewódzkiego inspektora ochrony �rodowiska, termin, w jakim informacja ta powinna zosta zło�ona, oraz jej wymagan� form�.
Stan powietrza atmosferycznego obszaru Miasta D�blin opisuje tzw. tło, którego parametry okre�laj� �redni stan zanieczyszcze� w atmosferze. Parametry tła obliczane s� na podstawie pomiarów imisji zanieczyszcze� z badanego obszaru. Dla Miasta tło opracowywane jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony �rodowiska w Lublinie (zał�cznik nr 1). Poni�ej, w tabeli zestawiono �rednioroczne warto�ci zanieczyszcze� (tło) dla Miasta D�blin oraz dopuszczalne poziomy niektórych substancji w powietrzu okre�lonych w Rozporz�dzeniu Ministra �rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r.
88
Tab. 37 �rednioroczne warto�ci zanieczyszcze dla Miasta D�blin13
�rednioroczne st��enie
zanieczyszcze
Dopuszczalne �rednioroczne st��enie
zanieczyszcze
�rednioroczne st��enie w % warto�ci
dopuszczalnych Nazwa substancji
[µg/m3] [µg/m3] [%]
Dwutlenek azotu (NO2) 22,1 40 55,25%
Pył zawieszony PM10 20,5 40 51,25%
Jak wynika z danych zamieszczonych powy�ej na obszarze Miasta D�blin warto�ci dopuszczalne przez normy dla poszczególnych substancji nie s� przekroczone. �rednioroczne st��enie zanieczyszcze� stanowi� ok. 50% warto�ci dopuszczalnych.
11.2 Wielko�ci i struktura emisji zanieczyszcze
Najwi�kszym zagro�eniem dla �rodowiska naturalnego na terenie miasta jest emisja spalin z paliw w�glowych powstaj�cej z tzw. niskiej i wysokiej emisji. W D�blinie rocznie spala si� ponad 39 tys. ton paliw stałych. W ciepłowni, kotłowniach przemysłowych miał energetyczny, w kotłowniach przydomowych, piecach w�glowych w�giel, sporadycznie miał, koks.
Najwi�ksz� emisj� zanieczyszcze� na terenie Miasta D�blin charakteryzuje si� Ciepłownia. W ostatnich pi�ciu latach, na podstawie danych z WIO� Lublin i przedstawicieli Lubrem-u, ciepłownia spełniała normy �rodowiskowe. Poni�ej przedstawiono emisj� zanieczyszcze� wprowadzanych do powietrza ci�gu ostatnich pi�ciu lat.
Tab. 38 Emisja zanieczyszcze wprowadzanych do powietrza w latach 1999-2003 przez Ciepłowni� w D�blinie14
Nazwa substancji 1999 2000 2001 2002 2003
CO2 46 039 43 996 51 478 50 904 55 179
Pozostałe gazy 630 613 695 674 722
Ogółem
Mg/rok
46 669 44 609 52 173 51 578 55 901
Oprócz ww. �ródła ciepła na terenie miasta wykorzystuje si� na potrzeby cieplne kilka wi�kszych lokalnych, przemysłowych kotłowni oraz indywidualne �ródła ciepła. Udział kotłów w�glowych w strukturze mocy zainstalowanej (bez ciepłowni) wynosi 35% i mo�na oceni jako �redni. Kotłownie gazowe oraz olejowe stanowi� blisko 40%. Najwi�ksza kotłownia w�glowa jest eksploatowana przez PKP (moc zainstalowana 8MW), b�dzie w przyszło�ci zmodernizowana, a cały system cieplny b�dzie opierał si� na kotłach gazowych.
ródła indywidualne w strukturze mocy stanowi� ponad 40%. Emisja z indywidualnych �ródeł na paliwa stałe wyra�ona w liczbach bezwzgl�dnych jest niewielka. Jednak wi�kszo� tych �ródeł jest nieprawidłowo eksploatowana, wyposa�one s� one w niskie kominy przyczyniaj�c si� do powstania tzw. niskiej emisji. W zwi�zku z tym w niekorzystnych
13 Na podstawie WIO� w Lublinie (zał�cznik nr 1) 14 Na podstawie raportów 1999-2003 opracowywanych przez WIO� w Lublinie
89
warunkach meteorologicznych spodziewa si� mo�na wyst�powania chwilowych wysokich st��e� zanieczyszcze�, niekorzystnie wpływaj�cych na zdrowie ludzi. Modernizacja kotłowni w�glowych i palenisk domowych b�dzie uzale�niona od sytuacji ekonomicznej i �wiadomo�ci ekologicznej mieszka�ców miasta. Obecnie najta�szym paliwem jest drewno i odpady drzewne oraz paliwa w�glowe. No�niki ciepła takie jak gaz ziemny, gaz LPG, olej opałowy i energia elektryczna s� znacznie dro�sze.
W celu okre�lenia uci��liwo�ci i wpływu produkcji energii cieplnej w mie�cie na stan powietrza atmosferycznego dokonano oblicze� wielko�ci emisji substancji zanieczyszczaj�cych. W obliczeniach za punkt wyj�cia przyj�to okre�lone wcze�niej całkowite potrzeby cieplne (Qc.o., Qc.w.u., Qtech) oraz przyj�te do wyznaczenia bilansu zu�ycia paliw wska�niki sprawno�ci dla �ródeł ciepła oraz wska�niki ciepła spalania dla paliw. Wielko�ci emisji zanieczyszcze� poszczególnych substancji obliczono metod� wska�nikow�, uwzgl�dniaj�c jednostkowe wska�niki emisji dla ró�nych typów palenisk na podstawie „Materiałów informacyjno-instrukta�owych” opracowanych przez Ministerstwo �rodowiska. Przyj�to równie� zało�enie, �e spalanie biomasy drzewnej lub słomy ma neutralny wpływ na bilans CO2 i nie wpływa na zwi�kszenie emisji. Uzyskane wyniki w postaci warto�ci bezwzgl�dnych zamieszczono poni�ej.
Tab. 39 Wielko�� emisji zanieczyszcze w Mie�cie D�blin
Emisje Wielko�� [Mg/a]
SO2 699
NOx 210
CO2 86 191
CO 1 755
Pył 105
Strategia ograniczenia emisji zanieczyszcze� powstaj�cych przy produkcji ciepła i energii elektrycznej a w szczególno�ci redukcja emisji CO2 powinna by prowadzona w dwóch kierunkach. Pierwszoplanowym zadaniem jest zmniejszenie z u�ycia energii poprzez racjonalizacj� u�ytkowania oraz zmniejszenie strat na etapie produkcji, przesyłu i u�ytkowania. W drugiej kolejno�ci nale�y d��y do zmiany rodzaju paliwa na odnawialne �ródła energii, dla których emisja CO2 jest o wiele mniejsza ni� przy spalaniu w�gla. Dlatego ze wzgl�dów ekologicznych nale�y uzna za celowe działania zmierzaj�ce do eliminacji starych indywidualnych �ródeł na paliwa stałe poprzez zast�pienie ich nowoczesnymi �ródłami na paliwo stałe, �ródłami opalanymi gazem ziemnym, biomas�.
90
11.3 Skutki �rodowiskowe realizacji wybranych scenariuszy
W kolejnych tabelach przedstawiono wyniki oblicze� emisji zanieczyszcze� w perspektywie do roku 2020 z uwzgl�dnieniem prognoz całkowitego zapotrzebowania na energi� ciepln� oraz zało�onych scenariuszy wykorzystania paliw dla Miasta D�blin.
Tab. 40 Wielko�� emisji zanieczyszcze w Mie�cie D�blin w zale�no�ci od scenariusza rozwoju paliw
2002 2010 2020
Ilo�� Ilo�� [Mg/a] Ilo�� [Mg/a] Nazwa
[Mg/a] S I S II S III S I S II S III
SO2 699 672 625 625 607 466 424
NOx 211 204 196 196 187 156 151
CO2 86 191 83 904 80 591 80 591 76 978 68 248 58 707
CO 1 755 1 669 1 535 1 535 1 483 1 115 905
Pył 105 101 107 107 93 94 163
Rys. 22 Emisja zanieczyszcze w D�blinie w zale�no�ci od scenariusza rozwoju paliw
W ka�dym scenariuszu przewiduje si� zmniejszenie zu�ycia paliw w�glowych, co wydanie wpłynie na obni�enie wielko�ci emisji zanieczyszcze�. Wyniki oblicze� przeprowadzone dla scenariuszy zu�ycia paliw wskazuj� na generaln� popraw� stanu powietrza atmosferycznego w mie�cie. Przy czym uzyskane wyniki dla poszczególnych substancji zanieczyszczaj�cych wykazuj� zró�nicowanie. Du�e znaczenie dla stanu �rodowiska naturalnego w mie�cie b�dzie miała wpływ modernizacja ciepłowni w oparciu o gaz ziemny (scenariusz II) lub biomas� (scenariusz III).
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
SO2 NOx CO Pył
[Mg/
a]
Rok 2003 2020 Scenariusz I 2020 Scenariusz II 2020 Scenariusz III
91
Najwi�ksz� popraw� emisji zanieczyszcze� mo�na uzyska w przypadku rozwoju paliw wg scenariusza III. Wi�ksze wykorzystanie paliw odnawialnych mo�e przyczyni si� do ograniczenia wielko�ci zanieczyszcze� poszczególnych wska�ników o ponad 30%. Jedynie emisja pyłów mo�e ulec zwi�kszeniu. Jak wynika z analizy dla ochrony �rodowiska naturalnego bardzo istotnym kwesti� jest konwersja kotłowni w�glowych na paliwa ekologiczne, głównie �ródeł bazuj�cych na biomasie, układach solarnych lub �ródłach na gaz ziemny, olej opałowy, gaz LPG. Pozwoli to przede wszystkim wyeliminowa małe indywidualne �ródła w�glowe, które s� odpowiedzialne za tzw. „nisk� emisj�”.
92
12 SPEŁNIENIE WYMAGA� W ZAKRESIE ZAPASÓW PALIW W PRZEDSI�BIORSTWACH ENERGETYCZNYCH
Zgodnie z Prawem energetycznym przedsi�biorstwa energetyczne15 zajmuj�ce si� wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła s� zobowi�zane do utrzymania zapasów w ilo�ci zapewniaj�cej ci�gło� dostaw. Przedstawione jest to w rozporz�dzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej i okre�la:
• wielko� zapasów,
• sposób gromadzenia zapasów,
• szczegółowy tryb przeprowadzania kontroli zapasów.
Aktualne rozporz�dzanie z dn. 12 lutego 2003 w sprawie zapasów paliw w przedsi�bio-rstwach energetycznych (Dz. U. Nr 39, poz 338) okre�la wielko�ci zapasów w ilo�ci odpowiadaj�cej co najmniej:
• dla w�gla kamiennego - trzydziestodniowemu zu�yciu - je�eli miejsce składowania znajduje si� w pobli�u miejsca wytwarzania, a paliwo dostarczane jest poprzez transport kolejowy, samochodowy z wydobywaj�cych go kopal� oddalonych wi�cej ni� 50 km od miejsca wytwarzania;
• dla oleju opałowego – dwudziestodobowemu zu�yciu - w przypadku dostarczania oleju transportem samochodowym lub kolejowym, a miejsce składowania s�siaduje z miejscem wytwarzania.
Przedsi�biorstwa energetyczne s� zobowi�zane do umo�liwienia przeprowadzenie kontroli zgodno�ci zapasów. Kontrol� tak� przeprowadza si� na podstawie pisemnego upowa�nienia wydanego przez Prezesa Urz�du Regulacji Energetyki.
Na terenie Miasta D�blin wyst�puj� dwa podmioty prowadz�ce działalno� gospodarcz� w zakresie wytwarzania ciepła: Lubrem oraz ZEC WAM.
LUBREM spółka z siedzib� w Lublinie zajmuj�ce si� prowadzeniem działalno�ci gospodarczej w zakresie wytwarzania ciepła na podstawie decyzji nr WCC/670/526/U/ 2/98/EB z dnia 28 listopada 1998r., z pó�. zm. Moc zamówiona w okresie szczytowym wynosi 52MW. Jest to kotłownia w�glowa, roczne zu�ycie miału w�glowego szacuje si� na ok. 23-25 tys. ton. Z uzyskanych informacji wynika, �e obecnie przedsi�biorstwo spełnia rozporz�dzanie dotycz�ce wielko�ci utrzymywanych zapasów paliwa.
Zakład Energetyki Cieplnej (ZEC) prowadzi działalno� gospodarcz� zwi�zan� z zaopatrzeniem w ciepło na podstawie decyzja nr WCC/786/9356/W/3/99/MJ z dnia 14 kwietnia 1999 r. z pó�. zm. Kotłownie, pracuj�ce na potrzeby cieplne przył�czonych odbiorców (os. Stawy i os. Wi�lany), s� to �ródła gazowe. Za ci�gło� dostaw gazu odpowiada Karpacka Spółka Gazownictwa Oddział Zakład Gazowniczy w Lublinie.
Ciepło wytwarzane w pozostałych wi�kszych w kotłowniach lub mniejszych indywidualnych �ródłach jest wykorzystywane tylko na potrzeby własne.
Energia elektryczna nie jest wytwarzana na terenie miasta. Jest dostarczana poprzez sie rozdzielcz� SN i nn z GPZ-ów, które s� poł�czone z Krajowym Systemem Energetycznym.
15 Przedsi�biorstwo energetyczne – podmiot prowadz�cy działalno� gospodarcz� w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi; w zakresie wytwarzania ciepła uzyskiwanego w przemysłowych procesach technologicznych, a tak�e gdy wielko� mocy zamówionej przez odbiorców nie przekracza 1MW nie wymaga si� prowadzenie działalno�ci gospodarczej.
93
Gaz ziemny jest doprowadzany do poszczególnych odbiorców na terenie miasta poprzez sie gazow� niskiego i �redniego ci�nienia z stacji redukcyjno-pomiarowej pierwszego stopnia D�blin-Kleszczówka oraz Ryki (zasila os. Stawy). Stacje te poł�czone s� z gazoci�giem wysokiego ci�nienia DN 500 stanowi�cy fragment krajowego systemu przesyłu gazu ziemnego na terenie województwa lubelskiego.
Zadaniem własnym gminy jest m.in. planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energi� elektryczn� i paliwa gazowe na obszarze miasta. W ramach wypełnienia tych obowi�zków w odniesieniu do istniej�cych lub przyszłych przedsi�biorstw spełniaj�cych kryteria „przedsi�biorstwo energetyczne”, gmina powinna skorzysta z przysługuj�cemu jej prawu wgl�du w protokół kontrolny stanu zapasów – w celu potwierdzenia bezpiecze�stwa dostaw energii dla odbiorców na terenie miasta.
94
13 MO�LIWO�CI WSPÓŁPRACY MIASTA D�BLIN Z S�SIADUJ�-CYMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ
Miasto D�blin le�y w północno-zachodniej cz��ci województwa lubelskiego, w powiecie ryckim. Graniczy z gminami: od północy z gmin� wiejsk� St��yca, od wschodu z gmin� miejsk� Ryki (powiat rycki), od południa z gmin� Puławy (powiat puławski), a od zachodu z gmin� wiejsk� Sieciechów (powiat kozienicki, województwo mazowieckie).
Tereny s�siaduj�ce z obszarem Miasta D�blin nie s� terenami silnie zurbanizowanymi. W chwili obecnej nie wyst�puj� skupione grupy odbiorców ciepła, a odległo�ci mi�dzy poszczególnymi miejscowo�ciami s� znaczne. W zakresie współpracy systemów ciepłowniczych nie przewiduje si� współpracy.
W opracowaniu w jednym z analizowanych scenariuszy rozwoju paliw rozwa�ano modernizacje ciepłowni w oparciu o biomas�. Przy wykorzystaniu biomasy do produkcji ciepła nale�ałoby si� skonsultowa z gminami o�ciennymi gdzie istnieje znacz�cy potencjał biomasy. Istotnym elementem przy podejmowaniu decyzji o zmianie paliwa jest zapewnienie sobie gwarancji dostaw. O ile infrastruktura dostarczania paliwa stałego: w�gla czy miału jest dobrze rozbudowana, w przypadku biomasy nale�y rozwa�y nast�puj�ce okoliczno�ci:
• Dostawcy powinni dysponowa sprz�tem niezb�dnym dla przygotowania, transportu i załadunku paliwa;
• Dostawcy powinni zapewni niezb�dn� jako� paliwa. Dotyczy to przede wszystkim warunków przechowywania biopaliwa;
• Dostawcy powinni zapewni ci�gło� dostaw w długim okresie czasu;
• Nale�y zapewni warunki dla przechowywania ‘na miejscu’ dostatecznej ilo�ci paliwa na wypadek maksymalnej mo�liwej przerwy w dostawie paliwa (zwi�zanej z warunkami pogodowymi);
Wybór paliwa (typu pieca) powinien zapewni konkurencyjno� dostawców paliwa, jako gwarancj� najni�szych mo�liwych kosztów zakupu paliwa.
Na terenie gmin St��yca, Ryki, Puławy istniej� du�e niezagospodarowane zasoby słomy. Dlatego celowym wydaj� nawi�zanie kontaktów z władzami gmin o�ciennych, głównie w celu wymiany informacji co do mo�liwo�ci pozyskania i wykorzystania paliw odnawialnych do produkcji energii cieplnej. Nale�ałoby opracowa program, który okre�liłby zakres prac potrzebnych do wykonania w tym celu. Współpraca z okolicznymi gminami w zakresie pozyskiwania, przechowywania i u�ytkowania biomasy na cele energetyczne mo�e zaowocowa ni�szymi kosztami inwestycji zwi�zanymi z uruchomieniem instalacji na ‘bio-paliwa’, funkcjonowania infrastruktury dla przechowywania paliwa i mo�liwo�ci� zbywania nadwy�ek do du�ych odbiorców biomasy na cele energetyczne. Racjonalne wykorzystania energii ze �ródeł odnawialnych mo�e przynie� wymierne korzy�ci ekologiczne, ekonomiczne oraz społeczne. Szerokie wykorzystanie przyczyni si� do ograniczenia emisji zanieczyszcze�, w szczególno�ci dwutlenku w�gla, stworzenia nowych miejsc pracy oraz do promowania regionu jako czystego ekologicznie.
W województwie lubelskim przedsi�wzi�to wiele inicjatyw na rzecz energetycznego wykorzystania paliw odnawialnych. Najwi�ksza liczba kotłowni opalanych biopaliwami znajduje si� w południowej i �rodkowej cz��ci województwa. Obecnie wykorzystuje si� blisko 30 kotłowni opalanych słom� o mocach od 1 do 10 MW. W gminach o�ciennych aktualnie wykorzystuje si� �ródła odnawialne. S� to m.in.: pompa ciepła w szkole w Zarzeczu gm. Puławy oraz układy solarne Ryki - 3 kolektory. Wdra�anie odnawialnych �ródeł energii na swoim terenie zwi�zane jest z poniesieniem na pocz�tku wysokich kosztów
95
inwestycyjnych, cz�sto przekraczaj�cych mo�liwo�ci jednej gminy. Z tego powodu racjonalnym wydaje si� planowanie wdra�ania nowych technologii na poziomie kilku gmin. Opracowanie i wdra�ania programu dla kilku gmin jest korzystniejsze, m.in. poprzez zwi�kszenie szans dofinansowania np.: z funduszy UE na tego typu przedsi�wzi�cia. Cz�sto dofinansowanie za pomoc� bezzwrotnych dotacji decyduje o powodzeniu takich inwestycji.
System elektryczny w województwie lubelskim jest zarz�dzany oraz eksploatowany przez poszczególne rejony energetyczne nale��ce do Lubelskich Zakładów Energetycznych LUBZEL S.A. Poprzez miasto przebiegaj� linie energetyczne zasilaj�ce w energi� elektryczn� miejscowo�ci wiejskie le��ce w granicz�cych gminach lub odwrotnie. Dlatego te� wzrost zu�ycia energii elektrycznej w tych gminach b�dzie miał wpływ na wielko� obci��enia stacji GPZ. Po��dana jest wymiana informacji na temat realizacji nowych inwestycji sieciowych na terenie s�siaduj�cych gmin. Dotyczy to współpracy przede wszystkim z gminami Puławy, St��yca oraz Ryki.
Gminy s�siaduj�ce z D�blinem s�, podobnie jak miasto, zgazyfikowane. W zakresie sytemu gazowniczego przewiduje si� współprac� z Gmin� St��yca (poprzez gazoci�g �redniego ci�nienia) oraz z Gmin� Ryki (gazoci�g �redniego i wysokiego ci�nienia). Ewentualna rozbudowa, modernizacja gazoci�gów prowadzona przez przedsi�biorstwo gazownicze Karpack� Spółk� Gazownictwa powinna by poprzedzona wymin� informacji na temat realizacji nowych inwestycji na terenach wymienionych gmin.
96
14 PODSUMOWANIE
Zgodnie z wymaganiami art.19 Prawa Energetycznego "Projekt Zało�e� do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczn� i paliwa gazowe dla obszaru Miasta D�blin" zawiera:
1) ocen� stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energi� elektryczn� i paliwa gazowe;
2) przedsi�wzi�cia racjonalizuj�ce u�ytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych;
3) mo�liwo�ci wykorzystania istniej�cych nadwy�ek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl�dnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych;
4) zakres współpracy z innymi gminami.
W �wietle Prawa Energetycznego, Samorz�dy gminne w zakresie planowania zaopatrzenia w energi� powinny kierowa si� nast�puj�cymi zasadami:
• d��y do zaspokajania potrzeb przy mo�liwie najni�szych kosztach usług energetycznych, poprzez zintegrowane planowanie zasobów energii, obejmuj�ce stron� poda�ow� (wytwarzanie i dystrybucja) energii jak i popytow� (u�ytkowanie);
• minimalizowa obci��enia �rodowiska naturalnego poprzez tworzenie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla rozwoju ekologicznych �ródeł ciepła i energii, w zakresie równowa��cym niedoszacowanie pełnych kosztów szkód oddziaływania konwencjonalnych �ródeł energii i ciepła na �rodowisko.
Na tej podstawie, uwzgl�dniaj�c tre�ci "Zało�e� polityki energetycznej Polski do roku 2020", „Strategii rozwoju �ródeł odnawialnych �ródeł energii”, polityki energetycznej UE, sformułowano prognozy (do roku 2020) zmian zapotrzebowania dla odbiorców w mie�cie na no�niki energetyczne.
1. System zaopatrzenia miasta w ciepło
W D�blinie aktualne zapotrzebowanie na moc ciepln� wynosi ok. 144 MW, natomiast roczne zu�ycie energii cieplnej kształtuje si� na poziomie ok. 800TJ. Zaspokajanie potrzeb cieplnych odbiorców na terenie miasta odbywa si� obecnie w oparciu o:
• scentralizowany miejski system ciepłowniczy;
• lokalny system ciepłowniczy;
• lokalne, komunalne, przemysłowe �ródła ciepła;
• małe indywidualne �ródła cieplne
Stan techniczny infrastruktury ciepłowniczej mo�na uzna za zadawalaj�cy. ródła ciepła spełniaj� obowi�zuj�ce normy emisyjne. W przypadku ruroci�gów, stan ich jest zró�nicowany. Systemy lokalne (os. Stawy, os. Wi�lany) posiadaj� nowoczesne sieci preizolowane. Natomiast sieci cieplne wchodz�ce w skład scentralizowanego m.s.c. przewa�nie zbudowane s� na tradycyjnych kanałach ciepłowniczych. Dlatego nale�y w miar� własnych �rodków, sukcesywnie wymienia je na nowe odcinki preizolowane.
Aktualnie w mie�cie mieszka�cy maj� dost�p do wszystkich typów paliw. W zale�no�ci od dost�pno�ci no�nika energii oraz w zale�no�ci od kosztu paliw i mo�liwo�ci finansowych
97
mieszka�ców, do zaspokajania potrzeb ciepła wykorzystuje si� głównie: ciepło sieciowe, paliwa w�glowe i gaz ziemny. Ciepło sieciowe pokrywa ok. 45% potrzeb cieplnych odbiorców. Je�eli chodzi o udział paliw to najwi�kszym udziałem w zaspokajaniu potrzeb cieplnych charakteryzuj� si� kotłownie w�glowe ok. 71% oraz kotłownie gazowe ok. 20%.
Z analiz wynika, �e w przeci�gu najbli�szych dwudziestu lat nie nast�pi� gwałtowne zmiany w wymaganej mocy �ródeł ciepła ani przewidywanym zu�yciu energii cieplnej. Z jednej strony zapotrzebowanie na moc ciepln� b�dzie wzrasta w wyniku powstawania nowej zabudowy, z drugiej strony wzrost ilo�ci odbiorców b�dzie kompensowany wzrostem efektywno�ci wykorzystania energii cieplnej. W zwi�zku z powy�szym mo�na stwierdzi , �e w skali całego obszaru miasta nie istnieje zagro�enie niedostatku energii cieplnej i jest ono w stanie zaspokoi swoje potrzeby cieplne w oparciu o istniej�ce zasoby, technologie i u�ywane paliwa.
Lokalizacja nowej zabudowy b�dzie zale�ała głównie od atrakcyjno�ci danego obszaru oraz dost�pno�ci infrastruktury technicznej. Wydaje si�, �e najbardziej atrakcyjne tereny pod rozwój nowego budownictwa mieszkaniowego s� wyznaczone przez miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego: Lipowa III, V, V oraz Centrum. Rozwój sektora handlowo-usługowego b�dzie adekwatny do przyrostu liczby mieszka�ców w nowym budownictwie mieszkaniowym, jedynie w MPZP Centrum II przewiduje si� niewielki rozwój drobnych usług nieuci��liwych dla mieszka�ców. W przypadku zakładów przemysłowych z grupy ankietowanych odbiorców tylko Sanchem zgłosił plany rozbudowy firmy. Ponadto miasto dysponuje obszarem pod wi�ksze inwestycje przy ul. Tysi�clecia (ok. 6-7 ha). Przewidywany przyrost zapotrzebowania na moc ciepln� przez now� zabudow� do 2020 roku oszacowano na poziomie ok. 10 MW, w tym potrzeby zwi�zane z ogrzewaniem 6 MW.
Opieraj�c si� na przewidywanym rozwoju struktury �ródeł cieplnych oraz na oszacowanym potencjale własnych zasobów paliwowych w opracowaniu rozpatrywano zmiany rodzaju no�ników ciepła. W oszacowaniu przewidywanych zmian w zapotrzebowaniu na ciepło w perspektywie do roku 2020 były brane pod uwag� tak�e działania termomodernizacyjne. W opracowaniu rozpatrywano trzy kierunki zmian no�ników energii:
• Scenariusz I: analizowano umiarkowan� zmian� struktury paliw. Jest to scenariusz pasywny, brak wi�kszego zaanga�owania władz miasta w rozwój systemów ciepłowniczych. Struktura wykorzystania paliw b�dzie podobna jak w roku bazowym;
• Scenariusz II: przewiduje si� aktywn� polityk� miasta w kształtowaniu si� systemów ciepłowniczych, m.in: w kierunku likwidacji niskiej emisji, poprzez zast�powania małych �ródeł w�glowych na ciepło sieciowe, gaz ziemny, nowoczesne kotły na paliwa w�glowe; oraz w kierunku wprowadzenia udziału skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. W scenariuszu tym analizowano wysoki udział gazu ziemnego w zaspokajaniu potrzeb cieplnych.
• Scenariusz III: podobnie jak w scenariuszu II, przewiduje si� aktywn� polityk� miasta w rozwój systemu ciepłowniczego. W wariancie tym zakłada si� szerokie wykorzystanie walorów energetycznych regionu, dlatego zało�ono maksymalne wykorzystanie paliw odnawialnych tj. biomasy (drewno, słoma w ró�nej postaci: zr�bki drzewne, brykiety, granulat, itp.)., energii słonecznej oraz pompy ciepła. W scenariuszu tym udział paliw odnawialnych w bilansie energetycznym wyniósłby ponad 15% co byłoby zgodne ze strategi� energetyczn� pa�stwa w skali gminy.
Do zada� gminy m.in. nale�y planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło. W celu zabezpieczenia obecnych i przyszłych potrzeb odbiorców, wzrastaj�cych wymogów �rodowiskowych władze Miasta D�blina powinny d��y do likwidacji „niskiej emisji”, przede wszystkim poprzez odej�cie od paliw stałych na rzecz gazu i paliw ekologicznych oraz rozbudow� miejskich sieci ciepłowniczych, je�li jest to uzasadnione technicznie
98
i ekonomicznie. Zmiany struktury zu�ycia paliw w Polsce w przyszło�ci nie b�d� odbiega od trendów �wiatowych. Polityka pa�stw Unii Europejskiej zawiera elementy wspieraj�ce rozwój wykorzystania lokalnych �ródeł energii, w tym przede wszystkim energii odnawialnej. Ma to na celu uniezale�nienie Europy od waha� cen no�ników energii pierwotnej i zapewnienie bezpiecze�stwa energetycznego. W celu dostosowania si� do zmieniaj�cych si� trendów nale�y obserwowa rynek energii i odpowiednio stymulowa rozwój konkurencyjno�ci na swoim terenie co w przyszło�ci mo�e zaowocowa mniejszymi kosztami ciepła, a tak�e przyczyni si� do znacznej poprawy warunków �rodowiskowych. Tempo wykorzystania paliw odnawialnych, gazowych b�dzie zale�ało od sytuacji gospodarczej regionu, mo�liwo�ci finansowej społeczno�ci lokalnej, a tak�e od wzajemnej relacji cen no�ników energii cieplnej. Dlatego m.in. zaleca si�:
• Stworzenie systemu monitorowania aktualnego i prognozowanego zapotrzebowania rynku energii cieplnej i odpowiednie stymulowanie rozwoju konkurencyjno�ci na swoim terenie;
• Realizacje przył�czenia nowych odbiorców le��cych w pobli�u sieci ciepłowniczej lub w przypadku pozytywnych wska�ników ekonomicznych zwi�kszenia zasi�gu sieci;
• Propagowanie skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Zaleca si� modernizacj� ciepłowni i wprowadzanie skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w oparciu o gaz ziemny np: przy wykorzystaniu lokalnych złó� w gminie Ste�yca lub wykorzystanie potencjału biomasy w regionie przy współudziale gmin o�ciennych;
• W przyszło�ci w przypadku realizacji wi�kszych inwestycji mieszkaniowych, usługowo-handlowych przemysłowych zaleca si� przeanalizowanie opłacalno�ci budowy lokalnych systemów ciepłowniczych; w przypadku braku opłacalno�ci preferowania ekologicznych indywidualnych �ródeł ciepła;
• Kontrol� stanu zapasów paliw w przedsi�biorstwach energetycznych �wiadcz�cych usługi w zakresie wytwarzania ciepła;
• W zakresie rozwoju energetyki odnawialnej:
- Stworzenie i aktywne kreowanie programu wykorzystania nowoczesnych �ródeł odnawialnych do produkcji ciepła, z uwagi na to �e:
� Samorz�dy lokalne s� zobowi�zane do podejmowania odpowiednich inicjatyw zapewniaj�cych jak najszersze wykorzystywanie lokalnych zasobów energii;
� Polityka energetyczna pa�stwa zakłada zwi�kszony udział w bilansie energetycznych paliw odnawialnych;
� Racjonalne wykorzystanie energii ze �ródeł odnawialnych mo�e przynie� wymierne korzy�ci ekologiczne, ekonomiczne oraz społeczne;
- Stworzenie i prowadzenie profesjonalnych punktów informacyjnych oraz prowadzenie szerokiej promocji na temat wykorzystywania odnawialnych zasobów paliwowych we współpracy z przedsi�biorstwami energetycznymi, producentami i dystrybutorami ekologicznych �ródeł;
- Nawi�zanie współpracy z gminami o�ciennymi w celu wymiany do�wiadcze� zwi�zanych z wdra�aniem odnawialnych �ródeł energii i mo�liwo�ci sprzeda�y własnych zasobów;
- Planowanie wdra�ania nowych technologii na poziomie kilku gmin;
- Zagospodarowania nieu�ytków rolnych, gleb zdegradowanych poprzez stworzenia plantacji ro�lin energetycznych (np: wierzby energetycznej, malwy pensylwa�skiej);
99
• W zakresie poprawy stanu zanieczyszczenia �rodowiska:
Wdro�enie przedsi�wzi� opartych na wykorzystaniu paliw ekologicznych: odnawialnych lub gazu ziemnego mo�e przynie� wymierne korzy�ci z zakresu ochrony �rodowiska. Zmiana paliwa w du�ych kotłowniach lub likwidacja indywidualnych �ródeł w�glowych, powoduj�cych tzw. „nisk� emisj�” zmniejszy uci��liwo� �ycia mieszka�ców oraz mo�e pomóc w promocji regionu. Ka�da inicjatywa wdra�ania �ródeł niekonwencjonalnych mo�e przyczyni si� do promocji obszaru jako regionu czystego ekologicznie. Dlatego proponuje si� utworzenie i wdra�anie programu polegaj�cemu na zast�powaniu niskoefektywnych domowych indywidualnych �ródeł i pieców w�glowych �ródłami energii wykorzystuj�cymi no�niki ekologiczne.
2. System zaopatrzenia miasta w gaz
Za stan techniczny stacji oraz sieci gazowych odpowiada Karpacka Spółka Gazownictwa w Tarnowie Oddział Zakład Gazowniczy w Lublinie. Planowane prace modernizacyjne systemu gazowego na terenie miasta pozwalaj� na stwierdzenie, �e w przyszło�ci nie przewiduje si� problemów z jego dalszym funkcjonowaniem. W chwili obecnej miasto praktycznie jest zgazyfikowane w cało�ci. Na obszarze miasta nie wyst�puj� ograniczenia uzbrajania w sie gazow�. Praktycznie ka�dy odbiorca mo�e zosta przył�czony do sieci gazowniczej. Istotnym jest natomiast, by władze miasta umo�liwiały minimalizacj� nakładów ponoszonych na rozbudow� / modernizacj� sieci dystrybucyjnych, konsultuj�c podejmowanie decyzji o lokalizacji nowopowstaj�cej zabudowy z Zakładem Gazowniczym. Pozwoli to na bardziej efektywne wykorzystanie �rodków inwestycyjnych przez przedsi�biorstwo energetyczne, podniesie jako� zasilania w paliwa gazowe oraz umo�liwi przył�czenie wi�kszej ilo�ci odbiorców.
3. System zaopatrzenia miasta w energi� elektryczn
Za stan techniczny sieci elektroenergetycznej odpowiada LUBZEL S.A. Zakład Energetyczny Puławy. System elektroenergetyczny w Mie�cie D�blin pracuje bez wi�kszych zakłóce� i nie przewiduje si� problemów z jego dalszym funkcjonowaniem. Podobnie jak w przypadku potrzeb cieplnych mieszka�ców miasta, w rozpatrywanym okresie czasu nie wyst�pi deficyt energii elektrycznej na terenie miasta w stosunku do odbiorców indywidualnych. W stosunku do odbiorców handlowo – usługowych lub przemysłowych zaspokajanie potrzeb energetycznych jest przedsi�wzi�ciem komercyjnym, nie dotycz�cym bezpo�rednio obszaru zainteresowa� władz miasta. Wielko� zapotrzebowania w tej grupie odbiorców b�dzie w znaczniej mierze uzale�niona od charakteru działalno�ci nowych podmiotów.
Du�e rezerwy stacji transformatorowych SN pozwalaj� na przył�czanie nowych odbiorców. Jedynie kilka stacji w miar� przybywanie nowych odbiorców lub zwi�kszonego zapotrzebowania obecnych b�d� wymagały zwi�kszenia mocy. Planowana modernizacja stacji GPZ przyczyni si� do poprawy warunków zasilania i wyeliminuje przerwy w dostawie energii elektrycznej spowodowane awariami.
Rozbudowa sieci, budowa stacji transformatorowych w mie�cie b�dzie prowadzona zgodnie z planem rozwoju spółki. Przeprowadzanie nowych inwestycji w sieci rozdzielczej b�dzie wynikało z konieczno�ci zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energi� elektryczn�. Realizacja zaplanowanej rozbudowy sieci b�dzie uzale�niona od rzeczywistego wzrostu liczby odbiorców oraz w oparciu o kryteria finansowe zwi�zane bezpo�rednio
100
z wielko�ci� sprzeda�y energii. Dotyczy to w szczególno�ci obszarów wskazanych w pkt. 5.1 opracowania jako predestynowanych pod lokalizacj� nowej zabudowy.
Dlatego w celu zapewnienia bezpiecze�stwa i pewno�ci zasilania w energi� elektryczn� wszystkich odbiorców na terenie miasta zaleca si�:
• Ka�dorazowa modernizacja i renowacja linii elektroenergetycznej powinna by realizowana z uwzgl�dnieniem aktualnego i perspektywicznego planu zagospodarowania przestrzennego;
• Prowadz�c prace modernizacyjne nale�y d��y do zast�powania istniej�cych linii napowietrznych liniami kablowymi, w szczególno�ci na terenach zurbanizowanych oraz przewidzianych do zagospodarowania w miejscowych planach;
• W przypadku modernizacji stacji GPZ nale�y podj� współprac� z ZE maj�c� na celu informowanie odbiorców o planowanych dłu�nych wył�czeniach;
• Współprac� pomi�dzy Miastem i LUBZEL S.A. ZE Puławy w zakresie rozwoju sieci elektroenergetycznej, polegaj�cej na planowym prowadzeniu przez Miasto D�blin polityki rozwoju obszarów pod now� zabudow�;
• Propagowanie przedsi�wzi� racjonalizuj�cych u�ytkowanie energii elektrycznej;
• Wymin� informacji na temat realizacji nowych inwestycji sieciowych na terenie s�siaduj�cych gmin;
• Przy konstruowaniu Planu zagospodarowania przestrzennego Miasta D�blin nale�y pami�ta o wytyczaniu korytarzy technicznych dla mediów energetycznych. Wielko� korytarzy powinna umo�liwia u�ycie ci��kiego sprz�tu. Zabezpieczenie swobodnego dost�pu do magistrali przesyłowych mediów energetycznych pozwoli unikn� dodatkowych kosztów ponoszonych przez przedsi�biorstwa energetyczne na usuwanie kolizji, podniesie niezawodno� zasilania, skróci czas usuwania ewentualnych awarii i obni�y koszty odtworzenia stanu istniej�cego po usuwaniu awarii.
101
15 ZAŁ�CZNIKI
Zał�cznik Nr 1 Pismo z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony �rodowiska w Lublinie,
informuj�ce o aktualnym stanie zanieczyszczenia na obszarze miasta
Zał�cznik Nr 2 Mapa przebiegu sieci gazoci�gów wysokiego i �redniego ci�nienia
