„„Zaćmienie Słońca w dziejach Zaćmienie Słońca w dziejach ludzkości”.ludzkości”.

Opracowane przezOpracowane przezmgr Wiesławę Wiatrakmgr Wiesławę Wiatrak

Słońce- w starożytnościSłońce- w starożytności

Para boskich bliźniąt: Apollo albo Feb i siostra jego Artemis uchodziły za Para boskich bliźniąt: Apollo albo Feb i siostra jego Artemis uchodziły za dzieci Zeusa i bogini Latony. Wieszczbiarstwo było głównym przedmiotem dzieci Zeusa i bogini Latony. Wieszczbiarstwo było głównym przedmiotem boskiej opieki Apollona. On posiadał największą liczbę wyroczni i w nich boskiej opieki Apollona. On posiadał największą liczbę wyroczni i w nich przez usta kapłanów i kapłanek wygłaszał wolę ojca swego, Zeusa, od przez usta kapłanów i kapłanek wygłaszał wolę ojca swego, Zeusa, od którego wszelka wróżba pochodzi. Był tez Apollo bogiem muzyki i poezji. którego wszelka wróżba pochodzi. Był tez Apollo bogiem muzyki i poezji. Na złotej lirze wygrywał melodie i śpiewał hymny przy jej dźwiękach ku Na złotej lirze wygrywał melodie i śpiewał hymny przy jej dźwiękach ku zachwytowi i rozkoszy bogów, kiedy się na Olimpie zebrali. Bóg zachwytowi i rozkoszy bogów, kiedy się na Olimpie zebrali. Bóg wieszczbiarstwa, muzyki i poezji miał także wielkie znaczenie w sprawach wieszczbiarstwa, muzyki i poezji miał także wielkie znaczenie w sprawach życia i śmierci. Jeśli ktoś umierał śmiercią niebolesną, zwłaszcza w życia i śmierci. Jeśli ktoś umierał śmiercią niebolesną, zwłaszcza w podeszłym wieku, mówiono o nim, że łagodna strzała Apollina śmierć nań podeszłym wieku, mówiono o nim, że łagodna strzała Apollina śmierć nań zesłała. Atoli gdy ten sam bóg zawrzał gniewem i napiąwszy srebrny łuk, zesłała. Atoli gdy ten sam bóg zawrzał gniewem i napiąwszy srebrny łuk, przykładał do niego strzałę po strzale, wtedy godząc w znienawidzonych przykładał do niego strzałę po strzale, wtedy godząc w znienawidzonych zbrodniarzy, szerzył wśród nich zarazę morową i śmierć, połączoną z zbrodniarzy, szerzył wśród nich zarazę morową i śmierć, połączoną z okropnymi męczarniami. Ulubieńcem Apollina był milutki chłopczyna. okropnymi męczarniami. Ulubieńcem Apollina był milutki chłopczyna. Chłopiec ten miał jelenia, z którym wszędzie chodził i nie rozstawał się Chłopiec ten miał jelenia, z którym wszędzie chodził i nie rozstawał się nigdy. Pewnego dnia jednak, próbując włóczni, fatalnym przypadkiem nigdy. Pewnego dnia jednak, próbując włóczni, fatalnym przypadkiem przebił nią ukochane zwierzę. Od tej chwili czarny smutek ogarnął duszę przebił nią ukochane zwierzę. Od tej chwili czarny smutek ogarnął duszę mimowolnego zabójcy; tęskniąc i płacząc ukrywał się daleko od ludzi w mimowolnego zabójcy; tęskniąc i płacząc ukrywał się daleko od ludzi w najciemniejszym ustroniu leśnym, aż mu serce pękło ze zmartwienia i żalu. najciemniejszym ustroniu leśnym, aż mu serce pękło ze zmartwienia i żalu. Zmarłego chłopca zmienił Apollo w drzewo, które dotąd jest godłem smutku Zmarłego chłopca zmienił Apollo w drzewo, które dotąd jest godłem smutku i żałoby, mianowicie w cyprys.i żałoby, mianowicie w cyprys.

Księżyc- w starożytnościKsiężyc- w starożytnościW świątyniach Apollina oddawano zawsze cześć także jego siostrze Artemidzie, W świątyniach Apollina oddawano zawsze cześć także jego siostrze Artemidzie,

która z nim razem na wyspie Delos ujrzała światło dzienne. Artemis { Rzymianie która z nim razem na wyspie Delos ujrzała światło dzienne. Artemis { Rzymianie nazywali ją Dianą } była przede wszystkim boginią łowów. Wierzono jednak nazywali ją Dianą } była przede wszystkim boginią łowów. Wierzono jednak także, że opiekuje się zwierzyna dziką, że ją utrzymuje przy zdrowiu i żywi. także, że opiekuje się zwierzyna dziką, że ją utrzymuje przy zdrowiu i żywi. Artemis uprosiła sobie od Zeusa, ażeby jej wolno było nigdy za mąż nie Artemis uprosiła sobie od Zeusa, ażeby jej wolno było nigdy za mąż nie wychodzić; dlatego też widziano w niej szczególną opiekunkę dziewic. Jak wychodzić; dlatego też widziano w niej szczególną opiekunkę dziewic. Jak mężatki do Hery, tak dziewczęta zwracały swe modły głównie do Artemidy i mężatki do Hery, tak dziewczęta zwracały swe modły głównie do Artemidy i składały ofiary na jej ołtarzu. Największą przyjemność znajdowała Artemis w składały ofiary na jej ołtarzu. Największą przyjemność znajdowała Artemis w łowach po górach i lasach. Towarzyszyły jej nimfy, boginie piękna i dziewicze jak łowach po górach i lasach. Towarzyszyły jej nimfy, boginie piękna i dziewicze jak ona, opiekunki gór, drzew, źródeł i ruczajów. Pośród nich wszystkich ona ona, opiekunki gór, drzew, źródeł i ruczajów. Pośród nich wszystkich ona wystrzelała wzrostem i górowała pięknością. Młodzieniec, imieniem Akteon, wystrzelała wzrostem i górowała pięknością. Młodzieniec, imieniem Akteon, podczas polowania przypadkiem zaszedł w ustroń leśną, gdzie właśnie podczas polowania przypadkiem zaszedł w ustroń leśną, gdzie właśnie przebywała z towarzyszkami swoimi bogini łowów, która unikała wzroku przebywała z towarzyszkami swoimi bogini łowów, która unikała wzroku mężczyzn. Zaledwie spostrzegła się Artemis, że zbliża się ku niej mężczyzna, mężczyzn. Zaledwie spostrzegła się Artemis, że zbliża się ku niej mężczyzna, pomściła się w okrutny sposób. W mgnieniu oka urosły rogi jelenie na głowie pomściła się w okrutny sposób. W mgnieniu oka urosły rogi jelenie na głowie Akteona, ręce jego zmieniły się w nogi, a sierść pokryła całe jego ciało: Akteon Akteona, ręce jego zmieniły się w nogi, a sierść pokryła całe jego ciało: Akteon stał się jeleniem. Własne ogary, z którymi wybrał się na polowanie, rzuciły się na stał się jeleniem. Własne ogary, z którymi wybrał się na polowanie, rzuciły się na zmienionego tak niespodziewanie młodzieńca i rozszarpały go w kawałki. W zmienionego tak niespodziewanie młodzieńca i rozszarpały go w kawałki. W Sparcie był ołtarz Artemidy, przed którym corocznie w święto jej biczowano Sparcie był ołtarz Artemidy, przed którym corocznie w święto jej biczowano chłopców tak niemiłosiernie, że krew ich obryzgiwała ołtarz i posągi bogini. Była chłopców tak niemiłosiernie, że krew ich obryzgiwała ołtarz i posągi bogini. Była to pozostałość zamierzchłych czasów, kiedy naród Grecki, jak i inne narody to pozostałość zamierzchłych czasów, kiedy naród Grecki, jak i inne narody starożytne, składał bogom krwawe ofiary z ludzi.starożytne, składał bogom krwawe ofiary z ludzi.

Budowa SłońcaBudowa Słońca1)1) KoronaKorona2)2) ChromosferaChromosfera3)3) FotosferaFotosfera4)4) strefa konwektywnastrefa konwektywna5)5) strefa promienistastrefa promienista6)6) JądroJądro7)7) ProtuberancjaProtuberancja

SłońceSłońce jest kulą gazową o promieniu prawie 700 jest kulą gazową o promieniu prawie 700 000km złożoną z wodoru (92%) i helu (7,8%). 000km złożoną z wodoru (92%) i helu (7,8%). Pozostałe 0,2% to m.in. węgiel, azot, tlen i żelazo. Pozostałe 0,2% to m.in. węgiel, azot, tlen i żelazo. Na powierzchni Słońca panuje temperatura ok. Na powierzchni Słońca panuje temperatura ok. 5500 stopni Celsjusza. 5500 stopni Celsjusza.

Co to jest?Co to jest?

Najprościej odpowiedzieć, że zaćmienie Najprościej odpowiedzieć, że zaćmienie Słońca to zjawisko astronomiczne Słońca to zjawisko astronomiczne polegające na przesłonięciu tarczy polegające na przesłonięciu tarczy słonecznej przez Księżyc. Efektem tego słonecznej przez Księżyc. Efektem tego jest cień padający na fragment jest cień padający na fragment powierzchni Ziemi, widoczny w różnych powierzchni Ziemi, widoczny w różnych miejscach globu w różnym czasie. miejscach globu w różnym czasie.

Jak do tego dochodzi?Jak do tego dochodzi?

W zasadzie bardzo prosto. Na drodze W zasadzie bardzo prosto. Na drodze promieni słonecznych biegnących w promieni słonecznych biegnących w kierunku Ziemi pojawia się Księżyc. kierunku Ziemi pojawia się Księżyc.

Dzieje się tak bardzo często, ale tylko Dzieje się tak bardzo często, ale tylko czasem dochodzi do tak specyficznej czasem dochodzi do tak specyficznej sytuacji, że cień rzucony przez naszego sytuacji, że cień rzucony przez naszego naturalnego satelitę pada dokładnie na naturalnego satelitę pada dokładnie na powierzchnię Ziemi i dodatkowo odległość powierzchnię Ziemi i dodatkowo odległość pomiędzy Ziemią, Księżycem i Słońcem pomiędzy Ziemią, Księżycem i Słońcem jest taka, że bryła Księżyca pokrywa jest taka, że bryła Księżyca pokrywa dokładnie powierzchnię Słońca.dokładnie powierzchnię Słońca.

Rodzaje ZaćmieńRodzaje Zaćmień zaćmienie częściowezaćmienie częściowe - występuje, gdy obserwator nie znajduje się - występuje, gdy obserwator nie znajduje się

wystarczająco blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc, by znaleźć wystarczająco blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc, by znaleźć się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że znajduje się w się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że znajduje się w półcieniu. półcieniu.

zaćmienie całkowitezaćmienie całkowite - występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu - występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca. W takim przypadku widoczna staje się korona słoneczna. Jest to Księżyca. W takim przypadku widoczna staje się korona słoneczna. Jest to możliwe dzięki temu, że obserwowane rozmiary kątowe Księżyca są tylko możliwe dzięki temu, że obserwowane rozmiary kątowe Księżyca są tylko nieznacznie większe od rozmiarów kątowych Słońca i w przypadku nieznacznie większe od rozmiarów kątowych Słońca i w przypadku zaćmienia całkowitego, Księżyc przysłania całkowicie powierzchnię Słońca, zaćmienia całkowitego, Księżyc przysłania całkowicie powierzchnię Słońca, ale nie przysłania korony. ale nie przysłania korony.

zaćmienie obrączkowezaćmienie obrączkowe - zwane również - zwane również zaćmieniem pierścieniowymzaćmieniem pierścieniowym występuje wtedy, gdy, podobnie jak w przypadku zaćmienia całkowitego, występuje wtedy, gdy, podobnie jak w przypadku zaćmienia całkowitego, obserwator znajduje się bardzo blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i obserwator znajduje się bardzo blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc. W odróżnieniu jednak od zaćmienia całkowitego, w przypadku Księżyc. W odróżnieniu jednak od zaćmienia całkowitego, w przypadku zaćmienia pierścieniowego rozmiary kątowe Księżyca są mniejsze niż zaćmienia pierścieniowego rozmiary kątowe Księżyca są mniejsze niż rozmiary kątowe Słońca. Dzieje się tak, wtedy, gdy zaćmienie ma miejsce w rozmiary kątowe Słońca. Dzieje się tak, wtedy, gdy zaćmienie ma miejsce w czasie, gdy Księżyc znajduje się w pobliżu apogeum swojej orbity, czyli w czasie, gdy Księżyc znajduje się w pobliżu apogeum swojej orbity, czyli w pozycji najbardziej oddalonej od Ziemi. pozycji najbardziej oddalonej od Ziemi.

zaćmienie hybrydowezaćmienie hybrydowe - zachodzi wówczas, gdy w pewnych miejscach - zachodzi wówczas, gdy w pewnych miejscach Ziemi to samo zaćmienie jest całkowite, a w innych obrączkowe. Tylko około Ziemi to samo zaćmienie jest całkowite, a w innych obrączkowe. Tylko około 5 % wszystkich zaćmień jest hybrydowych. 5 % wszystkich zaćmień jest hybrydowych.

Co możemy zobaczyć?Co możemy zobaczyć?

Podczas całkowitego zaćmienia Słońca Podczas całkowitego zaćmienia Słońca jaskrawe światło tarczy słonecznej jaskrawe światło tarczy słonecznej (fotosfera) zostaje zasłonięte przez (fotosfera) zostaje zasłonięte przez Księżyc, dzięki czemu możemy Księżyc, dzięki czemu możemy obserwować chromosferę i koronę obserwować chromosferę i koronę słoneczną.słoneczną.

FotosferaFotosfera

W uproszczeniu można powiedzieć, że fotosfera W uproszczeniu można powiedzieć, że fotosfera jest powierzchnią Słońca - jednak powierzchnią jest powierzchnią Słońca - jednak powierzchnią w tym samym znaczeniu co np. powierzchnia w tym samym znaczeniu co np. powierzchnia chmury. Słońce jest kulą gazową i to, co chmury. Słońce jest kulą gazową i to, co obserwujemy jako jego "powierzchnię", stanowią obserwujemy jako jego "powierzchnię", stanowią powierzchniowe warstwy gazu. Fotosferą powierzchniowe warstwy gazu. Fotosferą nazywamy więc powierzchniowe warstwy kuli nazywamy więc powierzchniowe warstwy kuli słonecznej o grubości kilkuset kilometrów. I słonecznej o grubości kilkuset kilometrów. I właśnie z powodu fotosfery nie możemy właśnie z powodu fotosfery nie możemy zobaczyć tych elementów, które widzimy zobaczyć tych elementów, które widzimy podczas zaćmienia.podczas zaćmienia.

ChromosferaChromosfera

Kolejna po fotosferze warstwa gazów Kolejna po fotosferze warstwa gazów słonecznych, sięgająca swoimi wybuchami słonecznych, sięgająca swoimi wybuchami do 5000-10 000 km ponad fotosferę. do 5000-10 000 km ponad fotosferę. Podczas zaćmienia będzie widoczna jako Podczas zaćmienia będzie widoczna jako cienka czerwonawa obręcz.cienka czerwonawa obręcz.

Korona SłonecznaKorona Słoneczna Najwyższa warstwa gazów słonecznych znajdująca się Najwyższa warstwa gazów słonecznych znajdująca się

ponad chromosferą i rozciągająca się do odległości bliżej ponad chromosferą i rozciągająca się do odległości bliżej nie określonych. Jej ogniste języki sięgają zapewne do nie określonych. Jej ogniste języki sięgają zapewne do orbity Merkurego, a i w pobliżu naszej orbity można orbity Merkurego, a i w pobliżu naszej orbity można napotkać cząstki pochodzenia koronalnego. Jednak napotkać cząstki pochodzenia koronalnego. Jednak gęstość korony jest bardzo mała, a w związku z tym gęstość korony jest bardzo mała, a w związku z tym najsłabiej widoczna. Podczas zaćmienia Słońca Księżyc najsłabiej widoczna. Podczas zaćmienia Słońca Księżyc zasłoni fotosferę słoneczną i nie pozwala przeniknąć jej zasłoni fotosferę słoneczną i nie pozwala przeniknąć jej promieniowaniu do naszej atmosfery. Gaśnie wtedy promieniowaniu do naszej atmosfery. Gaśnie wtedy promieniowanie rozproszone i na tle ciemnego nieba promieniowanie rozproszone i na tle ciemnego nieba zobaczymy na krótki czas piękną, perłowo świecącą zobaczymy na krótki czas piękną, perłowo świecącą koronę słoneczną. Na codzień jest słabo lub wcale koronę słoneczną. Na codzień jest słabo lub wcale niewidoczna, ponieważ jej światło pochłaniane jest przez niewidoczna, ponieważ jej światło pochłaniane jest przez atmosferę Ziemi.atmosferę Ziemi.

Najbardziej efektowne zaćmienia Najbardziej efektowne zaćmienia w najbliższym czasie.w najbliższym czasie.

Najdłuższe całkowite zaćmienie Słońca w XXI Najdłuższe całkowite zaćmienie Słońca w XXI wieku będzie miało miejsce 22 lipca 2009 a wieku będzie miało miejsce 22 lipca 2009 a będzie trwało 6 m 39 s. Całkowite zaćmienie będzie trwało 6 m 39 s. Całkowite zaćmienie Słońca może trwać (teoretycznie) do 7 min Słońca może trwać (teoretycznie) do 7 min 32 s. 32 s.

Najdłuższe obrączkowe zaćmienie Słońca w Najdłuższe obrączkowe zaćmienie Słońca w XXI wieku będzie miało miejsce 15 stycznia XXI wieku będzie miało miejsce 15 stycznia 2010 a będzie trwało 11:08 min.2010 a będzie trwało 11:08 min.

29 marca 2006r29 marca 2006r

W środę będziemy świadkami częściowego W środę będziemy świadkami częściowego zaćmienia Słońca. Życzę wszystkim miłych zaćmienia Słońca. Życzę wszystkim miłych obserwacji i owocnych badań. Wykonamy obserwacji i owocnych badań. Wykonamy badania wpływu zaćmienia na ciśnienie, badania wpływu zaćmienia na ciśnienie, temperaturę, ciśnienie oraz zbadanie odległości temperaturę, ciśnienie oraz zbadanie odległości Ziemi od Słońca.Ziemi od Słońca.

Proszę o zachowanie szczególnej ostrożności, Proszę o zachowanie szczególnej ostrożności, patrzenie bez okularów ze specjalnym filtrem na patrzenie bez okularów ze specjalnym filtrem na Słońce grozi utratą wzroku.Słońce grozi utratą wzroku.

Dziękuję za uwagę.Dziękuję za uwagę.