PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU:

- poszkodowanego bez czynności życiowych

- krwotoków

- ran

- złamań

WEZWANIE POMOCY.

ZABEZPIECZENIE MIEJSCA WYPADKU

Udzielanie pomocy zaczynamy zawsze od zastanowienia się nad

zagrożeniami jakie występują na miejscu zdarzenia. Dotyczy to wszystkich

wypadków - samochodowych, w domu, w pracy, na wycieczce w górach.

Trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie, czy jesteśmy w stanie wyeliminować

niebezpieczeństwa samodzielnie lub z pomocą osób znajdujących się na

miejscu zdarzenia. Dopiero, gdy nie ma bezpośrednich zagrożeń dla nas, ani dla

poszkodowanego, możemy przystąpić do dalszych czynności ratowniczych.

Jeżeli jednak zagrożenia są zbyt duże lub nie jesteśmy w stanie samodzielnie

udzielić pomocy (np. w przypadku braku dostępu do poszkodowanego

uwięzionego w samochodzie) ograniczamy się do wezwania pomocy

wykwalifikowanej i dbamy o odpowiednie oznakowanie miejsca zdarzenia, aby

kolejne osoby nie uległy wypadkowi.

Przypominamy - w przypadku wypadków drogowych - ostrzegawczy trójkąt

odblaskowy powinniśmy umieścić w odległości:

- 100 m - na autostradach i drogach ekspresowych

- 30-50 m - na pozostałych drogach w poza obszarem zabudowanym

- na obszarze zabudowanym - kodeks drogowy zezwala na ograniczenie się

do włączenia świateł awaryjnych. W celu zwiększenia bezpieczeństwa można

także umieścić trójkąt ostrzegawczy w odległości zależnej od wielkości drogi i

prędkości osiąganej na niej przez samochody.

SAMOOCHRONA RATOWNIKA.

Sytuacja przedstawiona na rys. 1 jest niedopuszczalna.

Przy udzielaniu pierwszej pomocy ratownik przede wszystkim musi zadbać o własne

bezpieczeństwo, co w tym przypadku wiąże się głównie z unikaniem bezpośredniego

kontaktu z krwią osób poszkodowanych.

Najlepsze zabezpieczenie stanowią rękawiczki jednorazowe, które powinny wchodzić w

skład każdej apteczki - zwłaszcza samochodowej (warto sprawdzić czy nasza apteczka jest

w nie wyposażona). W sytuacji, gdy nie dysponujemy rękawiczkami, możemy zamiast

nich osłonić dłonie np. foliowymi torebkami.

Oprócz rękawiczek dla ratownika podstawowe zabezpieczenie stanowi maseczka do

prowadzenia sztucznego oddychania, wykorzystywana w przypadku konieczności

prowadzenia podstawowego podtrzymywania życia.

WSTĘPNA OCENA STANU POSZKODOWANEGO Poniżej przedstawiamy postępowanie po zabezpieczeniu miejsca wypadku,

kiedy możemy przystąpić do udzielania pomocy. Wstępna ocena stanu

poszkodowanego to najważniejszy etap pierwszej pomocy, gdyż decyduje o

dalszym postępowaniu ratownika.

Pierwszą czynnością jest nawiązanie kontaktu z poszkodowanym poprzez

poklepanie go po ramieniu i wypowiedzenie do niego kilku słów. Jeśli

poszkodowany jest przytomny możemy dowiedzieć się od niego przyczyny i

okoliczności wypadku, a także jakie dolegliwości odczuwa poszkodowany oraz

czy nie jest przewlekle chory np. na serce, epilepsję lub chorobę wrzodową.

Natomiast w przypadku, gdy poszkodowany jest nieprzytomny i nie można

z nim nawiązać kontaktu słownego, należy przejść do wykonywania czynności

ratowniczych w następującej kolejności:

Udrożnienie dróg

oddechowych wykonujemy za

pomocą rękoczynu czoło-

żuchwa. Jedna dłoń ratownika

spoczywa na czole, druga na

żuchwie otwieramy usta

poszkodowanego. W przypadku

obecności jakichkolwiek ciał

obcych (gumy do żucia, protezy

zębowe itp.) należy je usunąć,

aby poszkodowany się nimi nie

udusił.

Odchylenie głowy

poszkodowanego do tyłu. Rękoczyn ten wykonujemy

tylko u poszkodowanych

leżących na plecach, u których

nie podejrzewamy urazu

kręgosłupa. Dłoń spoczywająca

na czole wykonuje ruch ku

tyłowi głowy, zaś dłoń na

żuchwie powoduje jej ruch do

góry. W ten sposób chronimy

drogi oddechowe przed

zablokowaniem w wyniku

zapadania się języka na ścianę

gardła. W sytuacjach

wskazujących na możliwość

urazu kręgosłupa (takich jak

wypadki samochodowe, upadki

z wysokości) rękoczyn tej

wykonujemy dopiero, gdy u

poszkodowanego występują

trudności w oddychaniu.

Sprawdzenie czynności

życiowych. W celu sprawdzenia oddechu

przykładamy nasze ucho i

policzek jak najbliżej ust i nosa

poszkodowanego, tak aby

wyczuć oddech na policzku,

bądź małżowinie usznej,

usłyszeć szum wydechu. Wzrok

ratownika skierowany jest ku

klatce piersiowej co pozwala

obserwować jej ruchy.

Dodatkowo można umieścić

dłoń na przeponie (poniżej

mostka) i wyczuć jej ruchy przy

oddechu. Oddech badamy

minimum 10 sekund.

W sytuacji, gdy nie można

zbliżyć ucha do dróg

oddechowych poszkodowanego,

należy sprawdzić oddech przy

pomocy własnej dłoni,

umieszczając jej wierzch tuż

przy nosie i ustach

poszkodowanego.

Obecnie nie wymaga się już

od niewykwalifikowanych

ratowników umiejętności

badania tętna. Jeżeli jednak

ratownik czuje się na siłach to

może sprawdzić tętno kładąc

trzy palce na środku szyi

poszkodowanego, a następnie

przeciągając je powoli w swoją

stronę jednocześnie

przyciskając. W ten sposób na

pewno nie ominiemy miejsca, w

którym znajduje się tętnica

szyjna.

U osób znajdujących się w innej pozycjach niż pokazane na zdjęciach,

badanie wykonujemy analogicznie, starając się nie poruszać poszkodowanym.

Możemy jedynie odsłonić twarz poszkodowanego np. gdy jest zasłonięta ręką.

... a co zrobić kiedy poszkodowany znajduje się w samochodzie?

Wyciąganie

poszkodowanych z samochodu

nie jest zadaniem dla

przygodnego ratownika. Bez

specjalistycznego sprzętu łatwo

pogłębić uszkodzenia powstałe

w wyniku wypadku - zwłaszcza

urazy kręgosłupa.

Sprawdzenie czynności

życiowych poszkodowanego

można przeprowadzić bez

wyciągania go z samochodu.

Decyzję o wyciągnięciu

poszkodowanego z samochodu

podejmujemy, gdy:

- dalsze przebywanie w samochodzie

jest zbyt niebezpieczne np. możliwość

pożaru samochodu

- poszkodowany nie ma zachowanych

czynności życiowych i konieczne jest

wykonywanie sztucznego oddychania i

ucisków klatki piersiowej.

Proszę zwrócić uwagę na technikę

wyciągania z samochodu: prawą ręką

łapiemy prawe przedramię

poszkodowanego, zaś lewą rękę

przekładamy pod lewą pachą poszkodowanego i łapiemy za prawy

policzek stabilizując głowę. Staramy się

trzymać poszkodowanego tuż przy sobie,

aby własnym ciałem asekurować kręgosłup

ofiary wypadku.

PIERWSZA POMOC w przypadku poszkodowanego bez

czynności życiowych:

PODSTAWOWE PODTRZYMYWANIE ŻYCIA

Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny i nie wyczuwamy oddechu

przystępujemy do tzw. podstawowego podtrzymywania życia (resuscytacja

krążeniowo - oddechowa). Jak zwykle musimy zadbać o własne

bezpieczeństwo - należy przygotować sobie maseczkę do prowadzenia

sztucznego oddychania, która powinna znajdować się w każdej apteczce.

Poszkodowanego należy ułożyć na plecach na twardym, stabilnym podłożu.

Sztuczne oddychanie

wykonujemy pamiętając jednak,

aby głowa była odchylona do

tyłu, co zapewnia drożność dróg

oddechowych.

Sztuczne oddychanie można prowadzić metodą: usta-usta, usta-nos.

Stosując metodę: usta-usta należy odchylić głowę do tyłu zatkać

skrzydełka nosa, własnymi ustami szczelnie objąć usta poszkodowanego. W

przypadku metody usta-nos zamykamy usta poszkodowanego a powietrze

wprowadzamy obejmując szczelnie własnymi ustami nos poszkodowanego.

Schemat postępowania powinien być następujący: wdmuchujemy dwa

razy powietrze, po czym poszukujemy oznak zachowanego krążenia (połykanie

śliny, dławienie się, wystąpienie oddechu poszkodowanego - do 10 sekund).

W sytuacji wystąpienia oznak powrotu oddechu stosujemy postępowanie z

poszkodowanym nieprzytomnym, gdy brak oznak powrotu oddechu należy

wykonać kolejne dwa wdmuchnięcia, a następnie piętnaście ucisków na klatkę

piersiową. Należy wykonywać na przemian dwa wdmuchnięcia i 30 ucisków

tak, aby w ciągu jednej minuty powtórzyć działanie cztery razy, a następnie

sprawdzamy czy powróciły czynności życiowe.

W ciągu jednej minuty:

30 ucisków : 2 wdechy

100 uciśnięć na minutę. Zaczynamy od ucisków

Technika wykonywania ucisków:

1. Znalezienie odpowiedniego miejsca ucisku:

Najłatwiej znaleźć odpowiednie

miejsce ucisku, jeżeli klatka

piersiowa osoby poszkodowanej

będzie odsłonięta. Znajdujemy

dolny początek mostka, a

następnie na mostku

umieszczamy dwa palce:

wskazujący i środkowy.

Obok palców kładziemy nasadę

dłoni, tak aby uciskać wyłącznie

na mostek, a nie na żebra.

Splatamy dłonie razem, ręce powinny być wyprostowane w łokciach,

wychylamy się nad poszkodowanego tak, aby siła naszego ucisku działała

pionowo z góry.

KRWOTOKI

Na początek trzeba podkreślić, że jak zwykle przy udzielaniu pierwszej

pomocy ratownik przede wszystkim musi zadbać o własne bezpieczeństwo.

Udzielenie pomocy w przypadku krwotoku polega na:

· ułożeniu poszkodowanego w stabilnej pozycji (ewentualnie w pozycji

siedzącej)

· uniesieniu krwawiącej kończyny do góry

· wykonaniu w miejscu krwawienia opatrunku i jego umocowaniu

Opatrunek powinien być założony możliwie szybko, dlatego w sytuacji,

gdy nie mamy do dyspozycji jałowych środków opatrunkowych, można

wykorzystać do wykonania opatrunku inne materiały np. apaszkę, kawałek

koszulki itp. Opatrunek nie powinien powodować zbyt silnego ucisku - przy

uniesionej kończynie do zatamowania krwawienia wystarcza najczęściej bardzo

lekki ucisk, który nie powoduje ograniczenia krążenia w dalszej części

uszkodzonej kończyny.

Warto zaznaczyć, że w pierwszej pomocy nie stosuje się podziału

krwotoków na żylne i tętnicze, zaś podany powyżej sposób udzielania pomocy

jest uniwersalny.

W przypadku krwawień z takich okolic ciała, w których ratownik nie jest w

stanie lub nie ma czym umocować opatrunku, należy ograniczyć się do jego

ręcznego dociśnięcia do miejsca krwawienia.

Szczególny rodzaj opatrunku stanowi tzw. opaska uciskowa. Polega ona

na zawiązaniu na kończynie opaski, powodującej bardzo silny ucisk i co za tym

idzie całkowite zahamowanie krążenia w miejscu założenia opaski. Można ją

stosować tylko w dwóch bardzo drastycznych przypadkach - amputacjach

urazowych oraz zmiażdżeniach. Prawidłowo założona opaska powinna być

umieszczona 5 - 10 cm powyżej miejsca uszkodzenia. Natomiast w nie należy

niepotrzebnie stosować opaski uciskowej, gdy mamy do czynienia ze zwykłym

krwotokiem. Opaska uciskowa powoduje bowiem wystąpienie różnych

powikłań związanych z niedostatecznym przepływem krwi przez uszkodzoną

kończynę.

OPATRYWANIE RAN

Rany różnią się od krwotoków tym, iż wypływ krwi jest stosunkowo

niewielki i nie zagraża bezpośrednio życiu poszkodowanego. Głównym

zagrożeniem w przypadku ran jest możliwość wystąpienia zakażeń.

Przystępując do opatrywania ran musimy przede wszystkim pamiętać o

zabezpieczeniu się przed kontaktem z płynami ustrojowymi poszkodowanego

(krwią, śliną. Przeciętnemu człowiekowi nie są potrzebne w życiu codziennym

podziały ran na kłute, szarpane, cięte itp. Natomiast ratownik na miejscu

wypadku powinien przede wszystkim określić, czy zranienie jest poważne i

wymaga interwencji lekarza. Groźne dla zdrowia, a nawet życia

poszkodowanego mogą być rany:

· rozległe - uszkodzenie obejmuje znaczną powierzchnię ciała

· głębokie - np. spowodowane nożem lub innym ostrym narzędziem

· silnie zanieczyszczone - np. ziemią, smarami, śliną lub jadem zwierząt

W przypadku kiedy mamy do czynienia z poważnym zranieniem należy:

· osłonić ranę gazą jałową - p. zdjęcie

· umocować gazę na ranie tak, aby się nie przemieszczała np. za pomocą

plastra, bandaża lub chusty trójkątnej

· przekonać poszkodowanego do jak najszybszej konsultacji z lekarzem w

celu wykonania profesjonalnego zaopatrzenia i skutecznej walki z zakażeniem.

Pamiętajmy, że poważnych ran nie wolno samodzielnie

dezynfekować !!!

Niepotrzebnie zwiększa to ból u poszkodowanego i może prowadzić nawet do

utraty przytomności, a nie wpływa znacząco na zmniejszenie ryzyka

związanego z możliwością wystąpienia zakażenia. Ogólnodostępne środki

dezynfekujące stosujemy tylko na stosunkowo niewielkie zranienia i

skaleczenia, a nie w sytuacji poważnego wypadku.

Niepotrzebnie zwiększa to ból u poszkodowanego i może prowadzić nawet do

utraty przytomności, a nie wpływa znacząco na zmniejszenie ryzyka

związanego z możliwością wystąpienia zakażenia. Ogólnodostępne środki

dezynfekujące stosujemy tylko na stosunkowo niewielkie zranienia i

skaleczenia, a nie w sytuacji poważnego wypadku.

Jeśli rana jest zabrudzona ziemią, piachem lub drobnymi odłamkami szkła,

nie należy próbować jej samodzielnie czyścić. Również te czynności

powinniśmy pozostawić lekarzowi.

W opatrywaniu ran nie należy się niepotrzebnie spieszyć. Istotniejsza od

szybkości wykonania opatrunku jest jego jałowość i dokładność wykonania

(zastosowanie wyłącznie jałowych środków opatrunkowych, dokładnie

osłonięte całe zranienie, brak niepotrzebnego ucisku).

Szczególnym rodzajem ran jest rana z ciałem obcym (np. szkło, gwóźdź,

odłam kostny w przypadku złamań otwartych itp.). Pamiętajmy, że ciał

obcych nie wolno przemieszczać, ani wyciągać z rany!!! Opatrunek

wykonujemy w taki sposób, aby gaza jałowa otaczała wystające części ciała

obcego i dzięki temu dodatkowo je unieruchamiała. Wyciągnięcie ciała obcego

jest bardzo bolesne, a przede wszystkim może spowodować silne krwawienie i

bezpośrednie zagrożenie życia poszkodowanego.

PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU

ZŁAMANIA

Człowiek ma ciało zbudowane z układu kostno-stawowego, którego główną

podstawą jest kręgosłup. Dlatego też człowiek jest narażony na wszelakie

skręcenia, zwichnięcia a nawet i złamania.

Złamania - to przerwanie ciągłości kości, wskutek urazu mechanicznego.

Rozróżnia się następujące rodzaje złamań: · zamknięte - odłamy kostne nie

wydostają się na zewnątrz.

· otwarte - odłamy kostne wydostają się na zewnątrz przez uszkodzoną skórę

lub błonę śluzową.

Podstawowe objawy załamania:

· występujący silny ból w okolicy urazu, nasilający się przy najmniejszej próbie

ruchu (np. podniesienie kończyny) · zniekształcenie - uszkodzona kończyna

może wydawać się krótsza lub dziwnie przekręcona ( ma ułożenie inne od

naturalnego)

· obrzęk ( gwałtowne puchnięcie i zasinienie)

UDZIELENIE PIERWSZEJ POMOCY

Podstawową czynności pierwszej pomocy przy złamaniu kości jest szybkie i

właściwe unieruchomienie. Z reguły stosowane są unieruchomienia

prowizoryczne, które mają na celu: zmniejszenie bólu w miejscu urazu oraz

niedopuszczanie do dalszych uszkodzeń kości, stawów i innych tkanek

znajdujących się w okolicy złamania.

Ogólne zasady unieruchamiania złamań:

· w pierwszej kolejności należy ratować życie poszkodowanego, a dopiero

później zabezpieczać złamania. · w przypadku, gdy tylko podejrzewamy

złamanie, z poszkodowanym należy postępować tak, jakby złamanie wystąpiło

rzeczywiście,

· złamanie należy unieruchomić na miejscu wypadku, bez jakichkolwiek prób

nastawiania,

· złamań nie należy bagatelizować - zdarza się, iż poszkodowany będąc w

szoku powypadkowym, nie odczuwa bólu - nie oznacza to wcale, że złamanie

nie jest poważne. Ze względu na towarzyszące złamaniu krwawienie

wewnętrzne może ono stanowić nawet zagrożenie dla życia

· opatrunek unieruchamiający najlepiej nakładać w towarzystwie osoby

pomagającej lub ubezpieczającej, · poszkodowanego podejrzanego o złamanie

należy pozostawić na miejscu wypadku do czasu unieruchomienia, jeśli jego

życiu nie zagraża niebezpieczeństwo,

· poszkodowanego nie można przewozić bez uprzedniego unieruchomienia,

· w razie braku odpowiedniego materiału do unieruchomienia,

poszkodowanego należy pozostawić kwalifikowanej pomocy, zapewniając mu

na miejscu zdarzenia odpowiedni komfort (okrycie, coś miękkiego pod głowę) i

dokonywać co minutę kontroli czynności życiowych,

· w razie złamania otwartego należy najpierw opatrzyć ranę za pomocą

opatrunku ochronnego, dopiero potem unieruchomić,

Praktyczne sposoby unieruchamiania złamań:

· najprostszy sposób unieruchomienia złamania to uświadomienie

poszkodowanemu, aby nie wykonywał żadnych zbędnych ruchów i spokojnie

czekał na przybycie wykwalifikowanej pomocy - nawet najlepiej założone

unieruchomienie nie będzie skuteczne, jeżeli poszkodowany będzie próbował

bagatelizować uraz i np. chodzić na złamanej nodze. W przypadkach, kiedy

czas oczekiwania na pomoc medyczną będzie stosunkowo krótki można w

ogóle zrezygnować z zakładania prowizorycznych unieruchomień i

skoncentrować się raczej na zapewnieniu poszkodowanemu jak najlepszych

warunków podczas oczekiwania · generalnie należy unikać dowiązywania

przedmiotów (gałęzie, pręty) do złamanych kończyn, gdyż najczęściej wymaga

to wykonywania przez poszkodowanego dodatkowych ruchów, zaś brak

odpowiedniego wyprofilowania przedmiotów powoduje, że unieruchomienie

jest mało skuteczne

· w przypadku złamanej ręki lepiej zastosować: - dowiązanie ręki wzdłuż linii

ciała - stosowane głównie wtedy, kiedy ograniczona jest ruchliwość stawu

łokciowego - temblak - wykonany np. z chusty trójkątnej lub odzieży (np.

podwinięty sweter lub bluza)

· w przypadku złamanej nogi należy przede wszystkim wypełnić przestrzenie

pomiędzy uszkodzoną kończyną, a podłożem, na którym ta kończyna

spoczywa, tak, aby złamana noga była podparta na całej swojej długości -

można do tego celu zastosować chusty trójkątne, odzież itp. · możemy umieścić

zdrową nogę równolegle do uszkodzonej i związać je razem ze sobą

WEZWANIE POMOCY

Kiedy należy wzywać pomoc fachową?

Pamiętajmy:

· Pogotowie wzywa się zawsze wtedy, gdy istnieje zagrożenie życia lub

zdrowia poszkodowanego (wypadek samochodowy, zatrzymanie krążenia,

upadek ze znacznej wysokości, gwałtowny atak: astmy, padaczki, serca)

· Straż pożarną powinniśmy powiadomić w momencie, gdy do

poszkodowanego mamy utrudniony dostęp (uwięziony w samochodzie,

przygnieciony przez gruzy itp.)

· Nie należy wzywać pogotowia do przewlekłych zachorowań -

pogotowie ratunkowe nie dysponuje bowiem możliwością leczenia takich

przypadków, podając jedynie środki farmakologiczne działające objawowo (np.

środki przeciwbólowe). Przewlekłe schorzenia powinny być leczone przez

lekarzy specjalistów, a nie zespoły reanimacyjne, czy wypadkowe.

Niepotrzebnie wezwane pogotowie może oznaczać śmierć innej osoby, która

naprawdę doraźnej pomocy potrzebowała.

Świadkowie wypadku często pod wpływem emocji zapominają o numerach

ratunkowych, a przecież są tylko cztery:

· 999 Pogotowie Ratunkowe

· 998 Straż Pożarna

· 997 Policja

· 112 z tel. komórkowego - najczęściej łączy z Policją.

Są to numery bezpłatne zarówno z telefonów stacjonarnych (bez 112) i

komórkowych.

W/w numery wybiera się zawsze bez prefiksów i numerów kierunkowych.

W którym momencie należy wezwać pomoc?

Wbrew pozorom odpowiedź na to pytanie nie jest wcale prosta. Działa tu

bowiem kilka przeciwstawnych czynników. Z jednej strony pomoc należy

wezwać jak najszybciej, z drugiej jednak wzywając pomoc powinniśmy już

dysponować informacjami o liczbie osób poszkodowanych oraz stanie, w jakim

się znajdują (przede wszystkim czy są przytomni i czy mają zachowane

czynności życiowe). Pozwoli to uniknąć sytuacji, gdy pomoc wzywana jest

niepotrzebnie.

Natychmiast wzywamy pomoc, gdy:

- nie możemy w sposób bezpieczny dla nas dostać się do

poszkodowanego, aby go zbadać

- na miejscu wypadku nadal występuje niebezpieczeństwo (np. pożar,

wyciek chemikaliów, osoby stanowiące zagrożenie)

- poszkodowanych jest kilka osób lub więcej - nie ma sensu badać

każdej z osobna, gdyż zabierze to zbyt wiele czasu

Natomiast, jeżeli mamy do czynienia z jednym poszkodowanym, na

miejscu zdarzenia nie występują poważniejsze zagrożenia i nie ma przeszkód w

dostaniu się do ofiary wypadku, wtedy najpierw przeprowadzamy wstępną

ocenę stanu poszkodowanego, a dopiero później wzywamy pogotowie, jeżeli

istnieje taka potrzeba.

Jakie informacje należy podać powiadamiając pogotowie

ratunkowe?

1. Przedstawić się - jeżeli się przedstawisz dyspozytor będzie wiedział,

że naprawdę potrzebujesz pomocy.

2. Rodzaj wypadku - samochodowy, upadek z wysokości, gwałtowny

atak astmy itp.

3. Miejsce wypadku - podaj jak najwięcej informacji w celu właściwej

lokalizacji przez służby ratownicze. Jeżeli zupełnie nie wiesz, gdzie się

znajdujesz i nie będziesz umiał podać dyspozytorowi żadnych wskazówek,

pogotowie nie ma szans, aby do ciebie dotrzeć. Zapytaj innych świadków

wypadku.

Rozejrzyj się - szukaj punktów charakterystycznych: pomniki, duże obiekty

(fabryki, duże sklepy, stacje benzynowe). Na drogach poza miejscowościami

określ kierunek i przybliżoną odległość najbliższej od znanej ci miejscowości -

sprawdź także numer najbliższego słupka kilometrowego.

4. Dokładniejszy opis stanu poszkodowanych - przede wszystkim czy

są przytomni i czy mają zachowane czynności życiowe, a także, jakie

stwierdzono inne objawy (np. bladość skóry, pot, przebarwienia na skórze i

obrzęki, bóle)

5. Nie odkładaj słuchawki pierwszy !!! - odpowiedz na dodatkowe

pytania, które zada ci dyspozytor i czekaj na komendę "Proszę czekać -

wezwanie zostało przyjęte".

góra