Z dziejów Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w...

Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Przysusze

ul. Krakowska 7626-400 Przysucha

[email protected]

Z dziejówPublicznej Szkoły Podstawowej nr 1

w Przysusze

200 lat200 lat200 lat

Z dziejów

Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1

w Przysusze

Przysucha 2016

4

Opracowanie:Edyta Dyderska

Małgorzata Mandecka

Dyrekcja PSP nr 1 w Przysusze oraz autorkiskładają serdeczne podziękowania

za okazaną pomoc w przygotowaniu publikacji:p. Robertowi Fidosowi, p. Tadeuszowi Głowackiemu,p. Janinie Szymańskiej, pp. Teresie i Janowi Wamilom,

p. Stanisławowi Wiaderkowi, p. Mieczysławowi Wrześniowi,p. Agnieszce Zarychcie – Wójcickiej oraz wszystkim,

którzy zechcieli podzielić się swoimi szkolnymi wspomnieniami

Publikacja ukazała się dzięki życzliwości i ofiarnościRodziców uczniów PSP nr 1 w Przysusze

oraz wsparciu finansowemu Banku Spółdzielczego w Przysusze

Fotografie ze zbiorów:Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w Przysusze

Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysuszepracowników i absolwentów szkoły

5

Wstęp

Nauka jest jak niezmierne morze…Stefan Żeromski

W 2016 r. przypada dwusetna rocznica powstania szkolnictwa podsta-wowego w Przysusze. W ten jubileusz wpisuje się historia Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 – placówki, która jest kontynuatorką kształcenia elemen-tarnego w naszym mieście. Ta okrągła i wcale niemała rocznica stała się inspiracją do opisania działalności szkoły i podsumowania osiągnięć. Śledząc jej burzliwe losy na przestrzeni dwustu lat, nie sposób pominąć faktu, że to właśnie z tej szkoły wywodzi się wielu nauczycieli, kierowników i dyrektorów innych placówek oświatowych, działających w Przysusze.

Ze względu na krótki czas przeznaczony na przygotowanie publikacji oraz niepełną dokumentację źródłową praca nie wyczerpuje tematu, ale może stanowić podstawę przyszłych, uszczegółowionych opracowań. Dlatego też niniejszy zarys historyczny z założenia prezentuje tylko niektóre obszary z dziejów placówki, przedstawia wybrane fakty i ludzi, którzy swą działal-nością i zaangażowaniem sprawili, że dwieście lat istnienia przysuskiej szko-ły to ważna karta w dziejach szkolnictwa naszego regionu.

W niniejszej pracy zostały wykorzystane dostępne publikacje, kroniki, dokumentacja szkolna (księgi zarządzeń, księgi protokołów zebrań rady pe-dagogicznej, dzienniki lekcyjne, arkusze ocen, świadectwa, fotografie), akty prawne, artykuły prasowe. Cennym źródłem wiedzy są też informacje prze-kazane przez osoby, które w przeszłości związane były ze szkołą.

6

Pierwsze informacje o szkole, które mają odzwierciedlenie w dokumen-tach, odnoszą się do roku 18161, kiedy pod patronatem rodziny Dembińskich (właścicieli dóbr ziemskich) powstała szkoła elementarna, działająca w ra-mach ogólnopolskich szkół tworzonych przez Komisję Edukacji Narodowej. Przysucha znajdowała się wówczas w obrębie Królestwa Polskiego, pod za-borem rosyjskim.

Placówka nosiła nazwę gorodskoje ucziliszcze (szkoła miejska). Językiem wykładowym był polski, a od roku 1885 – rosyjski. Mogły się w niej uczyć dzieci w wieku od 6 do 11 lub 12 lat, ale ich liczba była ograniczona. Zabra-niano posyłać do niej więcej niż jedno dziecko z numeru tabelowego posiad-łości.2

Szkoła elementarna już od początków swej działalności funkcjonowała w oparciu o składki, które uiszczali właściciele nieruchomości. Wielkość wpłaty zależna była od poziomu zamożności i uzyskiwanych dochodów. Utworzony w ten sposób fundusz przeznaczano na opłacenie pensji nauczy-ciela, wynajęcie lokalu oraz wyposażenie placówki w niezbędne przybory. Inicjatywę utworzenia szkoły wsparła rodzina Dembińskich. Zobowiązała się bezpłatnie dostarczać drewno opałowe oraz przekazać do dyspozycji na-uczyciela kawałek gruntu. Nad stanem i rozwojem placówki czuwał w tym czasie powołany dozór szkolny, w którego składzie znaleźli się: burmistrz miasta, dziedzic dóbr i proboszcz miejscowej parafii rzymskokatolickiej.3

W 1816 r. w przysuskiej szkole uczyło się 26 dzieci (13 pochodzenia szla-checkiego, 7 – mieszczańskiego i 6 – chłopskiego), reprezentujących wyzna-nie katolickie i ewangelickie.4 Jednym z najlepszych uczniów był wówczas Wilhelm Kolberg – brat Oskara Kolberga.

W 1837 r. do szkoły elementarnej uczęszczało 40 dzieci, które były po-dzielone według stopnia umiejętności na grupę początkującą, grupę postę-pującą i grupę doskonalącą się. Uczyły się one m.in. kaligrafii, czytania, ra-

1 R. Fidos, Przysucha w dobie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1809-1864), w: Przysucha. Historia miasta, red. S. Piątkowski, Przysucha 2006, s. 702 A. Osuchowski, T. Osuchowska, Przysucha, Przysuskie Towarzystwo Kulturalne im Oskara Kolberga, Przysucha 1993, s. 603 R. Fidos, Przysucha w dobie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1809-1864), op. cit. , s.704 Tamże, s.71

W okresie niewoli narodowej – czasy zaborów

7

chunków, łaciny oraz języka niemieckiego – ze względu na rzemieślników pochodzących z krajów pruskich, a mieszkających w Przysusze. W tym roku – nakazem władz – wprowadzono także naukę języka rosyjskiego.

Warto wspomnieć, że w 1837 r. utworzono w Przysusze kolejną placówkę oświatową, szkołę rzemieślniczo – niedzielną. Dzięki niej uczniowie (a byli to tylko chłopcy) mogli ukończyć termin i zdobyć tytuł czeladnika rzemieślni-czego. Zajęcia, które odbywały się w niedzielę, prowadził nauczyciel szkoły elementarnej. Uczył on religii, języka polskiego, języka rosyjskiego i arytme-tyki. Placówka funkcjonowała do 1912 r.5

W 1869 r. Przysucha utraciła prawa miejskie i stała się osadą, znajdu-jącą się wówczas w powiecie opoczyńskim. Pozbawienie jej praw miejskich spowodowało, że obowiązkową składką szkolną objęto także mieszkańców podprzysuskich wsi. Szkołę elementarną nadal utrzymywano wyłącznie ze składek mieszkańców. Wśród corocznych wydatków placówki znajdowały się koszty wynajmu lokalu, pensja dla nauczyciela, dla stróża (woźnego), składka emerytalna dla nauczyciela, fundusze na potrzeby kancelaryjne, a także na zakup przyborów szkolnych (papieru, ołówków, piór) i pomocy naukowych (map, globusów, podręczników i książek). Szkoła nie musiała wy-dawać pieniędzy na opał, gdyż drewno na ten cel było przekazywane przez kolejnych członków rodziny Dembińskich.6

Największym problemem placówki, wpływającym negatywnie nie tylko na jej budżet, ale również na warunki nauczania, był brak własnego lokalu. Radomskie władze oświatowe zaleciły w 1865 r. budowę szkoły. Powstał wstępny projekt, zaakceptowany przez mieszkańców osady, zakładający, że budynek będzie się składał z dwóch izb lekcyjnych oraz mieszkania dla na-uczyciela. Dziedzic Juliusz Dembiński przekazał plac pod budowę planowa-nej inwestycji. Wstępny kosztorys przewidywał jednak podniesienie składki szkolnej, co przekraczało możliwości mieszkańców osady i sąsiadujących miejscowości. Próbowano zaciągnąć pożyczkę, jednak władze oświatowe zaleciły najpierw zebranie odpowiedniej sumy w gotówce, co w efekcie unie-możliwiło realizację inwestycji. Do planów budowy wracano jeszcze dwu-krotnie na przełomie XIX i XX w., ale barierą nie do pokonania stawał się brak finansów.

5 Tamże, s. 746 K. Latawiec, Przysucha w okresie niewoli narodowej (1865-1914), w: Przysucha. Historia miasta, red. S. Piątkowski, s.115

8

W drugiej połowie XIX w. szkoła elementarna składała się nadal z trzech oddziałów. Najwięcej dzieci uczestniczyło w zajęciach wstępnych, później ich liczba malała. Tylko niewiele z nich opuszczało szkołę ze świadectwem jej ukończenia – zaledwie kilkoro w roku. A zdarzały się i takie lata, że nie było żadnego absolwenta. Dla przykładu – w roku 1897/98 w zajęciach wstępnych uczestniczyło 107 dzieci, ale tylko ośmioro spośród nich ukończyło szkołę. Lekcje odbywały się w dwóch turach, w godz. 8.00-11.00 oraz 14.00-16.00 (rozdzielała je przerwa obiadowa). We wszystkich oddziałach nauczyciel pro-wadził zajęcia – stosownie do poziomu mniej lub bardziej zaawansowane – z czytania i pisania w języku polskim oraz rosyjskim, podstawowych działań arytmetycznych, podstaw geografii i historii. W latach siedemdziesiątych nauczyciel zajmował się także nauką religii. Rok szkolny kończył się egza-minem przeprowadzanym w obecności nauczyciela, wójta gminy, ławników gminnych, proboszcza parafii rzymskokatolickiej oraz rodziców dzieci.7 Pod-pisy członków komisji w takim składzie widnieją w księdze ocen znajdującej się w szkolnym archiwum.

7 Tamże, s. 116

Księga ocen z lat 1895-1902. na oKładce widoczny napis w języKu rosyjsKim.

ze zbiorów szKolnych

9

Wśród uczniów szkoły elementarnej dominowali chłopcy i dziewczęta z rodzin katolickich, ale uczyły się także dzieci wyznania ewangelickiego i prawosławnego. Do placówki uczęszczało niewiele dzieci wyznających ju-daizm, gdyż te kształciły się głównie w szkole religijnej przy synagodze.

Przez dziesięciolecia na losy szkoły elementarnej, jej poziom i funkcjo-nowanie bardzo duży wpływ miał nauczyciel. Mimo wielu trudności, jakich doświadczała szkoła, nie notowano problemów z obsadą etatu, jednakże nauczyciele prezentowali różny poziom przygotowania pedagogicznego. Pierwszy nauczyciel w przysuskiej placówce – Jan Nepomucen Albrycht, z pochodzenia szlachcic – posiadał opinię dobrego i szanowanego nauczy-ciela.8 Prowadził on zajęcia m.in. z łaciny i języka niemieckiego. Z uwagi na trudne warunki mieszkaniowe i finansowe zrezygnował po trzech latach z posady w Przysusze i przeniósł się do Opoczna. Jego następcy zmieniali się dość często, również z tego samego powodu. Bardzo dobrą opinią cie-szył się również Jerzy Girajtis, uczący w latach 1885-1890.9 Społeczność doceniała jego pracę, czego dowodem jest chociażby pismo skierowane do władz oświatowych w Radomiu, w którym przysuskie władze gminne udzie-lają mu pochwały. Do grona oddanych swojej pracy nauczycieli zaliczał się w również Jan Budrewicz, który ożywił atmosferę miasteczka, gdyż m.in. zaczął nauczać śpiewu i organizować wieczorki taneczne.10 Kolejny przysuski nauczyciel, Jan Malczewski, również zdobył powszechne uznanie. W dowód wdzięczności za zaangażowanie w pracy otrzymał od miejscowej społeczno-ści nagrodę pieniężną.

Nie wszyscy nauczyciele szkoły elementarnej byli akceptowani przez mieszkańców. Dla przykładu, w 1901 r. do Przysuchy przybył Franciszek Ci-bor, który wcześniej przez kilka lat pracował w Jedlińsku koło Radomia. Jego niewielkie doświadczenie zawodowe nie pozwoliło mu utrzymać wysokiego poziomu placówki, wypracowanego przez poprzednika Jana Malczewskie-go. Krytyka wyrażana przez rodziców przerodziła się w otwarty konflikt. W 1902 r. blisko 40 osób wystosowało petycję do radomskich władz oświa-towych o odwołanie nauczyciela. W następnym roku spełniono żądania, ale posadę otrzymał Rosjanin Siergiej Afganow, a to spotkało się ze sprzeciwem mieszkańców i proboszcza ks. Jana Szynkiewicza. Otoczony murem niechęci nauczyciel uczył w Przysusze tylko jeden rok.11

8 R. Fidos, Przysucha w dobie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1809-1864), op.cit., s. 709 K. Latawiec, Przysucha w okresie niewoli narodowej (1865-1914), op.cit.,s. 11810 Tamże, s.11911 Tamże, s.120

10

Od 1904 do 1914 r. w szkole elementarnej pracował Ludwik Skowyra, który zapisał się w dziejach placówki jako jeden z najbardziej oddanych wy-chowawców młodzieży. Oprócz wykonywania zadań zleconych przez wła-dze carskie potajemnie uczył języka polskiego, geografii i historii ojczystej.12 Uznanie rodziców zyskały nie tylko jego predyspozycje pedagogiczne, ale także zajęcia pozalekcyjne, podczas których dzieci przygotowywały przed-stawienia i organizowały zabawy rozrywkowo – kulturalne.13

Ludwik Skowyra, widząc ogromne potrzeby oświatowe (było wówczas około 550 dzieci w wieku szkolnym), starał się uruchomić w Przysusze dru-gą placówkę. Poszukując na ten cel środków finansowych, nawiązał m.in. kontakty z miejscową elitą żydowską, która poparła projekt pod warunkiem, że do drugiej szkoły będą uczęszczać jedynie dzieci wyznania mojżeszowe-go. Skowyra stał na stanowisku, że powinna ona służyć wszystkim dzieciom z Przysuchy i okolic.14 Doszło do konfliktu, w którym nauczycielowi posta-wiono wiele zarzutów. Ludność żydowska wystosowała petycję do władz oświatowych w Radomiu o odwołanie Ludwika Skowyry. Została ona zigno-rowana i nauczyciel nadal mógł zajmować swoje stanowisko oraz realizo-wać plany związane ze szkolnictwem i spółdzielczością.

Nauczyciele zatrudnieni w przysuskiej szkole byli wielokrotnie nadzoro-wani i kontrolowani przez swoich przełożonych. Drobnej kontroli dokony-wał wójt wraz z pełnomocnikami gminy, natomiast poważniejsze wizytacje przeprowadzał naczelnik Dyrekcji Naukowej w Radomiu, a od połowy lat dziewięćdziesiątych XIX w. – inspektor oświaty ludowej. Sprawdzano proces dydaktyczny, obecność uczniów, stan przygotowania nauczyciela, warunki lokalowe i sanitarne.

Na początku XX w. szkoła elementarna w Przysusze nadal skazana była na wynajmowanie pomieszczeń w prywatnych domach. Dzieci uczyły się w trudnych warunkach. Brak przydomowego placu uniemożliwiał dobre wy-korzystanie przerw między zajęciami na zabawę i wypoczynek. Chętnych do nauki było wielu, jednak nie przyjmowano ich z braku miejsca. Mieszkańcami Przysuchy, którzy w tym czasie udostępniali swe domy na potrzeby szkoły, byli m.in. Adam Żurowski, Jan Wojciarowski i Jankiel Średnicki.

12 A. Osuchowski, T. Osuchowska , Przysucha, op. cit., s.6113 K. Latawiec, Przysucha w okresie niewoli narodowej (1865-1914), op. cit., s. 12114 Tamże, s. 121

11

Lata 1915 – 1939

W latach 1915-1918 Przysucha znajdowała się pod jurysdykcją Austro--Węgier. Nowe władze zezwalały na zakładanie szkół, dlatego powstawało ich coraz więcej. Zajęcia lekcyjne w placówkach mogły się odbywać w języku ojczystym.

W Przysusze, po przerwie spowodowanej wojną, w grudniu 1915 r. otwo-rzono szkołę jednoklasową o trzech stopniach kształcenia. Zaczęła w niej uczyć Janina Ineman. Jak wynika z księgi ocen znajdującej się w szkolnym archiwum, na I stopień zapisanych było wówczas 62 uczniów, na II stopień – 15, a na III stopień – 10 uczniów. Przez następne dwa lata liczba dzieci wahała się od 60 do 100. Oceniano zachowanie (mniej odpowiednie, odpowiednie, zadowalające, chwalebne), a także pilność (niejednostajna, mała, zadowala-jąca, dostateczna, wytrwała). W zależności od stopnia zaawansowania nauki świadectwa zawierały oceny z przedmiotów: czytanie, pisanie, język polski, rachunki, wiadomości z dziejów i przyrody, rysunki, śpiew, roboty ręczne, gimnastyka. Zajęcia odbywały się w budynku Jankiela Średnickiego, a później u Adama Żurowskiego (przy dzisiejszym pl. Stefana Wyszyńskiego). Z jego nazwiskiem będą się wiązać losy szkoły aż do przeprowadzenia się jej do własnego budynku.

Od końca 1917 r. obowiązki nauczyciela i kierownika szkoły przejął Franci-szek Kulikiewicz. Oprócz niego pracowała wówczas Irena Dąbrowska. Szkoła składała się z czterech oddziałów, w których uczyło się około 90 dzieci. Wy-najmowane lokale nie były wystarczające.

W 1918 r. skończyła się I wojna światowa. Polska odzyskała niepodległość po 123 latach zaborów. Jednym z pierwszych aktów prawnych regulujących sprawy oświaty w odrodzonym państwie był dekret z 1919 r. O obowiązku szkolnym. Na jego mocy wprowadzono 7-letnią szkołę powszechną, obo-wiązkową dla wszystkich dzieci od 7 do 14 roku życia. Szkoła miała być bez-płatna, a państwo zapewniało dostęp do niej wszystkim dzieciom. Tradycje dawnej szkoły elementarnej przejęła szkoła powszechna.

Od września 1919 r. placówka nosiła nazwę Szkoła Powszechna w Przy-susze. Z założenia była to szkoła o najwyższym stopniu organizacyjnym – siedmioklasowym. W tym roku nastąpiła zmiana na stanowisku kierownika. F. Kulikiewicz otrzymał urlop na poratowanie zdrowia, a na jego miejsce de-legowano Franciszka Kalitę, który jednak po kilku miesiącach zrezygnował

12

z posady z powodu przeprowadzki. Kierownictwo placówką powierzono Ge-nowefie Kaszewskiej. Liczba uczniów i klas stale wzrastała, co wpływało na zmianę stopnia organizacyjnego szkoły. W roku 1921/22 było już 294 dzieci uczących się w siedmiu oddziałach. Utworzono wówczas piątą klasę. Po-większało się grono nauczycielskie.

W roku szkolnym 1924/25 funkcję kierownika placówki pełnił Józef Gacek. Oprócz niego pracowali nauczyciele: Jan Didycz, Józef Kałużyński, Genowefa Kaszewska, Kazimierz Konior, Zofia Koniorowa, Jan Kupiec, Janina Sołdrzyń-ska oraz proboszcz Henryk Kasprzycki. Placówka kształciła wówczas 405 uczniów – klasy II, III i IV były podwójne. Od tego roku w dokumentach wid-nieje nazwa: Publiczna Szkoła Powszechna w Przysusze.

pieczęć publicznej szKoły powszechnej w przysusze,oKres międzywojenny.

Fot. ze zbiorów muzeum im.osKara Kolberga w przysusze

13

Jak wynika z księgi ocen, najwyższy stopień organizacyjny w zakresie szkolnictwa powszechnego szkoła osiągnęła w roku szkolnym 1925/26, po-wstała wtedy siódma klasa. Liczyła ona wówczas 18 uczniów. Poniżej: foto-grafia świadectwa jednej z uczennic klasy siódmej, Zofii Kaczmarkówny.

Świadectwo zoFii KaczmarKówny z roKu szKolnego 1925/26.ze zbiorów prywatnych anny broli

W tym czasie zmieniło się kierownictwo szkoły – Józef Gacek przeniósł się do Krakowa, a jego obowiązki ponownie przejął Franciszek Kulikiewicz. Liczba dzieci nadal systematycznie wzrastała, w następnym roku było ich 487, a dwa lata później – 530. Z tego względu sytuacja szkoły pogarszała się coraz bardziej. Brak własnego budynku i konieczność wynajmowania sal lekcyjnych w prywatnych domach negatywnie wpływały na jej poziom dy-

14

daktyczny, a przede wszystkim pochłaniały ogromne koszty finansowe. Dla przykładu – w drugiej połowie lat dwudziestych czynsz za wynajem lokalu wynosił 3400 zł rocznie, co stanowiło blisko 60% całego budżetu szkolne-go.15

Plany dotyczące budowy wróciły więc ponownie. W styczniu 1925 r. mieszkańcy Przysuchy i sąsiadujących z nią wsi, zgromadzeni na ogólnym zebraniu, podjęli uchwałę o wybudowaniu szkoły w jak najkrótszym czasie. Do gruntu przy ul. Krakowskiej, ofiarowanego niegdyś na potrzeby szkoły przez Juliusza Dembińskiego, dokupiono przylegającą działkę, należącą do Romana Kaszewskiego.

Problemem największym kolejny raz stały się finanse. Wszelkie wnioski o dofinansowanie były rozpatrywane odmownie z powodu braku funduszy. Okazało się, że mieszkańcy nie mogą liczyć na uzyskanie odpowiednich dota-cji ze strony władz państwowych. Powstał wówczas Komitet Budowy Szko-ły, składający się z przedstawicieli lokalnej elity społecznej. Aby zdobyć fun-dusze, podejmował on szereg przedsięwzięć, w których musiał odwołać się do ofiarności mieszkańców. Organizował zbiórki uliczne, loterie, zabawy ta-neczne i przedstawienia teatralne. Uzyskane w ten sposób dochody zasilały konto budowy szkoły. Komitet nawiązał także współpracę z firmami, które zgodziły się na dostarczenie materiałów budowlanych po kosztach własnych – ze Spółdzielczym Stowarzyszeniem „Przyszłość”, mającym swoją siedzibę przy ul. Lubelskiej oraz z Tartakiem Braci Krzyżanowskich w Rożku.16

W lutym 1928 r. Franciszek Kulikiewicz przeniósł się do Rawy Mazowie-ckiej. Na jego miejsce delegowano nauczyciela z Opoczna, Kazimierza Ślifie-rza (w latach późniejszych nazwisko zostało zmienione na Ślifirski). Funkcję kierownika szkoły pełnił on do 1939 r., z dwuletnią przerwą w latach 1930-1932, przeznaczoną na studia w Państwowym Instytucie Nauczycielskim w Warszawie. Wówczas zastępował go Jan Kupiec.

Przez cały czas pobytu w Przysusze K. Ślifirski prowadził kronikę, w któ-rej szczegółowo opisywał funkcjonowanie szkoły. W swoich notatkach pod-kreślał wielokrotnie, jaki ogromny wysiłek wkładała społeczność, żeby po-prawić jej byt. Dzięki trosce Dozoru Szkolnego Gminy Przysucha, w którym aktywnie działał m.in. jego prezes, ks. Jan Kasprzycki, wyposażenie placówki zmieniało się na lepsze – szkoła zyskała wiele najpotrzebniejszych przed-

15 M. Nowak, S. Piątkowski, Przysucha w latach 1915-1939, w: Przysucha. Historia miasta, red. S. Piątkow-ski, s. 15516 Tamże, s. 156

15

miotów. Nauczyciele wraz z uczniami również mieli w tym swój udział. Or-ganizowali loterie i przedstawienia, a dochód z nich przeznaczali na zakup książek, sprzętu sportowego i innych pomocy (wśród nich znajdował się np. lampowy aparat radiowy).

Zmiany, jakie zaszły w szkolnictwie polskim w marcu 1932 r., nie wpłynę-ły zasadniczo na funkcjonowanie Szkoły Powszechnej w Przysusze – nadal bowiem pozostała ona siedmioklasowa, a jej utrzymanie należało do obo-wiązków państwa i gminy. W programie szkoły powszechnej, który miał za-pewnić ogólne wykształcenie obywateli, do obowiązkowych przedmiotów zaliczono: język polski, historię, geografię, religię, naukę o przyrodzie, aryt-metykę z geometrią, rysunek, prace ręczne, śpiew i ćwiczenia cielesne.

Społeczność szkolna, mimo różnych trudności, z jakimi zmagała się na co dzień, była otwarta na problemy innych. W maju 1932 r. młodzież pod opie-ką kierownika szkoły Jana Kupca przeprowadziła licytację i kwestę uliczną, z której dochód był przeznaczony na wspieranie oświaty. Poprzez te działa-nia szkoła włączyła się w ogólnopolską akcję Dar Narodowy, mającą na celu wspieranie szkolnictwa, m.in. na Kresach Wschodnich oraz na Śląsku. Patro-nat nad tym przedsięwzięciem obejmował prezydent RP Ignacy Mościcki.17

5 lipca 1933 r., jak podaje kronika szkolna (w niektórych opracowaniach pojawia się rok 1932), położono kamień węgielny pod budowę szkoły. Po-święcenia dokonał miejscowy proboszcz ks. Jan Dumania. Było to ważne wy-darzenie z życiu społeczności – nie tylko szkolnej. Na uroczystość przybyło bowiem wielu okolicznych mieszkańców.

Wstępny kosztorys planowanej inwestycji wahał się granicach 90-100 tysięcy zł. Projekt budowlany został opracowany przez inż. Zygmunta Mos-kwę. Drewno przekazał nieodpłatnie hrabia Dembiński.18 Odtąd gromadze-niem funduszy zajmował się Komitet Budowy Szkoły w składzie: Kazimierz Ślifirski – kierownik, Stanisław Pawelec – aptekarz, Feliks Rejewski – buchal-ter (księgowy), Stowarzyszenie Spożywców „Przyszłość” wraz z jego kie-rownikiem Euzebiuszem Michockim, Henryk Dębowski – sekretarz Urzędu Gminy Przysucha, Moszke Ferszt – przedstawiciel społeczeństwa żydow-skiego i Bolesław Miedziński – przedstawiciel Rady Gminnej.

W roku szkolnym 1933/34 było już 784 uczniów. Utworzono wtedy 14 oddziałów. Zwiększono liczbę sal do 10, wynajmując w budynku Stowarzy-

17 L. Zugaj, Dzieje samorządu i administracji w gminie Przysucha, Przysucha 2010, s. 2318 Informacja od Tadeusza Głowackiego – kierownika szkoły w latach 1961-1965

16

szenia Spożywców „Przyszłość” kolejne dwie sale, chociaż nieodpowiednie, jednak mające tę zaletę, że dzieci mogą się uczyć rano – czytamy w kronice.

Warto przyjrzeć się temu, jak wyglądała codzienność w międzywojennej placówce. Społeczność szkolna miała bogate tradycje patriotyczne. Pielęg-nowane były rocznice powstania styczniowego, powstania listopadowego, wymarszu Kadrówki, a także Bitwy Warszawskiej. Uczniowie organizowali akademie poświęcone m.in. zasługom Józefa Piłsudskiego, a także Kazimie-rza Pułaskiego. Świętowano rocznice uchwalenia Konstytucji 3 maja oraz odzyskania niepodległości, które obchodzono szczególnie uroczyście. Odby-wały się msze św. w intencji ojczyzny i defilady ulicami miasta. Budynek był dekorowany flagami narodowymi. Z tej okazji wystawiano sztuki teatralne. Na placu przed szkołą organizowano ogniska i śpiewano pieśni patriotyczne. Nie mogło w takich chwilach zabraknąć Mazurka Dąbrowskiego w wykona-niu szkolnego chóru.

W kalendarzu uroczystości szkolnych znajdowało się też Święto Morza, które obchodzono 1 lipca. Wtedy zazwyczaj odbywała się zabawa, z której dochód przekazywano np. na Fundusz Obrony Morskiej. Młodzież wyrażała swój patriotyzm, działając w kołach: LOPP (Ligi Obrony Powietrznej i Prze-ciwgazowej) oraz Ligi Morskiej i Kolonialnej. Włączając się w Fundusz Obrony Narodowej, w lutym 1939 r. każda klasa zorganizowała składkę. Pieniądze przeznaczono na zakup karabinu maszynowego dla polskiej armii.

Tradycją międzywojennej szkoły było również organizowanie zabaw syl-westrowych, karnawałowych, a także choinkowych, połączonych ze śpiewa-niem kolęd. Uczniowie i nauczyciele wystawiali w sali Straży Ogniowej sztu-ki teatralne, które cieszyły się dużą popularnością w środowisku. Często grano je kilkakrotnie, gdyż sala była zbyt mała, by pomieścić zgromadzoną publiczność. Wystawiano m.in. sztuki: Grube ryby, Napad bolszewików, My-śliciel, Więzień Magdeburga, Poseł i kominiarz. W roku szkolnym 1925/26, pod opieką nauczyciela śpiewu Kazimierza Koniora, rozpoczął swoją działal-ność chór szkolny.

W szkole funkcjonował Sejmik Dziecięcy, do którego mogli należeć ucz-niowie od trzeciej do siódmej klasy. Działały sekcje, np. sportowa (męska i żeńska), artystyczna, spółdzielcza, organizacyjna, a także różne koła, np. koło czytania książek, koło PCK, koło krajoznawcze. Ponadto funkcjonowała biblioteka uczniowska i nauczycielska. W marcu 1928 r. utworzono drużyny harcerskie – żeńską im. Emilii Plater i męską im. ks. Ignacego Skorupki. Obie drużyny uświetniały szkolne występy i spektakle dla mieszkańców.

17

We wrześniu 1928 r. powstały kasy oszczędnościowe, których działal-ność na długie lata wpisała się w tradycję szkoły. Każdego roku, 31 paździer-nika, świętowano Dzień Oszczędności. W latach dwudziestych zaczął rów-nież funkcjonować sklepik uczniowski, wspierany od czasu do czasu przez Stowarzyszenie Spożywców „Przyszłość”. Od tego Stowarzyszenia w maju 1930 r. szkoła otrzymała pieniądze na zakup 12 skrzypiec. Na początku dzieci uczyły się grać pod opieką Kazimierza Koniora. Po odejściu nauczyciela ze szkoły jego obowiązki przejął Boruch Gierszonowicz. Od września 1932 r. zo-stało uruchomione kino szkolne – co tydzień wyświetlano obrazy filmowe, które każde dziecko mogło oglądać bezpłatnie.

harcersKa drużyna męsKa im. Ks. ignacego sKorupKiz opieKunem Kazimierzem ŚliFirsKim.

Fot. ze zbiorów szKolnych

Kazimierz Konior w otoczeniu swoich uczniów, roK 1930.Fot. ze zbiorów szKolnych

18

Kierownictwo szkoły, wspierane regularnie przez mieszkańców, organizo-wało także dożywianie i zbiórkę odzieży dla najbiedniejszych dzieci.

podzięKowanie dla zygmunta michocKiego z roKu 1933.ze zbiorów muzeum im. osKara Kolberga w przysusze

Ważnym wydarzeniem dla dzieci były wycieczki krajoznawcze, które za-zwyczaj organizowano pod koniec roku szkolnego. Uczniowie zwiedzali nie tylko najbliższą okolicę. Wyjeżdżali także w Góry Świętokrzyskie, do Spa-ły, Tomaszowa Mazowieckiego, Warszawy, Radomia, a nawet do Gdyni. Wy-cieczka nad morze odbyła się w czerwcu 1933 r. Wraz z opiekunem, kierow-nikiem K. Ślifirskim, wyjechało wówczas ośmioro uczniów. Zwiedzali Gdynię, Hel i udali się w rejs po morzu. Innym razem, w dniach 6-8 czerwca 1934 r., odbyła się wycieczka w Góry Świętokrzyskie, na którą wybrało się 95 dzie-ci oraz sześcioro nauczycieli. Podróżowali czterema wozami drabiniastymi. Nocleg organizowano w szkołach lub u gospodarzy. Podczas tej wycieczki uczniowie zwiedzali miejsca związane ze Stefanem Żeromskim, a także Łysi-cę i Święty Krzyż.

19

wycieczKa w góry ŚwiętoKrzysKie w roKu 1934. Fot. ze zbiorów szKolnych

wycieczKa w góry ŚwiętoKrzysKie w roKu 1934. Fot. ze zbiorów szKolnych

Krótka charakterystyka szkolnej codzienności jest świadectwem troski grona nauczycielskiego o wszechstronny rozwój uczniów. Nauczanie i wy-chowanie w szkole, o czym wiele razy wspomina kronika, odbywało się we współpracy z lokalną społecznością, która aktywnie włączała się w życie placówki.

20

W historii szkoły niezwykle ważnym dniem był 20 sierpnia 1934 r. Wtedy po raz pierwszy uczniowie rozpoczęli naukę we własnym budynku (w miej-scu dzisiejszej siedziby PSP nr 1). Zorganizowano w nim kancelarię szkolną i umieszczono 4 oddziały. Nauka odbywała się w systemie jednozmianowym, przy czym oddziały Ia, Ib, Ic uczyły się od godz.11.00 do 14.00.

Budynek, oddany do użytku dzięki ogromnemu wysiłkowi społecznemu, okazał się jednak niewystarczający. W szkole było 743 uczniów (w tym 428 katolików i 315 wyznania mojżeszowego) uczących się w 13 oddziałach. Licz-ba dzieci w każdym z nich wahała się od 48 do 81. Wynajęto więc trzy izby w siedzibie Stowarzyszenia Spożywców „Przyszłość”, ale od listopada za wynajem płacili nauczyciele, gdyż Zarząd Gminy ze względów oszczędnoś-ciowych zrezygnował z finansowania dodatkowych sal.

Przez kilka miesięcy trwały prace wykończeniowe budynku, do których włączyli się również uczniowie. Podczas zajęć praktycznych oraz ćwiczeń cielesnych niwelowali plac szkolny, a także grabili ściółkę leśną, która była wykorzystywana do ocieplenia dachu. Przystąpili także do ozdabiania sal lekcyjnych portretami i plakatami. Co ciekawe, w szkole pojawiły się wów-czas obrazy Zofii Stryjeńskiej – malarki popularnej w okresie międzywojen-nym.

Ponieważ liczba uczniów wciąż rosła, postanowiono rozbudować obiekt. Plany te zatwierdziło Towarzystwo Popierania Budowy Szkół Powszechnych w Krakowie (Przysucha wówczas podlegała Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie), które w 1935 r. przyznało dotację w wysokości 4 tysięcy zło-tych na dobudowanie kolejnych 4 sal lekcyjnych.19 Rozpoczął się więc kolejny etap w historii szkoły. Przez cztery następne lata trwały prace budowlane i wykończeniowe.Na poprawę funkcjonowania placówki w znacznym stopniu wpłynęło podłączenie jej w kwietniu 1935 r. do sieci elektrycznej. W następ-nym miesiącu kierownictwo zakupiło aparat radiowy marki Philips Junior za cenę 255 zł i od tego czasu w szkole były nadawane audycje radiowe. Jedną z nich była transmisja uroczystości pogrzebowych Marszałka Józefa Piłsud-skiego.

19 A. Osuchowski, T. Osuchowska, op. cit., s.63

21

W roku szkolnym 1938/39 liczba dzieci powiększyła się do 823. Konieczne było zorganizowanie 16 oddziałów. Na potrzeby placówki wynajęto wówczas sześć sal w siedzibie Stowarzyszenia „Przyszłość” i jedną w Domu Katoli-ckim. Nauka odbywała się od godz.8.00 do 13.40. Grono pedagogiczne skła-dało się z 15 nauczycieli.

Placówka w Przysusze, przez napływ dzieci z okolicznych szkół, stała się szkołą zbiorczą. Trwała rozbudowa, ale jednocześnie systematycznie popra-wiało się wyposażenie istniejącej części. Zakupiono np. kolejne stoły, w tym dębowy – do pokoju nauczycielskiego, mapy i portrety. Uczniowie cieszyli się każdym drobiazgiem. Na placu szkolnym zamontowano trapezy, które sprawiają radość szczególnie chłopcom – czytamy w kronice.

1 maja 1939 r. po raz pierwszy w dziejach Przysuchy zgrupowano wszyst-kie dzieci szkoły powszechnej pod własnym dachem, rozmieszczając klasy, jak pisał w kronice jej kierownik, Kazimierz Ślifirski, „w salach nietynkowa-nych, ale widnych i dużych”. W krajobraz Przysuchy wpisał się piętrowy bu-dynek z czerwonej cegły o długości 30m. We wszystkich klasach oraz na górnym korytarzu położono drewniane podłogi pokryte pyłochłonem, im-pregnatem zapobiegającym powstawaniu kurzu. Na dolnym korytarzu była jedynie ubita ziemia.

grono pedagogiczne w roKu szKolnym 1936/37. siedzą od lewej: janina sołdrzyńsKa, jan Kupiec, piotr podoluch, Ks. jan dumania, maria podolu-

chowa, maria Krzyżanówna, Kazimierz ŚliFirsKi, genoweFa KaszewsKa.niżej: władysława KlimeK – praKtyKantKa, jadwiga tarnawianKa, władysław zaborowsKi,

izabela Kupiec (widoczny tylKo Fragment sylwetKi).Fot. ze zbiorów szKolnych

22

W sierpniu 1939 r. K. Ślifirski wyjechał do Warszawy. Do końca nie wiado-mo, co było przyczyną przeprowadzki. Szkoła straciła cennego kierownika, wartościowego pedagoga i gospodarza – można przeczytać w dalszej części kroniki, której prowadzenie kontynuowali następcy. Kierownictwo placówką powierzono Władysławowi Zaborowskiemu.

publiczna szKoła powszechna w przysusze, roK 1939.Fot. ze zbiorów muzeum im. osKara Kolberga w przysusze

grono pedagogiczne oraz uczniowie Kl. Vii a i Vii b w roKu szKolnym 1938/39.poŚrodKu – KierowniK Kazimierz ŚliFirsKi, a oboK niego z lewej strony Ks. jan dumania.


23

Podsumowując historię szkoły powszechnej w okresie międzywojennym, trzeba podkreślić, że czas ten upływał pod znakiem dążeń społeczeństwa do jej budowy. Jednak radość z tak oczekiwanego i z takim wielkim wysiłkiem wybudowanego budynku – nie trwała długo.

24

Lata II wojny światowej

Wrzesień 1939 r. Szkoła powszechna była pierwszą placówką oświato-wą w Przysusze, która doświadczyła restrykcyjnej polityki Niemców. Jej budynek został 8 września zajęty przez żołnierzy Wehrmachtu, którzy zde-wastowali go całkowicie. Część wyposażenia (obrazy, książki) nauczyciele przenieśli do swoich domów. W 1940 r. władze okupacyjne zniszczyły biblio-tekę szkolną i resztę zachowanych pomocy. W listopadzie 1939 r. wznowiono naukę. Odbywała się ona w dawnym lokalu Stowarzyszenia „Przyszłość”, znajdującym się w złym stanie technicznym. Staraniem ówczesnego zarzą-du gminnego na czele z wójtem Janem Gizińskim, który zwrócił się z prośbą do władz o wydanie zezwolenia na zakup desek, przeprowadzono niezbędny remont podłóg, okien, drzwi oraz urządzeń sanitarnych.

W roku szkolnym 1939/40, jak podaje kronika szkolna, pracę podjęli na-uczyciele: kierownik Władysław Zaborowski, Anna Bilińska, Genowefa Ka-szewska, Piotr Podoluch, Maria Podoluchowa, Janina Sołdrzyńska, Jadwiga Tarnawa. Religii uczył ks. Stanisław Ciźla. Od 1943 r. przez dwa następne lata jego następcą był wikariusz Bronisław Kaczmarski – kapłan cieszący się sza-cunkiem dzieci i młodzieży – czytamy w kronice parafialnej. W pierwszym roku wojny szkołę ukończyło 16 absolwentów. Zamiast świadectw – otrzy-mali oni zwykłe zaświadczenie na kartce papieru.

Nauczanie w placówce odbywało się według nowych zasad opartych na polityce władz niemieckich, której celem było obniżenie poziomu nauczania i ograniczenie liczby wykształconych Polaków. Z programów usunięto całko-wicie historię i geografię Polski, ograniczając do minimum merytoryczny za-kres pozostałych przedmiotów: religii, języka polskiego, nauki o przyrodzie, arytmetyki z geometrią, rysunków, zajęć praktycznych, śpiewu, ćwiczeń cielesnych oraz robót kobiecych. Lekcje odbywały się metodą słuchową. Je-dyną pomocą naukową były czasopisma – dla starszych uczniów Ster, a dla młodszych – Mały Ster.

25

Nakazem niemieckiego inspektora szkolnego T. Sonnenberga z dnia 22 czerwca 1942 r. obowiązki kierownika szkoły przejęła Janina Sołdrzyńska. W szkole poprawiła się administracja – pojawiły się świadectwa i inne doku-menty, w tym księgi ocen.

Trwała wojna. Niespokojna atmosfera nie sprzyjała nauce. Z dnia na dzień pogarszała się sytuacja wielu rodzin, które nie były w stanie zapewnić swo-im dzieciom obuwia i ubrania. Dużo uczniów nie uczęszczało więc do szko-ły. Starsza młodzież często opuszczała zajęcia m.in. dlatego, że chodziła do partyzantów.

Liczba uczniów stopniowo zmniejszała się, min. w związku z zakazem uczęszczania do placówki dzieci żydowskich oraz z likwidacją tzw. przymusu szkolnego (posyłanie dziecka do szkoły nie było już obowiązkiem, ale przeja-wem dobrej woli rodziców). Dla przykładu, w roku szkolnym 1943/44 w kla-sach I-VI uczyło się 341 dzieci (stan z 21 czerwca), z czego 35 było niepromo-wanych, a 13 nieklasyfikowanych.

lata ii wojny Światowej. Fot. ze zbiorów muzeum im. osKara Kolberga w przysusze

czasopismo dla starszych uczniów. czasopismo dla młodszych uczniów.

26

Szkoła nie posiadała odpowiednio zabezpieczonego zaplecza finansowe-go, w związku z czym w miesiącach zimowych zajęcia często były przerywa-ne z powodu braku opału.

W roku szkolnym 1944/45 lekcje odbywały się tylko we wrześniu i paź-dzierniku, gdyż sale szkolne zajęli Niemcy. Terror nasilał się coraz bardziej. Lata wojny minęły, jak podaje kronika, w oczekiwaniu i we łzach.

Dla wielu uczniów szansą na zdobycie lepszego wykształcenia w okresie wojennym były lekcje tajnego nauczania, których prowadzenie stawało się coraz bardziej ryzykowne. Jak przebiegało ono w Przysusze, gdzie stacjono-wali żołnierze niemieccy, trudno opisać przede wszystkim z uwagi na brak dostępnych danych. Wiadomo jednak, o czym wspomina kronika parafialna, że tajnym nauczaniem dzieci szkolnych w latach 1940-1943 zajmował się m.in. wspomniany już ksiądz Stanisław Ciźla. Kształcenie na poziomie śred-nim, jak podaje Słownik Nauczycieli Tajnego Nauczania, organizował Ludwik Skowyra.

27

Lata 1945 – 1956

Przysucha została wyzwolona w styczniu 1945 r. II wojna światowa, która skończyła się kilka miesięcy później, zmieniła sytuację społeczno – politycz-ną Polski. Szkolnictwo, które podnosiło się z ruin, na początku funkcjono-wało na zasadach przedwojennych. Z czasem wprowadzono szereg zmian organizacyjnych i programowych, które podporządkowane były założeniom władzy ludowej. System oświaty oparto na zasadzie jednolitości, powszech-ności, bezpłatności i publiczności. Placówki oświatowe były zobowiązane do wychowywania dzieci i młodzieży w duchu socjalistycznym. Przewartościo-wano wzorce oraz ideały.

Podstawą organizacyjną systemu szkolnego stała się obowiązkowa szkoła 7-klasowa. W nauczaniu początkowo wykorzystywano ocalałe podręczniki. Te, które zaczynały się ukazywać, były oparte na nowych treściach progra-mowych. W tym czasie nastąpiła także zmiana organizacji roku szkolnego – pojawiły się cztery okresy (dotychczas były dwa). Wśród obowiązkowych przedmiotów pojawił się język obcy. Przez cztery lata po wojnie mógł być dowolny – w przysuskiej szkole podstawowej dzieci uczyły się języka fran-cuskiego. Od 1949 r. wprowadzono obowiązkową naukę języka rosyjskiego.

W latach powojennych zmieniała się nazwa placówki. W arkuszach ocen z lat 1947-1952 widnieje napis: Publiczna Szkoła Podstawowa w Przysusze. Od roku szkolnego 1952/53 na pieczęciach pojawia się nazwa: Szkoła Ogól-nokształcąca Stopnia Podstawowego w Przysusze, a w latach późniejszych – Szkoła Podstawowa w Przysusze.

W Przysusze władze szkolne reaktywowały placówkę 9 marca 1945 r. Funkcję kierownika przez następne pięć lat pełnił Marcin Frankiewicz – kę-dzierzawy, postawny mężczyzna20 (w czasie II wojny światowej zajmował się m.in. tajnym nauczaniem na terenie Kamiennej Woli i Stużna).21 Oprócz niego pracowali nauczyciele: Anna Bilińska, Teresa Dąbrowska, Helena Fran-kiewicz, Genowefa Kaszewska, Jadwiga Osada, Janina Sołdrzyńska oraz ks. Bronisław Kaczmarski.

Naukę rozpoczęto 10 marca 1945 r. Budynek szkoły był zdewastowany, więc ponownie wynajęto sale w siedzibie Stowarzyszenia Spożywców „Przy-

20 E. Pawlik, Wspomnienie dawnej Przysuchy, Przysucha 2008, s.13021 Słownik nauczycieli tajnego nauczania – uczestników ruchu oporu 1939-1945, Kielce 2010, s. 202

28

szłość”. W siedmiu klasach uczyło się 360 uczniów, a nauka odbywała się na dwie zmiany. Warunki były trudne. Pomieszczenia duszne i ciemne nie sprzyjały nauce, ale społeczność szkolna dokładała starań, by tę sytuację poprawić. Zarząd Gminy nie dysponował funduszami, więc brakujące ławki były uzupełniane przeróżnymi stołami i stolikami. Za tablice służyły deski heblowane lub drzwi. Dzienniki lekcyjne i księgi ocen prowadzono na arku-szach kancelaryjnych lub w zeszytach. Mimo olbrzymich trudności grono nauczycielskie z zapałem przystąpiło do pracy, by przede wszystkim wy-równać zaległości uczniów w nauce. Rok szkolny trwał do 10 lipca 1945 r. Siódmą klasę ukończyło wówczas 17 uczniów.22

Wakacje tego roku upłynęły na remontowaniu budynku szkolnego. Osz-klono okna, naprawiono porąbaną podłogę, przebudowano lub naprawiono zniszczone piece, załatano dziury w dachu – czytamy w kronice. Wybrano Komitet Rodzicielski, który zajmował się organizowaniem różnych form zbierania funduszy. Podobnie jak przed wojną były to zbiórki uliczne, przed-stawienia szkolne, loterie fantowe, zabawy taneczne. Zebrane wówczas 28 tysięcy złotych przeznaczono m.in. na zakup pierwszych ławek, biurka oraz maszyny do pisania.

Rok szkolny 1945/46 rozpoczął się 8 września – z opóźnieniem, ale we własnej szkole i w lepszych niż dotychczas warunkach. Pomieszczenia były jasne, podłogi nowe, a na białych ścianach – czarne tablice. Dzieci siedziały na podłodze albo na przyniesionych z domu krzesłach. Zwożono różne stoły i stoliki, by wypełnić sale szkolne – opisuje kronika. Szkoła miała też duże trudności w nabyciu opału. W lipcu 1946 r. Gminna Rada Narodowa przepro-wadziła remont ogrodzenia i dachu.23 W sierpniu zaś przekazała szkole 50 dwuosobowych ławek zakupionych w Piotrkowie Trybunalskim. Wyposaże-nie budynku systematycznie się poprawiało.

Od września 1945 r. w szkole został zorganizowany Kurs Dokształcający Wieczorowy, w którym młodzież starsza mogła wyrównać braki edukacyjne powstałe w wyniku wojny.

Powoli budziło się życie szkolne również na zajęciach pozalekcyjnych. Od-radzało się harcerstwo – drużyna męska i żeńska, zaczęło działać szkolne koło PCK. Uczniowie obchodzili Święto Lasu, Święto Lotnictwa, Święto Spół-dzielczości. Organizowali wieczorki z okazji rocznicy wyzwolenia. Pamiętali o grobach partyzantów i żołnierzy poległych w obronie ojczyzny. Zbierali

22 A. Osuchowski, T. Osuchowska, op. cit., s.6423 L. Zugaj, Dzieje samorządu i administracji w gminie Przysucha, op. cit., s. 41

29

składki na Dar Szkół dla Warszawy.

Ponownie zaczęła funkcjonować biblioteka szkolna. Pierwszy wpis w In-wentarzu książek pochodzi z dnia 3 października 1948 r. Wynika z niego, że w bibliotece znajdowało się 287 woluminów. Najstarszym spośród nich był Kopciuszek, powieść Józefa Ignacego Kraszewskiego wydana we Lwowie w 1863 r. nakładem Maurycego Orgelbranda. W księgozbiorze znajdowały się utwory z literatury polskiej dla dzieci i młodzieży, m.in. Marii Konopnickiej, Henryka Sienkiewicza i Bolesława Prusa, a także materiały metodyczne dla nauczycieli. W następnym roku pojawiły się kolejne książki – w sumie było ich wówczas 501.

W szkole organizowano dożywianie dzieci biednych. Fundusze na ten cel, jak podaje kronika, przesyłały władze szkolne. Ponadto uczniowie objęci byli opieką zdrowotną. Obowiązkowe badania przeprowadzał lekarz z miejsco-wego Ośrodka Zdrowia. Dla przykładu – w marcu 1948 r, zbadano stan zdro-wia 520 dzieci. Wśród nich 64,4% było wówczas prawidłowo zbudowanych, a 24 % niedożywionych.

W roku szkolnym 1949/50 naukę podjęło 435 uczniów, uczących się w 11 oddziałach. Wśród nich 15,4% nie otrzymało promocji. Na świadectwach, w zależności od klasy, znajdowały się w tym czasie oceny ze sprawowania oraz z przedmiotów: religia, język polski, język francuski (ostatni rok, od na-stępnego będzie to język rosyjski), historia, nauka o Polsce i świecie współ-czesnym, geografia, biologia, fizyka, chemia, matematyka, rysunek, prace ręczne, śpiew, wychowanie fizyczne. W końcu tego roku szkolnego Marcin Frankiewicz przestał pełnić funkcję kierownika. Na jego miejsce delegowa-no Rajmunda Adamowskiego (dotychczasowego kierownika SP w Drzewicy, w latach 1940-1945 organizatora tajnego nauczania w tej miejscowości).24

Na stanowisku kierownika Szkoły Podstawowej w Przysusze Rajmund Adamowski pracował przez 5 lat (do 1955 r.). O tym, jak wyglądało życie placówki w tym czasie, świadczy zachowana dokumentacja, a także wspo-mnienia uczniów.

Zgodnie z zarządzeniami władz w szkole świętowano rocznice Rewolucji Październikowej, urodzin J. Stalina i W. Lenina, rocznice śmierci K. Marksa i gen. K. Świerczewskiego, a także powstania PZPR i Ludowego Wojska Pol-skiego. 22 lipca uroczyście obchodzono Święto Odrodzenia Polski, a 1 maja – Święto Pracy (od lat powojennych pochody pierwszomajowe rozpoczynały

24 Słownik nauczycieli tajnego nauczania – uczestników ruchu oporu 1939-1945, op. cit., s. 201

30

się na placu przed szkołą). W kalendarzu wydarzeń szkolnych znajdowały się Dni Oświaty, Książki i Prasy, Tydzień Książki i Prasy Radzieckiej, a także propagandowo-sportowe Marsze Jesienne.

Od września 1954 r. pojawiły się apele poranne. Odbywały się one kwa-drans przed ósmą i były traktowane jako formalne rozpoczęcie zajęć, mające duże znaczenie wychowawcze. Obowiązywała obecność wszystkich uczniów i nauczycieli (odnotowywano każde spóźnienie). Z klasami rozpoczynający-mi naukę w godzinach późniejszych apel przeprowadzali wychowawcy. Na jego treść składały się aktualne sprawy i prasówka. Na koniec zaś śpiewano hymn ŚFMD Naprzód młodzieży świata.

W szkole działał Samorząd Szkolny, Organizacja Harcerska ZMP, koło Ligi Przyjaciół Żołnierza, SKO, koło sportowe, koło TPPR (Towarzystwa Przyjaźni Polsko – Radzieckiej), SKOW (Szkolne Koło Odbudowy Warszawy). Kilka razy w roku dla dzieci były wyświetlane filmy. Uczniowie prenumerowali cza-sopisma: Iskierki, Świat Młodych, Płomyk i in. Odbywała się systematyczna zbiórka makulatury i złomu. Zebrane pieniądze przeznaczano na różne cele, m.in. na odbudowę Warszawy. Dzieci uczestniczyły w zbieraniu nasion drzew liściastych, a także stonki ziemniaczanej.

Szkolne koło PCK każdego roku organizowało Tydzień Zdrowia. Odbywały się wówczas szkolenia, dotyczące udzielania pierwszej pomocy, pogadanki, lekcje związane z poszerzaniem wiedzy na temat właściwości roślin leczni-czych. Niektóre z nich – rumianek i prawoślaz – członkowie koła PCK upra-wiali w ogródku przy szkole. Swoimi uprawami opiekowali się również w cza-sie wakacji.

Uczniowie poszerzali wiedzę w kołach zainteresowań: fizycznym, bio-logicznym, historycznym, artystycznym. W tym czasie dużą pomocą dla szkoły w dziedzinie gospodarczej była aktywna praca Komitetu Rodziciel-skiego. Dzięki wsparciu rodziców zakupiono np. w roku szkolnym 1951/52 osiem mandolin, czworo skrzypiec, dwie gitary, jeden akordeon, trzy bała-łajki, dwa werble i jedną mandolę.

Nauczyciele kilka razy w roku uczestniczyli w konferencjach przedmioto-wych organizowanych przez Wydział Oświaty Powiatowej Rady Narodowej w Opocznie. Prowadzili dodatkowe lekcje dla uczniów mających problemy w nauce. Nadal odbywał się kurs dokształcający dla młodzieży starszej, wy-równujący braki wykształcenia w zakresie szkoły podstawowej.

31

W roku szkolnym 1952/53 w dwunastu oddziałach uczyło się 391 dzieci. Nowością dla uczniów i nauczycieli były egzaminy promocyjne oraz końco-we. Szkoła jest dobrze wyposażona w sprzęt i pomoce naukowe – czytamy w kronice. Dokonano remontu, odnowiono poszczególne sale i korytarze, za-opatrzono placówkę w węgiel i drewno opałowe.

Klasa Vi we wrzeŚniu 1953 r. wŚród uczniów: KierowniK rajmund adamowsKi,

z lewej strony – wychowawczyni Klasy cecylia orłowsKa,a z prawej – nauczycielKa języKa polsKiego Karolina zalewsKa.

Fot. ze zbiorów prywatnych teresy wamil

Rok 1955 przyniósł kolejne zmiany w szkole. Dotychczasowego kierow-nika Rajmunda Adamowskiego zastąpił Jan Sieteski, który pełnił tę funkcję do 1961 r. (z wyjątkiem roku 1956/57, wówczas placówką kierował Zdzisław Gajda).

32

Lata 1956 – 1966

W roku 1956 został utworzony powiat przysuski, a dwa lata później Przy-sucha odzyskała prawa miejskie. Zaczął się powolny rozwój regionu, wzra-stała liczba mieszkańców miasta, a co za tym idzie – rosła też liczba uczniów. Z czasem konieczna okazała się rozbudowa istniejącej szkoły i budowa no-wej. Powiatowym organem administracji do spraw oświaty i wychowania, podległym prezydium rady narodowej, był w tym okresie wydział oświaty.

Rok 1956 przyniósł również bardzo ważne decyzje dla funkcjonowania sy-stemu edukacji w całej Polsce. Ministerstwo Oświaty wydłużyło obowiązek szkolny do szesnastego roku życia oraz uznało za konieczne i obowiązkowe ukończenie siedmioklasowej szkoły podstawowej. Zlikwidowano egzaminy promocyjne i końcowe. Zezwolono na naukę religii, ale wyłącznie w formie zajęć nadobowiązkowych, a także na tworzenie szkół bez nauki religii.

W dokumentacji uczniów Szkoły Podstawowej w Przysusze do roku 1955/56 religia widnieje wśród obowiązkowych przedmiotów szkolnych, są również wpisane oceny z tego przedmiotu. Od 28 września 1953 r. religii uczył miejscowy proboszcz Bolesław Fochtman. Sytuacja zaczęła się zmie-niać, gdy rozpoczęto stopniowe ograniczanie nauczania tego przedmiotu na terenie placówki. We wrześniu 1956 r. miejscowe władze odmówiły probosz-czowi prawa nauczania religii w szkole podstawowej w Przysusze – nie poda-no powodów odmowy prawa wstępu do szkoły. Ksiądz proboszcz skierował pismo do Wojewódzkiego Wydziału ds. Wyznań w Kielcach. Odpowiedzi nie było – czytamy w kronice parafialnej. Interweniowali rodzice, ale ich stara-nia nie przyniosły rezultatu. Od 1 października tego roku lekcje religii odby-wały się w kościele. Zmiana nastąpiła w październiku 1956 r. Po uwolnieniu prymasa Stefana Wyszyńskiego w kraju powiał inny duch – opisuje kronika parafialna. Zezwolono na nauczanie religii w szkołach, jednakże w Przysusze sytuacja przedstawiała się różnie. O tym, czy nauka religii mogła się odby-wać na terenie szkoły i który ksiądz mógł jej uczyć, decydowały wówczas miejscowe władze.

W roku 1958 Ministerstwo Oświaty wydało zarządzenie nakazujące usu-nięcie ze szkół wszelkich emblematów religijnych. W historii szkoły i w pa-mięci mieszkańców Przysuchy zapisało się wydarzenie, jakie miało miejsce we wrześniu tego roku. Gdy w szkole zostały zdjęte krzyże, rodzice ucz-niów zorganizowali demonstrację. Interweniowała milicja, a najaktywniej

33

protestujących rodziców (były to przeważnie matki uczniów) ukarano m.in. grzywną. Ks. proboszcz B. Fochtman, który opisuje to zdarzenie w kronice parafialnej, wspomina, że kilka dni po proteście otrzymał pozwolenie na pod-jęcie nauki religii w szkole. Po dwóch latach jednak ponownie je cofnięto. Na mocy ustawy z 15 lipca 1961 r. nauczanie religii zostało ostatecznie usunięte ze szkół, zakazano wieszania krzyży w salach oraz odmawiania modlitwy na zajęciach szkolnych.

Zmiany polityczne, jakie nastąpiły po 1956 r., spowodowały także odro-dzenie się ruchu spółdzielczego w kraju, w tym działalności spółdzielni ucz-niowskich.

W 1957 r. z inicjatywy Jana Sieteskiego powstała w szkole Spółdzielnia Uczniowska „Przyszłość”, której opiekunem początkowo był Tadeusz Po-śpiech, a od listopada 1960 r. – Michalina Olszówka. Na początku spółdzielnia liczyła 45 członków, z czasem ich liczba systematycznie wzrastała. W 1971 r. należało do niej już 327 uczniów. Młodzi spółdzielcy prowadzili działalność usługową, wykonywali prace społecznie użyteczne na rzecz szkoły i środo-wiska, uczyli się kolektywnego zarządzania wspólnym mieniem oraz rozwi-jali nawyk oszczędzania.

Oprócz sprzedaży zeszytów, notatników, długopisów, a więc tego, co jest w każdym sklepiku uczniowskim, młodzież organizuje również kursy księ-gowości, prowadzi uprawę kwiatów i warzyw na szkolnej działce, a nawet wykonuje usługi fryzjerskie. Obroty spółdzielni są wysokie – sięgają rocznie kilkudziesięciu tysięcy złotych – czytamy w artykule prasowym, wklejonym do księgi pamiątkowej prowadzonej przez M. Olszówkową.

W kronice spółdzielni uczniowskiej czytamy również, że w 1965 r. zaku-piono maszynkę fryzjerską, w 1969 – dwie szafy sklepikowe (jedną z tych szaf otrzymała w darze od PZGS-u w Przysusze), w 1970 – kuchnię gazową (w Spółdzielni „Stal” po zaniżonej cenie) oraz igłę do repasacji pończoch. Wie-le miejsca w kronice zajmują zdjęcia z wycieczek organizowanych w różne re-giony Polski, a także do Czechosłowacji. Znajdujemy tu również pokwitowania wpłat na rzecz Komitetu Wykonawczego Budowy Pomnika-Szpitala dla Dzie-ci Centrum Zdrowia Dziecka oraz Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Za-mku Królewskiego w Warszawie. Spółdzielnia Uczniowska „Przyszłość” kil-kakrotnie uzyskała tytuł najlepszej spółdzielni w powiecie i w województwie, zajmowała również wysokie miejsca w kraju (np. czwarte miejsce w 1968 r.).

34

prezentacja najnowszego zaKupu spółdzielni – Kuchni gazowej.Fot. ze zbiorów szKolnych

młodzi spółdzielcy podczas pracy na szKolnej działce.Fot. ze zbiorów szKolnych

35

W 1957 r. na pierwszą Barbórkę do nowo uruchomionej kopalni gliny og-niotrwałej w Jakubowie przyjechał minister przemysłu ciężkiego. Przekazał on wówczas kwotę 100 tysięcy złotych na rozbudowę Szkoły Podstawowej w Przysusze25. Warto w tym miejscu wspomnieć, że kopalnia w Jakubowie, a także Spółdzielnia „Stal” oraz Spółdzielnia Krawiecka „Postęp” były zakła-dami patronackimi szkoły.

W roku szkolnym 1960/61 kierownikiem placówki był nadal Jan Sieteski. W tym czasie wprowadzono funkcję zastępcy kierownika. Decyzją rady pe-dagogicznej został nim Tadeusz Głowacki, nauczyciel geografii, dotychcza-sowy zastępca kierownika szkoły w Rzucowie. Do jego obowiązków należało m.in. układanie planu lekcji, przydział godzin nauczycielom czy organizowa-nie zastępstw.

25 marca 1961 r. władze powiatowe przekazały szkole telewizor ufundo-wany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki jako nagrodę za udział w Dniach Kolbergowskich (w 1960 r. odbyły się one po raz pierwszy). Był to wówczas jeden z kilku zaledwie odbiorników w mieście. Aparat, zainstalowany w szko-le, służył nie tylko uczniom i nauczycielom, ale również mieszkańcom miasta i okolicznych wsi, którzy chętnie przychodzili tu na telewizję.

W pierwszej połowie lat sześćdziesiątych została wyburzona ściana mię-dzy dwoma salami na piętrze (dzisiaj są to sale 205 i 206) i zamontowana ściana ruchoma. Dzięki temu, jeśli zachodziła taka potrzeba, można było ją rozmontować i w ten sposób uzyskać większe pomieszczenie. To właśnie tu-taj, w sali ze sceną i fortepianem, odbywały się różnego rodzaju uroczysto-ści szkolne oraz koncerty Filharmonii Narodowej z Warszawy, dzięki którym uczniowie mogli obcować z muzyką różnych okresów historycznych oraz poznawać jej gatunki i style.

W latach sześćdziesiątych uczniowie w szkole podstawowej uczyli się ję-zyka polskiego, języka rosyjskiego, historii, biologii, geografii, fizyki, chemii, matematyki, rysunku, prac ręcznych, śpiewu i wychowania fizycznego. Wie-dza uczniów była oceniana według czterostopniowej skali: bardzo dobry, do-bry, dostateczny i niedostateczny. Ze sprawowania natomiast mogli otrzy-mać ocenę bardzo dobrą, dobrą, odpowiednią lub nieodpowiednią.

Od roku szkolnego 1961/62 obowiązki kierownika szkoły przejął Tadeusz Głowacki, a jego zastępcy – Stanisław Krasowski, nauczyciel śpiewu, który prowadził również chór i zespół mandolinistów.

25 A. Zarychta-Wójcicka, Przysucha. Cztery pory roku, Dom Kultury w Przysusze, Przysucha 2014, s. 16

36

stanisław KrasowsKi w otoczeniu swojej orKiestry w roKu szKolnym 1959/60.Fot. ze zbiorów prywatnych anny Kozieł

zaKończenie roKu szKolnego 1961/62.siedzą od lewej nauczyciele: Katarzyna bednarsKa, p. jasKólsKi,

janina sietesKa, lucyna dunajsKa,antoni dziurKowsKi (przewodniczący Komitetu rodzicielsKiego),

wanda wyrzyKowsKa, tadeusz głowacKi (KierowniK szKoły),roman reszKo (przewodniczący miejsKiej rady narodowej w przysusze),

bronisława szewczyK, stanisław KrasowsKi (zastępca KierowniKa).Fot. ze zbiorów szKolnych

37

pierwszoKlasiŚci w roKu szKolnym 1966/67.poŚrodKu: wychowawczyni janina szymańsKa i KierowniK stanisław KrasowsKi.

wŚród uczniów stojących w drugim rzędzie:pierwsza od lewej – grażyna jaKubczyK (wiadereK), długoletni pracowniK administracyjny

i pedagogiczny; szósty od lewej – grzegorz jaszczura, od 2006 r. dyreKtor psp nr 1 w przysusze.ze zbiorów prywatnych janiny szymańsKiej

Do grona nauczycieli, którzy pracowali w latach sześćdziesiątych, należe-li (poza wymienionymi pod zdjęciem) m.in. Alicja Łochowska, Teresa Łyczek, Jadwiga Osada, Helena Pośpiech, Genowefa Kozłowska, Maria Głowacka, Mieczysław Wrzesień, Tadeusz Pośpiech, Anna Bilińska, Irena Nowak, Janina Sołdrzyńska, Kazimiera Woźnica, Regina Zaremba (Różycka).

Gdy patrzymy na zdjęcia szkolne z czasów PRL-u, uwagę zwraca jednolity strój uczniów. Granatowy fartuszek ze sztucznego materiału – mało prze-wiewny, śliski w dotyku, z przypinanym białym kołnierzykiem – to niemalże znak firmowy tamtych czasów. Dodatkowo musiała być do niego przyszy-ta (nie przypięta agrafką!) tarcza – mała plakietka wykonana z niebieskiego sukna lub filcu, która posiadała białe gumowe tłoczenia z nazwą szkoły.

W roku 1962 na uroczystość oddania do użytku budynku poczty przy ulicy Krakowskiej przyjechał minister łączności Zygmunt Moskwa. Wspo-mniany już wcześniej autor projektu architektonicznego szkoły odwiedził ją i przekazał pracownikom centralę radiową z radioodbiornikami i głośnikami.

38

To był cenny prezent, dzięki któremu nauczyciele mogli wykorzystywać na lekcjach audycje oświatowe. Nawet plan lekcji układano potem w taki spo-sób, żeby godziny poszczególnych przedmiotów dopasować do czasu nada-wania audycji.

Lata sześćdziesiąte przynosiły stale zwiększającą się liczbę uczniów. Co-raz częściej mówiło się o konieczności budowy drugiej szkoły. I w końcu za-padła decyzja o jej powstaniu przy ulicy Warszawskiej 45. W roku szkolnym 1964/65 uczniowie dwóch klas młodszych uczyli się w wynajmowanych sa-lach na piętrze w budynku mleczarni przy ul. Radomskiej 4 (późniejsza sie-dziba Ruchu).

Kierownik szkoły Tadeusz Głowacki wspomina, jak trudno było ułożyć plan lekcji dla dużej liczby oddziałów przy małej liczbie sal. Zaproponował wtedy zastosowanie drewnianej tablicy, do której będą wpinane kołeczki przypo-rządkowane poszczególnym nauczycielom. Taki kołkowy plan lekcji wykonał stolarz Stanisław Pawłowicz, nauczyciel ze szkoły zawodowej. Tablica wisi do dnia dzisiejszego w gabinecie wicedyrektora i pomaga w układaniu planu lekcji, mimo że program komputerowy pomału wypiera ten wynalazek.

drewniana tablica z KołKami do uKładania planu leKcji

W roku szkolnym 1965/66 stanowisko kierownika objął Stanisław Krasow-ski. Kończyła się budowa nowej szkoły. Nastąpił podział na obwody szkolne. Od 1 września 1965 r. wszyscy uczyli się jeszcze w jednym budynku, ale już byli przydzieleni do klas według obwodów. Uczniowie, którzy niedługo mieli przejść do nowej szkoły, mieli lekcje na piętrze, pozostali – na parterze.

39

Lata 1966-1989

15 stycznia 1966 r. budynek Szkoły Podstawowej nr 2 został oddany do użytku. W nowej placówce podjęło naukę 439 uczniów w 15 oddziałach.26 Razem z dziećmi przeszła do nowej placówki cześć grona pedagogicznego, w tym Tadeusz Głowacki, który objął stanowisko kierownika, oraz Mieczy-sław Wrzesień jako jego zastępca. Zarówno w jednej, jak i w drugiej szkole trzeba było zatrudnić nowych nauczycieli, aby zapewnić naukę wszystkich przedmiotów.

Mimo że w placówce, która nazywała się teraz Szkołą Podstawową nr 1, było od tej pory dużo mniej dzieci, nadal potrzebowała ona rozbudowy.

Od roku szkolnego 1966/67 nastąpiła zmiana w funkcjonowaniu szkół w całej Polsce. Siedmioletnia dotąd szkoła podstawowa została wydłużona do lat ośmiu, a obowiązek szkolny do lat siedemnastu. Realizacja reformy polegała na wprowadzeniu nowych programów kształcenia w klasach I-VII oraz na zorganizowaniu klasy ósmej. Obowiązywały wówczas dla wszyst-kich szkół takie same programy nauczania i takie same podręczniki.

Nowością w programach klas I-IV było m.in. włączenie tematyki histo-rycznej do języka polskiego w klasie czwartej (przy równoczesnym usunię-ciu historii jako odrębnego przedmiotu) oraz wprowadzenie w klasie trzeciej i czwartej nowego przedmiotu – wiadomości o przyrodzie. Do zestawu obo-wiązkowych przedmiotów nauczania w klasie siódmej i ósmej weszło wycho-wanie obywatelskie. Zmieniły się nazwy przedmiotów: śpiew na wychowa-nie muzyczne, rysunek na wychowanie plastyczne, prace ręczne na zajęcia praktyczno-techniczne, nazywane potocznie zajęciami ZPT. Zachowany zo-stał podział roku szkolnego na cztery okresy.

W czerwcu 1967 r. mury szkoły opuścili pierwsi ósmoklasiści – rocznik 1952.

26 A. Osuchowski, T. Osuchowska, op. cit., s. 64

40

Po śmierci kierownika szkoły Stanisława Krasowskiego, od lutego 1970 r. do końca roku szkolnego, jako p.o. kierownika pracowała Janina Szymań-ska. 1 września kierownictwo objął Mieczysław Wrzesień. Dwa lata później w związku ze zmianą nazewnictwa funkcji w szkolnictwie, na mocy Karty praw i obowiązków nauczyciela, z dniem 1 maja 1972 r. został dyrektorem szkoły.

W roku szkolnym 1970/71 uczyło się 299 uczniów w 12 oddziałach. Kadra nauczycielska liczyła 12 osób. Oprócz kierownika należeli do niej: Krysty-na Bachanek (klasy młodsze, język polski), Edward Ciecierski (wychowanie muzyczne, wiadomości o przyrodzie, geografia, wychowanie plastyczne, wychowanie fizyczne), Maria Głowacka (klasy młodsze, biologia), Helena Gu-towska (język rosyjski, język polski, wiadomości o przyrodzie, geografia), Ka-zimierz Kaczor (historia, wychowanie obywatelskie, wychowanie plastycz-ne, wychowanie fizyczne), Władysław Madej (matematyka, fizyka, chemia, wychowanie fizyczne), Michalina Olszówka (zajęcia praktyczno-techniczne, matematyka), Helena Pośpiech (wiadomości o przyrodzie, matematyka), Ja-nina Szymańska (język polski), Teresa Wamil (klasy młodsze, wiadomości o przyrodzie, wychowanie fizyczne) oraz Alina Wojciechowska (klasy młod-sze, język polski, wychowanie plastyczne).

grono pedagogiczne i ósmoKlasiŚci w roKu szKolnym 1966/67.siedzą od lewej nauczyciele: alina wojciechowsKa, teresa wamil,

janina szymańsKa, maria głowacKa, alicja łochowsKa (woźniaK), helena poŚpiech,KierowniK stanisław KrasowsKi, wanda wyrzyKowsKa, michalina olszówKa,

Krystyna bachaneK, urszula szymaniaK ( Fidor) – seKretarKa, jan wamil.Fot. ze zbiorów prywatnych janiny szymańsKiej

41

Kierownik szkoły Mieczysław Wrzesień już od początku pełnienia swojej funkcji podjął starania o rozbudowę placówki. W styczniu 1971 r. został po-wołany Komitet Rozbudowy Szkoły i ruszyła zbiórka funduszy. W 1972 r. udało się dobudować piętrówkę z czterema salami lekcyjnymi oraz kotłow-nię. Jednak kłopoty szkoły na tym się nie kończyły, bowiem stara część bu-dynku wymagała natychmiastowego remontu.

Po rozbudowie została uruchomiona kuchnia, choć już w poprzednich la-tach, mimo trudnych warunków lokalowych, w szkole funkcjonowało doży-wianie dzieci.

Wcześniej, bo w grudniu 1970 r., zaczęła działalność świetlica szkolna. Po-czątkowo była czynna trzy razy w tygodniu przez dwie godziny po południu. Nauczyciele pełniący dyżury w świetlicy mieli za zadanie pomagać uczniom mającym trudności w nauce oraz sprawiającym kłopoty wychowawcze.

12 czerwca 1973 r. podczas uroczystości zakończenia roku szkolnego po raz pierwszy w dziejach szkoły zabrzmiał Hymn szkolny w wykonaniu chó-ru i zespołu muzycznego. Opracowaniem słowno – muzycznym tego utwo-ru, który śpiewany jest do dnia dzisiejszego podczas różnych uroczystości szkolnych, zajęli się nauczyciele: Janina Szymańska i Edward Ciecierski.

13 października 1973 r. – w dwusetną rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej (…) nawiązując do światłych i postępowych tradycji narodu – Sejm w formie ustawy zapowiedział stopniowe upowszechnianie wychowania przedszkolnego oraz utworzenie dziesięcioletniej szkoły średniej z dwoma cyklami kształcenia: nauczanie początkowe w klasach I-III oraz nauczanie sy-stematyczne w klasach IV-X.

W 1976 r. w starej części budynku szkolnego został przeprowadzony re-mont, którego znaczną część kosztów pokryła Spółdzielnia Pracy „Postęp” – zakład opiekuńczy szkoły. Zainstalowano wtedy centralne ogrzewanie, podłączono wodę, wykonano nowe oświetlenie, wymieniono dach i położono tynki zewnętrzne.

Ponieważ prace trwały od czerwca do listopada, dzieci nie mogły rozpo-cząć nowego roku szkolnego w swojej szkole. Chodziły więc na zajęcia do SP nr 2. Lekcje odbywały się w godzinach popołudniowych. W jednej z kronik klasowych z tego okresu można przeczytać taki oto wpis: Na początku roku szkolnego chodziliśmy do szkoły nr 2, ponieważ nasza szkoła była w remon-cie. Chodziliśmy na godz. 14.00, a wracaliśmy do domu ok. 19.00. (…) Rano, kiedy mieliśmy czas, chodziliśmy do szkoły, aby pomóc w różnych pracach

42

porządkowych. I tak wspólnymi siłami przeprowadziliśmy się do starej, ale bardzo unowocześnionej szkoły.

W roku szkolnym 1977/78, po kilku latach przygotowań, rozpoczęła się realizacja jednego z zadań reformy szkolnej – objęcie wychowaniem przed-szkolnym wszystkich dzieci sześcioletnich, co miało umożliwić wyrównanie szans u progu nauki szkolnej. Z dniem 1 września 1977 r. powstało w SP nr 1 ognisko przedszkolne, do którego uczęszczało 24 dzieci. Wychowawczynią sześciolatków była Teresa Wamil. Zajęcia odbywały się codziennie, w wy-miarze 18 godzin tygodniowo, w sali, która została dostosowana do potrzeb przedszkolaków.

Kolejny rok szkolny to start dziesięciolatki. To rok przełomowy, a tego-roczni pierwszoklasiści spełniają niemal historyczną misję – podkreślała ów-czesna prasa. Siedmiolatki w SP nr 1 rozpoczęły naukę w dwóch oddziałach. Wychowawczynią klasy 1a była Teresa Wamil, klasy 1b – Teresa Dziekan. Na-uczycielki pracowały według nowego programu nauczania, z nowymi pod-ręcznikami i z nowymi pomocami naukowymi, specjalnie przygotowanymi do realizacji założeń reformy.

3 listopada 1978 r. w szkole rozpoczął działalność Uniwersytet Powszech-ny dla Rodziców, do którego głównych zadań należało zapoznanie rodziców uczniów klas pierwszych z ogólnymi założeniami nowego programu naucza-nia, ukierunkowanie rodziców w kwestii organizowania dogodnych warun-ków do pracy domowej dziecka, pogłębienie świadomości rodziców na temat wychowawczej roli rodziny.

Po trzech latach funkcjonowania dziesięciolatki rząd wycofał się z reali-zacji reformy strukturalnej z powodu braku funduszy. Dzieci urodzone w la-tach 1971-1973 ukończyły więc ośmioletnią szkołę podstawową, a nie – jak zakładano – dziesięcioletnią szkołę średnią.

Z dokumentacji szkolnej dowiadujemy się, że w latach siedemdziesiątych uczniowie rozwijali swoje zainteresowania w różnych kołach zainteresowań, np. technicznym, fizyko-chemicznym, matematycznym, recytatorskim, fo-tograficznym, muzycznym (działał wówczas zespół mandolinistów i smycz-kowy) oraz w chórze. Odbywały się zajęcia sportowe – SKS dla dziewcząt i chłopców. Uczniowie uczestniczyli w wymianie sportowej, w ramach umo-wy podpisanej w 1975 r. przez Urząd Wojewódzki w Kielcach z Okręgiem Magdeburg w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Wśród zachowanych licznych dyplomów, pucharów i statuetek znajduje się niemiecki dyplom dla drużyny z Przysuchy za zwycięstwo w biegu 4x100m w Internationaler

43

Sportvergleich w Wanzleben. Od 1980 r. uczniowie Jedynki brali udział i od-nosili liczne sukcesy w Biegu Przełajowym „Szlakiem walk Hubalczyków”. To największa masowa impreza sportowa w regionie przysuskim, poświęcona pamięci Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego majora Hubala.

Ponadto nadal działały organizacje uczniowskie: Liga Obrony Kraju, Liga Ochrony Przyrody, Polski Czerwony Krzyż, Samorząd Uczniowski, Szkolna Kasa Oszczędności, Spółdzielnia Uczniowska „Przyszłość”, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Każda organizacja musiała mieć swój regula-min oraz plan pracy. Dwa razy w roku składane było sprawozdanie z jego realizacji.

W tym czasie prężnie działało harcerstwo. Opiekunami drużyn zuchowych w klasach I-III i drużyn harcerskich w klasach IV-VIII byli nauczyciele. Zatrud-niano też przewodników harcerstwa, czyli instruktorów, którzy organizowali zbiórki, zabawy, gry terenowe, wycieczki. Zuchy i harcerze nosili mundury, czyli bluzy i spódnice w kolorze szarym (dziewczęta) oraz bluzy i spodnie w kolorze khaki (chłopcy). Do tego zakładali trójkątną chustę w kolorze wy-branym przez drużynę, krzyż harcerski oraz lilijkę. Ten strój mogli nosić do szkoły zamiast granatowego fartuszka. Ważnym wydarzeniem było skła-danie obietnicy zuchowej, a potem przyrzeczenia harcerskiego. Uczniowie otrzymywali wtedy legitymację zucha albo książeczkę harcerską. W nich zapisywano zdobywane potem sprawności.

drużyna zuchowa z Klasy iii a z drużynową teresą wamilw roKu szKolnym 1971/72.

Fot. ze zbiorów prywatnych teresy wamil

44

W latach siedemdziesiątych powstał szczep harcerski, zrzeszający wszystkie drużyny w szkole. Szczepową została Helena Gutowska. Na gór-nym korytarzu w dobudowanej części szkoły powstała wówczas harcówka – miejsce zbiórek zuchowych i harcerskich.

Członkowie ZHP organizowali różne uroczystości, brali udział w konkur-sach, np. Turnieju Wiedzy Obywatelskiej, uczestniczyli w lokalnych uroczy-stościach patriotycznych, np. z okazji nadania Orderu Krzyża Grunwaldu III klasy dla wsi Hucisko – 30 sierpnia 1980 r. Pamiętali o żołnierzach poległych za ojczyznę w czasie II wojny światowej – składali kwiaty i zapalali znicze na ich grobach.

W szkole uroczyście obchodzono Święto Szkoły, podczas którego odby-wało się ślubowanie uczniów klas pierwszych, Święto Pracy (pochody pierw-szomajowe, z małymi wyjątkami, nadal rozpoczynały się na placu szkolnym), Dzień Zwycięstwa, ponadto Dzień Kobiet, Dzień Matki, Międzynarodowy Dzień Dziecka. Organizowano zabawy andrzejkowe, mikołajki, zabawy karnawało-we, powitanie wiosny, imieniny klasy. Dzieci chodziły na filmy i przedstawie-nia teatralne do Domu Kultury w Przysusze, wyjeżdżały także na spektakle do Teatru Powszechnego im. Jana Kochanowskiego w Radomiu. Popularne były wówczas wycieczki do miejscowych zakładów pracy, a także dłuższe wycieczki krajoznawcze. Organizowano kąciki pamięci narodowej.

Dużą uwagę zwracano na czytanie książek. Po zakończeniu każdego okresu opiekunka biblioteki Janina Szymańska omawiała stan czytelnictwa w szkole. Uczniowie prowadzili dzienniczki lektur.

grono pedagogiczne w roKu szKolnym 1977/78.siedzą od lewej: alina wojciechowsKa, małgorzata wróbel, dyreKtor mieczysław wrzesień,

Krystyna bachaneK, helena gutowsKa, wanda wyrzyKowsKa.stoją od lewej: stanisław staszewsKi, janina szymańsKa, jerzy mazureK, pielęgniarKa jadwiga

wyspiańsKa, teresa dzieKan, michalina olszówKa, teresa wamil.ze zbiorów prywatnych teresy wamil

45

absolwenci Viii Klasy z nauczycielami w roKu szKolnym 1988/89.w ŚrodKowym rzędzie od lewej nauczyciele: grzegorz jaszczura, janina szymańsKa,

grażyna wiadereK, KrzysztoF seta, maria andrusiewicz, józeFa steFanowicz, jolanta wachowicz, teresa wamil, małgorzata szatKowsKa (mandecKa), dyreKtor mieczysław wrzesień,

dorota KarwacKa (jaKubczyK), grażyna masternaK (janKowsKa),urszula górecKa, mirosława pawlusiaK, lucyna pawliKowsKa, ewa Kania,

zygmunt gorycKi – przewodniczący Komitetu rodzicielsKiego.w trzecim rzędzie pierwszy z prawej – wicedyreKtor jan siwiec.

Fot. ze zbiorów prywatnych lidii wiŚniewsKiej

Od 1 września 1979 r. obowiązki wicedyrektora objął Jan Siwiec. Funkcję tę pełnił do 22 grudnia 1990 r.

W latach osiemdziesiątych, w wyniku wyżu demograficznego, warunki lokalowe szkoły stawały się coraz trudniejsze. Z każdym rokiem przyby-wało dzieci, nauka odbywała się na trzy zmiany, lekcje zaczynały się o 7.30, a kończyły w późnych godzinach popołudniowych. Szkoła ponownie była zmuszona wynająć pomieszczenie na salę lekcyjną, tym razem w budynku Cechu Rzemiosł Różnych przy ul. Krakowskiej 33. W bardzo trudnych wa-runkach (m.in. ze względu na brak toalet) uczyły się na dwie zmiany klasy trzecie, które przeprowadzały się tu ze swoimi wychowawczyniami. Wśród nich były: Lucyna Seta, Teresa Dziekan, Teresa Wamil, Jadwiga Tokarska, Anna Biegaj.

W latach 1987-1989 wybudowano dom nauczyciela. Opracowano także dokumentację techniczną rozbudowy szkoły i budowy sali gimnastycznej. Jednak na rozpoczęcie prac trzeba było jeszcze poczekać.

46

Przemiany, jakie dokonały się w kraju po obradach Okrągłego Stołu, nie pozostały bez wpływu na to, co działo się w szkolnictwie. W SP nr 1, tak jak w innych polskich szkołach, zachodziły liczne zmiany. Powróciły lekcje religii, które realizowano w wymiarze dwóch godzin tygodniowo, a ocena z tego przedmiotu była wpisywana na świadectwie. W salach lekcyjnych, obok godła Polski (na którym znów widniał orzeł w koronie), zawieszono krzyże. Przywrócone zostało Narodowe Święto Niepodległości. 11 listopada stał się dniem wolnym, w przeddzień święta w szkole odbywały się uroczy-ste akademie.

Do 1991 r. szkoła podstawowa była placówką jednolitą pod względem programu kształcenia. Zmiany po tym okresie polegały m.in. na tym, że nauczyciele mogli realizować różne programy nauczania, uwzględniające jedynie podstawę programową, czyli określony zestaw wspólnych treści zatwierdzonych przez ministra edukacji narodowej. Nauczyciele mogli też wybierać podręczniki. Wprowadzono naukę języków zachodnioeuropejskich zamiast języka rosyjskiego.

W nauczaniu początkowym nauka odbywała się z podziałem na przedmio-ty: język polski, środowisko społeczno-przyrodnicze, matematyka, plasty-ka, muzyka, praca-technika i kultura fizyczna. W starszych klasach obowiąz-kowymi przedmiotami nauczania były: język polski, język obcy (w SP nr 1 był to nadal język rosyjski), matematyka, historia, geografia, biologia z higieną, fizyka, chemia, technika, plastyka, muzyka i wychowanie fizyczne.

W roku szkolnym 1991/92 została rozszerzona przedmiotowa skala ocen z czterech do sześciu: celujący – 6, bardzo dobry – 5, dobry – 4, dosta-teczny – 3, mierny – 2, niedostateczny – 1. Ocenę mierną w roku szkolnym 1999/2000 zmieniono na dopuszczającą. Z kolei zachowanie oceniano jako wzorowe, bardzo dobre, dobre, nieodpowiednie lub naganne. Potem dodano jeszcze ocenę poprawną.

Koniec lat osiemdziesiątych oraz lata następne upływały w SP nr 1 pod znakiem rozbudowy. W 1989 r. przeprowadzono uzbrojenie terenu. 12 listo-pada 1990 r. powstał Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły, który pod prze-wodnictwem Zygmunta Goryckiego (przewodniczącego Komitetu Rodziciel-skiego) zbierał fundusze od zakładów pracy i rodziców. W 1991 r. rozpoczęły się prace ziemne. W tym samym roku Rada Gminy i Miasta Przysucha (której

Lata 1989-1999

47

radnym w latach 1990-1994 był Grzegorz Jaszczura, nauczyciel SP nr 1) pod-jęła uchwałę o przeznaczeniu w budżecie 100 tysięcy złotych na rozbudowę Jedynki. Pieniądze na ten cel przekazało wówczas Kuratorium Oświaty i Wy-chowania w Radomiu. Burmistrz Gminy i Miasta Przysucha Tadeusz Tomasik wydał decyzję, że w rozbudowie placówki mogą brać udział zakłady pracy i w ten sposób odpracować zaległości podatkowe od nieruchomości.

1 września 1991 r. Grzegorz Jaszczura objął obowiązki wicedyrektora szko-ły.

Uczy się u nas 630 dzieci w 22 klasach. Natomiast pomieszczeń lekcyj-nych mamy tylko 9, jeśli nie liczyć świetlicy i 2 małych salek dla zerówek. Lekcje zaczynają się o 7.30, a niektóre klasy kończą o 17.00, a to i tak przy skróconych przerwach. Ponadto kuchnia zajmuje niewielkie pomieszczenie przy świetlicy – stołówce. Wydajemy tylko 100 obiadów. Gdyby kuchnia była przestronniejsza, można by ich gotować 200. Dzieci chętnych na posiłki nie zabraknie – tak uzasadniał konieczność rozbudowy dyrektor M. Wrzesień w wypowiedzi dla lokalnej prasy w 1992 r.

W tym samym roku władze gminy przekazały na potrzeby szkoły bu-dynek na osiedlu Południe, udostępniony przez Spółdzielnię Mieszkaniową w Przysusze. Koszty jego remontu pokryła gmina, natomiast kuratorium przekazało pieniądze na wyposażenie. W latach 1992-2002 uczyły się tu w klasach I-III dzieci mieszkające na osiedlu.

Tymczasem w Jedynce nadal było ciasno. W dodatku wokół szkoły leżały zgromadzone już materiały budowlane oraz sterty ziemi. Do budynku wcho-dziło się bocznym wejściem. Rozbudowa utknęła w martwym punkcie, bo na jej kontynuowanie brakowało pieniędzy (nie uzyskano ich z Ministerstwa Edukacji Narodowej).

zajęcia na boisKu szKolnym. w tle – plac budowy.Fot. ze zbiorów szKolnych

48

Mimo problemów lokalowych w szkole zaczął funkcjonować gabinet den-tystyczny z prawdziwego zdarzenia. W 1993 r. za pieniądze zebrane przez Komitet Rodzicielski udało się kupić fotel. W zaopatrzeniu w akcesoria me-dyczne pomogła dyrekcja SPZZOZ w Przysusze. Od tej pory uczniowie Jedyn-ki objęci zostali opieką stomatologiczną na terenie szkoły. Zatrudniona była również pielęgniarka oraz lekarz.

29 czerwca 1995 r. na sesji Rady Gminy i Miasta Przysucha radni podjęli uchwałę o przejęciu inwestycji od Społecznego Komitetu Rozbudowy Szko-ły. Wykonawca – Przedsiębiorstwo Usług Specjalistycznych „Termatex” Sp. z o.o. z Suchedniowa – stanął na wysokości zadania. Nie tylko rozbudował szkołę, ale również nieodpłatnie wykonał wiele prac remontowych i napraw bieżących w starym budynku. To była bardzo duża pomoc, zważywszy, że od kilku lat placówka nie otrzymywała środków na remonty.

I wreszcie 28 października 1996 r. przekazano do użytku nowe pomiesz-czenia do nauki. Z tej okazji odbyła się uroczystość, podczas której uczniowie przedstawili program artystyczny. Nie kryli radości z faktu, że – jak śpiewali w jednej z piosenek – Nareszcie mamy szkołę, z naszych marzeń szkołę. (…) Pięła się tak do góry w trudzie i z mozołem. Nagranie video z całej uroczy-stości znajduje się w zbiorach szkolnych.

budyneK szKolny po dobudowaniu Kolejnych 8 sal leKcyjnych.Fot. ze zbiorów szKolnych

49

sala gimnastyczna w stanie surowym.Fot. ze zbiorów szKolnych

Mimo że teren wokół SP nr 1 wyglądał jeszcze jak wielki plac budowy, od listopada uczniowie kończyli zajęcia najpóźniej o godz. 15.00. Jeszcze w tym samym roku zaczęły działać: nowoczesna kotłownia, szatnie, świetlica, sto-łówka i kuchnia wyposażona w najnowsze urządzenia. Na dokończenie budo-wy czekała tylko sala gimnastyczna.

Od stycznia 1996 r. szkoły podstawowe oraz przedszkola w gminie Przy-sucha zostały przekazane samorządowi gminnemu, który od tej pory stał się odpowiedzialny za ich finansowanie. Jeszcze w tym samym roku Uchwałą Rady Gminy i Miasta powołano Wydział Oświaty, Kultury i Sportu (od 2004 r. Przysuska Administracja Oświaty), a następnie Zakład Obsługi Szkół i Przed-szkoli, który nadzorował remonty obiektów oświatowych oraz wyposażenie ich w odpowiedni sprzęt oraz pomoce naukowe. ZOSP zajmował się również organizacją dowozu dzieci do szkół z okolicznych miejscowości. W tym celu zakupiono autokar.

W 1996 r. do programu nauczania w szkołach podstawowych wprowa-dzono przedmiot: elementy informatyki. Dzięki środkom z budżetu samorzą-du szkoła wzbogaciła się o pięć komputerów. Gdy przygotowano pracownię komputerową, w drugim półroczu roku szkolnego 1996/97 rozpoczęły się zajęcia dla uczniów klas ósmych.

50

W 1997 r. przeprowadzono remont starej części szkoły. Zmodernizowano kotłownię (węglową zamieniono na olejową) i instalację centralnego ogrze-wania. Wykonano szeroki zakres prac blacharskich, wymieniono okna i po-malowano ogrodzenie. Budynek zyskał też nową elewację zewnętrzną. Stara szkoła wyglądała teraz jak nowa.

Salę z boiskiem do gry – 18 na 30 metrów (wraz z zapleczem i łącznikiem) oddano do użytku 30 maja 1998 r. Wybudowała ją również firma Termatex. Warto było czekać na te piękne czasy (…) klepiąc biedę tyle lat – tak słowami piosenki podczas uroczystości podsumowali uczniowie to niezwykle ważne dla nich wydarzenie. Sala służy do dziś nie tylko uczniom Jedynki, ale rów-nież mieszkańcom Przysuchy. Dużym zainteresowaniem w latach 1998-2014 cieszyły się coroczne rozgrywki Przysuskiej Amatorskiej Ligi Piłki Siatkowej.

Kolejnym krokiem było zagospodarowanie terenu wokół szkoły. Powsta-ło boisko do piłki ręcznej i koszykowej oraz bieżnia i skocznia do skoku w dal. W wakacje zaadaptowano pomieszczenie sanitarne na salę dla klasy zerowej i przeprowadzono kapitalny remont łazienki w celu przystosowania warun-ków sanitarnych do potrzeb sześcioletnich dzieci.

Choć warunki lokalowe szkoły poprawiły się dopiero w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych, trzeba przyznać, że nauczyciele cały czas dokłada-li starań, żeby dzieci mogły rozwijać swoje zainteresowania, osiągać suk-cesy w konkursach przedmiotowych, wewnątrzszkolnych oraz w różnych dyscyplinach sportowych. Prowadzone były koła zainteresowań i zajęcia sportowe, przygotowywane imprezy szkolne i środowiskowe, organizowane wyjścia do kina, do muzeum, na koncerty Filharmonii Narodowej do Domu Kultury (zaczęły się odbywać ponownie, po przerwie w latach osiemdziesią-tych). Uczniowie jeździli na przedstawienia do Teatru Powszechnego im. J. Kochanowskiego w Radomiu i Teatru Muzycznego w Łodzi, na wycieczki np. w Góry Świętokrzyskie, do Czarnolasu, Nałęczowa, Kazimierza Dolnego.

Wyjątkowym przeżyciem dla uczniów była zielona szkoła – kilkudniowy wyjazd, podczas którego realizacja programu nauczania przebiegała w nie-typowy sposób. Zorganizowano ją po raz pierwszy w maju 1999 r. Do Bia-łogóry w woj. pomorskim pojechali uczniowie klas piątych z opiekunami. Lekcja historii na Westerplatte czy zajęcia z przyrody w Słowińskim Parku Narodowym to tylko niektóre z atrakcji, w których uczestniczyli piątoklasiści podczas pobytu nad morzem.

Bardzo uroczyście obchodzono Dzień Edukacji Narodowej i Narodowe Święto Niepodległości. Taki sam charakter miało pasowanie pierwszokla-

51

sistów, pożegnanie klas ósmych, zakończenie roku szkolnego. Wystawiane były jasełka, organizowano Dzień Samorządności. W kronikach klasowych można przeczytać relacje i obejrzeć zdjęcia z Dnia Chłopaka, Dnia Kobiet, z zabaw andrzejkowych, mikołajkowych czy choinkowych.

Po raz pierwszy w latach dziewięćdziesiątych uczniowie wzięli udział w ogólnopolskiej akcji Sprzątanie świata oraz grali z Wielką Orkiestrą Świą-tecznej Pomocy, nie tylko zbierając pieniądze, ale też organizując koncerty charytatywne. Nowością było obchodzenie Dnia Ziemi, który co roku orga-nizowało szkolne koło LOP. Popularne wśród uczniów stało się świętowanie walentynek.

52

Rok 1999 przyniósł kolejną reformę oświaty. W jej wyniku obowiązujący do tej pory dwustopniowy system szkolnictwa przekształcił się w trzystop-niowy. Nauka w szkole podstawowej została skrócona do lat sześciu. Utwo-rzono nowy typ szkoły – gimnazjum.

Rada Gminy i Miasta Przysucha podjęła decyzję, by na potrzeby gimna-zjum przeznaczyć budynek SP nr 2 przy ulicy Warszawskiej. Funkcję dyrek-tora w tej placówce objął Czesław Ziemniak (nauczyciel geografii w SP nr 1 w latach 1983-1999). Funkcjonującą jeszcze przez dwa lata w tym samym budynku podstawówkę stopniowo likwidowano przez tzw. wygaszanie.

W roku szkolnym 1999/2000 wszyscy uczniowie klas I-III pobierali już na-ukę w Szkole Podstawowej nr 1. W budynku gimnazjum nadal uczyły się dzie-ci z klas czwartych, piątych i siódmych, w następnym roku – piątych i szó-stych. W roku szkolnym 2001/02 szóstoklasiści przeszli do SP nr 1. W ciągu tych dwóch lat część nauczycieli z SP nr 2 przeszła do pracy w Jedynce. Od 1 września 1999 r. do 31 sierpnia 2002 r., ze względu na dużą liczbę oddziałów (było ich w roku szkolnym 1999/2000 aż 27), powołano drugiego wicedyrek-tora, którym została Ewa Kania.

Reforma wprowadziła zewnętrzny sprawdzian po szkole podstawowej (przeprowadzany przez Centralną Komisję Egzaminacyjną), powszechny i obowiązkowy. Przystąpienie do niego było warunkiem ukończenia szkoły. Pierwszy odbył się w kwietniu 2002 r., ostatni – w kwietniu 2016. Do roku 2014/15 test sprawdzał wiedzę uczniów z języka polskiego i matematyki, podstawę do zadań mogły stanowić również informacje z historii i przyrody. W ostatnich dwóch latach składał się on z dwóch części: języka polskiego i matematyki oraz języka obcego nowożytnego.

Na pierwszym etapie kształcenia, w nauczaniu zintegrowanym (obecnie obowiązuje nazwa: edukacja wczesnoszkolna), Ministerstwo Edukacji Naro-dowej wprowadziło ocenę opisową – model bez stopni, ale klasyfikacyjny, który uwzględnia indywidualny rozwój dziecka. W klasach IV-VI zaczęło obowiązywać nauczanie blokowe. Pojawiły się nowe przedmioty: przyroda i sztuka.

W roku szkolnym 1999/2000 w SP nr 1 w klasach I-III uczyło się 365 ucz-niów w 16 oddziałach. Ponadto funkcjonowały dwa oddziały przedszkolne,

Lata 1999-2016

53

do których uczęszczało 27 dzieci. Wychowawczyniami klas młodszych były: Maria Balcerak, Małgorzata Baran, Bożena Bomba, Teresa Cieślak, Graży-na Jankowska, Elżbieta Jóźwik, Janina Kietlińska, Magdalena Kozieł, Dorota Mazur, Jadwiga Mazurek, Bogumiła Pałgan, Julita Prokopczyk, Małgorzata Sobczak, Jadwiga Tokarska, Grażyna Tomasik i Halina Zarychta. W oddzia-łach przedszkolnych pracowały: Ala Kasińska, Jolanta Łobodzińska i Agata Waszkowska.

W klasach IV-VI i VIII uczyło się wówczas 286 uczniów w 11 oddziałach. Poszczególnych przedmiotów uczyli: Agnieszka Gizińska, Małgorzata Man-decka i Edyta Iskrzyńska – później Dyderska (język polski), Urszula Górecka (język rosyjski), Mirosława Pawlusiak (historia, wiedza o społeczeństwie), dyrektor Mieczysław Wrzesień (matematyka), Krystyna Jankowska i Jolan-ta Wachowicz (matematyka, fizyka), Anna Raczkowska (biologia, przyroda), wicedyrektor Ewa Kania (geografia), Katarzyna Wójcik (chemia, elementy informatyki), Janusz Mandecki (muzyka, sztuka), Krzysztof Seta (plastyka, technika, informatyka z techniką), Bożena Ślęzak (technika), wicedyrektor Grzegorz Jaszczura, Wojciech Baran, Adam Górecki, Edyta Ptaszek – później Szymańska (wychowanie fizyczne), Beata Kacprzak, Barbara Pałgan, ks. Ma-rian Marszałek (religia).

Na świetlicy pracowały w tym czasie: Józefa Stefanowicz jako kierownik oraz Krystyna Chylak i Grażyna Wiaderek. Biblioteką opiekowała się Lucyna Pawlikowska.

W roku szkolnym 2000/2001 po raz pierwszy w planie lekcji klas czwar-tych pojawił się język angielski. Starsze kontynuowały naukę rosyjskiego. W następnym roku czwartoklasiści rozpoczęli naukę języka niemieckiego. W roku szkolnym 2003/04 zapadła decyzja o nauczaniu angielskiego w kla-sach I-III w ramach godzin do dyspozycji dyrektora. Obecnie język ten obo-wiązuje we wszystkich klasach, uczą się go również dzieci sześcioletnie. Na-uka drugiego języka obcego – niemieckiego rozpoczyna się w klasie czwartej.

Ostatni absolwenci ośmioklasowej szkoły podstawowej (z rocznika 1985) opuścili jej mury w roku szkolnym 2000/2001. Wtedy też po raz ostatni ucz-niowie zdawali egzaminy do szkół średnich.

W roku szkolnym 2001/2002 w SP nr 1 uczyło się 751 uczniów. Jeśli do-damy przedszkolaków, liczba ta wzrośnie do 784. To rok, w którym w szkole uczyło się najwięcej dzieci.

W 2000 r. zapadła decyzja o budowie szkoły podstawowej na osiedlu Po-

54

łudnie. Nową placówkę oddano do użytku 2 września 2002 r. Rozpoczęło w niej naukę ponad 250 dzieci w 13 oddziałach. Wśród 25 zatrudnionych na-uczycieli było 10 osób pracujących wcześniej w SP nr 1, m.in. Ewa Kania, której powierzono obowiązki zastępcy dyrektora Adama Pałgana. Liczba uczniów w Jedynce zmniejszyła się wtedy do 482 (plus 52 przedszkolaków).

Uchwałą Rady Gminy i Miasta z dnia 28 lutego 2002 r. określono nowe obwody szkolne. Od 1 września 2002 r. do obwodu Szkoły Podstawowej nr 1 należały miejscowości: Przysucha (ul. Armii Krajowej, Brzozowa, Chopina, Cicha, Dembińskich, Dworcowa, Grodzka, Konopnickiej, Krakowska, Kręta, Krótka, Księdza Ściegiennego, Kusocińskiego, Legionów Polskich, Lubelska, Ogrodowa, Partyzantów, Polna, Porucznika Madeja, Przemysłowa, Radom-ska, Sienkiewicza, Skarbowa, Szkolna, Sportowa, Tarnowskiej, Warszawska, Wiejska, Żytnia, 11 Listopada i część Targowej, al. WOP, pl. Kardynała Wy-szyńskiego, Kolberga, Żeromskiego i 3 Maja), Jakubów, Lipno, Kozłowiec, Po-myków, Kolonia Skrzyńsko oraz Zbożenna. W następnym roku przyłączono Gaj, Smogorzów i Zawadę.

1 listopada 2002 r., w związku z otrzymaniem przez Grzegorza Jaszczurę mandatu radnego Gminy i Miasta Przysucha, obowiązki wicedyrektora prze-jęła Anna Raczkowska.

W 2004 r., po 34 latach kierowania placówką, odszedł na emeryturę Mie-czysław Wrzesień. Zastąpiła go na tym stanowisku Mirosława Pawlusiak (najpierw jako p.o. dyrektora, a od 1 marca 2005 r. jako dyrektor szkoły). Jej zastępcą została Jolanta Wachowicz. W tym czasie zmieniono nazwę pla-cówki na Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Przysusze.

W 2005 r. przeprowadzono termomodernizację starej części budynku, wymieniono w niej okna oraz pokrycie dachowe. Baza dydaktyczna szkoły wzbogaciła się też o nowoczesną salę komputerową. W ramach realizacji projektu Pracownie komputerowe dla szkół, współfinansowanego ze środ-ków Europejskiego Funduszu Społecznego, szkoła otrzymała pracownię wy-posażoną w 10 komputerów uczniowskich, serwer, infrastrukturę sieciową, komputer przenośny, wideoprojektor, oprogramowanie systemowe, biuro-we i zabezpieczające, drukarkę sieciową oraz skaner.

Od 1 września 2006 r. nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora szkoły. Sprawuje ją do chwili obecnej Grzegorz Jaszczura, a Mirosława Pawlusiak została wówczas wicedyrektorem.

55

W 2007 r., w celu zabezpieczenia uczniów i obiektu przed różnymi za-grożeniami, w szkole założono monitoring. Zainstalowano cztery kamery na zewnątrz budynku i pięć wewnątrz. W ramach rządowego programu Mo-nitoring wizyjny w szkołach i placówkach szkoła otrzymała dwie kamery, urządzenie rejestrujące i monitor. Siedem kamer dokupiono z funduszu Rady Rodziców.

W roku 2008, w ramach realizacji projektu Internetowe Centra Informa-cji Multimedialnej w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych, szkoła otrzy-mała kolejny sprzęt komputerowy. Biblioteka szkolna została wyposażona w cztery komputery, wielofunkcyjne urządzenie sieciowe (skaner, drukarka i kopiarka) oraz edukacyjne oprogramowanie multimedialne, na które skła-da się: Encyklopedia PWN, Wielki Multimedialny Atlas Świata, słowniki PWN – Słownik języka polskiego, Słownik wyrazów obcych, Słownik ortograficz-ny i Słownik poprawnej polszczyzny. Internetowe Centrum Informacji Mul-timedialnej posiada szybki, stały dostęp do Internetu z kontrolą zasobów, monitorowaną przez program CENZOR, który blokuje niestosowne bądź szkodliwe wychowawczo treści. Jednocześnie umożliwia swobodny dostęp do stron bezpiecznych. ICIM służy przede wszystkim do celów edukacyjnych. Uczniowie mogą poszukać w Internecie lub encyklopediach multimedialnych informacji potrzebnych do wykorzystania na lekcjach lub poza nimi, napisać referat, przygotować materiały na gazetkę itp. Mogą także uczyć się, po-szerzać wiedzę, rozwijać swoje zainteresowania, korzystając z dostępnych w bibliotece programów edukacyjnych.

Od 1 września 2008 r. z bazy dydaktycznej PSP nr 1 korzystają szkoły za-oczne: Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych i Zaoczne Li-ceum Ogólnokształcące dla Dorosłych (do 2015 r.) oraz Zaoczne Technikum Uzupełniające dla Dorosłych, które funkcjonuje do chwili obecnej.

W roku szkolnym 2008/09 utworzona została po raz pierwszy klasa z rozszerzonym programem wychowania fizycznego (tzw. sportowa) o pro-filu piłki ręcznej. Od tamtej pory powstało ich sześć. Pozwalają one na dosto-sowanie intensywności ćwiczeń do uzdolnień i aktywności dzieci oraz umoż-liwiają osiąganie mistrzowskich wyników.

W trosce o bezpieczeństwo i prawidłowy rozwój fizyczny uczniów, w 2009 r. w sali gimnastycznej położono nową podłogę. Wybudowano też boisko ze sztuczną nawierzchnią. Obok niego powstał plac zabaw, z którego chętnie korzystają młodsze dzieci.

56

W roku szkolnym 2013/14 utworzono klasę integracyjną, która jest bar-dzo korzystnym rozwiązaniem w nauczaniu dzieci o różnych potrzebach edu-kacyjnych. Realizuje się w niej taki sam program jak w każdej innej, ale sposób realizacji jest dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości dzieci niepełnosprawnych. W klasie integracyjnej pracuje dwóch pedagogów – na-uczyciel przedmiotu i nauczyciel wspomagający. Uczniowie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego mają dodatkowe zajęcia rewalidacyjne.

Od kwietnia 2015 r. w PSP nr 1 funkcjonuje dziennik elektroniczny. Począt-kowo równolegle z dziennikiem papierowym, a od roku szkolnego 2016/2017 nauczyciele korzystają wyłącznie z jego formy elektronicznej. Dlatego też w każdej pracowni znajduje się komputer z dostępem do Internetu. Możli-wość tworzenia gotowych statystyk, zestawień i raportów, które służą sy-stematycznej kontroli pracy w szkole, to duże ułatwienie dla nauczycieli. Dziennik elektroniczny to również wygoda dla rodziców, którzy mają stały kontakt z wychowawcą, mogą na bieżąco monitorować oceny i frekwencję swojego dziecka.

Od 2015 r., po odejściu na emeryturę Mirosławy Pawlusiak, obowiązki wi-cedyrektora pełni Robert Krupa.

grono pedagogiczne w roKu szKolnym 2015/2016.siedzą od lewej: lidia wiŚniewsKa, elżbieta jóźwiK, małgorzata mandecKa, anna biegaj, barbara

pałgan, izabela mirecKa, Katarzyna łabędzKa, edyta pełKa-pal, wicedyreKtor robert Krupa.stoją w 1. rzędzie od lewej: agnieszKa gizińsKa, magdalena Kozieł, anna KubicKa, małgorzata

baran, marta szymczyK, ala KasińsKa, agata waszKowsKa, wojciech baran, dyreKtor grzegorz jaszczura. stoją w 2. rzędzie od lewej: adam górecKi, renata steFańsKa, joanna borycKa, bo-

gumiła pałgan, moniKa drzazga, edyta dydersKa, grażyna tomasiK, jadwiga toKarsKa, jolanta wachowicz, julita proKopczyK, Ks. norbert piwniK


57

Od lat w szkole organizowane są różnorodne zajęcia pozalekcyjne, pod-czas których uczniowie rozwijają swoje pasje, pogłębiają wiedzę, przygoto-wują się do udziału w konkursach i zawodach, spędzają czas w grupie osób o podobnych zainteresowaniach, realizując ciekawe zadania i projekty. Do tych zajęć należą koła: polonistyczne, matematyczne, języka angielskiego, przyrodnicze oraz plastyczne. Działa również chór.

Doskonałą okazją do sprawdzenia wiedzy i umiejętności są konkursy, np. polonistyczny, matematyczny, recytatorski, ortograficzny, czytelniczy, pla-styczny, ekologiczny, przyrodniczy, j. angielskiego, j. niemieckiego czy sudo-ku. W ostatniej dekadzie dziesięcioro uczniów zostało finalistami konkursów przedmiotowych, organizowanych przez Mazowieckiego Kuratora Oświaty i Wychowania w Warszawie. Uczniowie mają też w swoim dorobku wyróż-nienia i tytuły laureatów w innych konkursach pozaszkolnych, m.in. recyta-torskim, plastycznym czy Matematycznym Kangurze (również w kategorii Maluch).

Imponująco przedstawiają się sukcesy młodych sportowców. Wśród osiągnięć na szczególną uwagę zasługują medale i wysokie miejsca w Fina-łach Mazowieckich Igrzysk Młodzieży Szkolnej, w Rozgrywkach Mazowieckiej Ligi Piłki Ręcznej Dzieci, a także w klasyfikacji drużynowej Biegu Szlakiem Walk Hubalczyków.

Wszystkie osiągnięcia uczniów prezentowane są na bieżąco podczas uro-czystości szkolnych i imprez środowiskowych, w lokalnych mediach oraz na stronie internetowej szkoły.

Z dziećmi mających trudności w nauce nauczyciele prowadzą zajęcia re-walidacyjne, dydaktyczno-wyrównawcze oraz korekcyjno-kompensacyjne.

W trosce o prawidłowy i wszechstronny rozwój uczniów szkoła realizuje programy: Między nami kobietkami, Spójrz inaczej, Szklanka mleka, Warzy-wa i owoce w szkole, Trzymaj formę, Szczypiornista Szkoła. Ponadto syste-matycznie współpracuje z różnymi instytucjami: Poradnią Psychologiczno--Pedagogiczną, Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Muzeum im. Oskara Kolberga, Komendą Powiatową Policji, Nadleśnictwem Przysucha, Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej, Domem Kultury, Bibliote-ką Publiczną oraz Parafią pod wezwaniem św. Jana Nepomucena w Przysu-sze. Organizowane są spotkania z ciekawymi ludźmi, np, z pisarzami.

58

niezwyKła leKcja poezji z wandą chotomsKą.Fot. ze zbiorów szKolnych

jedno z cyKlicznych spotKań z zenonem gierałą, pisarzem i regionalistą, autorem baŚni i legend ziemi radomsKiej, maj 2013 r.


59

zielony KąciK przed szKołą, maj 2001 r.uczniowie Klasy iV z paniami: annąraczKowsKą i edytą isKrzyńsKą (dydersKą)

odpoczywają po pracy. towarzyszą im p. józeFa steFanowicz – KierowniK Świetlicy oraz p. jolanta bobowiK – seKretarz szKoły.


W szkole organizowane są akcje społeczne (np. Sprzątanie świata czy Cała Polska czyta dzieciom) oraz charytatywne (np. Kartka świąteczna dla cho-rych czy Szlachetna paczka). W 2000 r., w ramach udziału w ogólnopolskim konkursie ekologicznym towarzyszącym akcji Sprzątanie świata, uczniowie klasy czwartej zaprojektowali zielony kącik, który następnie przy pomocy nauczycieli i rodziców wykonali przed szkołą.

Ważnymi wydarzeniami w życiu społeczności szkolnej są: uroczyste roz-poczęcie i zakończenie roku szkolnego, Dzień Edukacji Narodowej, ślubowa-nie pierwszoklasistów, Narodowe Święto Niepodległości, Dzień Babci, Dzień Dziadka, Dzień Języka Polskiego, Dzień Kobiet, Pierwszy Dzień Wiosny, Dzień Sportu, Dzień Promocji Zdrowego Stylu Życia, Dzień Ziemi, Dzień Matki, Dzień Dziecka. Pielęgnowane są tradycje bożonarodzeniowe i wielkanocne. W ka-lendarzu na stałe zapisały się też otrzęsiny klas pierwszych oraz zabawy – andrzejkowa, karnawałowa i na zakończenie nauki w szkole.

Od wielu lat uczniowie oglądają spektakle przygotowane przez Narodowy Teatr Edukacji im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu, uczestniczą w koncer-tach Filharmonii Narodowej z Warszawy, a także w lekcjach muzealnych.

60

Dużą rolę w życiu szkoły odgrywa Samorząd Uczniowski, który działa w sekcjach: kulturalnej, organizacyjnej i redakcyjnej. Uczniowie redagują mie-sięcznik Jedyneczka, dbają o wystrój szkolnych korytarzy, aktualizują gazet-kę ścienną Kartka z kalendarza, pełnią dyżury podczas przerw międzylekcyj-nych, organizują różne uroczystości i imprezy szkolne.

samorząd uczniowsKi z opieKunKami podczas zabawy walentynKowej, luty 2002 r.

Działa również Samorząd Uczniowski „Maluch”, Szkolne Koło PCK, Szkolne Koło LOP, Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka”.

Bardzo lubiane przez uczniów są wycieczki. To dla nich doskonała okazja do poznania kraju, zintegrowania się z rówieśnikami czy wreszcie sprawdze-nia swoich umiejętności, np. w gospodarowaniu kieszonkowym. Takie możli-wości dają zielone szkoły, których było już kilka: do Zawoi, Murzasichle, Za-

61

kopanego i Jastrzębiej Góry. W ostatnich latach organizowane są zazwyczaj wycieczki jednodniowe (np. do Warszawy, Sandomierza, Kielc) lub kilkudnio-we (np. do Krakowa, Wieliczki, Chorzowa czy Tarnowskich Gór).

Przeglądając kroniki szkolne z różnych okresów, nietrudno zauważyć, że imprezy i uroczystości szkolne były i są integralnym i stałym elementem życia szkolnego, a ich organizowanie to bardzo ważna część pracy wycho-wawczej, zarówno przed laty, jak i współcześnie.

Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Przysusze jest obecnie jedną z czte-rech szkół podstawowych na terenie gminy Przysucha, wśród nich najstar-szą i największą.

publiczna szKoła podstawowa n1 w przysusze – wygląd współczesny.Fot. ze zbiorów szKolnych

W roku szkolnym 2016/17 do PSP nr 1 uczęszcza 331 uczniów, w tym 63 do klasy zerowej. Dzieci uczą się w 15 oddziałach. Lekcje rozpoczynają się o godz. 8.00, a kończą najpóźniej o 15.30. Dla dzieci z miejscowości: Pomy-ków, Zbożenna, Lipno, Kozłowiec, Smogorzów, Gaj, Zawada, Głęboka Droga organizowany jest dowóz autobusem szkolnym. Korzysta z niego 105 ucz-niów.

Grono pedagogiczne liczy 33 nauczycieli. W szkole pracuje pedagog i psy-cholog.

Do dyspozycji uczniów jest 18 sal lekcyjnych, wyposażonych w niezbędne pomoce dydaktyczne. W każdej z nich znajduje się komputer z dostępem do Internetu i prawie we wszystkich – projektor i ekran. Nauczyciele do pracy

62

z dziećmi mogą wykorzystywać interaktywną tablicę multimedialną, która jest zainstalowana w pracowni przyrodniczej. Bogata baza sportowa pozwa-la na wszechstronny rozwój fizyczny uczniów.

Sześciolatki z oddziałów przedszkolnych uczą się w odpowiednio przy-gotowanych salach, mogą też korzystać z placu zabaw. Prowadzone są dla nich dodatkowe zajęcia z języka angielskiego oraz gimnastyka korekcyjna. Najmłodsi jedzą w szkole 3 posiłki: śniadanie, obiad i podwieczorek.

Kuchnia wydaje dziennie 203 pełne obiady i dla 21 uczniów – zupy. Miejsko--Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej finansuje posiłki dla 24 dzieci.

Świetlica szkolna pracuje w godzinach 7.00-8.00 oraz 11.30-16.00. Zapi-sanych jest 170 dzieci. Zajęcia, ze względu na dużą liczbę osób, odbywają się również w salach lekcyjnych.

Obecnie PSP nr 1 w Przysusze dysponuje kompleksowym przygotowaniem do prowadzenia zajęć edukacyjnych i wychowawczych. O wysokim poziomie placówki świadczą m.in. certyfikaty, jakie otrzymała w ostatnich latach. Je-den z nich – Wiarygodna szkoła podstawowa – jest wyróżnieniem przyzna-wanym szkołom, które spełniają wysokie standardy edukacyjne, dysponują nowoczesną bazą dydaktyczną i w pełni zapewniają bezpieczeństwo swoim uczniom. Drugie wyróżnienie – certyfikat Szkoła odkrywców talentów – jest dowodem na to, że szkoła w istotny sposób przyczynia się do odkrywania, wspierania zainteresowań oraz uzdolnień uczniów, dzięki czemu osiągają oni sukcesy w różnych dziedzinach.

63

Podsumowanie

W bogatej i burzliwej historii PSP nr 1 w Przysusze był epizod związany z nadaniem szkole imienia. W grudniu 1935 r. grono pedagogiczne podjęło uchwałę, aby placówka otrzymała imię Stefana Żeromskiego. W uzasadnie-niu podkreślano m.in. zasługi pisarza, który cieszył się wówczas dużym au-torytetem moralnym. Projekt pozostał jednak w sferze planów...

Znane słowa pisarza: Nauka jest jak niezmierne morze... w odniesieniu do przeszłości przysuskiej Jedynki nabierają jeszcze innego niż dotychczas znaczenia. Dzieje szkoły są niczym morze: raz spokojne, łagodne, porusza-ne przyjaznym podmuchem wiatru, a niekiedy wzburzone, pełne zawirowań, wśród których dominuje walka człowieka z przeciwnościami losu. W te dzie-je wpisują się losy kilku pokoleń mieszkańców Przysuchy i okolic.

Karty historii szkoły pokazują też, że dzięki determinacji, wytrwałości i współpracy można osiągnąć sukces, który ma nie tylko wymiar materialny (czego dowodem jest nowoczesna baza dydaktyczna), ale przede wszystkim duchowy, intelektualny, o czym świadczą osiągnięcia w dziedzinie nauczania i wychowania.

64

Pracownicy PSP nr 1 w Przysusze w roku szkolnym 2016/2017

Dyrekcja:

Jaszczura Grzegorz – dyrektor szkoły, wychowanie fizyczne

Krupa Robert – wicedyrektor, język niemiecki, informatyka

Nauczyciele:

Baran Małgorzata – edukacja wczesnoszkolna

Baran Wojciech – wychowanie fizyczne

Biegaj Anna – kierownik świetlicy

Borycka Joanna – przyroda

Chylak Iwona – język angielski

Drzazga Monika – język niemiecki

Dyderska Edyta – historia

Gizińska Agnieszka – język polski, biblioteka

Górecki Adam – wychowanie fi-zyczne

Grzegolec Agnieszka – matematy-ka, informatyka

Jóźwik Elżbieta – edukacja wczes-noszkolna, rewalidacja

Karbownik Bogusława – matema-tyka

Kasińska Ala – edukacja wczesno-szkolna

Kozieł Magdalena – edukacja wczesnoszkolna

Kubicka Anna – plastyka, technika

Łabędzka Katarzyna – edukacja wczesnoszkolna, rewalidacja

Mandecka Małgorzata – język pol-ski, historia

Pałgan Barbara – religia

Pałgan Bogumiła – wychowanie przedszkolne, nauczyciel wspoma-gający

Pełka-Pal Edyta – język polski

ks. Piwnik Norbert – religia

Prokopczyk Julita – edukacja wczesnoszkolna

Sionek Karol – muzyka

Stefańska Renata – wychowanie przedszkolne, nauczyciel wspoma-gający

Szymczyk Dominik – język angiel-ski

Szymczyk Marta – język angielski

Tokarska Jadwiga – edukacja wczesnoszkolna

Tomasik Grażyna – edukacja wczesnoszkolna

Wachowicz Jolanta – matematyka

65

Waszkowska Agata – wychowanie przedszkolne

Włodarczyk Emilia – wychowanie przedszkolne

Pomoc psychologiczno-pedago-giczna:

Dudek Tomasz – psycholog

Wiśniewska Lidia – pedagog szkol-ny, rewalidacja, wychowanie do życia w rodzinie, świetlica

Pracownicy niepedagogiczni:

Baran Iwona

Bobowik Jolanta

Gajowiak Marianna

Gawroński Mariusz

Jacewicz Jolanta

Kaczmarek Stanisława

Kaleta Bogumiła

Kuźma Jadwiga

Siciarz Ewa

Stancelewicz Maria

Wrzesień Magdalena

66

Kierownicy i dyrektorzy szkoły w latach 1915-2016

l.p. rok/lata kierownik szko-ły rok/lata zastępca kie-

rownika

1. 1915-1917 Janina Ineman

2. 1917-1919Franciszek Kulikiewicz

3. 1919-IV1920 Franciszek Kalita

4. IV 1920-IX 1920Genowefa Kaszewska

5. 1920-1922Franciszek Kulikiewicz

6. 1922-1924 brak danych

7. 1924-1925 Józef Gacek

8. 1926-II 1928Franciszek Kulikiewicz

9. II 1928-1930Kazimierz Ślifierz

– Ślifirski

10. 1930-1932 Jan Kupiec

11. 1932-1939 Kazimierz Ślifirski

12. 1939-1942Władysław Zaborowski

13. 1942-1945Janina

Sołdrzyńska

14. 1945-1950Marcin

Frankiewicz

15. 1950-1955Rajmund

Adamowski

67

16. 1955-1956 Jan Sieteski

17. 1956-1957 Zdzisław Gajda

18. 1957-1961 Jan Sieteski 1960-1961 Tadeusz Głowacki

19. 1961-1965 Tadeusz Głowacki 1961-1965Stanisław Krasow-

ski

20. 1965-II 1970Stanisław Krasowski

21. II 1970-VIII 1970 Janina Szymańska

22. 1970-IV 1972Mieczysław

Wrzesień

dyrektor szkoły wicedyrektor

23. V 1972-2004Mieczysław

Wrzesień1979-XII 1990 Jan Siwiec

I 1991-X 2002GrzegorzJaszczura

1999-2002 Ewa Kania

XI 2002-2004

Anna Raczkowska

24. 2004-2006Mirosława Pawlusiak

2004-2006Jolanta

Wachowicz

25.2006-do dnia

dzisiejszego (2016)Grzegorz Jaszczura

2006-2015Mirosława Pawlusiak

2015-do dnia dzisiejszego

(2016)Robert Krupa

68

Bibliografia

1. Osuchowski Adam, Osuchowska Teresa, Przysucha, Przysuskie Towa-rzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga, Przysucha 1993

2. Pawlik Edward, Wspomnienie dawnej Przysuchy, Urząd Gminy i Miasta Przysucha, Przysucha 2008

3. Przysucha. Historia miasta od czasów najdawniejszych do 1945 r., pod red. Sebastiana Piątkowskiego, Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kol-berga w Przysusze, Przysucha 2006

4. Słownik nauczycieli tajnego nauczania – uczestników ruchu oporu 1939-1945 (województwo kieleckie), ZNP Zarząd Okręgu Świętokrzyskiego w Kielcach, Kielce 2010

5. Wroczyński Ryszard, Dzieje oświaty polskiej 1795-1945, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1996

6. Zarychta-Wójcicka Agnieszka, Przysucha. Cztery pory roku, Dom Kultury w Przysusze, Przysucha 2014

7. Zugaj Leszek, Dzieje samorządu i administracji w gminie Przysucha 1809-2009, Gmina i Miasto Przysucha, Dom Kultury w Przysusze, Przysucha 2010

69

Spis treści

Wstęp 3

W okresie niewoli narodowej – czasy zaborów 4

Lata 1915 – 1939 9

Lata II wojny światowej 22

Lata 1945 – 1956 25

Lata 1956 – 1966 30

Lata 1966-1989 37

Lata 1989-1999 44

Lata 1999-2016 50

Podsumowanie 61

Pracownicy PSP nr 1 w Przysusze w roku szkolnym 2016/2017 62

Kierownicy i dyrektorzy szkoły w latach 1915-2016 64

Bibliografia 66

70

Z życia współczesnej szkoły

na szlaKu piastowsKim 2007

wycieczKa do wieliczKi 2007

71

dzień ziemi 2009

memoriał im. s. januchty 2008

72

jasełKa 2010

Ślubowanie pierwszoKlasistów 2009

73

zabawa Karnawałowo – walentynKowa 2012

na tatrzańsKim szlaKu 2011

74

zawody pływacKie 2014

dzień sportu 2012

75

w studiu telewizyjnym w warszawie 2015

warsztaty etnograFiczne w muzeum 2014

76

parK rozrywKi Farma iluzji 2016

laureaci małego KonKursu recytatorsKiego. radom 2016

77

dzień eduKacji narodowej 2016

młodzi szczypiorniŚci ze swoim trenerem 2016

78

Sponsorzy

rodzice uczniów

Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Przysusze

ul. Krakowska 7626-400 Przysucha

[email protected]

Z dziejówPublicznej Szkoły Podstawowej nr 1

w Przysusze

200 lat200 lat200 lat

Z dziejów Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w...

Documents

Transcript of Z dziejów Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w...