wzp.pl€¦ · Web viewNazwa miejscowości Rodzaj przejścia granicznego Dozwolony rodzaj ruchu...

Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego

Szczecin 2005

Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna

Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim do roku 2015Audyt Turystyczny Województwa Zachodniopomorskiego

SPIS TREŚCI1. Audyt Regionu 3

1.1. Położenie analizowanego regionu 31.2. Atrakcyjność turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego 5

1.2.1. Walory turystyczne Województwa Zachodniopomorskiego 61.2.2. Stan środowiska naturalnego 261.2.3. Dostępność komunikacyjna 271.2.4. Bezpieczeństwo turystów wypoczywających w Województwie Zachodniopomorskim 33

1.3. Stan zagospodarowania turystycznego Województwa 351.3.1. Baza noclegowa 351.3.2. Baza gastronomiczna 451.3.3. Baza uzupełniająca i infrastruktura społeczna 461.3.4. Wnioski dotyczące stanu zagospodarowania turystycznego 54

1.4. Analiza rynków konkurencyjnych 551.5. Trendy w turystyce krajowej i zagranicznej oraz pozycja Województwa Zachodniopomorskiego na tym tle 60

2. Identyfikacja produktów markowych Regionu 812.1. Turystyka aktywna i specjalistyczna 83

2.1.1. Turystyka piesza oraz rowerowa 842.1.2. Turystyka wodna 912.1.3. Turystyka specjalistyczna 96

2.3. Turystyka miejska i kulturowa 1072.4. Turystyka wypoczynkowo-rekreacyjna 1122.5. Turystyka przygraniczna i morska 1162.6. Turystyka biznesowa 1212.7. Turystyka na terenach wiejskich 122

3. Rozwój obszarów turystycznych Województwa 1253.1. Strefa Nadmorska (pas nadmorski – 11 gmin) 1263.2. Pas Pojezierny 1293.3. Dolina i obszar ujścia Odry (Dolna Odra) 1333.4. Podsumowanie - porównanie poszczególnych obszarów turystycznych Województwa 137

4. ANALIZA SWOT 1415. Bilans strategiczny 1506. Obszary priorytetowe rozwoju turystyki w Województwie Zachodniopomorskim 153

2


1. Audyt Regionu

1.1. Położenie analizowanego regionuPołożone w północno-zachodniej części Polski, graniczące z Niemcami, a przez Bałtyk z Danią i Szwecją, Województwo Zachodniopomorskie należy do najpiękniejszych i najbardziej atrakcyjnych turystycznie regionów kraju. Sama natura predestynuje tę okolicę do roli turystycznego giganta.Województwo Zachodniopomorskie posiada granice o łącznej długości 873,9 km, z czego na poszczególne granice przypada: 184,9 km granicy morskiej od północy, 186,6 km granicy państwowej z Niemcami od zachodu, 177 km granicy z województwem lubuskim od południa, 171,3 km granicy z województwem wielkopolskim od południowego-wschodu, 154,1 km granicy z województwem pomorskim od wschodu.

Rysunek 1. Województwo Zachodniopomorskie na tle podziału administracyjnego kraju

Źródło: Opracowanie PART S.A.

Województwo Zachodniopomorskie powstało w obecnym kształcie na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu podziału terytorialnego państwa na gminy, powiaty i Województwa, z połączenia województw szczecińskiego i koszalińskiego oraz 11 gmin

3


Województwa gorzowskiego, 5 gmin Województwa pilskiego i 3 gmin Województwa słupskiego. W sumie liczy 114 gmin i 21 powiatów (3 grodzkie i 18 ziemskich). Stolicą Województwa jest Szczecin. Obecny stan podziału administracyjnego Województwa Zachodniopomorskiego prezentuje poniższa mapka.

Rysunek 2Podział administracyjny Województwa Zachodniopomorskiego

Źródło: GUS.

Analizowany obszar Województwa Zachodniopomorskiego zajmuje 22 896 km2 (7,3% powierzchni kraju) i liczy 1 696,1 tys. mieszkańców przy niskiej gęstości zaludnienia 74

4


osób/km2 (średnia krajowa wynosi ponad 122 osoby/km2). W granicach administracyjnych Województwa leży wyspa Wolin i część wyspy Uznam.Obszar Województwa Zachodniopomorskiego leży w zasięgu zlodowacenia bałtyckiego, które miało największy wpływ na ukształtowanie krajobrazów o niezaprzeczalnych walorach przyrodniczych, zróżnicowanych tak pod względem rzeźby terenu, jak i pod względem przyrodniczym. Charakterystyczne dla tego terenu są liczne krainy pojezierne z bogatą fauną i florą, czystymi wodami, a przede wszystkim 185-kilometrowy pas wybrzeża Bałtyku, plaże pokryte piaskiem oddzielone od lądu wydmami z unikatową roślinnością i klifami. W krajobrazie znajdują się liczne pagórkowate moreny, jeziora lobeliowe, torfowiska z charakterystyczną roślinnością mszarną oraz sieć rzek. Specyfika położenia Województwa oraz wynikająca z tego różnorodność walorów przyrodniczo-krajobrazowych, wpływa na wysoką atrakcyjność turystyczną tego obszaru.Wydzielony powyżej obszar Województwa Zachodniopomorskiego w przygotowanym opracowaniu nazywany będzie również Regionem lub województwem. Oba terminy używane będą zamiennie.

Wnioski dotyczące położenia Regionu Atrakcyjne nadmorskie położenie, w niedalekiej odległości od Danii i Szwecji. Graniczy z Niemcami, dużym rynkiem potencjalnych turystów. Posiada ciekawą rzeźbę terenu ukształtowaną przez działalność lodowca. Oferuje atrakcyjne walory środowiska naturalnego. Niska, w porównaniu ze średnią krajową, gęstość zaludnienia. Peryferyjne położenie w skali kraju, w porównaniu z Województwami położonymi w

południowo-wschodniej Polsce [potencjalni turyści z tego regionu wybiorą województwo warmińsko-mazurskie {obszar pojezierzy} lub województwo pomorskie {obszar nadmorski} jako cel swoich podróży turystycznych].

1.2. Atrakcyjność turystyczna Województwa ZachodniopomorskiegoAtrakcyjność turystyczna każdego regionu może być oceniana w kontekście szeregu elementów odgrywających istotną rolę w rozwoju turystyki. Do czynników tych należą: Walory naturalne, a wśród nich:

- udział powierzchni lasów w powierzchni Województwa,- udział powierzchni łąk i pastwisk w powierzchni Województwa,- udział pozostałych gruntów i nieużytków w powierzchni Województwa,- rzeki w regionie,- jeziora w regionie,- inne walory naturalne (góry, morze, zabytki przyrodnicze, parki narodowe, szlaki

turystyczne),- klimat.

Walory antropogeniczne (kulturowe), a wśród nich:- zabytkowe tereny,- ważniejsze obiekty architektury i budownictwa,

5


- relikty osadnictwa. Liczba targów, wystaw i imprez odbywających się w Województwie i ich natężenie w

ciągu roku; Stan środowiska naturalnego, jego czystość, rezultaty działań z zakresu ochrony

środowiska naturalnego; Dostępność komunikacyjna:

- drogi krajowe,- połączenia kolejowe,- inne możliwości transportu w regionie (np. transport morski, samolotowy),- turystyczne środki transportu w regionie.

Zestawienie powyższych elementów pozwala określić atrakcyjność turystyczną danego regionu. Należy jednak pamiętać, że ocena taka jest ściśle związana z oferowanym produktem turystycznym oraz segmentem turystów, którzy mają być odbiorcami danej oferty, tzn. z jednej strony mogą występować regiony o bogatej historii oraz rozbudowanej infrastrukturze turystycznej, z drugiej strony będą miejsca o bogatych walorach przyrodniczych, dysponujące podstawowym zapleczem turystycznym – każde z tych miejsc, pomimo posiadania odmiennych i częściowych walorów, może być atrakcyjne turystycznie dla wybranych grup odbiorców.

1.2.1. Walory turystyczne Województwa Zachodniopomorskiego

Analiza walorów turystycznych Województwa Zachodniopomorskiego rozpatrywanych pod kątem obecnej funkcji turystycznej jaką pełni Region, obejmuje ocenę walorów naturalnych oraz walorów tzw. antropogenicznych (będących dziełem człowieka).

Walory naturalne

Struktura użytkowania gruntówStruktura gruntów w danym regionie dostarcza podstawowych informacji na temat możliwości turystycznego wykorzystania tego obszaru. Na obszarach gmin miejskich, zurbanizowanych możliwe będzie rozwijanie odmiennych form turystyki niż na terenach o wysokim stopniu zalesienia, z licznymi gruntami rolnymi i zlokalizowanymi na nich gospodarstwami rolnymi. Zestawienie typów obszarów w Województwie Zachodniopomorskim przedstawione jest w poniższej tabeli.

Tabela 1 Zestawienie gruntów Województwa Zachodniopomorskiego (stan z 2004 r).

Powierzchnia ogólna (w tys. ha)

Lasy i grunty leśne Użytki rolne Grunty

pozostałe

w tys. ha W %

Razem gr. orne

sady

łąki i pastwiska

w tys. ha w %w tys.

ha %

2281,33 822 36,03

1143,03

50,1 1113,7 216,3 9,48

%

6


Źródło: Opracowanie PART S.A na podstawie danych GUS

Z powyższego zestawienia wynika, że Województwo Zachodniopomorskie to teren, na którym przeważają użytki rolne (około 50% ogólnej powierzchni regionu).Obszar ten ponadto charakteryzuje się wysokim stopniem zalesienia (36,03%). Grunty pozostałe stanowią tutaj ok. 16% ogólnej powierzchni.

Woda i las to podstawowe komponenty warunkujące rozwój turystyki i rekreacji, którymi Województwo Zachodniopomorskie dysponuje w znacznych ilościach. Woda jest jednym z najważniejszych zasobów użytkowanych środowiska przyrodniczego, odgrywającym znaczną rolę w kształtowaniu atrakcyjności turystycznej Regionu.

WodyCharakterystyczną cechą Województwa Zachodniopomorskiego jest obfitość wód powierzchniowych. Wody powierzchniowe obszaru lądowego i morskie wody wewnętrzne zajmują łącznie 5,7 % obszaru Województwa (średnia krajowa wynosi 2,6 %) i 15,7 % powierzchni wód kraju. Pod tym względem Województwo Zachodniopomorskie zajmuje 2 miejsce w kraju po Województwie Warmińsko-Mazurskim.Gminy z największymi zasobami wód powierzchniowych tworzą dwie grupy o odmiennym charakterze i sposobach turystycznego zagospodarowania. Jedną grupę stanowią gminy pojezierzy, leżące w większości w południowej i wschodniej części omawianego regionu. Druga grupa to gminy nadmorskie i nadzalewowe. Ich wody to Zalew Szczeciński i jeziora nadbałtyckie specyficznie wykorzystywane dla celów turystycznych.

BałtykNajistotniejszym dla turystyki obszarem Województwa jest wybrzeże morskie Bałtyku. Występuje tu cały zespół walorów środowiska jakie daje styk lądu z morzem.Blisko 185 km pas wybrzeża w Województwie Zachodniopomorskim, stanowi niemal połowę całości morskiego wybrzeża Polski. Składają się na niego szerokie, piaszczyste plaże z wydmami i lasami oraz płytkimi jeziorami nadmorskimi (największe z nich to: Jamno, Bukowo, Wicko, Kopań). Ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury lub zanieczyszczenie wód większość z wymienionych jezior nie jest jednak wykorzystywana dla celów rekreacyjnych (co mogłoby przyczynić się do wydłużenia sezonu turystycznego).Atrakcję krajobrazową stanowią na tym obszarze klifowe urwiska, z których jedno z najpotężniejszych (95 metrów wysokości) znajduje się w Międzyzdrojach i stanowi popularny punkt widokowy. Strome urwiska wykształcone są także w paru innych punktach wybrzeża. Obszar nadmorski Województwa Zachodniopomorskiego charakteryzuje się najkorzystniejszymi warunkami klimatycznymi w całym basenie Morza Bałtyckiego. Specyficzny mikroklimat w powiązaniu ze zdrowotnymi właściwościami wody morskiej oraz obecnością źródeł wód wgłębnych i złóż surowców leczniczych, sprzyja rozwojowi funkcji sanatoryjnej i uzdrowiskowej.Należy podkreślić, że pas nadmorski stanowi obecnie najbardziej intensywnie wykorzystywany turystycznie obszar Województwa, co prowadzi na pewnych obszarach to przekroczenia naturalnej chłonności terenu, a co za tym idzie do degradacji walorów przyrodniczych danego obszaru.Poza typową turystyką rekreacyjną i wypoczynkową, bliskość morza stwarza warunki do rozwoju sportów wodnych i różnych form turystyki aktywnej oraz kwalifikowanej. Słabo

7


rozwinięta sieć przystani jachtowych (marin), uniemożliwia obecnie dalszy rozwój tego typu turystyki.

PojezierzaDrugim obszarem o istotnym znaczeniu dla rozwoju turystyki są pojezierza powiązane w większości z terenami leśnymi. Na obszarze Województwa znajduje się ponad 1.600 jezior o powierzchni powyżej 1 ha zgromadzonych głownie na pojezierzach: Drawskim, Wałeckim, Myśliborskim i Wełtyńskim.Pojezierze Drawskie jest największe pod względem obszaru, liczby jezior i ich powierzchni. Rozciąga się od gminy Chociwel na zachodzie po gminę Biały Bór na wschodzie. Zajmuje obszar 3.166 km2, z 587 jeziorami o powierzchni powyżej 1 ha. Można wyodrębnić tu jeszcze trzy mniejsze pojezierza: Ińskie na zachodzie (Iński Park Krajobrazowy), Drawskie w części centralnej (Drawski Park Krajobrazowy) i Szczecineckie w części wschodniej. Do największych jezior pojezierza należą: Drawsko, Wielmie, Lubie, Siecino, Pile, Żerdno.Pojezierze Wałeckie to obszar pomiędzy dolnymi odcinkami dwóch największych dopływów Noteci: Drawy i Gwdy. Powierzchnia tego pojezierza wynosi 1.405 km2. Znajduje się na tym obszarze ponad 200 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Największe jezioro to Betyń. Proponuje się utworzenie tutaj Wałeckiego Parku Krajobrazowego. Pojezierze Myśliborskie rozciąga się od gminy Moryń na zachodzie po gminę Drawno na wschodzie, na obszarze 2.955 km2. Znajduje się tu 380 jezior powyżej 1 ha (największe – Jezioro Myśliborskie – 6,2 km2). W części wschodniej Pojezierze Myśliborskie rozszerza się na Pojezierze Choszczeńskie i – bardziej na południe – Dobiegniewskie. Bezpośrednio do nich przylegają zwarte kompleksy leśne Puszczy Drawskiej, której centralny rejon zajmuje Drawieński Park Narodowy.Pojezierze Wełtyńskie to umowna nazwa obszaru leżącego między Parkiem Krajobrazowym Doliny Dolnej Odry na zachodzie, Szczecińskim Parkiem Krajobrazowym na północy, Jeziorem Miedwie na wschodzie, na południu sięgającego gminę Banie. Wysoki stopień zagospodarowania turystycznego pozwala włączyć ten obszar do pasa pojezierzy. Jego powierzchnia wynosi 770 km2, a liczba jezior – 83. Największym jeziorem na pojezierzu jest Jezioro Wełtyńskie.Stan zagospodarowania turystycznego pojezierzy jest bardzo zróżnicowany. Szczególnie dużo obszarów zostało poddanych w ostatnich latach procesom urbanizacji w wyniku rozpowszechniania się zjawiska tzw. drugich domów. Ogólnie można stwierdzić, że obszary te dysponują znacznymi rezerwami do wykorzystania na cele turystyczne.Do największych zbiorników wodnych Województwa (powyżej 1.000 ha) zaliczamy 7 jezior: Dąbie (5,5 tys ha- największe jezioro deltowe w Polsce), Miedwie (3,5 tys ha), Jamno (2,2 tys ha), Drawsko, Wielimie, Bukowo, Lubie. Jeziora Dąbie i Miedwie zajmują odpowiednio IV i V miejsce w Polsce pod względem powierzchni, a Drawsko II miejsce pod względem głębokości (79,7m). Większość z tych zbiorników nadaje się doskonale do zagospodarowania pod kątem turystyki i rekreacji, większość z nich posiada odpowiednią infrastrukturę do uprawiania sportów wodnych.

Zalew SzczecińskiNajbardziej charakterystycznym zbiornikiem wodnym, stwarzającym doskonałe warunki dla rozwoju rekreacji i turystyki aktywnej oraz kwalifikowanej jest Zalew Szczeciński o powierzchni 687 km2 (w tym w granicach Polski – 410 km2). Zalew wchłania potężny strumień wód Odry i oddaje je morzu trzema cieśninami – Świną, Dźwiną i Pianą. Po obu stronach Zalewu Szczecińskiego znajduje się znaczna ilość przystani jachtowych i portów, sprzyjających rozwojowi turystyki i sportów wodnych na tym obszarze.

8


RzekiNa terenie Województwa Zachodniopomorskiego dobrze rozwinięta jest sieć rzek. Główną rzeką regionu jest Odra, jedna z dwóch największych rzek w Polsce. Głównymi, bezpośrednimi dopływami w granicach Województwa są rzeki: Myśla, Kurzyca, Słubia, Rurzyca, Tywa, Płonia, Ina, Gunica. Dopływami pośrednimi (poprzez Noteć i Wartę) są: Gwda z Piławą i Drawa. Do Zalewu Szczecińskiego wpływają: Gowienica, Wołczenica z Grzybnicą i Świniec. Bezpośrednio do Bałtyku wpadają: Rega, Parsęta z Radwią, Wieprza z Grabową. Rzeka Wieprza, która posiada źródło w jeziorze Białym, tworzy bardzo malowniczy, prawie 90 km szlak kajakowy (przepływa przez 4 jeziora). W wodach tych, jak również w wodach jezior żyje wiele gatunków ryb, w tym tak szlachetnych jak pstrąg, lipień i troć. W okolicach zbiorników wodnych gnieżdżą się ptaki wodne i błotne m.in. perkozy, kurki wodne, łabędzie nieme i krzykliwe, czaple, dzikie gęsi, bociany, kormorany i żurawie. Wiele cieków wodnych łączy się ze sobą za pomocą różnych zbiorników wodnych, co stwarza dogodne warunki dla turystycznego tworzenia i użytkowania szlaków wodnych.Specyficznym obszarem, oferującym odmienny rodzaj produktu turystycznego niż tereny nadmorskie i pojezierza jest dolina oraz obszar ujściowy Odry. Jest to specyficzny teren, gdzie obszary atrakcyjne ze względów przyrodniczych, słabo przekształcone przez człowieka, przeplatają się z terenami silnie zurbanizowanymi. Jego walory krajobrazowe i przyrodnicze sprawiły, że międzynarodowa organizacja „Naturfreunde Internationale” ogłosiła ten Region najpiękniejszym krajobrazem na świecie w latach 1993/1994. Od południa i zachodu obszar ten graniczy z końcowym odcinkiem rzeki Odry, zlewnią Gunicy i Puszczą Wkrzańską z wrzosowiskami i podmokłymi łąkami nad rzeką Wkrą (Uecker) oraz Pianą (Peene), a także cieśniną morską Peenestorm z rozległymi łęgami pobrzeża. W centrum Regionu leżą wyspy: Wolin i Uznam, nieco dalej Ruden i pełnomorska Greifswalder Oie. W obszarze ujścia Odry występuje bogactwo roślin i zwierząt oraz duża różnorodność pejzaży i form geologicznych. Torfowiska i moczary tego regionu są największymi w Europie. Wspaniały rezerwat w przyległych lasach jeziora Świdwie chroni miejsca lęgowe ponad 140 gatunków ptaków. W przyległych lasach występują również liczne rezerwaty krajobrazowe.Szeroka dolina Odry, Jezioro Dąbie, Roztoka Odrzańska, Zalew Szczeciński i Kamieński, przejście Świny i Dźwiny oraz duże miasta na brzegach posiadają sprzyjające warunki dla rozwoju żeglarstwa, sportów wodnych oraz wodnego ruchu turystycznego. Dodatkowo przebieg granicy państwowej wzdłuż Odry sprzyja utrzymywaniu się małego ruchu granicznego.Rzeka Drawa ( 186 km długości ) wypływa z Jeziora Krzywego na obszarze Pojezierza Drawskiego i należy do najpiękniejszych szlaków kajakowych w kraju. Źródłowy obszar chroniony jest w Drawskim Parku Krajobrazowym, w środkowym biegu, w obrębie Puszczy Drawskiej, utworzono Drawieński Park Narodowy. Rzeka Drawa łączy m.in. jeziora: Prosino, Żerdno, Drawsko, Krosino, Lubie, Dubie. Główne dopływy: Korytnica, Płociczna (lewe), Mierzęcka Struga (prawy). Na odcinku od Jeziora Lubie do mostu na trasie Drawsko Pomorskie – Kalisz Pomorski organizowane są spływy kajakowe.Kolejną rzeką wykorzystywaną dla celów turystyczno-rekreacyjnych jest rzeka Parsęta, o długości 127 km. Przepływa ona przez Pojezierze Drawskie, malowniczą Równinę Białogardzką i uchodzi do Morza Bałtyckiego w Kołobrzegu. Głównymi dopływami są: Radew, Dębnica, Mogilica, Pokrzywnica. Rega jest jedną z największych rzek przymorza i drugą pod względem przepływów rzeką Województwa Zachodniopomorskiego. Swój bieg rozpoczyna z jeziora Resko Górne na

9

http://wiem.onet.pl/wiem/0038fa.html

http://wiem.onet.pl/wiem/00547d.html

http://wiem.onet.pl/wiem/00547d.html


Pojezierzu Drawskim. Rzeka, o całkowitej długości 167,8 km, zbiera wody z obszaru 2.724,9 km2 i wprowadza je w rejonie Mrzeżyna do Bałtyku. Główne dopływy to: Stara Rega, Reska Węgorza, Piaskowa, Ukleja, Rekowa, Mołstowa. Na Redze wybudowano 2 zbiorniki retencyjne: Jezioro Lisowskie i Rejowicki Zbiornik Wodny. W miejscowości Cieszeniewo bierze swój początek jeden z najpiękniejszych i najdłuższych, bo liczący blisko 147 km, szlak kajakowy.

Obszary pozostałePozostałe obszary Województwa Zachodniopomorskiego to tereny leżące w pasie pomiędzy obszarami nadmorskimi a obszarem pojezierza, charakteryzujące się dominacją funkcji rolnej z towarzyszącą funkcją leśną. Rozwijać się tu może turystyka krajoznawcza i kwalifikowana, szczególnie w formie ruchu wycieczkowego, agroturystyka oraz turystyka miejska.

LasyLasy w Województwie Zachodniopomorskim spełniają ważną funkcję ekologiczną i stanowią o dużej atrakcyjności turystycznej regionu. Obszary leśne na terenie Województwa zajmują powierzchnię ponad 8.000 km2, co stanowi ok. 36,03% ogólnej powierzchni (w niektórych gminach lesistość przekracza 50%). Grunty leśne Województwa w 95% należą do I Krainy Przyrodniczo-Leśnej-Bałtyckiej, a tylko fragment wschodni i południowy zaliczane są do III Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej.95% lasów stanowi własność Skarbu Państwa, co jest istotnym uwarunkowaniem ich turystycznego wykorzystania. Lasy Państwowe stanowią własność publiczną, a jedną z ich podstawowych funkcji jest funkcja wypoczynku i relaksu, co warunkuje, że są to tereny ogólnodostępne.Rozmieszczenie powierzchni leśnej nie jest równomierne. Duże, zwarte kompleksy leśne, zwane „puszczami” występują głównie w części południowej i środkowej Województwa (puszcze: Bukowa, Goleniowska, Drawska, Piaskowa, Wkrzańska, Koszalińska). Najsłabiej zalesiony jest pas nadmorski i to głównie w jego środkowej części (wyjątek stanowią lasy na wyspach Wolin i Uznam).W lasach Województwa dominują siedliska borowe, które zajmują około 63% powierzchni lasów, 28% stanowią siedliska lasowe a siedliska olsowe około 4%. Gatunkiem dominującym w lasach jest sosna (zajmuje około 70% powierzchni lasów), z pozostałych znaczenie mają: świerk, buk, dąb, brzoza. Przeciętny wiek drzewostanu wynosi około 60 lat.Lasy ochronne stanowią ok. 27% całości, a rezerwaty leśne 0,5%, reszta to lasy wielofunkcyjne. Lasy ochronne spełniają wiele cennych funkcji w przestrzeni przyrodniczo-krajobrazowej, często turystycznych, jak również stanowią ostoję dla chronionych gatunków fauny i flory.Stan zdrowotny lasów Województwa Zachodniopomorskiego jest oceniany jako znacznie lepszy niż pozostałych lasów krajowych, przy czym zdrowsze są lasy we wschodniej części Województwa. Należy tutaj podkreślić, że lesistość Województwa ulega systematycznemu zwiększeniu, w wyniku zalesiania gruntów nie przydatnych do produkcji rolnej. Specjaliści szacują, że udział lasów w powierzchni Województwa może wzrosnąć nawet do 40%.Lasy Województwa są częściowo udostępniane turystom poprzez system szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych i dydaktycznych. Jednocześnie tworzone są na tych terenach miejsca biwakowe, parkingi i miejsca postojowe pojazdów.

Ochrona przyrody

10

http://wiem.onet.pl/wiem/0085e9.html


Dla zachowania najcenniejszych walorów przyrodniczych na terenie Województwa powołano liczne formy ochrony przyrody różniące się od siebie statusem. Najwyższy status według polskiego prawa mają parki narodowe i rezerwaty. Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego wyróżniamy: Parki narodowe:

- Woliński Park Narodowy,- Drawieński Park Narodowy – część.

Rezerwaty przyrody – 81 obiektów, w tym:- 19 florystycznych,- 22 leśnych,- 13 torfowiskowych,- 12 ptaków,- 7 krajobrazowych,- 4 przyrody nieożywionej,- 3 stepowe,- 1 wodny;

Parki Krajobrazowe:- Barlinecko – Gorzowski Park Krajobrazowy – część,- Cedyński Park Krajobrazowy,- Drawski Park Krajobrazowy,- Iński Park Krajobrazowy,- Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry,- Park Krajobrazowy „Ujście Warty” – część,- Szczeciński Park Krajobrazowy – „Puszcza Bukowa”.

Obszary Chronionego Krajobrazu:- Dębno – Gorzów – część,- Myślibórz – część,- Barlinek – część,- Choszczno – Drawno,- Korytnica – część,- Bierzwnik – część,- Dolina Radwi,- Jeziora Szczecineckie,- Jezioro Łętowskie oraz okolice Kępic - część,- Koszaliński Pas Nadmorski,- Okolice Polanowa,- Okolice Żydowa – Biały Bór – część,- Pas Pobrzeża na zachód od Ustki – część,- Pojezierze Drawskie,- Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy – część,

11


- Puszcza nad Drawą – część. Użytki ekologiczne – 65 obiektów o powierzchni powyżej 10 ha;

- Ekopark Kołobrzeg (Podczele) – 360 ha. Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe:

- Bór Bagienny,- Dolina Rzeki Chocieli,- Dolina Siedmiu Młynów i Źródła Strumienia Osówki,- Jezierzyce,- Karsibór,- Las Gołczewski,- Las Samliński,- Ostrowie,- Park Leśny w Strudze,- Porzecze,- Przybiemowskie Cisy,- Sarni Las,- Wąwozy Grabowe,- Widłakowy Las,- Wiejkowski Las,- Wodozbiór,- Zaleskie Łęgi,- Zespół Parków Kasprowicza – Arkoński.

Łączna powierzchnia przedstawionych obszarów chronionych w granicach Województwa Zachodniopomorskiego wynosi ponad 460 tys. ha, co stanowi 20,5% ogólnej powierzchni Województwa i odpowiednio 30% powierzchni chronionych w kraju.

Opis wybranych parkówWoliński Park Narodowy (ok. 11 tys. ha powierzchni), obejmuje najbardziej malowniczą część wyspy Wolin. Woliński Park Narodowy jest prawdziwym klejnotem pomorskiej przyrody i naturalnym muzeum, chroniącym bogactwo rodzimej flory i fauny oraz unikalne piękno krajobrazu polskiego wybrzeża. Perłą parku jest Jezioro Turkusowe w Wapnicy - zatopiona kopalnia kredy. Na obszarze parku gniazduje ponad 200 gatunków ptaków. Najcenniejszym z nich jest orzeł bielik - największy ptak drapieżny Europy. Lasy Wolińskiego Parku Narodowego są ostoją saren, jeleni, dzików, borsuków, kun leśnych i zajęcy. W rezerwacie pokazowym znajdują się żubry - największe ssaki Europy.Na terenie parku wyróżnia się 9 mikroregionów, uwzględniających odrębność przyrodniczą: Brama Świny – obszar położony pomiędzy morenowymi pasmami wzniesień na

wschodniej krawędzi wyspy Uznam i zachodniej krawędzi wyspy Wolin. Dominują tutaj sosnowe bory i podmokłe łąki. Tutaj też znajdują się najpiękniejsze plaże wysp oraz wydmy białe i szare.

Wzgórza Wolińskie – obejmuje centralną część wyspy Wolin. Znajdują się tu najwyższe wzniesienia Pasam Wolińskiego: Grzywacz (115 m n.p.m.) oraz Wysoczyzna (102 m

12


n.p.m.). Występuje także klif martwy i aktywny klif nadmorski z najwyższymi w Polsce ścianami obsuwu: Gosań (93 m n.p.m.) , Świdna Kępa (72 m n.p.m.).

Pagórki Lubińsko-Wapninkie – mikroregion utworzony przez zespół wzniesień w południowo-zachodniej części wyspy Wolin. Występuje tutaj dorodna buczyna pomorska z łanami delikatnej trawy perłówki jadnokwiatowej. Rosną tu również piękne lasy dębowo-sosnowe z różnokształtną sosną i dębem szypułkowym.

Pojezierze Wolińskie – to obszar jezior i wzgórz w centralnej częsci wyspy Wolin. Obejmuje malownicze jeziora: Łuniewo, Warnowo, Rabiąż, Czajcze, Żółwińskie, Kołczewskie, Wisełka i inne. Charakteryzują się one różnorodnością gatunków roślin w pasie szuwarów i nimfediów.

Równina Dargobądzka – obszar pomiędzy Pojezierzem Wolińskim a Górkami Mokrzyckimi. W północnej części porasta ją bór sosnowy z domieszką dębu i buku. Runo leśne tworzą zwarte zespoły borówki czernicy. Wśród ptaków wyróżnia się sikora czubatka i sosnówka. Południową część mikroregionu zajmują rozległe łąki, na których spotykamy różnorodne trawy i zioła.

Góry Mokrzyckie – to guz morenowy na południu dochodzący do Zalewu Szczecińskiego. Najwyższą partię zajmuje las na zamku, otaczający resztki zameczku myśliwego Żurawiec, przy którym zachowały się drzewa dawnego parku: modrzewie, świerki, buki, cisy.

Mierzeja Dziwny – obejmuje północno-wschodni fragment wyspy Wolin. Występuje tutaj bór bażynowy z niewysokimi sosnami. W wilgotnych miejscach rosną płaty bażyny czarnojagodowej, której towarzyszą kępy wrzosów. W zespołach wydmy białej można spotkać symbol chronionej przyrody wybrzeża – mikołajka nadmorskiego oraz lepiężnika kutnerowatego.

Obniżenie Kodrąbskie – zajmuje obszar podmokłych łąk i roślinności bagiennej, przecinany siecią rowów melioracyjnych oraz zarastających potorfowych stawów. Królują tutaj zbiorowiska situ rozpierzchłego z dorastającym do 3m mleczem błotnym i równie okazałym arcydziełem nadbrzeżnym.

Półwysep Rów – jest to południowa mierzeja wyspy Wolin. Rosną tutaj typowe gatunki roślin moczarowych oraz słonolubnych. Najwartościowszym przyrodniczo jest jednak świat ptaków. Gniazduje tutaj unikalny biegus zmienny, batalion, rycyk, wąsatka, trzcinik i inne.

Drawieński Park Narodowy leży na pograniczu województw: zachodniopomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego. Jest częścią kompleksu leśnego Puszczy Drawskiej. Aktualna powierzchnia Parku wynosi ponad 11 tys. ha. Atrakcją parku są rzeki Drawa i Płociczna, których głęboko wcięte koryta tworzą malowniczo meandrujące zakola. Rzeka Drawa posiada szybki nurt, a wartkością i kształtem koryta upodabnia się do rzek górskich. Jest to jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Ważnym elementem parku jest ciąg jezior rynnowych, położonych we wschodniej części parku. Największym z nich jest jezioro Ostrowiec (370 ha). Na terenie parku występuje ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Bogata jest również fauna parku. Jedną z najliczniejszych grup są ptaki, wśród których występują: orzeł bielik, orlik krzykliwy. Przez obszar parku wiodą liczne szlaki turystyczne. Na terenie parku i w jego pobliżu są wyznaczone miejsca biwakowania i pola namiotowe, stanice wodne oraz kwatery prywatne.

13


Puszcza Wkrzańska po stronie polskiej zajmuje ok. 25 tys. ha. Położona jest pomiędzy Odrą, Zalewem Szczecińskim i północą granicą państwa. W granicach puszczy położony jest rezerwat ornitologiczny Świdwie, stanowiący ostoję dla ponad 200 gatunków ptaków. Puszcza jest miejscem licznego gniazdowania orła bielika, rybołowa, orlika krzykliwego oraz kani rudej. Jest również doskonałym miejscem rekreacji i wypoczynku mieszkańców Szczecina. Przez Puszczę Wkrzańską wiodą trasy licznych szlaków turystycznych.Puszcza Goleniowska jest rozległym kompleksem borów sosnowych o pow. ok. 80 tys. ha. z niewielką domieszką buka, dębu, brzozy i olszy. Jest doskonałym terenem do zbioru jagód i grzybów. W Puszczy Goleniowskiej występuje 6 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. Żyją tam przedstawiciele dużych ssaków, spotkać można również płazy i gady. Na terenie Puszczy Goleniowskiej występują liczne stanowiska gniazdowania m.in. orła bielika, kani rudej oraz kani czarnej.Puszcza Bukowa w 70 % porośnięta jest drzewostanem bukowym. Buki osiągają tu znaczne rozmiary (30-40 m wysokości i 3-4 m obwodu pnia), a ich wiek sięga często 200 lat. Wiele drzew jest pomnikami przyrody. W Puszczy Bukowej rośnie około 1.100 gatunków roślin, natomiast do fauny parku należą: jelenie, sarny, dziki i dużo mniejszej zwierzyny. Licznie występują tu również przedstawiciele gadów, płazów, ryb i owadów. Jest również bocian czarny, który wraz z bielikiem i orlikiem krzykliwym stanowi największą atrakcję ornitologiczną Puszczy. Dodatkową atrakcją przyrodniczą jest ogród dendrologiczny w Glinnej z bogatą kolekcją drzew egzotycznych, a także 30 pomników przyrody żywej i nieożywionej. Na terenie Puszczy położone jest malownicze Jezioro Szmaragdowe.Puszcza Piaskowa to lasy złożone z sosny, buka, dębu i brzozy o pow. ok. 30 tys. ha., usytuowane na wschodnim brzegu Odry. Występuje tu pięć rezerwatów przyrody różnego typu. Puszcza Piaskowa położona jest w granicach Cedyńskiego Parku Krajobrazowego.Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy (ponad 20 tys. ha) zajmuje południową część Województwa Zachodniopomorskiego oraz północną część Województwa lubuskiego. Z występujących tu roślin 41 gatunków uznano za ginące na terenie kraju. W parku utworzono 5 rezerwatów przyrody. Duża powierzchnia jezior i cieków wodnych stanowi siedlisko dla wielu gatunków ptaków. Z 67 występujących tu jezior, 34 posiadają powierzchnię powyżej 10 ha. Największym jest jezioro Barlineckie (267,57 ha), Lubie, Chłop.Cedyński Park Krajobrazowy to obszar zajmujący ponad 30 tys. ha, obejmujący zarówno dolinę rzeki Odry z płaskimi łąkami i rozlewiskami, jak i wzgórza strefy krawędziowej. Teren ten jest niezwykle malowniczy, bogaty krajobrazowo. Uroku dodają rzeki, strumienie oraz liczne jeziora. Na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego istnieje 7 rezerwatów przyrody, z których najstarszy i najbardziej znany to Bielinek (jedyne stanowiska w Polsce dęba omszonego oraz nawrotu czerwono-błękitnego). Wśród różnych gatunków ssaków (np. bóbr, wydra, gronostaj) największą osobliwość stanowi wilk, którego jedna rodzina jest od kilku lat obserwowana na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego.Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry to rozległe torfowisko o powierzchni ok. 6 tys. ha pocięte ok. 200 km cieków wodnych (starorzecza Odry, kanały, jeziorka, rowy). Jest to obszar o bardzo dużym stopniu naturalności, dziki, niedostępny, pokryty roślinnością bagienną. Jest to miejsce największej dotychczas stwierdzonej koncentracji żurawi i gęsi w trakcie jesiennych przelotów (ok. 9 tys. żurawi i ok. 30 tys. gęsi) oraz miejsce stałego bytowania i rozrodu kilkunastu rodzin bobrów. Występują tu zachowane złoża torfu, które kształtowały się od okresu polodowcowego do czasów dzisiejszych. Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry stanowi niewątpliwą atrakcję dla turystów o przyrodniczych zainteresowaniach, którzy przyjeżdżają tu z całej Europy.

14


Drawski Park Krajobrazowy położony jest w centralnej części Pojezierza Drawskiego. Obejmuje swoim zasięgiem obszar o powierzchni ponad 41 tys. ha. W zagłębieniach terenu położone są malownicze jeziora, często połączone rzekami. Ukształtowany przez lodowiec obszar Parku charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wysokości względnych. Zagłębienia między wzgórzami wypełnia woda tworząc torfowiska i jeziora, stanowiące 9 % powierzchni parku. Iński Park Krajobrazowy zajmuje powierzchnię 17.763 ha, a wraz z otuliną 44.003 ha. Powołany został celem ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych Pojezierza Ińskiego. Położony jest w środkowo-zachodniej części Województwa Zachodniopomorskiego, na terenie gmin Ińsko, Dobrzany, Chociwel i Węgorzyno. Ukształtowany przez lodowiec obszar Parku charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wysokości względnych. Zagłębienia między wzgórzami wypełnia woda tworząc torfowiska i jeziora, stanowiące 9% powierzchni parku. Największe wśród nich to jezioro Ińskie o powierzchni 6 km2. W Ińskim Parku Krajobrazowym występuje 28 gatunków roślin prawnie chronionych, w tym 22 gatunki pod całkowitą ochroną. Lasy pokrywają 50% powierzchni parku. W południowej części parku dominują drzewostany bukowe, w północnej mieszane, o bogatym składzie gatunkowym. Obok dzików, jeleni i saren występują tu także mniejsze ssaki, między innymi lisy, borsuki, jenoty, tchórze, gronostaje i łasice. Bardzo bogata jest awifauna parku. Charakterystyczne dla Pojezierza Ińskiego środowiska wodno-błotne stwarzają wielu gatunkom znakomite warunki życia i rozrodu. Na terenie parku lęgną się regularnie, wymienione w światowej „Czerwonej Księdze” bielik i kania ruda. Gniazdujące w parku takie ptaki, jak: bąk, bocian czarny, kania czarna, zimorodek oraz żuraw uznane są za gatunki zagrożone wyginięciem w skali europejskiej.W przygotowaniu są projekty utworzenia dwóch dalszych parków krajobrazowych: Wałeckiego i Doliny Płoni oraz uznania pasa nadmorskiego i Zalewów Szczecińskiego i Kamieńskiego za strefy chronionego krajobrazu.Nadgraniczne położenie Województwa zobowiązuje do przestrzegania umów i konwencji międzynarodowych w zakresie ochrony środowiska. Szczególne znaczenie ma ochrona wód zlewni Odry, Zalewu Szczecińskiego, Zatoki Pomorskiej oraz zlewni rzek nadmorskich.

Pozostałe walory naturalneDuży potencjał rozwojowy przedstawia turystyka uzdrowiskowa. Lecznicze wyjazdy nad Bałtyk rozpoczęły się już w pierwszych latach XIX wieku, kiedy zauważono zdrowotne działanie kąpieli morskich i klimatu. Odkrycie lokalnych złóż solanek i borowin w końcu XIX wieku, rozpoczyna właściwą działalność uzdrowiskową.Wody mineralne eksploatowane są na terenie Województwa stanowią podstawę funkcjonowania uzdrowisk w Świnoujściu, Kamieniu Pomorskim, Kołobrzegu i Połczynie Zdroju. Główne typy związków leczniczych tam występujące to solanki i torfy borowinowe.Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego stwierdzono także występowanie wód geotermalnych. Pierwsza instalacja wydobywcza powstała w rejonie Pyrzyc, gdzie pozyskiwane wody osiągają temperaturę blisko 60C. Również w rejonie Stargardu stwierdzono występowanie na głębokości 1700-1900 m solankowych wód termalnych o temperaturze około 65C. Wody termalne o niższej temperaturze (około 45C) stwierdzono pomiędzy Pyrzycami a Gryfinem.Obecność wód tego rodzaju na terenie Województwa może sprzyjać rozwojowi turystyki uzdrowiskowej. Badania wykazały bowiem skuteczność zabiegów leczniczych z zastosowaniem powyższych wód w chorobach układu krążenia i bólach reumatycznych. Możliwe jest także wykorzystywanie wód geotermalnych dla celów rekreacji.

15


Na specjalną uwagę ze względu na swoją niepowtarzalność krajobrazową i przyrodniczą zasługują morskie wyspy: Wolin i Uznam, leżące u ujścia rzeki Odry do Bałtyku, między Zatoką Pomorską a Zalewem Szczecińskim.Przyroda wysp pomorskich jest niezwykle urozmaicona. Występują tutaj duże kompleksy borów sosnowych, buczynów pomorskich, lasów bukowo-dębowych oraz olsów, zajmujące ponad 40% obszaru wyspy Wolin i 25% wyspy Uznam.Na obu wyspach spotyka się rozległe łąki i torfowiska oraz solniska z halofilną roślinnością. Słodkowodne jeziora tworzą potocznie nazywane Pojezierze Wolińskie i Szwajcarię Uznamską.Wybrzeża morskie to urwiste klify, na przemian z piaszczystymi plażami o ciekawej roślinności wydm. We wstecznej delcie Świny gniazduje ponad 140 gatunków ptaków. Niezwykłą różnorodność przedstawia świat ryb zamieszkujących okoliczne wody.

KlimatKlimat Województwa Zachodniopomorskiego charakteryzuje się dużą różnorodnością i zmiennością. Wynika to ze ścierania się na tym obszarze klimatu morskiego z klimatem lądowym.Północna i zachodnia część Województwa ma wybitne cechy klimatu morskiego: mała amplituda roczna, duża wilgotność powietrza i wietrzność, krótki okres występowania zimy, chłodniejsze lato i łagodna zima, znaczna ilość opadów.W miarę oddalania się od morza i w kierunku wschodnim zaznaczają się stopniowo cechy klimatu kontynentalnego: wyższe temperatury latem i niższe zimą, dłuższy okres trwania zimy z dłużej zalegającą pokrywą śnieżną, długie okresy występowania ciszy, wyraźnie zaznaczone pory roku, znaczne amplitudy temperatur w ciągu dnia.Charakterystyczną cechą jest występowanie dużej zmienności klimatu (mikroklimatu) w obrębie poszczególnych obszarów, uwarunkowane położeniem w pobliżu morza, jezior i dużych rzek, występowaniem dużych różnic wysokości względnych oraz wysokim stopniem pokrycia terenu lasami.Takie zróżnicowanie klimatu ma szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki uzdrowiskowej i wypoczynkowo-rekreacyjnej.

Walory antropogeniczne (kulturowe)Walory antropogeniczne, czyli będące dziełem człowieka, stanowią istotny element ofert pobytowych i przyjazdowych w analizowanym regionie, pełnią ważną rolę wspomagającą walory naturalne.Krajobraz kulturowy Województwa Zachodniopomorskiego jest złożony z kilku jednostek historycznych o specyficznych cechach. Część północna Województwa należy do historycznej prowincji pomorskiej, tradycyjnie dzielonej na Pomorze Przednie i Pomorze Tylne. Gminy na południe od tego obszaru należą do historycznej Nowej Marchii, a powiat Wałecki i gmina Czaplinek to historyczna Wielkopolska. Na tak zarysowany podział nakłada się pasmowy układ krajobrazu geograficznego, w tym krajobrazu zabytkowego i zabytków kultury materialnej.Obiektem zainteresowania turystycznego są w Województwie przede wszystkim bardzo liczne budynki i obszary zabytkowe. Należą do nich: Tereny zabytkowych, średniowiecznych miast, wyposażone licznie w miejskie

mury obronne, budynki historyczne, obiekty sakralne, z zachowanymi układami urbanistycznymi;

16


Tereny historycznie ukształtowanych wsi, przeważnie zakładanych w średniowieczu, większość z nich to układy zwarte o atrakcyjnym krajobrazie wewnętrznym. Duża część wsi posiada zachowane kościoły i cmentarze. W niektórych wsiach zachowały się zabudowania wykonane w technice ryglowej (północna część pasa nadmorskiego), których najliczniejsze zespoły tworzą tzw. „krainę w kratkę”;

Zespoły dworsko parkowe z folwarkami, tworzące bardzo gęstą sieć obiektów atrakcyjnie położonych, w większości możliwych do adaptacji na funkcje turystyczne z różnorodnym programem rekreacyjnym;

Zamki książęce, rycerskie i zakonne usytuowane w miastach, ale licznie występują też samotnie jako dominanty kulturowe i krajobrazowe;

Nielicznie zachowane fragmenty klasztorów średniowiecznych. Większość z nich jest przebadana archeologicznie, wymagają jednak odpowiedniego propagowania i udostępniania;

Zabytki techniki – przede wszystkim latarnie morskie, budynki kolejowe, młyny wodne i wiatraki, cegielnie, tartaki, zabudowania portowe i liczne budynki pofabryczne. Ich atrakcyjne formy i wystrój, a często zachowane wyposażenie, może być podstawą ekspozycji dla turystów;

Zabytki militarne – dzieła obronne od średniowiecznych murów obronnych i zamków, poprzez nowożytne fortyfikacje szwedzkie i pruskie do pozostałości dzieł obronnych z II wojny światowej;

Zabytkowe stanowiska archeologiczne – w większości są słabo dostępne dla turystyki. Atrakcją turystyczną są jedynie cmentarzyska megalityczne i sieć grodzisk wczesnośredniowiecznych, które występują na terenie Województwa;

Liczne drogi krajobrazowe, z zachowaną historyczną geometrią i alejowym obsadzeniem. Drogi te, oprócz umożliwienia wglądu w krajobraz zapożyczony, same w sobie stanowią niezwykle atrakcyjny element krajobrazu.

Wszystkie wymienione powyżej formy wymagają zorganizowania ekspozycji i jej spopularyzowania, w tym celu konieczne są działania edukacyjne i promocyjne, a przede wszystkim badawcze i porządkowe.W rejestrze zabytków z terenu Województwa Zachodniopomorskiego znajduje się (wg stanu na 30 września 2005 roku): 2592 zabytki nieruchome. 2178 zabytków ruchomych. Ponadto z 89612 obiektów nieruchomych i 10764 ruchomych znajdujących się w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków część kwalifikuje się do wpisu do rejestru zabytków.

Do najbardziej charakterystycznych i atrakcyjnych form decydujących o charakterze krajobrazu kulturowego Województwa należą: Układy staromiejskie o średniowiecznej metryce z kościołami farnymi,

ratuszami i zespołami zabudowy mieszczańskiej, głównie XIX-wiecznej (Cedynia, Darłowo, Dobra Nowogardzka, Lipiany, Maszewo, Mieszkowice, Moryń, Trzcińsko-Zdrój, Trzebiatów), a także odbudowane zespoły staromiejskie w Szczecinie i Kołobrzegu;

Średniowieczne systemy obronne miast z wieżami, basztami, bramami i fosami z okresu średniowiecza, zachowanymi niemal w pełni, m.in. w Mieszkowicach, Pyrzycach, Reczu, Moryniu, Stargardzie

17


Szczecińskim, Trzcińsko-Zdroju, Lipianach, Maszewie. Wśród nich zachowały się egzemplarze obronnej architektury miejskiej klasy europejskiej jak np. Brama Świecka i Barnkowska w Chojnie, Brama Wolińska w Goleniowie, Bramy Wałowa, Portowa i Pyrzycka w Stargardzie Szczecińskim, także Baszta Pijacka w Pyrzycach - wkomponowana w mury obronne czworoboczna baszta służąca w Średniowieczu jako izba wytrzeźwień;

Ośrodki władzy książęcej i biskupiej i rycerskiej, od najokazalszego zamku w Szczecinie po zamki w Darłowie, Pęzinie, Swobnicy, Świdwinie, Płotach oraz relikty zamków w Dobrej, Karlinie, Starym Drawsku, Drawnie, Golczewie;

Budowle sakralne, od średniowiecza po XIX wiek; do najcenniejszych należą katedra w Kamieniu Pomorskim i w Kołobrzegu, a także kościoły Mariackie w Gryfinie, Baniach, Stargardzie Szczecińskim, Chojnie, Trzebiatowie, Trzcińsko-Zdroju;

Granitowe kościoły z XII-XIII w. w części południowo-zachodniej Województwa, m.in. w gminie Moryń, Chojna, Mieszkowice;

Ryglowe kościoły z XVII-XVIII w. głównie w północno-wschodniej części Województwa;

Zespoły zabudowań poklasztornych cysterski, joannitów, norbertanów, templariuszy; pozostały one świadectwem związków i wpływów Europy Zachodniej na terenach Pomorza (Bierzwnik, Chwarszczany, Cedynia, Kołbacz, Marianowo, Jasienica, Pełczyce, Rurka, Połczyn-Zdrój);

Założenia dworsko-pałacowo-parkowe z folwarkami, wpisane w krajobraz większości wsi zachodniopomorskich (jak unikatowe barokowe złożenia w Świerznie i Niepłocku, park w Zatoni Dolnej). Na terenie Województwa występują założenia parkowe projektowane przez słynnego w Europie projektanta krajobrazu Petera Josepha Lenne’go – parki w Świnoujściu i Lubiechowie. Jednak większość tych obiektów znajduje się obecnie w zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i jest najczęściej w bardzo złym stanie;

Układy ruralistyczne z zachowaną zabudową zagrodową, murowaną i ryglową (np. w rejonie Pyrzyc, pasa nadmorskiego – Jamno, Łabusz);

Zabytki sztuki i rzemiosła artystycznego stanowiące wyposażenie kościołów i rezydencji (np. wnętrze katedry w Kamieniu Pomorskim, kościoła w Brzesku oraz w Muzeum Narodowym w Szczecinie i Muzeum w Koszalinie);

Architektura uzdrowiskowa głównie w pasie nadmorskim (Świnoujście, Międzyzdroje, Dziwnów, Kołobrzeg) oraz w rejonach występowania leczniczych pokładów wód lub błot (Połczyn Zdrój, Trzcińsko Zdrój);

Zabytki techniki i przemysłu związane z rozwojem przemysłu w XIX w., a także obiekty militarne będące pozostałościami po II wojnie światowej (umocnienia w rejonie Odry i Pojezierza Drawskiego, pasa nadmorskiego, pozostałości twierdzy kołobrzeskiej, poligon ciężkiej artylerii oraz bunkry i stanowiska artylerii nadbrzeżnej z czasów II wojny światowej w Darłowie). Do najbardziej atrakcyjnych możemy zaliczyć:- Elektrownie wodne na większych rzekach regionu: Odrze, Redze, Inie,

18


- Drawie, Parsęcie, Myśli, elektrownie wiatrowe (w okolicach Darłowa) - pierwsze ekologiczne elektrownie postawione na Pomorzu Zachodnim w okresie powojennym,

- Kolejka wąskotorowa Gryfice-Pogorzelica (licząca około 40 km), z czynnymi eksponatami,

- z początków XX wieku (trasa o długości 53km prowadzi przez atrakcyjne miejscowości pasa nadmorskiego – Trzęsacz, Rewal, Niechorze),

- Falochrony na wyspie Wolin – najdłuższy kamienny falochron w Europie- System kanałów, śluz, jazów, m.in. Polderu Cedyńskiego i Międzyodrza,- Mosty zwodzone (Dziwnów) i rozsuwane (Darłowo),- Umocnienia w rejonie Odry, pasa nadmorskiego i Wału Pomorskiego,- Latarnie morskie:

Latarnia Morska ŚWINOUJŚCIE - stoi u nasady falochronu wschodniego, u ujścia Świny do morza, należy do największych nad Bałtykiem i jednej z największych na świecie. Wysokość wieży wynosi 68 m, wysokość światła 68 m n.p.m., zasięg światła to 46,4 km,

Latarnia Morska KIKUT - Wieża umiejscowiona na terenie Wolińskiego Parku Narodowego, na wysokim klifowym brzegu morskim. Wysokość wieży wynosi 15 m, wysokość światła 91,5 m.n.p.m., zasięg światła to 29,6 km,

Latarnia Morska NIECHORZE – latarnia stoi na zachód od miejscowości Niechorze, na wysokim klifowym brzegu, porośniętym gęstym lasem. Wysokość wieży wynosi 45 m, wysokość światła 62,8 m n.p.m., zasięg światła 37 km,

Latarnia Morska KOŁOBRZEG - znajduje się u stóp falochronu osłaniającego wejście do portu. Wysokość wieży wynosi 26 m, wysokość światła 36,5 m n.p.m., zasięg światła to 29,6 km,

Latarnia Morska GĄSKI - okrągła wieża latarni morskiej, wybudowana z czerwonej cegły, wznosi się nad lasem rosnącym na płaskim brzegu morskim. Wysokość wieży wynosi 49,8 m, wysokość światła 50,1 m n.p.m., zasięg światła to 43,5 km,

Latarnia Morska DARŁOWO - po nadbudowaniu w 1927 roku jednej kondygnacji na kwadratowej wieży wybudowanej z czerwonej licowanej cegły, powstała latarnia morska, która dotrwała w niezmienionym wyglądzie do naszych czasów. Wysokość wieży wynosi 22 m, wysokość światła 19,7 m n.p.m., zasięg światła to 27,8 km,

Latarnia Morska JAROSŁAWIEC - pomiędzy Darłowem i Łebą uruchomiono w 1838 roku latarnię morską, której światło widoczne było z wysokiej, okrągłej wieży, wybudowanej z czerwonej cegły o charakterystycznym podziale na cztery kondygnacje. Wysokość wieży wynosi 33.3 m, wysokość światła 50,2 m n.p.m., zasięg światła to 42,6 km;

Rysunek 3 Rozmieszczenie latarni morskich w Województwie Zachodniopomorskim

19


Źródło: Opracowanie własne PART S.A

Zabytki archeologiczne jak np. Grobowce megalityczne w rejonie Dolic i Przelewic, grodziska kultury łużyckiej, cmentarzyska kurhanowe w okolicach Osiny, Trzebiatowa, Dolic, Przelewic i Grzybnicy oraz cmentarzysko ciałopalne w Budzistowie;

Liczne głazy narzutowe z największym w Polsce głazem „Trygław” o obwodzie ponad 50 m, wysokości prawie 4 m i wadze blisko 200 ton;

Święte studzienki misyjne w Pyrzycach i Cerkwicy. Są to pamiątki dwóch misji chrystianizacyjnych biskupa Ottona z Bambergu w latach 1124 – 1128;

Święte góry:- Góra Chełmska (Krzyżanka) w Koszalinie – góra o wysokości

137 m., która była miejscem osadnictwa już w starożytności. Miejscem kultu stała się w epoce brązu i żelaza. Obecnie znajduje się tam zespół sakralny którym opiekują się siostry z Szentackiego Instytutu Sióstr Maryi,

- Święta Góra w Polanowie – początkowo była miejscem kultu pogan, a po przyjęciu chrześcijaństwa stała się miejscem kultu Najświętszej Marii Panny. Na szczycie ustawiono kaplicę, którą zniszczono po wprowadzeniu reformacji (1534 r). Obecnie realizowana jest w tym miejscu budowa klasztoru Dominikanów.

Dużą atrakcję turystyczną stanowi również Promenada Gwiazd w Międzyzdrojach, czyli aleja z odciśniętymi dłońmi czołowych aktorów i reżyserów polskich.Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego działa 22 muzea, w tym w Szczecinie, Stargardzie, Koszalinie, Międzyzdrojach, Kołobrzegu, Cedyni, Darłowie, Wałczu, Wolinie, Myśliborzu oraz w Świnoujściu.Całość zasobu wartości krajobrazu kulturowego i lokalnego dziedzictwa umożliwia tworzenie programów wytyczania i wdrażania różnego typu szlaków turystycznych dla turystyki zmotoryzowanej, pieszej i pobytowej.Krajobraz kulturowy Województwa Zachodniopomorskiego jest materialnym świadectwem bogatej historii tych terenów, wynikiem ścierania się wpływów zachodnioeuropejskich, polskich i skandynawskich. Zachowane elementy krajobrazu, takie jak układy staromiejskie, liczne wsie średniowieczne, XIII wieczne kościoły i zabudowania poklasztorne, stanowią charakterystyczne rysy krajobrazu Województwa i podkreślają odrębność regionu. W połączeniu z walorami krajobrazowymi, posiadają potencjalną wartość, która odpowiednio promowana, może być atrakcyjnym towarem przyciągającym turystów.

20


Dodatkowo w Województwie została opracowana przez regionalnych ekspertów lista „hitów turystycznych” czyli atrakcji, które stanowią wyróżnik Regionu: Promenada Gwiazd w Międzyzdrojach. Baszta Pijacka w Pyrzycach. Bitwa o krowę. „Nadmorska Kolej Wąskotorowa” Cebulowe laleczki w Izbie Muzealnej przy Czaplineckim Ośrodku Kultury. Domek Kata w Koszalinie. Elektrownie wiatrowe w okolicach Darłowa. Elektrownie wodne. Festiwal Wikingów w Wolinie. Głaz „TRYGŁAW”. Groby Megalityczne. Jeziora w barwie zieleni - Szmaragdowe – Szczecin Zdroje i Turkusowe – Wapnica. Kajakowy Szlak Drawy im. Karola Wojtyły. Rezerwat archeologiczny - „Kamienne Kręgi”. Klifowe brzegi - Trzęsacz, Niechorze, Jarosławiec. Kościoły w Trzęsaczu, w tym jeden na klifie ( jedna ściana, która została zabezpieczona przed

zniszczeniem) Święta Góra w Polanowie. Mosty zwodzone i rozsuwane (Dziwnów, Szczecin Podjuchy) Mirosławiec - zabytkowa wytwórnia gęsich piór do pisania. Najdalej na zachód wysunięta miejscowość w Polsce - Osinów Dolny. Platan Olbrzym w Chojnie. Pomnik Ziemniaka – Biesiekierz. Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Świnoujściu. Latarnie morskie w Świnoujściu, Niechorzu, Latarnia Kikut. Rezerwat Żubrów w Wolińskim Parku Narodowym. Miejsce najkrwawszej bitwy stoczonej między wojskami rosyjskimi i pruskimi (25 – 26 sierpnia

1758 r) – Sarbinowo. Stadnina kłusaków – Bonin. Święte studzienki misyjne (Pyrzyce, Cerkwia) Wrzosowiska w Bornym Sulinowie. Zamek Książąt Pomorskich - Szczecin Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu (wg. danych z kwietnia 2003 muzeum jest trzecim po

Wawelu i Malborku odwiedzanym muzeum w Polsce) Dorzecze rzeki Parsęty (rzeka łososiowa). Kolonia bociana białego (miejscowość Łęczno – Białogard). Park Krajobrazowy Podczele. Cerkiew greckokatolicka – perła architektury sakralnej autorstwa prof. Jerzego Nowosielskiego –

Biały Bór Skansen Kultury Jamnieńskiej w Koszalinie Krzywy Las w Nowym Czarnowie Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry

21


Ambona rzeźbiona w piaskowcu z 1605 roku w kościele p.w. Narodzenia NMP w Gryfinie Forty Gerharda. Stanowiska wyrzutni V-3. Wioska wikingów na wyspie. Dzika plaża w Świnoujściu. Rumowisko zamku Apenburg. Dwór w Uninie. Wzgórze wisielców. Punkt widokowy: Gostań, Zielonka ( wyspa Wolin). Ośrodek i jezioro Grodno. Jezioro Czajcze i cypel – Grodzisko. Wieża baterii Goebel k. Świnoujścia. Stare cmentarze na wyspie Karsibór. Basen U-Bootów na wyspie Karsibór. Wschodni falochron w Świnoujściu. Ruiny Portlandzemment fabrik w Lubinie. Muzeum przyrodnicze WPN w Międzyzdrojach. Muzeum figur woskowych w Międzyzdrojach Pomnik Przyrody „Aleja Bukowa” w Nacławiu (droga 206 Koszalin – Bytów) Elektrownia Szczytowo – Pompowa w Żydowie Żelazny Most Czerwony nad rzeką Grabową w Polanowie Szlak Pielgrzymkowy Świętych Gór Pomorza:

- Góra Chełmska k/ Koszalina- Święta Góra Polanowska im. Jana Pawła II

Krzywy Las w Nowym Czarnowie Dolina Pięciu Jezior – Pojezierze Drawskie Poniemieckie bunkry w Bornym Sulinowie Szlak turystyczny do najstarszych dębów w Polsce tj. Bolesława – 800 letniego i Warcisława –

640 letniego

Imprezy w Województwie ZachodniopomorskimInnym elementem mogącym bezpośrednio wpływać na okresowy wzrost przyjazdów turystycznych do danego regionu są różnego rodzaju imprezy i targi. O tym jednak, aby impreza stanowiła istotny czynnik aktywizacji turystycznej regionu decydować będzie odpowiedni program oraz skuteczna promocja projektu.Najbardziej popularne i najczęściej odwiedzane imprezy to wydarzenia organizowane cyklicznie. Na analizowanym obszarze imprez przygotowywanych corocznie jest kilkanaście, co w znaczny sposób wpływa na atrakcyjność regionu w okresie ich trwania. Najważniejsze wydarzenia kulturalne, folklorystyczne oraz sportowe przedstawione są w poniższym zestawieniu. Festiwal Wikingów w Wolinie. Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej w Kamieniu Pomorskim. Międzynarodowy Festiwal Organowy w Koszalinie Festiwal Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach i Szczecinie. Festiwal Młodzieży „Fama” w Świnoujściu.

22


Festiwal Malarstwa Współczesnego w Szczecinie. Festiwal Gwiazd w Międzyzdrojach. Pyrzyckie Spotkania z Folklorem. Interfolk w Kołobrzegu. Przegląd Teatrów Małych Form „Kontrapunkt” w Szczecinie. Międzynarodowe Dni Muzyki Perkusyjnej w Koszalinie. Światowy Festiwal Chórów Polonijnych w Koszalinie. Letni Festiwal Kabaretu w Koszalinie. Festiwal Muzyki Współczesnej im. Lutosławskiego w Szczecinie. Iński Festiwal Lata Filmowego. Festiwal Muzyki Dawnej w Bierzwniku. Międzynarodowy Wyścig Kolarski Goleniów TOUR. Międzynarodowy Festiwal Muzyki i Sportu: Svedala-Opmeer-Goleniów. Cztery Oblicza Off-roadu na Pojezierzu Drawskim. Ogólnopolskie Spotkania Filmowe – Połczyn-Zdrój. „Smak” – Ogólnopolskie Spotkania Młodych Autorów i Kompozytorów – Trzcińsko-Zdrój. Przegląd kapel podwórkowych w Chojnie. Festiwal Teatrów Ulicznych w Wałczu. Jarmark Morski w Międzyzdrojach. Etapowe Regaty Turystyczne – Wolin. Międzynarodowy Festiwal Piosenki Morskiej „Wiatrak” w Świnoujściu. Świnoujski Piknik Ludowy. Międzynarodowy Maraton Świnoujście-Wolgast. Wakacyjny Mityng Lekkoatletyczny im. W.Komara i T.Ślusarskiego w Miedzyzdrojach. Festiwal Muzyki Bluesowej „Bluesada” w Szczecinie. Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”. Trzebiatowskie Święto Kaszy. Regaty Czterech Zakątków – Świnoujście. Świnoujskie Dni Muzyki „Viva La Musica”. Przegląd Piosenki Marynarskiej „Szanty” – Koszalin. Darłowski Festiwal Filmów Skandynawskich. Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych w Darłowie. X-Triathlon Orienteering (przeprawy wodne, zadania linowe, bunkry, wspinaczka, crossy) w

Bornym Sulinowie. Rajd Orła Bielika - Szlakiem Orła Bielika - Świnoujście/Wyspa Wolin. „Dni Europy” – Polanów. Zlot Motocykli w Polanowie. Festyn Folklorystyczny w Wyszewie. Międzynarodowy Bieg po Plaży w Jarosławcu. Plenery plastyczne dla artystów malarzy, rzeźbiarzy i grafików w Buku, Bornym Sulinowie,

Sławnie, Osiekach, Barlinku oraz Płotach. Rajd Szlakiem Umocnień Wału Pomorskiego. Herbertiada w Kołobrzegu.

23


Festiwal „Republika Karaibska” w Kołobrzegu. Europejski Festiwal Integrujący „Ty i Ja” w Kołobrzegu i Koszalinie. Międzynarodowy Festiwal „Muzyka w Katedrze” w Kołobrzegu. Dni Tolerancji w Kołobrzegu. Dni Pieczonego Ziemniaka w Robuniu. Bieg Papieski w Karlinie. Międzynarodowe Zawody we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego w Białym Borze Międzynarodowy Spływ Kajakowy „Parsęta” Bitwa o krowę Białogard-Świdwin Ogólnopolski Festiwal „GAMA” w Kołobrzegu Regaty o Srebrny Dzwon w Kołobrzegu Motolotniowe Mistrzostwa Polski o Puchar Bałtyku (lotnisko w Bagiczu) Jarmark Stefana Batorego w Wałczu Ogólnopolski Bieg Uliczny w Wałczu Rajd Szlakiem Umocnień Wału Pomorskiego Ogólnopolski Turniej Kajak – Polo „Jesień 2005” – Wałcz, jez. Raduńskie Ogólnopolski Turniej Sztuki Recytatorskiej „Wobec Własnego Czasu” - Wałcz „Bieg ku Słońcu” – Ogólnopolska Impreza Sportowa o Puchar Wójta Gminy Kołobrzeg Dzień Stepnicy w skład którego wchodzą:

Spływ na "Bele Czym" Miss Lata nad Zalewem Dni Folkloru Święto Sandacza i Cleba

Dni Polanowa” – Polanów. XVIII Międzynarodowy Zlot Motocykli w Polanowie. VIII Międzyszkolny Przegląd Jasełek w Polanowie Święto Chleba w Polanowie Tłusty Czwartek Na Ludowo w Polanowie Święto Pieczonego Ziemniaka w Bożenicy , w Żydowie Sobótka Nad Wodą w Polanowie Święto Łososia Bałtyckiego - pierwszy weekend majowy Europejskie Dni Morza – czerwiec Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych - ostatni weekend czerwca Darłowski Festiwal Organowy - lipiec Gala Operetkowa - dwa koncerty, jeden w lipcu drugi w sierpniu Bałtyckie Lato Filmowe - seanse przez cały okres wakacji w Darłowie Ogólnopolski Bieg Eryka - lipiec ( Darłowo) Piknik Konny Beach Soccer Cup Dni Gryfina Spływ na "Bele Czym", Sierpień, Plaża w Stepnicy Miss Lata nad Zalewem, Lipiec, plaża w Stepnicy II Stepnickie Spotkania z Folklorem "Nad Zalewem", Lipiec, plaża w Stepnicy

24


Święto Sandacza i Chleba, Lipiec, plaża w Stepnicy Międzynarodowy Plener Malarski w Osielkach Festiwal Rockowy „Generacja” w Koszalinie Muzealne Spotkania z Fotografią w Koszalinie Międzynarodowy Przegląd Fotografii Polskiej i Europejskiej „Złota Muszla” w Koszalinie Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne „MORKA” w Ustroniu Morskim Europejski Zjazd Młodych Gwiazd w Ustroniu Morskim Święto Śledzia Bałtyckiego w Niechorzu Akademia Słońca – Plażowa Szkoła aktywnego Wypoczynku w Pobierowie Bałtycki Turniej Tenisowy Aktorów i Artystów „Balic Cup” w Niechorzu i Pogorzelicy Otwarte Mistrzostwa Województwa Zachodniopomorskiego w Siatkówce Plażowej Kobiet i

Mężczyzn, Międzynarodowy Turniej Siatkówki Plażowej w Pobierowie Mistrzostwa Polski w Plażowej Piłce Siatkowej Kobiet i Mężczyzn w Niechorzu Styl nad Style – Letnia akcja Graffiti w Niechorzu Międzynarodowy turniej Halowej Piłki Nożnej Juniorów imienia Stanisława Mamińskiego

Rewalandia w Rewalu Międzynarodowy festiwal Muzyczny w Trzeszczu Międzynarodowy Festiwal Muzyki Gitarowej w Trzęsaczu Miss Bałtyku – wybory miss piękności w Rewalu Zawody Ratownictwa Morskiego o Mistrzostwo Gminy Rewal w Pobierowie Festiwal Piosenki Morskiej Złoty Sekstans w Pobierowie Slalom PRO TOUR – regaty windsurfingowe w klasie slalom w ramach cyklu Action Games w

Pobierowie Run and Gun Street Ball Tour – Turniej Trójek Koszykarskich w Rewalu, Pobierowie i

Niechorzu, Pustkowo Cup – otwarty turniej tenisowy w Pustkowie Bieg na Fali o Puchar Wójta Gminy Rewal, Międzynarodowy Festiwal szachowy Konik Morski Rewala w ramach Balic tour Mielno –

Kołobrzeg – Rewal Zakończenie Dni Wybrzeża Rewalskiego i finał Akademii Słońca w Rewalu. Międzynarodowy zlot morsów w Mielnie Nadbałtycka wioska Esperancka w Mielnie, Magiczne Święto – Mieleńska Noc Sobótkowa Międzynarodowe regaty Klasy Cadet i Optimus grupy B o „Puchar Trampa” na jeziorze Jamno –

eliminacje do Mistrzostw Świata i Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży, Międzynarodowy Festiwal szachowy „Mieleńska Perła Bałtyku”, „Opera nad Bałtykiem” w Mielnie, Bieg Śniadaniowy w Mielnie, Mieleńska Noc na Gorąco, Regaty Okręgowe o „Puchar Wójta Gminy Mielno”, Międzynarodowy Bieg Uliczny im. Winanda Osińskiego Szczecinku, Międzynarodowy Konkurs Młodego Muzyka w Szczecinku, Międzynarodowa Fiesta balonowa w Szczecinku, Jarmark Księżnej Jadwigi – Dni Szczecinka

25


Puchar Polski w Triathlonie w Szczecinku Ogólnopolski Konkurs Poetycki „Malowanie Słowem” w Szczecinku” Ogólnopolski Turniej Tańca towarzyskiego o memoriał Barbary Krzyżanowskiej – Ksok w

Szczecinku, Mistrzostwa polski w narciarstwie wodnym w Szczecinku, Międzynarodowy Turniej Skoków w Narciarstwie Wodnym w Szczecinku, Śpiewające Żagle w Szczecinie „Zloty Żaglowców w Szczecinie”

Do regionalnych tradycji należy zaliczyć organizowane w Szczecinie, Świnoujściu, Kołobrzegu i Darłowie Dni Morza.

Wnioski dotyczące walorów turystycznych WojewództwaAnaliza walorów naturalnych i antropogenicznych Województwa Zachodniopomorskiego pozwala na wysunięcie następujący wniosków: Blisko 185 km odcinek wybrzeża Morza Bałtyckiego (prawie połowa całego

polskiego wybrzeża) wraz ze wszystkimi walorami – piaszczystymi plażami, wydmami, lasami i płytkimi jeziorami nadmorskimi - stanowi podstawę dla rozwoju turystyki rekreacyjno - wypoczynkowej, typu słońce-morze-plaża, aktywnej, specjalistycznej.

Niewystarczająca infrastruktura dodatkowa (zbyt mała liczba marin, przystani, ośrodków sportów wodnych, nurkowania) – stanowi czynnik ograniczający rozwój różnych form turystyki aktywnej.

Duże obszary pojezierzy (46% powierzchni Województwa), w tym 7 jezior powyżej 1.000 ha – są podstawą dla rozwoju turystyki rekreacyjnej, aktywnej, specjalistycznej (sporty wodne, żeglarstwo, nurkowanie, wędkarstwo).

Obserwuje się różny stan zagospodarowania turystycznego jezior, zazwyczaj jednak niewystarczający w porównaniu z ich potencjałem.

Obszary pojezierne dysponują znacznymi rezerwami do wykorzystania na cele turystyczne.

Istnieje konieczność rozbudowy infrastruktury turystycznej, co mogłoby przyczynić się do wydłużenia sezonu turystycznego.

Zalew Szczeciński posiada doskonałe warunki dla rozwoju różnych form turystyki aktywnej (dobrze rozwinięta infrastruktura turystyczna).

Dobrze rozwinięta sieć rzek umożliwia uprawianie sportów wodnych oraz wędkarstwa.

Występują dogodne warunki do tworzenia i użytkowania szlaków wodnych – spływy kajakowe.

Niespotykane bogactwo fauny i flory na terenie obszaru ujściowego Odry - najpiękniejszym krajobrazem na świecie w latach 1993/1994 wg międzynarodowej organizacji „Naturfreunde Internationale” – daje podstawy do rozwoju turystyki krajoznawczej.

Bardzo wysoka lesistość – 35% powierzchni Województwa – umożliwia realizowanie funkcji wypoczynkowej.

Niespotykane walory uzdrowiskowe są dużą szansą na rozwój turystyki uzdrowiskowej, sanatoryjnej.

Istnieje możliwość wykorzystania dla celów zdrowotnych i rekreacyjnych występowanie wód geotermalnych.

Niezwykle urozmaicona przyroda morskich wysp – Wolin i Uznam.

26


Ponad 20% powierzchni Województwa zajmują tereny chronione, znajduje się tutaj ponad 1000 pomników przyrody.

Najcenniejsze obszary objęte ochroną to – Woliński Park Narodowy, część Drawieńskiego Parku Narodowego, Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry, Drawski Park Krajobrazowy, Iński Park Krajobrazowy.

Bardzo bogaty krajobraz kulturowy Województwa; Liczne tereny i obiekty zabytkowe – możliwość tworzenia i eksploatowania

szlaków krajoznawczych. Bogate zbiory muzeów w regionie, ze względu jednak na ograniczone środki

finansowe, brak możliwości odpowiedniego wyeksponowania muzealiów.

1.2.2. Stan środowiska naturalnegoStan jakościowy środowiska w Województwie jest ważnym elementem w budowaniu turystycznego wizerunku regionu. To właśnie warunki ekologiczne stają się obecnie jednym z elementów, które decydują o postrzeganiu danego regionu jako obszaru turystycznie atrakcyjnego.Istotna jest sprawa czystości wód powierzchniowych. W ostatnich latach, w rezultacie wzrostu nakładów na ochronę wód, budowy nowoczesnych oczyszczalni ścieków, rozbudowy sieci kolektorów, a także dzięki ograniczeniu ilości ścieków przemysłowych, jakość wód powierzchniowych znacznie się poprawiła. Zauważalna poprawa jakości wody nastąpiła w Odrze powyżej Szczecina, w Inie i w Wogrze, poniżej Połczyna Zdroju. Stwierdzono także poprawę jakości wód Regi, dzięki czemu możliwe było cofnięcie zakazu kąpieli na plażach nadmorskich w Mrzeżynie.Mimo widocznej poprawy, jakość wód nie jest jeszcze zadowalająca. Ocena ogólna badanych rzek wypada z reguły niekorzystnie; w większości rzek na znacznej długości płyną wody pozaklasowe (90% badanych rzek), tylko 0,3% ma klasę II. Największą bolączką jest brak oczyszczalni komunalnych w Szczecinie, skutkiem czego przekraczane są normy zanieczyszczeń w ujściu Odry, na Zalewie Szczecińskim i w Zatoce Pomorskiej.W latach 2002-2003 przebadano 31 jezior. Z tego do pierwszej klasy czystości zakwalifikowano przez Inspekcję Ochrony Środowiska tylko jedno jezioro (Ińsko); 17 należy do II klasy czystości, 8 do III klasy, a 5 jest pozaklasowych.Stan czystości wód morskich pozwala na to, aby wszystkie kąpieliska morskie były czynne.Analiza danych o emisji zanieczyszczeń powietrza pozwala stwierdzić, że główne ich źródła znajdują się na terenie aglomeracji szczecińskiej. Poza tym rejonem w zasadzie dotrzymywane są obowiązujące normy emisji zanieczyszczeń. Na stan powietrza atmosferycznego istotny wpływ ma tzw. niska emisja, z małych zakładów i gospodarstw domowych.Wysokie nakłady na ochronę środowiska oraz sprzyjające tym działaniom postawy samorządów lokalnych są mocną stroną Województwa. Skutki tych poczynań to zmniejszone ilości emitowanych pyłów i gazów oraz poprawiająca się jakość wód powierzchniowych. Wszystko to sprzyja rozwojowi turystyki i wpływa korzystnie na wizerunek regionu, jako obszaru atrakcyjnego środowiskowo.Napływ turystów w sezonie letnim powinien ponadto zmobilizować władze regionu do wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów. Zanieczyszczenia nadmorskich miejscowości w trakcie krótkiego sezonu wakacyjnego stanowią ich główny problem i wymagają szybkiego rozwiązania. Działania te nie powinny mieć jednak charakteru doraźnego, ale być konsekwencją przemyślanego planu ochrony środowiska – największego waloru regionu.

1.2.3. Dostępność komunikacyjnaWojewództwo Zachodniopomorskie ze względu na swoje położenie w północno-zachodniej części Polski, granicząc z Niemcami od zachodu i Morzem Bałtyckim od północy, jest ważnym szlakiem transportowym, w układzie krajowym jak i międzynarodowym Potwierdza to pełna oferta możliwości

27


transportowych, które pozwalają na przejęcie ruchu samochodowego, kolejowego, morskiego, rzecznego i lotniczego.Analizowany region charakteryzuje się względnie dobrą dostępnością komunikacyjną. Położenie badanego obszaru na północno-zachodnim krańcu Polski sprawia, że jest on stosunkowo trudno dostępny dla mieszkańców z centralnej i południowo-wschodniej Polski. Bliskość Niemiec, Szwecji i Dani sprawia natomiast, że jest on łatwo dostępny dla turystów zza zachodniej i północnej granicy.

Rysunek 4 Przybliżone odległości do Szczecina z większych miast Polski.

Źródło: Opracowanie własne PART S.A

Rysunek 5 Województwo Zachodniopomorskie w Europie.

Źródło: Opracowanie na podstawie serwisu www.shellgeostar.com

28


DrogiSprawny regionalny system transportowy to przede wszystkim infrastruktura drogowa o odpowiedniej gęstości i stanie technicznym warunkującym standard połączeń struktur osadniczych. Sieć dróg publicznych w Województwie jest dość dobrze rozwinięta. Wskaźnik gęstości dróg mierzony długością dróg w kilometrach na 100 km2 powierzchni, który osiągnął w Województwie wartość 65,5 km/100 km2 (w Polsce średnio78,2 km na 100 km2) może świadczyć o deficycie sieci drogowej w województwie. Ponieważ obszar województwa zachodniopomorskiego charakteryzuje się dużym udziałem terenów leśnych i akwenów wodnych należy uznać że barierą jest stan techniczny dróg publicznych a nie gęstość. Szybki i sprawny dojazd z kraju i z zagranicy do regionu zapewniają głównie drogi krajowe oraz ponadlokalne wojewódzkie.Główne drogi przebiegające przez województwo to: Międzynarodowe:

- E-65 (nr 3) przyjmująca ruch z Malmö i Ystad przez Bazę Promów Morskich w Świnoujściu poprzez Szczecin, Gorzów Wielkopolski i Zieloną Górę, aż do granicy Polski z Czechami i dalej na południe Europy,

- E-28 (A-6 i nr 6) relacji Berlin – granica Polski (Pomellen/Kołbaskowo) – Szczecin – Goleniów – Koszalin – Gdańsk.

Krajowe:- Ekspresowa S 10: granica państwa (Lubieszyn) - Szczecin – Piła – Płońsk (Warszawa),- Ekspresowa S 11: Kołobrzeg – Koszalin – Szczecinek-Piła – Poznań (Bytom),- Droga nr 13: Szczecin – Przecław – Rosówek – granica państwa,- Droga nr 20: Stargard Szczeciński – Węgorzyno – Drawsko – Czaplinek – Szczecinek –

Miastko – Gdynia. Jest to droga o charakterze turystycznym, przebiega przez najwartościowszy układ obszarów przyrodniczych,

- Droga nr 22: granica państwa – Kostrzyń – Gorzów – Wałcz – Człuchów- Grzechotki – granica państwa,

- Droga nr 23 –Myślibórz – Dębno – Kostrzyń,- Droga nr 25 –Bobolice – Człuchów – Koronowo – Bydgoszcz (Krajnik),- Droga nr 26: granica państwa – Krajnik – Chojna – Rów – Myślibórz – Renice,- Droga nr 31: Szczecin – Gryfino – Chojna – Sarbinowo – Kostrzyn – Słubice. Droga ma duże

znaczenie dla obsługi terenów turystycznych położonych wzdłuż rzeki Odry, przebiega przez najwartościowszy układ obszarów przyrodniczych,

Ważniejsze wojewódzkie zapewniające powiązanie z siecią dróg krajowych- Droga wojewódzka nr 102 biegnie wzdłuż pasa nadmorskiego od klifowego wybrzeża Wyspy

Wolin do uzdrowiska Kołobrzeg .Droga zapewnia dojazdy do licznych kąpielisk morskich,- Droga wojewódzka nr 103 z Kamienia Pom..do Trzebiatowa,- Droga wojewódzka nr 107 z Dziwnówka do Parłówka (DK-3),- Droga wojewódzka nr 109 z Mrzeżyna przez Trzebiatów, Gryfice do Płot(DK-6),- Droga wojewódzka nr 160 z Suchania (DK-10), przez Choszczno, Dobiegniew, Drezdenko…,- Droga wojewódzka nr 122 z Pyrzyc (DK-3) przez Banie do Krajnika Dolnego,- Droga wojewódzka nr 108, nr 152 i nr 172 tworzy ciąg drogowy od Parłówka (DK-3)przez

Płoty, Świdwin i Połczyn Zdrój do Szczecinka (DK-11),- Droga wojewódzka nr 162, nr 151 tworzy ciąg drogowy od Kołobrzegu przez Świdwin,

Węgorzyno, Recz, Choszczno i Barlinek do Gorzowa Wielkopolskiego,- Droga wojewódzka nr 163, nr 178 tworzy ciąg drogowy od Kołobrzegu przez Połczyn Zdrój,

Czaplinek,Wałcz do Poznania,- Droga wojewódzka nr 205 z Darłowa przez Sławno do Bobolic (DK-11),

29


- Droga wojewódzka nr 142 ze Szczecina do Lisowa.

Obok podstawowego układu sieci dróg krajowych i wojewódzkich istnieje dobrze rozwinięta sieć dróg publicznych o mniejszej randze są to; pozostałe drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne.Infrastruktura drogowa o charakterze regionalnym i lokalnym (drogi wojewódzkie, powiatowe, gminne) ma istotne znaczenie w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania struktur osadniczych województwa oraz w bezpośredniej obsłudze ruchu turystycznego.

Transport autobusowySieć bezpośrednich połączeń autobusowych miast Województwa z innymi regionami Polski oraz prywatny transport autokarowy i busowy (np. do Świnoujścia, Międzyzdrojów, Kołobrzegu, Gryfic czy Gryfina) jest dobrze rozwinięta. Świadczy o tym bogata lista połączeń PKS w niemal każdej miejscowości tego obszaru. Dodatkowo do największych miast w regionie kursuje Polski Express.

Transport kolejowyW Województwie Zachodniopomorskim bardzo dobrze rozwinięta jest siec linii kolejowych. Gęstość linii kolejowych w Województwie jest zbliżona do średniej krajowej, choć występuje tendencja do likwidacji szeregu linii zawiązana z regresem transportu kolejowego. Największymi węzłami kolejowymi są: Szczecin, Stargard Szczeciński Białogard i Szczecinek. Krzyżują się tu drogi kolejowe łączące województwo z najważniejszymi obszarami źródłowymi ruchu turystycznego w Polsce. Przez Województwo Zachodniopomorskie przebiega linia kolejowa znaczenia europejskiego E 59 Świnoujście – Szczecin – Poznań – Wrocław. Województwo posiada także połączenia kolejowe w ruchu międzynarodowym z Berlinem przez przejście graniczne Szczecin Gumieńce/Tantow oraz z Hamburgiem przez przejście graniczne Szczecin Gumieńce/ Grambow. W okresie nasilenia ruchu turystycznego w okresie letnim Świnoujście oraz Kołobrzeg mają bezpośrednie połączenia kolejowe ze wszystkimi większymi miastami w Polsce. Sieć linii kolejowych Województwa Zachodniopomorskiego pozwala na uzyskanie połączeń ze wszystkimi większymi miastami w Polsce. Poniżej przedstawione zostały możliwości dojazdu do wybranych miast Województwa drogą kolejową.

Tabela 2 Bezpośrednie połączenia kolejowe z wybranymi miastami Województwa Zachodniopomorskiego(oraz główne miasta na trasie)

Połączenie kolejowe Codzienne Okresowe

Świnoujście

Warszawa wschodniaKraków (Katowice, Wrocław, Poznań)Szczecin

Katowice (Opole, Wrocław)Przemyśl (Kraków, Katowice, Wrocław, Poznań)Warszawa ( Kutno, Konin, Poznań)Kielce (Poznań)Wrocław

Kołobrzeg

Katowice (Ostrów Wlk., Poznań, Piła)Warszawa Zachodnia (Gdańsk, Ustronie Morskie)Piła (Szczecinek, Białogard)Kraków (Warszawę, Gdynia, Ustronie Morskie),Bielsko-Biała (Katowice, Warszawa, Gdynia, Słupsk)

Wrocław (Poznań, Piła)Rzeszów (Kraków, Poznań)Lublin (Radom, Toruń, Bydgoszcz)Bydgoszcz (Piła),Łódź (Kutno, Poznań, Piła)

Szczecin Amsterdam (Berlin, Hanower, Osnabruck)Berlin (Angermunde, Eberlswalde) Łódź (Poznań)Hagenow (Passewalk, Neubrandenburg) Warszawa (Kutno, Konin, Poznań)Kraków (Katowice, Opole, Wrocław,

Wrocław (Legnica, Zielona Góra)Jelenia Góra (Zielona Góra)Przemyśl (Kraków, Katowice, Wrocław, Poznań)

30


Poznań),Kielce (Poznań),Olsztyn (Gdańsk, Sopot)

Koszalin

Warszawa (Gdańsk, Gdynia)Słupsk (Reblina, Sławno)Elbląg (Gdańsk, Sopot)Kraków (Warszawa, Gdynia)Olsztyn (Gdańsk, Sopot)Bielsko Biała (Katowice, Warszawa, Gdynia),Gdynia (Wejherowo, Słupsk)

Wrocław (Poznań, Piła)Katowice (Częstochowa, Bydgoszcz, Piła)Białystok (Gdańsk, Sopot),Poznań (Piła)

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych PKP - kursujące głównie w okresie wakacyjnym

W przypadku połączeń kolejowych istotną rolę odgrywają również sezonowe połączenia uruchamiane przez PKP do najbardziej popularnych miejscowości turystycznych. Istniejące połączenia nie są jednak wystarczające. Istotną przeszkodą w rozwoju turystycznym Połczyna Zdroju – uzdrowiska o długoletniej tradycji, jest brak połączenia kolejowego.Z istniejących na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego linii wąskotorowych czynny jest tylko odcinek Gryfice – Rewal - Trzebiatów, Przewozy na pozostałych liniach wąskotorowych o łącznej długości ok. 240 km zostały wstrzymane, głównie w latach 1991-96.

Transport lotniczyW obsłudze ruchu turystycznego na terenie Województwa Zachodniopomorskiego komunikacja lotnicza odgrywa niewielką rolę, choć województwo leży na szlaku ważnych tras przelotowych, w tym na szlaku transkontynentalnym prowadzącym przez Bornholm do Warszawy i dalej na południowy-wschód Europy.Na obszarze Województwa znajduje się 12 lotnisk, z których 7 ma charakter cywilny. Są to obiekty: Port Lotniczy Szczecin-Goleniów posiada status lotniczego przejścia granicznego. W roku 2003

r. przyjął 87,5 tyś osób rocznie, w tym około 12 tys. w ruchu zagranicznym. W 2005 r. odprawiono ok. 140 tys. pasażerów, prognoza na 2006 r. – 250 tys. pasażerów. Posiada regularne połączenia z Warszawą (LOT) i Londynem (Ryanair) oraz czarterowe z Egiptem.

Lotnisko Szczecin-Dąbie o nawierzchni trawiastej, dostosowanej do lądowania małych samolotów, helikopterów i szybowców – służy obecnie lotnictwu turystycznemu, sportowemu i sanitarnemu.

Lotnisko polowe w Śniatowie jest eksploatowane sezonowo wyłącznie dla celów turystycznych. Lotnisko wojskowe w Zegrzu Pomorskim jest wykorzystywane dla potrzeb cywilnych w rejonie

Koszalina. Trzy lotniska po jednostkach Armii Czerwonej: w Chojnie, Kluczewie i Bagiczu – wyłączone z

eksploatacji i niezagospodarowane w inny sposób.Pozostałe obiekty to: 4 lotniska ściśle wojskowe (Świdwin, Mirosławiec, Zegrze Pomorskie, Oleszno) oraz jedno w dyspozycji Agencji Mienia Wojskowego (Płoty-Makowice).Wzbogacenie oferty gospodarczej i turystycznej regionu mogłoby wpłynąć na utworzenie regionalnej sieci lotnisk w regionie.

Transport wodnyO wiele większe znaczenie w obsłudze ruchu turystycznego niż komunikacja lotnicza ma w Województwie komunikacja promowa. Korzystają z nich głównie turyści zagraniczni. Nadmorskie

31


położenie regionu umożliwia wyprawy do Szwecji, Danii i Niemiec promami pasażerskimi. W Świnoujściu znajduje się Baza Promów Morskich (terminal na prawobrzeżu), skąd kursują promy do Ystad – Szwecja, Kopenhagi – Dania, a w sezonie letnim do Ronne na Bornholmie. Z nabrzeża w Basenie Północnym, gdzie znajduje się graniczny punkt kontroli odchodzą statki do pobliskich miejscowości niemieckich (Ahlbeck, Herringsdorf, Basin) oraz do pobliskich Międzyzdrojów. Wykorzystanie nowo wybudowanej przystani statków pasażerskich przy molo w Międzyzdrojach zostało znacznie ograniczone z uwagi na brak lokalizacji granicznego punktu kontroli. Uniemożliwia to rozwój połączenia pasażerskiego Międzyzdrojów z nadmorskimi kurortami w Niemczech. W Kołobrzegu w sezonie letnim skorzystać można z połączenia promowego z Danią - Bornholmem. Dodatkowo funkcjonuje tam Przystań Pasażerska dla małych statków ruchu turystyczno - rekreacyjnego (MPG). Szczecińskie nabrzeża: Bulwar Chrobrego i Wieleckie oraz Dworzec Morski, wykorzystywane są głównie w sezonie letnim przez statki pasażerskie oferujące wycieczki po Odrze oraz na jez. Dąbie.). Również w miejscowości Nowe Warpno wykorzystuje się przystań pasażerską dla cumowania statków pasażerskich pływających do portów w Niemczech.. Podobne przystanie pasażerskie funkcjonują także w Trzebieży i Stepnicy. W Dziwnowie, Kamieniu Pomorskim, Wolinie i Dźwirzynie znajdują się nabrzeża pasażerskie dla ruchu turystyczno-rekreacyjnego działające jedynie w okresie letnim. Z przystani pasażerskiej w Darłowie w okresie wakacyjnym kursują statki w relacji Darłowo-Bornholm (Nexo), z którego z roku na rok korzysta coraz więcej turystów.Możliwości transportu wodnego uzupełniają połączenia śródlądowe rzeką Odrą z południową częścią kraju, z Berlinem i portami rzecznymi Europy. Pasażerski transport rzeczny na terenie Województwa Zachodniopomorskiego ma jednak znaczenie marginalne. Wzrósł natomiast ruch graniczny niemieckich statków pasażerskich uprawiających tzw. turystykę zakupową. Polscy armatorzy eksploatują tylko kilka statków pasażerskich w komunikacji regularnej i czarterowej.

Przejścia graniczneW Województwie Zachodniopomorskim znajdują się 22 przejścia graniczne wszystkich rodzajów. W roku 2003 przekroczyło je w obie strony 26,9 mln osób i 1.358 tys. pojazdów. Z ogólnej liczby osób przekraczających granicę w regionie 80% stanowią cudzoziemcy. Podstawowym problemem w zakresie infrastruktury przejść granicznych jest układ komunikacyjny do nich prowadzący. Szczegóły dotyczące przejść granicznych, lądowych, morskich i lotniczych, przedstawia tabela poniżej.

Tabela 3 Ogólnodostępne przejścia graniczne w Województwie Zachodniopomorskim

Nazwa miejscowości Rodzaj przejścia granicznego Dozwolony rodzaj ruchu granicznego

Przejścia na zachodnim odcinku granicyGryfino rzeczne osobowy, towarowy, mały ruch granicznyGryfino drogowe osobowy, mały ruch granicznyKołbaskowo drogowe osobowy, towarowy, mały ruch granicznyKrajnik Dolny drogowe osobowy, towarowy, mały ruch granicznyLubieszyn drogowe osobowy, towarowy, mały ruch graniczny

Osinów Dolny drogowe osobowy (z wyłączeniem ruchu autobusowego), mały ruch graniczny

Osinów Dolny (Hohensaaten) rzeczne osobowy, towarowy, mały ruch graniczny

Rosówek drogowe osobowy (z wyłączeniem ruchu autobusowego), mały ruch graniczny

Szczecin-Gumieńce (Grambow) kolejowe osobowy, towarowy, mały ruch graniczny

Świnoujście drogoweosobowy: pieszy, rowerowy bez silników i autobusowy ruch wahadłowy między Świnoujściem a Ahlbeckiem, mały ruch graniczny

Widuchowa rzeczne osobowy, towarowy, mały ruch granicznyBuk drogowe mały ruch granicznyBobolin drogowe mały ruch graniczny

32


Przejścia na północnym (morskim) odcinku granicyDarłowo morskie osobowy, towarowy

Dziwnów morskie osobowy (tylko dla pływań sportowych), towarowy (tylko dla rybołówstwa polskiego)

Kołobrzeg morskie osobowy, towarowyNowe Warpno morskie osobowy, mały ruch granicznySzczecin morskie osobowy, towarowy, mały ruch granicznyŚwinoujście morskie osobowy, towarowy, mały ruch granicznyTrzebież morskie osobowy, towarowy, mały ruch granicznyMrzeżyno morskie towarowy (rybołówstwo)Stałe lotnicze przejścia graniczneSzczecin-Goleniów lotnicze osobowy, towarowy

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie Planu Zagospodarowania Województwa Zachodniopomorskiego

Wnioski z dostępności komunikacyjnej Dobra dostępność komunikacyjna z takimi krajami jak Niemcy (kolej, prom,

samochód), Dania, Szwecja (prom). Ograniczona dostępność komunikacyjna z Polską południowo-wschodnią. Sezonowe (głównie w okresie letnim) przeciążenie układu drogowego silnie

zurbanizowanego pasa nadmorskiego, a co za tym idzie utrudniania w dostępie do miejscowości wypoczynkowych.

Pomostowe położenie Województwa – słaba integracja z zewnętrznym systemem transportowym.

Duże potrzeby transportowe głównych ośrodków (Szczecin, Koszalin) – nadmierne obciążenie ruchem.

Dobrze rozwinięta sieć drogowa, przy niskim jednak wskaźniku gęstości dróg. Wystarczająco rozwinięta infrastruktura kolejowa (dodatkowe połączenia

w sezonie letnim do atrakcyjnych miejscowości turystycznych). Jedynie w Świnoujściu rozwinięta komunikacja promowa z Dania, Szwecją i

Niemcami – korzystają z niej głównie zagraniczni turyści oraz sezonowo otwarta jest komunikacja z Kołobrzegu na Duńską wyspę Bornholm.

Wzrastająca rola transportu lotniczego w województwie, choć na uwagę zasługuje wzrastające znaczenie lotniska pasażerskiego w Goleniowie (połączenia z Warszawą i Londynem).

Zaleca się rozszerzenie oferty portów lotniczych Województwa na stałe połączenia z miastami Szwecji i Norwegii – wykreowanie dodatkowego ruchu turystycznego.

Proponuje się także przystosowanie i udostępnienie lotnisk pozostałych po Armii Radzieckiej dla celów sportowo-rekreacyjnych.

Słaba infrastruktura i nieodpowiedni układ komunikacyjny prowadzący do 22 przejść granicznych różnego typu.

Odnotowany jest zwiększony ruch niemieckich statków pasażerskich i jachtów na Odrze – turystyka zakupowa.

33


1.2.4. Bezpieczeństwo turystów wypoczywających w Województwie Zachodniopomorskim

Dla Województwa Zachodniopomorskiego niezmierne ważnym czynnikiem warunkującym jego stały rozwój gospodarczy w dziedzinie turystyki jest zapewnienie bezpieczeństwa turystom wypoczywających w Regionie. W tym celu niezbędna jest współpraca instytucjonalna wielu podmiotów, nie tylko tych zobowiązanych do realizacji tego zadania z mocy ustawy. W Województwie Zachodniopomorskim jednym z przykładów takiej współpracy jest akcja tzw. „Certyfikatu Bezpieczeństwa”, ukierunkowana przede wszystkim na ograniczenie przestępstw, szczególnie skierowanych przeciwko mieniu osób korzystających z usług świadczonych w ośrodkach wczasowych, hotelach i pensjonatach. Jest to szczególnie ważne zwłaszcza w sytuacji gdy to właśnie Zachodniopomorskie skupia 20% bazy noclegowej w skali kraju.

Inicjatorem akcji „Certyfikat Bezpieczeństwa” jest Fundacja „Razem Bezpieczniej oraz Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie we współpracy z Zachodniopomorskim Urzędem Marszałkowskim i Zachodniopomorską Regionalną Organizacją Turystyczną, które realizują program prewencyjny adresowany do podmiotów turystycznych świadczących usługi noclegowe. W jego wyniku obiektom, które poddały się kontroli i zostały pozytywnie zaopiniowane przez Zespół Certyfikacyjny przyznawane jest honorowe wyróżnienie „Certyfikat Bezpieczeństwa” za inicjatywy w zakresie zapobiegania przestępczości oraz stworzenie wysokiego poziomu bezpieczeństwa gościom korzystającym z usług danego obiektu.Nadawanie Certyfikatu ma na celu:

1. Stworzenie mechanizmu umożliwiającego realizację oczekiwań społecznych w zakresie bezpieczeństwa osób i mienia.

2. Motywowanie właścicieli i użytkowników obiektów do większej dbałości o bezpieczeństwo swoich klientów, a także wyzwolenie inicjatyw i kreatywności w procesie poprawy bezpieczeństwa na terenie obiektów noclegowych.

3. Podniesienie poziomu poczucia bezpieczeństwa osób korzystających z oferty podmiotów posiadających Certyfikat.

Korzyści wynikające z tytułu posiadania Certyfikatu to: 1. Minimalizacja ryzyka powstania uszczerbku albo szkody na terenie obiektu, który spełnia

warunki certyfikacji.2. Pozytywne postrzeganie firmy przez osoby korzystające z jej oferty. 3. Zwiększony ruch turystyczny w ośrodkach posiadających certyfikat.

Certyfikat ma charakter honorowy, a ubiegać się o niego mogą podmioty świadczące usługi noclegowe na terenie Województwa Zachodniopomorskiego (pensjonaty, hotele, campingi, domy wczasowe, ośrodki wypoczynkowe, sanatoria, pola namiotowe itp.). Zasady, warunki oraz tryb nadawania certyfikatu określono regulaminem. Krąg podmiotów, które mogą otrzymać certyfikat jest otwarty, co oznacza, że może on być nadawany innym podmiotom świadczącym usługi w zakresie zaspokajania potrzeb ludności. Certyfikat Bezpieczeństwa przyznawany jest w postaci statuetki wraz z dyplomem, który na życzenie właścicieli obiektów wydawany jest w 2 obcych wersjach językowych tj. w angielskim i niemieckim. Dotychczas Certyfikat uzyskało 21 ośrodków wypoczynkowych, obiektów uzdrowiskowych, schronisk młodzieżowych i innych. W obiektach, które począwszy od 2002 roku zostały wyróżnione Certyfikatem nie zanotowano ani jednego zdarzenia o charakterze kryminalnym.

Wybrzeże Województwa Zachodniopomorskiego o długości 185 km oraz mnogość występujących w Regionie jezior, powoduje koncentrację ruchu turystycznego w miesiącach letnich,

34


pozwalających na korzystanie z wypoczynku nad i na wodzie. Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego zlokalizowanych jest:

38 strzeżonych kąpielisk nadmorskich, w których zatrudnionych jest w sezonie ok. 700 ratowników)

56 kąpielisk śródlądowych (26 będących w zarządzaniu WOPR oraz 30 kąpielisk gminnych lub prywatnych), w których około 400 ratowników czuwa nad bezpieczeństwem turystów.

Stąd też problematyka bezpiecznego wypoczynku osób korzystających z akwenów wodnych zarówno morskich jak i śródlądowych ma w regionie zasadnicze znaczenie, tym bardziej, że w ostatnich latach obserwuje się znaczny rozwój produktów turystycznych opartych na wykorzystaniu obszarów wodnych Regionu.W tym zakresie przykładem współpracy międzyinstytucjonalnej jest współdziałanie Wojewódzkiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Szczecinie z Komendą Wojewódzką Policji oraz Kuratorium Oświaty. Od 1995 roku na terenie województwa przeprowadzana jest akcja „Z wodą za Pan Brat”. W miesiącach styczniu, maju i czerwcu kadra instruktorów WOPR wspólnie z Wydziałem Prewencji KWP przeprowadza w szkołach podstawowych województwa cykl szkoleń dla nauczycieli wychowania fizycznego, zaś dla uczniów klas 0-4 organizowane są bezpośrednie prelekcje i pogadanki na temat bezpieczeństwa i istniejących zagrożeń ze strony środowiska wodnego. W ramach spotkań uczniowie otrzymują broszurki „Z Wodą za Pan Brat”. Akcją profilaktyczno – prewencyjną w zakresie bezpieczeństwa nad wodą corocznie objętych jest w Szczecinie ok. 3 – 4 tys. dzieci, a w Regionie ok. 40 tys dzieci. Podobnego rodzaju przedsięwzięciem jest rozpoczęty w 2002 r. program prewencyjny „Bezpieczna woda”. Podstawowym założeniem tego programu jest ujednolicenie procedur i ścisła współpraca z organizacjami, które odpowiedzialne są za bezpieczeństwo na akwenach wodnych. Program ten zakłada ukierunkowane działania na problemy związane ze środowiskiem wodnym rozumianym jako element przemysłowy i służący rekreacji. Programem skierowanym dla uczniów szkól gimnazjalnych oraz ponad gimnazjalnych jest program „Błękitny Patrol”, którego celem jest budowanie świadomości bezpieczeństwa w trakcie korzystania ze środowiska wodnego a w szczególności zasad pierwszej pomocy przedlekarskiej. Błękitny Patrol to program mający na celu zaktywizowanie młodzieży do udziału w specjalistycznych szkoleniach oraz wstępowaniu do Szkolnych Drużyn WOPR objętych opieką Zachodniopomorskiej Grupy Operacyjnej WOPR. Wyżej wymieniona formacja jest grupą wysoko wykwalifikowanych ratowników WOPR przygotowanych do udziału w akcjach ratowniczych w sytuacjach kryzysowych lub podczas klęsk żywiołowych nad wodą np. powodzi. Grupa ta oprócz ciągłego samodoskonalenia się podejmuje działania prewencyjne oraz w ramach uczestniczenia ww. programach włącza wolontariuszy oraz utalentowaną młodzież do swoich szeregów. Współpraca ta pozwala w znaczący sposób propagować w społeczeństwie prowadzony od 2004 roku w Polsce program „Błękitna Flaga”. Program polegający na promocji wdrażania zasad ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w nadwodnych obiektach turystycznych: kąpieliskach i przystaniach jachtowych poprzez nadawanie ekologicznych znaków jakości - Błękitnej Flagi. Jest ona wyróżnieniem przyznawanym Błękitna Flaga (znana w 33 krajach świata) łopocząca na maszcie dla zagranicznego turysty oznacza, że miejsce, w którym wypoczywa jest obiektem spełniającym najwyższe kryteria w zakresie jakości wody, zarządzania środowiskowego, bezpieczeństwa oraz prowadzonych działań edukacyjnych i informacyjnych.

Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe prowadzi również szeroko zakrojone działania w zakresie szkoleń kadry ratowników. Corocznie przeszkoleniu z nadaniem stopni ratowniczych podlega ok. 350 ratowników. Nadawane jest również 250 patentów sterników motorowodnych, 60 ratowników WOPR zdobywa uprawnienia płetwonurków oraz 60 ratowników zdobywa uprawnienia ratowników medycznych.

Wspólnie realizowane przedsięwzięcia takie jak przedstawiony powyżej „Certyfikat Bezpieczeństwa” wskazują na prawidłowy kierunek podejmowanych działań. Potwierdzeniem powyższego jest odnotowany spadek przestępczości w Województwie Zachodniopomorskim w ostatnich latach. Niewątpliwie jest to efektem współpracy jednostek samorządu terytorialnego oraz służb odpowiedzialnych za szeroko rozumiane bezpieczeństwo publiczne.

35


1.3. Stan zagospodarowania turystycznego WojewództwaTurystyka aktywna, typu słońce-morze-plaża, turystyka specjalistyczna i działalność uzdrowiskowa, stanowiąc główne źródło dochodów dla Województwa i jego mieszkańców podlega stałemu rozwojowi. Przekłada się to na rozwój infrastruktury turystycznej i paraturystycznej, systematyczne podnoszenie poziomu bazy noclegowej (szczególnie tworzenie miejsc o podwyższonym standardzie), czy inwestycje miejskie w kierunku poprawy estetyki miast Regionu.Infrastruktura turystyczna i jej ocena to istotny element w badaniu regionalnego rozwoju turystyki. W kontekście rozwoju turystyki należy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej (baza noclegowa i gastronomiczna) oraz szeroko rozumianą infrastrukturę uzupełniającą. W skład infrastruktury uzupełniającej wchodzą zazwyczaj: kąpieliska, pływalnie, korty tenisowe, ośrodki jeździeckie itp. Dynamiczny rozwój nowych form turystyki a tym samym rozbudowa infrastruktury silnie związanej z lokalnymi warunkami sprawia, że lista obiektów takich może być stopniowa uzupełniana i analizowana w czasie.

1.3.1. Baza noclegowa

Istniejąca w regionie baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze.Według danych z 2003 r. Województwo Zachodniopomorskie oferowało 121.325 tys. miejsc noclegowych (20,3% ogółu miejsc noclegowych w kraju) w 1.011 obiektach, w tym 43 tys. miejsc całorocznych (12,6 % ogółu miejsc całorocznych w kraju). Na 100 mieszkańców Województwa przypadało prawie 7 miejsc noclegowych, podczas gdy w Polsce wskaźnik ten wynosił ok. 2. Wynika z tego, że baza noclegowa regionu jest dobrze rozbudowana. Szczegóły dotyczące bazy noclegowej województwa zachodniopomorskiego w ostatnich latach przedstawia poniższa tabela.

Tabela 4. Baza noclegowa Województwa Zachodniopomorskiego w latach 1997-2003

Wyszczególnienie 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003Obiekty noclegowe 1.685 1.841 1.932 1.083 1.051 1.011 1.011Miejsca noclegowe ogółem 14.3806 151.554 144.610 130.389 116.676 117.342 121.325Miejsca całoroczne 30.710 39.363 41.106 40.961 39.329 38.702 42.972

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych GUS

Liczba obiektów i miejsc noclegowych dynamicznie rosła w latach 1997-99. Przybyło wtedy 247 nowych obiektów turystycznych i 7.750 miejsc. W latach 1999-2001 liczba miejsc noclegowych nieznacznie spadała, osiągając na koniec 2001 roku wartość 116.676 tys. miejsc, natomiast w 2003 roku liczba obiektów wzrosła do poziomu 1.011, a liczba miejsc noclegowych ogółem i całorocznie wzrosła do poziomu 121.325 oraz 42.972.

Pozytywnym zjawiskiem jest sukcesywny wzrost odsetka miejsc całorocznych w strukturze bazy noclegowej. W poszczególnych latach wielkość ta wynosiła:

36


1997 r. – 21%, 1998 r. – 26%, 1999 r. – 28%, 2000 r. – 31%, 2001 r. – 34%, 2002 r. – 33%, 2003 r. – 35%.

Mimo to, województwo zachodniopomorskie należy do regionów, posiadających najmniejszy udział miejsc całorocznych w strukturze bazy noclegowej. Mniejszą wartość odnotowano jedynie w województwie pomorskim – 31%. Z drugiej strony, najwyższy odsetek obserwuje się w województwach: dolnośląskim (89%), śląskim (87%), małopolskim i mazowieckim (86%)1. Niskie wartości dla województw nadmorskich wynika z sezonowego charakteru uprawianych w tych regionach form turystyki.

Tabela 5 Zasoby bazy noclegowej w woj. zachodniopomorskim w 2003 r.Źródło: GUS; opracowanie: Instytut Turystyki

Rodzaj obiektu Liczba obiektów

Liczba obiektów całorocznych

Liczba pokoi w hotelach

Liczba miejsc noclegowych

Liczba miejsc noclegowych całorocznych

WOJOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE

Wszystkie obiekty 1.011 394 4.049 121.325 42.972Hotele 56 53 3.651 7.058 6.853

Motele 4 4 100 222 203Pensjonaty 18 16 298 743 654

Domy wycieczkowe 2 1 0 180 150

Schroniska młodzieżowe 26 9 0 1.964 674

Ośrodki wczasowe 418 92 0 55.580 13.997Ośrodki kolonijne 77 10 0 15.652 2.095

1 Z.T. Werner, Baza noclegowa w Polsce i jej wykorzystanie w 2003 roku, Instytut Turystyki, Warszawa 2004, s. 28.

37


Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe 41 24

04.970 3.079

Domy pracy twórczej

3 3 0 256 246

Ogólnodostępne domki turystyczne 55 5

04937 618

Campingi 15 1 0 3.990 250Pola biwakowe 54 0 0 6.556 0

Obiekty rekreacji sob.- niedzielnej 6 1

0372 18

Zakłady uzdrowiskowe 49 49 0 9.326 9.082Inne niesklasyfikowane 187 126 0 9.519 5.053

Jak widać z powyższej tabeli województwo zachodniopomorskie dysponowało w 2003 r. 77 ośrodkami kolonijnymi, co stanowiło, aż 40% wszystkich obiektów tego typu w Polsce. Co drugie miejsce noclegowe w takim ośrodku znajdowało się na terenie województwa zachodniopomorskiego.Także ośrodki uzdrowiskowe województwa w 2003 r. stanowiły prawie 40% wszystkich zakładów uzdrowiskowych w Polsce. Znajdowało się też tutaj 42% wszystkich miejsc noclegowych w tego typu obiektach - około 10 tys. miejsc.Województwo Zachodniopomorskie dysponowało w 2003 r. 418 ośrodkami wczasowymi z 55 580 miejsc, co stanowiło aż 36,6% wszystkich miejsc tego typu w Polsce.Województwo Zachodniopomorskie dysponowało również dużą ilością miejsc na campingach, polach biwakowych i w ośrodkach weekendowych. Ich odsetek w porównaniu z ogólną ilością miejsc w takich ośrodkach w kraju wynosił odpowiednio: 12,3%, 13,4% oraz 20%.

Tabela 6. Liczba hoteli wg kategorii i liczba miejsc noclegowych w województwach w 2003 r.

Źródło: GUS – dane za 2003 r.

Nazwa Liczba hoteli Liczba miejsc noclegowych (w tys.)

Województwo Ogółem *****I ****

*** ** * Brak kat.

Ogółem ***** ****

*** ** * Brakkat.

Polska 1.155 59 380 367 177 172 117,1 14,6 46,7 28,9 12,0 12,9

dolnośląskie 153 13 44 44 25 27 14,2 3,3 4,3 3,3 1,2 2,0

kujawsko-pomorskie 60 5 23 27 2 34,2 4,2 0,7 1,8 1,5 0,1 0,2

lubelskie 28 1 11 6 3 7 2,6 0,1 1,0 0,5 0,1 0,9

lubuskie 53 2 11 23 12 5 3,8 0,2 1,0 1,5 0,9 0,2

łódzkie 55 0 15 19 15 6 4,4 0,0 1,7 1,8 0,6 0,2

małopolskie 136 10 60 31 19 16 14,8 1,6 7,3 3,1 1,2 1,7

mazowieckie 116 10 35 34 17 20 20,5 4,9 7,5 3,3 2,5 2,2

opolskie 24 0 8 4 6 6 1,4 0,0 0,6 0,2 0,4 0,3

podkarpackie 45 0 16 20 7 2 3,2 0,0 1,7 0,9 0,4 0,2

38


podlaskie 21 1 4 5 3 8 2,2 0,4 0,5 0,5 0,4 0,5

pomorskie 89 5 30 28 10 16 9,0 0,8 4,4 2,4 0,5 0,9

śląskie 103 3 35 25 11 29 9,2 0,.7 3,2 2,5 0,9 1,8

świętokrzyskie 28 0 8 12 5 3 2,5 0,0 1,1 0,7 0,6 0,1

warmińsko-mazurskie 76 1 22 25 10 18 8,3 0,1 4,6 1,6 0,5 1,5

wielkopolskie 112 4 42 41 20 5 9,7 0,3 5,5 2,9 0,9 0,2

Zachodniopomorskie 56 4 16 23 12 1 7,1 1,5 2,4 2,1 0,9 0,2

Tabela 7 Baza noclegowa i korzystający z bazy turyści polscy i cudzoziemcy w latach 2002, 2003 i 2004

Lata Liczba obiektów Liczba miejsc noclegowych

Polacy korzystający z bazy

Cudzoziemcy korzystający z bazy

Noclegi udzielone turystom Polskim

Noclegi udzielone cudzoziemcom

w tys.2002 1.011 117.342 1.065,6 298,7 7.516,9 1.267,82003 1.011 121.325 1.143,4 337,0 7.743,4 1.524,92004 108.267 1.073,7 429.7 6.953,5 1.934,9Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych Instytutu Turystyki

Jak wynika z danych w 2003 r. województwo odwiedziło 1.143,4 tys. turystów krajowych, którym udzielono 7.743,4 tys. noclegów. Natomiast turystów zagranicznych, którzy odwiedzili nasz region było 337,0 tys., którym udzielono 1.524,9 tys. noclegów. W roku 2004 nasze województwo odwiedziło 1.073,7 tys. krajowych turystów, którym udzielono 6.953,5 tys. noclegów i jest to ilość mniejsza niż w roku 2003. Natomiast w roku 2004 turyści zagraniczni liczniej odwiedzili nasze województwo niż w roku 2003, których liczba wyniosła 429,7 tys., i którym udzielono 1.934,9 tys. noclegów. Wykres poniżej przedstawia ogólną tendencję korzystania turystów krajowych z bazy noclegowej na przestrzeni ostatnich lat. Dane te dotyczą obiektów noclegowych zakwaterowania zbiorowego.

Wykres 1 Udzielane noclegi rezydentom z Polski w obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 2001, 2002 i 2003

110

1001 000

10 000100 000

1 000 00010 000 000

2 001 2 002 2 003

lata

w ty

s.

hotele, motele,pensjonaty

inne obiektyzbiorowegozakwaterowania

Źródło: GUS – dane za lata 2001-2003

39


W 2003 roku w województwie zachodniopomorskim liczba turystów zagranicznych korzystających z obiektów noclegowych wynosiła 337 tys. osób. Z tego prawie 59% turystów zagranicznych korzystało z hoteli, moteli i pensjonatów, a ok. 41% z pozostałych obiektów noclegowych. Najliczniej odwiedzali województwo Zachodniopomorskie. Niemcy – 243,1 tys. osób, co stanowi ok. 72,1% wszystkich zagranicznych turystów w województwie. W dalszej kolejności można wymienić Duńczyków (27,4 ty. osób), Szwedów (15 tys. osób) oraz Holendrów (7 tys. osób). Wykres poniżej przedstawia ogólną tendencję korzystania cudzoziemców z bazy noclegowej na przestrzeni ostatnich lat.

Wykres 2 Udzielane noclegi turystom zagranicznym w obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 2001, 200 i 2003

110

1001 000

10 000100 000

1 000 00010 000 000

2 001 2 002 2 003

lata

w ty

s.

hotele, motele,pensjonaty

inne obiektyzbiorowegozakwaterowania

Źródło: GUS – dane za lata 2001-2003

Warto zaznaczyć, iż Województwo Zachodniopomorskie posiada największą zdolność recepcyjną, liczoną nominalną, czyli maksymalną liczbą noclegów możliwą do udzielenia w danym okresie czasu. Obliczono, iż wielkość ta w 2003 r. wyniosła 19,7 mln noclegów. Na dalszych miejscach znalazły się województwa: małopolskie (18,8 mln), dolnośląskie (16,5 mln) oraz pomorskie (14,9 mln). Województwo Zachodniopomorskie przoduje również pod względem wykorzystania bazy noclegowej.

Tabela 8 Wykorzystanie bazy noclegowej w Województwach w 2003r.

Lp.

Województwo Wykorzystanie miejsc noclegowych (w %)

Najwyższe wykorzystanie miejsc noclegowychWartość (w %) Miesiąc

1. Dolnośląskie 29 40 lipiec2. Kujawsko-pomorskie 37 47 lipiec3. Lubelskie 30 39 lipiec4. Lubuskie 31 44 sierpień5. Łódzkie 30 36 lipiec6. Małopolskie 35 49 sierpień7. Mazowieckie 33 41 październik8. Opolskie 25 38 sierpień9. Podkarpackie 27 41 lipiec10. Podlaskie 28 39 lipiec

40


11. Pomorskie 35 57 lipiec12. Śląskie 28 37 lipiec13. Świętokrzyskie 27 39 maj14. Warmińsko-mazurskie 32 48 lipiec15. Wielkopolskie 27 39 lipiec16 Zachodniopomorskie 47 66 lipiec17. Polska 34 48 lipiecŹródło: Opracowanie własne na podstawie: Z.T. Werner, Baza noclegowa w Polsce i jej wykorzystanie w 2003 roku, Instytut Turystyki, Warszawa 2004, s. 83.

Województwo zachodniopomorskie jako jedyne w kraju charakteryzuje się średniorocznym wykorzystaniem bazy noclegowej powyżej 40%. Podobnie, jak w 11 innych województwach, najwyższą wartość wykorzystanie odnotowuje się w lipcu.

Wykres Wykorzystanie bazy noclegowej (w %) województwa zachodniopomorskiego na tle kraju w 2003 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Z.T. Werner, Baza noclegowa w Polsce i jej wykorzystanie w 2003 roku, Instytut Turystyki, Warszawa 2004, s. 83.

Wykorzystanie bazy noclegowej województwa zachodniopomorskiego jest znacznie wyższe niż średnia krajowa. Jedynie w dwóch pierwszych miesiącach roku sytuacja jest odwrotna. Warto zaznaczyć, iż obie krzywe, ukazujące miesięczne zróżnicowanie wykorzystania bazy noclegowej przybiera podobny kształt, z wyraźnym natężeniem w miesiącach letnich. W tym też okresie zaobserwowano największe różnice pomiędzy województwem zachodniopomorskim a Polską, sięgające nawet 18 punktów procentowych.

W przestrzennym rozmieszczeniu bazy turystycznej można wyróżnić trzy podstawowe obszary, odpowiadające wcześniej wprowadzonemu podziałowi:pas nadmorski, pojezierza i obszary pozostałe. Dodatkowo, na potrzeby tego opracowania, wyszczególniony zostanie także obszar Szczecina.

41


Tabela 9 Przestrzenne rozmieszczenie bazy noclegowej w województwie zachodniopomorskim w 2000 r.

WyszczególnienieWojewództwo

zachodniopomorskiePas nadmorski Pas pojezierzy

Obiekty noclegowe:

w liczbach bezwzględnych

w odsetkach

1 183

100

866

73,2

160

13,5

Miejsca noclegowe:


w odsetkach

130 389

100

110 350

84,6

9 167

7,0

Korzystający z obiektów nocl.:


w odsetkach

1 474 183

100

915 032

62,1

108 332

7,3

Udzielone noclegi:


w odsetkach

9 686 805

100

8 261 233

85,0

434 184

4,5

Przeciętny czas pobytu turysty 6,6 9,0 4,0

Źródło: Turystyka w województwie zachodniopomorskim w latach 2001-2003. Urząd Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2004

W strefie nadmorskiej mieści się 53% obiektów i 60% miejsc turystycznych całego polskiego wybrzeża Bałtyku. W pasie tym znajduje się ponad 85% ogółu miejsc noclegowych Województwa (koncentracja najwyższa w Polsce) oraz ponad 81% wszystkich obiektów noclegowych. Blisko 77% miejsc noclegowych pasa nadmorskiego to baza sezonowa. Współczynnik wyrażający ilość miejsc noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi tutaj 90. Na obszarze tym odbywa się największy ruch turystyczny, dlatego korzystających z noclegów było tutaj najwięcej bo aż ponad 755 tys. osób. Jeszcze do niedawna szczególnym rodzajem funkcji rekreacyjnej w pasie nadmorskim była organizacja koloni dla dzieci i młodzieży. Baza kolonijna liczyła tutaj blisko 16 tys. miejsc, co jest 43% bazy krajowej.Na obszarze pojezierzy znajduje się około 9,7 tys. miejsc noclegowych, co stanowi 6,7% ogółu bazy. Baza noclegowa sezonowa (79,5%) również tutaj przeważa nad bazą całoroczną (20,5%). Współczynnik wyrażający ilość miejsc noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi tutaj 62,5. Na terenie pojezierzy znajduje się 155 obiektów noclegowych, czyli ponad 9% ogółu obiektów w województwie. W 1997 r. skorzystało z noclegów na tym obszarze 94,5 tys. osób. Najsłabiej zagospodarowane pod względem turystycznym są pojezierza Myśliborskie i Drawskie.Szczecin dysponuje 46 obiektami noclegowymi, w tym 15 hotelami. Znajduje się tam łącznie 5312 miejsc, co stanowi blisko 3,5% ogółu bazy noclegowej województwa. Współczynnik wyrażający ilość miejsc noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi tutaj 108 - najwięcej z wymienianych obszarów. Stosunkowo dużo było osób korzystających z noclegów w Szczecinie – około 290 tys. ( kiedy?)Obszary pozostałe to głównie duże miasta oraz miejscowości zabytkowe- tereny słabiej eksploatowane turystycznie. Baza noclegowa liczy tutaj 6,5 tys. miejsc, tj. 4,5% ogółu miejsc w województwie. Są to przede wszystkim miejsca hotelowe w dużych miastach. Udział bazy całorocznej przekracza 50%. Znajduje się tutaj 114 obiektów noclegowych (prawie 7% ogółu), a współczynnik wyrażający ilość miejsc noclegowych przypadających na jeden obiekt wynosi 57. W 1997 r. korzystających z noclegów było tutaj blisko 194 tys. osób.

42


W 2005 r. przeprowadzono badania ankietowe wśród gestorów obiektów noclegowych w województwie. Za cel badania przyjęto:

poznanie opinii operatorów i gestorów bazy noclegowej na terenie województwa zachodniopomorskiego w zakresie możliwości oraz preferowanych kierunków rozwoju turystyki w regionie, a także określenie głównych potrzeb oraz obecnych problemów tego sektora,

dopasowanie celów i kierunków w strategii rozwoju turystyki regionu z uwzględnieniem potrzeb branży turystycznej,

pomoc w zaprogramowaniu efektywnego systemu wsparcia dla firm prywatnych działających w sektorze turystyki w regionie Pomorza Zachodniego.

Podstawowym celem przeprowadzonych badań było poznanie opinii gestorów obiektów noclegowych nt. problemów i możliwości rozwoju turystyki w województwie. Wskazywano na szereg problemów stojących nie tylko przed sektorem bazy noclegowej, ale całą branżą turystyczną. Do najważniejszych, najczęściej powtarzających się, zaliczono przede wszystkim:

niski poziom informacji turystycznej, w tym brak dostatecznej liczby centrów i punktów ‘it’, słabo rozwiniętą bazę turystyczną i paraturystyczną, jak również często ich zły stan

technicznych, niską jakość usług, utrudnioną dostępność komunikacyjną (brak odpowiedniej liczby połączeń, zły stan dróg,

niedostateczną liczbę parkingów) miejscowości turystycznych i obiektów noclegowych, nieodpowiednią politykę finansowo-ekonomiczną państwa w obszarze turystyki (problemy

fiskalne przedsiębiorstw turystycznych, w tym zbyt wysokie podatki, brak stabilizacji w przepisach podatkowych, problemy z otrzymaniem kredytu),

słabe zaangażowanie władz samorządowych w problemy rozwoju turystyki, w tym również nieudolność działań gmin (brak planowania lokalnego w zakresie rozwoju turystyki, brak działań na rzecz rozwoju infrastruktury, brak dbałości o zabytki),

niedostatecznie prowadzoną promocję turystyczną, zarówno przez państwo, region, gminę, jak i poszczególne przedsiębiorstwa turystyczne.

Problemy wskazywane przez gestorów obiektów znalazły odzwierciedlenie w określeniu kluczowych obszarów dla rozwoju turystyki (tab. 10). Metodą bonitacji punktowej określono (zdaniem przedsiębiorców) ich hierarchię. Najważniejsze znaczenie przypisano marketingowi oraz rozwojowi infrastruktury turystycznej. Zdecydowanie najmniej ważnym obszarem stanowią badania w zakresie turystyki. Przedsiębiorcy oczekują więc jednoznacznych działań zmierzających do poprawy stanu infrastrukturalnego w turystyce, jednocześnie poparte polityką marketingową całego regionu. Problemy wskazywane przez gestorów obiektów znalazły odzwierciedlenie w określeniu kluczowych obszarów dla rozwoju turystyki (tab. 10). Metodą bonitacji punktowej określono (zdaniem przedsiębiorców) ich hierarchię. Najważniejsze znaczenie przypisano marketingowi oraz rozwojowi infrastruktury turystycznej. Zdecydowanie najmniej ważnym obszarem stanowią badania w zakresie turystyki. Przedsiębiorcy oczekują więc jednoznacznych działań zmierzających do poprawy stanu infrastrukturalnego w turystyce, jednocześnie poparte polityką marketingową całego regionu.

Tabela 10 Obszary kluczowe dla rozwoju turystyki w Województwie Zachodniopomorskim ( wg. wskazań

gestorów obiektów noclegowych)*

Lp. Obszar Średnia wartość1. Marketing – promowanie produktów, miejsc, budowa silnego wizerunku

turystycznego regionu4,56

2. Infrastruktura – rozwój wysokiej jakości infrastruktury turystycznej 4,213. Informacja – rozwój zintegrowanego systemu informacji 3,794. Instytucje – poprawa efektywności działania, wzmocnienie rzeczowo-

osobowe3,29

43


5. Produkt – budowa, rozwój, poprawa jakości konkurencyjnych produktów 3,246. Kadry – poprawa jakości kadr w turystyce 3,007. Badania – rozwój systemu badań regionalnych 2,41

Objaśnienie: * – w skali 1-5, gdzie: 1 – obszar nieistotny, 5 – obszar kluczowy.Źródło: Opracowanie w oparciu o wyniki badań ankietowych.

Podobną metodą określono rangę sposobów i propozycji wsparcia rozwoju turystyki (tab. 11). Spośród wyróżnionych 15 metod wsparcia za najważniejszą uznano dystrybucję oferty. Ponownie istotne znaczenie przypisano działalności marketingowej, w tym promocji obszarów czy miejscowości.

Tabela 11 Najwłaściwsze sposoby i propozycje wsparcia rozwoju turystyki ( wg. wskazań gestorów obiektów

noclegowych)*

Lp. Propozycja Średnia wartość1. Dystrybucja oferty, w tym na rynkach zagranicznych 2,652. Tworzenie atrakcji okołoturystycznych 2,563. Promowanie wybranych obszarów produktowych (turystyka zdrowotna,

konferencyjna, aktywna, miejska – kulturowa)2,47

4. Promowanie wybranych miejscowości (produktów miejsca) lub obszarów turystycznych (produktów strefowych)

2,38

5. Strategie oraz plany lokalne w zakresie rozwoju turystyki 2,356. Komunikacja marketingowa, w tym budowa marki, kreowanie wizerunku

obiektu2,29

7. Małe granty np. na projekty architektoniczne, plany promocji, estetyzacje obiektów i otoczenia

2,21

8. Pomoc w poszukiwaniu partnerów strategicznych oraz wspierających 2,129. Know-how – dostęp do nowoczesnej wiedzy np. portal wiedzy, poradniki,

konferencje, warsztaty dla branży, studia podyplomowe, kursy2,00

10. Informacja – dot. badań marketingowych, atrakcji, 1,9111. Wprowadzanie innowacji, nowych technologii w zarządzaniu hotelem,

pensjonatem itp.1,91

12. Systemy jakości – implementowanie lub wsparcie w procesach podnoszenia jakości oraz jej monitorowania

1,88

13. Dostęp do profesjonalnych usług doradczych 1,8814. Szkolenia specjalistyczne np. dla kucharzy, zarządzających bazą, 1,7415. Tworzenie rozwiązań modelowych, wzorcowych 1,59

Objaśnienie: * – w skali 0-3, gdzie: 0 – zbędne, 1 – mało istotne, 2 – potrzebne, 3 – bardzo ważne.Źródło: Opracowanie w oparciu o wyniki badań ankietowych.

Gestorzy odnieśli się również do kwestii działań, które winny być podjęte przez władze regionu oraz organizacje turystyczne. Wśród najczęściej wymienianych rekomendowanych z punktu widzenia konkurencyjności oraz efektywności sektora turystyki zaliczono:

promocję regionu, gmin i przedsiębiorstw turystycznych, rozwój infrastruktury turystycznej i paraturystycznej oraz poprawę efektywności działań, polepszenie dostępności komunikacyjnej obszarów recepcyjnych, stworzenie zachęt finansowo-ekonomicznych na rozpoczęcie i prowadzenie działalności

turystycznej, stworzenie i wdrożenie odpowiednich planów rozwoju turystyki,

44


polepszenie bezpieczeństwa na obszarach turystycznych.

Ankietowani podjęli się próby rozpoznania silnych i słabych stron branży turystycznej województwa (tab. 4). Należy nadmienić, iż przedsiębiorcy zazwyczaj wskazywali głównie silne i słabe strony całej turystyki regionu, wskazując m.in. na walory turystyczne jako podstawowy atut województwa. Ponownie promocja i informacja turystyczna były najczęściej krytykowane, podobnie jak słaba dostępność komunikacyjna. Co ciekawe, baza noclegowa, jako podstawowy element infrastruktury turystycznej, była najczęściej chwalona, jak i jednocześnie krytykowana.

Tabela 12 Silne i słabe strony turystyki województwa zachodniopomorskiego ( wg. wskazań gestorów obiektów

noclegowych)*

Silne strony Słabe strony Atrakcyjne walory turystyczne, w tym:

morze, czyste powietrze, ekologiczne środowisko, zabytki, jeziora, parki narodowe i krajobrazowe

Położenie geograficzne (bliskość z rynkiem niemieckim)

Zróżnicowanie pod względem cen i rodzaju usług

Dobry stan bazy noclegowej Lokalna integracja branży turystycznej,

współpraca Silne tradycje lecznicze Gościnność Polaków

Nieodpowiednie przygotowanie kadr turystycznych (słaba znajomość języków obcych, niski poziom szkolnictwa) lub jej brak

Brak lub słabo prowadzona lokalna polityka turystyczna gmin (brak właściwego planowania, brak wsparcia branży turystycznej)

Niski poziom informacji turystycznej lub jej brak

Słaba dostępność komunikacyjna (stan dróg, niedostateczna liczba parkingów)

Słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna i paraturystyczna

Nieudolna promocja Sezonowość („krótki sezon”) Brak bezpieczeństwa

Objaśnienie: * – najczęściej wymieniane.Źródło: Opracowanie w oparciu o wyniki badań ankietowych.

Przedsiębiorstwa turystyczne w swoich wypowiedziach zdecydowanie najczęściej wskazywały na dwa, ich zdaniem podstawowe, segmenty rynku turystycznego województwa zachodniopomorskiego, tj.:

rodziny z dziećmi (76% wskazań) oraz turyści z Niemiec, w tym szczególnie osoby w wieku starszym (50% wskazań). W pozostałych przypadkach częstotliwość wskazań na inne segmenty była znacznie rzadsza,

niemniej warto wspomnień o młodzieży (24%), emerytach (11%), biznesmenach (8%). W pojedynczych przypadkach wyróżniono ponadto inne segmenty, np.:

w zależności od rodzaju uprawianej turystyki – kuracjusze, uczestnicy szkoleń i konferencji, osoby szukające ciszy i spokoju, uprawiający sporty wodne,

w zależności od miejsca zamieszkania – turyści zagraniczni (Skandynawia, Unia Europejska) i krajowi (Śląsk, Poznań).

1.3.2. Baza gastronomicznaBaza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. Podstawowe znaczenie mają tu usługi świadczone przez gestorów

45


bazy restauracyjnej i hotelowej, jako usługi kompleksowe łączące nocleg z całodniowym wyżywieniem.W 2003 r. bazę gastronomiczną w obiektach noclegowych Województwa Zachodniopomorskiego tworzyło 806 zakładów gastronomicznych, w tym 108 restauracji, 253 bary, 365 stołówek i 80 punktów gastronomicznych.Województwo Zachodniopomorskie dysponuje bazą gastronomiczną, na którą składa się szeroka gama różnego typu barów i restauracji. Jak ocenia przewodnik „Pascala”, duża część z tych obiektów swoje czasy świetności ma już za sobą i wymaga modernizacji i przystosowania do obecnych potrzeb rynku. Najczęściej lokale gastronomiczne Regionu oferują dania kuchni polskiej, włoskiej, międzynarodowej oraz wegetariańskiej. Bardzo popularną są też dania z grilla oraz dania rybne. Brak jest jednak potraw i dań charakterystycznych dla tego Regionu. Brakuje także obiektów nawiązujących do historii i tradycji Pomorza Zachodniego jak np. tawerny hanzeatyckie. Dobrym przykładem podtrzymywania tradycji kulinarnych godnym naśladowania jest duńska wyspa Bornholm, gdzie bardzo popularne są sieci wędzarni ryb, które corocznie przyciągają rzesze turystów.O wiele lepiej przedstawia się baza gastronomiczna w obiektach agroturystycznych, gdzie kultywowane są lokalne tradycje kulinarne.

1.3.3. Baza uzupełniająca i infrastruktura społecznaPodstawowa baza turystyczna w każdym miejscu uzupełniana jest o szereg obiektów, imprez, przedsięwzięć stanowiących dodatkową atrakcję dla turystów.Jeśli chodzi o wyposażenie obiektów noclegowych w urządzenia sportowo-rekreacyjne, sytuacja w 2002 r. na badanym obszarze przedstawiała się następująco. W 1.1011 obiektach w Województwie znajdowało się: 143 siłownie (w całej Polsce 1.014). 34 basenów krytych (232). 105 kortów tenisowe (780). 127 saun (1.023). 458 boisk do gry w siatkówkę lub koszykówkę (2.715).

Obiekty kulturalneW 2003 roku na terenie Województwa działało 38 kin i 12 teatrów i instytucji muzycznych, w których odbywało się w ciągu roku ponad 2.400 przedstawień i koncertów.

Tabela 13. Instytucje muzyczne, teatry i kina w Województwie (stan z 2003r.)

Wyszczególnienie Liczba obiektów

Liczba miejsc na widowni

Kina 38 10.400Teatry i instytucje muzyczne 12 3.336

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie danych GUS

W regionie funkcjonują amfiteatry w Szczecinie, Koszalinie, Połczynie Zdroju, Świnoujściu i Kołobrzegu. W dwóch ostatnich miejscowościach oprócz amfiteatru znajduje się także muszla koncertowa.

46


Uzupełniająca infrastruktura turystycznaW województwie funkcjonuje infrastruktura umożliwiająca uprawianie turystyki aktywnej.Na terenie badanego obszaru znajduje się duża liczba ośrodków umożliwiających uprawianie i naukę jazdy konnej. Większość z nich posiada zaplecze sanitarno-gastronomiczne oraz miejsca noclegowe o różnym standardzie. Ponadto prawie każdy ośrodek przygotowuje dodatkowe atrakcje i imprezy towarzyszące.W województwie zachodniopomorskim znajdują się też liczne wypożyczalnie sprzętu pływającego oraz ośrodki z miejscami postojowymi dla jachtów. Wiele z nich posiada zaplecze sanitarne oraz miejsca noclegowe. Organizowane są tam również szkolenia i obozy żeglarskie.Obszar województwa dysponuje także trzema polami golfowymi. Dodatkowo funkcjonuje mini-golf w Kołobrzegu, Szczecinie i Międzyzdrojach.

Rysunek 6 Rozmieszczenie pól golfowych w województwieŹródło: Opracowanie ·własne PART S.A.

Ze względu na doskonałe warunki do rozwoju tego typu formy turystyki w województwie zachodniopomorskim (klimat, ukształtowanie terenu, odłogi ziemi), opracowana została „Analiza możliwości rozwoju pól golfowych w województwie zachodniopomorskim”. Planowane jest powstanie nowych obiektów między innymi w: Kołbaskowie, Ustroniu Morskim, Koszalinie, Kamieniu Pomorskim, Postominie.Dużą atrakcją turystyczną przyciągającą rzesze turystów, nawet z bardziej odległych Regionów jest 6 aquaparków funkcjonujących w województwie. Zlokalizowane są w: Goleniowie, Gryfinie, Szczecinku, Świdwinie, Choszcznie. i Darłowie (największy na Pomorzu park wodny z 5 basenami, saunami, jacuzzi, itp.). Dodatkowo w takich miejscowościach jak: Gryfino, Koszalin, Choszczno, Szczecinek, Świdwin, Goleniów, Myślibórz, Police, Stargard Szczeciński, Szczecin (2), Pogorzelica, Świnoujście i Mrzeżyno znajdują się pływanie z torem o długości powyżej 25 m. W Wałczu funkcjonuje basen z wydzieloną dużą częścią rekreacyjną.

47


Tabela 14 Charakterystyka pól golfowych w Województwie Zachodniopomorskim

Lokalizacja Ilość dołków Zaplecze dodatkowe

Binowo(właściciel prywatny) 18

9 dołkowe pole treningowe,driving range,mini golf,plac zabaw dla dzieci.

Kołczewo(właściciel prywatny) 18 9 dołkowe pole treningowe,

driving range.Łukęcin (własność polsko-szwedzka) 9 driving range,

mini golf.

Choszczno „Modry Las” 18 driving range,mini golf.

Źródło: Opracowanie własne PART S.A.

W Regionie znajduje się także kilka Kół Łowieckich, które organizują polowania na terenie Województwa, głównie dla myśliwych z zagranicy. Wraz z nimi funkcjonują kwatery myśliwskie.

Informacja turystyczna w RegionieW województwie działa 44 centra i punkty „it”, w większości zarządzane przez gminy, 80 % z nich działa całorocznie. Część z ww. centrów i punktów „it” (19 punktów) podpisała porozumienia ze ZROT odnośnie współpracy w zakresie zbierania, przetwarzania i dystrybucji informacji turystycznej, tworząc sieć informacji turystycznej w województwie zachodniopomorskim. Region za pośrednictwem ZROT włączony jest w ogólnopolską sieć informacji turystycznej ISIT. Rozpoczęte zostały również działania w zakresie budowy przez Zachodniopomorską Regionalną Organizację Turystyczną przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego internetowego systemu informacji turystycznej. Podstawą funkcjonowania systemu stanowi:

Centrum zarządzania zachodniopomorskim systemem it w siedzibie ZROT Punkty it funkcjonujące w sieci Centra informacji i promocji turystyki dzieci i młodzieży na bazie

Dane dotyczące bazy turystycznej regionu funkcjonują na stronach internetowych www.zachodniopomorskie.pl . W trakcie budowy są również wersje serwisu w języku angielskim www.westpomerania.pl oraz www.westpommern.pl.

Organizacje obsługujące turystykę

W regionie obserwuje się stale postępujący proces integracji samorządów, organizacji, stowarzyszeń, instytucji oraz podmiotów gospodarczych na rzecz rozwoju turystyki. Kluczową rolę w zakresie koordynacji działań w zakresie rozwoju i promocji turystyki oraz budowy produktów turystycznych w regionie odgrywa Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna, powstała w roku 2001 z udziałem Województwa Zachodniopomorskiego – jednego z członków założycieli. ZROT liczy 71 członków. W sierpniu 2004 r. ZROT wpisany został do rejestru organizacji pożytku publicznego.

Głównym celem działań ZROT jest m.in.:

kreowanie wizerunku Województwa Zachodniopomorskiego jako regionu atrakcyjnego turystycznie, koordynacja działań promocyjnych podejmowanych w Województwie Zachodniopomorskim,

integrowanie środowisk samorządu terytorialnego, gospodarczego i zawodowego oraz osób, instytucji i organizacji zainteresowanych rozwojem turystycznym Województwa Zachodniopomorskiego,

zwiększanie liczby turystów odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie, działanie na rzecz wzrostu wpływów z turystyki,

48

http://www.westpomerania.pl/

http://www.zachodniopomorskie.pl/


stworzenie regionalnego systemu informacji turystycznej oraz włączenie go w krajowe zarządzanie systemem „it”,

działanie na rzecz poprawy infrastruktury turystycznej, kumulowanie środków finansowych na rzecz rozwoju turystyki,

Szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki w regionie mają Lokalne Organizacje Turystyczne, które są mniejszymi organizacjami współpracy jednostek samorządu terytorialnego /gmin i powiatów/ i lokalnej branży turystycznej, tworzonymi w obrębie obszaru atrakcyjnego turystycznie. Podstawowym zadaniem LOT jest integracja społeczności lokalnej oraz tworzenie i rozwój produktu turystycznego wokół lokalnych atrakcji turystycznych, promocja lokalnych produktów i atrakcji turystycznych, gromadzenie i aktualizacja informacji o atrakcjach i produktach turystycznych, utrzymanie i prowadzenie lokalnych punktów informacji turystycznej.

Bałtycka Organizacja Turystyczna w Darłowie Bałtycka Organizacja Turystyczna Gminna Organizacja Turystyczna w Sianowie Lokalna Organizacja Turystyczna w Czaplinku Lokalna Organizacja Turystyczna Dorzecza Parsęty Lokalna Organizacja Turystyczna Pojezierza Drawskiego Mieleńska Lokalna Organizacja Turystyczna Rewalska Organizacja Turystyczna Świnoujska Organizacja Turystyczna, Świnoujście

W trakcie rejestracji jest : Lokalna Organizacja Turystyczna w Barlinku Lokalna Organizacja Turystyczna w Międzyzdrojach

Gospodarstwa agroturystyczne w regionie reprezentują stowarzyszenia agroturystyczne. Wśród nich najbardziej aktywne są:

Pomorskie Stowarzyszenie Agroturystyczne STRZECHA Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Darłowskiej „Zagroda” Szczecińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne, Koszalińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne KOSA

Zarejestrowane w bazach danych są również nw. stowarzyszenia, chociaż ich działalność nie jest tak widoczna, a niektóre z nich nie prawdopodobnie są w fazie rozwiązania :

Stowarzyszenie Agroturystyczne WIATRAK, Nowogard Czaplineckie Gospodarstwa Agroturystyczne „CzaGa Stowarzyszenie Barwickie Gospodarstwa Agroturystyczne w Barwicach

Działalność stowarzyszeń agrotutystycznych jest wspierana przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach i jego oddział w Koszalinie.

Firmy turystyczne regionu reprezentuje : Zachodniopomorska Izba Turystyki Świnoujskie Towarzystwo Turystyczno – Uzdrowiskowe, Regionalne Stowarzyszenie Turystyczno – Uzdrowiskowe w Kołobrzegu

Wspieraniem rozwoju turystyki zajmują się również związki i stowarzyszenia gmin: Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pojezierza Drawskiego, Stowarzyszenie Gmin Pojezierza Wałeckiego, Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty z siedzibą w Karlinie Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pomorza Środkowego

49


W regionie działają także inne stowarzyszenia i organizacje, które w swojej działalności statutowej realizują działania związane z rozwojem i promocją turystyki w Województwie Zachodniopomorskim np.:

Oddział zachodniopomorski Polskiego Towarzystwa Schronisk MłodzieżowychOddziały Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego

Towarzystwo Miłośników Latarń Morskich Stowarzyszenie Miłośników Golfa Golf & Relax Związek Portów i Przystani Morskich Województwa Zachodniopomorskiego

Szlaki turystyczneNa obszarze Województwa Zachodniopomorskiego funkcjonuje lub morze funkcjonować wiele tras i szlaków turystycznych o różnej skali trudności, różnej długości, przebiegających przez urozmaicone krajobrazowo tereny. Niektóre z nich już funkcjonują, a część jest dopiero w fazie planowania. Szlaki te odpowiednio zagospodarowane turystycznie (wsparte odpowiednią infrastrukturą turystyczną i paraturystyczną) i włączone w regionalny system zarządzania turystyką mogą stać się lokalnymi zachodniopomorskimi produktami turystycznymi, a wszystkie razem tworzyć oryginalność całego zachodniopomorskiego produktu turystycznego, kreując jego markowość na skalę europejską. Szlaki te świadczą o bogatej kulturze i historii ziemi zachodniopomorskiej, stając się jednocześnie świadectwem przeszłości i podstawą do budowania turystycznej przyszłości. Poniżej zaprezentowanych zostało 12 szlaków turystycznych Województwa o zasięgu regionalnym i ponad regionalnym, gdyż niektóre biegną do innych regionów Polski oraz Niemiec.

Szlak szwedzki – pozostałości bytności i fortyfikacyjne po ponad stuletniej obecności Szwedów na Pomorzu Zachodnim tj od wojny trzydziestoletniej do zakończenia wojny Północnej. Biorąc pod uwagę uwarunkowania historyczne polską część „Szwedzkiego Traktu” powinny stanowić następujące miejscowości: Szczecin, Dąbie, Świnoujście, Wolin, Kołobrzeg, Darłowo, Nowe Warpno. Trakt ten jest przedłużeniem tożsamego szlaku stworzonego po stronie niemieckiej. „Schwedenstrasse” jest projektem wspomagania turystyki w obszarze północno – wschodnich Niemiec.

Szlak Templariuszy - dla zabezpieczenia pielgrzymów udających się do Ziemi Świętej w 1118 r. Hugon de Payens, rycerz z Szampanii z grupą towarzyszy założył bractwo Templariuszy. Dnia 28 grudnia 1234 r. książę Pomorza Zachodniego Barnim I zwany Dobrym podarował Ziemię Bańską zakonowi Templariuszy. W skład dóbr zakonnych weszły takie miejscowości jak Banie (Bahn), Baniewice (Marienthal), Swobnica (Wildenbruch), Strzeszów (Stresow), Kamienny Jaz (Steinwehr), Grzybno (Thönsdorf), Dłusko (Linde), Górnowo (Gornow), Piaseczno (Neuendorf), Dłużyce, Parnica (Rohrsdorf), Sosnowo (Gebersdorf), Lubanowo (Liebenow) i Tywice (Charlottenruh). W 1240 r. Templariusze postawili w Baniach (Bahn) kościół romański z głazów granitowych. W 1270 r. zbudowali mury obronne z 2 bramami i 20 basztami. Do dziś zachował się także kościół zbudowany przez Templariuszy w Chwarszczanach (Quartschen). Innym obszarem Pomorza Zachodniego związanym z Templariuszami jest rejon Czaplinka. W 1296 r. Czaplinek z okolicznymi wioskami został przekazany przez księcia wielkopolskiego Przemysła II zakonowi Templariuszy. Niezwłocznie po przybyciu Templariusze w Starym Drawsku (Drahimiu) podjęli budowę warownego zamku, którego ruiny zachowane są do dziś;

Szlak Hanzeatyckich Kupców - w średniowieczu na morzach północnej Europy dominował Hanzeatycki Związek Miast. W XIII w. londyńska Hanza zrzeszała kupców z ok. 15 miast flandryjskich. W XIV i XV w. niemiecka Hanza zrzeszała ok. 160 miast i swoim zasięgiem obejmowała zarówno miasta portowe nad Bałtykiem i Morzem Północnym jak też miasta leżące w głębi lądu, najczęściej nad żeglowną rzeką. Wiele miast pomorskich należało także do Hanzy i w

50


wielu z nich zachowały się pamiątki tamtych czasów godne odwiedzenia. Do miast Hanzy na Pomorzu należały m.in: Szczecin, Dąbie, Wolin, Kamień Pomorski, Gryfice, Trzebiatów, Kołobrzeg, Koszalin, Darłowo, Sławno, Białogard, Goleniów, Stargard Szczeciński, Gryfino. Wszystkie zabytki w tych miastach, głównie kościoły, ratusze i kamienice mieszczańskie, pochodzące z okresu panowania gotyku pamiętają czasy świetności związane z przynależnością do Związku Miast Hanzeatyckich;

Rysunek 7 Miasta szlaku Hanzeatyckiego

Źródło: Opracowanie ·własne PART S.A.

Szlak Cysterski - zakon cysterski założony został przez opata Roberta z Molesmes w 1098 r. w

Citeaux. Propagując szczytne hasła skromności, pokory, modlitwy i pracy organicznej zakon do końca XII w. objął swoim wpływem całą niemal ówczesną cywilizowaną Europę. Na Pomorzu Cystersi pojawili się po najazdach Duńczyków. W 1127 r. założyli klasztor w Kołbaczu, później powstały filie w Oliwie (1186 r.), Mironicach (1278 r.) i Bierzwniku (1280 r.). Niezależnie pojawiły się klasztory w Bukowie Morskim (See – Buckow) w 1259 r. i Pogódkach. Obok klasztorów męskich powstawały klasztory żeńskie w Szczecinie (Stettin) w 1243 r., w Marianowie (Marienfließ) w 1248 r., w Koszalinie (Köslin) w 1278 r. i Cedyni. W wielu pomorskich miejscowościach pozostały pamiątki po cystersach w postaci świątyń, zabudowań klasztornych i gospodarczych. Proponowany szlak cysterski prowadzi przez: Szczecin – Wolin – Koszalin - Bukowo Morskie - Marianowo – Recz – Bierzwnik – Pełczyce – Cedynia – Kołbacz – Szczecin;

Rysunek 8 Miejscowości szlaku Cysterskiego

51


Źródło: Opracowanie ·własne PART S.A.

Szlak Joannitów - dla zapewnienia opieki medycznej dla przybywających do Ziemi Świętej

pielgrzymów, w 1170 r. powstało bractwo szpitalników, zwanych Joannitami. W latach 30 - tych XII w. bractwo podniesiono do rangi zakonu. W połowie XII w. książę Racibor nadał Joannitom „domy” w Starym Sławnie - Sławsku (Alt – Schlawin) koło Sławna (Schlawe) oraz w Gościnie (Gross Jestin) i Myślinie (Moitzlin) koło Kołobrzegu (Kolberg). Po kasacji zakonu Templariuszy w 1312 r. Joannici przejęli wszelkie ich dobra, między innymi zamek w Rurce (Rörchen) i w Czaplinku (Tempelburg) oraz klasztor i kościół w Chwarszczanach (Quartschen). Z pamiątek po Joannitach na Pomorzu Zachodnim pozostały do dziś między innymi: gotycko - barokowy zamek w Pęzinie (Pansin), gotycki zamek w Świdwinie (Schivelbein) przebudowany przez Joannitów w XVII i XVIII w. będący dziś placówką kulturalną, gotycki kościół pw. św. Jana w Stargardzie Szczecińskim (z wieżą liczącą 99 m wysokości), romańska kaplica w Rurce (Rörchen), gotycka kaplica cmentarna w Chojnie (w ruinie);

Szlakiem misji chrystianizacyjnych biskupa Ottona z Bambergu - po podbojach Pomorza Zachodniego przez księcia Bolesława III Krzywoustego i podporządkowaniu Pomorza Polsce - jako lenna w 1121 r., dla ugruntowania i wzmocnienia świeckiej władzy, ważne stało się wprowadzenie na Pomorzu wiary chrześcijańskiej. Bolesław Krzywousty zaprosił do przeprowadzenia misji swojego nauczyciela z lat dziecięcych Ottona, pełniącego w owym czasie funkcję biskupa w Bambergu. Biskup ten cieszący się uznaniem i poparciem cesarza oraz papieża przyjął propozycję polskiego księcia. Opuścił Bamberg 24 kwietnia 1124 r. Szlak I misji chrystianizacyjnej na Pomorzu przebiegał przez: Stargard Szczeciński (Stargard) – Pyrzyce (Pyritz) (studzienka) -– Kamień Pomorski (Cammin) - Wolin (Wollin) - Szczecin (Stettin) - Gartz (Uznam) - Lubin (Lebbin) – powtórnie Wolin (Wollin) - Cerkwica (Zirkewitz) (studzienka) – Kłodowo (Kladow) (k/Trzebiatowa) - Kołobrzeg (Kolberg) – Białogard (Belgard);

Szlak Wikingów - we Francji nazywano ich Normanami, w Anglii – Duńczykami, Irlandii: tych przybywających z Norwegii zwano – Fingalami, w Niemczech zwano ich - Askemanami, a sami nazywali siebie – Wikingami. Od VIII – XI w. najazdy wikingów traktowano jak klęskę żywiołową. W 793 r. miał miejsce pierwszy krwawy najazd wikingów na świętą wyspę Lindisfarne u wybrzeży Północnej Umbrii. Później podjęli kolejne krwawe wyprawy także na Pomorze. Atakowali nie tylko nadmorskie miejscowości, lecz także zapuszczali się rzekami głęboko w ląd. Na swoich zwinnych łodziach docierali do Morza Kaspijskiego, Morza Czarnego i Śródziemnego. Szczególnymi miejscami na Pomorzu związanymi z wyprawami zbrojnymi wikingów, które warto odwiedzić były wyspy Uznam i Wolin. Od 1993r. w Wolinie corocznie w lipcu odbywa się Festiwal Wikingów;

52


Szlak Sydonii von Borck - w 1548 r. w Strzemielu ujrzała światło dzienne Sydonia córka Ottona i Anny Bork. Była najmłodszą z trojga rodzeństwa (siostra Dorota i brat Ulrich) toteż od dzieciństwa była rozpieszczana i niczego jej nie odmawiano. W 1568 r. zmarł ojciec Sydoni przekazując dzieciom swój majątek. jej Brat Ulrich jednak przejął wszystkie dobra obiecując siostrom w zamian roczną rentę i utrzymanie. Siostry podjęły spór z bratem trwający kilkadziesiąt lat. Pomimo wielu książęcych i sądowych orzeczeń nie odzyskały majątku i tułały się po różnych miastach pomorskich, zamieszkując u życzliwych im rodzin w Szczecinie, Stargardzie Szczecińskim, Krępcewie, Chociwlu, Resku, i Marianowie. W 1604 r. zgorzkniała Sydonia, licząca 57 lat, za zgodą księcia Bogusława XIII, została przyjęta do zakładu – klasztoru w Marianowie. W ciągu kilkunastu lat pobytu w Marianowie zmarło wiele osób z jej otoczenia i ją, jako nieposkromioną i dumną, posądzono o spowodowanie ich śmierci, tym bardziej, że w owym czasie zaczęli wymierać kolejni książęta: Ernest Ludwik – jej niespełniona miłość, Jan Fryderyk, Barnim XII, Kazimierz IX. Dnia 18 października 1619 r. Sydonia została aresztowana, przewieziona do zamku książęcego Oderburg na Grabowie k/ Szczecina i oskarżona o czary. Dnia 19 sierpnia 1620 r. za Bramą Młyńską w Szczecinie, przy „kruczym kamieniu” została ścięta, gdyż pochodziła ze szlacheckiego rodu, a następnie spalona na stosie jak pospolita czarownica;

Szlak miejski szachowego Mistrza Swiata Emanuela Laskera – ok. 4 km. prowadzący ścieżkami największego mistrza szachowego Świata, który przez 27 lat nieprzerwanie piastował Tytuł Mistrza Świata, a urodził się właśnie w 1278 roku w Barlinku. Trasa prowadzi po zabytkach Barlinka i miejscach związanych z życiem E. Laskera jak dom w którym się urodził czy promenada nad Jeziorem Barlineckim – ulubione miejsce spacerowe mistrza. Szlak kończy się wizytą w muzeum Regionalnym Barlinka, gdzie znajduje się ekspozycja poświecona barwnemu życiu E. Laskera. Przed Muzeum została umieszczona „Ławeczka E. Laskera” z szachownicą i jego popiersiem. Szlak szczególnie ożywa w okresie Międzynarodowego festiwalu Szachowego im E. Laskera który odbywa się juz od wielu lat i łączy różne kultury w duchu tej elitarnej dyscypliny sportu.

Europejski Szlak Cegły Gotyckiej – m.in. Moryń, Chojna, Trzcińsko - Zdrój, Myślibórz, Lipiany, Pyrzyce, Stargard Szczeciński, Szczecin, Kamień Pomorski, Trzebiatów, Kołobrzeg, Koszalin, Darłowo.

Szlak Solny – Kołobrzeg, Karlino, Białogard, Połczyn Zdrój, Czaplinek, Wałcz, Różewo- w kierunku Piły.

Bałtycki Szlak Kulturowo – Turystyczny Umocnień Fortecznych – Świnoujście, Szczecin, Kołobrzeg.

Szlak latarń morskich – ich rola jest oczywista: wskazują drogę żeglarzom. Tak oczywista, że istnieją one – w najprostszej formie, jako ogniska nadbrzeżne – już od czasów greckich czy rzymskich, a na polskim wybrzeżu od pradziejów. Obecnie na terenie Województwa Zachodniopomorskiego, wzdłuż 186km linii brzegowej znajduje się 7 latarni morskich:- Latarnia Morska Świnoujście,- Latarnia Morska Kikut,- Latarnia Morska Niechorze,- Latarnia Morska Kołobrzeg,- Latarnia Morska Gąski,- Latarnia Morska Darłowo,- Latarnia Morska Jarosławiec;

Szlakiem uzdrowisk Pomorza Zachodniego – szlak prowadzi przez miejscowości Województwa o walorach uzdrowiskowych: Świnoujście, Międzyzdroje, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn Zdrój.

53


Szlakiem twierdz i fortyfikacji - podczas podróży po Regionie warto poświęcić nieco uwagi doskonale zachowanym twierdzom oraz budowlom obronnym. Do najatrakcyjniejszych należą: pozostałości po Twierdzy Szczecin, fortyfikacje nowożytne w Kołobrzegu, umocnienia i fortyfikacje w okolicach Świnoujścia, Wał Pomorski.

Szlakiem zachodniopomorskiej przyrody (Parki Narodowe, krajobrazowe, rezerwaty, pomniki przyrody i ogrody dendrologiczne) - jedną z większych atrakcji turystycznych Pomorza Zachodniego są walory przyrodnicze. Ponad 7 % powierzchni Województwa znajduje się pod ochroną. Szlak przyrody prowadzi poprzez:- Drawieński Park Narodowy,- Woliński Park Narodowy,- Barlinecko – Gorzowski Park Krajobrazowy,- Cedyński Park Krajobrazowy,- Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry,- Drawski Park Krajobrazowy,- Iński Park Krajobrazowy,- Szczeciński Park Krajobrazowy,- Ogród Dendrologiczny w Przelewicach,- Ogród Dendrologiczny w Glinnej.

Istniejące szlaki wodnePrzez Województwo Zachodniopomorskie przepływa wiele rzek nadających się do uprawiania turystyki wodnej. Do najważniejszych zaliczyć możemy: Rzeka Drawa. Rzeka Parsęta. Rzeka Gwda. Rzeka Rega. Rzeka Gunica. Rzeka Gowienica. Rzeka Dębnica. Rzeka Chotla. Rzeka Krępa. Rzeka Perznica. Rzeka Radew. Rzeka Ukleja. Rzeka Ina

1.3.4. Wnioski dotyczące stanu zagospodarowania turystycznego Dokładna analiza stanu zagospodarowania turystycznego Regionu Województwa Zachodniopomorskiego pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków: Wysoki stopień koncentracji bazy noclegowej w Województwie – 7 miejsc noclegowych na 100

mieszkańców (w Polsce średnio 2). Dobrze rozbudowana baza noclegowa: 17,4% ogółu miejsc w kraju, 13,2 % ogółu obiektów.

54


Konieczność rozbudowy i modernizacji bazy noclegowej - tendencja spadkowa w tworzeniu nowych miejsc.

Pomimo tworzenia w ostatnim czasie nowych miejsc całorocznych i adaptowaniu miejsc sezonowych na ten cel, Województwo Zachodniopomorskie nie dysponuje wystarczającą bazą całoroczną.

Bardzo duża liczba ośrodków kolonijnych (ok. 50% wszystkich miejsc w kraju) konieczność przystosowania tych obiektów do obecnych tendencji w ruchu turystycznym.

Dobrze rozwinięta baza uzdrowiskowo-sanatoryjna - 40% miejsc w kraju (konieczność jej modernizacji).

Mała ilość hoteli o wyższym standardzie dla turystów biznesowych i elitarnych (trzygwiazdkowy i wyższy) z rozbudowanym zapleczem (np. basen, siłownia, klub nocny itd.).

Bardzo wysoka koncentracja bazy noclegowej w pasie nadmorskim- ok. 85% miejsc w Województwie - konieczność przyciągnięcia turystów poza sezonem.

Niewystarczająca baza noclegowa w pasie pojezierzy (w tym niski udział bazy całorocznej) - konieczność rozbudowy bazy i modernizacji w celu wydłużenia sezonu turystycznego.

Brak ciekawych propozycji oraz niezbędnej infrastruktury promującej przyjazdy poza sezonem. Konieczność opracowania zintegrowanego systemu informacji turystycznej w Regionie. Dobrze rozwinięta na tle kraju infrastruktura do gry w golfa, wskazany dalszy

rozwój. Konieczność promowania istniejących już form turystyki kwalifikowanej

(rowerowej, pieszej, jeździectwa, żeglarstwa, itd.). Wskazane rozbudowanie oferty o turystykę aktywną, szczególnie rowerową i

rozbudowę ścieżek: rowerowych, wodnych, konnych oraz oznaczenie istniejących już szlaków.

Niewystarczające wyposażenie obiektów noclegowych w urządzenia sportowo-rekreacyjne.

Konieczność tworzenia nowych obiektów dla turystyki wodnej – marin, przystani, itd.

Konieczność rozbudowy sieci atrakcyjnych obiektów turystycznych, jak aquaparki, pływalnie ogólnodostępne, w celu wydłużenia sezonu.

Brak jest w Województwie ogrodów zoologicznych oraz parków tematycznych. Brak dystrybucji informacji dotyczącej dostępnej bazy gastronomicznej.

1.4. Analiza rynków konkurencyjnychKonkurencję dla Województwa Zachodniopomorskiego w dziedzinie turystyki mogą stanowić zarówno obszary na terenie Polski, jak i obszary położone poza granicą państwa. Najważniejsze z nich prezentuje tabela poniżej.

Tabela 15 Wybrane rynki konkurencyjne, krajowe i zagraniczne

Nazwa obszaru Charakterystyka Obszar konkurencji

Rynk

i za

gran

icz

ne

Obszary nadmorskie Niemiec Uckermark i Barnim

uzdrowiska, kąpieliska, Park Natury Usedom

turystyka uzdrowiskowa, wypoczynkowa, słońce-morze-plaża, przygraniczna

55


Berlin pojezierza niemieckie turystyka rekreacyjna, aktywna, specjalistyczna i krajoznawcza

Kopenhaga duże ośrodki skupiające funkcje wielkomiejskie

turystyka biznesowa, kongresowa, miejska i kulturowa

Rynk

i kra

jowe

Województwa: wielkopolskie, lubuskie i pomorskie

najbliższe otoczenie Zachodniego Pomorza

turystyka aktywna, specjalistyczna, słońce-morze-plaża, kulturowa, krajoznawcza i przygraniczna

Warmia i Mazury Toruń

największe skupisko jezior w Polsce

turystyka aktywna, specjalna, rekreacyjna i krajoznawcza

Poznań, Trójmiasto, Bydgoszcz, duże ośrodki miejskie biznesowa, miejska, kulturowa.

Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie serwisów internetowych

Obszary nadmorskie NiemiecObszary nadmorskie położone za zachodnią granicą przyciągają turystów głównie wysoką jakością świadczonych usług, dobrze przygotowaną infrastrukturą oraz walorami przyrodniczymi. Główne atrakcje przyrodnicze tego regionu to wyspa Uznam wraz z Parkiem Natury Usedom i tzw. Szwajcarią Uznamską, czyli malowniczym pojezierzem położonym we wschodniej części wyspy. Znajdują się tam również słynne niemieckie kąpieliska: Ahlbeck, Heringsdorf oraz Bansin. Jednak najbardziej popularne, i co za tym idzie przyciągające największą liczbę turystów, są na tym obszarze miejscowości uzdrowiskowe. Do najbardziej znanych należą: Zinnowitz, Heringsdorf, Zemplin, Ahlbeck. Posiadają one zdecydowanie lepiej rozwiniętą infrastrukturę rekreacyjną i transportową niż analizowane Województwo Zachodniopomorskie oraz oferują znacznie szerszą gamę usług dodatkowych. Obszary te mogą więc stanowić poważną konkurencję dla Województwa Zachodniopomorskiego w turystyce uzdrowiskowej, typu słońce-morze-plaża i wypoczynkowej.

Rysunek 9 Położenie obszarów uzdrowiskowych nad Morzem Bałtyckim po stronie Niemiec

Źródło: „Przyroda Pomorskich Wysp” W.Mechło

Uckermark i BarnimRysunek 10 Położenie konkurencyjnych regionów na obszarze Niemiec

56


Źródło: „Barnim, Uckermark, Pomorze Zachodnie” Informator Turystyczny

W zakresie turystyki pojeziernej rynkiem konkurencyjnym dla Województwa Zachodniopomorskiego są dwa niemieckie pojezierza: Barnim i Uckermark.Pierwsze z nich - Barnim, położone jest na północny-wschód od stolicy Niemiec - Berlina. Prawie cały obszar pojezierza wchodzi w skład powstałego w 1999r. Parku Krajobrazowego Barnim, który zajmuje ponad 750km2. Teren ten charakteryzuje się urozmaiconym krajobrazem, którego głównym składnikiem są słynące ze swej czystości jeziora. Perfekcyjnie przygotowane szlaki: piesze, rowerowe, wodne i konne oraz dobrze zorganizowana komunikacja to główne atuty tego Regionu.Pojezierze Uckermark leży w północno-wschodniej Brandenburgii i bezpośrednio graniczy z województwem zachodniopomorskim. Obszar ten nazywany jest też często krainą 300 jezior, rzek i strumieni. Do krajobrazowo najpiękniejszych części tego Regionu zalicza się Park Krajobrazowy Jezior Uckermakru, rozciągający się na około 800 km2 między miastami: Prenzlau, Furstenberg, Zehdenick i Templin. Turystów przyciąga tutaj dziewicza przyroda (lasy zajmują połowę obszaru parku) oraz rozbudowana infrastruktura turystyczna i techniczna. Znajduje się tutaj ponad 100km szlaków wodnych i ponad 600km szlaków lądowych.Obszar obydwu pojezierzy stanowi więc poważną konkurencję w stosunku do pojezierzy Województwa Zachodniopomorskiego pod względem turystyki rekreacyjnej, aktywnej, specjalistycznej i krajoznawczej.

Berlin i KopenhagaRysunek 11 Odległość Szczecina od Berlina

57


Źródło: Opracowanie własne PART S.A. na podstawie serwisu internetowego www.shellgeostar.com

Berlin to rozwijająca się w szybkim tempie wielomilionowa metropolia. Po zjednoczeniu Niemiec przejął on od Bonn funkcje centrum politycznego, stał się siedzibą parlamentu i rządu. Jest to obecnie największy ośrodek przemysłu elektrotechnicznego Niemiec. Mają tu swoje fabryki koncerny Siemens, AEG i Telefunken. Znajdują się tutaj znaczące w skali kraju zakłady przemysłu maszynowego, precyzyjnego, odzieżowego, spożywczego i chemicznego. Jest tu duży węzeł drogowy i kolejowy, a miasto stanowi ważny port żeglugi śródlądowej. Berlin posiada dwa międzynarodowe porty komunikacji lotniczej (Tempelhoff i Schönefeld) oraz lotnisko krajowe (Tegel). Jest ośrodkiem nauki i kultury, miastem uniwersyteckim, posiadającym liczne muzea i placówki kulturalne oraz siedziby organizacji międzynarodowych. Od stolicy Województwa Zachodniopomorskiego Szczecina, dzieli go dystans tylko 156 km. Dlatego uznać należy Berlin za najpoważniejszy rynek konkurencyjny w dziedzinie turystyki biznesowej, kongresowej, miejskiej i kulturowej.Drugą europejską metropolią, która może mieć wpływ na kształtowanie się rynku turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim, jest Kopenhaga. Drogą lądową, odległość Szczecina od stolicy Dani jest znaczna i wynosi prawie pół tysiąca kilometrów, jednak drogą wodną ze Świnoujścia jest znacznie bliżej. Obecnie Kopenhaga jest największym ośrodkiem przemysłowym kraju. Główną rolę odgrywa przemysł stoczniowy, poza tym maszynowy (silniki okrętowe, maszyny chłodnicze i mleczarskie), gumowy, włókienniczy i odzieżowy. Duże znaczenie ma przemysł spożywczy oraz produkcja piwa (browary Carlsberg i Tuborg). Znajduje się tutaj również wielki port morski i międzynarodowy port lotniczy. Kopenhaga, podobnie jak Berlin, to duże centrum kulturalne i naukowe. Główne obszary konkurencji to turystyka biznesowa, miejska, kongresowa i kulturalna. Oprócz wyżej wymienionych obszarów do zagranicznych rynków konkurencyjnych zaliczyć możemy jeszcze: południową Szwecję (turystyka rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna), duńskie wyspy (turystyka krajoznawcza, rekreacyjna i specjalistyczna), także tereny wzdłuż granicy z Niemcami (turystyka przygraniczna, handlowa).

Województwa: wielkopolskie, lubuskie i pomorskieRosnącym w siłę konkurentem są trzy sąsiednie Województwa: pomorskie, wielkopolskie i lubuskie (Rys.26). Podejmowane są tam działania mające na celu rozbudowę infrastruktury turystycznej i dodatkowej, co przyciągać ma coraz więcej turystów. Inicjowane są także aktywne działania promocyjne tych regionów oraz organizowane z coraz większą częstotliwością krajowe i międzynarodowe imprezy targowe. Województwo pomorskie posiada podobne walory środowiska i podobne formy rozwijanej turystyki co województwo zachodniopomorskie. Znajdują się tam liczne nadmorskie kąpieliska i miejscowości wypoczynkowe oraz wiele zabytków kultury materialnej i niematerialnej. Wszystkie trzy regiony stwarzają niewątpliwą konkurencję dla Województwa Zachodniopomorskiego zwłaszcza jeśli chodzi o turystykę aktywną, specjalistyczną, typu słońce-morze-plaża, kulturową i krajoznawczą. Jeśli chodzi o turystykę przygraniczną głównym konkurentem jest województwo lubuskie, a w zakresie turystyki tranzytowej województwo pomorskie.

Rysunek 12 / Rysunek 13 Województwa sąsiadujące z województwem zachodniopomorskim oraz położenie Województwa warmińsko-mazurskiego

58



Województwo warmińsko-mazurskie obejmuje tereny bardzo atrakcyjne turystyczne (Rys.23). Są to przede wszystkim pojezierza: iławskie, olsztyńskie, ełckie, kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Zalew Wiślany oraz duże kompleksy leśne (rezerwaty i parki krajobrazowe), wzbogacone licznymi zabytkami architektury i techniki (np. Kanał Ostródzko-Elbląski), bogatymi zbiorami muzealnymi, stanowiskami archeologicznymi i zabytkowymi parkami. Na terenie tym znajduje się wiele szlaków, zarówno lądowych jak i wodnych. Rozwijana jest tutaj przede wszystkim turystyka aktywna, specjalna, rekreacyjna i krajoznawcza. Nie bez znaczenia jest również popularny obecnie rozwój turystyki kongresowej na tym terenie. Cechą charakterystyczną jest, tak samo jak w przypadku Województwa Zachodniopomorskiego, sezonowość przyjazdów turystycznych.

Poznań, Trójmiasto, BydgoszczRysunek 14 Konkurencyjne ośrodki miejskie

59



Poznań, Bydgoszcz, Toruń jak i Gdańsk, Gdynia i Sopot to duże ośrodki miejskie będące bezpośrednią konkurencją dla stolicy Województwa Zachodniopomorskiego Szczecina i dla większych miast analizowanego Regionu (Rys.24). Główne obszary konkurencji to turystyka miejska, kulturowa oraz biznesowa.Na uwagę zasługuje tutaj także analiza rynków konkurencyjnych pod kątem turystyki na terenach wiejskich, które licznie występują na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego. Bardzo trudno jest wskazać tutaj bezpośrednich konkurentów, ponieważ taki rodzaj turystyki może rozwijać się niemal we wszystkich regionach Polski. Wszystkie regiony wymieniają ją jako szansę. Kiedy jednak atutem wsi w Polsce centralnej czy na Kaszubach może być ukształtowany przez wieki folklor i bogate tradycje, tak na Pomorzu Zachodnim jedyną szansą może być wykorzystanie walorów środowiska, podniesienie poziomu świadczonych usług i odpowiednia promocja.

Wnioski z analizy rynków konkurencyjnych Podwyższanie standardu i rozbudowa świadczonych usług oraz polepszanie

stanu infrastruktury jest szansą w konkurowaniu z zagranicznymi rynkami. Aktywne działania promocyjne, budowanie markowych produktów

turystycznych, wykreowanie klarownej wizji rozwoju turystyki w Regionie pomoże w konkurowaniu z atrakcyjnymi regionami krajowymi.

Należy zadbać o odpowiednie wykorzystanie i promowanie bogatych walorów naturalnych i antropogenicznych.

Wypracowanie zintegrowanych pakietów turystycznych i rozbudowa usług dodatkowych jest podstawą do rozwoju turystyki rekreacyjnej, aktywnej i specjalistycznej.

60


1.5. Trendy w turystyce krajowej i zagranicznej oraz pozycja Województwa Zachodniopomorskiego na tym tle

Obecna sytuacja na światowym rynku turystycznym

Z najnowszych danych dotyczących 2004 roku, a opublikowanych przez WTO w październiku 2005 roku wynika, że:

ŚWIAT 2004 Rok 2004 był rekordowy pod względem liczby podróży międzynarodowych. Było ich 763 mln (o

10,7% więcej niż w 2003 r.).

Wpływy z turystyki międzynarodowej (liczone w walutach lokalnych) wzrosły w 2004 roku w podobnym stopniu jak liczba podróży międzynarodowych (o 10,3%) i osiągnęły rekordowy poziom 622 mld USD.

Wpływy z turystyki w regionie europejskim wyniosły 326,3 mld USD (wzrost o 2%), w regionie Ameryki Północnej i Południowej – 131,5 mld USD (+11%), w regionie Azji i Pacyfiku – 125,0 mld USD (+24%), a Bliskiego Wschodu i Afryki – odpowiednio 20,7 mld (+22%) i 18,9 mld USD (+6%).

Przeciętne wpływy z jednej podróży wyniosły w 2004 roku 820 USD. W układzie regionalnym najwyższe były w Ameryce Północnej i Południowej – 1050 USD, a najniższe w Afryce (570 USD).

W 2004 roku najchętniej odwiedzanym przez turystów krajem była Francja (75 mln przyjazdów turystów zagranicznych), a następnie Hiszpania (54 mln) i Stany Zjednoczone (46 mln). Najwyższe wpływy z turystyki odnotowano w Stanach Zjednoczonych (75 mld USD), Hiszpanii (45 mld USD) i Francji (41 mld USD).

EUROPA 2004

W 2004 roku liczba przyjazdów do państw europejskich wzrosła o 4,9% i wyniosła 415,2 mln. W większym stopniu wzrosła liczba przyjazdów do państw Europy Środkowo-Wschodniej (o 13,8%) i Północnej (o 8,3%), w mniejszym do Europy Zachodniej i Południowej/Basenu Morza Śródziemnego (po 2,2%). W 2004 roku największe wzrosty odnotowały: Izrael (+41,6%), Turcja (+26,9%), Armenia (+27,7%), Ukraina (+24,9%), Serbia i Czarnogóra (+20,6%), Estonia (+19,7%) i Czechy (+19,4%), a najmniejsze: Słowacja (+1,0%), Luksemburg (+0,8%) i Francja (+0,1%). Spadki odnotowano w Andorze (-11,1%), Włoszech (-6,4%), Danii (-1,9%), Portugalii (-0,8%) i Lichtensteinie (-0,2%).

Spośród destynacji europejskich największe wpływy z turystyki odnotowano w Hiszpanii (45,2 mld USD), Francji (40,8 mld USD), Włoszech (35,6 mld USD), Niemczech (27,7 mld USD) i Wielkiej Brytanii (27,3 mld USD).

Największe wydatki turystyczne odnotowano w Niemczech (72,3 mld USD), Wielkiej Brytanii (55,9 mld USD), Francji (28,6 mld USD), we Włoszech (20,5 mld USD) i w Holandii ( 16,7 mld USD).

Specjaliści ankietowani przez WTO (Panel Ekspertów) dość dobrze oceniają wyniki sektora turystycznego w Europie w pierwszych czterech miesiącach 2005 roku. Średnia ocen dla Europy, choć niższa niż dla innych regionów, wyniosła 3,5 (na pięciopunktowej skali od [1] "dużo gorzej" do [5] "dużo lepiej"). Była ona nieznacznie wyższa od średniej ocen dla okresu wrzesień – grudzień 2004, która wyniosła 3,4. Dla miesięcy maj – sierpień 2005 eksperci przewidują wyniki na dotychczasowym poziomie – średnia ocen wynosi 3,5.

61


Zdaniem ankietowanych ekspertów niekorzystny wpływ na sektor turystyki, zwłaszcza w tradycyjnych destynacjach typu "3S" (sun, sea, sand) w strefie euro będzie miała słaba kondycja niemieckiej gospodarki. W przypadku niektórych obszarów recepcyjnych wpływ ten może skompensować rynek brytyjski, charakteryzujący się lepszymi wskaźnikami makroekonomicznymi i korzystnym kursem wymiany euro. Wzmożony popyt na podróże do Europy Środkowo-Wschodniej powinien utrzymać się do końca roku.

Prognozy WTO rozwoju turystyki do 2020 roku Liczba podróży na świecie wyniesie w 2020 r. 1561 milionów, a wpływy osiągną wartość 2

bilionów US$ Europa pozostanie najczęściej odwiedzanym regionem świata - przewiduje się 717 milionów

podróży w 2020 r. i 46% udział w światowym rynku Wśród poszczególnych regionów Europy największy wzrost przyjazdów odnotują: kraje Europy

Środkowo-Wschodniej (223 mln) oraz południowo - wschodnich krajów basenu Morza Śródziemnego (212 mln)

Region Azji Wschodniej i Pacyfiku stanie się drugim z kolei po Europie najczęściej odwiedzanym miejscem na świecie i jego udział wzrośnie do 25%.

Liczba podróży międzyregionalnych, jak się przewiduje, będzie rosła szybciej niż liczba podróży wewnątrz regionów.

Tabela 16 Prognozy przyjazdów na świecie według regionów (w mln)

prognozy średnia stopa wzrostu (%) udział w rynku (%)

2010 2020 1995-2020 1995 2020

Świat ogółem 1006,4 1561,1 4,1 100 100

Afryka 47,0 77,3 5,5 3,6 5,0

Ameryki 190,4 282,3 3,9 19,3 18,1

Wsch. Azja i Pacyfik 195,2 397,2 6,5 14,4 25,4

Europa 527,3 717,0 3,0 59,8 45,9

Bliski Wschód 35,9 68,5 7,1 2,2 4,4

Azja Płd. 10,6 18,8 6,2 0,7 1,2

Podróże w ramach danego regionu 790,9 1183,3 3,8 82,1 75,8

Podróże międzyregionalne (dalekodystansowe) 215,5 377,9 5,4 17,9 24,2

Źródło: Światowa Organizacja Turystyki (WTO); aktualizacja za Tourism Market Trends: World Overview and Tourism Topics - May 2001, Provisional Edition.

Global Tourist Report (2004 Issue 2, Global Insight) prognozuje wzrost liczby podróży zagranicznych o 5 – 5,5% rocznie w ciągu najbliższych trzech lat i o 4% w 2009 roku. Jeżeli prognoza ta sprawdzi się, to w 2009 roku liczba podróży zagranicznych będzie o 33% wyższa niż w 2003 roku. Dla poszczególnych regionów prognozy Global Tourist Report przedstawiają się następująco: dla regionu południowo-wschodniej Azji przewidywany jest wzrost liczby przyjazdów na

poziomie 11% w 2004 roku i 6,3% w 2005; liczba przyjazdów do Ameryki Łacińskiej, regionu Karaibów, Bliskiego Wschodu, północnej

Afryki i Azji południowej będzie w 2004 roku nadal utrzymywać się na wysokim poziomie;

62


liczba przyjeżdżających do Ameryki Północnej i Europy będzie rosnąć najwolniej, w przypadku Ameryki prognozowany jest wzrost o 3,9% w bieżącym roku, a jeżeli chodzi o Europę o 4,1% w 2004 roku i 4,8% w 2005.

Miejsce turystyki w gospodarce według oszacowań WTTC W 2005 roku według szacunków WTTC łączny popyt turystyczny na świecie wyniesie około 6,2

bln USD (w 2004 roku 5,6 bln, w 2003 roku 4,86 bln, a w 2002 4,3 bln USD). W okresie do 2015 roku popyt wzrośnie do ok. 10,7 bln USD.

W 2005 roku w skali całego świata przemysł związany z turystyką i podróżami przyczyni się do wytworzenia 3,8% GDP - Produktu Krajowego Brutto (1712 mld USD). W przemyśle turystycznym znajduje zatrudnienie 74,2 mln osób (2,78% ogółu miejsc pracy). Szacuje się, że do 2015 roku zatrudnienie wzrośnie do 85,5 mln osób (2,84%).

Wpływ szeroko rozumianej gospodarki turystycznej jest znacznie większy: szacuje się, że jej udział w GDP wyniesie 10,62% w 2005 roku (4746 mld USD). Liczba zatrudnionych w 2005 roku wynosi 221,6 mln osób (8,3% ogółu miejsc pracy) i powinna wzrosnąć w ciągu najbliższych dziesięciu lat do 269,6 mln (8,94%).

WTTC szacuje, że w 2005 roku łączny popyt turystyczny w Unii Europejskiej wyniesie 2 272 mld USD.

W 2005 roku przemysł związany z turystyką i podróżami w krajach UE przyczynił się do wytworzenia 4,2% GDP - Produktu Krajowego Brutto. W przemyśle turystycznym w 2005 r. zatrudnienie znalazło 8,9 mln osób (4% ogółu miejsc pracy). Liczba zatrudnionych w szeroko rozumianej gospodarce turystycznej wynosi w 2005 roku 24,3 mln (12,1%).

w 2005 roku w Polsce przemysł związany z turystyką i podróżami przyczyni się do wytworzenia 1,63% PKB, natomiast gospodarka turystyczna – 7,63% PKB. Zatrudnienie w przemyśle turystycznym wyniesie natomiast 1,6% zatrudnienia ogółem, a w gospodarce turystycznej – 7,1%.

Prognozowane wielkości wskazują jednoznacznie na silnie rosnące znaczenie regionu Azji i Pacyfiku oraz rosnące znaczenie Dalekiego Wschodu. Na podstawie obserwowanych zachowań turystów jako konsumentów dóbr i usług turystycznych, organizacji i struktury rynku wynikających z rewolucji technologicznej oraz potrzeb, możliwości i gustów nabywców można uznać za najbardziej prawdopodobne następujące kierunki zmian na międzynarodowym rynku turystycznym:a) wzrost częstotliwości podróży przy mniejszym wzroście faktycznej liczby osób odbywających

podróże;b) rosnące znaczenie jakości usług w kształtowaniu oferty rynkowej; c) zachowanie zasady „odpowiedniej jakości za określoną cenę” ze strony nabywców dóbr i usług

turystycznych; d) zmniejszenie roli pośredników w sprzedaży dóbr i usług turystycznych; e) zmiana struktury produktu turystycznego – w coraz większym stopniu produkt będzie zbudowany

z modułów do indywidualnego skompletowania przez klienta (nadanie wyjazdowi turystycznemu cech indywidualnych);

f) rosnąca potrzeba uzyskania profesjonalnego doradztwa przy nabywaniu dóbr usług turystycznych, zwiększenie potrzeby kompleksowej obsługi;

g) powszechny wpływ nowoczesnych technologii telekomunikacyjnych (szerokopasmowy Internet i interaktywna telewizja) na zachowania nabywców na rynku;

h) zmiany w tradycyjnej segmentacji rynków turystycznych: segment turystyki biznesowej będzie rozwijał się dużo wolniej od turystyki rekreacyjno-

wakacyjnej, w segmencie turystyki rekreacyjnej większego znaczenia nabierze motywacja zdrowotna, część segmentów uważanych dotychczas za niszowe rozwinie się tworząc nowe rynki

masowe; i) zwiększenie potrzeby rekreacji i aktywności ruchowej w trakcie wyjazdów turystycznych

(szczególnie na poziomie niezaawansowanym) i kierowanie się w tym zakresie modą, a nie tylko autentycznymi potrzebami oraz możliwościami;

63


j) zwiększenie popytu na usługi turystyczne traktowane dziś jako segment luksusowy (w wyniku większej zamożności konsumentów, mody, snobizmu);

k) rosnąca konkurencja ze strony centrów dziennej rozrywki i rekreacji.Ocenia się, że obserwowane trendy demograficzne, wzrostu poziomu wykształcenia, wzrostu

wiedzy ekologicznej, poprawy stanu zdrowia oraz poprawa sytuacji materialnej społeczeństw europejskich powodować będą wzrost zainteresowania usługami turystycznymi wysokiej jakości. W związku z tym należy spodziewać się zdecydowanego wzrostu zapotrzebowania na: a) wysokiej jakości infrastrukturę turystyczną i usługi towarzyszące, b) kompleksowe usługi transportowe i szybki dostęp do obszarów recepcji turystów. c) wykwalifikowanych pracowników zarówno w sektorze turystyki jak i sektorach świadczących

usługi dla turystów; w tym wykwalifikowanych animatorów wydarzeń kulturalnych i rekreacyjnych,

d) wysokokwalifikowaną kadrę kierowniczą w sektorze turystyki i sektorach pokrewnych, e) kompleksowe i harmonijne zagospodarowanie przestrzeni turystycznej z zachowaniem walorów

środowiska, f) sprawny system informacji turystycznej dostarczający potrzebnych informacji na każdym etapie

realizacji wyjazdu.

Prognozy krajowego ruchu turystycznegoW 2004 roku odnotowano 61,9 milionów przekroczeń granicy przez cudzoziemców – o 18,8%

więcej niż w 2003 roku. Stopniowo słabnie notowana od roku tendencja spadkowa na granicach z Białorusią i Ukrainą (liczba przyjazdów spadła w analizowanym okresie odpowiednio o 9,1% i 5,7%). Na granicy z Federacją Rosyjską liczba przyjazdów wzrosła o 8,4%. Według oszacowań Instytutu Turystyki w 2004 roku było około 14,3 mln przyjazdów turystów zagranicznych, tj. o 4,2% więcej niż w 2003 roku. Dynamika zmian jest zróżnicowana: więcej przyjazdów zanotowano z krajów „15” UE i krajów pozaeuropejskich, mniej zaś - z Rosji, Białorusi i Ukrainy. W 2004 roku średnia długość pobytu wzrosła w porównaniu z poprzednim rokiem do 4,6 nocy. Niemcy i turyści z pozostałych krajów UE (15) skorzystali w Polsce średnio z 4,8 noclegów.

Uczestnictwo mieszkańców Polski w wyjazdach turystycznych w latach 2001-2003 spadło do poziomu 54-57%. Podkreślić należy, iż jest to znacznie niższy poziom niż zakładano w prognozach na lata 2001-2006. Liczba wyjazdów turystycznych mieszkańców Polski w 2004 r. utrzymała się na podobnym poziomie co w 2003 r. i wyniosła 57,5 mln (wzrost 0,3% w stosunku do roku poprzedniego). W 2004 r. w krajowych podróżach turystycznych uczestniczyło o ponad 10% mniej osób niż w 2003 roku. Obserwowano spadek uczestnictwa mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat w krajowych wyjazdach (podróżach) turystycznych (co najmniej z jednym noclegiem poza miejscem zamieszkania). Spadek w nieco większym stopniu objął wyjazdy krótkookresowe (na 2-4 dni) niż długookresowe (na 5 i więcej dni).

Według prognoz Instytutu Turystyki średnioroczna dynamika liczby przyjazdów turystów do Polski w latach 2005 - 2007 wyniesie ponad 5%. Liczba przyjazdów turystów z Rosji, Litwy, Białorusi i Ukrainy również będzie rosła, ale nieznacznie, a z Łotwy i Estonii – pozostanie na podobnym poziomie. Istotnego wzrostu liczby przyjazdów należy oczekiwać z Niemiec (średnio o 6% rocznie) i nieościennych krajów „15” Unii Europejskiej (w tempie 10% rocznie), Ameryki Północnej i pozostałych krajów zamorskich. Ogółem liczba przyjazdów turystów będzie rosła od 14,3 w 2004 roku do 16,7 mln w 2007 roku.

64


Wykres 3 Przyjazdy turystów do Polski w latach 1994 - 2004 i prognoza do 2007 roku

Źródło: oszacowania i prognozy Instytutu Turystyki (X 2005).

Zakłada się zmianę struktury turystów odwiedzających Polskę. Zmiany, jakich można oczekiwać w strukturze przyjazdów oznaczają, że wielkość podstawowych segmentów: przyjazdów typowo turystycznych i podróży służbowych zacznie rosnąć przy spadku znaczenia pozostałych segmentów. Znajdzie to odzwierciedlenie we wzroście liczby turystów korzystających z obiektów noclegowych zakwaterowania zbiorowego. Po wzroście jaki zaobserwowano w 2004 roku nie należy spodziewać się istotnej zmiany liczby podróży tranzytowych w następnych latach.

Wykres 4 Przyjazdy turystów do Polski wraz z prognozą do 2007 r. według celów pobytu

Źródło: badania i prognozy Instytutu Turystyki (X 2005).

W 2004 roku przeciętne wydatki turystów zagranicznych poniesione na terenie Polski wyniosły około 160 USD na osobę i blisko 34 USD dziennie (średnie ważone). Oznacza to bardzo istotny wzrost w stosunku do 2003 roku (odpowiednio: o 40,4% i 41,7%). Według szacunków w 2004 roku łączne przychody wyniosły 5 786 mln USD, z czego 2 902 mln USD (tj. 50,2%) to wpływy od turystów, pozostała część – od odwiedzających jednodniowych.

Szacując wielkość wydatków cudzoziemców w Polsce w 2004 roku - i prognozując je na następne lata – należy uwzględnić następujące zjawiska: Odwrócenie tendencji spadkowej liczby przyjazdów cudzoziemców do Polski.

65


Wysoki kurs złotego zarówno do dolara, jak i euro. Zapoczątkowany w 2004 roku wzrost przeciętnych wydatków turystów z wielu krajów, zarówno

ościennych krajów wschodnich, jak i państw - członków Unii Europejskiej i krajów zamorskich. Rosnące zainteresowanie zakupem usług w Polsce, w tym medycznych. Wzrost przeciętnych ponoszonych wydatków przed podróżą. Towarzyszy mu znaczący wzrost

wydatków poniesionych poza granicami Polski przez osoby wykupujące pakiety i korzystające z pełnej obsługi biur podróży. Ta tendencja powinna się utrzymać w przyszłości i będzie miała wpływ na łączną kwotę wpływów dewizowych Polski.

Mimo bardzo znacznego wzrostu przeciętnych wydatków odwiedzających jednodniowych w 2004 w przyszłości znaczenie wpływów od odwiedzających jednodniowych będzie malało.

Wykres 5 Liczba podróży turystycznych mieszkańców Polski wraz z prognozą do 2007 roku

Źródło: badania i prognozy Instytutu Turystyki (X 2005).

Liczba krajowych podróży turystycznych Polaków osiągnęła maksimum w 1999 roku, następnie zaobserwowano spadek. W 2002 roku zanotowano niewielki wzrost liczby podróży krajowych i większy - podróży zagranicznych. Było to skutkiem m.in. wysokiego kursu złotówki w stosunku do euro i dolara, a więc relatywnie niskich kosztów wyjazdów zagranicznych. Obecnie relacja złotego jest również korzystna. Wstępne wyniki z 2005 roku wskazują na dalsze zmniejszenie liczby podróży krajowych, zwłaszcza krótkoterminowych, dla których coraz poważniejszą konkurencję stanowią wyjazdy jednodniowe. Liczba podróży zagranicznych powinna wzrastać w ciągu najbliższych kilku lat.

Średnia wielkość wydatków w 2004 r. mieszkańców Polski na krajowe podróże turystyczne wyniosła 311 zł na osobę i była o 18% mniejsza niż w roku poprzednim. Przeciętne wydatki Polaków na podróże zagraniczne uległy zwiększeniu w stosunku do roku poprzedniego o 29% i wyniosły 1713 zł na podróż.

W kolejnych latach rozwój turystyki w Polsce będzie uwarunkowany następującymi zjawiskami:a) Rozwój turystyki przyjazdowej do Polski oraz turystyki mieszkańców Polski w latach 2005-2013

będzie zależeć głównie od zmian sytuacji gospodarczej w Polsce i w krajach europejskich, zaś w mniejszym stopniu od zmian w gospodarce światowej.

b) Zgodnie z tendencjami obserwowanymi w krajach Unii Europejskiej, sygnalizowanymi również w „Projekcie Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013”, należy spodziewać się do 2020 roku znacznego wzrostu konsumpcji, co będzie prowadzić do jeszcze szybszego wzrostu funduszu

66


swobodnej konsumpcji. O udziale wydatków na turystykę w funduszu konsumpcji zadecyduje konkurencyjność polskiej oferty turystycznej na rynku międzynarodowym oraz wzrost zainteresowania mieszkańców Polski różnymi formami aktywności turystycznej.

c) Ocena sytuacji w Europie wskazuje, że uzyskanie przewagi konkurencyjnej na międzynarodowym rynku turystycznym uzależnione będzie od rozwoju konkurencyjnych produktów turystycznych oraz jakości usług turystycznych bazujących na jakości zasobów ludzkich.

d) Poważnym wyzwaniem na rynku międzynarodowym jest wzrost konkurencji prowadzący do wzrostu wydatków na marketing. Według szeregu ekspertyz w nadchodzących latach należy liczyć się z dalszym wzrostem nakładów na marketing ponoszonych przez administracje poszczególnych krajów i regionów.

e) Postępująca standaryzacja produktu turystycznego, rozwój nowych technologii zwiększy rolę wysokokwalifikowanej kadry. Przewiduje się, że w nadchodzących latach zdecydowanie wzrośnie zainteresowanie młodych ludzi podejmowaniem pracy w obsłudze ruchu turystycznego. Wzrost liczby absolwentów średnich szkół turystycznych i hotelarskich oraz zdecydowany wzrost liczby studentów kończących studia licencjackie i magisterskie obserwowany w ostatnich latach wzmógł nacisk na doskonalenie zawodowe istniejących kadr turystycznych. Jednocześnie wzrost liczby uczniów i studentów nie znalazł odzwierciedlenia we wzroście liczby i poziomu kadr nauczających.

f) Ucieczka od postępującej unifikacji oferty wypoczynku wymusi na producentach usług turystycznych większą dywersyfikację produktu turystycznego i rozwój produktów modułowych umożliwiających indywidualny wybór elementów wyjazdu.

g) Wzrost oczekiwań w zakresie bezpieczeństwa w podróży, dostępu do turystyki osób niepełnosprawnych oraz wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa powodują wzrost kosztów związanych ze świadczeniem usług turystycznych.

h) Wzrost liczby osób starszych i wchodzenie w wiek emerytalny powojennego wyżu demograficznego, pokolenia lepiej wykształconego i lepiej sytuowanego prowadzić będzie do wzrostu wymagań i wzrostu zainteresowania jakością usług.

i) Wraz ze wzrostem świadomości ekologicznej nastąpi wzrost liczby wyjazdów do regionów wyróżniających się pod względem ekologicznym, połączonych z wykorzystaniem ekologicznej infrastruktury turystycznej.

j) Promowany model zdrowego stylu życia powoduje wzrost zainteresowania szeroko rozumianą turystyką zdrowotną oraz wyjazdami łączącymi cele zdrowotne z aktywnymi formami wypoczynku. Ta zmiana popytu wymagać będzie istotnych przekształceń w dotychczasowym, sanatoryjnym modelu wyjazdów zdrowotnych. Wraz ze wzrostem dostępności do specjalistycznego sprzętu sportowego i rekreacyjnego rosnąć będzie zainteresowanie turystyką aktywną i specjalistyczną.

k) Prognozy Światowej Organizacji Turystycznej (WTO) do roku 2020 mówią o stabilnej pozycji turystyki w gospodarce światowej. WTO przewiduje, że tempo wzrostu międzynarodowego ruchu turystycznego będzie szybsze od tempa wzrostu PKB.

l) Przy założeniu intensywnej promocji, turystyka przyjazdowa do Polski winna rozwijać się w tempie nieco szybszym niż średnia europejska (szczególnie w pierwszych trzech latach omawianego okresu). Średni roczny wzrost liczby przyjazdów turystów zagranicznych do Polski powinien kształtować się na poziomie 3,5-4,0%.

m) Aby w latach 2007-2013 utrzymać udział gospodarki turystycznej w PKB na dotychczasowym poziomie nie wystarczy wzrost liczby przyjazdów do Polski. Muszą zdecydowanie wzrosnąć wydatki turystów zagranicznych w Polsce. Dotychczasowa struktura wydatków wskazuje, że podstawowym czynnikami wzrostu wydatków cudzoziemców w Polsce powinny być: poprawa jakości typowych usług turystycznych i transportowych oraz poszerzenie oferty usług towarzyszących instytucji kultury, szeroko rozumianej rekreacji, gastronomii i transportu lokalnego. Sporządzone szacunki wskazują, że przy wsparciu rozwoju wymienionych usług średnie tempo wzrostu wydatków cudzoziemców w Polsce w latach 2005-2013 będzie zbliżone do tempa wzrostu PKB.

67


n) Podstawowym czynnikiem wzrostu turystyki mieszkańców Polski będzie wzrost dochodów ludności i wzrost PKB na osobę. Zakłada się, że zgodnie z tempem wzrostu PKB będzie rosła liczba podróży krajowych i turystycznych wyjazdów zagranicznych. Średni roczny wzrost popytu na podróże krajowych i turystycznych wyjazdów zagranicznych powinien kształtować się na poziomie 5%. Utrzymanie wysokiego tempa wzrostu wyjazdów krajowych będzie uzależnione podaży usług a w szczególności od poprawy jakości i rozbudowy infrastruktury krajowej. Szczególnym zagrożeniem dla jakości usług turystycznych w Polsce może być sezonowy odpływ najlepiej wykształconej kadry turystycznej do obsługi turystów w zagranicznych centrach turystycznych.

o) O wzroście aktywności turystycznej mieszkańców Polski w nadchodzących latach zdecyduje edukacja turystyczna dzieci i młodzieży, a także aktywność szkoły oraz kadry programowo-organizacyjnej działającej w środowisku młodzieży. Obserwowany spadek uczestnictwa dzieci i młodzieży, a szczególnie spadek uczestnictwa w wyjazdach zorganizowanych może stać się istotnym czynnikiem hamującym przyszły rozwój turystyki mieszkańców Polski.

p) Podstawowym czynnikiem rozwoju gospodarki turystycznej będzie modernizacja i rozbudowa bazy noclegowej oraz wybranych elementów infrastruktury towarzyszącej. Istotnym czynnikiem rozwoju powinna być też nowa, lepiej wykształcona kadra.

q) Prognozowany wzrost liczby podróży krajowych mieszkańców Polski oraz przyjazdów turystów zagranicznych powinien przyczynić się do wzrostu rentowności inwestycji w infrastrukturę turystyczną. Zakłada się, że opłacalność inwestycji kapitałowych w infrastrukturę turystyczną zbliży się do opłacalności inwestycji w inne sektory gospodarki. Zależy to jednak od rozbudowy towarzyszącej infrastruktury turystycznej oraz poprawy stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego w regionach atrakcyjnych turystycznie.

Charakterystyka przyjazdów turystycznych krajowych i zagranicznych w województwie zachodniopomorskim w 2004 roku2

W 2004 roku liczba przyjazdów Polaków do miejscowości położonych na terenie województwa zachodniopomorskiego wyniosła 2,6 mln (w 2003 roku – 3,6 mln). Połowa turystów przyjechała na 5 dni lub dłużej. Ponad 80% przyjazdów długookresowych i blisko 60% krótkookresowych zrealizowali goście spoza województwa. Najczęściej przyjeżdżali mieszkańcy wielkopolskiego, dolnośląskiego, pomorskiego i śląskiego; ponadto na długie pobyty – lubuskiego, łódzkiego i mazowieckiego, na krótkie – kujawsko-pomorskiego. Charakterystyczny dla województwa był najwyższy w Polsce udział długich przyjazdów typowo turystycznych i najniższy – odwiedzin u krewnych lub znajomych oraz przejazdów w celach służbowych. Udział tych ostatnich wśród krótkich pobytów należał do najwyższych. Liczbę przyjazdów turystyczno-wypoczynkowych oszacowano na 1,1 mln (2003 r. – 1,6 mln), z tego blisko 80% stanowiły pobyty co najmniej 5-dniowe. Udział długich pobytów zorganizowanych przez biura podróży należał do najwyższych w kraju. Częściej niż w innych województwach korzystano podczas długich pobytów z noclegów w obiektach indywidualnego zakwaterowania, rzadziej z gościnności rodziny lub znajomych. Udział noclegów w obiektach zbiorowego zakwaterowania podczas długich pobytów był jednym z najwyższych w kraju. Długie pobyty cechowała zdecydowana przewaga sezonu letniego; udziały krótkich pobytów latem i jesienią kształtowały się na tym samym poziomie, nieznacznie przewyższając pobyty wiosenne.

W 2004 roku Zachodniopomorskie przyjęło 0,9 mln turystów zagranicznych (2003 r. – 0,8 mln). Przeważali turyści z Niemiec. Inne najliczniej reprezentowane kraje to Łotwa, Ukraina, Szwecja i Estonia. Najczęstszym motywem przyjazdów były interesy (jeden z najwyższych udziałów w Polsce). Udział tranzytu był najwyższy w kraju, natomiast udziały typowej turystyki, odwiedzin u krewnych lub znajomych i zakupów należały do najniższych. Liczbę przyjazdów w celach turystyczno-wypoczynkowych oszacowano na 0,1 mln. Rzadziej niż do innych województw przyjeżdżały osoby deklarujące polskie pochodzenie. Przeciętne wydatki na osobę i na jeden dzień pobytu kształtowały się poniżej średniej, podobnie jak udział wydatków na noclegi i wyżywienie.

2 Turystyka polska w 2004 roku. Układ regionalny, Instytut Turystyki, Warszawa 2005, s. 141-144.

68


Zachodniopomorskie ma największą w Polsce bazę noclegową zbiorowego zakwaterowania (blisko 110 tys. miejsc noclegowych). W 2004 roku miało największą liczbę ośrodków wczasowych, ośrodków kolonijnych, pól biwakowych i zakładów uzdrowiskowych. Również pod względem liczby miejsc w tych obiektach zajmowało pierwsze miejsce (na polach biwakowych – drugie). Przeważała baza wczasowa – ponad 45% wszystkich miejsc w województwie. Inne rodzaje obiektów o największej liczbie miejsc to ośrodki kolonijne i wczasowe, zakłady uzdrowiskowe i hotele. Charakterystyczne dla województwa były duże obiekty hotelowe: średnia pojemność hotelu wynosiła ponad 120 miejsc. Województwo miało najwyższy w Polsce stopień wykorzystania miejsc noclegowych.

Turyści w obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania

Liczba osób korzystających 1503,4 tys., w tym turyści zagraniczni 429,7 tys.Liczba udzielonych noclegów 8888,4 tys., w tym turystom zagranicznym 1934,9 tys.

Liczba korzystających turystów zagranicznych z wybranych krajów (w tys. osób):

Niemcy 313,8 Dania 41,9 Szwecja 19,3 Holandia 8,1 Norwegia 5,1 Ukraina 4,7 Białoruś 3,6 Francja 3,6 Rosja 3,5 Pozostałe 26,1

Krajowy ruch turystyczny(przyjazdy co najmniej z jednym noclegiem)

Przyjazdy turystów krajowych do miejscowości położonych na terenie województwa 2,6 mln (miejsce w rankingu IX).

Krajowe przyjazdy długookresowe (5 i więcej dni) 1,3 mln (miejsce w rankingu V), w tym spoza województwa 1,0 mln (miejsce w rankingu V).

Krajowe przyjazdy krótkookresowe (2-4 dni) 1,3 mln (miejsce w rankingu XI), w tym spoza województwa 0,8 mln (miejsce w rankingu VII).

Charakterystyka krajowych przyjazdów długookresowych(obejmujących 5 dni i więcej)

Przyjazdy według celów Sezonowość przyjazdów

Turystyka, wypoczynek 67% Wiosna 10%Odwiedziny u krewnych, znajomych 22% Lato 71%Służbowe, interesy 1% Jesień 14%Inne 10% Zima 5%

Przyjazdy według wykorzystywanej bazy noclegowej

69


Obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania 43% Obiekty noclegowe indywidualnego zakwaterowania 16% Mieszkanie u krewnych, znajomych 32%Domek letniskowy na działce 2%Inne 7%

Przyjazdy według sposobów organizacji podróży Średnia długość pobytu

Biuro podróży 5% Liczba noclegów 10,0Zakład pracy, szkoła itp. 11%Samodzielnie 84%

Charakterystyka krajowych przyjazdów krótkookresowych(obejmujących 2-4 dni)

Przyjazdy według celów Sezonowość przyjazdów

Turystyka, wypoczynek 18% Wiosna 25%Odwiedziny u krewnych, znajomych 46% Lato 28%Służbowe, interesy 27% Jesień 28%Inne 9% Zima 19%

Przyjazdy według wykorzystywanej bazy noclegowej

Obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania 39% Obiekty noclegowe indywidualnego zakwaterowania 1% Mieszkanie u krewnych, znajomych 54%Domek letniskowy na działce 1%Inne 5%

Przyjazdy według sposobów organizacji podróży Średnia długość pobytu

Zakład pracy, szkoła, biuro podróży... 11% Liczba noclegów 1,8Samodzielnie 89%

Przyjazdy cudzoziemców

Przekroczenia granicy w kierunku do Polski na przejściach granicznych w województwie – 11871,6 tys. osób

Przekroczenia granicy według krajów (w tys. osób):

Niemcy 11511,8 Litwa 60,3 Szwecja 57,8 Dania 44,1Rosja 18,8Norwegia 18,5Łotwa 18,0Holandia 17,9 Estonia 15,6Pozostałe 108,8

70


Przyjazdy turystów zagranicznych

Przyjazdy turystów zagranicznych do miejscowości położonych na terenie województwa 0,9 mln (miejsce w rankingu VIII)

Udział przyjazdów turystów zagranicznych do województwa w zagranicznym ruchu przyjazdowym do Polski 6,5% (miejsce w rankingu VIII)

Przyjazdy turystów zagranicznych z wybranych krajów (dane szacunkowe w tys. osób):

Niemcy 370 Łotwa 180 Ukraina 60 Szwecja 60 Estonia 60 Białoruś 50 Rosja 50 Dania 40 Litwa 40 Pozostałe 30

Charakterystyka przyjazdów turystów zagranicznych

Przyjazdy według głównych celów

Turystyka, wypoczynek 13% Interesy 36% Odwiedziny u krewnych, znajomych 13% Zakupy 1%Tranzyt 31%Inne 6%

Przyjazdy według sposobów organizacji podróży Przyjazdy według długości pobytu

Biuro podróży 7% 1-3 noclegi 79%Częściowo biuro podróży 5% 4-7 noclegów 16%Samodzielnie 88% 8 noclegów i więcej 5%

Wydatki turystów zagranicznych

Średnie wydatki na osobę 141 USD Średnie wydatki na dzień 33 USDUdział wydatków na noclegi w wydatkach ogółem na osobę 29%Udział wydatków na wyżywienie w wydatkach ogółem na osobę 18%

Charakterystyka popytu turystycznego w województwie zachodniopomorskim w świetle przeprowadzonych badań ankietowych

Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez ZROT oraz Uniwersytet Szczeciński w miesiącach sierpień-wrzesień 2005 roku w wybranych placówkach usługowych województwa zachodniopomorskiego, skierowanych do konsumentów produktu turystycznego województwa

71


zachodniopomorskiego zostały przedstawione poniżej. Były to badania bezpośrednie, które objęły 384 turystów krajowych oraz 1199 turystów z Niemiec. Zastosowano metodę demoskopijną w formie kwestionariusza ankietowego.

Turyści krajowi przyjeżdżający do województwa zachodniopomorskiego, którzy uczestniczyli w badaniu ankietowych, pochodzą głównie z Wielkopolski, ale także z Mazowsza, Małopolski, Górnego i Dolnego Śląska, Lubuskiego, natomiast rzadziej z Podkarpacia, Lubelszczyzny i Łódzkiego. Badania wykazały brak turystów z Warmii i Mazur oraz Podlasia.

Analizując uzyskane wyniki badań należy stwierdzić, że największą grupą respondentów były osoby w wieku 35-49 lat (25,6%) wśród Polaków i 60-69 lat (38,4%) wśród Niemców, natomiast najmniejszą – w wieku do 24 lat (tylko 8,5% wśród Polaków i 2,9% wśród Niemców), co przedstawia wykres 6. Przeważająca grupa turystów krajowych przebywała w województwie zachodniopomorskim od 8 do 14 dni, z kolei Niemcy przyjeżdżali najczęściej na 4-7 dni (wykres 7). Dla 68,3% respondentów z Polski i 67,6% z Niemiec był to kolejny przyjazd w celach turystycznych do województwa zachodniopomorskiego (wykres 8).

0% 10% 20% 30% 40% 50%

16-24

25-34

35-49

50-59

60-69

pow. 70

PolacyNiemcy

Wykres 6. Struktura respondentów według grup wiekowychŹródło: opracowanie własne.

72


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

do 3 dni

4-7 dni

8-14 dni

więcej niż 14 dni

PolacyNiemcy

Wykres 7. Struktura respondentów według długości trwania pobytuŹródło: opracowanie własne.

32,40%

67,60%

31,70%

68,30%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

pierwsza wizyta

kolejna wizyta

PolacyNiemcy

Wykres 8. Struktura respondentów z podziałem na tych, którzy przyjechali po raz pierwszy i na tych, dla których jest to kolejna wizytaŹródło: opracowanie własne.

Badani turyści krajowi przyjeżdżając do województwa zachodniopomorskiego najczęściej korzystali ze środków transportu kolejowego (41,5%) oraz własnego samochodu (39%); w mniejszym stopniu do przyjazdu wykorzystywany był autokar (18,3%), a sporadycznie samolot (1,2%). W przypadku turystów z Niemiec zdecydowanie najwięcej przyjechało samochodem osobowym (54,2%) i autokarem (39,8%). Strukturę respondentów ze względu na rodzaj wykorzystywanego środka transportu przedstawia wykres 9.

73


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

samolot

samochód

pociąg

autokar

prom/statek

PolacyNiemcy

Wykres 9. Rodzaj wykorzystywanego środka transportuŹródło: opracowanie własne.

Dla respondentów krajowych przy wyborze województwa zachodniopomorskiego jako celu podróży turystycznej (wykres 10) najważniejsza była bliskość morza (81,7%), wypoczynek (68,3%), poprawa zdrowia (61%), walory przyrodnicze województwa (52,4%), wypoczynek aktywny i możliwości, jakie w tym zakresie daje województwo (45,1%) oraz zwiedzanie regionu (40,2%). Dla części respondentów ważne także były możliwość rozrywki (30,5%), zabytki i historia regionu (26,8%), znajomi i rodzina (20,7%), sprawy zawodowe (19,5%). Najmniejszy odsetek turystów polskich wskazało na imprezy kulturalne, podróże o charakterze sentymentalnym, wypoczynek na wsi oraz zakupy.

W przypadku turystów z Niemiec dominowały takie motywy przyjazdu, jak zwiedzanie regionu (96,8%), walory przyrodnicze (93,1%), wypoczynek (84,8%), zabytki i historia regionu (63,2%), a także wymieniano względy sentymentalne (43,6%), zakupy (30,3%), wypoczynek aktywny (20,1%). Najrzadziej wskazywano na znajomych i rodzinę, poprawę zdrowia, sprawy zawodowe, bliskość morza, możliwość rozrywki, imprezę kulturalną i wypoczynek na wsi.

74


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bliskość morza

Wypoczynek

Poprawa zdrowia

Walory przyrodnicze

Wypoczynek aktywny

Zwiedzanie regionu

Możliwość rozrywki

Zabytki/Historia regionu

Znajomi/rodzina

Sprawyzawodowe/służbowe

Podróż sentymentalna

Impreza kulturalna

Wypoczynek na wsi

Zakupy

PolacyNiemcy

Wykres 10. Motywy przyjazdu turystówŹródło: opracowanie własne.

Najistotniejszym źródłem informacji (wykres 11) o województwie zachodniopomorskim dla 31,7% turystów krajowych biorących w badaniu były ogólnopolskie strony internetowe, na których można znaleźć informacje o województwie, a także m.in. rodzina i znajomi (29,3%), organizator wyjazdu (25,6%), prasa, radio, telewizja (19,5%). W przypadku turystów z Niemiec także najczęściej wskazywano na ogólnopolskie strony internetowe (30,7%) oraz rodzinę i znajomych (22,1%). Bardzo małym zainteresowaniem cieszą się wśród badanych turystów strony internetowe zachodniopomorskich organizacji turystycznych (tylko 11% wskazań wśród Polaków i 1,5% wśród Niemców).

75


0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

media (prasa, radio, TV)

Internet - strony ogólnopolskie

Internet - strony zachodniopomorskie

organizator wyjazdu

przewodniki turystyczne

rodzina/znajomi

inne źródła

nie korzystałem z żadnego źródła

Polacy

Niemcy

Wykres 11. Źródła informacji o województwie zachodniopomorskimŹródło: opracowanie własne.

Ważnym źródłem informacji na temat produktu turystycznego województwa zachodniopomorskiego są odpowiedzi respondentów na pytanie dotyczące udogodnień, z których korzystają, i które są ważne dla nich w trakcie pobytu (wykres 12). Duża część turystów polskich wskazała na wycieczki po regionie (41,5%), atrakcje – muzea, galerie (30,5%), informację turystyczną (26,8%), rozrywkę i dostęp do basenów, szczególnie w części uzdrowiskowej województwa zachodniopomorskiego (po 23,2%) oraz ofertę kulinarną (21,9%). Mało ważne są usługi fitness, oferta edukacyjna, golf i usługi przewodnickie.

Z kolei turyści z Niemiec najczęściej wskazywali na wycieczki po regionie (40,9%), ofertę kulinarną (32,3%), informację turystyczną (30,8%) oraz muzea i galerie (30,5%).

0% 10% 20% 30% 40% 50%

wycieczki po regionie

muzea, galerie

informacja turystyczna

rozrywka

baseny

oferta kulinarna

rejsy statkiem/promem

imprezy

rowery

odnowa biologiczna

kajaki

usługi przewodnickie

fitness

golf

oferta edukacyjna

PolacyNiemcy

Wykres 12. Korzystanie z oferty usługowej województwa zachodniopomorskiego

76


Źródło: opracowanie własne.

Zdecydowana większość badanych turystów w trakcie pobytu w województwie zachodniopomorskim korzystała z turystycznych zakładów zakwaterowania zbiorowego, takich jak hotele, pensjonaty, ośrodki wczasowe (Polacy – 78%, Niemcy – 92,6%). Potrzeby noclegowe pozostałych respondentów zaspokajała oferta turystyczna kwater prywatnych. Strukturę respondentów ze względu na rodzaj zakwaterowania przedstawia wykres 13.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

turystycznezakłady

zakwaterowaniazbiorowego

kwateryprywatne

PolacyNiemcy

Wykres 13. Rodzaj wykorzystywanych obiektów noclegowychŹródło: opracowanie własne.

W przeprowadzonym badaniu turyści oceniali również stosunek jakości do ceny w odniesieniu do usług turystycznych (noclegowych, gastronomicznych, transportowych oraz towarzyszących pobytowi) (wykresy 14 i 15). W przypadku Polaków we wszystkich rodzajach badanych usług turystycznych przeważali ci, którzy określili ofertę usługową województwa zachodniopomorskiego za relatywnie drogą, w przeciwieństwie do Niemców, dla których poziom cenowy usług turystycznych był względnie niski.

77


0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

usługinoclegowe

usługigastronomiczne

usługitransportowe

usługitowarzyszące

relatywnie drogorelatywnie tanio

Wykres 14. Współczynnik jakość/cena dla elementów infrastruktury turystycznej wg PolakówŹródło: opracowanie własne.

0,00%10,00%20,00%30,00%40,00%50,00%60,00%70,00%80,00%90,00%

100,00%

usługi noclegowe usługigastronomiczne

usługitransportowe

usługitowarzyszące

relatywnie drogorelatywnie tanio

Wykres 15. Współczynnik jakość/cena dla elementów infrastruktury turystycznej wg NiemcówŹródło: opracowanie własne.

Produkt turystyczny województwa zachodniopomorskiego nie jest wolny od mankamentów i niedostatków, czyli elementów, które obniżają jego jakość (wykres 16). Większość turystów krajowych wskazała na zły stan dróg (51,2%), jako element infrastruktury turystycznej województwa zachodniopomorskiego, który ma istotny wpływ na postrzeganie produktu jako całości. Istotne są także zbyt wysokie ceny konsumowanych usług turystycznych (36,6%) oraz brak lub niewielka liczba imprez kulturalnych i sportowych (25,5%).

Turyści z Niemiec najczęściej, wśród słabych stron produktu turystycznego województwa zachodniopomorskiego, wymieniali złą pogodę (5%), brak poczucia bezpieczeństwa (3,4%), brak imprez kulturalnych i sportowych (2,8%) oraz brak możliwości atrakcyjnego spędzenia czasu (2,7%).

78


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

zły stan dróg

za wysokie ceny

brak imprez kulturalnych i sportowych

niewłaściwy stan sanitarny

długi czas dojazdu do miejsca docelowego

niezagospodarowanie wolnego czasu

zła pogoda

brak poczucia bezpieczeństwa

słaba znajomość języków obcych przez obsługę

niedostateczna informacja turystyczna

braki w bazie żywieniowej i towarzyszącej

PolacyNiemcy

Wykres 16. Struktura respondentów ze względu na mankamenty oferty turystycznej województwa zachodniopomorskiegoŹródło: opracowanie własne.

Kolejnym elementem ocenianym przez respondentów była jakość obsługi w punktach infrastruktury turystycznej. W przypadku turystów krajowych najwyżej została oceniona obsługa w bazie gastronomicznej, a najniżej w przypadku usług towarzyszących pobytowi (wykres 17). Turyści z Niemiec najwyżej ocenili obsługę w bazie gastronomicznej i noclegowej oraz w punktach informacji turystycznej, a najniżej w odniesieniu do usług transportowych (wykres 18).

0%

10%20%30%40%

50%60%70%80%

90%

Bazanoclegow a

Bazagastronomiczna

Informacjaturystyczna

Transportturystyczny

Usługitow arzyszące

źle

dobrze

Wykres 17. Ocena jakości obsługi turystycznej w poszczególnych punktach infrastruktury turystycznej województwa zachodniopomorskiego wg PolakówŹródło: opracowanie własne.

79


0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Bazanoclegow a

Bazagastronomiczna

Informacjaturystyczna

Transportturystyczny

Usługitow arzyszące

źledobrze

Wykres 18. Ocena jakości obsługi turystycznej w poszczególnych punktach infrastruktury turystycznej województwa zachodniopomorskiego wg NiemcówŹródło: opracowanie własne.

Najsilniejsza strona oferty turystycznej województwa zachodniopomorskiego (wykres 19) to według respondentów krajowych przede wszystkim plaża i morze (72%), czysta przyroda (56,1%) i walory krajobrazowe (42,7%), a najsłabszą stroną są wysokie ceny usług i towarów, małe zróżnicowanie oferty turystycznej oraz niewielka ilość atrakcji kulturowych. Z kolei turyści z Niemiec wśród silnych stron oferty turystycznej wskazywali najczęściej na czystą przyrodę (62,2%), dobrą ofertę kulinarną (60,5%), walory krajobrazowe (53,9%) i gościnność mieszkańców (41,5%), najrzadziej wymieniali zróżnicowanie oferty turystycznej i położenie.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

plaża/morze

czysta przyroda

krajobraz/pejzaż regionu

położenie

walory uzdrowiskowe/zdrowotne

dobra kuchnia

mieszkańcy/gościnność

jakość obsługi

atrakcje kulturowe

zróżnicowana oferta

niskie ceny

PolacyNiemcy

Wykres 19. Silne strony oferty turystycznej województwa zachodniopomorskiego wg respondentówŹródło: opracowanie własne.

Prawie wszyscy turyści, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym wskazali na możliwość powrotu do regionu zachodniopomorskiego w najbliższym czasie.

Przedstawione wyniki badań pozwalają na sformułowanie następujących wniosków:

80


1. Badani turyści krajowi to głównie mieszkańcy Wielkopolski, w różnym wieku z przeważającymi osobami w wieku między 25 a 34 lata, którzy w zdecydowanej większości przyjechali do województwa zachodniopomorskiego dwoma dominującymi środkami transportu: pociągiem i samochodem własnym. Średni czas pobytu turystów do okres od 8 do 14 dni. Dla większości respondentów jest to kolejna wizyta. Dominującym rodzajem zakwaterowania są turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego.

2. Turyści z Niemiec to głównie osoby w przedziale wiekowym 50-69, które przyjechały środkami transportu samochodowego, na pobyt do 7 dni, najczęściej w turystycznych zakładach zakwaterowania zbiorowego. Dla większości tej grupy turystów jest to kolejna wizyta.

3. Respondenci krajowi za najważniejsze cele przyjazdu do województwa zachodniopomorskiego uznali bliskość morza oraz wypoczynek i poprawę zdrowia. Ten ostatni postulat wynikał z dostępności walorów uzdrowiskowych na terenie województwa.

4. Dla turystów z Niemiec najważniejszymi motywami przyjazdu były: zwiedzanie regionu, walory przyrodnicze i wypoczynek.

5. Badania pokazały, że dla wielu turystów z obu krajów ważnym źródłem informacji o województwie zachodniopomorskim i jego produkcie turystycznym jest Internet ze stronami ogólnopolskimi, a także wiedza pozyskana od rodziny i znajomych. W przypadku Polaków także często wskazywano na organizatora wyjazdu turystycznego.

6. Respondenci w trakcie badań ankietowych odpowiadali również na pytania odnośnie udogodnień, z których korzystali w trakcie pobytu turystycznego w województwie zachodniopomorskim. Najczęstszym udogodnieniem dla turystów krajowych, jak i niemieckich były wycieczki po regionie. Wskazywano również na muzea, galerie i informację turystyczną, natomiast turyści niemieccy dodatkowo zwracali uwagę na ofertę kulinarną. Najmniejszym zainteresowaniem cieszyły się fitness, golf oraz edukacja.

7. Oceniając stosunek jakości do ceny, w odniesieniu do poszczególnych usług turystycznych, respondenci krajowi, w przeciwieństwie do gości z Niemiec, uznali je za relatywnie drogie; jako najdroższe wskazali inne uzupełniające usługi, takie jak transport do i wewnątrz województwa.

8. Według respondentów krajowych, zwłaszcza tych zmotoryzowanych, największym mankamentem produktu turystycznego województwa zachodniopomorskiego jest zły stan dróg, wysokie ceny i brak interesujących imprez turystycznych. Opinie te wskazują na widoczne niedostatki w poziomie rozwoju infrastruktury drogowej województwa, a także ograniczoną ofertę w zakresie zagospodarowania czasu wolnego. Z kolei dla turystów z Niemiec najsłabszą stroną są niekorzystne warunki pogodowe oraz niski stopień bezpieczeństwa.

9. W przypadku turystów krajowych poziom obsługi turystycznej najlepiej został oceniony w bazie gastronomicznej i punktach informacji turystycznej, a najniżej w przypadku usług towarzyszących pobytowi. Goście z Niemiec natomiast, najwyżej ocenili obsługę w bazie gastronomicznej, noclegowej i w punktach informacji turystycznej, a najniżej w odniesieniu do usług transportowych.

10. Według badanych turystów krajowych największym atutem województwa jest plaża i morze, czysta przyroda oraz walory krajobrazowe, z kolei dla turystów z Niemiec – czysta przyroda, dobra oferta kulinarna, walory krajobrazowe i gościnność mieszkańców regionu.

Reasumując należy stwierdzić, że generalnie jakość świadczonych usług turystycznych w regionie zachodniopomorskim została oceniona przez turystów polskich, jak i niemieckich jako dobra, zwłaszcza w odniesieniu do bazy noclegowej i gastronomicznej, a także punktów informacji turystycznej.

81


2. Identyfikacja produktów markowych Regionu

W toku prowadzonych analiz wyodrębniono obszary „produktowe” uznane za najbardziej atrakcyjne i perspektywiczne ze względu na potencjał turystyczny Województwa oraz przewidywane trendy rynkowe.Produkty i obszary produktów markowych zostały pogrupowane wg trzystopniowej hierarchii, określonej na podstawie możliwości stworzenia produktów markowych oraz poprawie konkurencyjności Województwa (w tym poprzez wpływ na wzrost gospodarczy).Do pierwszej grupy – określonej jako strategiczna zostały zaliczone następujące produkty i obszary produktowe:

Turystyka rekreacyjno-wypoczynkowa (nadmorska i pojezierna).

Turystka uzdrowiskowa i zdrowotna. Turystyka aktywna i specjalistyczna (aktywna: turystyka

piesza i rowerowa oraz turystyka wodna – żeglarstwo, kajakarstwo; specjalistyczna: turystyka konna, golf, myślistwo, wędkarstwo).

Turystyka kulturowa (weekendowa, objazdowa, poznawcza, kulturalna, archeologia edukacyjna).

Druga grupa produktów, określonych jako istotne dla rozwoju turystycznej funkcji Województwa to: Turystyka przygraniczna (tranzytowa, handlowa, weekendowa, żegluga

pasażerska, rejsy jachtowe, wycieczki promowe, loty samolotami turystycznymi, itd.).

Turystyka biznesowa i handlowa ( konferencyjna, szkoleniowa, incentive, targowa).

Turystyka na terenach wiejskich (agroturystyka, eko-farmy, gospodarstwa specjalistyczne turystyki specjalistycznej oraz zintegrowane obszary agroturystyczne).

Trzecia grupa produktów pełniących funkcję wspomagającą lub określanych jako grupa produktów przyszłościowych to:

Ekoturystyka (w tym hobbystyczno-ekologiczna, ornitologiczna, fotołowy) Turystyka edukacyjna Turystyka kolonijna i młodzieżowa (obozy młodzieżowe, zielone szkoły, resocjalizacja

„trudnej młodzieży”, integracja i międzynarodowa wymiana młodzieży) Turystyka sportowa (uczestnictwo w zawodach sportowych, zgrupowaniach, obozach

treningowych) Turystyka niepełnosprawnych Turystyka niekonwencjonalna

Decydujące znaczenie dla konkurencyjności turystycznej Województwa odegra rozwój i promowanie grupy produktów strategicznych.

82


Na tych polach istnieje potrzeba koncentracji środków i intensyfikacja planowanych działań. Pozwoli to na optymalizację efektów w wyznaczonym horyzoncie czasowym realizacji programu (I etap do 2006, oraz wskazania ogólne do 2015).Istnieje potrzeba optymalizacji i poszerzenia oferty produktowej, ale także rozwoju infrastruktury, poprawy jakości świadczonych usług oraz realizacji celów i zadań paraturystycznych mających istotny wpływ na konkurencyjność turystyki w Regionie jak bezpieczeństwo, dostępność komunikacyjna, itp.Rozwinięcie silnych produktów markowych wpłynie na realizację trzeciego celu strategicznego zapisanego w Strategii (poprawę konkurencyjności Województwa Zachodniopomorskiego) poprzez bezpośredni wpływ na realizację celu pośredniego „rozwój funkcji turystyczno-uzdrowiskowej”.Poniżej zostały przedstawione główne silne strony oraz wyróżniki strategicznych grup produktów turystyki (produktów) uznanych za strategiczne w rozwoju turystyki Województwa Zachodniopomorskiego.

Tabela 17 Czynniki decydujące o konkurencyjności rozwoju markowych produktów turystycznych Województwa Zachodniopomorskiego

Lp.

Obszar produktów markowych

Elementy warunkujący budowę produktu markowego

1 Turystyka aktywna i specjalistyczna

Ogromne możliwości rozwoju turystyki wodnej (pojezierza, linia morska, szlaki kajakowe), rozwinięta sieć szlaków i ścieżek rowerowych w województwie, polskie centrum golfa, uznane ośrodki hippiki, najatrakcyjniejsze w kraju tereny łowne (myślistwo oraz wędkarstwo).

2 Turystka uzdrowiskowa i zdrowotna

Tradycje i historia przedwojennych uzdrowisk, kurortów, najważniejsze krajowe ośrodki uzdrowiskowe z cechami klimatu morskiego i nadmorskiego.

4 Turystyka wypoczynkowa (nadmorska i pojezierna)

Ponad 185 kilometrowy pas morskiej linii brzegowej umożliwiający rekreację plażową.

5 Turystyka miejska i kulturowa (weekendowa, krajoznawcza, poznawcza)

Sąsiedztwo dwóch kluczowych ośrodków turystyki miejskiej i kulturowej (walory historyczne, poznawcze) Szczecina i Stargardu Szczecińskiego, koncentracja atrakcji w promieniu 50 km (jez. Szmaragdowe, park dendrologiczny w Glinnej, Kołbacz).Szlaki tematyczne łączące historyczne miejscowości o istotnych walorach poznawczych i zabytkowych (np. szlak Cysterski, hanzeatycki, solny).

Źródło: opracowanie własne PART S.A.

Analiza głównych silnych stron i potencjalnych efektów związanych z rozwojem poszczególnych grup turystyki, wskazuje na istotne możliwości zwiększenia ich konkurencyjności poprzez zaplanowany i skoordynowany system zadań i działań. W przypadku produktów uznanych za istotne dla rozwoju Województwa (turystyka przygraniczna i morska, turystyka biznesowa, turystyka na terenach wiejskich, w tym agroturystyka), środki i działania powinny skupiać się na takich działaniach i zadaniach, które zapewnią transformację tych produktów w kierunku rozwiązań mogących konkurować na rynku krajowym i europejskim. Główne założenia planowania rozwoju poszczególnych grup produktowych w ramach opracowania programu to:

Konieczność dopasowania produktów do specyficznych potrzeb docelowych grup turystów. Współpraca regionalna przy planowaniu i realizacji programu, w tym uwzględnienie

oczekiwań mieszkańców, gestorów bazy turystycznej, organizacji i sieci turystycznych, czy władz samorządowych.

Korelacja z celami i zadaniami wytyczonymi w Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2015.

Realizm ekonomiczny proponowanych rozwiązań – propozycje powinny odpowiadać możliwościom ich sfinansowania przez województwo (z uwzględnieniem zewnętrznych źródeł w tym np. środków z funduszy unijnych).

83


Konieczność wspierania tworzenia i promowania regionalnych oraz lokalnych inicjatyw turystycznych, (w tym produktów, pakietów usług) z uwzględnieniem specyfiki i potencjału walorów turystycznego obszaru, założeń dla rozwoju produktów Województwa.

Produkty markowe Województwa powinny stanowić koło napędowe dla rozwoju lokalnych inicjatyw (produktów, programów, usług) i rozwiązań w zakresie turystyki. Rozwój usług lokalnych w sektorze gospodarki turystycznej wspomaga rozwiązanie problemu bezrobocia, a także niedostatecznego zagospodarowania turystycznego szczególnie na terenach wiejskich, pojezierzy oraz istotnych dla dziedzictwa kulturowo-historycznego. Możliwości stworzenia markowych produktów lokalnych oraz markowych usług turystycznych zostały przedstawione na poniższym schemacie.

Rysunek 15 Schemat programowania rozwoju produktów markowych i marek lokalnych Województwa (papier)


2.1. Turystyka aktywna i specjalistycznaSiłą Województwa Zachodniopomorskiego w rozwoju turystyki aktywnej i specjalistycznej jest różnorodność walorów naturalnych oraz ich położenie geograficzne, a także walory dziedzictwa kulturowego Regionu.Ze względu na różnorodność form turystyki aktywnej możliwych do uprawiania w Regionie, skoncentrowano się na formach, które ze względu na posiadany potencjał Województwa uznano za najbardziej istotne z punktu widzenia tworzenia wizerunku Województwa oraz budowania jego przewagi konkurencyjnej.

84

Autorskie, oryginalne inicjatywy, pomysły wykorzystujące potencjał i specyfikę turystyczną obszaru w tym walory naturalne, położenie, kulturę, tradycję, historię, czynnik ludzki, np. „Miodowy Miesiąc”- regionalny program Pojezierza Drawskiego oraz „Wyprawa po złote runo” jako projekt edukacyjny w ramach programu.

Marki Lokalne„Programy budowy marek lokalnych”

Produkty Markowe Województwa(programy rozwoju)

Lokalne inicjatywy:

UsługiOferty

Pakiety ImprezyProcesy

Infrastruktura markowa

Tworzenie programów rozwoju produktów markowych dla gmin, związków gmin

np. Połczyn Zdrój „Kurort z Duszą”Trzebiatów - Mrzeżyno „Pogodne

Wybrzeże”

Efekt synergiiwykorzystanie możliwości jakie stwarza Program Rozwoju Turystyki Województwa

Programy lokalne powinny określać obszary aktywności, zawierać propozycje i rekomendacje rozwiązań w Regionie.

LOT’yLokalne Organizacje Turystyczne

ROT (ZROT)Regionalna Organizacja Turystyczna


Formy turystyki aktywnej i specjalistycznej zostały podzielone na trzy grupy, z czego większość zaliczana jest do form turystyki specjalistycznej3. Przedstawiony poniżej podział pozwoli na skuteczniejszą ich organizację oraz zaplanowanie wspólnych działań i zadań w zakresie rozwoju i poprawy konkurencyjności rynkowej. Formami turystyki aktywnej i specjalistycznej preferowanymi do rozwoju w Województwie są: Turystyka piesza i rowerowa. Turystyka wodna. Turystyka specjalistyczna obejmująca takie dziedziny aktywności, jak:

- turystyka konna,- golf4,- myślistwo,- wędkarstwo.- sportowa

Tabela 18 Części wspólne form turystyki aktywnej i specjalistycznej

Forma turystyki

Zaangażowani Ruchliwość przestrzenna

Sprzęt turystyczny

Zespołowość

Wysoka specjalizacja5psychicz

nefizyczne

Piesza i rowerowa

X X X X -/X -

Wodna X X X X -/X -/XKonna X X X X -/X XGolf X X X X -/X XMyślistwo X X X X -/X XWędkarstwo -/X X -/X X -/X X

Źródło: Opracowanie PART S.A. na postawie: Kompendium wiedzy o turystyce (Praca zbiorowa pod redakcją G. Gołębskiego, WN PWN, Warszawa 2002); Turystyka specjalistyczna (T. Łobożewicz R. Kogut, Warszawa 1997); Organizacja turystyki (H. Borne, A. Doliński, WSiP, Warszawa 1998).

Legenda: (X) - tak; (-/X) - nie koniecznie; (-) - nie

2.1.1. Turystyka piesza oraz rowerowa

Województwo Zachodniopomorskie posiada niezwykle atrakcyjne warunki do rozwoju turystyki pieszej oraz rowerowej. Składają się na to: bogactwo walorów naturalnych Regionu, ukształtowanie terenu, położenie geograficzne oraz bogata tradycja i historia Regionu. Produktem turystyki pieszej i rowerowej, najbardziej popularnym, są właśnie trasy wykorzystujące tematykę przyrodniczą i historyczną regionu.

Zaplecze i potencjał produktuszlaki piesze

3 Warto zaznaczyć, że używa się zamiennie nazw turystyka specjalistyczna i turystyka specjalistyczna (Kompendium wiedzy o turystyce, Praca zbiorowa pod redakcją G. Gołębskiego, WN PWN, Warszawa 2002)4 Dotyczy wersji golfa trawiastego na polach 9-cio lub 18-to dołowych.5 Oceny dokonano bez uwzględnienia form edukacyjnych uprawniania wymienionych rodzajów turystyki.

85


Łączna ilość szlaków pieszych w Województwie Zachodniopomorskim to 108 szlaków oznakowanych. Łączna długość szlaków w Województwie Zachodniopomorskim wynosi 3098 km. Opiekę nad szlakami sprawują

- Oddział Zachodniopomorski PTTK w Szczecinie (teren dawnego woj. szczecińskiego oraz powiaty: Choszczno i Myślibórz),

- Oddział PTTK w Koszalinie (teren b. woj. koszalińskiego oraz powiaty: Wałcz i Sławno). Część prac wykonują także znakarze z Oddziału PTTK w Drawsku Pomorskim.

Część prac wykonują także znakarze z Oddziału PTTK w Drawsku Pomorskim.Przez Województwo Zachodniopomorskie przechodzi Europejski Pieszy Szlak Dalekobieżny. E-9 (Świnoujście – Jarosławiec).Najwięcej szlaków pieszych skupionych jest:

- w okolicach Szczecina (Puszcza Bukowa i Puszcza Wkrzańska),- w okolicach Koszalina- na wyspie Wolin- na Pojezierzu Drawskim- na Pojezierzu Wałeckim- w Dorzeczu Parsęty- w rejonie Chojny i Cedyni

Obserwuje się na terenie Województwa przypadki wytyczenia przez samorządy własnych szlaków i ścieżek dydaktycznych oraz spacerowych, oznaczonych w terenie znakami używanymi przez PTTK. Wprowadza to zamęt w sieci znakowanych szlaków turystycznych w Polsce. Nie ma ich w centralnej ewidencji, stąd z reguły nie wiedzą o nich autorzy przewodników i map turystycznych. Często są one malowane niezgodnie z instrukcją znakarską obowiązującą na terenie całego kraju.

szlaki roweroweNa terenie Województwa istnieje wiele szlaków rowerowych o łącznej długości ponad 1300 km ( w tym 800 km szlaków oznakowanych przez PTTK). Szlaki te tylko w części tworzą sieć, łącząc się ze sobą, co zapewnienia turyście ciągłość trasy oraz umożliwia swobodnego przemieszczania się rowerem po obszarze części Województwa.Szlaki tworzone są przez lokalne władze samorządowe, które bardzo często kontaktują się z Regionalnym Oddziałem PTTK Szczecin w zakresie przebiegu szlaków i prawidłowego oznakowania. Szlaki na terenie Województwa najczęściej mają charakter pętli. Nie wszystkie szlaki są również odpowiednio znakowane. Poniżej wymieniono znakowane szlaki rowerowe6 istniejące w ewidencji PTTK:

Nadmorski Międzynarodowy Szlak Rowerowy R 10 – długość szlaku 252 km.Świnoujście ( przejście graniczne) – Las Międzyzdrojski – Międzyzdroje – Woliński Park Narodowy – Kołczewo – Międzywodzie – Dziwnów – Pobierowo – Trzęsacz – Pogorzelica – Trzebiatów – Nowielice – Roby – Mrzeżyno – Dźwirzyno – Kołobrzeg – Ustronie Morskie – Sarbinowo – Chłopy – Mielno – Osieki – Iwięcino – Bukowo Morskie – Żukowo Morskie – Darłowo – Jarosławiec – Łącko – Zaleskie

Region przygraniczny wzdłuż Odry

6 Na podstawie danych otrzymanych przez PTTK Regionalny Oddział Szczecin.

86


Międzynarodowy Szlak „Wokół Zalewu Szczecińskiego” R 66 ( szlak pętlowy) – długość szlaku po stronie polskiej ok. 200 kmŚwinoujście ( przejście graniczne) – Przytór – Międzyzdroje – Wapnica – Lubin – Wolin – Recław – Jarszewko – Stepnica – Kąty - Goleniów - Rórzyca – Kliniska – Załom – Szczecin – Pilchowo – Tanowo – Tatynia – Jasienica – Trzebierz – Nowe WarpnoSzlak jest obecnie w pewnych odcinkach nieprzejezdny. Brakujące odcinki wystepują na terenie powiatu Police, Miasta Szczecin, Gminy Goleniów, Gminy Wolin, Miasta Świnoujście. Planowana realizacja szlaku zostanie zakończona ok. 2008 roku.

Pętla ta będzie funkcjonować w ramach trasy nr 10 wokół Morza Bałtyckiego (zgodnie z propozycją EuroVelo – europejskiej sieci tras rowerowych)Ideą tego projektu jest zrównoważony rozwój (alternatywa dla mechanicznych środków transportowych) zgodny z Agendą 21, której sygnatariuszem jest Polska.

Dalekobieżny transgraniczny szlak rowerowy „ Zielona Odra” – kolor zielony –długość szlaku 156 km.Szczecin – Stare Brynki – Ząbkowice – Gryfino – Krajnik – Marwice – Widuchowa – Ognica – Krajnik Dolny – Krajnik Górny – Zatoń Dolna – Piasek Bielinek – Lubiechów Dolny – Cedynia – osinów Dolny – Stary Kostrzynek – Siekierki – Gozdowice – Czelin – Kłosów – Namyślin – Szumiłowo (Kostrzyn)

Szlaki Powiatu Polickiego Puszcza Wkrzańska ( szlak pętlowy) – kolor czerwony – długość szlaku 100 km.

Szczecin Głębokie – Wołczkowo – Dobra Szczecińska – Buk – Stolec – rezerwat Świdwie - Zalesie – Dobieszczyn – Nowe Warpno – Karszno – Warnołęka – Brzózki – Trzebież Szczecinska – Uniemyśl – Niekłęczyca – Jasienica – Tatynia – Trzeszczyn – Police – Siedlice – Leśno Górne – Pilchowo – Szczecin Głębokie

Szlak kościołów Wiejskich Gminy Kołbaskowo – kolor zielony – długość szlaku ok. 50 km.Rejon przejścia granicznego Bobolin/Schwennenz – Bobolin – Warnin – Barnisław - Smolęcin –Kołbaskowo – Rosówek – Kamieniec - Pargowo – Kamieniec – Moczydły – Kołbaskowo – Siadło Górne – Siadło Dolne – Kurów – Przecław – Warzymice – Będargowo – Stobno – Szczecin granice miasta

Szlak Parków i Pomników Przyrody Powiatu Police – kolor czarny – długość szlaku 22,5 km.I etap: Bobolin – Koscino – Dołuje – Wąwolnica – Dobra Szczecińska – Grzepnica – Węgornik – Punkt obserwacyjny rezerwatu ŚwidwieII etap planowany do realizacji w roku 2006: Punkt obserwacyjny Rezerwatu Świdwie – Tanowo – Nowa Jasienica – Drogoradz – Trzebież.

Rejon Stowarzyszenia Gmin Pomorza Środkowego Szlak Pałaców – kolor niebieski – długość 75,0 km.

Mostowo – Rosnowo – Niedalino – Strzekęcino – Golica – Bardzlino – Nosowo – Parsowo – Warnino – Wierzchomino – Dobrzyca – Borkowice – Śmiechów – Gąski (Latarnia).

Szlak Gotów – kolor zielony – długość 20,0 km. Lubiatowo – Wyszebórz – Wyszewo – Mostowo – Rez. Arch. „Kamienne Kręgi”.

Szlak Łącznikowy – zielony – długość 13,0 km.Koszalin – Stare Bielice – Cieszyn – Chłopy – Parnowo – Popowo – Wierzchomino.

87


Szlak Nadmorski – kolor czerwony – długość 45,0 km.Pleśna – Gąski (Latarnia) – Sarbinowo – Chłopy – Mielno – Strzeżenice – Dobiesławiec – Mścice – Jamno – Łabusz – Osieki Kosz. – Rzepkowo – Iwięcino – Bielkowo.

Szlak „Trasa Słoneczna” – kolor czerwony – długość 52,0 km.Manowo – Niedalino – Zacisze – Manowo.

Szlak jeziorny – kolor niebieski – długość 9,0 km.Lubiatowo – Jezioro Kąpielowe.

Szlak Łącznikowy – kolor żółty – długość 3,50 km.Koszalin – Elektrownia Jamno.

Szlaki rowerowe na terenie Stowarzyszenia Gmin Pomorza Srodkowego wymagaja konserwacji.

Rejon Goleniowa Szlak „Gminne Krajobrazy” – kolor czerwony – długość 20,0 km.

Goleniów – Żdżary – Łaniewo – Krępsko – Drzewo Pokoju – Żdżarska Łąka – Goleniów. Szlak – kolor zielony – długość 21,0 km.

Goleniów – Góra Dzwonów – Łęsko – Bącznik – Bolechowo – Goleniów. Szlak „Przez Górę dzwonów do Lipy Anna” – kolor niebieski – długość 31,0 km.

Goleniów – Góra Dzwonów – Łęsko – Lipa „Anna” – Kliniska – Rurzyca – Goleniów. Szlak – kolor pomarańczowy – długość 31,0 km.

Goleniów – „Rozdroże pod Wiaduktem” – Warcisławskie Zakole – Lubczyna – Borzysławiec – Komarowo – Łozienica – Goleniów.

Szlak „Do Króleweskiego Źródła” – kolor żółty – długość 16,0 km. ( niewłaściwe oznakowanie szlaku)Goleniów – Zabrodzie – Podańsko – Goleniów.

Szlak „Do Króla Puszczy” – kolor brązowy – długość 24,0 km. ( niewłaściwe oznakowanie szlaku)Goleniów – Marszewo – „Dąb Pańszczyźniany” – Dolina Gowienicy – Burowo – Mosty – Goleniów.

Szlak „Równina Nowogardzka” – kolor czerwony – długość 122 km7.Nowogard – Karsk – Ogorzele – Strzelewo – Węgorza – Bodzęcin – Krzywice – Osina – Przypólsko – Burowo – Maciejowo – Jarosławki – Maszewo – Godowo – Debice – Bagna – Wojtaszyce – Krzemienna – Dobra – Nowogardzka – Rogowo – Bieniczki – Osowo – Wierzbięcin – Kulice – Jarchlino – Konarzewo – Maszkowo – Lestkowo – Miętno – Nowogard.

W 2006 planowane jest połączenie szlaku „Równina Nowogardzka” ze Szlakami „Gryfland”( 8 km łącznika ) oraz ze szlakiem R 66 „Dookoła Zalewu Szczecińskiego” na odcinku do Łożnicy ( 20 km łącznika). Będzie również realizowana korekta przebiegu szlaku na terenie gminy Dobra. Szlak będzie poprowadzony z Bieniczek bezpośrednio do Dobrej Nowogardzkiej.

Sieć szlaków rowerowych „Gryfland” w powiecie gryfickim Szlak główny – kolor zielony ( szlak liniowy) – długość 53,50 km.

7 uwaga: Szlak ten wykonała kadra znakarzy kolarskich szlaków regionalnego Oddziału szczecińskiego PTTK im. Stefana Kaczmarka w Szczecinie (na zlecenie porozumienia gmin).

88


Płoty - Krężel – Waniorowo – Baszewice – Trzygłów – Brodniki – Gryfice – Niedładź – Rusinowo – Przybiernówko – Grądy – Modlimowo – Cerkwica – Gosławice – Karnice – Dreżewo – Trzęsacz – Rewal - Niechorze

„Szlak wschodni” – kolor czerwony (szlak liniowy) – długość 50 kmTrzebiatów – Jaromin – Siemidarżno – Uniestowo – Dargosław - Mostowo – Stzrykocin – Kiełpino – Brojce – Tąpały - Przybiernowo – Lubiszewo – Gryfice

„Szlak łącznikowy” – kolor czarny (szlak liniowy) – długość 22,5 kmBrojce – Pruszcz – rzeka Rega – Borzęcin – Górzyca – Otok – Zacisze – Węgorzyn – Trzeszyn – Cerkwica

Szlaki rowerowe Gminy Barlinek „Barlinecki” – kolor czerwony – długość szlaku 42,30 km

Przelewice Ogród Dendrologiczny – Topolinek – Laskowo – Równo – Laskówko – Niepołęko – Barlinek - Leśnictwo Okno – Leśnictwo Moczydło – Lipy ( połączenie ze szlakami woj. lubuskiego)

„Szlak zachodni” – kolor niebieski – długość szlaku 39,70 kmRezerwat „Debina”( połączenie ze szlakami woj. lubuskiego) – Karsko – Rychnów – Dzikowo – Strzepie – Dziedzice – Leśnictwo Zieleniec, Jarząbki – Podlesice – Ślazowo – Ogród Dendrologiczny w Przelewicach

Szlaki w okolicach Czaplinka

Lobeliowe Jeziora - kolor czarny - długość 33,3 km Czaplinek – Łąka – Stare Kaleńsko – Jez. Krzemno – Jez.Ciemniak – Pławno – Jez Krzemienko – Psie Głowy – Byszkowo – Trzciniec – Broczyno – Czaplinek

Dobrzyca - kolor zielony – długość 45,1 km Czaplinek – Czarne Małe – Ostroróg – Nobliny – Jeziorna – Motarzewo – Machliny – Psie Głowy – Czaplinek

Szlaki w okolicach Barwic

Górna Dębnica - kolor zielony (żółty prostokąt pod czarną sylwetką na białym tle) - długość 40km Barwice - Przybkówko – Jezioro Dębno – Gwiazdowo – Chłopowo – Polne - Czarne Wielkie – Stare Gonne – Nowe Koprzywno – Parchlino – Barwice

Wzgórza Nad Parsętą kolor czerwony (żółty prostokąt pod czarną sylwetką na białym tle) - długość 33,2 km Barwice – Ostropole – Chwalimki – Stary Chwalim – Ostrowąsy –Sulikowo – Barwice

Szlaki w okolicach Szczecinka

Szczecineckie Jeziora - kolor czerwony, długość 65,1 km Szczecinek – Bugno – Gałowo – Trzcinno – Spore – Stępień – Drężno – Orawka – Stare Wierzchowo – Wierzchowo – Trzebiechowo – Kusowo – Dalęcino – Trzesieka – Szczecinek

89


Dolina Parsęty - kolor zielony - długość 51,1 km Szczecinek – Trzesieka – Parsęcko – Radsomyśl – Nowy Chwalim – Chwaalimki – Jeziorki- Juchowo – Kądzielnia – Kucharowo – Mosina – Świątki – Szczecinek

Zaczarowane Pejzaże - kolor żółty, długość 51,7 km Szczecinek – Świątki – Sitno – Dziki – Turowo – Wilcze Laski - Lotyń – Drzewice – Wojnowo – Drawień – Żółtnica – Buczek – Czarnobór – Szczecinek

Dookoła jeziora Trzesiecko - kolor niebieski, długość 14,5 km

Nizica - kolor czarny, długość 42,2 km Szczecinek –Świątki – Jelenino – Przyjezierze – Jeleń – Ciemino – Kądzielnia – Kucharowo – Mosina – Trzesieka – Szczecinek

Szlaki okolic Bornego Sulinowa

Kraina odwróconego krzyża - kolor niebieski - długość 29,2 km Borne Sulinowo – Starowice – Jeziorna – Ostroróg – Nobliny – Liszkowo - Borne Sulinowo

Kraina małych jezior - kolor czarny - długość 42,8 km Borne Sulinowo – Łubowo – Rakowo – Jez. Komorze – Okole – Strzeszyn – Międzylesie – Piława – Dąbrowica - Borne Sulinowo

Nad Jez. Ciemino - kolor czerwony - długość 52,8 km Borne Sulinowo – Jelonek – Przyjezierze – Grabino – Jez. Ciemino – Kucharowo – Juchowo – Łączno – Jez. Ciemino – Ciemino – Jez. Śmiadowo - Krągi - Borne Sulinowo

Szlaki okolic Białego Boru

Bobięcińskie Góry - kolor czarny - długość 42,6 km Biały Bór – Kaliska – Kołtki – Cybulin – Jez. Iłowatka – Gołogóra – Drzewiany – Goleszany – Sępolno Wielkie – Cieszęcino – Jez. Łobez – Biały Bór

Ukryte Jezioro - kolor niebieski - długość 34,1 km Biały Bór – Jez. Bielsko – Trzmielewo – Drzonowo – Stępień – Drężno – Kazimierz – Biskupice - Biały Bór

Szlaki okolic Łobza

Zabytkowe Kościoły Wiejskie - kolor żółty - długość 34,2 km Łobez - Bonin - Cianowo - Zajezierze - Zagórzyce - Wysiedle - Suliszewice - Łobez

Pomniki i Rezerwaty Przyrody - kolor zielony - długość 41 km Łobez - Unimie - Zachełmie - Meszne - Strzmiele - jez. Piaski - Karnice - Karwowo - jez. Chełm - Łobez

Doliny Rzeki Regi - kolor niebieski - długość 29,1 km Łobez - Przyborze - jez. Karwowo - Karwowo - Smorawina - rzeka Mielnica - jezioro Chełm - Łobez

90


W najbliższym czasie planowana jest realizacja systemu szlaków rowerowych na terenie Gminy Dębno – 4 szlaki o łącznej długości ok. 140 km oraz ok. 1000 km szlaków na terenie Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty.

W roku 2005 opracowana została na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Koncepcja tras rowerowych w województwie zachodniopomorskim – Trasy krajowe i regionalne. W opracowaniu tym zaproponowane zostały do realizacji następujące szlaki rowerowe:

Szlak Solny – projektowana długość szlaku 149,40 kmKołobrzeg – Budzistowo – Czernin – Włościbórz – Kłopotowo – Wrzosowo – Karlino – Białogard – Tychowo – Motarzyn – Stare Dębno – Ostre Bardo – Połczyn Zdrój – Czaplinek – Psie Głowy – Świerczyna – Golce – Zdbice – Wałcz – Różewo

Szlak Wału Pomorskiego – projektowana długość szlaku 262,3 km.Darłowo – Krupy – Stary Jarosław - Sławno – Ostrowiec – Krąg – Wielin – Polanów – Wietrzno – Chocimino – Drzewiany – Porost – Drężno – Borne Sulinowo – Starowice – Zdbice – Wałcz – Tuczno – Martew – Zatom

Trasa Krajowa Pałaców i Zamków – projektowana długość szlaku 238,23 kmWolin – Recław – Wiekowo – Wiejkówko – Mierzęcin – Ostromice – Wysoka Kamieńska – Golczewo – Mechowo – Płoty – Resko – Starogard Łobeski – Oparzno – Świdwin – Krzecko – Podwilcze – Zagórze – Nasuwowo – Kamosowo – Białogard – Nosowo – Strzekęcin – Niedalino – Rosnowo – Kopanino – Darżewo – Dargiń – Kłanino – Cybulino – Chocimino – Wietrzno – Polanów – Wielin – Krąg – most na Grabowej ( granica województwa)

Analiza wnętrza produktu turystyki pieszej i rowerowej pozwoliła wyznaczyć jego silne i słabe strony.Tabela 19 Silne i słabe strony produktu.

Silne strony Słabe strony Korzystne położenie geograficzne:

- położenie przygraniczne w obszarze Morza Bałtyckiego,

- teren przygraniczny – bliskość Niemiec szczególnie zainteresowanych tę formą turystyki,

- bliskość Europy Zachodniej, położenie na szlakach tranzytowych ze Skandynawii na południe Europy.

Bliskość głównych rynków Europy Zachodniej, szczególnie Niemiec (duże zainteresowanie turystyką pieszą, a szczególnie rowerową). Zachodniopomorskie stanowi dla nich atrakcyjny region.

Zróżnicowane, bogate biologicznie i krajobrazowo środowisko przyrodnicze województwa zachodniopomorskiego, które można implementować na potrzeby turystyki pieszej i rowerowej:

- 185-kilometrowy odcinek wybrzeża nadmorskiego,

- bogactwo pojezierzy stanowiących prawie 46% obszaru Województwa,

Brak wystarczającej wymaganej infrastruktury: oznakowanie tras, miejsca postojowe, punkty serwisowe.

Niska świadomość korzyści płynących z rozwoju turystyki rowerowej i pieszej,

Słabo rozwinięty obecnie produkt turystyczny. Niewystarczająca promocja i informacja

turystyczna. Brak systemu nadzoru i zarządzania istniejącymi

trasami. Niewystarczająco rozwinięta baza noclegowa w

pobliżu istniejących szlaków (schroniska PTSM, baza agroturytstyczna).

Mała liczba wypożyczalni rowerów; brak systemowego rozwiązania w zakresie wypożyczania rowerów na szlaku.

Niedostateczne bezpieczeństwo turystów i sprzętu na szlaku.

Brak kompleksowego opracowania o istniejących na terenie Województwa szlakach pieszych i rowerowych (nieliczne opracowania dotyczą tylko części obszaru woje. zachod.).

Brak specjalistycznych map i przewodników

91


- dolina Odry z szerokimi rozlewiskami,- Zalew Szczeciński z jeziorem Dąbie,- wyspy Uznam i Wolin,- wody śródlądowe, zajmujące niemal

dwukrotnie większą powierzchnię, niż średnio w kraju,

- wysoka lesistość, w niektórych gminach przekraczająca 50% (parki krajobrazowe).

Bogactwo zabytków kultury materialnej mogących stanowić atrakcję dla turysty aktywnego.

Liczne szlaki historyczne i turystyczne obecnie istniejące jak: Szlak Hanzeatyckich Kupców, Szlak Cysterski, Szlak Joannitów, Szlak Templariuszy, Szlak Solny, Szlak Latarni Morskich, Szlak Pomników Przyrody, itp.

Włączanie się Województwa w inicjatywy ponadregionalne (prowadzone prace planistyczne w zakresie rozwoju międzynarodowych tras rowerowych Województwa Zachodniopomorskiego).

Mała ilość tour-operatorów sprzedających „spakietowane” produkty turystyki aktywnej z obszaru Województwa, np. rajdy rowerowe, spływy kajakowe, oferty turystyki pieszej.

Niewielka liczba ofert tematycznych dystrybuowana przez biura podróży.

Brak wystarczającej kompatybilności funkcjonujących i planowanych szlaków pieszych i rowerowych,

Planowane szlaki mają często służyć tylko potrzebom lokalnych społeczności a nie potrzebom tworzenia kompleksowej obsługi turystycznej na danym obszarze,

w wielu przypadkach występuje niezgodność interesów pomiędzy podmiotami odpowiedzialnymi za kreowanie szlaków,

w szlakach rowerowych i pieszych widzi się bardzo często rozwiązanie wszelkich problemów natury gospodarczej lokalnego przemysłu turystycznego,

występowanie barier prawnych i przestrzenno-organizacyjnych przy tworzeniu i wyznaczaniu nowych szlaków,

brak podejmowania lokalnych działań w kierunku ujednolicania szlaków transgranicznych.


2.1.2. Turystyka wodna

Żywiołowy rozwój żeglarstwa morskiego na świecie i wzrost zainteresowania sportami wodnymi w kraju, wyznaczają kierunek rozwoju turystyki w Województwie Zachodniopomorskim, szczególnie pod kątem turystyki wodnej. Doskonałe warunki naturalne, rozbudowana sieć rzek, bliskie położenie względem aglomeracji berlińskiej predestynują Region do rozwoju turystyki wodnej jako produkt markowego. Do najpopularniejszych form turystyki wodnej w Regionie zalicza się:

- żeglarstwo śródlądowe i morskie,- kajakarstwo, - windsurfing.

Zaplecze i potencjał subproduktu turystyki wodnejPodstawowym zapleczem rozwoju turystyki wodnej są przystanie wodne, wypożyczalnie sprzętu wodnego, ośrodki szkoleniowe i treningowe.W wielu miejscowościach można zapisać się na kurs żeglarski, windsurfingowy. Przy klubach działają wypożyczalnie łodzi, jachtów i kajaków.

92


Rysunek 16 Rozmieszczenie przystani, portów i ośrodków wodnych w województwie.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.gryfnet.pl, informacji RZGW w Szczecinie.

Wśród ośrodków szkoleniowych ważnym punktem jest Centralny Ośrodek Sportu w Wałczu – ośrodek przygotowań olimpijskich kajakarzy. Z kolei istotnym miejscem rozwoju żeglarstwa jest Centralny Ośrodek Żeglarstwa w Trzebieży.Organizowane są także sezonowe rejsy żeglugowe statkami spacerowymi, np. w Choszcznie na jeziorze Klukom, w Czaplinku na jeziorach Wielimie i Drawsko, w Mielnie po jeziorze Jamno.Proponuje się zagospodarowanie jez. Dąbie (marina) na cele turystyki wodnej.

93

Barlinek

ChoszcznoDrawno

Nowe Warpno

Dąbki

Drawsko Pom.

Wałcz

Mirosławiec

Trzebież

Myślibórz

Pełczyce

Wolin

Dziwnów

Mrzeżyno

Mielno-Unieście

Stepnica

Lubin

Międzywodzie

Czarnocin

Zieleniewo

CybowoCybowo

Kalisz Pom.

Człopa

Tuczno

Człopa

porty morskie

Nowogard

Pobierowo

przystanie żeglarskie

wypożyczalnie sprzętu wodnego

ośrodki sportów wodnych, w tym windsurfingu

centra żeglarstwa i sportów wodnych

przejścia graniczne

ŁazyChłopy

Sarbinowo

Barlinek

ChoszcznoDrawno

Nowe Warpno

Dąbki

Drawsko Pom.

Wałcz

Mirosławiec

Trzebież

Myślibórz

Pełczyce

Wolin

Dziwnów

Mrzeżyno

Mielno-Unieście

Stepnica

Lubin

Międzywodzie

Czarnocin

Zieleniewo

CybowoCybowo

Kalisz Pom.

Człopa

Tuczno

Człopa

porty morskie

Nowogard

Pobierowo

przystanie żeglarskie

wypożyczalnie sprzętu wodnego

ośrodki sportów wodnych, w tym windsurfingu

centra żeglarstwa i sportów wodnych

przejścia graniczne

ŁazyChłopy

Sarbinowo

http://www.gryfnet.pl/


Tabela 20 Rozmieszczenie przystani, portów i ośrodków wodnych w województwie.

Infrastruktura wodnaMorska8 Śródlądowa Doliny OdryPrzystanie9:Darłowo (rybacka) – ok. 20,Dąbki (1) - b.d.Dziwnów (3) - 10,i Międzywodzie (1) - ok. 50,Dźwirzyno (1) – 30,Kamień Pomorski (1) – 40,Kołobrzeg (3) – 65,Lubczyna (1) - 100/40,Lubin (1), - b.d.Mielno – Unieście (1) – 30,Mrzeżyno (rybacka) – 10,Nowe Warpno (1) – 40,Przytór (1) - b.d.Trzebież (1) - 120-150,Wolin (2) - ok. 22,Stepnica (1) - 50/6,Szczecin (7) - 645/75,Świnoujście (4) 10- ok. 160,Wicko (1), - b.d.Zalesie (1), - b.d.

Przystanie:Barlinek (1),Choszczno (1),Drawno (1),Drawsko Pomorskie (1),Mirosławiec-Drzewoszewo (2)Mirosławiec-Nakielno (1),Myślibórz (1),Pełczyce (1),Szczecinek (2)

Miejsca do cumowania:GozdowiceWiduchowaOgnica

Stanice kajakowe:Drawno (2),Drawsko Pom. (1),Czaplinek (1),Moryń b.d.Złocieniec (1),Szczecin (1).Karlino (1).

Miejsca postoju11:KalejkoCzelin

Kluby windsurfingowe:Barlinek, Chociwel, Czarnocin, Dąbki, Łazy, Moryń, Stargard Szczeciński, Świnoujście, Zieleniewo

Źródło: Na podstawie: www.gryfnet.pl, zagle.onet.pl, informacji RZGW w Szczecinie.

Główne szlaki wodneGłówne szlaki wodne są integralnie związane z przecinającymi Region rzekami i systemem wodnym łączącym jeziora i rzeki Województwa. Główne szlaki rzeczne przebiegają Drawą, Regą, Parsęta i Iną. Niestety rzeka Odra, jest praktycznie nie wykorzystana turystycznie. Szlaki wodne, w tym głównie kajakowe przebiegają przez gminy: Świeszyno, Karlino, Białogard, Bieskierz, Bobolice, Manowo – rz. Radew (52 km) Czaplinek, Drawno, Kalisz Pom. Drawsko Pomorskie,– rz. Drawą przez jeziora Poj. Drawskiego,

jest szlak im. K. Wojtyły (195 km). Grzmiąca – rz. Parsętą przez Barwice, Tychowo, Białogard, Karlino, Dygowo, Gościno,

Kołobrzeg ( 144 km) Czaplinek - rz. Pilawa (82 km), szlak rz. Dobrzyca (60 km).8 W tym Zalew Szczeciński i Jez. Dąbie9 (1) – ilość przytani w miejscowości, 100/40 – oznacza ilość miejsc w sumie (goście i rezydenci)/ilość miejsc dla gości10 Faktycznie przypływający goście mogą zacumować w dwóch przystaniach ogólnodostępnych: w Basenie Północnym (dysponującym ok. 100 miejscami) oraz marina Orion; pozostałe 2 przystanie mają charakter rezydencki, w wyjątkowych sytuacjach może w nich zacumować kilka łodzi.11 Są to wyznaczone przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) w Szczecinie nawodne miejsca postoju ustanowione w celu umożliwienia przepływu towarowym statkom.

94


Człopa – rz. Cieszynka i Płocina (20km). Darłowo – rz. Wieprzą od Krępic (40km). Dolice – rz. Mała Ina. Myślibórz – rz. Myśla. Trzebiatów (Mrzeżyno), Płoty, Resko, Świdwin – rz. Rega (w tym 137 km na odcinku Płoty -

Resko). Sianów - rz. Polnica. Stare Czarnowo – rz. Płonią (75 km) przez 6 jezior, w tym jez. Miedwie. Stargard Szczeciński - rz. Ina. Szczecinek, Biały Bór - „Pętla Szczecinecka” (71 km) i inne (140, 30 i 59 km). Wałcz – rz. (60, 82 i 25km), obecne: szlak kajakowy im Jana Pawła II na rz. Rurzycy.

Imprezy wodniackieDobrym miernikiem informującym o tym, jaki potencjał stanowi turystyka wodna jest ilość imprez związanych z żeglarstwem i sportami wodnymi w ogóle: Barlinek - Regaty Żeglarskie o Puchar Polski w klasie Omega. Czaplinek - Inauguracja sezonu żeglarskiego – regaty, wyścigi kajakowe (impreza krajowa),

Zawody Żeglarskie. Drawno - Piknik nad Drawą (impreza międzynarodowa). Dziwnów - Dzień Grecki; regaty turystyczne (zalewowe, międzynarodowe i lokalne – rodzinne). Kamień Pomorski - Regaty Żeglarskie. Kołobrzeg – Regaty Żeglarskie „O Srebrny Dzwon”, Festiwal Karaibski, konkursy sportowe,

turnieje piłki plażowej, zawody pływackie, regaty surfingowe itp. Mielno - Międzynarodowe Regaty Żeglarskie klasy Cadet – eliminacje do mistrzostw świata i

Europy. Mielno - Międzynarodowe Regaty o Puchar Trampa klasy Cadet Eliminacje do Mistrzostw

Świata; Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej. Międzyzdroje - Puchar Europy w windsurfingu. Myślibórz - regaty i zawody międzynarodowe m.in. Regaty im. Leonida Teligi, regaty o Błękitną

Wstęgę Jeziora Myśliborskiego. Nowe Warpno, Stepnica - regionalne regaty. Postomino - Eliminacja Mistrzostw Polski Jachtów Sterowanych Radiem; zawody pływackie,

zawody krótkofalarskie. Podgrodzie – Trzebież – Stepnica - Trzebież Ogólnopolski Spływ Kajakowy „Neptunalia 2003”

(PZK), rz. Odra, Gunica, Grzybnica, Łarpia, Karbianka, Roztoka Odrzańska, jez. Świdwie (48 km), Organizator: Klub Sportu i Turystyki Kajakowej „Wiry”.

Świnoujście - Regaty Dni Morza, Regaty Czterech Zakątków, Regaty „Wiatrak” oraz Etapowe Regaty Turystyczne.

Wolin – Festiwal Wikingów; regaty turystyczne z PZŻ. Złocieniec - Ogólnopolskie Regaty Żeglarskie o puchar Ziemi Złociennickiej. Zawody Ratownictwa Morskiego o Mistrzostwo Gminy Rewal w Pobierowie Slalom PRO TOUR – regaty windsurfingowe w klasie slalom w ramach cyklu Action Games w

Pobierowie

95


Na podstawie analizy poszczególnych składników wewnętrznych turystyki wodnej sporządzono główne silne i słabe strony produktu.

Tabela 21 Silne i słabe strony turystyki wodnej

Silne strony Słabe strony

Korzystne położenie geograficzne:- łatwiej żeglarzom z Berlina dotrzeć przez Odrę do

Bałtyku niż niemieckimi szlakami wodnymi,- położenie Szczecina w centrum Euroregionu.

Bliskość głównych rynków Europy Zachodniej, szczególnie Niemiec, zainteresowanych rezydenckim postojem jachtów na polskim wybrzeżu.

Dostęp do Morza Bałtyckiego (185-kilometrowy odcinek wybrzeża nadmorskiego w obszarze Województwa).

Bogactwo pojezierzy stanowiących prawie 46% obszaru Województwa.

Zalew Szczeciński z jeziorem Dąbie (położenie Zalewu pozawala na uprawianie żeglarstwa zarówno na jachtach pełnomorskich, jak i na jachtach pływających w strefie przybrzeżnej oraz na jachtach śródlądowych).

Wody śródlądowe, zajmujące niemal dwukrotnie większą powierzchnię, niż średnia w kraju.

Liczne jeziora oraz zbiorniki wodne o dużym, niewykorzystanym jeszcze potencjale rozwojowym (Pas Pojezierzy).

Liczne przystanie żeglarskie i porty morskie tworzące sieć żeglarską i stanowiące podstawę do rozwoju żeglarstwa.

Bardzo dobre warunki do uprawiania windsurfingu w Czarnocinie nad Zalewem Szczecińskim, bliskie położenie względem aglomeracji szczecińskiej i berlińskiej daje szanse na rozwój tej formy turystyki jako turystyki weekendowej.

Istniejące już obecnie silne produkty z zakresu turystyki wodnej, jak spływy Drawą, flis odrzański.

Zachodniopomorskie jako prężny na tle Polski ośrodek szkolenia kadr sportowych, zwłaszcza w takich dyscyplinach jak: kajakarstwo i żeglarstwo (dysponowanie kilkoma dobrze przygotowanymi ośrodkami szkolenia kadr).

Wykształcanie się centrów obsługi ruchu turystycznego: Barlinek, Czaplinek, Drawsko Pomorskie, Szczecinek.

Słabe turystyczne zagospodarowanie nabrzeży jezior i rzek, szczególnie w pasie pojezierzy, brak taniej bazy noclegowej. Słabo rozwinięte zaplecze socjalne i serwisowe dla form turystyki wykorzystujących akweny wodne (np. przystanie kajakowe, żeglugowe, mariny).

Niewykorzystany potencjał rzecznych szlaków wodnych – nie wypromowane trasy kajakowe (Parsęta, Ina, Rega, inne).

Niemożność stacjonowania rezydenckiego (tzw. zimowanie) w Polsce jachtów zagranicznych bez uiszczania opłat celnych.

Brak zintegrowanych pakietów (np. pakietów weekendowych) turystyki wodnej z ofertami innych form turystyki.

Niewystarczająca promocja i informacja turystyczna. Brak systemu nadzoru i zarządzania istniejącymi oraz

powstającymi trasami kajakowymi. Brak przystani żeglarskich i miejsc postojowych w Dolinie Odry. Brak systemowych rozwiązań w zakresie wypożyczalni wodnego

sprzętu turystyczno – sportowego. Brak wystarczającej podaży miejsc stacjonowania dla jachtów

w odpowiednich lokalizacjach (np. dla zimowania jachtów). Niewystarczająca baza czarterowa12, brak regionalnego,

zintegrowanego systemu informacji w zakresie czarteru jachtów. Liczne niebezpieczeństwa związane z korzystaniem z przystani

morskich:- silne zafalowania w Trzebieży,- port w Darłowie tylko w zachodniej części pozwala na

wejście jachtów o max zanurzeniu do 1,75 m, niebezpieczne wejście przy wiatrach południowo-zachodnich i północno-wschodnich przy sile wiatru powyżej 6-7’B,

- jachty o wysokich masztach są zmuszone do ich opuszczenia w Dziwnowie,

- niebezpieczne wejście do portu w Mrzeżynie – liczne mielizny i przeszkody wodne, konieczna bieżąca instrukcja radiofoniczna ze strony obsługi nabrzeżnej,

- niebezpieczne wejście w główkach portu Kołobrzegu – spiętrzenia wody i silne prądy morskie,

- liczne płycizny, np. na jez. Dąbie, które odstraszają żeglarzy. Niedostatecznie rozwinięta baza noclegowa o zróżnicowanym

standardzie szczególnie przy jeziorach i szlakach wodnych – kajakowych i żeglarskich Województwa, jednocześnie standard bazy jest relatywnie niski w porównaniu z wysokimi cenami, niski jest także odsetek bazy całorocznej.

Niedostateczne bezpieczeństwo wodniaków i sprzętu wodnego na szlakach i przystaniach.

Odczuwalny jest brak przystani na wielu jeziorach, (np. w Czaplinku nie ma przystani z prawdziwego zdarzenia, przez co utrudniony jest rozwój żeglarstwa na jeziorze Drawskim).

Brak uregulowanych połączeń wodnych pomiędzy zbiornikami wodnymi, przez co wiele szlaków wodnych jeśli jest osiągalna to tylko dla kajakarzy.


12 turyści z Polski przypływają głównie czarterowymi łodziami lub w mniejszych grupach własnymi łodziami, niemieccy z kolei własnymi jachtami rodzinnie lub we 2-3 osoby

96


2.1.3. Turystyka specjalistycznaWojewództwo posiada doskonałe warunki do rozwoju sportów turystyki specjalistycznej. Ze względu przede wszystkim na posiadane walory naturalne oraz położenie geograficzne największy potencjał i szansę rozwoju w zachodniopomorskim posiadają takie dyscypliny jak: golf, turystyka konna, myślistwo oraz wędkarstwo, turystyka sportowa

GOLFZaplecze i potencjał produktuGolf przeżywa obecnie dynamiczny rozwój, szczególnie w krajach Europy Zachodniej, gdzie stale rośnie liczba graczy oraz pól golfowych. Obserwuje się wzrost popularności golfa w dwóch kierunkach: jako produktu turystycznego i dyscypliny sportu. Bez względu jednak na to czy osoba grająca w golf uważa się, za uprawiającą sport czy też tylko aktywność turystyczną, dostrzegalna jest ostatnio tendencja do przemieszczania się pomiędzy różnymi polami golfowymi. W odniesieniu do potencjału Regionu w postaci atrakcyjnych, polodowcowych terenów i położenia względem państw ościennych (szczególnie ze Skandynawii, Niemiec oraz Holandii), które już obecne są głównymi klientami polskich pól golfowych, ogromną szansą dla Województwa jest rozwinięcie golfa jako markowy produkt turystyczny. Nie należy zapominać również o turyście polskim. Jedno pole w naszych warunkach klimatycznych może obsłużyć ok. 36 tys. gości. W warunkach polskich, możemy przyjąć, ze funkcjonujące 18 - dołkowe pola notują ponad 10 tys. wejść rocznie.Golf w Polsce nie jest tak popularny jak w Europie Zachodniej, jednak liczba osób zainteresowanych tę dyscypliną ciągle rośnie. Obecnie to prawie 1260 graczy13 zrzeszonych w 15 klubach golfowych na terenie Polski.Zachodniopomorskie stanowi silny ośrodek golfowy w Polsce. Na terenie Województwa znajdują się obecnie 4 pola golfowe.

- Binowo Park w Starym Czarnowie posiada pole 18-dołkowe, 9-dołkowe oraz driving range14, - Amber Baltic w Kołczewie posiada pole golfowe klasy mistrzowskiej „Amber” z 18 dołkami

Par 72. Posiada również pole 9-dołkowe „Baltic” Par 28 oraz driving range.- Golf & Relax w Łukęcinie posiada pole 9-dołkowe, driving range,- „Modry las” w Choszcznie posiada pole 18-dołkowe.

Uzupełnieniem oferty pól golfowych są obiekty Driving Range:- W Rusowie, gmina Ustronie Morskie w gospodarstwie agroturystycznym ‘Alte Farm” ,- w Kołbaskowie na terenie planowanego przyszłego pola golfowego,

Dodatkowo oferta Województwa w zakresie golfa wspierana jest poprzez pola do mini golfa, które znajdują się w:

Kołobrzegu,Szczecinie (Park Kasprowicza, Binowo),Międzyzdrojach,Rewalu,Niechorzu,Łukęcinie.KołbaskowoPołczyn Zdrój

Turystyka golfowa może być przykładem działań na rzecz tworzenia markowego produktu turystycznego województwa zachodniopomorskiego, wykorzystującego naturalne uwarunkowania klimatyczne, urozmaicone ukształtowanie terenu z licznymi małymi oczkami wodnymi.

13 Dane z początku 2002 r.14

97


Turystyka Konna Zaplecze i potencjał produktuW Województwie występują doskonałe warunki dla uprawiania turystyki jeździeckiej, w tym kilku i kilkunastodniowych całorocznych rajdów konnych. Województwo posiada również dobrze rozwinięte i ciągle rosnące zaplecze ośrodków turystyki jeździeckiej. Łącznie to ponad 60 obiektów.Turysta odwiedzający region i pragnący pojeździć konno ma wiele możliwości do wyboru począwszy od wczasów w małych gospodarstwach dysponujących 1 lub 2 końmi ujeżdżonymi pod wierzch, poprzez parodniowe wycieczki w siodle, obozy jeździeckie, skończywszy na pobycie w stadninach i stadach ogierów.Jednym z największych i najbardziej znanych w kraju jest Stado Ogierów w Białym Borze. Jest to ośrodek treningowy oferujący bogaty program szkoleniowy dla amatorów jazdy konnej i jeździeckiej elity.

Szlaki konneNa terenie Województwa wyznaczone i oznakowane są 3 szlaki konne:

- Szlak Biały Bór – Łobza Świętoborzec (18,9 km, cały 186,4 km; otwarty 30 sierpnia 2002 r.) przebiegający przez Pojezierze Drawskie,

- Szlak w gm. Czaplinek (56 km) Trenki w Kołomącie k/Czaplinka – wokół jez. Dołgie Wielkie – Kołomąt (dł. 18 km); na północy jez. Dołgie Wielkie – wokół jez. Komorze – Trenka (dł. 38 km – oznakowany czerwoną podkową na białym tle),

- Szlak Przybkówko – Trzemienko – Strzeszyn – Liszkowo – Borne Sulinowo (26,8 km oznakowany pomarańczowym kołem).

Na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w roku 2005 opracowywana zostałą Koncepcja szlaków konnych w Województwie Zachodniopomorskim, która stanowi kontynuację prac wynikających z Programu Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim na lata 2003 – 2006.

Walory naturalne, położenie geograficzne oraz dobrze rozwinięte zaplecze ośrodków jeździeckich, stadnin i stajni stwarza dogodne warunki do rozwoju sportów turystyki specjalistycznej, w tym turystyki konnej. Dane wykorzystane w projekcie pochodzą m.in. z gmin, nadleśnictw oraz z rajdów organizowanych przez Klub Kawaleryjski im. 12 Pułku Ułanów Podolskich. W oparciu o istniejące szlaki, jak i proponowane przez powyższe jednostki, powstał projekt głównych szlaków konnych w Województwie Zachodniopomorskim.

Przestrzenny zakres opracowania obejmuje obszar województwa zachodniopomorskiego z wyznaczonymi głównymi trasami konnymi:

1 projektowany Szlak konny Templariuszy - Szczecin – Wełtyń – Cedynia– Moryń – Bielin (ok. 262 km);

projektowany Szlak Konny Pierwszej Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii - Drawieński Park Narodowy – Łobez – Trzebiatów – Mrzeżyno (ok. 207 km);

projektowany Szlak Konny Imienia Porucznika Kawalerii Zbigniewa Janaszka - Szczecin – Maciejewo – Łobez – Biały Bór (ok. 246 km);

projektowany Szlak Konny Imienia Rotmistrza Marka Roszczynialskiego - Biały Bór - Polanów – Jarosławiec (ok. 113 km);

projektowany Szlak Konny 12 Pułku Ułanów Podolskich - Bielin – Bierzwnik – Tuczno – Sypniewo – Borne Sulinowo – Biały Bór (ok. 340 km);

projektowany Szlak Konny Księcia Bolesława Krzywoustego - Szczecin – Komarowo – Buk – Wolin – Jagienki (ok. 104 km).

98


Projekt ten w dalszych etapach prac planistycznych powinien być uzupełniany i uszczegóławiany o trasy regionalne jak np. szlaki konne okolic Szczecina, Koszalina, Pojezierza Drawskiego. Wg. opinii planistów przygraniczne położenie województwa zachodniopomorskiego stwarza dogodne warunki do funkcjonowania międzynarodowych tras konnych. Trasy regionalne winny łączyć się z trasami po stronienie niemieckiej. Proponowane przejścia graniczne to: Mescherin – Gryfino oraz Rosówek, Krajnik Dolny, Osinów. W dalszych etapach planowane jest uzupełnienie projektu o trasy regionalne, jak np. szlaki konne okolic Szczecina, z uwzględnieniem przejścia granicznego w Lubiszynie oraz przejścia pieszego i rowerowego na północ od Lubiszyna.

MYŚLISTWO Tereny Województwa Zachodniopomorskiego uznawane są na najbogatsze łowne tereny w

Polsce. Duże obszary lasów i zarośli, gęsta sieć rzek, jezior oraz bujna roślinność trawiasta stwarzają znakomite warunki do rozwoju dla licznych gatunków zwierząt. Bogactwem zachodniopomorskich lasów są przede wszystkim jelenie, sarny i dziki. Występują też daniele i łosie. Są również borsuki, lisy, kuny, norki, zające, kuropatwy i słonki.

Liczne kompleksy leśne na terenie Województwa, w tym najlepsze warunki łowieckie na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego oraz w trójkącie Bobolice – Biały Bór – Polanów.

Dogodne warunki do organizowania polowań. Prężnie działające koła łowieckie współpracują z Biurami Polowań Dewizowych (17 jednostek) i

organizują polowania dla myśliwych zagranicznych. Obserwuje się stale rosnące zainteresowanie tą ofertą polowań.

Istniejąca baza noclegowa dla myśliwych dewizowych, np.: WKŁ Sokół Szczecin, „RYŚ” Stargard, „GŁOWACZ” Szczecin.

Istniejące kwatery myśliwskie, w tym m.in. przy OHZ w Manowie, przy Kole Łowieckim „Darzbór” w Szczecinku, przy Kole Łowieckim „Oręż” w Smołdzięcinie, w Międzyrzeczu, przy Kole Łowieckim „Sokół”, w Ostoi – Łące przy Kole Łowieckim „Dzik” w Świnoujściu.

Większość Kół kwateruje swoich gości u kwaterodawców prowadzących działalność agroturystyczną.

WĘDKARSTWO Liczne prywatne stawy rybne w pasie nadmorskim i pojeziernym udostępnione turystycznie. Bogactwo i różnorodność gatunków ryb np. płocie, leszcze, karpie, liny, okonie, sandacze,

szczupaki, węgorze, pstrągi, jesiotry, sielawy (głównie na jez. Lubie). Bogactwo ryb łososiowatych (łosoś, troć, pstrąg, lipień ) w rzekach Parsęta i Radew. Możliwość uprawiania wędkarstwa morskiego (pas nadmorski) i śródlądowego (obszar

pojezierzy). Rozwój wędkarstwa jako uatrakcyjnienie pobytu turysty odwiedzającego gospodarstwa

agroturystyczne (specjalizacja gospodarstw). Turyści zainteresowani uprawianiem wędkarstwa morskiego mogą skorzystać z ofert nadmorskich

miejscowości, np. Kołobrzegu, Mrzeżyna (gdzie organizowane są 1-2 dniowe rejsy) oraz Darłowa – połów ryb na kutrach i statkach wycieczkowych, morski połów ryb na wędkę.

W oparciu o przeprowadzoną analizą wnętrza produktu turystyki specjalistycznej zidentyfikowano następujące jego silne i słabe strony.

99


Tabela 22 Silne i słabe strony produktu turystyki specjalistycznej

Silne strony Słabe strony Korzystne położenie geograficzne – teren

przygraniczny (położenie na szlakach tranzytowych ze Skandynawii na południe Europy).

Bliskość głównych rynków Europy Zachodniej, szczególnie Niemiec (duże zainteresowanie turystyką kwalifikowaną, w tym szczególnie golfem oraz myślistwem dewizowym). Zachodniopomorskie stanowi dla nich atrakcyjny rynek.

Naturalna predestynacja Regionu do rozwoju golfa, turystyki konnej oraz myślistwa – zróżnicowane, bogate biologicznie i krajobrazowo środowisko przyrodnicze.

Bogactwo zasobów historycznych i kulturowych mogących wpływać na wzrost atrakcyjności pobytu turysty w Regionie.

Potencjał infrastruktury golfowej w Województwie (obecnie najlepiej w Polsce rozwinięta baza pól golfowych 18-dołkowych – 2 pola na terenie Województwa oraz 1 pole 9-dołkowe).

Pola zachodniopomorskie należą do ciekawie zlokalizowanych, w otulinach parków krajobrazowych, pola utworzone na obszarach naturalnych (w przeciwieństwie do pól budowanych w ramach rekultywacji terenów przemysłowych).

Doskonałe warunki terenowe (tereny z epoki lodowcowej - piaszczyste gleby (budowa pola nie stanowi alternatywy dla rozwoju rolnictwa) idealnie nadające się na budowę pól golfowych (obniżenie kosztów prac ziemnych).

Województwo posiada duże przestrzenie ziemi popegeerowskiej i komunalnej (stosunkowo niska cena gruntów), co stanowi atut przy lokowaniu inwestycji, w tym w pola golfowe w zachodniopomorskim.

Dobrze rozwinięte i ciągle rosnące zaplecze ośrodków turystyki jeździeckiej w województwie.

Silny potencjał turystów golfowych w obszarze Morza Bałtyckiego.

Atrakcyjna baza dla myśliwych dewizowych (atrakcyjne tereny, dobra dostępność komunikacyjna).

Golf, myślistwo, wędkarstwo oraz turystyka konna są produktami wydłużającymi sezon turystyczny. Turystyka ta może być uprawiana przez niemal cały rok (wędkarstwo nawet zimą).

Słabo rozwinięta infrastruktura dla form turystyki wykorzystujących akweny wodne, w tym wędkarstwa.

Słabo rozwinięta infrastruktura w zakresie tras konnych (mała liczba wyznaczonych tras turystyki konnej) oraz miejsc postojowych dla koni.

Golf jest obecnie postrzegany przez turystę polskiego jako sport drogi, elitarny. Mała dostępność do pól tanich, z których mogliby korzystać ludzie średniozarabiający.

Niewystarczająca liczba zintegrowanych pakietów oferty turystyki specjalistycznej, (np. pakiety weekendowe łączące różne formy turystyki).

Niewystarczająca promocja i informacja turystyczna.

Mała liczba silnie wizerunkowych, specjalistycznych imprez promujących w/w formy turystyki.

Niedostatecznie rozwinięta baza noclegowa o zróżnicowanym standardzie; standard bazy jest relatywnie niski w porównaniu z wysokimi cenami, niski odsetek bazy całorocznej.


100


Analiza szans i zagrożeń turystyki aktywnej i specjalistycznejW oparciu o przeprowadzoną analizę uwarunkowań dla rozwoju produktu turystyki aktywnej i specjalistycznej zidentyfikowano następujące szanse i zagrożenia.

Tabela 23 Analiza szans i zagrożeń turystyki aktywnej i specjalistycznej.

Szanse Zagrożenia Rosnące zainteresowanie zdrowym, aktywnym

trybem życia. Rosnący popyt na wypoczynek aktywny na rynku

krajowym i zagranicznym. Bogactwo i zróżnicowanie przestrzenne Regionu

sprzyjające rozwojowi turystyki aktywnej i specjalistycznej.

Integracja z UE, szansa pozyskania źródeł finansowania (fundusze strukturalne).

Wspólna promocja Województwa, ukierunkowanie i ujednolicenie działań wizerunkowych oferty turystycznej Regionu.

Rozwój sieci przystani morskich, szczególnie w kontekście zapełniania się miejsc na zimowanie jachtów (miejsc rezydenckich) w Niemczech.

Wzrost zainteresowania żeglarstwem w kraju jak i za granicą.

Rozwój sieci lotnisk poradzieckich – poprawa dostępności komunikacyjnej dla wybranej grupy turystów (rozwój czarterów)

Rozwijanie nowych i rozwijających się form turystyki specjalistycznej w Regionie, w tym turystyki sportów ekstremalnych, np. paralotniarstwa, jako szansa osiągnięcia przewagi konkurencyjnej i bycia liderem na rynku polskim.

Rozwój wędkarstwa morskiego (transformacja rybołówstwa) jako oferta na sezon zimowy.

Rosnące zainteresowanie i moda na hippikę jako szansa dla ośrodków jeździeckich Województwa (kierowanie oferty również na rynki zagraniczne, głównie Niemiec).

Wzrastające zainteresowanie turystyką golfową w Europie – „moda” na uprawianie golfa w Polsce.

Rozwój hippiki i golfa poprzez zajęcia edukacyjne dla młodzieży (łączenie oferty z wyjazdami „zielonych szkół”).

Rozwój turystyki specjalistycznej (szczególnie golfa oraz hippiki) jako składnika oferty do pakietów biznesowych.

Rozwój zintegrowanych obszarów turystycznych, jako jeden z elementów transformacji wsi.

Turystyka specjalistyczna jako szansa na przedłużenie sezonu strefy nadmorskiej.

rebrending – niekojarzenie turystyki woj. zach. tylko z pasem nadmorskim, ale także z innymi obszarami silnie nacechowanymi możliwością rozwoju turystyki aktywnej i specjalistycznej,

szerokie wykorzystywanie Internetu do pozyskiwania nowych turystów i dystrybuowania wiedzy na temat turystyki aktywnej i specjalistycznej dostępnej w woj. zach.

Komunikacja – szczególnie w sezonie trudno przejezdne drogi w pasie nadmorskim oraz nienajlepiej rozwinięta sieć połączeń kolejowych szczególnie z gminami w pasie pojezierzy.

Ograniczona przepustowość oraz długi czas oczekiwania na drogowych przejściach granicznych z Niemcami.

Niski stopień skomercjalizowania i dostępności do rynku.

Słaby system informacji i dystrybucji informacji w Regionie o dostępnych formach turystyki aktywnej i specjalistycznej.

Niewystarczający kapitał inwestycyjny. Niska jakość standardu bazy przy wysokich

cenach może spowodować odpływ turystów krajowych za granicę i zahamować napływ turystów zza granicy.

Niedostateczna wiedza o potrzebach i wymaganiach turystów (brak badań jakościowych).

Konkurencja ze strony regionów sąsiednich, w tym w szczególności Niemiec oraz Skandynawii.

Rosnąca konkurencja ze strony regionów polskich.

Wysokie bezrobocie, spadek dochodów ludności. Obostrzenia i wymogi ochrony przyrody i

środowiska jako czynnik hamujący tempo rozwoju turystyki aktywnej i specjalistycznej w Regionie15.

Brak aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego na poziomie lokalnym jako utrudnienie dla rozwoju infrastruktury turystycznej w Regionie.

Miejscowe obciążenie lokalnego środowiska naturalnego, które nie sprzyja zintegrowanemu rozwojowi produktu turystyki aktywnej i specjalistycznej,

brak identyfikacji turystyki województwa zachodniopomorskiego przez turystów zewnętrznych jako adekwatnej do potrzeb kreowania produktu turystyki aktywnej.

Nieprzychylne rozwiązania podatkowe, zwłaszcza w zakresie podatku od nieruchomości oraz brak zrozumienia dla rozwoju golfa, jako sportu masowego.

15 Proces obejmowania ochroną coraz to nowych obszarów trwa nieustannie. Utworzenie nowych parków krajobrazowych spowoduje obostrzenia w inwestowaniu turystycznym, a szczególnie utrudni proces zagospodarowania pojezierzy (działania z zakresu ochrony lasów, gleb wysokiej jakości itp.).

101


2.2. Turystyka uzdrowiskowa i zdrowotnaTurystykę uzdrowiskową na potrzeby tego opracowania określimy jako wyjazdy związane z kuracją sanatoryjną, rehabilitacją i lecznictwem uzdrowiskowym, powiązane z zabiegami przyrodoleczniczymi świadczonymi na podstawie konsultacji lekarza uzdrowiskowego.Turystyka zdrowotna obejmuje szerszy zakres motywacji, w tym poprzez oferowanie usług związanych z zaspokojeniem potrzeby zdrowotno – wypoczynkowej, relaksacyjnej, poprawy urody i samopoczucia. Turystykę zdrowotną nazywamy więc pozostałe formy wypoczynku, rekreacji, kuracji, sprzyjające zdrowiu, nie wymagające skierowania lub konsultacji lekarza specjalisty, (nie związane ze specjalistycznymi zabiegami balneologicznymi). Najpopularniejszymi formami turystyki zdrowotnej są ośrodki typu SPA (Sanitec Per Aqua), powstające także poza obszarami gmin uzdrowiskowych. Specyfiką ośrodków typu SPA jest odpowiednio zaprojektowany kompleks turystyczny, w tym rozbudowane części infrastruktury wodnej (baseny, aquaparki), zaplecze typu fitness (kinezyterapia) oraz gabinety zabiegowo-rehabilitacyjne. Przykładem tego typu obiektu w Województwie jest „Hotel Senator” w Dźwirzynie k. Kołobrzegu.W Województwie Zachodniopomorskim istnieją doskonałe warunki do rozwoju turystyki zdrowotnej. Głównym walorem sprzyjającym tej formie turystyki jest szczególny morski mikroklimat (185 km pas wybrzeża). Już przed wojną dynamiczny rozwój przeżywały takie kurorty jak: Kołobrzeg (Kolberg), Połczyn Zdrój (Bad Polzin), Świnoujście (Swinemünde) i Międzyzdroje (Misdroy). Dodatkowym atutem dla rozwoju turystyki uzdrowiskowej w Województwie są surowce uzdrowiskowe, w tym pokłady borowin oraz źródeł solankowych. Turystyka uzdrowiskowa na tle tradycyjnych usług turystycznych posiada znaczące atuty, w tym:

Znikoma podatność na sezonowość (turnusy kontraktowane przez cały rok). Dłuższy średni okres pobytu w zakładach uzdrowiskowych (turnusy krótsze, najczęściej

komercyjne lub na zasadach ambulatoryjnych 14 i 21, tradycyjne sanatoryjne 24 dniowe, rzadziej 7 dniowe komercyjne) – średnio powyżej 14 dni.

Wyższe średnie przychody ze względu na świadczenie dodatkowych usług w ramach kuracji. Wysoki szacowany mnożnik zatrudnienia – 100 stanowisk pracy stworzonych w turystyce

uzdrowiskowej generuje kolejne ponad 200 nowych miejsc w pozostałych działach gospodarki.

Działalność uzdrowiskowa jest prowadzona w woj. zachodniopomorskim na obszarze 4 gmin posiadających obecnie status uzdrowiska (Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Kamień Pomorski, Świnoujście) oraz przez pojedyncze ośrodki – w innych miejscowościach nadmorskich np. w gminie Rewal ( Pobierowo, Pogorzelica i Niechorze).Markowy produkt uzdrowiskowy, zawierający specjalne korzyści dostarczane klientowi należy oprzeć na tzw. esencji marki (brand essence), w przypadku Regionu określonej jako skuteczna kuracja i wypoczynek w nadmorskich kurortach, o przedwojennej historii i tradycji.Dla podkreślenia markowego charakteru produktu oraz skuteczniejszego dopasowania do potrzeb klientów, istotne znaczenie ma indywidualizacja ofert poszczególnych kurortów, poprzez podkreślenie ich cech szczególnych, wyróżników.

Tabela 24 Elementy różnicujące oferty gmin uzdrowiskowych.

Kołobrzeg Największy kurort – uzdrowisko nad morzem, najbogatsza baza noclegowa, największa oferta rozrywkowa, nowoczesne obiekty hotelowo-uzdrowiskowe.

Kamień Pomorski

Kameralny kurort, z unikalnym położeniem nad zalewem z dostępem do morza, „spokojne położenie”, historyczna, zabytkowa miejscowość z tradycjami koncertów organowych (uzdrowisko, miasto zabytków i festiwali).

Połczyn Zdrój Kurort śródlądowy, położony w sercu „Szwajcarii Połczyńskiej”, najładniejszy park, historyczne obiekty uzdrowiskowe, „kurort z duszą”, zamknięty obieg usług, największy

102


zabytkowy obiekt „Gryf” reprezentuje poziom europejski.

Świnoujście Miejscowość wczasowo-uzdrowiskowa położona przy granicy zachodniej, uzdrowisko na wyspie, największe plaże, „dzielnica zdrojowa”, niewielkie zabytkowe wille sanatoryjne („z klimatem”), nowoczesny zakład przyrodoleczniczy z basenem, zabytkowy park zdrojowy, duża liczba prywatnych pensjonatów i kwater prywatnych.


Dla uzdrowisk węgierskich rdzeń marki stanowi kuracja i profilaktyka w historycznych ośrodkach uzdrowiskowych bogatych w źródła geotermalne.Austriackie uzdrowiska to przede wszystkim wypoczynek i kuracja w luksusowych, zamkniętych ośrodkach, z bogatym zapleczem typu SPA, (w tym geotermalnym), oferujące wachlarz nowoczesnych usług. Z kolei np. Wiesbaden – to przede wszystkim pobyt w centrum kulturalnym i konferencyjnym Niemiec połączony z profilaktyką zdrowotną i kuracją.

Analiza poszczególnych składników wewnętrznych produktu wskazuje, na główne silne i słabe strony produktu turystyki uzdrowiskowej i zdrowotnej Województwa.

Tabela 25 Silne i słabe strony produktu.

Silne strony Słabe strony wysoka jakość i niska dekapitalizacja

infrastruktury leczniczo-zabiegowej (na tle uzdrowisk krajowych stan techniczny infrastruktury medycznej i zabiegowej jest zadawalający),

wysoki poziom merytoryczny i przygotowanie zawodowe kadry medycznej,

wysoki poziom usług i wysoka skuteczność świadczonych usług uzdrowiskowych i medycznych,

zabytkowy charakter wielu obiektów uzdrowiskowych, w tym w Połczynie Zdroju, Świnoujściu,

bogata historia i tradycje, istotne elementy przy budowie produktów markowych tworzące tzw. źródło marki,

wizerunek ośrodków uzdrowiskowych o dobrej jakości usług oraz wysokiej skuteczności kuracji,

wysoki potencjał rozwoju, w tym także w zakresie pozyskiwania nowych atrakcyjnych obszarów pod „strefy” uzdrowiskowe np. Trzcińsko Zdrój (stara się o przywrócenie statusu), okolice Zalewu Szczecińskiego (np. gmina Dobra, pokłady solanki, źródła geotermalne, borowin), pas nadmorski (szczególnie miejscowości z otuliną borów sosnowych), pojezierza (np. Borne Sulinowo).

mała liczba lub zły stan techniczny atrakcji uzdrowiskowych (brak pijalni wód z prawdziwego zdarzenia, oranżerii, elementów drewnianej architektury parkowej, niedoinwestowanie parków zdrojowych),

niewystarczająca oferta usług oraz brak odpowiedniej bazy pozwalającej na obsługę segmentów zainteresowanych turystyką zdrowotną (profilaktyczną),

niedostateczny marketing, w tym brak skutecznych systemów dystrybucji i sprzedaży ofert klientom komercyjnym,

niedostateczne przygotowanie personelu pomocniczego w zakresie obsługi klientów zagranicznych oraz komercyjnych, (w tym nieadekwatne do potrzeb rynku umiejętności w zakresie znajomości języków obcych).

słabość legislacyjna – brak koniecznych uregulowań prawnych, w tym ustawy o gminach uzdrowiskowych, czy o lecznictwie uzdrowiskowym

dyktat Narodowego Funduszu Zdrowia - istotna bariera w zakresie dystrybucji ofert lecznictwa uzdrowiskowego (narzucanie stawek, limitów itp.)

widoczne małe zainteresowanie podmiotów turystyki uzdrowiskowej w zakresie podejmowania działań marketingowych,

prowadzone są nieliczne badania marketingowe produktu turystyki uzdrowiskowej woj. zach. oraz w zakresie jakości i oczekiwań turystów co do kształtu produktu i jakości.


Niewątpliwym atutem wszystkich uzdrowisk jest ich położenie geograficzne, determinowane specyficznymi cechami klimatycznymi (klimat nadmorski łagodny) oraz silne nastawienie miast na rozwój turystyki w Regionie. Atutem miast pełniących także funkcję silnych ośrodków letniskowych (pobyty wczasowe), Kołobrzegu, Świnoujścia (w tym Międzyzdrojów) jest rozwinięta, wspomagająca baza noclegowa (małe sanatoria, pensjonaty, hotele). Z kolei ich głównym mankamentem jest brak wdrożonych rozwiązań w zakresie zachowania odpowiedniej estetyki - powstają przypadkowe, rażące wizualnie

103


obiekty, nie pasujące do architektury kurortów, pielęgnacji zieleni miejskiej oraz utrzymania stref ciszy w sąsiedztwie obszarów przylegających do uzdrowiska.Słaba strona wszystkich miast i gmin uzdrowiskowych to dostępność komunikacyjna, w tym ograniczenia w komunikacji kolejowej (brak połączeń z Połczynem Zdrój, uciążliwe połączenia z Kamieniem Pomorskim i Świnoujściem) oraz szczególnie utrudniona komunikacja drogowa w okresie letnim z uzdrowiskami nadmorskimi Świnoujścia, Kołobrzegu oraz ich oddziałami w Międzyzdrojach (Uzdrowisko Świnoujście S.A.), Dziwnówku (Uzdrowisko Kamień Pomorski Sp. z o.o.).

Zaplecze i potencjał produktuUzdrowiska Zachodniopomorskie należą do największych w kraju. Liczba miejsc w sanatoriach i szpitalach uzdrowiskowych (niedawne przedsiębiorstwa państwowe, obecnie spółki Skarbu Państwa) wynosi ok. 6 tys., zaś łącznie z bazą prywatną obiektów sanatoryjnych i wczasowo-rehabilitacyjnych jest ok. 20 tys. (wg GUS liczba miejsc wynosi ok. 9,3 tys. – bez obiektów rehabilitacyjno-wczasowych). Do tego dochodzi dynamicznie rosnący segment hoteli – ośrodków z zapleczem typu SPA (np. Hotel Senator w Dźwirzynie, Sandra w Pogorzelicy, Etna w Kołobrzegu, Instytut Santa Monica w Kamieniu Pomorskim).

Rysunek 17 Struktura ogólnej liczby miejsc w uzdrowiskach oraz Województwa wg liczby obiektów i miejsc (wg GUS)

Źródło: Opracowanie PART S.A. na podstawie danych GUS 2001

Zakłady przyrodolecznicze uzdrowisk zachodniopomorskich mają zdolność świadczenia ok. 20 000 usług i zabiegów na dobę.Zasoby surowców uzdrowiskowych to zarówno źródła solankowe, wody mineralne, pokłady torfów borowinowych, jak i do tej pory niewykorzystywane źródła geotermalne (barierę stanowią wysokie koszty koniecznych odwiertów).

Szczególnie wysoki jest potencjał w zakresie nowych obszarów – stref rozwoju turystyki zdrowotnej oraz uzdrowiskowej. Praktycznie cały pas nadmorski posiada korzystne walory mikroklimatyczne, na znaczących obszarach są dostępne pokłady solanek oraz źródeł geotermalnych, w tym w regionie wybrzeża Zalewu i Szczecina, pasa nadmorskiego; Mielno, Pogorzelica, Łukęcin czy pojezierzy np. Borne Sulinowo. Bogate, udokumentowane złoża zarówno wód mineralnych, jak i solanek (o podwyższonej temperaturze) znajdują się w Międzywodziu. Z kolei Trzcińsko Zdrój posiada znaczące możliwości eksploatacji złóż torfów borowinowych, co stanowi podstawę do starania się miejscowości o przywrócenie statusu uzdrowiska. Istotne pokłady torfów borowinowych, możliwych do eksploatacji istnieją także w okolicy Puszczy Wkrzańskiej.

104

pozostałe9%

śląskie5%

małopolskie19%

dolnośląskie14%

kujawsko-pomorskie13%

zachodniopomorskie40%

38

16 15

3 4 4 3 1 1

55

3 549 3 334

10 161

4 938

1 149834

158195391724

0

10

20

30

40

50

60

zacho

dniop

omors

kie

kujaw

sko-po

morskie

lubels

kie

pomors

kie

podka

rpacki

e

podla

skie

lubusk

ie0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

l. obiektów l. miejsc

liczba miejsc liczba obiektów


Analiza poszczególnych składników otoczenia produktu wskazuje, na główne szanse i zagrożenia produktu turystyki uzdrowiskowej i zdrowotnej Województwa.

Tabela 26 Analiza szans i zagrożeń.

Szanse Zagrożenia Otwarcie rynków krajów z UE, w tym współpraca

z kasami chorych państw skandynawskich oraz Niemiec – konkurencyjna oferta cena/jakość.

Kontakty z biurami turystycznymi w tym szczególnie ukierunkowanymi na wczasy i wyjazdy zdrowotne.

Aktywizacja promocji turystyki uzdrowiskowej w Polsce, województwie; wspólne działania promocyjne uzdrowisk zachodniopomorskich.

Rozszerzenie działalności o ofertę skierowaną do nowych segmentów.

Włączanie się firm ubezpieczeniowych w propagowanie i wspieranie profilaktyki zdrowotnej.

Rosnące zainteresowanie „zdrowym wypoczynkiem” i „zdrowymi wczasami” wśród osób młodych.

Postępujący proces starzenia się społeczeństwa w Polsce i Europie Zachodniej (emeryci, osoby starsze – nadal stanowią główną grupę klientów).

Prognozowane zwiększenie wydatków na lecznictwo uzdrowiskowe w strukturze Narodowego Funduszu Zdrowia i jego oddziałów.

Rozwój sieci lotnisk powojskowych, w tym po armii radzieckiej może sprzyjać poprawie dostępności komunikacyjnej uzdrowisk (czartery, prywatne avionetki), szczególnie dla turystów zagranicznych.

Rozwój oferty wspierającej np. golf, imprezy, wycieczki statkiem, kasyna, zaplecze sportowe, aquaparki itd.

Współpraca z portem lotniczym w Goleniowie w tym w zakresie czarterów np. grupy z Niemiec (w tym także płd. – zach.) i Danii.

„Zużycie moralne” bazy oraz infrastruktury uzdrowiskowej.

Trudności z otrzymaniem kredytów na inwestycje ze względu na trwający proces prywatyzacji (zakaz rozporządzania majątkiem).

Zahamowanie procesu prywatyzacji uzdrowisk. Zacieranie funkcji uzdrowiskowej z wczasową

w miejscowościach nadmorskich. Ograniczenia w zawieraniu kontraktów - wymóg

określonej odległości do zakładów uzdrowiskowych od miejsca zamieszkania.

Rozwój kuracji zastępczych – alternatywnych np. nowe generacje środków farmakologicznych, rozwój chirurgii bezinwazyjnej.

Rozwój – konkurencji ze strony ośrodków wczasowych, tanich pensjonatów oraz kwater prywatnych w zakresie świadczeń usług noclegowych i gastronomicznych.

Wysokie koszty utrzymywania zbędnego majątku przez spółki uzdrowiskowe (blokowanie możliwości sprzedaży ze względu na proces prywatyzacji).

Rosnąca konkurencja ze strony uzdrowisk litewskich i słowackich, wschodnioniemieckich.

Brak skutecznych rozwiązań w zakresie niwelowania barier komunikacyjnych związanych z dostępem do produktu uzdrowiskowego,

Rozwój silnie konkurencyjnej bazy zdrowotno-uzdrowiskowej w woj. pomorskim np. „nowy kurort” pod Ustką (inwestycja w fazie projektu),

Turystyka uzdrowiskowa nie jest postrzegana jako ważne ogniwo procesu leczenia przed- i po szpitalnego,

Kierowanie niewystarczających środków finansowych ze strony państwa na rozwój i podnoszenia jakości infrastruktury turystyki uzdrowiskowej w Polsce,

Rozbieżność interesów poszczególnych beneficjentów rozwoju produktu turystyki uzdrowiskowej w Polsce, inne oczekiwania mają gminy uzdrowiskowe, inne podmioty uzdrowiskowe a jeszcze inne Państwo.


Wielkość ruchu turystycznego uzdrowisk statutowych województwa zachodniopomorskiego ma swoje bezpośrednie odzwierciedlenie w liczbie korzystających z obiektów noclegowych, liczbie udzielonych noclegów i stopniu wykorzystania miejsc noclegowych, co zostało przedstawione w tabeli 23. W tym miejscu należy podkreślić, iż województwo zachodniopomorskie jest wiodącym w Polsce, pod względem wielkości przyjazdowego ruchu turystycznego w uzdrowiskach. W 2003 roku korzystający z zakwaterowania w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego w zachodniopomorskich uzdrowiskach stanowili blisko 42% korzystających z tych obiektów w Polsce. Liczba korzystających z zakwaterowania w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce w 2003 roku wynosiła 392 957 osób, z czego województwie zachodniopomorskim z zakładów tych korzystało 164 948 osób (Turystyka. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2004, s. 26). Przodująca pozycja

105


zachodniopomorskich uzdrowisk podyktowana jest wielkością ruchu turystycznego w uzdrowiskach Kołobrzeg i Świnoujście.Jak z wynika z przedstawianej tabeli 23 wielkość ruchu turystycznego w 2003 roku w porównaniu z 2002 rokiem wzrosła w trzech z badanych miejscowości uzdrowiskowych (Kamieniu Pomorskim, Kołobrzegu i Świnoujściu) zaś zmalała w Połczynie Zdroju. Na uwagę zasługuje również rosnący udział turystów z zagranicy w ogólnej liczbie turystów zauważalny w uzdrowiskach nadmorskich.Z punktu widzenia turystyki uzdrowiskowej istotna jest również długość pobytu turystów w miejscowościach uzdrowiskowych. W tabeli 24 przedstawiono średnią liczbę noclegów turystów w poszczególnych uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego.Średnia długość pobytu w turystycznych obiektach zakwaterowania w uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego wynosiła w 2003 roku przeszło 8 noclegów. Średni pobyt jednej osoby wynosił około 10 dni w Kołobrzegu, 8 dni w Świnoujściu i 6 w Połczynie Zdroju, zaś tylko około trzech dni w Kamieniu Pomorskim. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż niski stopień wykorzystania miejsc noclegowych, jak i niska średnia liczba noclegów w miejscowościach uzdrowiskowych podyktowana jest ujęciem w tabeli 25 i 26, również turystów których pobyty nie koniecznie są związane z turystyką uzdrowiskową, a więc na przykład zakwaterowanych w hotelach a nie w sanatoriach.

Tabela 27 Ruch turystyczny w uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego w 2002 i 2003 roku

Gminy i miastauzdrowiskowe

Udzielone noclegi

Korzystający z noclegów Stopień wykorzystania miejsc

noclegowych w %

Ogółemw tym

cudzoziemcy

2002 2003 2002 2003 2002 2003 2002

Kamień Pomorski

17 456 19 894 5 445 6 657 1 237 1634 17,48

Kołobrzeg1 658 895 1 748

614177 336

191 345

56 915

69 274 61,37

Połczyn Zdrój 52 049

40 000 8 360 6 716 2 511 1 905 40, 38

Świnoujście 998 235

1 017 934

128 314

128 204

24 915

30 330 51,38

Źródło: Program budowy krajowego produktu markowego. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP. Instytut Turystyki w Krakowie Sp. z o.o, Krynica- Kraków 2003

Tabela 28 Średnia liczba noclegów w turystycznej bazie noclegowej uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego

Gminy i miasta

uzdrowiskowe

Średnia liczba noclegów

2002 2003

Kamień Pomorski 3,21 2,99

Kołobrzeg 9,35 9,14

Połczyn Zdrój 6,23 5,96

106


Świnoujście 7,78 7,94

ogółem 8,54 8,49


Tabela 29 Ruch turystyczny w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego w 2002 roku

Gminy i miasta

uzdrowiskowe

Osobodni pobytu

Kuracjusze Stopień wykorzystania

łóżek w %

Średnia liczba noclegów

ogółem stacjonarni ambulatoryjni

Kamień Pomorski 116 672 6 999 5 309 1 690 76,6 16,67

Kołobrzeg 1 454 551 103 669 93 105 10 564 71,6 14,03

Połczyn Zdrój 287 917 17 717 13 872 3 845 69,4 16,25

Świnoujście 308 555 15 210 15 210 - 75 20,29

ogółem 2 167 695 143 595 127 496 16 099 72 15,10


Analizując informacje przedstawione powyżej należy stwierdzić, iż podkreślają one atuty ruchu turystycznego w związku z pobytem w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego, a więc w głównych obiektach zakwaterowania turystów uzdrowiskowych. Warto tu zwrócić przede wszystkim uwagę na wysoki stopień wykorzystania miejsc noclegowych i długi średni czas pobytu w uzdrowisku. Konieczne jest również zaznaczenie, że wielkość ruchu turystycznego w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w dużej mierze zależna jest od wielkości kontraktów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia, których wielkość również jest zależna od standardu i kwalifikacji kadry medycznej. Kontrakty z Narodowym Funduszem Zdrowia stanowią jednak niewielką część w stosunku do posiadanych możliwości recepcyjnych uzdrowisk. W przypadku więc ruchu turystycznego kuracjuszy komercyjnych, stanowiących najbardziej pożądaną grupę klientów uzdrowisk, mogących nie tylko wypełnić wolne miejsca, ale i być znaczącym źródłem dochodu, dużą rolę odgrywa szeroko rozumiana atrakcyjność uzdrowisk i ich zdolności do zaspokojenia zróżnicowanych i wciąż zmieniających się potrzeb turystów uzdrowiskowych.Baza noclegowa umożliwia turystom przebywanie w miejscowościach uzdrowiskowych dłużej niż jeden dzień i warunkuje ona rozwój funkcji turystycznych. Wielkość bazy noclegowej uznawana jest za podstawowy wskaźnik zdolności recepcyjnej danej miejscowości, a więc liczby turystów jaką można jednocześnie obsłużyć. W tabeli 26 przedstawiono bazę noclegową w badanych miejscowościach uzdrowiskowych.

Tabela 30 Baza noclegowa w uzdrowiskach statutowych województwa zachodniopomorskiego w 2003 roku

Miejscowości uzdrowiskowe Liczba obiektów* Miejsca noclegowe

Kamień Pomorski 8 733

Kołobrzeg 54 10 458

Połczyn Zdrój 6 582

107


Świnoujście 78 8894Źródło: Turystyka w województwie zachodniopomorskim w latach 2001-2003. Urząd Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2004.

2.3. Turystyka miejska i kulturowaWojewództwo Zachodniopomorskie posiada istotne możliwości w zakresie rozwoju turystyki miejskiej i kulturowej.Typowa turystyka miejska to krótkookresowe (kilkudniowe) wyjazdy lub wycieczki do dużych miast, najczęściej organizowane indywidualnie. Głównym motywem jest ciekawe, urozmaicone spędzenie czasu, połączone często z potrzebą poznawczą.

Motywacje kulturalne wyjazdów występują w kilku rodzajach turystyki, co sprawia przyjęcie dla tych form wspólnego terminu nazywanego turystyką kulturową lub kulturalną16.

Turystyka kulturowa często wykracza poza obszary miast, obejmując miejsca istotne historycznie i kulturowo także na terenach wiejskich. Głównym motywem jest potrzeba poznawcza, związana z walorami historyczno-kulturowymi lub etnograficznymi danego miejsca.

Do odmian turystyki ściśle związanych z pojęciem turystyki kulturowej i miejskiej można zaliczyć: Turystykę poznawczą - motyw poznawczy, chęć zgłębienia informacji o historii, kulturze,

tradycjach.

Uczestnictwo w imprezach - potrzeba uczestnictwa w wydarzeniu, imprezie kulturalnej, sportowej lub handlowej.

Turystykę objazdową - forma bardzo popularna na zachodzie, preferowana najczęściej przez turystów zagranicznych, cechą tej formy jest odwiedzanie nie tylko dużych ośrodków miejskich, ale także mniejszych miejscowości i rozproszonych atrakcji turystycznych – szansa dla rozwoju małych miejscowości, terenów wiejskich.

Turystykę weekendową miejską - forma coraz bardziej popularna w Polsce, wykorzystywanie krótkich okresów urlopowo-weekendowych, do wyjazdów poza miejsce zamieszkania, w tym najczęściej do ośrodków miejskich.

Turystyka alternatywna – oparta na zindywidualizowanym podejściu do turystyki, w tym rozwijaniu twórczych form podróży, samodzielnej organizacji i planowaniu z założeniem odejścia od wypoczynku zaprogramowanego dla masowego turysty.

Archeologia edukacyjna – stosunkowo młoda forma turystyki, stanowiąca syntezę turystyki kulturowej i edukacyjnej (np. odtwarzane wiernie, zgodnie z posiadaną wiedzą historyczną elementy życia, obyczajów, kultury przodków, pokazy dawnych rzemiosł - udostępniane turystom, którzy często mają możliwość bezpośredniego uczestnictwa w programach jako „odtwórcy ról”).

W ostatnich latach formy turystyki, których celem było spędzenie urlopu na terenach miejskich, osiągnęły odpowiednio wskaźnik 42% w przypadku krajowych podroży krótkookresowych i 27%% wszystkich wyjazdów długookresowych17. Pod tym względem turystyka na terenach miejskich przewyższa wyraźnie takie kierunki jak wyjazdy „nad morze”, „w góry” czy „nad jeziora”. Szczególnie w przypadku wyjazdów krótkookresowych pozycja form turystyki związanych z pobytem w mieście jest niezagrożona.

16 Władysław W. Gaworecki „Turystyka” PWE W-wa 200017 Na podstawie danych z Instytutu Turystyki za 2001 rok

108


Dla Województwa Zachodniopomorskiego rozwój turystki miejskiej i kulturowej jest silnie związany z miejscowościami wzdłuż tematycznych szlaków oraz koncentracją historycznych miejscowości na przykład istotnych ośrodków turystyki kulturowej wokół osi Szczecin - Stargard Szczeciński (w promieniu do 40 km), osi Koszalin – Darłowo, osi Kołobrzeg – Kamień Pomorski, miejscowości wokół Chojny.

Największy potencjał związany z walorami kulturowymi skupia się wokół historycznych miast, (w tym zabytki obronne, sakralne, muzea regionalne). Miejsca o największym potencjale rozwoju turystyki kulturowej i miejskiej to: Obszar wokół osi Szczecin – Stargard Szczeciński;

- Szczecin – jako dominujący ośrodek turystyki miejskiej,- Stargard Sz. – „klejnot architektury”, najważniejszy ośrodek turystyki kulturowej obok

Szczecina,- historyczne miejscowości w promieniu 40 km, np. Pyrzyce (mury obronne, zabytkowe bramy,

baszty, średniowieczne kościoły), Kołbacz (istotne zabytki architektury sakralnej),- zabytki architektury ogrodowej – ogród dendrologiczny w Glinnej. Obszar wokół osi Koszalin – Darłowo;- Koszalin – istotny ośrodek miejski i kulturowy, zachowane ciekawe zabytki np. Katedra z

XIV w., XV w. Dom Kata, Muzeum Regionalne w XIX w. kamienicy oraz zagroda rybaka przeniesiona z Dąbek,

- Darłowo – Zamek Książąt Pomorskich, Starówka Miasta, Kościół Mariacki z XIV w., Kaplica św. Gertrudy,

- Sianów – zabytkowa fabryka zapałek z możliwością zwiedzania (w grupach), niezwykły ryglowy Kościół św. St. Kostki z XVIII z korpusem, w którym umieszczono młyńskie koło,

- Wioski z „klimatem” oraz zabytkową zabudową np. Jamno, Łabusz, Dąbrowa, Niemica, Osieki

Obszar wokół osi Kamień Pomorski ( Trzebiatów) – Kołobrzeg (trasa średniowiecznych miast).- Kamień Pomorski – siedziba Biskupów Kamieńskich , miasto należące do Hanzy, dobrze

zachowane liczne zabytki: Katedra Kamieńska z końca XII w. z wirydarzem, fragmenty murów obronnych z Bramą Wolińską ( gotyk), kościół klasycystyczny, ratusz gotycki.

- Trzebiatów – zachowane fragmenty gotyckich murów obronnych z Basztą Kaszaną, gotycki kościół, pałac XVIII/XIX w, układ urbanistyczny z okresu średniowiecza z dobrze zachowanymi domami mieszczańskimi,

- Kołobrzeg – jedno z najstarszych miast na Pomorzu Zachodnim, siedziba Biskupów Kamieńskich, katedra gotycka z bogatym wyposażeniem wnętrza, gotycka kamienica, Fortyfikacje, znane uzdrowisko.

Obszary i trasy historyczne;- Obszar wokół Chojny (Cedynia, Chojna, Trzcińsko Zdrój, Moryń,

Mieszkowice),- wyspa Wolin (miasto Wolin, Świnoujście oraz okolice),- Człopa – Tuczno,- Rejon Dorzecza Parsęty ( Kołobrzeg – Połczyn Zdrój, śladami Szlaku

Solnego Miasta i miejscowości, z walorami wypoczynkowo-rekreacyjnymi:

- Kołobrzeg, Dźwirzyno, Ustronie Morskie,

109


- Gmina Rewal (Rewal, Niechorze, Trzęsacz),- Koszalin i okolice (Koszalin – Mielno).

Małe miasta i miejscowości oraz ich okolice o dużym znaczeniu historyczno-kulturowym:- Świdwin i okolice (np. wioski Klępczewo, Smardzko, Oparzno, Wilczkowo),- Gryfice,- Połczyn Zdrój, Czaplinek- Choszczno, Recz,- Sławno i okolice (wioski z ryglową zabudową)- Nowe Warpno i okolice,- Płoty,- Goleniów- Barlinek

Istotny potencjał rozwoju turystyki kulturowej Województwa jest związany z historycznymi i tematycznymi szlakami – wzdłuż miast i miejscowości (także na terenach wiejskich): Szlak Cysterski – Szczecin – Wolin – Koszalin - Bukowo Morskie - Marianowo – Recz –

Pełczyce – Cedynia – Kołbacz. Szlak Henzeatyckich Kupców - Szczecin, Białogard), Dąbie, Darłowo, Goleniów, Gryfice,

Gryfino, Kamień Pomorski, Stargard Szczeciński, Trzebiatów, Kołobrzeg, Koszalin, Sławno, Wolin.

Szlak Misyjny Ottona z Bambergu – m.in. takie miejscowości jak: I misja chrystianizacyjna: Stargard - Pyrzyce (studzienka) - Kamień Pomorski- Wolin - Szczecin - Gartz (wyspa Uznam po stronie niemieckiej) - Lubin (Wolin) - Cerkwica (studzienka) - Kłodno k/Trzebiatowa - Kołobrzeg – Białogard.II misja Chrystianizacyjna: Dymin (Niemcy), Wolin, Szczecin, Kamień - w kierunku Gniezna ( Wielkopolska)

Szlaki obiektów przemysłowych (np. Kolejek Wąskotorowych – Nadmorska Kolej Wąskotorowa) , Latarni Morskich ( Świnoujście, Międzyzdroje, Niechorze, Kołobrzeg, Gąski, Darowo, Jarosławiec), Elektrowni Wodnych, czynnych (na Redze: Resko, Lisowo, Smolęcin k.Gryfic, na Drawie: Borowo, Kamienna, na Radwi: Rosnowo j. Hajka ), Młynów, Browarów i Gorzelni).

Szlak „uzdrowisk cesarskich18” (Świnoujście, Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Kołobrzeg). Szlak Wikingów – Cieśninami wejściowymi Odry ( Dziwna Świna, Piana) do Wolina. Szlak Zakonów Rycerskich - Templariuszy i Joannitów; m.in. Stare Sławno, Sławska k.

Sławna, Gościno i Myślino k. Kołobrzegu, Darłowo, Czaplinek, Świdwin, Pęzino, Stargard, Chojna, Rurka, Swobnica.

Szlak szwedzki – Szczecin, Świnoujście, Stargard Szczeciński, Nowe Warpno, Wolin, Kołobrzeg, Darłowo.

Szlak Solny – Kołobrzeg, Karlino, Białogard, Połczyn Zdrój, Czaplinek, Wałcz, Różewo- w kierunku Piły.

Europejski Szlak Cegły Gotyckiej – m.in. Moryń, Chojna, Trzcińsko - Zdrój, Myślibórz, Lipiany, Pyrzyce, Stargard Szczeciński, Szczecin, Kamień Pomorski, Trzebiatów, Kołobrzeg, Koszalin, Darłowo.

18 Szlak uzdrowisk zachodniopomorskich nazywany potocznie „szlakiem uzdrowisk cesarskich”, wg autorów jest nazwą wartą promowania ze względu na silniejszy odbiór marketingowy.

110


Bałtycki Szlak Kulturowo – Turystyczny Umocnień Fortecznych – Świnoujście, Szczecin, Kołobrzeg.

Inne (np. zamków i pałaców)

Istotne znaczenie dla rozwoju turystyki kulturowej mogą mieć rejony związane z historią (działaniami i walkami) II wojny światowej: Wał Pomorski – rejon słynnych umocnień (Zdbice, Strzaliny, Mirosławiec, Szczecinek). Rejon forsowania Odry (Siekierki – Gozdowice – Czelin). Wyspy Wolin i Uznam (tajne poniemieckie bazy wojskowe – próby z wyrzutnią rakiet V1 i V2). Borne Sulinowo (dawny poniemiecki i proradziecki garnizon i baza wojskowa). Świnoujście – Świnoujski Rejon Umocniony (klucz do Odry, fortyfikacje i umocnienia).

Na terenach wiejskich znajduje się kilkadziesiąt rozsianych obiektów i atrakcji mogących bezpośrednio generować ruch turystycznych do danego miejsca np.: Zespół parkowo-pałacowy z ogrodem dendrologicznym w Przelewicach. Trzęsacz – słynne ruiny kościoła oraz zespół pałacowy. Zamki i Pałace (np. w Pęzinie, Tucznie, Krągu, Maciejewie, Nosowo, Strzekęcin). Zespoły poklasztorne (np. w Kołbaczu, Marianowie ). Zabudowania dworsko – folwarczne ( np. obiekty w gminach Gościno, Rymań), Groby megalityczne ( Manowo, Borkowo k. Kragu, Krepcewo, Pomietowo, Dolice powiat

Stargard Szczeciński)

Przeprowadzenie wnikliwej analizy wnętrza produktu turystyki miejskiej i kulturowej pozwoliło zidentyfikować jego siły i słabości.

Tabela 31 Silne i słabe strony produktu turystyki miejskiej i kulturowej

Silne strony Słabe strony Bogate tło historyczne, w tym powiązane z

historią Europy poprzez zakony Templariuszy, Joannitów, Cysterski, szlaki handlowe (solny, kupców hanzeatyckich).

Położenie głównego ośrodka turystyki miejskiej Szczecina (nad Zalewem, przy ujściu Odry, w obszarze przygranicznym).

Różnorodność atrakcji kulturowych przy zachowaniu szczególnego charakteru, specyfiki regionu.

Liczne szlaki historyczne i turystyczne, w tym powiązane z odpowiednikami szlaków europejskich.

Bogata i urozmaicona baza noclegowa Szczecina i obszaru nadmorskiego.

Aktywność, zaangażowanie środowisk twórczych, pro-historycznych i pro-kulturalnych, w tym silne środowisko jazzmanów (w Szczecinie), miłośników muzyki poważnej, sztuki, muzealników itd.

Ciekawa oferta imprez kulturalnych o zasięgu regionalnym.

Kojarzenie Pomorza Zachodniego głównie z pasem nadmorskim.

Brak lub trudno dostępna informacja o ofercie kulturalnej w całym regionie Województwa.

Brak wypromowanych znaczących imprez kulturalnych w Szczecinie mogących generować ruch turystyczny w głównym ośrodku miejskim.

Estetyka miast i wsi – łączenie zabudowy z wielkiej płyty z zabytkami, skutki zniszczeń wojennych – niedokończony procesy odbudowy miast po zniszczeniach wojennych.

Słaba promocja turystyczna regionu w zakresie turystyki kulturowej.

Słabe zaplecze turystyczne w małych miejscowościach śródlądowych na szlakach historycznych,

Problemy komunikacyjne (słaba dostępność) uniemożliwiające lub ograniczające turystom korzystania z turystyki kulturowej w szerszym zakresie,

Cześć imprez kulturalnych nakłada się terminowo, a w wielu przypadkach występuje zbytnia

111


koncentracja tego typu imprez lub też ich brak, Niektóre obiekty historyczne są niedostępne dla

potencjalnych turystów; widoczny niedorozwój w zakresie zagospodarowania turystycznego wielu tego typu obiektów miejscowościach wiodących np. w Szczecinie.


Zaplecze i potencjał turystyczny produktu turystyki miejskiej i kulturowejWojewództwo Zachodniopomorskie charakteryzuje szczególna mieszanka historyczno-kulturowa mająca swoje przełożenie na różnorodność form i charakteru atrakcji turystycznych, w tym obiektów o charakterze zabytkowym wpływających bezpośrednio na generowanie ruchu turystycznego w Regionie. Łączna liczba zabytków na terenie Województwa wpisanych do rejestru wynosi odpowiednio: 2 893 nieruchomych oraz 1 547 ruchomych, ponadto 89 612 dóbr nieruchomych i 10 764 ruchomych chronionych na podstawie art. 4 pkt 3 ustawy o ochronie dóbr kultury.Na zaplecze turystyczne produktu turystyki miejskiej oraz kulturowej Województwa Zachodniopomorskiego składają się takie elementy jak: Imprezy kulturalne i sportowe, targi, wystawy, wydarzenia (najbardziej znane imprezy regionu to

Festiwal Gwiazd w Międzyzdrojach, FAMA w Świnoujściu, Festiwal Wikingów w Wolinie, Święto Morza (m.in. Kołobrzeg, Szczecin). Szczecin, Kamień Pomorski, Stargard Szczeciński, Świnoujście słyną z koncertów i festiwali muzyki poważnej, w Szczecinie dynamicznie rozwija się oferta imprez jazzowych).

Atrakcje historyczne i kulturowe, w tym:- układ urbanistyczny miast (w tym np. Darłowo, Gryfice, Lipiany, Barlinek, Trzebiatów,

Połczyn Zdrój, Świdwin, Białogard, Resko, Nowogard, Karlino, Lipiany),- systemy umocnień i murów obronnych (np. Stargard Szczeciński, Chojna, Trzcińsko Zdrój,

Kołobrzeg, Koszalin, Pyrzyce, Moryń, Recz),- zabytki sakralne (m.in. Stargard Sz., Darłowo, Chojna, Kołobrzeg, Kamień Pomorski, Sławno,

Kołbacz, Trzebiatów),- zabytki techniki przemysłowej (np. latarnie morskie, stare browary, gorzelnie – np. „Starka” w

Szczecinie, fabryka zapałek w Sianowie, elektrownie wodne, spichlerze w Karlinie, Białogardzie, Nowym Worowie, Niemicy i Darłowie),

- obiekty militarne z okresów wojen światowych oraz poradzieckie (w tym forty w Świnoujściu, Czapa Hitlera w Wałczu, bunkry w Strzalinach, dawny garnizon niemiecki oraz baza poradziecka w Bornym Sulinowie),

- stanowiska archeologiczne (381 wg rejestru zabytków, w tym w Chwarszczanach i Rurce),- grodziska, cmentarzyska, grobowce megalityczne, miejsca kultu (np. kamienne kręgi w

Grzybnicy, grodziska np. w Budzistowie, kurhany w Gronowie). Zaplecze rozrywkowe (silna koncentracja w największych miastach Szczecinie i Koszalinie oraz

w kurortach i nadmorskich ośrodkach np. Świnoujście, Kołobrzeg, gmina Rewal). Zaplecze sportowo-rekreacyjne (dobrze rozwinięte w Szczecinie, Stargardzie, Koszalinie, Wałczu,

ponadto w miastach nadmorskich np. Rewal, Kołobrzeg, parki wodne w Choszcznie, Gryfinie, Szczecinku, Świdwinie).

Zaplecze noclegowe i gastronomiczne (najlepszą ofertą dysponuje Szczecin oraz miasta w pasie nadmorskim np. Kołobrzeg, Koszalin, Międzyzdroje, Świnoujście).

112


Zaplecze usług turystycznych (obszar o największym potencjale rozwoju, szczególnie możliwe wykorzystanie flotylli statków do celów stricte turystycznych - obecnie głównie cele handlowe).

Najlepiej rozwiniętym zapleczem dla produktu turystyki miejskiej i kulturowej dysponuje największy ośrodek miejski Szczecin. Miasto posiada bardzo dobrze rozwiniętą siecią hoteli różnej kategorii, o zróżnicowanej ofercie cenowej. Szczecin posiada także najbogatszą ofertę gastronomiczną, rozrywkową i kulturalną, choć pod tym względem odstaje już wyraźnie od takich miast jak Gdańsk, Kraków czy Łódź. Skromne, choć przyzwoite jakościowo i konkurencyjne cenowo zaplecze posiada Stargard Szczeciński, mający ogromny potencjał w zakresie wzmocnienia produktu turystyki miejskiej, w osi z ośrodkiem szczecińskim. Główny walor turystyczny Stargardu stanowią zabytki, w tym obok Kolegiaty i Ratusza, zachowany średniowieczny układ zabudowy z fragmentami murów obronnych, systemem baszt, bastei i bram miejskich. Okalające serce starego miasta planty, należą do największych w Polsce.Pozostałe analizowane miejscowości, z wyjątkiem miast nadmorskich, dysponują stosunkowo słabym zapleczem, szczególnie w zakresie oferty rozrywkowej (wieczorowej i nocnej), bardzo istotnej w kontekście obsługi turystów w tym segmencie produktu.Największy, niewykorzystany potencjał rozwoju produktu jest związany z możliwością rozwoju turystyki kulturowej w oparciu o historyczne szlaki (handlowe, tematyczne).Analiza produktu turystyki miejskiej i kulturowej pozwoliła określić szanse i zagrożenia, które znajdują się w otoczeniu tego produktu.


Szanse Zagrożenia Oczekiwany wzrost średnich dochodów

społeczeństwa, tworzenie się w społeczeństwie klasy średniej w Polsce.

Możliwość zainteresowania nowych rynków europejskich dzięki integracji z UE oraz rozwojowi szlaków komunikacyjnych i tanich przewoźników.

Intensyfikacja współpracy w ramach Euroregionu Pomerania –, w tym wykorzystanie położenia Szczecina np. najlepsze warunki na linii Malmoe – Szczecin - Berlin (wg programu Baltic Bridge) do stworzenia głównego centrum sportów wodnych.

Organizacja znaczących imprez sportowych (dla młodzieży) może przyczynić się do popularyzacji przyjazdów do Szczecina.

Rozwój floty statków – pełniących obecnie głównie funkcję sklepów wolnocłowych w kierunku działalności turystycznej.

Spodziewany wzrost przyjazdów turystów z krajów sąsiednich, w tym Danii, Szwecji, Niemiec.

Rozwój wodnych szlaków komunikacyjnych i transportowych w województwie, w tym na Odrze.

Planowany rozwój portu lotniczego w Goleniowie, w tym obsługa nowych kierunków, szansa na współpracę z tanimi przewoźnikami np. Ryanair.

Rosnąca uciążliwość oraz zatłoczenie dużych miast, w tym Szczecina na skutek wzrostu natężenia ruchu.

Trudne do rozwiązania problemy komunikacyjne dużych miast, w tym Szczecina.

Silna promocja i rosnąca oferta kulturalna największych krajowych ośrodków miejskich, w tym Gdańska, Łodzi, Wrocławia, Krakowa.

Intensyfikacja promocji, w tym specjalnych ofert weekendowych przez zachodnie stolice europejskie np. Kopenhaga, Sztokholm, Berlin.

Rosnące bezrobocie mogące wpłynąć na osłabienie skłonności do podróży najuboższej części polskiego społeczeństwa.

Globalny trend osłabienia zainteresowania turystów wizytami w tradycyjnych muzeach i galeriach.

Niedoinwestowanie infrastrukturalne wielu miejscowości turystycznych i obszarów co powoduje koncentrację prac remontowych dróg i ulic w okresie sezonu turystycznego; duża uciążliwośći dla zmotoryzowanego turysty zagranicznego,

Pojawiający się corocznie problem korkowania się głównych szlaków komunikacyjnych w województwie zachodniopomorskim.


113


2.4. Turystyka wypoczynkowo-rekreacyjnaDo najpopularniejszych obecnie form turystyki wypoczynkowo-rekreacyjnej w Województwie Zachodniopomorskim należą: wypoczynek nadmorski określany jako słońce-morze-plaża,wypoczynek nad jeziorami i rzekami oraz nad innymi zbiornikami wodnymi.Turystyka nadmorska (słońce-morze-plaża) to obecnie najpopularniejszy rodzaj wypoczynku zarówno w Polsce (ok. 22% wyjazdów) jak i Europie (ok. 35%). W Polsce dużym powodzeniem cieszy się także wypoczynek nad jeziorami ok. 16% wyjazdów długookresowych.Najlepsze w kraju warunki naturalne dla turystyki w pasie nadmorskim decydują o silnie turystycznym profilu całego Regionu.

Zaplecze i potencjał turystyczny produktu

Wypoczynek słońce-morze-plaża

Są tylko dwa regiony w Polsce - Województwo Zachodniopomorskie i pomorskie, gdzie można rozwijać turystykę wypoczynkową typu słońce-morze-plaża. Potencjał produktu stanowi 185 km pas wybrzeża (obecnie intensywnie eksploatuje się ok. 82 km pas wybrzeża), z którego jak się szacuje ok. 130 km jest predestynowana do celów turystyczno-rekreacyjnych – m.in. dzięki szerokim piaszczystym plażom. Obecnie w Województwie funkcjonują 32 kąpieliska nadmorskie, w tym największe skupienie w gminach Rewal (7), Mielno (6) oraz Darłowo (5). Dodatkowo ważnym potencjałem obszaru Wybrzeża Zachodniopomorskiego jest korzystny mikroklimat, otulina leśna, czy zróżnicowanie nadmorskich form krajobrazowych, w tym brzeg klifowy, wydmy.

Inne istotne elementy zaplecza produktu to: Baza noclegowa (ok. 120 tys. miejsc, w tym ok. 1/5 całosezonowych; ośrodki wczasowe,

kolonijne, sanatoryjne – najwyższe w Polsce zagęszczenie bazy noclegowej). Baza gastronomiczna (głównie sezonowe punkty gastronomiczne, oferta skupia się głównie na

potrawach rybnych, zdolność do obsłużenia w sezonie ok. 400 tys. osób dziennie). Baza uzupełniająca:

- rozrywkowa (średni standard, koncentracja w gminie Rewal, Międzyzdrojach, Kołobrzegu oraz Mielnie; dyskoteki, kluby nocne, dancingi, kawiarnie, puby itp.)

- sportowa (potencjał bazy sportowej znajduje się w fazie intensywnego rozwoju, obecnie stan bazy sportowej Wybrzeża należy określić jako niezadowalający).

Imprezy (ogromna liczba imprez w sezonie: m.in. promocyjne organizowane przez firmy, imprezy cykliczne organizowane przez gminy).

WnioskiRozbudowa zaplecza turystyki wypoczynkowej nadmorskiej oraz zwiększanie potencjału, powinno bazować głównie na możliwościach stworzenia warunków do przedłużenia sezonu. Dlatego transformacja i rozwój bazy noclegowej sezonowej w całosezonową powinny korespondować z powstawaniem oferty oraz atrakcji mogących wpłynąć na przyjazdy poza okresem letnim. Ważnym elementem jest także promocja obszaru jako miejsca atrakcyjnego przez cały rok. W przypadku potencjału plaż wciąż istnieją znaczące możliwości rozwoju (ok. 50 km linia brzegowa). Planowanie i wytyczanie nowych kąpielisk powinno uwzględniać lokalne uwarunkowania zagospodarowania terenu, strategie lokalne gmin oraz prognozę wzrostu liczby turystów na danym obszarze.W przypadku elementów mogących przedłużyć sezon należy wymienić:

- kompleksy wodne (aquaparki, pływalnie, baseny solankowe i geotermalne),

114


- kompleksy sportowe (hale sportowe, fitness, korty tenisowe),- pola golfowe (elementy driving range, putting green),- trasy dla crossu rowerowego, quadów, motocrossu,- mariny morskie z zapleczem hotelowo-rekreacyjnym,- zaplecze edukacyjne, w tym infrastruktura dla „zielonych szkół”,- baza rozrywkowa (modny kurort może cieszyć się powodzeniem przez cały rok),- zaplecze kulturowo-historyczne (wykorzystanie atrakcyjności kulturowej niektórych

miasteczek nadmorskich oraz sąsiednich miejscowości, np. Darłowo, Kołobrzeg, Świnoujście, Ustronie Morskie w niewielkim oddaleniu od morza Kamień Pomorski, Trzebiatów, Sławno, Koszalin).

Zaplecze - wypoczynek nad jezioramiW Województwie Zachodniopomorskim w pasie 5 pojezierzy (Drawskie, Myśliborskie, Ińskie, Wałeckie i Wełtyńskie19) znajduje się 1250 jezior, w tym ok. ¼ to jeziora duże (pow.20 ha). Inna cecha pojezierzy to znaczący udział powierzchni leśnych, w tym stref krajobrazu chronionego. Wiele jezior znajduje się w naturalnych układach sieci wodnych; stworzonych najczęściej przez rzeczne cieki wodne.Podstawowe zaplecze dla wypoczynku nad jeziorami stanowią: Baza noclegowa (ok. 9,5 tys. miejsc, w tym ok. ¼ całosezonowe; ośrodki wczasowe, kolonijne,

sportowe). Baza gastronomiczna (niewielkie zróżnicowanie oferty, w sąsiedztwie jezior i kąpielisk

przeważają obiekty sezonowe). Baza uzupełniająca:

- rozrywkowa (przeciętna oferta, zdecydowanie słabsza niż w pasie nadmorskim), - sportowa (w niektórych miastach istnieją rozwinięte centra sportowe, np. Szczecinek i Wałcz).

Imprezy (pojedyncze imprezy o uznanej marce np. Festiwal Filmowy w Ińsku, w niewielkim stopniu wpływają na generowanie ruchu turystycznego).

WnioskiW porównaniu do innych obszarów pojeziernych, pojezierza zachodniopomorskie posiadają znaczące możliwości rozwoju bazy wypoczynkowej20.Należy przede wszystkim zadbać o przystosowanie obecnej bazy do potrzeb i wymogów rynku, w tym konieczność modernizacji dawnych ośrodków wczasowych, kolonijnych, a także przygotowanie atrakcyjnej oferty dla rodzin i młodzieży. Rozwój turystyki wypoczynkowej pojeziernej powinien korespondować z budową oferty i zaplecza w zakresie wypoczynku na obszarach leśnych i wiejskich, w tym strefach przyrody chronionej. Pojezierza zachodniopomorskie są predestynowane do wypoczynku proekologicznego, dlatego obok rozwijania rekreacji pojeziernej należy zadbać o zagospodarowanie na potrzeby turystyki bogatych kompleksów leśnych z uwzględnieniem reżimów stref chronionych.

Analiza potencjału i zaplecza turystyki miejskiej i kulturowej pozwala na wskazanie głównych silnych i słabych stron produktu turystyki wypoczynkowej.


Silne strony Słabe strony

19 umowna nazwa obszaru, nie figurująca w literaturze geograficznej20 na podstawie analizy RCSS – Możliwości Rozwoju Turystyki w Polsce Północno-Zachodniej Szczecin’1999

115


obszar nadmorski Szerokie piaszczyste plaże. Bogata oferta kulturalna i rozrywkowa. Walory środowiska, w tym bogata otulina leśna,

brzegi klifowe, wydmy itp. Bogata i zróżnicowana oferta noclegowa –

wysoka konkurencja wymusza podnoszenie standardu oraz ogranicza podwyższanie cen.

Otwartość plaż – brak prywatnych plaż rekreacyjnych, zasada dostępności (dobro ogólne).

Bogata historia i tradycje kąpielisk nadmorskich. Morski mikroklimat – stanowi czynnik dodatkowo

podnoszący atrakcyjność wyjazdów wypoczynkowych nad morze.

Bogata oferta handlowa oraz usług dodatkowych np. wycieczki statkiem po morzu, wędkarstwo morskie, loty turystyczne nad Wybrzeżem itp.

Atrakcje sportowe na plażach – szczególnie w okresie letnim np. siatkówka plażowa, paralotnie,

Bogate możliwości w zakresie rozwijania turystyki i sportów wodnych np. skutery wodne, jazda na nartach wodnych, jachting.

obszar pojezierzy Stosunkowo wysoka czystość akwenów

pojeziernych (np. Poj. Ińskie należy do najczystszych w kraju).

Niskie ceny na tle oferty nadmorskiej oraz konkurencyjnego regionu Meklemburgii-Pomorza Przedniego.

Wybitne walory przyrodnicze i krajobrazowe - obszary rezerwatów i parków krajobrazowych (w tym Iński i Drawski Park Krajobrazowy, Drawieński Park Narodowy).

Małe kameralne miasteczka, zapewniające spokój, intymny wypoczynek w oddaleniu od wielkomiejskiego gwaru.

Dobre warunki do uprawiania tradycyjnych sportów wodnych np. kajakarstwa, żeglarstwa.

Znakomite warunki dla uprawiania wędkarstwa, turystyki edukacyjnej, ekologicznej, czy ornitologicznej.

Bogata historia większości miast i miejscowości pojeziernych np. Czaplinka (Tempelburg), Drawska Pomorskiego i Starego Drawska (Drahim), Szczecinka, Barlinka, Wałcza, Bornego Sulinowa itp.

obszar nadmorski Brak charakteru i wyróżników – efekt upodabniania

się kąpielisk nadmorskich. Krótki sezon - warunki klimatyczne Wybrzeża

ograniczają trwanie sezonu turystycznego do max 3 m-cy.

Niedostateczna oferta oraz infrastruktura turystyczna pozwalająca na przedłużenie sezonu poza okres letni (czerwiec-sierpień).

„Zlewanie” się stref funkcji wypoczynkowych i uzdrowiskowych – brak wydzielonych stref ciszy.

Wysoka wrażliwość na warunki pogodowe – spadek temperatur, wysokie opady deszczów.

Stosunkowo niski odsetek bazy całosezonowej na tle kraju.

Niska estetyka architektury nadmorskiej - szczególnie w zakresie drobnego handlu, gastronomii oraz ośrodków wczasowo-kolonijnych.

Rosnące zagęszczenie plaż – niektóre plaże funkcjonują na granicy pojemności np. Kołobrzeg.

Ograniczenia komunikacyjne – szczególnie w okresie sezonu letniego – pas nadmorski należy do trudno przejezdnych.

Niedostateczna współpraca pomiędzy gminami nadmorskimi w zakresie wspólnej promocji, informacji, czy wspólnych działań w zakresie turystyki (np. turysta z Międzyzdrojów nie ma żadnych informacji nt. oferty kulturalnej pobliskiego Świnoujścia).

obszar pojezierzy Dostępność komunikacyjna – szczególnie uciążliwe

połączenia kolejowe z województw Polski Centralnej np. mazowieckiego i łódzkiego.

Brak zintegrowanego szlaku wodnego pojezierzy pozwalającego na komunikacje wodną pomiędzy poszczególnymi akwenami pojezierzy (jedynie możliwość przepłynięcia kajakiem na niektórych odcinkach pomiędzy jeziorami)

Niewielka skala imprez kulturalnych i sportowych na tle oferty pasa nadmorskiego

Niedostateczna oferta noclegowa – szczególnie słabe zróżnicowanie oferty ze względu na preferencje i wymagania turystów

Niewielka ilość atrakcji poza sezonem mogących wydłużyć okres wyjazdów turystycznych do pasa pojezierzy

Zdecydowanie słabsza promocja w stosunku do konkurencyjnych obszarów np. Pojezierza Mazurskiego czy Meklemburgii-Pomorza Przedniego


Analiza otoczenia produktu turystyki wypoczynkowej pozwoliła zidentyfikować szanse i zagrożenia.


Szanse Zagrożenia Funkcjonowanie w ramach struktur Unii Dynamiczny rozwój pobliskiego regionu

116


Europejskiej. Rozwój przyjazdów turystów z krajów sąsiednich

Niemiec oraz Skandynawii (budowa nowych terminali pasażerskich).

Szansa wydłużenie sezonu dzięki:- rozwojowi infrastruktury oraz oferty usług

turystycznych i okołoturystycznych,- modzie na turystykę weekendową z

wykorzystaniem turystyki aktywnej oraz specjalistycznej np. pieszej, rowerowe i konnej,

- rozwojowi jachtingu jachtingu i infrastruktury turystyki wodnej,

- ociepleniu klimatu w kontekście więcej słońca i pogody bardziej przewidywalnej.

Poprawa komunikacji powietrzno-morskiej: rozwój marin, portów, małych lotnisk, możliwość kombinacji komunikacji tj. część trasy pieszo, część rowerem, część kajakiem itp.

Aktywizacja gospodarcza strefy przygranicznej w zakresie rozwoju turystyki usługowej i zakupowej (np. usługi medyczne, fryzjerskie).

Rozwój nowych, kompleksowych inwestycji turystycznych i para-turystycznych np. Bagicz - Ustronie Morskie, na wzór centów wodnych w Gryfinie i Darłowie,

Rozwijająca się oferta kulturalna jako istotne uzupełnienie wypoczynku nadmorskiego.

Istotny potencjał w zakresie wzrostu ruchu turystycznego w Pasie pojezierzy.

Systematyczne podnoszenie standardu bazy noclegowej i gastronomicznej

Wyraźna tendencja rozwoju usług oraz infrastruktury mającej na celu wydłużenie sezonu.

Rozwój turystyki objazdowej, w tym nadmorskiej.

Meklemburgii-Pomorza Przedniego jako m.in. obszaru turystyki wypoczynkowo-rekreacyjnej (morsko-pojeziernej).

Redukcja lub ograniczenie działalności zakładowych ośrodków wczasowych – ograniczenie skali bezpośredniego refundowania wczasów lub kolonii dziecięcych.

Brak lub ograniczone środki na rozwój infrastruktury szczególnie w przypadku gmin pojeziernych (wysokie bezrobocie).

Ograniczona dostępność komunikacyjna, szczególnie w pasie pojezierzy (połączenia kolejowe z Warszawą).

Problemy z efektem tzw. „kurczenia” się plaż w przypadku kąpielisk morskich niektórych gmin np. Ustronie Morskie.

Rosnąca konkurencja ze strony sąsiednich regionów krajowych – lubuskiego (pojezierza), wielkopolskiego (pojezierza) oraz pomorskiego (pojezierza oraz wybrzeże morskie).

Moda na Mazury, w tym rekreację aktywną, może hamować rozwój turystyki na pojezierzach zachodniopomorskich.

Silna konkurencja ze strony południowo-europejskich obszarów nadmorskich (Grecja, Chorwacja, Cypr, Hiszpania, Turcja, Bułgaria) – dłuższy sezon, cieplejsza woda o lepszej przejrzystości, atrakcyjne ceny.

Dzika turystyka plażowa – rozwija się na działkach prywatnych, zagrożenie zanieczyszczenia plaż,

Niska skłonność partnera niemieckiego do zwiększania przepustowości i przekwalifikowania przejścia granicznego w Świnoujściu.


2.5. Turystyka przygraniczna i morskaGranica morska na odcinku 184,9 km, centralne usytuowanie w obszarze Euroregionu Pomerania, bezpośrednie, na odcinku 186,6 km, graniczenie z Niemcami i bliskie położenie w stosunku do dużych aglomeracji (Berlin) oraz szlaków tranzytowych i wodnych (rz. Odra) oznacza, że województwo jest predestynowane do rozwoju turystyki przygranicznej i morskiej. Potwierdzeniem tego jest min. fakt, że ruch pasażerów w portach morskich Województwa w roku 2000 wyniósł 90,8% (2051,7 tys.) w skali kraju21.

Z turystyką przygraniczną związane są gminy położone bezpośrednio przy granicy polsko – niemieckiej. Gminy te jednocześnie znajdują się w dolinie Odry: Stepnica i Goleniów (pow. goleniowski). Szczecin. Gryfino, Widuchowa, Chojna, Cedynia, Mieszkowice (pow. gryfiński). Nowe Warpno, Police, Kołbaskowo, Dobra (pow. policki).

W pasie nadmorskim znajdują się z kolei gminy: Postomino i Darłowo (pow. sławieński). Mielno, Będzino (pow. koszaliński).

21 Źródło: www.logistyka.net.pl, dotyczy portów: Świnoujście, Nowe Warpno, Kołobrzeg.

117

http://www.logistyka.net.pl/


Ustronie Morskie (pow. kołobrzeski). Kołobrzeg. Trzebiatów, Rewal (pow. gryficki). Dziwnów, Wolin, Międzyzdroje, Kamień Pomorski (pow. kamieński). Świnoujście.

Szczególne znacznie mają gminy Świnoujście, Międzyzdroje i Wolin oraz Kamień Pomorski. Pomimo tego, że są bardziej związane z pasem nadmorskim niż przygranicznym ich rola w turystyce przygranicznej jest znaczna. Wynika to z położenia na śródlądowych szlakach wodnych prowadzących z Zalewu Szczecińskiego do Morza Bałtyckiego a w przypadku Świnoujścia dodatkowo lądowego graniczenia z Niemcami.

Elementy różnicująceTurystykę przygraniczną i morską należy traktować jako produkt markowy Województwa, ponieważ elementy ją wyróżniające stanowią o jej sile i przewadze konkurencyjnej. Ten rodzaj turystyki jest szansą nie tylko dla ww. gmin, ale i całego Województwa. Do jej wykorzystania należy dołożyć wszelkich starań już teraz, gdyż sąsiednie, konkurencyjne regiony (woj. lubuskie, wielkopolskie, pomorskie i Meklemburgia-Pomorze Przednie) wykazują większą inicjatywę i zaangażowanie środków pieniężnych, przez co mogą doprowadzić do przejęcia ruchu turystycznego przyczyniając się do spadku przychodów z tej formy turystyki w Regionie. Do elementów stanowiących o wyjątkowości Województwa zalicza się: Umiejscowienie na terytorium Województwa wszystkich rodzajów przejść granicznych (pieszych,

samochodowych, rzecznych, morskich i powietrznych), co stanowi podstawę do rozwoju wariantowych form przemieszczania się i transportu.

Obsługę przez porty zachodniopomorskie ruchu pasażerskiego. Fakt, że szybciej można dotrzeć z Berlina do Morza Bałtyckiego Odrą przez Szczecin niż

niemieckimi szlakami wodnymi przez Rostock. Połączenie polskiej sieci wodnej z europejskim systemem dróg wodnych przez kanały Odra -

Havela i Odra – Szprewa prowadzącymi do Berlina. Wyjątkowe walory naturalne:

- doliny Odry, zachodniej części Pojezierza Myśliborskiego obejmującej rozległe tereny wrzosowisk i historycznych miast Cedyni, Trzcińska, Morynia i Chojny,

- parki i rezerwaty. Największą grupę przyjeżdżających na zakupy są Niemcy. Szczecin posiada duży potencjał rozwoju turystyki wodnej. Morska granica z Danią, Szwecją. Położenie regionu na szlakach tranzytowych ze Skandynawii i z Niemiec.Formy turystyki najbardziej adekwatne do implementacji na obszarze transgranicznym województwa zachodniopomorskiego oraz przy aktywnej współpracy w obszarze przemysłu turystycznego z sąsiadem niemieckim to: turystyka hippiczna (jazda konna: rekreacyjna i hipoterapia), turystyka rowerowa, turystyka sportowa, oferty turystyczne skierowane do młodzieży, turystka nawodna (w oparciu przede wszystkim o możliwości turystyczne Zalewu Szczecińskiego

np. jachting), turystyka wędkarska, turystyka ornitologiczna, eksploracja obiektów historycznych,

118


ekoturystyka, wypoczynek świąteczno-weekendowy, turystyka kongresowo-konferencyjna, turystyka medyczna, turystyka usługowo-handlowa, turystyka kulturowa i miejska, turystyka techniczna i poprzemysłowa (np. wykorzystanie do celów turystycznych dawnej fabryki

benzyny syntetycznej w Policach), turystyka specjalistyczna lub specyficzna dla danego obszaru („urlop w leśniczówce, u rybaka,

łowiectwo).

Formy turystyki

W oparciu o powyższe elementy wyróżniające tereny nadgraniczne i nadmorskie można powiedzieć, że turystyka przygraniczna Województwa Zachodniopomorskiego jest platformą na bazie, której mają szansę rozwijać się różne formy turystyki.

turystyka handlowa

Turyści przyjeżdżający w celach handlowych do Województwa Zachodniopomorskiego spędzają czas w pasie przygranicznym w celu prowadzenia interesów, dokonywania zakupów i korzystania z różnego rodzaju usług. Ta grupa przyjezdnych spędza zwykle kilka godzin na terenie Województwa. Handel w strefie przygranicznej jest źródłem utrzymania dla wielu obywateli naszego kraju, szczególnie mieszkańców nadgranicznych miejscowości. Zakupy motywowane są niższą ceną artykułów spożywczych i odzieży, na terenie Polski.

turystyka tranzytowa

Ta forma turystyki związana jest z dalekobieżnym, ciężarowym transportem drogowym i transportem morskim. Turyści tranzytowi korzystają głównie z noclegu i usług gastronomicznych. Rozwinięcie oferty w strefie przygranicznej Regionu może przyczynić się do zatrzymania tej grupy turystów na dłużej.

turystyka biznesowa

Szczecin, jak miasto wojewódzkie i zarazem położone przy granicy polsko – niemieckiej blisko Berlina jest ważnym ośrodkiem biznesu, a przez to również ważnym centrum konferencyjnym.

turystyka morska22

Cechą charakterystyczną turystyki morskiej jest to, że sezon na nią trwa przez większą część roku (zwykle od końca marca nawet do połowy listopada). W ramach turystyki morskiej można wyróżnić wiele form: Wycieczki pełnomorskie - rejsy inclusive (pasażerskich statków liniowych, tym bardziej

atrakcyjne, gdy prom odwiedza po drodze kilka portów). Pasażerską żeglugę przybrzeżną (minirejsy międzyportowe). Żeglugę promową. Kajakarstwo. Jachting - żeglarstwo morskie i śródlądowe. Windsurfing. Wędkarstwo morskie. Inne, np. (szkolne, kombinowane rejsy lecznicze – jako forma turystyki zdrowotnej związanej z

inhalacją morskiego powietrza).

22 Kajakarstwo, jachting, windsurfing i wędkarstwo morskie zostały pełniej opisane w rozdziale dotyczącym turystyki wodnej.

119


Warto zaznaczyć, że powiązanie turystyki przygranicznej z morską łączy się szczególnie, gdy turystom od celów krajoznawczych bardziej przyświecają cele handlowe, np. wyjazdy Szwedów na zakupy do Polski, a także zakupy Polaków w sklepach wolnocłowych na promach.

W przypadku Województwa Zachodniopomorskiego z turystyką morską związana jest także żegluga. W Gryfinie organizowane są przez dyrekcję Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry nieodpłatne przejażdżki turystyczne łodziami po Odrze, są to lekcje przyrody i ekologii „na żywo”. Z Wolina wyruszają wycieczki kopią łodzi Wikingów po rzece Dziwnie. Należy jednak zaznaczyć, że brak przystani na Odrze jest czynnikiem hamującym rozwój ruchu żeglarskiego z Berlina nad Zalew i dalej nad Bałtyk. Nad Zalewem Szczecińskim, Jeziorem Dąbie i Dąbie Małe funkcjonują silne ośrodki żeglarskie, z których część dysponuje zapleczem pozwalającym na cumowanie prywatnych jednostek wodnych spoza Regionu. Elementy infrastruktury wodnej znajdują się na obszarach wodnych na północ od Szczecina, z którymi wiążą się różne formy turystyki aktywnej opisane w punkcie 4.1.2 niniejszego opracowania.

turystyka uczestniczącaJest to zintegrowany z każdą formą turystyki system imprez i wydarzeń mających miejsce w gminach pasa nadgranicznego, atrakcyjność tego regionu może zachęcić przedstawicieli różnych segmentów do pozostania i ewentualnego powrotu w dane miejsce w przyszłości.

turystyka hobbystyczno - edukacyjna

Dolina Dolnej Odry jest obszarem, gdzie dendrolodzy i ornitolodzy mogą rozwijać swoje hobbystyczne zainteresowania i pasje (np. podglądanie ptactwa - fotołowy). Jest to także obszar bogaty w spuściznę historyczną, który wraz z wyjątkowymi walorami naturalnymi stanowi bazę dla edukacji ekologicznej i historycznej.

turystyka aktywna

Powyższe formy turystyki należy uzupełniać ofertami dodatkowymi, do których zalicza się wędrówki piesze, rajdy rowerowe itd.Grupę zidentyfikowanych sił turystyki przygranicznej i morskiej, które wpływają na wzmocnienie jej wartości, oraz słabości, które te wartości deprecjonują przedstawiono w poniższej tabeli.


Silne strony Słabe strony Położenie Województwa:

- na głównych transeuropejskich szlakach komunikacyjnych i tranzytowych, trasa hanzeatycka - droga międzynarodowa E10,

- szeroki pas przygranicza i nadbrzeża sprzyja rozwojowi tego rodzaju turystyki,

- w Euroregionie Pomerania, do którego także należy północno – wschodnia część Niemiec – Meklemburgia-Pomorze Przednie i południowa część Szwecji - Skania,

- nad Morzem Bałtyckim,- nad Odrą, która:

Problem wizerunku:- Polski, jako miejsca niebezpiecznego

i nieestetycznego w portach, na drogach i ogólnie w całym kraju,

- Odry, postrzeganej jako regionu tranzytowego w drodze do Bałtyku, zwiększa niechęć żeglarzy z Niemiec i Szwecji do zapuszczania się w głąb Polski.

Brak sytemu informacji o portach, trasach żeglugowych, atrakcjach znajdujących się w ich pobliżu.

Brak kompleksowego zagospodarowania rz. Odry i nadbrzeża w przystanie rzeczne i infrastrukturę

120


na odcinku 161,7 km jest granicą państwową z Niemcami, jednym z najbogatszych krajów Europy i świata, przez co rzeka ma międzynarodowe znaczenie przygranicznej drogi wodnej łączącej się z europejskimi systemami transportowymi,

jest dogodnie położonym szlakiem wodnym łączącym Szczecin z aglomeracją wrocławską i konurbacją górnośląską,

posiada wyjątkowe walory naturalne (Dolina Odry) stanowiące o wysokiej atrakcyjności - parki krajobrazowe, puszcze, wrzosowiska, miejsca lęgowe ptaków itd.,

nad którą znajduje się wiele zamków, pałaców i miejsc o znaczeniu historycznym.

Korzystne usytuowanie Szczecina:- blisko Berlina, z łatwym dostępem do morza, - wodna granica z Danią (Bornholm),- Szczecin, będący jednocześnie metropolią

regionu jest miejscem, przez które przepływają wodniacy kierujący się z morza na południe i z południa na północ.

Doskonałe warunki do rozwoju turystyki na szlaku wodnym rzeki Odry.

Port lotniczy w Goleniowie jako zaplecze dla rozwoju przygranicznej turystyki lotniczej i rozwoju sieci lotnisk turystycznych w województwie.

Turystyka handlowa oparta bardziej na sezonowości związanej z weekendami i dniami świątecznymi niż warunkami klimatycznymi.

Szeroka oferta bazy noclegowej dla turystów biznesowych, szczególnie w Szczecinie.

z nią związaną (gastronomię, sanitariaty, prysznice, zakłady szkutnicze, stacji paliw i urządzenia do usuwania nieczystości z łodzi).

Brak integracji istniejącej infrastruktury wodnej z lądową, o ile w ogóle jedna i druga istnieje – brak obsługi gastronomicznej, sanitarnej, sklepów przy portach, marinach, przystaniach, - bardzo dobre przygotowanie do rejsu wynika z braku możliwości zatrzymania się i zaopatrzenia lub niewystarczającej jakości przystani na Odrze.

Drogi samochodowe są zdecydowanie o za małej gęstości i przepustowości sieci do obsługi ruchu turystycznego, szczególnie w sezonie turystycznym.

Niska jakość dróg i wynikające z tego bezpieczeństwo i drożność, spowolnione tempo realizacji przedsięwzięć remontowo – inwestycyjnych.

Brak taniej bazy noclegowej przy szlakach tranzytowych, koncentracja gestorów bardziej na obsłudze turystów biznesowych.

Niewystarczająca atrakcyjność, promocja i integracja programów imprez między regionami.

Brak przygranicznej ścieżki rowerowej północ – południe, brak integracji ścieżek rowerowych z międzynarodowymi szlakami.

Duże uzależnienie rozwoju turystyki przygranicznej od popytu z rynku niemieckiego.

Brak powiązania marin i portów z systemem autostrad europejskich.

Bariera językowa i brak punktów informacyjnych.


Z analizy sił i słabości wynika, że charakter turystyki przygranicznej i morskiej w kontekście integracji Polski z Unią Europejską zmienia się z handlowej na tranzytową i rekreacyjną z elementami kulturowymi. Uwidacznia się w związku z tym konieczność dokonania wielu działań inwestycyjnych i marketingowych, aby rozwój turystyki w regionie przygranicznym przynosił w przyszłości wymierne korzyści ekonomiczne. Podobnie jest z turystyką morską, gdzie po wejściu Polski do UE prawdopodobnie wiele statków ze sklepami wolnocłowymi zostanie przeznaczona do obsługi ruchu turystycznego na Odrze i wzdłuż wybrzeża.Szczegółowa analiza otoczenia produktu turystyki przygranicznej i morskiej pozwoliła zidentyfikować szanse i zagrożenia warunkujące rozwój tej formy turystyki.


Szanse Zagrożenia Możliwość skorzystania z programów i funduszy

unijnych. Poprawa wizerunku Polski i rozwój turystyki

tranzytowej po wstąpieniu Polski do UE. Duże zainteresowanie żeglugą i żeglarstwem

turystycznym po Odrze. Trendy proekologiczne - poszukiwanie przez

turystów możliwości spędzenia wolnego czasu na łonie przyrody.

Działania integracyjne w ramach Euroregionu – kulturowe, ekonomiczne i ekologiczne.

Konkurencja ze strony niemieckiej – lepsza organizacja szlaków wodnych (przystanie), rowerowych, dostępności drogowej.

Opóźnianie się budowy autostrady A3 i dróg ekspresowych.

Opóźnianie się realizacji podjętych decyzji np. budowa nowych i rozbudowa obecnych przejść granicznych.

Spadek ruchu turystycznego – krajowego i międzynarodowego w wyniku recesji.

Spadek obrotów związanych z handlem przygranicznym po wstąpieniu Polski do UE.23

121



2.6. Turystyka biznesowaTurystyka biznesowa należy do najbardziej opłacalnych i perspektywicznych form turystyki. Zapotrzebowanie na produkty związane ze szkoleniami, spotkaniami biznesowymi, czy imprezami targowymi należy do naturalnych zjawisk towarzyszących aktywności rynkowej firm. Motywami tego typu przyjazdów są zarówno cele promocyjne, handlowe, edukacyjne (chęć podnoszenia wiedzy i umiejętności), jak i finansowo-inwestorskie. Szacuje się, że średni czas pobytu turysty biznesowego w tych miastach wynosi ok. 2 dni.Istotną stronę popytu turystyki biznesowej stanowią organizowane zarówno przez sfery gospodarcze jak i środowiska naukowe konferencje, sympozja, kongresy. Dynamiczny rozwój w ostatnich latach charakteryzuje oferty turystyki typu incentive (motywacyjnej), stanowiące formę pośrednią pomiędzy formą wypoczynkowo-rekreacyjną, a biznesową (połączenie celu wypoczynkowego z celami biznesowymi).

Zaplecze i potencjał turystyczny produktuGłówne ośrodki turystyki biznesowej w Województwie to dwa największe ośrodki miejskie Szczecin i Koszalin. Na tle kraju Województwo Zachodniopomorskie posiada obecnie przeciętne warunki dla organizacji znaczących imprez kongresowych i konferencyjnych. Tylko nieliczne obiekty potrafią zapewnić kompleksowo przygotowany pakiet obsługi i organizacji dla znaczących przedsięwzięć (np. hotel SAS Radisson w Szczecinie, Amber Baltic w Międzyzdrojach, Hotel Senator k. Dźwirzynie). Mniejsze miejscowości posiadają obiekty zdolne do obsługi turystyki biznesowej na mniejszą skalę (np. hotele „Jan” i „Lidia” w Darłowie).Taka sytuacja nie pozwala na wykorzystanie w pełni atutów położenia regionu, w tym szczególnie Szczecina. Na atrakcyjność produktu turystyki biznesowej w Województwie Zachodniopomorskim mogą wpływać m.in. takie czynniki jak (2003)24: Podmioty gospodarcze ogółem - 200 626. Liczba spółek prawa handlowego – 10091. Liczba spółek prawa cywilnego – 14 080 Liczba dużych spółek akcyjnych - 272. Liczba dużych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – 8 980 Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – 159 556 Liczba firm z kapitałem zagranicznym 3 337. Pozycja i potencjał uczelni wyższych (najwyższa liczba studentów w kraju na 10 000

mieszkańców – 530, największe uczelnie Województwa to Uniwersytet Szczeciński, Akademia Rolnicza w Szczecinie, Politechnika Szczecińska, Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie, Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie, Politechnika Koszalińska)25.

Najwięksi pracodawcy Województwa to m.in.26: „Police” S.A., Stocznia Nowa S.A., Szczecińska Stocznia Remontowa „Gryfia” S.A., „Bulk Cargo” Port Szczecin, Drobnica-Port Szczecin S.A., PBK S.A. w Szczecinie – grupa Pekao S.A., Stolbud S.A., „Komfort” S.A., „Dolna Odra” S.A., ENEA – Grupa Energetyczna S.A., „Elektromontaż” Szczecin, „Superfish” Sp. z o.o., KRONOSPAN S.A.w Szczecinku, Elda S.A. Uzdrowisko Kołobrzeg S.A., Uzdrowisko Świnoujście S.A., Uzdrowisko Połczyn S.A., „Alpex” Karlino, Zarząd Morskiego Portu Szczecin i Świnoujście, „Barlinek” S.A., „Filar” S.A., „Agryf” Sp. z o.o., Zarząd Morskich Portów

23 Przykład państw, które weszły ostatnio do Unii Europejskiej wskazuje na to, że handel przygraniczny nie zanika z momentem akcesu danego kraju do UE.24 Dane GUS za 2004 r.25 Ibidem26na podstawie danych bazy Teleadreson, zaktualizowane na podst. Inf. Wydziału Gospodarki UM WZ.

122


Szczecin-Świnoujście S.A., Morska Stocznia Remontowa, Szczecińska Energetyka Cieplna S.A., ZWiK Sp. z o.o., Drobimex-Heintz Sp. z o.o., Agros-Koszalin S.A., Zakład Energetyczny Koszalin, Euroafrica Linie Żeglugowe Sp. z o.o, Unity Line Sp. z o.o.

Centra konferencyjne (najważniejsze – Hotel Senator, Hotel Amber Baltic, SAS Radisson, Ośrodek „Węgiel Brunatny”).

Analiza potencjału i zaplecza turystyki biznesowej pozwala na wskazanie głównych silnych i słabych stron produktu turystyki wypoczynkowej.

Tabela 37 Silne i słabe strony produktuSilne strony Słabe strony W głównych miastach regionu istnieje

wystarczająca liczba hoteli posiadających odpowiednie warunki do obsługi indywidualnego turysty biznesowego (np. spotkania biznesowe, załatwianie interesów, delegacje).

Większość hoteli regionu posiada podstawowe zaplecze konferencyjne pozwalające na obsługę niewielkich grup biznesowych (szkolenia, sympozja, spotkania).

Stosunkowo liczne pałace, zameczki przekształcone w hotele pozwalające na obsługę klientów biznesowych.

Szeroka oferta atrakcji dodatkowych związanych ze specyfiką regionu i otoczenia, np. rejsy morskie, golf, survival.

Możliwość organizowania konferencji, szkoleń i spotkań biznesowych w niektórych ośrodkach uzdrowiskowych (np. „Gryf” w Połczynie Zdroju, „Węgiel Brunatny” w Kołobrzegu, „Senator” w Dźwirzynie).

Brak centrum kongresowo-konferencyjnego zdolnego do organizowania i obsługi znaczących imprez międzynarodowych.

Trudna dostępność komunikacyjna z większych ośrodków biznesowych i naukowych w Polsce (w tym okręg Górnośląski, Warszawa, Łódź, Kraków).

Ograniczona przepustowość przejść granicznych, częste zatory na przejściach.

Zbyt mała obecnie rola portu lotniczego w Goleniowie (niewielka liczba regularnych połączeń międzynarodowych oraz krajowych).

Brak cyklicznej, znaczącej imprezy targowej, wystawowej lub biznesowej o wymiarze międzynarodowym.


Analiza otoczenia turystyki biznesowej pozwala na wskazanie głównych szans i zagrożeń stron produktu turystyki wypoczynkowej.


Szanse Zagrożenia Integracja z Unią Europejską Rozwój Euroregionu Pomerania ze Szczecinem

jako Europolem. Rozwój portu lotniczego w Goleniowie jako

element istotnie wspomagający rozwój turystyki biznesowej.

Rozwój lotnisk powojskowych szansą rozwoju turystyki biznesowej w regionach o rozwiniętej bazie noclegowej i zapleczu konferencyjnym (np. w pasie nadmorskim).

Aktywizacja gospodarcza strefy przygranicznej w kontekście wejścia do Unii Europejskiej.

Rozwój nowych inwestycji, szczególnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych, strefie portów oraz wzdłuż Odry.

Szybki przyrost profesjonalnych ośrodków konferencyjnych w Polsce (w tym w średnich miastach oraz miejscowościach atrakcyjnych turystycznie).

Dynamiczny rozwój Poznania jako centrum biznesowo-targowego.

Spodziewany rozwój Wrocławia jako ważnego ośrodka biznesowo-targowego (możliwa organizacja przyszłego EXPO).

Niepewna sytuacja gospodarcza, w tym obecna recesja może wpłynąć na osłabienie rozwoju turystyki biznesowej.


123


2.7. Turystyka na terenach wiejskich Turystyka wiejska stanowi formę rekreacji odbywającą się na obszarze pozamiejskim i obejmuje wielorakie rodzaje aktywności rekreacyjnej związane z przyrodą, wędrówkami, turystyką krajoznawczą, kulturową i etniczną, które bezpośrednio wykorzystują zasoby i walory wsi.Pod pojęciem turystyki wiejskiej znajdują się hasła: agroturystyka oraz ekoturystyka.Agroturystyka to forma wypoczynku, która realizowana jest na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym.Ekoturystyka zaś podkreśla związek ze środowiskiem przyrodniczym. Jest z nią również związany kodeks etyczny, który obejmuje:

- odpowiedzialne korzystanie z naturalnych zasobów ziemi,- respekt i szacunek dla kultury lokalnej,- minimalizowanie zniszczeń w kulturze i przyrodzie regionu,- wykorzystywanie lokalnych produktów i umiejętności (np. zawody charakterystyczne dla

danego terenu),- troska o zachowanie bioróżnorodności.

Jeżeli agroturystyka spełnia powyższe wymagania, można ją wówczas nazwać ekoagroturystyką, definiując jako: „formy turystki odbywające się w gospodarstwie ekologicznym lub tradycyjnym, bazujące na lokalnych walorach kulturowych i przyrodniczych, wykorzystujące miejscowe zasoby siły roboczej oraz umiejętności, z pełnym poszanowaniem przyrody”.Tereny wiejskie to najbardziej problemowe obszary Województwa Zachodniopomorskiego, dlatego należy podjąć w tym zakresie szczególne działania zmierzające do poprawy jakości i warunków życia ich mieszkańców. W obszarze turystyki podejmowane działania dotyczyć będą przede wszystkim działań podnoszących atrakcyjność obszarów i miejscowości wiejskich jako miejsc docelowych podróży turystycznych.

Zaplecze i potencjał produktuObecnie w Polsce istnieje około 12 500 gospodarstw agroturystycznych. Funkcjonują one jako miejsca rozproszone na mapie kraju, bez jakiegokolwiek spójnego wizerunku, który można włączyć w zintegrowany system promocyjny.Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego usługi agroturystyczne świadczone są przez blisko 200 gospodarstw dysponujących ponad 800 miejscami noclegowymi. Usługi z zakresu turystyki wiejskiej to około 180 usługodawców dysponujących 1000 miejscami noclegowymi27.Województwo dysponuje stosunkowo niewielką liczbą udostępnionych turystom kwater agroturystycznych, mimo podejmowanej działalności szkoleniowej i promocyjnej. Na terenie Województwa funkcjonuje 9 stowarzyszeń agroturystycznych. Są to:

Koszalińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „KOSA”. Stowarzyszenie Czaplineckie Gospodarstwa Agroturystyczne „CzaGA”. Barwickie Gospodarstwa Agroturystyczne. Szczecińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne. Stowarzyszenie Agroturystyczne „Wiatrak”. Nowogardzkie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Strzecha” Drawieńskie Stowarzyszenie Agroturystyczne. Wolińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne.

W trakcie rejestracji jest Wolińsko-Kamieńskie Stowarzyszenie Agroturystyczne. W oparciu o przeprowadzoną analizę zaplecza i potencjału turystyki wiejskiej zidentyfikowano kilka silnych i słabych stron.

27 wg informacji uzyskanych z RCD, RR i OW w Barzkowicach na koniec 2001 r.

124



Silne strony Słabe strony Korzystne i urozmaicone warunki

przyrodnicze; liczne jeziora, stawy, lasy, parki krajobrazowe itp.

Dziedzictwo kulturowe – ciekawe zabytki architektoniczne, różnorodność atrakcji kulturowych w Regionie.

Osoby uprawiające sztukę ludową w gminach.

Działające gospodarstwa rolne (w większej części uprawiające ziemie metodami zbliżonymi do ekologicznych) i ludzie zajmujący się tradycyjnymi zajęciami wiejskimi.

Oferta nietypowych usług wiejskich (pieczenie chleba, pieczenie prosiaka, wyrób masła, serów)

Liczne szlaki historyczne i turystyczne, w tym powiązane z odpowiednikami szlaków europejskich.

Dobra współpraca funkcjonujących gospodarstw agroturystycznych (prężnie działające stowarzyszenia).

Braki w infrastrukturze technicznej niektórych gmin, szczególnie w zakresie jakości wody pitnej i oczyszczania ścieków.

Niezadowalający stan sanitarny gospodarstw i całych miejscowości.

Znikoma liczba skategoryzowanych gospodarstw agroturystycznych na terenie Województwa.

Słabo rozbudowana oferta dodatkowa dla turystów (często gospodarstwa nie oferują nic poza noclegiem i wyżywieniem).

Niedostateczna wiedza ludności wiejskiej nt. dostępnych źródeł finansowania alternatywnych źródeł utrzymania ludności wiejskiej (w tym działalności agroturystycznej), co przyczynia się do hamowania rozwoju usług turystycznych na wsi.

Brak zdecydowanych wyróżników funkcjonującej oferty agroturystycznej Regionu.

Niewiele ofert ukierunkowanych na konkretnego odbiorcę, np. turystę zainteresowanego turystyką weekendową, rodziny z dziećmi, czy osoby starsze. Brak przy tym propozycji wpartych konkretną ofertą usługową, przystosowaniem pokoi, itp.

Brak spójnego systemu promocji i dystrybucji oferty agroturystycznej Województwa (w tym udział w targach i imprezach wystawienniczych).

Brak kompleksowego katalogu usług agroturystycznych w województwie.


Analiza uwarunkowań zewnętrznych rozwoju turystyki wiejskiej pozwoliła określić szanse i zagrożenia determinujące rozwój tego produktu.

Tabela 40 Analiza szans i zagrożeń.Szanse Zagrożenia Integracja z UE – zwiększenie puli środków na

rozwój wsi oraz ich dostępności Rosnąca potrzeba turystów przebywania w

czystym środowisku i „zdrowym” otoczeniu Wzrost zainteresowania turystyką alternatywną,

w tym: turystyką kulturową, uczestniczącą, aktywną i agroturystyką

Rosnące zainteresowanie turystów zagranicznych ofertą usług agro- i ekoturystycznych

Rosnąca częstotliwość wyjazdów weekendowych Rozwój mody na zdrową – ekologiczną żywność Rosnąca świadomość mieszkańców wsi w

zakresie potrzeb turystów oraz możliwości wykorzystania istniejących form pomocy

Postępujące zubożenie obszarów wiejskich w Polsce Opóźnienia i niestabilność otrzymywanego wsparcia

ze strony Unii (SAPARD) Dziedziczone bezrobocie, szczególnie na terenach wsi

popeegerowskich – stanowi zagrożenie pogłębiania marginalizacji i pasywności społecznej na obszarach wiejskich

Ograniczone możliwości finansowe gmin wiejskich (niskie dochody) hamujące konieczne procesy inwestycji komunalnych (np. oczyszczalnie ścieków, drogi lokalne itp.)

Stosunkowo niskie dochody z agroturystyki ograniczające konieczne procesy inwestycyjne w zakresie dostosowywania standardu bazy turystycznej do rosnących potrzeb klientów


125


3. Rozwój obszarów turystycznych Województwa

W niniejszym podrozdziale zostaną przedstawione założenia wdrażania oraz rozwoju produktów turystycznych ze względu na uwarunkowania terytorialno-przestrzenne Województwa. Walory poszczególnych miejsc i obszarów często determinują budowę konkurencyjnych marek, czy rozwój zintegrowanych produktów turystycznych Regionów. Określenie założeń przestrzennych powinno uwzględniać koncepcję strategicznych celów rozwoju w zagospodarowaniu przestrzennym kraju, zakładającej kształtowanie28:

- przestrzeni otwartej na Europę i świat, która realizuje europejskie i światowe powiązania,- przestrzeni konkurencyjnej, innowacyjnej i efektywnej, która stwarza warunki umożliwiające

uzyskanie przez podmioty konkretnych efektów,- przestrzeni czystej ekologicznie, która tworzy warunki umożliwiające uzyskanie przez

podmioty gospodarcze konkretnych efektów,- przestrzeni zróżnicowanej, która umożliwia wykorzystanie zróżnicowanych przestrzennie

zasobów kraju,- przestrzenie politycznie zdecentralizowanej.

Ze względu na walory środowiskowe, sposób zagospodarowania turystycznego oraz uwarunkowania geograficzno-przestrzenne w Województwie Zachodniopomorskim można wyodrębnić cztery względnie jednorodne obszary29:

Strefa Nadmorska. Strefa Pojezierna. Strefa Przygraniczna (w tym Dolina i ujście Odry). Pozostałe tereny.

Wydzielenie obszarów jest istotne dla określenia kierunków budowy konkurencyjnych lokalnych i regionalnych marek uwzględniających założenia rozwoju produktów markowych Województwa.Ruch turystyczny w poszczególnych obszarach nie rozwija się równomiernie, na co wpływ mają liczne uwarunkowania związane m.in. z charakterem walorów, preferencjami turystów, stanem zagospodarowania turystycznego.

28 „Koncepcję” przyjął Sejm RP 17 listopada 2000 r.29 Na podstawie opracowanie Regionalnego Biura Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego

126


3.1. Strefa Nadmorska (pas nadmorski – 11 gmin)Założenia:

Stworzenie oferty wypoczynku nadmorskiego konkurencyjngo w stosunku do innych bliższych i dalszych turystycznych rynków europejskich.

Wydłużenie sezonu turystycznego poprzez przygotowanie odpowiedniego pakietu ofert oraz rozwój infrastruktury turystycznej o okołoturystycznej (np. rozbudowa i podniesienie jakości i funkcjonalności infrastruktury komunalnej).

Rozwój szlaków turystyki aktywnej i kulturowej. Zrównoważony rozwój przy wykorzystaniu walorów przyrodniczych oraz

zróżnicowaniu regionu. Wykorzystanie potencjału miejscowości historycznych położonych

w gminach nadmorskich.

Najważniejszym i dominującym turystycznie obszarem Województwa jest strefa nadmorska ze 185 km pasem wybrzeża Bałtyku. Większość pasa wybrzeża należącego do Województwa (ok. 135 km) posiada dobre lub bardzo dobre warunki dla rozwoju turystyki wypoczynkowej. Głównym atutem turystycznym obszaru nadal pozostają szerokie piaszczyste plaże, oraz liczne kąpieliska pozwalające na rozwój turystyki wypoczynkowej typu słońce-morze-plaża. Ponadto obszar nadmorski charakteryzuje się bardzo korzystnymi warunkami bioklimatycznymi, co w połączeniu z obecnością surowców uzdrowiskowych (źródeł solanek, torfów borowinowych) stwarza dogodne warunki dla rozwoju turystyki uzdrowiskowej. Niewykorzystanym potencjałem pasa nadmorskiego są źródła geotermalne oraz płytkie jeziora nadmorskie (m.in. Jamno, Wicko, Kopań).

Tabela 41 Dominujące segmenty rynku turystyki nadmorskiej

Segmenty wg hierarchii Główny motywTuryści wypoczynkowi (pobyty – długookresowe) Motyw – plaża, morze, słońce, imprezy kulturalne, oferta rozrywkowa

Turyści wypoczynkowo –aktywni (pobyty krótko i długookresowe)

Rekreacja nadmorska, aktywne spędzanie czasu, poznanie nowych ludzi

Kuracjusze (z NFZ, ZUS i pełnopłatni) Kuracja, poprawa stanu zdrowia

Turyści wypoczynkowo-zdrowotni (eko-turyści) Wypoczynek i profilaktyka zdrowotna

Rodziny z dziećmi Wypoczynek rodzinny, wczasy rodzinne, wyjazdy weekendowe

Młodzież szkolna, kolonie, zielone szkoły Wypoczynek grupowy, motyw poznawczy, integracyjny

Miłośnicy sportów wodnych, powietrznych

Realizacja pasji, rozwój umiejętnościRekreacja weekendowa, obozy sportowe

Turyści kulturowi Motyw poznawczy, relaks poprzez uczestnictwo w imprezach

Miłośnicy form turystyki specjalistycznej (golf, wędkarstwo, hippika)

Realizacja zainteresowań, pasji, kontakt z naturą

Turyści weekendowi Atrakcyjne spędzenie czasu w okresach sobotnio-niedzielnych,Źródło: Opracowanie PART S.A.

127


Tradycyjne formy wypoczynku w pasie nadmorskim charakteryzują się szczególnie silną sezonowością oraz uzależnieniem od warunków pogodowych. Wynika to ze specyfiki strefy klimatycznej, ale także z braku odpowiedniej infrastruktury i oferty (np. baseny z podgrzewaną wodą) stanowiącej dla turystów alternatywę w przypadku złej pogody.

Oprócz tradycyjnych form wypoczynku obserwuje się intensywny rozwój turystyki aktywnej w oparciu o potencjał i walory obszaru. Przez pas polskiego Wybrzeża przebiega jeden z najważniejszych szlaków turystycznych Europy Środkowej (E10 nazywany także Hanzeatyckim). Jest to niezwykle ważny czynnik stymulacji rozwoju turystyki objazdowej oraz aktywnej (w szczególności rowerowej).

Wybrzeże to także znakomite warunki dla uprawiania żeglarstwa, kajakarstwa, windsurfingu, kitesurfingu, sportów ekstremalnych, (w tym paralotniarstwa, lotniarstwa), czy form turystyki specjalistycznej (np. wędkarstwo, hippika, golf).Do głównych zidentyfikowanych w Pasie Nadmorskim grup klientów, stanowiących najbardziej atrakcyjne segmenty rynku można zaliczyć segmenty przedstawione w Tab 41. Koncepcję rozwoju produktu w Pasie Nadmorskim przedstawia poniższy rysunek.

Rysunek 18 Zarys koncepcji produktu Strefy Nadmorskiej.


128

TurystykaWypoczynkow

a (słońce-morze-

plaża)

Turystyka aktywna(rowerowa,

sporty wodne, siatkówka plażowa)

Turystyka zdrowotna i uzdrowisko

wa(kuracja,

rehabilitacja profilaktyka)

Turystyka

specjalist.

Golf, hippika

wędkarstwo

Turystyka biznesow

aKonferencje,

szkolenia

Turystyka objazdowa

Szlaki, trasy

Turystyka miejsko-

kulturowa

Zabytki, muzea

Turystyka morskaWycieczki morskie, jachting

Formy strategiczne

Formy wspomagające


Wnioski z analizy: Zjawiskiem szczególnie niekorzystnym dla Strefy Nadmorskiej jest

wysoka sezonowość podstawowych form turystyki (słońce-morze-plaża), co hamuje rozwój bazy całosezonowej oraz zmniejsza efektywność ekonomiczną istniejących obiektów.

Istnieje potrzeba ewolucji oferty z turystyki typowo wypoczynkowej (słońce-morze-plaża) w kierunku turystyki wypoczynkowo-aktywnej, oraz wypoczynkowo-zdrowotnej.

Pas Wybrzeża posiada znakomite warunki rozwoju w zakresie turystyki specjalistycznej (golf, wędkarstwo morskie, sporty konne) oraz sportów wodnych (m.in. jachting, motowodniactwo); są to formy turystyki mogące wpłynąć na wykorzystanie bazy turystycznej po sezonie letnim.

Należy rozwijać i wspierać nowe formy turystyki, w tym turystykę ekstremalną, alternatywną, archeologię-edukacyjną jako produkty o wysokim potencjale rozwojowym oraz wysokiej widowiskowości (stanowiących formę atrakcji dla turystów).

Zwiększanie konkurencyjności rynkowej powinno zakładać procesy specjalizacji w zakresie funkcji uwzględniających specyficzne potrzeby poszczególnych segmentów (zgodnych z predestynacjami miejscowości nadmorskich np. Mrzeżyno – turystyka rodzinna, Mielno – „polska Ibiza”, Dźwirzyno, Dziwnów – centrum sportów wodnych, Rewal – centrum sportowe Wybrzeża, Kołobrzeg – perła Bałtyku, największe uzdrowisko, funkcja konferencyjna, Międzyzdroje – prestiżowy, modny kurort, szkolenia, konferencje).

Ogromny potencjał rozwoju na terenach nadmorskich posiada turystyka uzdrowiskowa i zdrowotna. Rozwój tych form powinien następować m.in. poprzez:

- restrukturyzację i modernizację obecnej bazy uzdrowiskowej (w tym wykorzystywanie walorów morskich uzdrowisk np. baseny z podgrzewaną wodą morską),

- rozwijanie oddziałów uzdrowisk w miejscowościach o najlepszych predyspozycjach i walorach zdrowotno-uzdrowiskowych,

- wspieranie rozwoju obiektów całosezonowych z zapleczem pozwalającym na świadczenie usług zdrowotno-wypoczynkowych, rehabilitacyjnych oraz kosmetologicznych,

- rozpoznanie możliwości w zakresie eksploatacji źródeł geotermalnych,- opracowywanie ofert pakietowych uwzględniających zamożność i potrzeby

różnych grup klientów,- rozwijanie funkcji biznesowej uzdrowisk oraz ośrodków wypoczynkowo-

sanatoryjnych (m.in. przygotowanie infrastruktury, organizacja konferencji),

- wspieranie zintegrowanych systemów promocji mających na celu emisję konkurencyjnego wizerunku Wybrzeża jako regionu o wybitnych walorach zdrowotno-uzdrowiskowych,

- opracowanie strategii marketingowych w pełni wykorzystujących możliwości w zakresie segmentów rynku.

Istotny potencjał regionu jest związany z rozwojem turystyki objazdowej i miejskiej, w tym wzdłuż europejskich szlaków

129


turystycznych (np. E10), czy szlaku latarni morskich. Jest to szansa rozwoju turystycznego miast historycznych leżących w pewnym oddaleniu od morza.

Dla miejscowości nadmorskich, pełniących rolę ośrodków miejskich takich jak Kołobrzeg, Międzyzdroje, Darłowo, Świnoujście, czy Dziwnów szansą na posezonowe wykorzystanie infrastruktury turystycznej jest rozwój turystyki kulturalnej i miejskiej (konieczny rozwój infrastruktury, powinno nastąpić wyraźne wydzielenie stref rekreacyjno-kulturalnych z wyłączeniem ruchu pieszego oraz stref zdrojowych od stref rozrywkowych).

Wspieranie „nowości”, w tym nowatorskich form sportu, wypoczynku, turystyki predestynowanych dla strefy nadmorskiej.

Wykorzystanie możliwości floty morskiej – wycieczki, rejsy turystyczne, objazdowe i rozrywkowo-rekreacyjne, zagospodarowanie części floty rybackiej do celów turystycznych (przewidywana redukcja floty połowowej).

Warunkiem konkurencyjności dla obszaru strefy nadmorskiej jest większa dbałość o estetykę architektoniczną miejscowości nadmorskich oraz zrównoważony rozwój przestrzeni ekologicznych.

3.2. Pas PojeziernyZałożenia:

Wykorzystanie potencjału walorów naturalnych dla aktywizacji turystyki aktywnej, m.in. tym poprzez stworzenie udogodnień oraz rozwój odpowiedniej infrastruktury.

Stworzenie atrakcyjnych ofert i warunków dla rozwoju turystyki kulturowej i weekendowej.

Stworzenie warunków dla zagospodarowania ruchu turystów tranzytowych i objazdowych.

Zwiększenie atrakcyjności Regionu w okresie posezonowym. Stymulacja ruchu turystycznego w Pasie Pojezierzy poprzez zrównoważone

zagospodarowanie terenów jeziorno-leśnych. Rozwój turystyki zdrowotnej oraz uzdrowiskowej w oparciu o naturalne

predestynacje Regionu.

Pas Pojezierzy to drugi najistotniejszy obszar dla turystyki Województwa Zachodniopomorskiego, obejmujący pojezierza Drawskie, Myśliborskie, Wałeckie, Wełtyńskie. Niektóre opracowania wyróżniają także pojezierza Choszczyńskie, Ińskie i Szczecineckie. Pojezierza zajmujące 35% powierzchni obszaru Województwa charakteryzują się malowniczym krajobrazem, gęstą otuliną leśną (wysokie zalesienie obszaru), zróżnicowaniem wysokości oraz występowaniem znacznej liczby jezior dużych pow. 20 ha. Dodatkowa atrakcyjność obszaru wynika z połączeń wodnych (sieci hydrograficznej) niektórych akwenów ciekami wodnymi. Do najważniejszych szlaków wodnych (atrakcyjnych również dla kajakarzy) zalicza się rzekę Drawę (pojezierze Drawskie), Inę, Regę, Parsętę czy Pilawę. Istotną rolę dla atrakcyjności turystycznej Regionu spełniają obszary przyrody chronionej, w tym parki krajobrazowe, narodowe oraz rezerwaty.

Do głównych centrów ruchu turystycznego pasa Pojezierzy należy zaliczyć takie miasta jak Czaplinek, Szczecinek, Drawsko Pomorskie, Wałcz. Myślibórz, Barlinek, czy Złocieniec.

130


Predestynacje do wykształcenia centrów obsługi turystycznej pojeziernej mają takie miejscowości jak: Borne Sulinowo, Ińsko, Stare Drawsko, czy Złocieniec.

Centrami wyspecjalizowanymi, o ustalonej marce rynkowej są: Połczyn Zdrój (turystyka uzdrowiskowa i zdrowotna) oraz Biały Bór (ośrodek sportów konnych w tym cross terenowy, zawody WKKW). Ważnym walorem i potencjałem terenów pojezierzy jest wielokulturowy, historyczny charakter wielu miejscowości, w tym licznie występujące założenia dworsko-parkowe, wiejskie układy osadnicze, zabytki sakralne, militarno-obronne, grodziska i groby megalityczne.Turystyka w pasie pojezierzy ma stanowić w założeniach m.in. planu zagospodarowania przestrzennego przeciwwagę dla pasa wybrzeża. Pomimo prognoz dynamicznego rozwoju turystyki w pasie pojeziernym, zmiany w rozkładzie ruchu turystycznego w ostatnich latach wskazują na umocnienie dominującej roli turystyki w pasie nadmorskim. Decydujący wpływ na taki stan rzeczy mają opóźnienia inwestycyjne w infrastrukturę i bazę turystyczną oraz słaba promocja turystyczna tych regionów. Pozostałością po latach 70’tych i 80’tych są dawne wojskowe oraz branżowe (zakładowe) ośrodki wczasowe, o znacznym stopniu zdekapitalizowania. Wiele gmin pojezierza, o ogromnych możliwościach turystycznych, nie jest w stanie finansować niezbędnych inwestycji w infrastrukturę turystyczną. Taka sytuacja wynika z zapaści gospodarczej i ogromnej skali bezrobocia (nawet do 40%).

Tabela 42 Dominujące segmenty rynku jezierno-leśnego województwa zachodniopomorskiego

Segment Główny motyw przyjazdu

Turyści wypoczynkowi (pobyty – długookresowe) Motyw – jeziora, kąpieliska, lasy, imprezy kulturalne, oferta rozrywkowa

Turyści aktywni (pobyty krótko i długookresowe)

Aktywna rekreacja w tym np. wodna (kajakowa, żeglarstwo), piesza i rowerowa w oparciu o szlaki i ścieżki, przygoda

Miłośnicy form turystyki specjalistycznej (myślistwo, wędkarstwo, hippika)

Realizacja i rozwój zainteresowań, pasji

Turystyka sentymentalna Odwiedzanie miejsc urodzin przodków, spędzania dzieciństwa (głównie Niemcy)

Młodzież szkolna, kolonie, zielone szkoły

Wypoczynek grupowy, zorganizowany, także motyw poznawczy i edukacyjny

Miłośnicy wsi Wypoczynek, rekreacja na terenach wiejskich

Dbający o zdrowie, ekolodzy (Eko-turyści) Wypoczynek i profilaktyka zdrowotna

Przyrodnicy Wypoczynek poprzez kontakt z przyrodą, realizacja pasji, poznanie nowych miejsc atrakcyjnych ze względu na walory przyrodnicze

Turysta weekendowyKilkudniowy, najczęściej sobotnio-niedzielny wypoczynek i rekreacja,

istotne znaczenie oferty kulturalnej oraz specjalnych pakietów weekendowych

Rodziny z dziećmi Wypoczynek rodzinny

Turystyka tranzytowa Atrakcyjny nocleg i oferta gastronomiczna (stosunek cena/jakość) na ważnych szlakach, istotne znaczenie udogodnień, bezpieczeństwa.

Turystyka kulturowa-objazdowa Poznanie nowych miejsc, kultury, historiiŹródło: Opracowanie PART S.A.

131


Obecnie w pasie pojezierzy znajduje się ok. 6,7% wszystkich miejsc noclegowych Województwa (przy 85% w pasie nadmorskim), co wskazuje na znaczące rezerwy w zakresie rozwoju turystyki.Koncepcja rozwoju produktu w Pasie Pojezierzy została przedstawiona na poniższym schemacie.

Rysunek 19 Koncepcja produktu Strefy Pojeziernej.


Największe możliwości rozwoju są związane z turystyką wypoczynkową (na terenach jezierno-leśnych), odmianami turystyki specjalistycznej (np. turystyka konna, myślistwo) oraz popularnymi formami turystyki aktywnej np. turystyka rowerowa, piesza, wodna.

132

TurystykaWypoczynkow

a (pojezierna, leśna)

Popularne formy

turystyki aktywnej

(szlaki rowerowe, szlaki wodne, sporty

wodne)

Submarki turystyki

specjalistycznej

hippika, wędkarstwo, myślistwo

Ekoturyzm, tur. zdrowotna

parki krajobrazowe

rezerwaty ostoje, zdroje

Turystyka edukacyjna

zielone szkoły, obozy sportowe, kursy sportowe, w tym żeglarskie

Turystyka kulturowa

szlaki hist. zabytki, festyny, imprezy, ciekawe

miejsca

Turystyka na ter. wiejskich

wycieczki, pokazy rzemiosł, święta,

eko, agrotur

Formy strategiczne

Formy wspomagające


Obszar pojezierzy posiada silne predestynacje dla rozwoju turystyki na terenach wiejskich, turystyki kulturowej, ekoturystyki oraz wypoczynku w tzw. drugich domach. Formą zyskującą na popularności jest turystyka edukacyjna, ściśle związana z rozwojem turystyki młodzieżowej.Analiza i ocena uwarunkowań obszarowych dla rozwoju została przeprowadzona przy uwzględnieniu takich elementów jak:

Główne walory turystyczne dla poszczególnych obszarów. Strategiczne segmenty rynku danego obszaru. Dominujące formy turystyki oraz formy o największym potencjale wzrostu. Możliwości pozycjonowania oferty turystycznej danego obszaru. Trendy i rekomendowane kierunki rozwoju.

133


Wnioski z analizy Zjawiskiem niekorzystnym dla Pojezierzy jest wysoka sezonowość turystyki

wypoczynkowej pojeziernej. Jest to czynnik ograniczający rozwój bazy całosezonowej, w tym zmniejszający efektywność ekonomiczną sektora.

Baza wczasowo-wypoczynkowa pojezierzy uległa znaczącej dekapitalizacji, co wpływa na obniżanie atrakcyjności turystycznej regionu oraz możliwość wykorzystania potencjału walorów przyrodniczych.

Konieczna jest modernizacja i rozwój podstawowej infrastruktury (plaże, nabrzeża, ścieżki spacerowe, rowerowe), wpływającej na zagospodarowanie oraz atrakcyjność turystyczną pojezierzy.

Dla rozwoju turystyki wodnej i objazdowej konieczne jest rozwijanie szlaków tematycznych oraz wodnych, jako kompleksowych rozwiązań produktowych (oznakowanie, promocja, potrzebna infrastruktura, rozwój atrakcji, organizacja i przygotowanie ofert).

Bogata historia i kultura oraz walory edukacji ekologicznej sprawiają, iż region posiada wybitne predyspozycje do rozwoju turystyki młodzieżowej, edukacyjnej, zielonych szkół, czy turystyki kolonijnej.

Obszar pojezierza posiada znakomite predestynacje do rozwoju turystyki ekologicznej (ekoturystyki), większość znajduje się w obszarze stref chronionych, w tym parków krajobrazowych (m.in. Drawski, Cedyński, Iński). Oczekuje się, iż będzie to forma turystyki o szybko rosnącej popularności.

Obszar pojezierzy posiada bardzo dobre warunki dla rozwoju turystyki zdrowotnej , w tym także niektóre miejscowości posiadają predyspozycje uzdrowiskowe np. Borne Sulinowe, Trzcińsko Zdrój.

Istotnym elementem zwiększenia atrakcyjności jest konieczność większej dbałości o zachowanie elementów dziedzictwa kulturowo-historycznego Regionu zarówno w sferze materialnej jak i niematerialnej (zachowanie i konserwacja zabytków regionu, wspieranie inicjatyw z zakresu prezentacji kulturalnych, programów archeologiczno-historycznych).

Istnieje potrzeba rozwoju infrastruktury oraz atrakcji wpływających na przedłużenie sezonu turystycznego w tym aquaparków, parków tematycznych.

Rozproszenie geograficzne poszczególnych pojezierzy Województwa, utrudnia kreowanie spójnego wizerunku na rynku turystycznym.

Region jest szczególnie predestynowanych do rozwoju turystyki aktywnej, w tym rowerowej, pieszej oraz wodnej (żeglarstwa, kajakarstwa).

W oparciu o istniejące walory należy przygotować atrakcyjną bazę, zaplecze do rozwoju turystyki aktywnej – tworzenie centrów sportowych i turystyki aktywnej oraz centrów turystyki młodzieżowej i edukacyjnej.

Istnieje potrzeba kreacji programów produktów i marek lokalnych, uwzględniających specyfikę poszczególnych miejsc oraz potrzeby strategicznych segmentów rynku.

Potrzeba tworzenia - Lokalnych Organizacji Turystycznych, których zadaniem byłoby wdrażanie opracowanych programów i koncepcji rozwoju turystyki w Regionie.

Istnieje potrzeba wspierania regionów o wysokiej stopie bezrobocia i niskich dochodach budżetowych, które samodzielnie nie są w stanie zagospodarować posiadanych walorów oraz rozwijać infrastruktury turystycznej.

Niewystarczająca liczba atrakcji mogących przedłużyć sezon, czy zatrzymać turystę tranzytowego i kulturowego na kilkudniowy wypoczynek; konieczność zapewnienia specjalnych korzyści.

W porównaniu do pasa nadmorskiego, pojezierza oferują skromną ofertę imprez kulturalnych i sportowych.

134


Niewystarczająca oferta dla przyciągnięcia turysty weekendowego, brak pakietów weekendowych, promocji konkretnych miejsc jako atrakcyjnych kierunków sobotnio-niedzielnego wypoczynku.

Perspektywiczną formą turystyki jest w regionie pojezierzy turystyka kulturowa i objazdowa, szczególnie w kontekście oczekiwanego rozwoju i promocji szlaków tematycznych oraz przewidywanego wzrostu znaczenia szlaków międzynarodowych biegnących przez pojezierza, (w tym wschodnio-niemieckie).

3.3. Dolina i obszar ujścia Odry (Dolna Odra)Pas doliny i obszar ujścia Odry należy do terenów szczególnych ze względu na specyficzny charakter walorów naturalnych oraz antropogenicznych, a także uwarunkowania przestrzenno-geograficzne (granica państwa). Przez wieki rzeka Odra decydowała o obecnym ukształtowaniu i formie walorów tego obszaru (Zalewu Szczecińskiego, czy Roztoki Odry). Naturalny odrzański szlak komunikacji wodnej oraz największy w Polsce zespół śródlądowych akwenów wodnych (jezioro Dąbie, Dąbie Małe, Zalew Szczeciński, Kamieński) predestynują tę strefę w szczególności do rozwoju sportów i turystyki wodnej.Obszar Doliny i ujścia Odry stanowi ponadto podstawę dla rozwoju konkurencyjnego produktu turystyki przygranicznej Województwa.Liczne strefy krajobrazu i przyrody chronionej sprawiają, iż Pas Dolnej Odry należy do najciekawszych zespołów walorów wodno-przyrodniczych. Czynniki te decydują o szczególnej atrakcyjności obszaru dla eko-turystów, miłośników przyrody, czy grup turystyki młodzieżowej (edukacyjnej).Główne, zidentyfikowane w Pasie Doliny i Ujścia Odry grupy klientów, stanowiących najbardziej atrakcyjne segmenty rynku przedstawia poniższa tabela.

Tabela 43 Dominujące segmenty rynku dla obszaru turystyki w Strefie Doliny i obszaru Ujścia Odry.

Segment Główny motyw przyjazdu

135


Turyści transgraniczniNiemcy, Duńczycy, Szwedzi przyjeżdżający w celu nabycia tańszych usług, na zakupy dóbr konsumpcyjnych, spędzenie weekendu oraz

urlopu, zwiedzanie, Żeglarze, wodniacy Miłośnicy jachtingu, Polacy i Niemcy (Berlin), flis odrzański

Turyści aktywni (pobyty krótko i długookresowe)

Aktywna rekreacja w tym np. wodna (kajakowa, żeglarstwo, hippika), piesza i rowerowa w oparciu o szlaki i ścieżki, przygoda, wykorzystanie różnych mozliwości przemieszczania się np. woda-rower-koń, „pobyt w

leśniczówce”Miłośnicy form turystyki specjalistycznej (myślistwo, wędkarstwo, hippika)

Realizacja i rozwój zainteresowań, pasji

Dbający o zdrowieWypoczynek i profilaktyka zdrowotna, konsumpcja walorów

uzdrowiskowych oraz typu SPA; zakup tańszych usług medycznych np. stomatologicznych

Turystyka sentymentalna Odwiedzanie miejsc urodzin przodków, spędzania dzieciństwa (głównie Niemcy)

Turystyka tranzytowa Atrakcyjny nocleg i oferta gastronomiczna (stosunek cena/jakość) na ważnych szlakach, istotne znaczenie udogodnień, bezpieczeństwa.

Młodzież szkolna, kolonie, zielone szkoły

Wypoczynek grupowy, zorganizowany, także motyw poznawczy i edukacyjny.

Przyrodnicy/ ekolodzy (ekoturyści)

Wypoczynek poprzez kontakt z przyrodą, realizacja pasji, poznanie nowych miejsc atrakcyjnych ze względu na walory przyrodnicze,

obserwacja i monitorowanie życia fauny i flory w dorzeczu i ujściu Odry w jej naturalnych warunkach

Turysta weekendowy

Kilkudniowy, najczęściej sobotnio-niedzielny wypoczynek i rekreacja, istotne znaczenie oferty kulturalnej oraz specjalnych pakietów

weekendowych, walory Odry oraz turystyka wokół Zalewu Szczecińskiego; kompatybilność produktu turystycznego po stronie

polskiej np. pod względem wykorzystania środków transportu z produktem turystycznym po stronie niemieckiej

Turystyka kulturowa-objazdowa

Poznanie nowych miejsc, kultury, historii, odkrywanie na nowo walorów turystycznych oraz dawnej infrastruktury turystycznej zwłaszcza

poniemieckiejMilitaryści/ miłośnicy dawnych obiektów przemysłowych, militarnych i technicznych

Wykorzystanie dawnych obiektów militarnych, poprzemysłowych oraz historycznych np. obiekty po dawnej fabryce benzyny syntetycznej w

Policach, Wał Pomorski

Kibice/sportowcy Turystyka sportowa, wykorzystanie obiektów sportowo-rekreacyjnych; imprezy sportowe

Myśliwi/przyrodnicyŁowiectwo, turystyka dewizowa, podglądanie zwierzyny w jej

warunkach naturalnych, imprezy myśliwskie, zawody, festiwale, święta typu Hubertus


Atrakcyjność turystyczna Doliny i Ujścia Odry, w tym ogromny potencjał rozwojowy, kontrastuje ze słabym zagospodarowaniem turystycznym oraz brakiem promocji rynkowej. Należy podjąć działania w zakresie rebrendingu oraz zintensyfikowania działań na rzecz szerokiego wykorzystania walorów turystycznych Odry. Wykreowanie markowego produktu turystycznego typu: „Odra i Zalew Szczeciński – przygoda i dzika natura”

136


Rysunek 20 Koncepcja produktu regionu Strefy Doliny i obszaru ujścia Odry.


Wnioski: Unikalna w skali kraju koncentracja kompleksów leśnych oraz stref

przyrody chronionej, w tym Puszcza Wkrzańska, Bukowa, Cedyński Park Krajobrazowy, Woliński Park Narodowy, Szczeciński Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Ujście Warty (część), Park Krajobrazowy Dolnej Odry.

Walory krajobrazowe i przyrodnicze Doliny i Ujścia Odry – rzeka tworzy ogromne, malownicze rozlewiska, liczne rozwidlenia, stwarzające doskonałe warunki rozwoju fauny, (w tym ptactwa wodnego) i flory (liczne rezerwaty przyrody).

Największe rozlewiska w Polsce – Zalew wraz z odnogami i zatokami (np. Dziwna, Świna, jez. Wicko, Zatoka Kamieńska i Cicha), stwarza doskonałe warunki dla rozwoju turystyki i sportów wodnych, w tym żeglarstwa, co wiąże się z unowocześnieniem zaplecza przystani jachtowych oraz promocją regionu jak przyjaznego i atrakcyjnego dla miłośników wodniactwa.

Niewykorzystane możliwości turystyczne szlaku wodnego na Odrze – możliwość organizowania flisów, wycieczek statkami, spływów. Odra stanowi istotny szlak komunikacji wodnej dla aglomeracji berlińskiej (najkrótsze połączenie z Morzem Bałtyckim).

137

Turystyka przygraniczna

(handlowa, tranzytowa, edukacyjna)

Eko-turystyka

(parki i rezerwaty, wyspy, ostoje

ptactwa, obozy młodzieżowe)

Turystyka aktywnaWodna (jachting)

+ Rowerowa

Myślistwo

łowiectwo wodne, zawody

myśliwskie, imprezy

myśliwskie

Turystyka objazdowa

Szlaki, trasy, atrakcje,

ciekawostki

Turystyka

biznesowa

Konferencje, szkolenia, sympozja, spotkania biznesowe

Turystyka kulturowo-

miejska

Historyczne miasta, szlaki hist. zabytki,

festyny

Formy strategiczne

Formy wspomagające


Historyczna rola rzeki – możliwość nawiązywania do historii poprzez organizowanie wspólnych polsko-niemieckich imprez, przedsięwzięć kulturalnych, sportowych.

Niewykorzystane możliwości w zakresie turystyki alternatywnej i ekoturystyki. Tereny nadodrzańskie należą do najciekawszych w Polsce obszarów dla rozwoju turystyki, ekoturystyki i turystyki alternatywnej. Są to formy turystyki szybko zyskujące na popularności zarówno w Europie jak i w Polsce.

Niewystarczająca promocja i informacja. Zaledwie ogólne informacje w większości folderów, brak profesjonalnych przewodników, map, informacji w zakresie kultury i historii Regionu. Promocja i informacja powinna być kierowana do klienta międzynarodowego oraz przygotowana wielojęzycznie (polsko-niemiecko-angielsko-szwedzku). Zwiększenie informacyjne dostępu do walorów turystyczne poprzez wymianę informacji np. poprzez współpracę polsko niemiecką oraz stworzenie rodzaju portalu interaktywnego www.

Dominująca rola turystyki handlowej w turystyce przygranicznej. W ostatnich latach funkcja turystyki handlowej traci na popularności wśród naszych zachodnich sąsiadów. Coraz częściej powodem ich przyjazdów (głównie weekendowych), są tańsze usługi, co wskazuje na potencjał rozwoju w zakresie kompleksowej i konkurencyjnej oferty pobytowej.

Niewykorzystanie po polskiej stronie możliwości rozwoju tras rowerowych po wałach Odry.

Brak adekwatnej do potrzeb informacji turystycznej, w tym szczególnie ważnej przy punktach granicznych. Brak systemu rezerwacji on-line, pełnej informacji z Województwa nt imprez, wydarzeń, atrakcji, informacji sprofilowanej do potrzeb turysty niemieckiego.

Współpraca polsko-niemiecka w pasie doliny i obszar ujścia Odry Możliwość tworzenia jednakowych warunków do rozwoju turystyki na

przygranicznym obszarze polsko-niemieckim. Opracowanie jednakowych i wspólnych polsko-niemieckich kryteriów oceny

jakości i standardu usług turystycznych (np. bazy noclegowej, gastronomicznej);

Podejmowanie działań na rzecz rozbudowy infrastruktury turystycznej i paraturystycznej na obszarze okołoodrzańskim.

Wspólne polsko-niemieckie zagospodarowanie posiadanych walorów turystycznych i tworzenie wspólnych produktów turystycznych (np. wspólne zagospodarowanie Zalewu Szczecińskiego);

Współdziałanie w dziedzinie turystyki nie tylko na etapie planowania, ale także na etapie realizacji wspólnych przedsięwzięć proturystycznych;

Przeciwdziałanie powstawaniu barier we wzajemnym rozwoju (np. językowych, mentalnościowych, w zakresie przepływu informacji i wzajemnych kontaktów, granicznych) oraz podjęcie działań w ich niwelowaniu i usuwaniu.

Podejmowanie wspólnych działań na rzecz nawiązywania współpracy z innymi jednostkami administracyjnymi z obszaru Unii Europejskiej w dziedzinie turystyki.

138


3.4. Podsumowanie - porównanie poszczególnych obszarów turystycznych Województwa

Tabela 44 Porównanie głównych cech i wyróżników Pasa Pojezierzy z Pasem Nadmorskim.

Elementy Pojezierza Pas NadmorskiSegmenty strategiczne Młodzież szkolna,

ludzie kultury i sztuki,zagranica, emeryci

Młodzież licealna,„wolne duchy”

rodziny, kuracjuszeSegmenty alternatywne, wizerunkowe

Archeolodzy, ludzie kultury i sztuki, historycy, przyrodnicy, naukowcy

Aktorzy, politycy

Formy turystyki Wypoczynkowa jeziora-lasyAktywna wodna, rowerowa piesza

Słońce-morze-plażaZdrowotno-uzdrowiskowa

AktywnaOferta cenowa Niskie i średnie ceny w stosunku do

oferowanej jakościNajwyższe – noclegi w zabytkach

Strefy prestiżu – „z widokiem na morze”, przy bulwarach, w tym kurorty ceny

wysokieStrefy okolic nadmorskich

(od 2 do 10 km), ceny niskie i średnieProfil atrakcji Natura, dzika przyroda,

przygoda, spływy,survival, incentive

elementy poznawcze,Kultura, prezentacje historyczne

Rozrywka,SPA, Atrakcje wodne

Sporty plażowe – wodneWycieczki morskiePrzeloty widokowe

Oferta Kulturalna Imprezy o tle historycznym, festyny, imprezy dla młodzieży

Integracja kulturMuzyka poważna, kameralna, kultura w

zabytkachImprezy Folklorystyczne

Imprezy muzyczne,Koncerty, występy gwiazd

Imprezy sportowe – paralotnie, piłka plażowa, jachting

Charakter miejscowości Miasteczka z dusząWioski ze swojskim klimatem

Modne kurorty,Gwarne kąpieliska

Charakter oferty Dla wymagających, ambitnych:„Przygoda z kulturą i historią”

„Pierwsze kroki w sporcie”

Modna, popularna:„Tu spotkasz gwiazdy”

„Przygoda z przestrzenią”Oferta sportowa Turystyka wodna rekreacyjna

(Kajakarstwo, żeglarstwo śródlądowe)

Sport młodzieżowy

Sporty wodne – bardziej elitarne;jachting, skutery wodne, windsurfing

Sporty powietrzne (paralotnie, szybownictwo)

Turystyka specjalistyczna Wędkarstwo śródlądoweMyślistwo

Hippika – nauka, hipoterapia,, rekreacyjna

Wędkarstwo morskieGolf

Hippika – elitarna, dla wymagających

Wyróżniki – unikalne korzyści związane z danym regionem (spokój)

Spokój, relaks, nostalgia,„Nutka retro”

Otwartość, przestrzeń„nutka szaleństwa”


139


Tabela 45 Formy turystyki wg obszarów szczególnie predysponowane do rozwoju markowych produktów turystycznych

Obszar turystyczny

Turystyka aktywna i specjalistyczna

Turystykabiznesowa

Turystyka miejska-kulturowa

Turystyka uzdrowiskowo-zdrowotna

Turystyka przygraniczna

Turystyka wiejska

Turystyka alternatywnaekoturyzm

TurystykaWypoczynkowa(woda, lasy)

Pojezierza

-

Pas nadmorski

-

Dolina i obszar ujścia Odry

Szczecin (i okolice)

-

-

Pozostałe

- -

- - -Źródło: Opracowanie PART S.A.

Skala atrakcyjności: -

Skala trendu: -

Na atrakcyjność turystyczną danego obszaru, oprócz walorów naturalnych i antropogenicznych, wpływa również zagospodarowanie turystyczne, dostępność transportowa, stan i ochrona środowiska naturalnego, a także rozwój infrastruktury usługowej i technicznej. Analiza tych elementów pozwala określić stopień zróżnicowania badanych gmin z punktu widzenia ich atrakcyjności turystycznej.

Do przeprowadzenia analizy porównawczej badanych obiektów przestrzennych (gmin) wykorzystano taksonomiczny miernik rozwoju (TMR). Miernik ten to wielkość syntetyczna, będąca wypadkową wszystkich analizowanych zmiennych; pozwala on na uporządkowanie obiektów w zależności od ich odległości od pewnego, sztucznie skonstruowanego wzorca rozwoju. W tym celu wytypowano listę 34 cech wraz z ich miernikami stanowiących podstawę oceny atrakcyjności turystycznej gmin (m.in. lasy, wody powierzchniowe, obszary chronione, zabytki, szlaki turystyczne, liczba miejsc noclegowych, obiektów gastronomicznych i rekreacyjnych, gęstość dróg). Otrzymano wartość syntetycznego TMR dla gmin województwa zachodniopomorskiego, który umożliwił uszeregowanie badanych jednostek od najlepszej do najgorszej według stopnia ich atrakcyjności turystycznej. Pierwszą pięćdziesiątkę gmin przedstawia tabela.

140

atrakcyjność

potencjał


Tabela 46 Ranking gmin turystycznych Województwa zachodniopomorskiego według ich atrakcyjności

turystycznej

L.p. Gmina TMR L.p. Gmina TMR1 Rewal 0,64124 26 Myślibórz 0,135132 Dziwnów 0,4118 27 Czaplinek 0,134163 Mielno 0,33503 28 Drawsko Pomorskie 0,134114 Ustronie Morskie 0,30805 29 Cedynia 0,132365 Międzyzdroje 0,27575 30 Stare Czarnowo 0,132146 Kołobrzeg m. 0,25113 31 Mirosławiec 0,13137 Szczecinek m. 0,19422 32 Stepnica 0,131048 Szczecin 0,18037 33 Tuczno 0,130949 Koszalin 0,17873 34 Goleniów 0,1309210 Świnoujście 0,17799 35 Połczyn Zdrój 0,1301311 Stargard Szczeciński m. 0,17705 36 Kamień Pomorski 0,1296912 Kołobrzeg 0,17606 37 Kołbaskowo 0,128713 Darłowo 0,17588 38 Kobylanka 0,1275314 Wałcz m. 0,1727 39 Choszczno 0,125815 Darłowo m. 0,16936 40 Borne Sulinowo 0,1256516 Białogard m. 0,16514 41 Będzino 0,1248817 Sławno m. 0,16359 42 Pyrzyce 0,1243218 Trzebiatów 0,15598 43 Łobez 0,1237219 Świdwin m. 0,15098 44 Barlinek 0,1231220 Ińsko 0,1455 45 Dobra Szczecińska 0,1229121 Postomino 0,14448 46 Przybiernów 0,1228222 Nowe Warpno 0,14261 47 Chociwel 0,1226123 Wolin 0,14101 48 Drawno 0,1220724 Złocieniec 0,13793 49 Dębno 0,1220425 Moryń 0,1368 50 Chojna 0,12195

m. – gmina miejskaŹródło: D. Milewski, Regionalne uwarunkowania rozwoju turystyki na przykładzie województwa zachodniopomorskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005.

Z przeprowadzonych badań wynika, że pod względem atrakcyjności turystycznej, jedynie 26 gmin na 114 uzyskało wartość TMR wyższą niż średnia arytmetyczna dla całej zbiorowości ; stanowią one 22,8% wszystkich gmin województwa. Dysproporcja ta jest wynikiem dużej przewagi gmin nadmorskich nad pozostałymi. Wysokie wartości TMR uzyskały również gminy miejskie, jak i niektóre z gmin położonych na obszarach pojeziernych. Gminy nadmorskie takie, jak Rewal, Dziwnów, Mielno, Ustronie Morskie, Międzyzdroje czy Kołobrzeg, niemal w każdym z badanych elementów osiągały zdecydowaną przewagę nad pozostałymi gminami województwa zachodniopomorskiego; w rezultacie więc tworzą ścisłą czołówkę pod względem atrakcyjności turystycznej.Z punktu widzenia regionalnej polityki turystycznej, istotnym problemem jest wyznaczenie obszarów (gmin), które dzięki inwestycjom w sektorze turystycznym mogłyby w przyszłości stać się obszarami atrakcyjnymi turystycznie. Należy zatem, w odniesieniu do gmin o rozwiniętych walorach turystycznych, skupić się na tych elementach wpływających na atrakcyjność turystyczną, które są

141


najsłabiej rozwinięte, a w konsekwencji ograniczają możliwości recepcyjne badanych jednostek przestrzennych. Stopień rozwoju wyodrębnionych rejonów turystycznych województwa zachodniopomorskiego w poszczególnych działach wpływających na atrakcyjność turystyczną przedstawia tabela.

Tabela 47 Średnie wartości TMR dla regionów turystycznych Województwa Zachodniopomorskiego według

działów charakteryzujących atrakcyjność turystyczną

Wyszczególnienie Pas nadmorski

Pas pojezierzy Ogółem gminyOgółem Pojezierze

DrawskiePojezierze Myśliborskie

Pojezierze Wałeckie

Pojezierze Wełtyńskie

Walory turystyczne 0,232 0,177 0,193 0,168 0,217 0,122 0,156Baza noclegowa 0,360 0,173 0,173 0,171 0,173 0,181 0,192Baza gastronomiczna i uzupełniająca 0,299 0,174 0,177 0,167 0,179 0,186 0,178

Dostępność transportowa 0,266 0,235 0,268 0,197 0,247 0,236 0,236

Stan środowiska naturalnego 0,572 0,512 0,531 0,600 0,529 0,140 0,541

Ochrona środowiska naturalnego 0,508 0,327 0,328 0,337 0,358 0,254 0,410

Infrastruktura usługowa 0,279 0,151 0,150 0,144 0,157 0,169 0,163

Infrastruktura techniczna 0,221 0,119 0,115 0,122 0,133 0,109 0,138

Atrakcyjność turystyczna 0,259 0,125 0,129 0,120 0,134 0,121 0,135

Źródło: jak w tabeli.

W każdym z omawianych działów charakteryzujących atrakcyjność turystyczną, średnia wartość TMR dla gmin z pasa nadmorskiego jest wyższa niż dla gmin z pasa pojezierzy. Najmniejsze różnice wystąpiły w działach infrastruktura techniczna, walory turystyczne oraz dostępność transportowa, natomiast największe w działach baza noclegowa, ochrona środowiska, infrastruktura usługowa oraz baza gastronomiczna i uzupełniająca, a więc przede wszystkim te elementy, decydujące o atrakcyjności turystycznej, wymagają inwestycji niezbędnych dla wyrównania dysproporcji między gminami pojeziernymi a nadmorskimi. Warto również w tym miejscu podkreślić fakt, iż jedynie pod względem walorów turystycznych, średnia wartość TMR dla gminpojeziernych jest wyższa od średniej arytmetycznej dla całej zbiorowości, co dodatkowo jest potwierdzeniem relatywnie niewielkich różnic w tym zakresie między pasem pojezierzy a pasem nadmorskim.

Analizując wartości TMR uzyskiwane zarówno przez gminy nadmorskie, jak i z obszarów pojeziernych widać, że poziom ich rozwoju najbardziej odbiega od wzorca (TMR = 1) w takich działach, jak infrastruktura techniczna i usługowa, dostępność transportowa czy baza gastronomiczna i uzupełniająca; zatem większość gmin położonych w wyodrębnionych rejonach turystycznych wymaga inwestycji w tym zakresie.

142


4. ANALIZA SWOT

Analiza SWOT rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim

Tabela 48 Analiza SWOT rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim

MOCNE STRONY SŁABE STRONY- położenie w strefie nadmorskiej i przygranicznej

oraz na szlakach tranzytowych z północy Europy na południe i z zachodu na wschód,

- sąsiedztwo Niemiec (stosunkowo niewielka odle-głość do Berlina – jednej z najbardziej dynamicz-nie rozwijającej się europejskiej aglomeracji miej-skiej), jak i Skandynawii,

- dość liczne tereny o dużych walorach przyrodni-czych: wody powierzchniowe (6% powierzchni województwa), lasy (34,2% powierzchni woje-wództwa),

- różnorodność krajobrazu (krajobraz nadmorski, równin i pojezierzy),

- walory lecznicze i uzdrowiskowe (uzdrowiska statutowe w Świnoujściu, Kamieniu Pomorskim, Międzyzdrojach, Kołobrzegu i Połczynie Zdroju),

- różnorodność form ochrony przyrody (parki naro-dowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu i inne), zajmują-cych 20% powierzchni województwa,

- różnorodność form krajobrazu kulturowego,- niski stopień przekształceń antropogenicznych

obszarów pojeziernych,- dość liczne szlaki turystyczne (piesze, rowerowe,

wodne i konne),- poprawiający się stan środowiska naturalnego

(m.in. znacząca poprawa jakości wód powierz-chniowych w ostatnich latach),

- stosunkowo dobra dostępność transportowa województwa (choć z niewielkimi perspektywami na znaczącą poprawę),

- dobrze rozwinięta (w aspekcie ilościowym) baza noclegowa w pasie nadmorskim,

- funkcjonowanie portów nad Bałtykiem i Zale-wem Szczecińskim (włączenie 4 portów do pro-gramu SuPortNet),

- znaczące natężenie ruchu turystycznego krajowe-go i zagranicznego,

- duże natężenie ruchu tranzytowego w różnych ciągach komunikacyjnych (drogowym, kolejowym, morskim, lotniczym),

- dość bogata oferta kulturalnych, sportowych i turystycznych imprez organizowanych w

- warunki klimatyczne, ograniczające czas trwania sezonu turystycznego do maksimum trzech mie-sięcy, przy czym nawet latem dość często mają miejsce niekorzystne warunki pogodowe,

- nizinny charakter rzeźby terenu, powodujący występowanie tylko jednego sezonu turystycz-nego w ciągu roku,

- niewielki udział, w stosunku do południowej Polski, dóbr dziedzictwa kulturowego w pro-dukcie turystycznym regionu,

- niewystarczająca intensywność rewaloryzacji obiektów zabytkowych i przystosowania ich do pełnienia funkcji turystycznych,

- brak kompleksowego zagospodarowania wybrze-ża morskiego i Zalewu Szczecińskiego pod kątem uprawiania żeglarstwa (brak sieci wiążącej porty jachtowe województwa, brak marin z miejscami postojowymi o standardzie porównywalnym z marinami po stronie niemieckiej, a istniejące ma-riny są nieprzystosowane w pełni do obsługi ruchu turystycznego),

- niewykorzystanie możliwości istnienia toru wod-nego do Berlina,

- niedostateczny stan gospodarki odpadami,- nierównomierne rozłożenie walorów

turystycznych na terenie województwa co prowadzi do powstawania białych plam na mapie turystycznej województwa,

- nierównomierne rozmieszczenie bazy noclegowej (84,6% wszystkich miejsc noclegowych znajduje się w pasie nadmorskim), znaczący, przy tym, udział obiektów o charakterze sezonowym i nis-kim standardzie,

- niedostateczna jakość usług w stosunku do wy-magań kategoryzacyjnych obiektów noclegowych turystyki,

- relatywnie wysokie ceny usług przy niskiej jakoś-ci standardu bazy turystycznej,

- nierównomierne rozmieszenie ruchu turystycznego (w pasie nadmorskim udzielono 85% wszystkich noclegów), w pasie pojezierzy przeciętny pobyt turysty był krótszy o 5 dni w porównaniu z pasem nadmorskim,

143


większych miejscowościach województwa,- stale rozwijająca się oferta uczelni i szkół w za-

kresie kształcenia kadr dla potrzeb turystyki,- uwzględnienie rozwoju funkcji turystyczno-

uzdrowiskowej w strategii województwa jako je-dnego z celów pośrednich poprawy konkurencyj-ności województwa,

- rozwój współpracy w ramach Euroregionu „Pomerania”,

- podejmowanie przez większość gmin działań ukierunkowanych na aktywizację turystyczną,

- oferowanie inwestorom, przez większość gmin, terenów atrakcyjnych turystycznie,

- wykorzystywanie przez lokalnych przedsiębiorców oraz lokalne władze samorządowe Internetu i innych narzędzi promocji do marketingu terytorialnego i budowania marki lokalnego produktu turystycznego,

- współpraca poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (przede wszystkim gmin i powiatów) z partnerami zagranicznymi w zakresie rozwoju turystyki i produktów turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym i ponadgranicznym,

- duża powierzchnia obszarów wiejskich sprzyjająca rozwojowi agroturystyki i turystyki wiejskiej; obszary te predestynują do bycia wsparciem wypoczynkowo-infrastrukturalnym obszarów o wysokich funkcjach turystycznych,

- korzystne warunki rozwoju turystyki zarówno w sensie przestrzennym jak i jakościowym,

- wzrastająca aktywność gospodarcza i społeczna mieszkańców województwa, w szczególności osób młodych,

- wysoka sezonowość popytu na usługi turystyczne województwa co prowadzi do niewykorzystywania lub częściowego wykorzystywania walorów i infrastruktury turystycznej w okresach poza wakacyjnych (poza sezonowych),

- przeciążenie niektórych ośrodków na wybrzeżu w sezonie, a także terenów w bezpośredniej blis-kości Szczecina i Koszalina w weekendy i dni wolne od pracy,

- słabo rozwinięta sieć placówek gastronomicznych na pojezierzach,

- słabo rozwinięta baza uzupełniająca w obiektach noclegowych,

- nierównomierny rozwój infrastruktury uzupeł-niającej w rejonach turystycznych województwa,

- zbyt słabe przystosowanie infrastruktury tury-stycznej dla potrzeb osób niepełnosprawnych,

- słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna umożliwiającą wypoczynek turystom niezależnie od wahań pogody,

- zbyt mała liczba obiektów o charakterze centrum kongresowego,

- niewielka oferta dla odwiedzających jedno-dniowych oraz przejeżdżających tranzytem,

- niedostatecznie rozwinięta sieć drogowa co wskazuje na słabą dostępność komunikacyjną dla turystów zmotoryzowanych

- zły stan eksploatacyjny nawierzchni drogowych, wieloletnie zaniedbania w zakresie modernizacji ciągów drogowych,

- likwidacja połączeń kolejowych, w tym do rejonów turystycznych (np. Pojezierza Wałeckiego, Połczyna Zdroju),

- brak właściwego zagospodarowania ciągów transportowych,

- słabo rozwinięta infrastruktura usługowa i tech-niczna na pojezierzach, jak i w części gmin nad-morskich,

- niska świadomość władz samorządowych i społeczności lokalnej na temat korzyści płynących z rozwoju turystyki,

- tylko niewielka część jednostek samorządu terytorialnego opracowała lokalne strategie rozwoju turystyki; niedocenianie tego dokumentu jako pewnego rodzaju lokalnej mapy drogowej w zakresie rozwoju lokalnej gospodarki turystycznej na bazie posiadanych walorów oraz generowanej współpracy ponadjednostkowych,

- niewielka aktywność władz lokalnych w zakresie stosowania różnego rodzaju zachęt i preferencji dla inwestujących w sektor turystyczny, takich jak preferencje podatkowe, uzbrajanie terenów, przyspieszenie procedury administracyjnej,

- brak inwestycji gminnych ukierunkowanych na wydłużenie sezonu turystycznego,

- niedostateczne wykorzystywanie przez władze lokalne takich form promocji turystycznej, jak

144


reklama prasowa, radiowa, telewizyjna czy zew-nętrzna, udział w targach zagranicznych oraz działania w zakresie public relations,

- słaba aktywność władz lokalnych w zakresie planowanych inwestycji turystycznych,

- słaba aktywność władz lokalnych w zakresie po-zyskiwania środków pomocowych z Unii Euro-pejskiej na inwestycje turystyczne,

- słabe przygotowanie jednostek samorządu terytorialnego do korzystania ze wsparcia finansowego Unii Europejskiej,

- brak prowadzonych badań rynku turystycznego,- niewielka część gmin jest w stanie oszacować

uzyskiwane przychody z turystyki,- niewielkie środki przeznaczane na turystykę i

wypoczynek w budżetach gmin województwa,- słaba kondycja finansowa wielu gmin i wynika-

jący z tego brak środków własnych na inwestycje,- brak dostępu do kapitału na rozpoczęcie działal-

ności gospodarczej, zwłaszcza wśród mieszkań-ców wsi,

- niedostateczna koordynacja działań pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarki turys-tycznej oraz władzami samorządowymi,

- bierna postawa ludności, zwłaszcza z obszarów popegeerowskich oraz niektórych samorządów lokalnych,

- brak szczególnego zainteresowania części gmin współpracą ze ZROTem,

- niewystarczająca dostępność do infrastruktury telekomunikacyjnej, szczególnie na obszarach o szczególnej funkcji turystycznej oraz obszarach wiejskich predestynowanych do rozwoju agroturystyki,

- słaby i niewydolny system informacji turystycznej na terenie województwa,

MOŻLIWOŚCI/SZANSE ZAGROŻENIA- możliwość rozwoju różnorodnych form turystyki,

takich jak: kwalifikowana, wiejska, krajoznaw-cza, zdrowotna, kongresowa, biznesowa, tranzy-towa itp.,

- możliwość wykorzystania szlaku wodnego Odry oraz połączenia wodnego z Berlinem,

- możliwość większego wykorzystania turystycz-nego rzek i obszarów pojeziernych,

- działalność Zachodniopomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej,

- członkostwo Polski w Unii Europejskiej, większa możliwość korzystania z funduszy unijnych,

- rozwój współpracy międzynarodowej, transgra-nicznej i międzyregionalnej,

- korzystne trendy na rynkach światowych (stały wzrost liczby turystów międzynarodowych, coraz większe zainteresowanie aktywnymi formami wypoczynku, poszukiwanie nowych atrakcji),

- duży potencjał rynku europejskiego i stosunkowo duży rynek krajowy.

- konkurencyjność rynku niemieckiego i skandy-nawskiego;

- konkurencja ze strony województw: pomorskie-go, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i lubuskiego,

- niestabilność rynku turystyki przygranicznej (wyrównywanie się cen po obu stronach granicy),

- nieuwzględnienie w krajowych planach budowy autostrad autostrady A3 (w jej miejsce ma pow-stać droga ekspresowa) oraz pominięcie w pla-nach dróg ekspresowych drogi krajowej nr 6,

- nadal niska jakość usług turystycznych i para-turystycznych, zbyt wysokie ceny usług dla turys-tów krajowych, zachęcające do wyjazdów zagra-nicznych, konkurencyjnych względem oferty pol-skiej,

- miejscowe przeciążenie środowiska przez zbyt duży napływ odwiedzających (np. jeziora w po-bliżu Szczecina i Koszalina, popularne miejsco-wości wypoczynkowe),

145


- niski stopień integracji społeczno-politycznej regionu (w odniesieniu do byłych województw szczecińskiego i koszalińskiego),

- niska koncentracja działań marketingowych i środków finansowych na promocję, zarówno na szczeblu regionalnym, jak i krajowym,

- nie wypracowany wizerunek Polski jako celu podróży turystycznych na rynkach międzynarodowych,

- problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa turys-tom przyjeżdżającym do Polski (wizerunek Polski, jako kraju niebezpiecznego),

- kryzys finansów publicznych w Polsce (ograni-czenie środków z budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego na rozwój turystyki) oraz spadek koniunktury gospodarczej za granicą,

- brak polityki finansowej, w tym kredytowej, odpowiadającej potrzebom w zakresie turystyki,

- turystyka nie rozwiązuje problemów społecznych, ale tak jest postrzegana

Źródło: opracowanie własne (D. Szostak, D. Milewski).

Analiza SWOT turystyki Województwa ZachodniopomorskiegoRangowanie i Szacowanie

Rangowanie i szacowanie silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego zostało wykonane za pomocą metody eksperckiej oraz ich wyniki zostało zaprezentowane w poniższej tabeli. Poszczególnym elementom przypisano przy użyciu tejże metody wartość względną (rangi od 1 do 5), a następnie w zależności od ważności ich wpływu na analizowaną jednostkę, poszczególnym elementom przypisano właściwą im ocenę (od 1 do 10). Do rangowania i szacowania wybrano po 15 najistotniejszych słabych i silnych stron oraz po 8 najważniejszych z punktu widzenia rozwoju turystycznego województwa zachodniopomorskiego szans i zagrożeń występujących w otoczeniu rynkowym.

Tabela 49 Tabelaryczne procesu rangowania i szacowania elementów składowych prowadzonej analizy SWOT

przemysłu turystycznego Województwa Zachodniopomorskiego

SILNE STRONY SŁABE STRONYLp.

Kryteria oceny Wartość względna (ranga)

Ocena


Ocena

1.

położenie w strefie nadmorskiej i przygranicznej oraz na szlakach tranzytowych z północy Europy na południe i z zachodu na wschód,

5 7 warunki klimatyczne, ograniczające czas trwania sezonu turystycznego do maksimum trzech miesięcy, przy czym nawet latem dość często mają miejsce niekorzystne warunki pogodowe,

4 8

2 sąsiedztwo Niemiec (stosunkowo 5 8 niewystarczająca 4 6

146


. niewielka odległość do Berlina – jednej z najbardziej dynamicznie rozwijającej się europejskiej aglomeracji miejskiej), jak i Skandynawii,

intensywność rewaloryzacji obiektów zabytkowych i przystosowania ich do pełnienia funkcji turystycznych,

3.

dość liczne tereny o dużych walorach przyrodniczych: wody powierzchniowe (6% powierzchni województwa), lasy (34,2% powierzchni województwa),

5 8 brak kompleksowego zagospodarowania wybrzeża morskiego i Zalewu Szczecińskiego pod kątem uprawiania żeglarstwa (brak sieci wiążącej porty jachtowe województwa, brak marin z miejscami postojowymi o standardzie porównywalnym z marinami po stronie niemieckiej, a istniejące mariny są nieprzystosowane w pełni do obsługi ruchu turystycznego),

3 7

4.

różnorodność krajobrazu (krajobraz nadmorski, równin i pojezierzy),

3 5 niewykorzystanie możliwości istnienia toru wodnego do Berlina,

4 8

5.

walory lecznicze i uzdrowiskowe (uzdrowiska statutowe w Świnoujściu, Kamieniu Pomorskim, Międzyzdrojach, Kołobrzegu i Połczynie Zdroju),

4 8 nierównomierne rozłożenie walorów turystycznych na terenie województwa co prowadzi do powstawania białych plam na mapie turystycznej województwa,

3 6

6.

różnorodność form ochrony przyrody (parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu i inne), zajmujących 20% powierzchni województwa,

4 7 niedostateczna jakość usług w stosunku do wymagań kategoryzacyjnych obiektów noclegowych turystyki,

3 5

7.

dość liczne szlaki turystyczne (piesze, rowerowe, wodne i konne),

4 6 nierównomierne rozmieszczenie bazy noclegowej (84,6% wszystkich miejsc noclegowych znajduje się w pasie nadmorskim), znaczący, przy tym, udział obiektów o charakterze sezonowym i niskim standardzie,

4 9

8.

dobrze rozwinięta (w aspekcie ilościowym) baza noclegowa w pasie nadmorskim,

4 6 nierównomierne rozmieszenie ruchu turystycznego (w pasie nadmorskim udzielono 85% wszystkich noclegów), w pasie pojezierzy przeciętny pobyt turysty był krótszy o 5 dni w porównaniu z pasem nadmorskim,

4 7

9.

znaczące natężenie ruchu 5 8 wysoka sezonowość popytu na 4 8

147


turystycznego krajowe-go i zagranicznego,

usługi turystyczne województwa co prowadzi do niewykorzystywania lub częściowego wykorzystywania walorów i infrastruktury turystycznej w okresach poza wakacyjnych (poza sezonowych),

10.

duże natężenie ruchu tranzytowego w różnych ciągach komunikacyjnych (drogowym, kolejowym, morskim, lotniczym),

4 7 zbyt słabe przystosowanie infrastruktury tury-stycznej dla potrzeb osób niepełnosprawnych,

3 4

11.

stale rozwijająca się oferta uczelni i szkół w zakresie kształcenia kadr dla potrzeb turystyki,

2 5 słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna umożliwiająca wypoczynek turystom niezależnie od wahań pogody,

2 4

12.

uwzględnienie rozwoju funkcji turystyczno-uzdrowiskowej w strategii województwa jako jednego z celów pośrednich poprawy konkurencyjności województwa,

3 6 zły stan eksploatacyjny nawierzchni drogowych, wieloletnie zaniedbania w zakresie modernizacji ciągów drogowych,

4 7

13.

wykorzystywanie przez lokalnych przedsiębiorców oraz lokalne władze samorządowe Internetu i innych narzędzi promocji do marketingu terytorialnego i budowania marki lokalnego produktu turystycznego,

3 4 likwidacja połączeń kolejowych, w tym do rejonów turystycznych (np. Pojezierza Wałeckiego, Połczyna Zdroju),

4 6

14.

współpraca poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (przede wszystkim gmin i powiatów) z partnerami zagranicznymi w zakresie rozwoju turystyki i produktów turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym i ponadgranicznym,

4 6 słaba aktywność władz lokalnych w zakresie po-zyskiwania środków pomocowych z Unii Europejskiej na inwestycje turystyczne,

5 7

15.

wzrastająca aktywność gospodarcza i społeczna mieszkańców województwa, w szczególności osób młodych,

5 6 słaby i niewydolny system informacji turystycznej na terenie województwa,

4 6

RAZEM400 RAZEM 369

+31SZANSE ZAGROŻENIA

Lp.

Kryteria oceny Wartość względn

a (ranga)

Ocena


Ocena

1.

możliwość rozwoju różnorodnych form turystyki, takich jak: kwalifikowana, wiejska, krajoznawcza, zdrowotna,

5 7 konkurencyjność rynku niemieckiego i skandynawskiego;

4 9

148


kongresowa, biznesowa, tranzytowa itp.,

2.

możliwość wykorzystania szlaku wodnego Odry oraz połączenia wodnego z Berlinem,

4 8 konkurencja ze strony województw: pomorskie-go, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i lubuskiego,

4 8

3.

możliwość większego wykorzystania turystycznego rzek i obszarów pojeziernych,

3 7 niestabilność rynku turystyki przygranicznej (wyrównywanie się cen po obu stronach granicy),

3 6

4.

działalność Zachodniopomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej,

4 8 nieuwzględnienie w krajowych planach budowy autostrad autostrady A3 (w jej miejsce ma powstać droga ekspresowa) oraz pominięcie w planach dróg ekspresowych drogi krajowej nr 6,im ma sezonowość turystyczna

4 7

5.

członkostwo Polski w Unii Europejskiej, większa możliwość korzystania z funduszy unijnych,

4 7 miejscowe przeciążenie środowiska przez zbyt duży napływ odwiedzających (np. jeziora w pobliżu Szczecina i Koszalina, popularne miejscowości wypoczynkowe),

3 6

6.

rozwój współpracy międzynarodowej, transgranicznej i międzyregionalnej,

4 8 niski stopień integracji społeczno-politycznej regionu (w odniesieniu do byłych województw szczecińskiego i koszalińskiego),

4 6

7.

korzystne trendy na rynkach światowych (stały wzrost liczby turystów międzynarodowych, coraz większe zainteresowanie aktywnymi formami wypoczynku, poszukiwanie nowych atrakcji),

3 6 niska koncentracja działań marketingowych i środków finansowych na promocję, zarówno na szczeblu regionalnym, jak i krajowym,

3 6

8.

duży potencjał rynku europejskiego i stosunkowo duży rynek krajowy,

3 7 problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa turystom przyjeżdżającym do Polski (wizerunek Polski, jako kraju niebezpiecznego),

3 8

RAZEM 219 RAZEM 192+27Źródło: opracowanie własne (D. Szostak, D. Milewski)

Przedstawiona analiza SWOT przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego wskazuje na duży potencjał turystyczny tegoż regionu. Silne strony w niewielkim stopniu przeważają nad słabymi stronami. Podobnie szanse w niewielkim stopniu przeważają nad zagrożeniami. Oznacza to, że Województwo Zachodniopomorskie jest obszarem posiadającym pewien potencjał turystyczny, przy czym widoczny jest znaczny niedorozwój turystyczny na badanym obszarze. Niedorozwój ten nie niwelowany może doprowadzić do pogłębienia się różnic między silnymi i słabymi stronami w

149


przewagą tych drugich. Wiele słabych stron wynika z braku przygotowania regionu do działań proturystycznych. Widoczna jest szczególnie różnica oczekiwań między różnymi beneficjentami rozwoju turystycznego województwa zachodniopomorskiego. Brak wyraźnej współpracy na różnych szczeblach systemu zarządzania województwem przyczynia się do uaktywniania się punktów krytycznych (słabych stron) przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego. Poszczególne gminy artykułują zazwyczaj różne podejścia do problematyki rozwoju przemysłu turystycznego w województwie zachodniopomorskim. Posiadanie określonych walorów oraz atrakcyjna lokalizacja całego województwa nie stanowi jeszcze o odniesieniu sukcesu gospodarczego w obszarze turystyki. Kreowanie produktów turystycznych wymaga podjęcia wielu działań o charakterze systemowym, integrującym zarówno władze wojewódzkie i lokalne, jak też lokalną przedsiębiorczość i społeczność oraz partnerów transgranicznych. Niska rozbieżność między słabymi i mocnymi stronami przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego wskazuje na potrzebę większego zaangażowania się władz lokalnych i wojewódzkich w kształtowanie właściwej polityki turystycznej, a poprzez nią identyfikowanie celów strategicznych, które poprzez wykorzystanie strategicznej przewagi może być podstawą do budowania strategii rozwoju turystyki, którą następnie można by w przyszłości z powodzeniem wdrożyć.

Również szanse przeważają nad zagrożeniami jakie występują w otoczeniu rynkowym przemysłu turystycznego województwa zachodniopomorskiego. Przewaga ta pozwala na wskazanie na konkretne działania proturystyczne, które pozwolą osiągnąć wysoką konkurencyjność przemysłu turystycznego zachodniopomorskiego w jego otoczeniu bliższym i dalszym. Województwo Zachodniopomorskie może być doskonałym miejscem destynacji turystycznej dla mieszkańców aglomeracji poza wojewódzkich i zagranicznych, oczywiście po odpowiednim zagospodarowaniu posiadanych walorów turystycznych. Przemysł turystyczny województwa zachodniopomorskiego może być również alternatywą, ale też i obszarem konkurencyjnym dla obszarów turystycznych województw ościennych oraz tych znajdujących się poza granicami kraju, np. po niemieckiej stronie granicy. Ważnym elementem strategii rozwoju turystycznego w takim przypadku jest podjęcie kompleksowych działań w zakresie kształtowania produktu markowego, a następnie jego promocja i dystrybucja. Skuteczność działań promocyjnych powinna wspierać dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna (w tym turystyczna), zapewniona właściwa dostępność komunikacyjna oraz właściwie zaakcentowana lokalizacja, będąca pewnym rodzajem specyficznego i unikatowego wyróżnika dla danego obszaru.

Atuty województwa zachodniopomorskiego w zakresie rozwoju turystyki opierają się głównie na walorach przyrodniczych oraz korzystnym położeniu (przygranicznym, w sąsiedztwie rynków niemieckiego i skandynawskiego). Warto jednak podkreślić, że stopień atrakcyjności tych walorów zależy w dużej mierze od rynku turystycznego, w kontekście którego jest rozpatrywany. Walory przyrodnicze pasa nadmorskiego czy pojezierzy można ocenić jako bardzo atrakcyjne dla rynku krajowego, natomiast dla rynku europejskiego – jako średnio atrakcyjne (przy czym atrakcyjność pojezierzy można tu ocenić wyżej od pasa nadmorskiego). Mówiąc o silnych stronach należy też podkreślić widoczną, systematyczną poprawę stanu środowiska naturalnego, co jest wynikiem takich inwestycji, jak np. budowa oczyszczalni ścieków (finansowana najczęściej przy znacznym udziale środków pomocowych Unii Europejskiej). Warto też wskazać na wzrost rangi turystyki, jako czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego, zarówno na szczeblu władz regionalnych (ujęcie funkcji turystyczno-uzdrowiskowej w strategii województwa), jak i lokalnych (znaczna część gmin prowadzi działania aktywizacyjne w tym zakresie, choć należy je uznać za niewystarczające, co potwierdziły przeprowadzone badania ankietowe).

Słabe strony rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim wynikają przede wszystkim z dużej sezonowości popytu turystycznego, na co wpływ mają m.in. warunki klimatyczne i ukształtowanie terenu, ale również słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna i paraturystyczna. Niekorzystny wpływ mają też dysproporcje w zakresie rozwoju bazy noclegowej i uzupełniającej, a także infrastruktury technicznej i usługowej między pasem nadmorskim a pojezierzami. Słabością regionu jest pogarszająca się dostępność transportowa (m.in. zamykanie linii kolejowych i likwidacja połączeń), niekorzystna relacja: cena – jakość, w odniesieniu do usług turystycznych, a ponadto niedostatecznie rozwinięty system promocji i dystrybucji oraz zbyt mała aktywność władz lokalnych

150


(w zakresie podejmowanych działań aktywizacyjnych, stosowanego systemu zachęt i preferencji dla inwestorów, działań promocyjnych, podejmowanych inwestycji, współpracy z innymi podmiotami i środków przeznaczanych na turystykę w budżecie gminy).

Różnorodność walorów przyrodniczych województwa zachodniopomorskiego stwarza jednak sprzyjające warunki do rozwoju turystyki nie tylko pobytowej typu słońce-morze-piasek, ale również kwalifikowanej (wodnej, pieszej, rowerowej, konnej itp.), zdrowotnej czy wiejskiej. Powstające nowe obiekty hotelarskie (m.in. niedawno powstałe hotele Campanille, Novotel i Ibis w Szczecinie) tworzą z kolei bazę dla rozwoju turystyki biznesowej i kongresowej. Potencjał stanowią niedoinwestowane jak dotąd obszary rzek i pojezierzy, a także Zalewu Szczecińskiego. Szans dla rozwoju turystyki w województwie należy również upatrywać w aktywnej działalności Zachodniopomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, która powstała w 2001 roku jako druga w kraju. Sprzyjające są również trendy w światowej turystyce (m.in. coraz większa popularność aktywnych form wypoczynku, turystyki uzdrowiskowej itp.), sąsiedztwo rynku niemieckiego i skandynawskiego oraz dość duży rynek krajowy.

Jednym z największych zagrożeń dla województwa zachodniopomorskiego w zakresie rozwoju turystyki jest konkurencja ze strony rynku niemieckiego i skandynawskiego, a także województw sąsiednich, w tym zwłaszcza pomorskiego – regionu o podobnych walorach przyrodniczych. Konkurencję stanowi też bogata oferta turystyki zagranicznej na rynku krajowym. Zagrożeniem jest również pogorszenie koniunktury gospodarczej w Polsce i na świecie, co wpływa negatywnie m.in. na popyt turystyczny oraz podejmowane inwestycje przez władze lokalne (ograniczone środki własne). W przyszłości należy liczyć się także z ograniczeniem ruchu przygranicznego i turystyki zakupowej, ze względu na wyrównywanie się cen po obu stronach granicy oraz likwidację sklepów wolnocłowych na statkach białej floty. Dla rozwoju nie tylko turystyki, ale również całej gospodarki województwa duże zagrożenie stanowi prowadzona polityka transportowa w odniesieniu do regionu zachodniopomorskiego, który najprawdopodobniej będzie „białą plamą” na mapie transportowej Polski (brak autostrady A3, brak drogi ekspresowej na bazie drogi krajowej nr 6).Przeprowadzona analiza SWOT wskazuje, że Województwo Zachodniopomorskie, mimo licznych zagrożeń i słabych stron swego rynku turystycznego, ma szansę uczynienia z turystyki jednej z wiodących dziedzin rozwoju gospodarczego, na co wskazują możliwości i mocne strony rynku turystycznego na omawianym obszarze. Mając na uwadze potencjał, jakim dysponuje Województwo Zachodniopomorskie w zakresie turystyki oraz uwzględniając przedstawione uwarunkowania, można zatem zaproponować kierunki rozwoju turystyki jako czynnika stymulującego rozwój gospodarczy województwa.

151


5. Bilans strategiczny

Analiza potencjału i atrakcyjności turystycznej Województwa, a także analiza SWOT wskazuje, iż do punktów krytycznych rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim, można zaliczyć: Niewystarczającą ofertę produktów markowych w różnych obszarach

produktowych województwa. Występowanie zjawisk patologicznych związanych z brakiem poczucia

bezpieczeństwa. Niską jakość lub niewystarczająca dostępność usług turystycznych. Małe lub niewystarczające nasycenie infrastrukturą turystyczną i

okołoturystyczną. Brak zagospodarowania niektórych kluczowych atrakcji i walorów

turystycznych; podjęcie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju; dzika przyroda atutem turystycznym województwa,

Procesy wspomagające zintegrowanego wsparcia instytucjonalnego np. budowa klastra lub klastrów turystycznych,

Obszary okołoturystyczne warunkujące rozwój turystyki mało angażowane w kreowanie produktu turystycznego.

Obszary produktowe Produkty markowe – w tym rozwój i promocja form turystyki uznanych

za najbardziej konkurencyjne (uzdrowiska i turystyka zdrowotna, aktywna i specjalistyczna, turystyka dzieci i młodzieży, agroturystyka) oraz zgodne z założeniami promocji i rozwoju turystyki na poziomie centralnym.

Rozwój submarek – koncentracja promocji na wydzielonych z turystyki specjalistycznej i aktywnej submarkach: żeglarstwa, turystyki konnej, myślistwa, gry w golfa.

Rozwój nowatorskich form turystyki mających istotne znaczenie dla wizerunku Regionu (np. turystyka przemysłowa, z wykorzystaniem obiektów militarnych, ornitologiczna).

Zjawiska Sezonowość – działania na rzecz ograniczania wpływu sezonowości na

działalność turystyczną przedsiębiorstw oraz podejmowanie działań na rzecz przedłużania sezonu; podejmowanie działań na rzecz efektywnego zagospodarowania czasu turystów w okresie braku pogody; szukanie alternatyw dla turystyki typowo wypoczynkowej opartej na piasku i wodzie

152


poprzez np. oferta uczestnictwa w sportach ekstremalnych typu baloniarstwo, paralotniarstwo.

Usługi turystyczne Rozwój oferty usług turystycznych w tym wzmacniających wizerunek

uturystyczniania województwa; kładzenie nacisku na jakość i kompleksowość obsługi; ujednolicanie standardu w celu pewnej unifikacji – możliwość wspólnego oznakowania np. kwater agroturystycznych i bazy noclegowej po stronie polskiej i niemieckiej,

Wsparcie dla inicjatyw kulturalnych, pro-historycznych, mających na celu zachowanie i odtworzenie dziedzictwa kulturowego, atrakcyjnych dla ruchu turystycznego, powrót do polskich korzeni ziem zachodnich oraz wskazanie na unikalność kulturową mieszkańców; wskazanie na wielokulturowość, czystość języka polskiego; powrót do turystycznych korzeni wielu miejscowości, które swoją świetność turystyczną przeżywały za czasów niemieckich np. miejscowości nadodrzańskich

Infrastruktura turystyczna Baza turystyczna - modernizacja i rozwój bazy turystycznej Województwa

w kierunku standardów i wymogów współczesnej turystyki (w tym ośrodków wczasowych, kolonijnych). Inicjowanie działań w zakresie potrzeby kategoryzacji oraz podnoszenia poczucia bezpieczeństwa w obiektach noclegowych. Uporządkowanie i wprowadzenie quasi standaryzacji dla obiektów noclegowych i gastronomicznych, które nie podlegają oficjalnej państwowej kategoryzacji. Możliwość implementowania rekomendacji regionalnej (np. z inicjatywy ZROT) dla najlepszych obiektów turystycznych oferujących najlepszą jakość i obsługę z punktu widzenia oczekiwań turystów. Stworzenie procedury rekomendacyjnej oraz logo np. najlepsze, bo zachodniopomorskie lub lider turystyki zachodniopomorskiej.

Rozwój atrakcyjnej oferty w zakresie gastronomii – istotny element atrakcyjności turystycznej, szczególnie dla turystów tranzytowych, kulturowych i biznesowych. Podjęcie działań w celu wskazania pewnej uniwersalności gastronomicznej województwa oraz wskazanie na lokalną specyfikę opartą o doświadczenia gastronomiczne społeczności i narodowości zamieszkujące obszar województwa np. gastronomia narodowości ukraińskiej.

Baza w zabytkach – zagospodarowanie niszczejących zabytków na cele bazy turystycznej. Dla wielu obiektów historycznych turystyka i możliwości jakie ze sobą ona niesie jest jedynym ratunkiem przed całkowitym zniszczeniem i degradacją. Zachowanie oryginalnego stylu.

Szlaki turystyczne - wykorzystanie szansy dla intensyfikacji ruchu turystycznego wzdłuż szlaków kulturowo-przyrodniczych poprzez ich kompleksowe zagospodarowanie turystyczne. Wykorzystanie ekologii, dzikości przyrody, unikalności natury, bogactwa zwierzyny (np. ptactwa, żubrów w w okolicach Świnoujścia i Mirosławca). Większa integracja szlaków oraz ich wzajemna kompatybilność nawet różnorodzajowa np. tworzenie szlaków z wykorzystaniem różnych środków transportu i przemieszczania się typu survivalowego.

153


Atrakcje i walory Estetyka i architektura miast, miasteczek, obszarów wiejskich. Wykorzystanie walorów turystycznych na obszarach atrakcyjnych

turystycznie poprzez ich zagospodarowanie, wypromowanie oraz zarządzanie na poziomie lokalnym.

Procesy wspomagające Marketing – konieczne spójne działania w zakresie promocji, badań, rozwoju

systemu dystrybucji, kreacji atrakcyjnych ofert turystycznych, identyfikacja segmentów docelowych.

Szkolenia i doradztwo - niewystarczające przygotowanie kadr turystycznych zarówno na poziomie samorządów jak i sfery komercyjnej, a także rynku pracy.

Innowacyjność – wspieranie rozwoju turystyki w regionie nowatorskimi rozwiązaniami w zakresie usług, dystrybucji, zbierania informacji itd.

Wsparcie sektora MŚP – w tym dla osób i podmiotów rozpoczynających działalność w zakresie turystyki.

Obszary okołoturystyczne warunkujące rozwój turystyki Transport. Ochrona środowiska. Sport i edukacja. Bezpieczeństwo. Kultura. Polityka przestrzenna.

154


6. Obszary priorytetowe rozwoju turystyki w Województwie Zachodniopomorskim

KLIENT/KONSUMENT PRODUKTU TURYSTYKI ZACHODNIOPOMORSKIEJ

155

ROZWÓJ PRODUKTU TURYSTYCZ.- agroturystyka - tur. dzieci i młodzieży- tur. uzdrowiskowa - inne rodzaje turystyk, które być - tur. alternatywna podstawą do budowania reg.- tur. wodna prod. turystycznych


Źródło: opracowanie własne (dr Daniel Szostak)

Podstawą strategii rozwoju turystyki województwa zachodniopomorskiego powinien być produkt turystyczny, którego bezpośrednim beneficjentem jest turystyka. Odwrócenie piramidy w schemacie powyższym wskazuje, że to co jest na jego górze jest najważniejsze i powinno identyfikować turystyczność województwa. Najszersze działania powinny być skierowane na rozwój produktu turystycznego w jego poszczególnych elementach składowych zarówno takie jak infrastruktura turystyczna i paraturystyczna, walory turystyczne itp. oraz te wynikające uwarunkować turystycznych i funkcji jakie ma odegrać w ramach funkcjonującej gospodarki województwa przemysł turystyczny. W trakcie warsztatów przeprowadzonych przez ZROT w 2005 roku (dot. agroturystyki, tur. uzdrowiskowej, tur. alternatywnej, tur. wodnej, tur. dzieci i młodzieży, informacji i promocji turystycznej) zostały zidentyfikowane i szczegółowo rozpracowane poszczególne rodzaje turystyki, które mogą stanowić podstawowy turystyczny potencjał gospodarczy. Efektywność produktu turystycznego powinna opierać się i jednocześnie wynikać z dwóch kolejnych elementów wspierających turystykę województwa zachodniopomorskiego: rozwój zasobów ludzkich oraz przestrzeń turystyczna. Oba elementy powinny być dokładnie zidentyfikowane i zdiagnozowane pod kontem rozwoju produktu turystycznego województwa turystycznego. sukces rynkowy produktu turystycznego zależy w dużej mierze od jakości kadr turystycznych oraz od stanu zagospodarowania i ochrony przestrzeni turystycznej, ze szczególnym uwzględnieniem dostępności komunikacyjnej.

Kompozycja produktu wspartego działaniami w zakresie kreowania zasobów ludzkich oraz zagospodarowanej przestrzeni powinna być wsparta działaniami marketingu turystycznego, a szczególnie promocji turystycznej. Podstawą każdego współczesnego produktu turystyczne jest informacja, która jest jego początkiem i końcem. Bez właściwego sprawnie funkcjonującego systemu

156

ZASOBY

LUDZKIE

Przestrzeń

turystyczna

MARKETING

Wsparcie instytucji.


gromadzenia przetwarzania, archiwizowania oraz dystrybuowania informacji turystycznej nie można osiągnąć sukcesu na współczesnym rynku turystycznym. dla lokalnych przedsiębiorstw turystycznych oraz władz samorządowych rozwój współczesnej turystyki powinien przede wszystkim opierać się na systemie informacji turystycznej wewnątrz jak i na zewnątrz województwa zachodniopomorskiego. Należy wskazać kierunki działań oraz właściwe narzędzia promocji adekwatne w danej sytuacji i w danych uwarunkowaniach lokalnych. należy również wskazać źródła pozyskiwania środków na marketing.

Całość działań proturystycznych w województwie zachodniopomorskim powinna być wsparta instytucjonalnie z jednoczesnym wskazaniem, że wsparcie to powinno koordynować kreowanie produktu turystycznego.

157

wzp.pl€¦ · Web viewNazwa miejscowości Rodzaj przejścia granicznego Dozwolony rodzaj ruchu...

Documents

Transcript of wzp.pl€¦ · Web viewNazwa miejscowości Rodzaj przejścia granicznego Dozwolony rodzaj ruchu...