wyspianski

wys

pia

ńsk

ieg

ow

ob

ec

synowie stanisława wyspiańskiego, ok. 1905 Roku

sta

nisła

w w

yspia

ńsk

i w a

ka

de

mii | w

10

0-le

cie

śm

ierc

i artys

ty

sta

nis

ła

w w

ys

pia

ńs

ki z

żo

ną

, ok

. 19

01

Ro

ku

4

pRaCownia stanisława wyspiańskiego pRzy uL. kRowoDeRskieJ w kRakowie, 2007 Rok

5

spotkanie z wyspiańskim – wobec wyspiańskiegopomiędzy nieożywionym a żywym; mrokiem a światłem; kształtem i życiem a bezwładem i martwotą...ku...

sta

nis

ła

w w

ys

pia

ńs

ki

ok

. 19

07

Ro

ku

6

konRaD

Czy wy nie macie duszy? nie wiecie, co to jest

dusza, siła, która jest tym, czym chcecie, i nie jest

tym, czym nie chce. Dusza, która jest

nieśmiertelna i pochodzi od Boga, a wy mówicie,

że ją znacie, i zatraciliście jej boskość, zatrzymując

ambicję, a Jej nie macie. nią nie jesteście. Bo mieć

ją i nie być nią: to nielogiczne. wy śpicie.

Jesteście podobni ludziom, co śpią: ludziom,

których duch błądzi, a tylko ciało ciepłem dycha.

wy śpicie.

Maska 18

a na cóż mamy się budzić? Do czego?

konRaD

prawda. po cóż się macie budzić? wy jesteście

ciałem, które decha, które wdecha powietrze

i wchłania napoje i jadło; ciałem, które płodzi

i rozwija się, i gnije. tu wasz kres. wy nie zdolni

więcej. Cóż wy byście więcej mieli czynić? Czy

czynić, czy działać, czy chcieć, czy tworzyć - ?

Do tworzenia trzeba artyzmu. artyzm nie może

być utylitarny, bo jest niezależny od waszego bytu.

Rzecz nie do osiągnięcia dla was. więc śpijcie.

Maska 18

tymczasem widzę, że zasypiasz przede

wszystkim ty. Bo to, co ty mówisz, to jest senność,

to jest spanie, ale to śpisz ty.1

przed siedmiu laty – zainspirowany myślą Janusza wałka odnalezioną i wyczytaną w jego

książce-albumie „Świat stanisława wyspiańskiego”, interpretującą wielkie dzieło artysty

– zaprosiłem trzydziestu artystów na duchową ucztę z wyspiańskim. artyści „gościli” go

czas jakiś w zaciszu swoich pracowni, odnajdując spotkaniem z nim wspólne myśli. podjęli

rozmowę, czasem dyskurs. Rezultatem były idee i dzieła pokazane wówczas na wystawie

„wobec wyspiańskiego” w salach Muzeum narodowego w krakowie. ekspozycja, sąsia-

dując przez ścianę z wielką wystawą stanisława wyspiańskiego, była częścią wielkiego

wydarzenia kulturalnego jakim wówczas był Festiwal kraków 2000 – europejskie Miasto

kultury.

7

8

idee przetrwały, niektóre jak projekt pawilonu informacyjno-wystawowego z wawelskimi

witrażami wyspiańskiego autorstwa andrzeja wajdy i krzysztofa ingardena doczekały się

w tym roku swej materializacji. Dziś, w doniosłe obchody setnej rocznicy śmierci artysty

środowisko akademii sztuk pięknych wpisuje się wieloma wydarzeniami artystycznymi

i naukowymi. Jednym z nich jest ta właśnie wystawa; spotkanie z wyspiańskiM –

woBeC wyspiańskiego w nieporównywalnie skromniejszych niż przed siedmioma laty

warunkach ekspozycyjnych, w galerii Malarstwa asp. kilkunastu zaproszonych artystów,

z których każdy przed laty doświadczył twórczego mozołu bycia „wobec wyspiańskiego”

prezentuje swą artystyczną odpowiedź, zaś katalog towarzyszący wystawie ujawnia źró-

dła inspiracji i myśli towarzyszące spotkaniu z dziełem wyspiańskiego, zapisane odręczną

notatką czy szkicem. ujawnianie drogi artysty nawet niepełne odbrązawia samo dzieło,

dając tym samym szansę odbiorcy na własną lekturę wyspiańskiego i przygodę interpre-

tacyjną.

zapraszając artystów-gości na ucztę z wyspiańskim kierowałem się przekonaniem /kie-

dyś i teraz/, że w twórczości artysty współczesnego obecny jest DRaMat. obecny, ale

tylko tam, gdzie malowanie o człowieku dotyka jego kondycji w daleko większym niż egzy-

stencjalnym wymiarze; gdzie wędrówki wyobraźni – wizji spotykają się z doświadczeniem

dnia, ale też sięgają w stronę niepoznawalnego; gdzie postrzegany świat „cichego życia”

uzyskuje odegzystencjalny wymiar ku eschatologicznemu; gdzie dotykamy pytań o źró-

dło, o nasze miejsce, o kulturową, narodową, krakowską tożsamość; gdzie zmagając się

w spotkaniu tego, co wyobrażone z tym, co realne, ducha z materią, światła z ciemnością,

życia ze śmiercią – spełnienie – obraz przyjmuje wymiar substancjalny, kształt esencji.

Dramat był sensem i żywiołem wyspiańskiego. w swoich listach do Lucjana Rydla pisał:

„dramat był zawsze moim marzeniem – doprowadzić każdą myśl – każde pojęcie – kom-

pozycję każdą do dramatu”, /i dalej/ „Dramat wszędzie i zawsze – jakimikolwiek obrzucony

pojęciami, skorupami, grzybem, chwastami literackimi, konwenansem scenicznym, czy

rutyną, czy szablonem, czy werwą, czy fantazją ale dramat.”

Janusz wałek postrzega naczelną zasadę całego dzieła wyspiańskiego w „zmaganiu się

światła, kształtu, prawdy, jasno wypowiedzianego słowa z ciemnością, chaosem, kłam-

stwem i bełkotem”. postępując śladem jego myśli zakreśliłem przestrzeń naszych arty-

stycznych odpowiedzi umowną ramą, która stała się możliwym punktem odniesienia, ar-

tysty byciem „wobec”.

9

poMiĘDzy nieożywionyM a żywyM; kształteM i żyCieM a BezwłaDeM i MaR-

twotą... ku. ta wystawa jest rozmową z nim, z Jego sensem i sposobem widzenia świata

narysowanym, namalowanym kredką, pędzlem, szkłem, myślą. nawet nie słowami, bo jak

pisał stanisław Brzozowski: „nie myślał on słowami, myślał napięciami woli i wzruszeniem,

wyrażającemi się barwą, ruchem, dźwiękiem”. Być może na powrót postawi pytania, może

przyniesie odpowiedź: czy świat czasów wyspiańskiego różni się od naszego? Czy pyta-

nia jakie stawiał sobie współczesnym nas już nie dotyczą? Czy coś zmieniło się w naszym

widzeniu Jego świata? Czy on /Jego świat/ jest dalej naszym, czy odszedł bezpowrotnie?

Jest anachroniczny i tylko w panteonie kanonu lektur szkolnych? Czy jest trudny, politycz-

nie i po ludzku dziś niewygodny a na dodatek zawieszony pomiędzy światem greckim i bi-

blijnym, wawelem i Bronowicami. Jest wreszcie dla artystów – pedagogów krakowskiej

akademii stanisław wyspiański; malarzem, także nauczycielem. Człowiekiem, który

żył i pracował podobnie. to spotkanie szczególne, bezinteresowne, niejako koleżeńskie.

Jestem przekonany, że okazało się inspirujące.

konRaD

a wy?

Maska 18

My nie jesteśmy obowiązani do niczego, bo my

nie jesteśmy artyści.2

Może jednak warto się „obowiązać” i niekoniecznie tylko raz na sto lat.

adam Brincken

kraków, lato 2007

1,2 stanisław wyspiański, wyzwoLenie, fragmenty

…o ty! – Doskonałe – wypełnienie,

Jakikolwiek jest twój i gdzie?… znak…

Czy w Fidiaszu? Dawidzie? czy w szopenie?

Czy w eschylesowej scenie?...

zawsze – zemści się na tobie: brak!

k.C. norwid, Fortepian szopena

propozycja skierowana do współczesnych artystów, żeby dokonać próby interpretacji dzie-

ła wyspiańskiego – całego, ogromnego, albo dzieła jednego tylko spośród tylu dokonań

– wydaje się tyle oczywista, co niemożliwa. oczywista, bo znaczenie tego genialnego twór-

cy wydaje się niekwestionowane, a jeśli kwestionowane, to wymagające zasadniczej, od-

powiedzialnej reakcji. niemożliwa, bo wyspiańskiego wielka, niepokojąca wizja otwierana

i zamykana przez niego pozostaje kawałkami, fragmentami, jakiejś potencjalnej Całości.

poznajemy ją w projektach („Dziady”, „Hamlet”, „akropol-wawel”), w studyjnych rysunkach

(zielnik), w antyku nakładanym na polską historię („noc listopadowa”, „achilleis”), w de-

koracyjności przełamanej ekspresją (witraże i polichromie), lub w archeologii słowiańskiej

(„Legenda”, „Bolesław Śmiały”). żarliwość i fatum, nie znająca granic wola twórcza i escha-

tologiczny ciężar istnienia. ta wizja przeczuwana i sugestywniejsza od każdej z realizacji

umykała twórcy. Do naszej wrażliwości i naszej wyobraźni dociera w jakichś niespójnych,

rozchybotanych zachwytach i rezygnacjach twórczych, nie daje się ogarnąć, nie tylko

w swoim zakresie czy głębi, ile rodzajem kontaktu, odbioru, przybliżenia. Jest tak dosadna,

a odległa. nie daje się oswoić, bo można powiedzieć za innym, też „nieprzyswajalnym”

twórcą, norwidem: „przyciągając-odpycha”. nie na wiele się przyda nawet opinia o „sło-

dyczy” pastelowych portretów dzieci, bo większość portretów, tych najsłynniejszych, ich

radykalna kompozycja, kadrowanie, maksymalne napięcie kontrastów kolorystycznych,

a zwłaszcza oplątujący wszystko bezbłędny kontur, wyrzucają nas poza sentymentalne

wzruszenie, nie dają empatycznego zbliżenia. „Linia ta spełnia nie tylko funkcję ujmowa-

nia konturów pewnych elementów portretowanej postaci, ale i inne funkcje, np.: światło-

cienie, podkreśla wklęśnięcia, głębię i zbliżenia. splątana w gęstą sieć, układa się według

każdorazowego rytmu w skomplikowane profile, które są odkształceniem rzeczywistych,

bądź przyjętych ogólnie linii w ekspresyjności swej granicząc niemal z karykaturą, a prawie

zawsze odkształcając rysy raczej w stronę charakterystycznej brzydoty, niż ogólnikowej

’ładności’”.1

1 t. Makowiecki: poeta malarz, piw, warszawa 1969, s. 2302 op.cit. s. 269

10

stylizacja wydaje się imperatywem: dąży do zagarnięcia wizualnej lub językowej rzeczywi-

stości, zazwyczaj umykającej naszemu władaniu, teraz trzymanej na więzi. to nadawanie

piętna, naznaczanie swoim rygorem przez stanisława wyspiańskiego, tak dużym poła-

ciom przetwarzanej, przeżywanej i przemyśliwanej rzeczywistości – od botanicznej po po-

lityczną, od historycznej po moralną – to piętno stylizacji zmusza wszystko, co po drodze do

nieodwołalnej monumentalności. poddaje arbitralnej decyzji twórczej. zadziwia, wzbudza

respekt, męczy równocześnie. nawet odrzuca swą zachłannością, a także swym perfek-

cyjnym zdeterminowaniem. swym wysokim tonem. a jest nim własna potrzeba określenia

piękna. określania i zamykania, bo w ten tylko sposób moment kreacji „stań się!”, przez

wiązanie linii napięcia czystym i irrealnym kontrastem kolorów i światłocienia, wyrwie cza-

sowi trwałe piękno. ale właśnie piętno decyzji artystycznej to jego piękno, mogą wprawić

nas w podziw i w stan konsternacji. Cały zresztą wyspiański wszystkimi swoimi dziełami

daje poczucie wszechogarniającej wizji i bardzo wymiernej, aż duszącej w swym „uwięzie-

niu” formy. z wyjątkiem „wesela” gdzie niezwykła proporcja pomiędzy tym co uformowa-

ne (konstrukcja dramatu), a tym co tętni pulsem realności (autentyzm postaci i obyczaju)

daje widzowi taką różnorodność przeżyć, że może nie czuć on tego piętna formy jaką na-

znaczone są ściany kościoła Franciszkanów obłożone pochodami natrętnie stylizowanej

roślinności.

Jak interpretować stanisława wyspiańskiego kiedy to on poddawał swoje obserwacje

i przemyślenia, a także lęki i fascynacje dziełami mistrzów, ciągłej próbie interpretacji. tej

interpretacji, której jednak umyka całość wizji. uniwersum, które było chyba przeznacze-

niem tego genialnego twórcy.

wielkość stanisława wyspiańskiego może polega też na tym, że to raczej uniwersum in-

terpretacji stało się najwyższą próbą twórczą. nawet wtedy, kiedy się nie udaje. ale jak

napisał stanisław Lack był to „człowiek, którego wszystkie gesty, czyny, dzieła mówiły, że

biada tym, którzy znają prawdę nie obwieszczą, lub się z nią kryją gnuśnie a bezczynnie,

i z niewiarą nie zmagają się do ostatka, do śmierci; prawdę jakąkolwiek: małą czy wielką.

Biada tym, którzy mając słowo nie powiedzą. ta wiara w połączeniu w mocą i możnością,

tworzy wielkich ludzi”.2

interpretacje dzieł wyspiańskiego, a jest ich naprawdę bardzo wiele, stoją bezradnie przed

niewykonalnym zadaniem. Może ta bezradność najlepiej wyraża podziw dla stanisława

wyspiańskiego.

Jacek waltoś

11

12

kataloggaleria Malarstwa akademii sztuk pięknych im. Jana Matejki w krakowie | październik 2007

zbigniew bajek

andrzej bednarczyk

grzegorz bednarski

adam brincken

joanna kaiser

łukasz konieczko

piotr korzeniowski

leszek misiak

jan pamuła

stanisław rodziński

mirosław sikorski

edyta sobieraj

zbigniew sprycha

stanisław tabisz

dariusz vasina

jacek waltoś

adam wsiołkowski

zbig

nie

w b

aje

k

14

tatuaże, druk cyfrowy, 2007 r.

16

Miłość – do dzieci, żony, do Boga, sztuki i ojczyzny – kojarzy mi się z osobą wyspiańskiego

od czasu, gdy po raz pierwszy zobaczyłem reprodukcje Jego pasteli. pisać o tym to /jak

mówią młodzi/„obciach”, ale nie chcę uciekać od tego skojarzenia.

zbigniew Bajek

zbig

nie

w b

aje

k

MaCieRzyństwo, druk cyfrowy, 100x150, 2007 r.

18

an

drz

ej b

ed

na

rczy

k

an

drz

ej b

ed

na

rczy

k

aXis MunDi, obiekt, 240x180x175, 2007 r.

20

22

grz

eg

orz

be

dn

ars

ki

24

grz

eg

orz

be

dn

ars

ki

z cyklu goRzkie żaLe, pastel, rysunek + wycinanka, 40x60, 2007 r.

26

...chciałem namalować coś innego niż dotąd... powiedzieć nie na raz wszystko o przestrze-

ni tej, co wewnątrz mnie i tej doznawanej omal fizycznie a skądś przychodzącej.

Czuję, że istnieje, że jest nam dane jakieś bosko-ludzkie, nie do namalowania poMiĘDzy.

Chciałbym znaleźć się tam gdzie gęsto jest od dobra i piękna. Jak tam wejść? wyjść z sie-

bie, stanąć obok i..., i co dalej? Jak tam jest? Czy zatęskniłbym za... życiem?... Jak to niena-

malowane wygląda? przecież czuć, że jest...

adam Brincken, lato 2007

ad

am

bri

nc

ken

28

ad

am

bri

nc

ken

poMiĘDzy pRzestRzeniaMi /a gdyby tam zostać?/, obiekto-obraz, piasek, akryl, płótno, białe złoto, 210x107x7, 2007 r.

30

Rapsod „Bolesław Śmiały”

(fragmenty)

XiV

przypomnę to uroczysko stare,

pełne wężów, plamistych jaszczurów,

co starodawną tam szeleszczą wiarę,

(…)

XVi

i króla-węża, któren wiecznie czuwa

na dnie, a węzeł święty ma u czoła,

złocistą obręcz - zeń jad wody struwa;

(…)

- kto węża ujrzy - tego niebo woła -

Raj duszy; - ręką niech zaczerpa wody,

a pijąc zajdzie w tamten-świat, na gody!

XLiX

Lecę, a za mną rycerni, upalni,

jak wichry, i wicher górą;

w pędach, w polotach tętentem kowalni,

w kurzawie, za pyłu chmurą;

od złotych podkowów rumotem nawalni,

krzesząc krzemionów iskrami rzutnymi;

już hen, już z dala od rzeki, od grodu,

widmami ścigany orlimi

XCVi

w ciężarach tarcz i zbroić mchów zielonych,

dzierżący miecze szczerbione i rdzawe,

przed się godzili w ruchach zamierzonych,

goniący złudną w wichrach lotną sławę,

że kiedym patrzył zdumiały po onych

rycerzach – jako łzy im ciekły krwawe

z lic, w złotym słońcu tym, co ciska zorze,

uczułem, jako gnają gdzieś w przestworze ....

LXXiV

„Boże, na tej to ziemi chwast się pleni

i mnie uklęknąć wśród ostów kolących;

paliłeś chaty w krwawej łun czerwieni,

ty ten miecz oto dasz w ręce karzących,

byśmy twą siłę i prawość pojeni

naszą – wysłuchaj ty nas dziś klęczących;

jako te osty, bodiaki, kąkole

siekę – tak zaściel mnie trupami pole,

LXXV

niechaj zwyciężę” . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . .

LXXXV

opowiadali to za moich czasów,

że gdzieś w karpatach król Chrobry zaśnięty

w grotach, u wstępu do podziemnych lasów,

jego rycerstwo i on jak zaklęty –

przy koniach, zbrojni; – że do tych tarasów

dostąpić nie śmie nikt, bo, czarem wzięty,

może skamienieć; więc że lud się boi

i że skrzydlaty ktoś we wrotach stoi.

XCV

konni, w rynsztunkach ciężkich jak w skorupach,

jak był daleki widok skalnych złomów,

w tych zorzach wszyscy, jak na zwalisk kupach,

na górach, niby rujnach zamków, domów.....

olbrzymy – cale nie duchy wklęte w trupach;

dziw, co dał powód do baśni i pomów;

jakby po skałach w słonecznej czerwieni

żywa płynęła krew siecią strumieni.

joa

nn

a k

ais

er

31

„kwiatowi Rycerze”

zawartość „zielnika” wyspiańskiego wyraźnie pokazuje, że autor szukał czegoś daleko

więcej niż efektownych motywów dekoracyjnych. wyspiański poruszał się tylko w kręgu

otaczającym miasto, historyczne epicentrum, serce nieistniejącego kraju, wybierajac maki,

mlecze, róże, lilie, malwy i słoneczniki, kwiaty typowe dla tej części świata, „stare”, silnie

obecne w ludowej kulturze i mitologii. wydaje się to być próbą powrotu do pierwotnych

źródeł, przyłożeniem ucha do ziemi i wsłuchiwaniem się w odległe, stare głosy. wczesna

praca wyspiańskiego „skarby sezamu” pokazuje podróż do wnętrza lasu jako podróż w ar-

chaiczną pogańską przeszłość. Rośliny porastające zapadłe kurhany, dawne święte gaje,

miejsca bitew czy groby królów są nieśmiertelnymi, odradzającymi się świadkami.

w dramatach, rapsodach i wierszach wyspiańskiego wielokrotnie powracają sugestywne

wizje, w których orszaki nieśmiertelnych duchów rycerzy i królów majaczą na tle znajo-

mego pejzażu. wizyta w zbrojowni Muzeum narodowego uzmysławia uderzające podo-

bieństwo konstrukcji zbroi do form roślinnych: makówki hełmów i łodygi halabard, łupiny

pancerzy, naramienniki jak skrzydełka nasion klonu. zbroje, które wyglądają jak żelazne

kwiaty, kwiatowi Rycerze. Można też sprawę odwrócić, to nie człowiek naśladuje przyrodę,

to kwiaty sięgając korzeniami do najglębszych, najstarszych warstw powtarzają kształty

zapamiętane z przeszłości. postać rycerza kojarzona jest szczególnie mocno z „weselem”.

właściwi bohaterowie dramatu, rówieśnicy autora, dręczeni snami o wielkiej przeszłości,

są już tylko kruchymi (zarówno fizycznie jak psychicznie) mieszkańcami modernistycznych

ogrodów, niezdolnymi do czynu estetami, będącymi w stanie co najwyżej udźwignąć oksy-

moroniczą kwiatową zbroję.

Joanna kaiser

32

joa

nn

a k

ais

er

zieLnik, tusz, tempera na papierze, tryptyk, 70x50 + 70x100 + 70x50, 2007 r.

34

łuk

asz

ko

nie

czk

o

szkiCe Do oBRazu

36

łuk

asz

ko

nie

czk

o

sztanDaR DwoJga iMion, technika własna, 110x110, 2007 r.

38

pio

tr k

orz

en

iow

ski

40

pio

tr k

orz

en

iow

ski

oDBiCie, druk cyfrowy, 150x100, 2007 r.

42

lesz

ek

mis

iak

43

zieLnik, akwarela, kredka i tusz na papierze, jedna z 16 kart, 20,5x14,5, 2007 r.

44

jan

pa

mu

ła

DLa stanisława wyspiańskiego, grafika cyfrowa, 90x60, 2007 r.

w całości dzieła plastycznego stanisława wyspiańskiego autoportrety ilościowo zajmują

część niewielką, jest ich zaledwie kilkanaście.

pośród tej liczby są trzy młodzieńcze niewielkie rysunki z 1890 roku, będące przykładem

niezwykle uważnej i wręcz surowej w swym obiektywizmie obserwacji twarzy artysty

(zbiory Muzeum narodowego w krakowie). także nieduży pod względem formatu

ale pełen ekspresji jest znajdujący się w zbiorach Muzeum narodowego w warsza-

wie, jeden z dwu olejnych autoportretów, namalowanych w okresie 1892 – 1894 (dru-

gi znajduje się w Muzeum narodowym we wrocławiu). sześć wizerunków artysty

malowanych pastelami z lat 1893 – 1905 to te, które zyskały sobie największą popularność

i są najczęściej reprodukowane (dwa z nich znajdują się w zbiorach prywatnych, pozosta-

łe w Muzeach narodowych w warszawie, krakowie, poznaniu i wrocławiu). Do tego wyli-

czenia trzeba jeszcze dołączyć powszechnie znany autoportret z żoną artysty z 1904 roku

i zupełnie wyjątkowy, głęboko poruszający rysunek wykonany, według relacji, już na łożu

śmierci w roku 1907 (obydwie prace znajdują się w Muzeum narodowym w krakowie).

stanisław wyspiański, podobnie jak wielu największych artystów – najlepszymi przykłada-

mi są tu niewątpliwie Rembrandt i Van gogh – tworzył autoportrety dokonując analizy wła-

snego wizerunku, jakby chcąc ukazać poprzez niezwykłą siłę wyrazu jasno zdefiniowany

w określonym momencie stan swej kondycji duchowej. stąd chyba, podobnie jak i w ca-

łej twórczości plastycznej wyspiańskiego, bierze się sugestywność, siła, autonomiczność

i abstrakcyjna uniwersalność jego formy plastycznej. autoportrety wyspiańskiego, będąc

za każdym razem w swej istocie dokumentem autobiograficznym – stają się transparent-

nym przekazem, przykładem zakodowania w znaku-wizerunku niezwykle złożonych treści.

Dwa z nich, „błękitny” z 1894 roku i ostatni, z roku 1907, stały się kilka lat temu źródłem cy-

klu moich prac graficznych, będących hołdem dla tego niezwykłego twórcy.

Jan pamuła

46

sta

nis

ław

ro

dzi

ńsk

i

47

RozMyŚLania o wyspiańskiM, tryptyk, gwasz na papierze, 42x56, 2007 r.

48

mir

osł

aw

sik

ors

ki

aLFaBet, akwarela na papierze, 250x210, 2007 r.

50

ed

yta

so

bie

raj

51

poRuszenie, olej na płótnie, 180x260, 2007 r.

52

uśpione, nieme,

ze słomy czy z betonu,

zaklęte i nieożywione

skrywają różę.

od zawsze i na zawsze (?)

chochoły paradne i cmentarne.

z. sprycha

zbig

nie

w s

pry

ch

a

zakLĘte, olej na płótnie, 120x160, 2007 r.

54

wyspiański działa na wyobraźnię. studiując wszystkie wątki twórczości wyspiańskiego

można postawić tezę, że obok Jacka Malczewskiego był on polskim prekursorem surreali-

zmu w specyficznym wymiarze odniesień mitologicznych, kosmicznych i baśniowych. in-

spirują mnie takie dzieła wyspiańskiego, które dają możliwość swobodnej interpretacji od

strony formy plastycznej, a ściślejszy kierunek ich zawiłych ścieżek i tropów zawarty jest w

tytułach oraz w warstwie semantycznej (np.: „zarodki świata rozsiewające się samoczyn-

nie z płaszcza Boga” – to fragment witraża „Bóg stwórca”, „tetyda stwarza morskie ślimaki

z własnych swoich włosów” – to fragment rysunku „achilles i tetyda”, „Duchy pra - gwiazd

osuwające się w sfery materii” – to karton do polichromii kościoła Franciszkanów, „wenus

jako macierz odradzającej się natury” – to fragment witraża „apollo”, „aurora – Jutrzenka”

– to rysunek do „iliady”. „skarby sezamu” – to duży obraz ze śpiącymi Rusałkami oraz gło-

wą i koroną smoka, „pieczara z maskami i eros przechodzący przez rampę” – to fragment

kurtyny dla teatru im J. słowackiego w krakowie)... wystarczająca jest scena nawet z planu

dalszego, aby rozwijać ją pierwszoplanowo z satysfakcjonującą dozą wolności. właśnie ta

część twórczości wyspiańskiego jest mi szczególnie bliska.

Historyzm wyspiańskiego był już zupełnie inny niż ten matejkowski. obejmował szersze

pole widzenia i dociekań, począwszy od starożytnej mitologii, a skończywszy na rozważa-

niach o prapoczątku wszelkiego stworzenia i strukturze bytu jako nieskończonego, odra-

dzającego się żywiołu w osnowie sprzeczności. inspirowany twórczością wyspiańskiego

na pierwszą wystawę „wobec wyspiańskiego”, którą prezentowano w Muzeum narodo-

wym w krakowie w 2000 roku, namalowałem obraz zatytułowany „Chimera w niewoli żądz

swoich”.

stanisław tabisz

kraków, sierpień 2007

sta

nis

ław

ta

bis

z

zieLnik woDny, akryl na płótnie, 120x80, 2007 r.

56

tak, skusiłem się na tysiąc pięćset złotych. wizja nowych materiałów plastycznych była

silniejsza od sygnałów dawanych przez pamięć, że z wyspiańskim nie jest łatwo, że ostatni

raz czytałem go gdzieś w liceum, wreszcie, że na hasło wyspiański w mojej głowie poja-

wiają się nie obrazy inspirowane jego tekstami, lecz kadry z genialnego filmu wajdy.

znalazłem się w zatrzaśniętej klatce z wielkim kawałkiem sera. sera oddać się nie da. Ma-

teriały kupione.

Lecz jakby stanąć na rękach i spojrzeć z innej strony, to sytuacja „klatki” zawsze w jakiś

przewrotny sposób jest ciekawa i pociągająca. narzucając ograniczenia, zmusza do po-

szukiwań, do myślenia, funduje nam podróż w głąb siebie, w tym przypadku zadając pyta-

nie – ile jest procent s.w. we mnie?

gdy w trakcie tych poszukiwań odrzucimy stertę śmieci, grubą warstwę tego co modne,

trafimy na pustą komorę w naszym sercu na środku, której siedzi paromilimetrowy stani-

sław wyspiański na małym krzesełku, ogląda „dziennik” w małym telewizorku i rozpaczli-

wie woła: – szukajcie Rogu! na Boga szukajcie Rogu!!!

D.V.

skawina, 17.08. 2007

da

riu

sz v

asi

na

58

da

riu

sz v

asi

na

teRaz!, akryl na płótnie, 110x180, 2007 r.

60

jac

ek

wa

ltoś

wizyta w szaFiRoweJ pRaCowni /apollo przy ulicy krowoderskiej 79/, akryl na płótnie, 65x81, lipiec – sierpień 2007 r.

62

zaproszony po siedmiu latach do „ponownej przygody twórczej w zaciszu własnej

pracowni z wyspiańskim“ (cytat z zaproszenia) zacząłem zastanawiać się, co łączy mnie

z tym twórcą. okazuje się, że – wbrew pozorom – sporo. wyspiański był krakowianinem

z urodzenia i przekonań (ja też); nosił nazwisko zaczynające się na „w“ i kończące

na „-ski“ (ja też); na imię miał stanisław (ja też, na drugie); uczył się w gimnazjum św.

anny, czyli nowodworku (ja też); studiował w krakowskiej szkole sztuk pięknych,

czyli naszej akademii (ja też), zostając później jej profesorem (ja też); nosił wąsy

i brodę (ja też); moja żona nie jest, co prawda, wieśniaczką, ale nasze wesele (piękne

odniesienie do „wyjątkowości przestrzeni wyznaczonej Jego dramatami“ – cytat

z zaproszenia) odbyło się w jej domu rodzinnym przy ul. złoty Róg w Bronowicach; malował

m.in. autoportrety (ja też).

Różnic pomiędzy nami też jest trochę, że wymienię: wyspiański umarł młodo (co mnie

już nie grozi); namalował autoportret z żoną (1904), natomiast ja wykonałem autoportret

z Felkiem (2007).

stanisław wyspiańskiautopoRtRet z żoną

wł.: Muzeum narodowe w krakowie

ad

am

wsi

ołk

ow

ski

63

adam wsiołkowskiautopoRtRet z FeLkieM (FeLek i Ja)

morphing: k. kiwerski

64

ad

am

wsi

ołk

ow

ski

FeLek i Ja, serigrafia, 40x40, 2007 r.

urodził się 15 stycznia 1869 roku w krakowie.

zmarł 28 listopada 1907 roku w krakowie.

Jeden z najważniejszych artystów w kulturze

polskiej. Był malarzem, rysownikiem, poetą,

dramaturgiem i scenografem. zajmował się

projektowaniem przedmiotów użytkowych,

był odnowicielem sztuki typografii, projekto-

wania i ilustrowania książek.

klasyczne wykształcenie zdobył w krakow-

skim gimnazjum św. anny. uczęszczał na

oddział Rysunków szkoły sztuk pięknych

do F. Cynka. w latach 1887 – 1895 studio-

wał z przerwami także u w. łuszczkiewicza

i J. Matejki. wraz z J. Mehofferem współpra-

cował z dyrektorem Janem Matejką przy re-

alizacji polichromii kościoła Mariackiego. po-

dróżował z ołówkiem w ręce po kielecczyźnie

i podkarpaciu, zwiedzał włochy, szwajcarię,

Francję i pragę.

w 1891 – 1894 dwukrotnie przebywał w pary-

żu, studiując w akademie Calarossi. od 1902

roku kierował katedrą malarstwa religijnego

krakowskiej akademii. w 1906 roku został jej

profesorem.

w swojej twórczości podejmował dialog ze

współczesnymi, z wielką tradycją kultury

śródziemnomorskiej i narodową. stawiał

i stawia nam trudne pytania istotne w kształ-

towaniu świadomości narodowej. pozostawił

po sobie wiele dramatów m.in.: warszawian-

kę, wesele, noc Listopadową, akropolis, Bo-

lesława Śmiałego, wyzwolenie, sędziów, klą-

twę, rapsody, lirykę, przekłady i listy, obrazy,

rysunki, pastele, projekty polichromii i witraży,

z których zrealizować zdołał kompozycje do

kościoła oo. Franciszkanów w krakowie.

sta

nis

ław

wys

pia

ńsk

i

biografie

68

urodzony w 1960 roku. studiował na

wydziale grafiki a następnie na wy-

dziale Malarstwa akademii sztuk pięk-

nych w krakowie w latach 1981-86. Dy-

plom w dziedzinie malarstwa pod

kierunkiem prof. zbigniewa grzybow-

skiego uzyskał w 1986 roku. obecnie

prowadzi pracownię malarstwa na wy-

dziale Malarstwa macierzystej uczelni.

w 2004 r. uzyskał stanowisko profeso-

ra. uprawia malarstwo, grafikę, foto-

grafię, rysunek, tworzy instalacje,

obiekty, sztukę książki. stale współ-

pracuje z aBC gallery w poznaniu.

Jego prace odnaleźć można w takich

zbiorach jak: Biblioteka watykańska,

the Library of Congress, waszyngton,

British Library, Londyn, Biblioteka Ja-

giellońska, kraków, galeria narodowa,

praga, sMtg, kraków, art & Business

Club, poznań, aBC gallery, poznań,

oxygen – Biennial Foundation, gyor,

węgry, kolekcja Medzinarodne Biena-

le Drevorez a Devoryt, statna galeria,

Bańska Bystrzyca, słowacja, Bibliote-

ka stanford university, usa, the polish

Museum of america, zakład narodo-

wy im. ossolińskich we wrocławiu,

Muzeum asp w krakowie, kulczyk Fo-

undation Collection.

urodzony w 1958 roku. studia w kra-kowskiej asp na wydziale Malarstwa, w pracowni zbigniewa grzybowskie-go, ukończył w 1984 roku. w akademii sztuk pięknych w krakowie pracuje od 1983 roku, obecnie na stanowisku pro-fesora asp. prowadzi i pracownię inter-dyscyplinarną na wydziale Malarstwa.Cechą charakterystyczną twórczości artysty jest operowanie wieloma środ-kami wyrazu, które służą do stworze-nia złożonego dzieła. każdy z fragmen-tów ostatecznej /zaplanowanej/ całości może oddziaływać jako utwór samo-dzielny, wyizolowany od pozostałych. zajmuje się malarstwem, rysunkiem, grafiką, fotografią, video, formami prze-strzennymi, happeningiem i działania-mi para-teatralnymi. interesuje go człowiek jako istota cielesna, uwarun-kowana siłami natury, zatopiona w kul-turze. od kilku lat artysta realizuje cykl foto-grafii /pojawiają się również prace na płótnie/ zatytułowany „według księgi tobiasza”. projekt ów pojawił się wraz z narodzinami syna tobiasza i w konse-kwencji wieloletnich działań, stał się projektem rozpisanym na całe życie. w twórczości zbigniewa Bajka ważnym punktem odniesienia jest teatr. współ-pracował z Drugim studiem wrocław-skim, realizując scenografie, kostiumy, projekty druków do spektakli wg Calde-rona, gogola, Bubera, Fugarta.we współpracy z teatrem witkacego powstał spektakl „Czyściec” inspiro-wany „iii symfonią” Henryka Mikołaja góreckiego.przez sześć lat pracował nad projek-tem plastycznym „Raj utracony” opar-tym na poemacie Johna Miltona. w ra-mach projektu, którego głównym elementem był spektakl teatralny, po-jawiło się szereg cyklów malarskich, rysunkowych, fotograficznych, graficz-nych, rzeźbiarskich.

zbig

nie

w b

aje

k

an

drz

ej b

ed

na

rczy

k

69

urodził się w 1951 roku. Dyplom magi-stra sztuki na wydziale Malarstwa aka-demii sztuk pięknych w krakowie uzy-skał w 1975 roku, w pracowni prof. adama Marczyńskiego. od tego też roku, po dziś jest pedagogiem tej uczel-ni. tytuł profesora zwyczajnego przy-znany mu został w 1997 roku. prowadzi autorską pracownię Malarstwa na swo-im macierzystym wydziale. Jest kurato-rem galerii Malarstwa asp.uprawia malarstwo na pograniczu obiektu. w ostatnich latach pracując nad cyklem genesis zrealizował czternaście obiekto-obrazów Świa-tło Dnia pieRwszego oraz woDa Dnia DRugiego. od kilkunastu lat zaj-muje się monumentalną w skali poli-chromią i witrażem w przestrzeniach sakralnych. okazjonalnie pisze o arty-stach i ich dziełach, aranżuje proble-mowe oraz monograficzne wystawy sztuki. Jest m.in. autorem koncepcji aranżacji plastycznej galerii sztuki pol-skiej XX wieku w Muzeum narodowym w krakowie.swoje dzieła prezentował na ponad 20 wystawach indywidualnych i ponad 100 zbiorowych w kraju i za granicą /m.in.: usa, kanada, Hiszpania, Francja, Da-nia, szwecja, niemcy, austria, szwajca-ria, włochy, Rosja/. Jego prace są obec-ne w wielu kolekcjach prywatnych i pu-blicznych /w polsce m.in. w Muzeum narodowym w krakowie i Muzeum sztuki w łodzi/. Realizacje sakralne znajdują się w kościołach w Jarosławiu, wejherowie, gdyni, kobiernicach k/kęt i w krakowie.

urodził się w 1954 roku w Bydgoszczy. Dyplom na wydziale Malarstwa krakow-skiej asp uzyskał w 1980 roku, w pra--cowni prof. Jana szancenbacha. od tego też roku pracuje w akademii, dziś jako profesor asp, prowadzi autorską pracownię malarstwa na macierzystym wydziale. pełni też obowiązki kierownika katedry Malarstwa.w latach 1981-1989 był animatorem i uczestnikiem ruchu kultury niezależnej.uprawia malarstwo, zajmuje się rysun-kiem, tworzy pastele, niekiedy łączy na papierze wszystkie te techniki w swo-iste kolaże, czasami rzeźbi. pracuje przeważnie cyklami, których głównym tematem jest człowiek w sytuacjach ostatecznych, poddany cierpieniu rów-noznacznemu niekiedy ze stanem eks-tazy. także niekiedy malowane, z pozo-ru bezpieczne motywem, kameralne martwe natury uzyskują w Jego twór-czości wanitatywny wymiar. ni Mas ni Menos, poRuszenie z postaCią ekstatyCzną, DoM MisteRiÓw, pie-kło wg Dantego, popieLeC, goRzkie żaLe czy HeDonista MaLuJe ukRzy-żowanie to tytuły niektórych cykli. Już one same ujawniają źródła inspiracji, konteksty i namalowane sensy.swój dorobek artysta zaprezentował na ponad czterdziestu wystawach in-dywidualnych i ponad stu zbiorowych w kraju i za granicą. w ostatnim roku m.in.: we włoskim instytucie kultury w krakowie, na zamku książąt pomor-skich w szczecinie, Bwa w olsztynie, w królikarni – Muzeum narodowym w warszawie i w Rzymie. Jego prace znajdują się w wielu prestiżowych ko-lekcjach publicznych i prywatnych.

grz

eg

orz

be

dn

ars

ki

ad

am

bri

nc

ken

70

urodzona w 1967 roku w krakowie.

w latach 1986-1991 odbyła studia

na wydziale grafiki asp w krakowie.

od 1991 pracuje w katedrze Rysun-

ku i Malarstwa na wydziale grafiki.

w 2000/2001 r. stypendium Fulbrigh-

ta, university of Connecticut, usa.

Brała udział w 10 wystawach indywi-

dualnych w kraju i za granicą i w ponad

50 wystawach zbiorowych w krakowie,

wiedniu, Berlinie, Londynie, Rzymie

i nowym Jorku.

urodził się w 1964 roku w krakowie.

w latach 1984 – 1990 studiował na

wydziale Malarstwa asp w krakowie.

w 1990 roku uzyskał dyplom w pra-

cowni prof. zbigniewa grzybowskiego.

pracuje w akademii od tego też roku.

od dwóch lat jest profesorem asp na

wydziale konserwacji i Restauracji

Dzieł sztuki gdzie prowadzi pracownię

malarstwa.

Maluje zderzając ze sobą przeróż-

ne aspekty przestrzeni. odnajduje je

w naturze esencjonalnie postrzegane-

go pejzażu i architektury. niekiedy eks-

perymentuje z geometrią podobrazia,

napięciem chromatycznym i materią

malarską. poszukuje malarskiego zna-

ku-symbolu dla spraw, które go nurtują.

w dorobku ma dziewięć wystaw indy-

widualnych oraz udział w ponad czter-

dziestu wystawach zbiorowych w kra-

ju i za granicą. /Litwa: 1991, Francja:

1992, niemcy: 1992, 1993, 1995, 1997,

2001, 2002, Holandia: 1992, usa: 1992,

1993, 1994, szwajcaria: 1994, szwecja:

1995, Belgia: 1995, Dania: 1998/.

joa

nn

a k

ais

er

łuk

asz

ko

nie

czk

o

71

urodzony w 1943 roku w Brzezinach. studia w akademii sztuk pięknych w krakowie pod kierunkiem prof. wa-cława taranczewskiego ukończył z wyróżnieniem w 1968 roku. pracę pedagogiczną rozpoczął w 1969 roku. tytuł profesora uzyskał w 1992 roku. obecnie prowadzi pracownię Malar-stwa na wydziale Malarstwa.uprawia malarstwo, rysunek i grafikę. Jego malarstwo, którego motywem w zasadniczym nurcie twórczości jest pejzaż, można określić jako metafi-zyczne. artysta wybiera, selekcjonuje i porządkuje postrzegany świat. kom-ponując swe obrazy klarownością geo-metrii, nasyceniem barwy, kontrastem światła i zróżnicowaniem materii mówi o tęsknocie do harmonii, o miejscu i potrzebie odnajdywania piĘkna.Brał udział w ponad stu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. zor-ganizował ponad dwadzieścia wystaw indywidualnych. uzyskał kilkanaście nagród i wyróżnień w konkursach ma-larstwa, rysunku i grafiki. w 1986 roku otrzymał nagrodę iii stopnia Ministra kultury i sztuki za wybitne osiągnięcia artystyczne i dydaktyczne.Jego prace znajdują się w zbiorach: Muzeum narodowego w krakowie i szczecinie, Muzeum im. L. wyczół-kowskiego w Bydgoszczy, Muzeum górnośląskim w Bytomiu, Muzeum sztuki w łodzi, Musee d’art. et d’Hi-storie we Fryburgu, gewerbemuseum w winterthur, Muzeum sztuki współ-czesnej w skopie, portland oregon art. Museum, Muzeum Historycznym Miasta krakowa, kolekcji zespołu pań-stwowych szkół plastycznych w krako-wie, kolekcji nowohuckiego Centrum kultury oraz w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą.

urodzony w 1970 roku w krakowie. od

1992 studia na wydziale Malarstwa

akademii sztuk pięknych w krakowie,

w pracowni prof. zbigniewa grzybow-

skiego. w 1993 podróż artystyczna

drogą lądową na syberię (jezioro Baj-

kał). w 1995/96 stypendium i studia

na akademie der Bildenden kunste

w norymberdze, w pracowni malar-

stwa, grafiki i obiektu, pod kierunkiem

prof. Rolfa guntera Diensta. w 1996

podróż artystyczna do egiptu (drogą

lądową – przez turcję, syrię, Jordanię,

płw. synaj). w 1997 dyplom z wyróżnie-

niem w pracowni malarstwa prof. zbi-

gniewa grzybowskiego. w latach 1996

- 2001 asystent na wydziale Malarstwa

krakowskiej asp, w pracowni malar-

stwa prof. sławomira karpowicza, a od

2001 asystent w pracowni malarstwa

prof. adama wsiołkowskiego. w 2005

obronił pracę doktorską w dyscyplinie

malarstwo na asp w krakowie. obec-

nie pracuje na stanowisku adiunkta

w pracowni malarstwa prof. adama

wsiołkowskiego na tej samej uczelni.

prowadzi również zajęcia z fotografii

portretowej w krakowskiej szkole kre-

atywnej Fotografii.

Mieszka i pracuje w krakowie. zajmuje

się malarstwem, rysunkiem, fotografią.

Brał udział w kilkunastu wystawach in-

dywidualnych i kilkudziesięciu wysta-

wach zbiorowych w kraju i za granicą.

pio

tr k

orz

en

iow

ski

lesz

ek

mis

iak

urodzony w 1944 roku w spytkowi-

cach, k. oświęcimia. w latach 1961

– 1968 studiował malarstwo i grafi-

kę w akademii sztuk pięknych w kra-

kowie, i w ecole nationale supérieure

des Beaux arts w paryżu (1967 r.). Dy-

plom uzyskał w 1968 roku w pracow-

ni Malarstwa prof. Hanny Rudzkiej-Cy-

bisowej. Jest profesorem w akademii

sztuk pięknych w krakowie. uprawia

malarstwo, grafikę i media elektronicz-

ne. Jest autorem ponad 60 wystaw in-

dywidualnych w kraju i za granicą. Brał

udział w kilkuset wystawach zbioro-

wych, międzynarodowych, krajowych

i zagranicznych. Jest laureatem licz-

nych nagród, zwłaszcza za twórczość

graficzną, na wystawach międzyna-

rodowych i ogólnopolskich. w 2003 r.

otrzymał nagrodę im. witolda wojtkie-

wicza za wystawę malarstwa „obiekty

geometryczne. Retrospekcja” w star-

mach gallery.

Jego prace znajdują się w zbiorach mu-

zealnych: Muzeum narodowe w war-

szawie, krakowie; Muzea okręgowe

/szczecin, Radom, Chełm, Lublin/;

Muzeum architektury we wrocławiu;

Muzeum im. Leona wyczółkowskiego

w Bydgoszczy; Victoria and albert Mu-

seum w Londynie; albertina w wied-

niu; portland art Museum w oregon;

stadt Museum gelsenkirchen; Mu-

zeum w Bochum; Mondrian Museum

w amersfoort. Jest wieloletnim człon-

kiem zpap oraz członkiem „grupy

krakowskiej”, wielokrotnym kuratorem

oraz jurorem wystaw i konkursów kra-

jowych i międzynarodowych.

jan

pa

mu

ła

72

sta

nis

ław

ro

dzi

ńsk

i

urodził się w krakowie w 1940 roku. Dyplom ukończenia studiów w krakow-skiej asp, w pracowni prof. emila krchy uzyskał w roku 1963. prowadzi autor-ską pracownię malarstwa na swym macierzystym wydziale. w latach 1993/1996 był dziekanem wydziału Malarstwa, w 1996/2002 rektorem kra-kowskiej asp. wykładał w pwssp we wrocławiu, w papieskiej akademii teo-logicznej i na uniwersytecie Jagielloń-skim. w roku 1977 był sygnatariuszem towarzystwa kursów naukowych, a w latach 80. uczestnikiem Ruchu kul-tury niezależnej. Był aktywnym działa-czem zpap, w latach 1973/83 był re-daktorem naczelnym Biuletynu Rady artystycznej zpap. Jest publicystą oraz autorem wielu esejów i trzech książek z zakresu sztuki. współpra-cownik m.in. tygodnika powszechne-go, znaku, więzi, kultury paryskiej. uprawia malarstwo olejne, gwasz i ry-sunek, od lat prowadzi nieprzerwanie swój szkicownik. Jego malarstwo to przeważnie pełne zadumy i dramatu pejzaże, także przedstawienia o charakterze sakral-nym. Doprowadzone do swoistego znaku samotne domy na horyzonciepośród żywiołu natury namalowanej gęstością świateł i materii stają się w Jego obrazach metaforą kondycji ludzkiej. Jest autorem ponad stu wy-staw indywidualnych, uczestnikiem ponad dwustu prezentacji zbiorowych. pokazywał swe dzieła we wszystkich ważnych dla kultury narodowej gale-riach w kraju. ostatnie indywidualne wystawy zagranicą w wiedniu, Rzy-mie, Londynie, stuttgarcie i w paryżu. Jest laureatem wielu prestiżowych na-gród w tym m.in.: nagrody Muzeum archidiecezji warszawskiej /1985/, nagrody Fundacji a. Jurzykowskiego w nowym Jorku /1988/, nagrody Mini-stra kultury i Dziedzictwa narodowego /2000/ oraz nagrody im. w. wojtkiewi-cza /2007/. Jego dzieła znajdują się w narodowych i diecezjalnych zbiorach muzealnych w krakowie, warszawie, poznaniu, szczecinie i wrocławiu a tak-że w licznych publicznych i prywatnych kolekcjach sztuki w kraju i za granicą.

urodził się w 1965 roku w krakowie.

studiował w akademii sztuk pięknych

w krakowie. Brał udział w około pięć-

dziesięciu wystawach zbiorowych. pre-

zentował prace w sześciu wystawach

indywidualnych. w latach 1987-2002

uczestniczył w wystawach grupy „trzy

oczy”. ważniejsze cykle obrazów:

„płaszcz hiszpański” (1991-1992), „pu-

sta cysterna” (1995-1997), „Miasta an-

tyczne istnieją” (2000-2002), „L’essen-

ce absolue” (2003-2004).

mir

osł

aw

sik

ors

ki

73

urodzony w 1959 roku w Częstocho-

wie. studia ukończył na wydziale Ma-

larstwa krakowskiej asp. Dyplom z wy-

różnieniem w pracowni prof. Juliusza

Joniaka uzyskał w 1985 roku. od tego

też roku pracuje w akademii. Jest pro-

fesorem asp, prowadzi na wydziale

Malarstwa pracownię Rysunku.

zajmuje się malarstwem, czasami ry-

suje. Jego płótna malowane mrocz-

ną, gęstą i rozedrganą drobinami świa-

tła materią, tworzą pełną tajemnicy

przestrzeń. są swego rodzaju teatrem,

w którym rzeczywistość miesza się

z wyobraźnią, przedmioty zamieniają

się w postaci, a ich obecność na „sce-

nie” obrazu staje się wieloznaczna,

nadrealna, poetycka.

Jest autorem ponad dwudziestu wy-

staw indywidualnych i kilkudziesię-

ciu prezentacji zbiorowych. wystawiał

m.in. w niemczech, austrii, we Francji,

włoszech, w Holandii, Belgii i na Litwie.

Jego prace znajdują się w zbiorach: Mu-

zeum narodowego w krakowie, Fun-

dacji France Liberte, kolekcji Danielle

Mitterand i w wielu innych prywatnych

kolekcjach w kraju i za granicą.

urodzona 1970 roku w warszawie.

w 1995 roku otrzymała dyplom z wy-

różnieniem na wydziale Malarstwa kra-

kowskiej asp, w pracowni prof. Jana

szancenbacha. od dziesięciu lat jest

asystentką na wydziale Malarstwa

w pracowni prof. adama Brinckena.

Maluje duże i kameralne płótna, cza-

sem tworzy monotypie. Jej motywem

są opuszczone wnętrza z pozostawio-

nymi w bezładzie, jakby pogubionymi

przedmiotami. Malowane szerokim

gestem, dynamicznie, mocnym kon-

trastem walorowym, nasyconym mro-

kiem i zróżnicowaną materią. w obra-

zach porzucone rekwizyty uzyskują

swoją pełną dramatycznych znaczeń

obecność, zastępując figurę człowie-

ka. Dzięki specyficznie wyreżysero-

wanemu światłu przedmioty stają się

świadkami minionych lub przyszłych,

przeczutych zdarzeń.

swój dorobek prezentowała na piętna-

stu wystawach indywidualnych i kilku-

dziesięciu prezentacjach zbiorowych

w kraju i za granicą. najważniejsze

z nich w krakowie, warszawie, Legni-

cy oraz w Berlinie i Monachium. ostat-

nie indywidualne wystawy w norwe-

gii, w galerii gamle ormelet, w tjome

i w galerii ismene, w trondheim.

Jest wielokrotną stypendystką i laure-

atką prestiżowych nagród; m.in. grand

prix na iV ogólnopolskim przeglądzie

Malarstwa Młodych – Legnica w 1996

roku oraz ii nagroda na XVii Festiwalu

polskiego Malarstwa współczesnego

– szczecin w 1998 roku.

ed

yta

so

bie

raj

zbig

nie

w s

pry

ch

a

74

urodzony 1956 roku w Domaradzu. absolwent państwowego Liceum sztuk plastycznych im. stanisława wy-spiańskiego w Jarosławiu. ukończył wydział Malarstwa akademii sztuk pięknych im. Jana Matejki w krakowie. studia w pracowniach: doc. zbigniewa kowalewskiego, prof. tadeusza Brzo-zowskiego i prof. Juliusza Joniaka. Dy-plom w 1982 roku. od 1984 roku jest pracownikiem dydaktycznym w asp w krakowie. w 2005 roku otrzymał ty-tuł profesora. od 2002 roku pełni funk-cję dziekana wydziału grafiki. zajmuje się malarstwem, rysunkiem, sceno-grafią. publikuje artykuły oraz eseje na temat sztuki w prasie codziennej i cza-sopismach specjalistycznych. autor ponad 40 wystaw indywidualnych ma-larstwa i rysunku w polsce i za granicą. Laureat kilku nagród w dziedzinie ma-larstwa. Jego prace znajdują się w ko-lekcjach muzealnych w kraju i prywat-nych m.in. w niemczech, szwajcarii, szwecji, usa, austrii, Francji, Hiszpanii. w latach 1983 – 1988 występował w kabarecie „piwnica pod Baranami”. w latach 1993 – 1999 był członkiem zarządu głównego związku polskich artystów plastyków. od listopada 2002 prezes zpap okręgu krakowskiego. zrealizował scenografię do koncertów zbigniewa preisnera, m.in.: „Moje kolę-dy na koniec wieku” (stary teatr w kra-kowie – 1999 r., teatr narodowy w war-szawie - 2001 r.). Jest współinicjatorem nagrody im. witolda wojtkiewicza przy-znawanej przez okręg krakowski zpap za najlepszą wystawę prezentowaną w krakowie. Jego malarstwo i rysunek zaliczane są do specyficznej odmiany nurtu surrealistycznego. tworzy wizyj-ne pejzaże mikro- i makrokosmiczne oraz motywy z fantastycznymi zwierzę-tami przeniknięte poetycką atmosferą snu i magii. Częstym motywem rysun-ków tabisza jest kobiecy akt.

urodzony w 1964 roku w krakowie. Ry-

sownik, malarz, grafik. studiował na

wydziale grafiki krakowskiej asp w la-

tach 1985–90. Dyplom w pracowni

miedziorytu prof. s. wejmana, aneks

z rysunku w pracowni prof. J. gaja,

u którego pracował w charakterze asy-

stenta przez 11 lat. adiunkt od 1996.

od roku 2000 prowadzi samodzielnie

pracownie rysunku, a potem malar-

stwa dla pierwszego roku a od 2006

pracownie malarstwa dla lat ii – V na

wydziale grafiki. Jest współzałożycie-

lem i członkiem nieistniejącej grupy

„trzy oczy”, z którą wystawiał przez

prawie dwadzieścia lat. Brał udział

w ponad sześćdziesięciu wystawach.

sta

nis

ław

ta

bis

z

da

riu

sz v

asi

na

75

urodzony w 1949 roku w krakowie. stu-

dia na wydziale Malarstwa krakowskiej

akademii sztuk pięknych u prof.

wacława taranczewskiego – dyplom

w 1973 r. od tegoż roku pracuje na uczel-

ni; tytuł profesora uzyskał w 1992 r.,

prowadzi pracownię malarstwa.

uprawia malarstwo, rysunek i grafikę.

olejno-akrylowe obrazy na różno-

kształtnych podobraziach powstają

cyklami. w każdym cyklu występują

zestawy identycznych w formie płó-

cien (od kilku do kilkunastu), prezentu-

jących pozytywowe i negatywowe roz-

wiązania kolorystyczne; „Matnia” (od

1972); „zjawisko” (od 1974); „Miasto

nieznane” (od 1979); „autoportret” (od

1979); „obecność” (od 1974); „Felek

i ja” (od 2003).

Jest ukochanym panem jamnika

szorstkowłosego Felka Drugiego.

urodził się w 1938 roku w Chorzowie. studiował na wydziale Malarstwa kra-kowskiej akademii sztuk pięknych. Dy-plom uzyskał w 1963 roku w pracowni prof. emila krchy.Był profesorem akademii sztuk pięk-nych w poznaniu, jest profesorem w kra-kowskiej asp. prowadzi na wydziale Ma-larstwa swą autorską pracownię. Jest twórcą i redaktorem naczelnym zeszy-tów naukowo artystycznych wydziału Malarstwa asp kraków.Jest współzałożycielem grupy wpRost, działającej w latach 1966 – 1986, wraz z którą otrzymał w 1967 roku nagrodę krytyki artystycznej im. C.k. norwida oraz nagrodę archidiecezji warszaw-skiej w 1984 roku. Jest laureatem na-grody alby Romer – tylor w 1994 roku, w 2002 roku otrzymał za całokształt twór-czości malarskiej nagrodę im. Jana Cy-bisa. Był współorganizatorem wystawy „Romantyzm i romantyczność w sztuce polskiej XiX i XX wieku” w 1975 roku.w swoich obrazach, rzeźbach, rysun-kach i pastelach skupia się na pro-blemach egzystencjalnych w sposób pogłębiony, nadając im wymiar ponad-czasowego dramatu, przez pryzmat klasycznych dzieł literackich bądź prze-tworzonych motywów biblijnych. Jego indywidualne wystawy, to najczęściej serie obrazów, rzeźb i rysunków poświę-conych jednemu tematowi: „Fedra wg Jeana Racine’a /1968 – 1974/”, „pieta w trójnasób /1976 – 1984/”, „pomiędzy nami – kres /1978 – 1984/”, „płaszcz miłosiernego samarytanina /1982 – 1988/”, „Dr Freud bada duszę ludzką... /1987 – 1991/”, „ofiarowanie i. przez a. /1992 – 1997/”, „samuel i głos; wołanie /1985 – 1999/”.w latach 1996 – 2004 miał szereg in-dywidualnych wystaw w tym m.in.: w poznaniu, orońsku, warszawie, kato-wicach i zakopanem. Jego dzieła znaj-dują się w kraju i za granicą we wszyst-kich prestiżowych zbiorach publicznych i w wielu kolekcjach prywatnych.

jac

ek

wa

ltoś

ad

am

wsi

ołk

ow

ski

76

77

spis

pra

c

ZBIGNIEW BAJEK

MaCieRzyństwo, druk cyfrowy, 100x150, 2007 r.

tatuaże, druk cyfrowy, 2007 r.

ANDRZEJ BEDNARCZYK

aXis MunDi, obiekt, 240x180x175, 2007 r.

GRZEGORZ BEDNARSKI

z cyklu goRzkie żaLe, pastel, rysunek + wycinanka, 40x60, 2007 r.

ADAM BRINCKEN

poMiĘDzy pRzestRzeniaMi /a gdyby tam zostać?/, obiekto-obraz, piasek, akryl, płótno, białe złoto, 210x107x7, 2007 r.

JOANNA KAISER

zieLnik, tusz, tempera na papierze, tryptyk, 70x50 + 70x100 + 70x50, 2007 r.

ŁUKASZ KONIECZKO

sztanDaR DwoJga iMion, technika własna, 110x110, 2007 r.

PIOTR KORZENIOWSKI

oDBiCie, druk cyfrowy, 150x100, 2007 r.

LESZEK MISIAK zieLnik, akwarela, kredka i tusz na papierze, jedna z 16 kart, 20,5x14,5, 2007 r.

JAN PAMUŁA

DLa stanisława wyspiańskiego, grafika cyfrowa, 90x60, 2007 r.

STANISŁAW RODZIńSKI

RozMyŚLania o wyspiańskiM, tryptyk, gwasz na papierze, 42x56, 2007 r.

MIROSŁAW SIKORSKI

aLFaBet, akwarela na papierze, 250x210, 2007 r.

EDYTA SOBIERAJ

poRuszenie, olej na płótnie, 180x260, 2007 r.

ZBIGNIEW SPRYCHA

zakLĘte, olej na płótnie, 120x160, 2007 r.

STANISŁAW TABISZ

zieLnik woDny, akryl na płótnie, 120x80, 2007 r.

DARIUSZ VASINA teRaz!, akryl na płótnie, 110x180, 2007 r.

JACEK WALTOŚ wizyta w szaFiRoweJ pRaCowni /apollo przy ulicy krowoderskiej 79/, akryl na płótnie, 65x81, lipiec – sierpień 2007 r.

ADAM WSIOŁKOWSKI

FeLek i Ja, serigrafia, 40x40, 2007 r.

wystawę i towarzyszące jej wydawnictwa zrealizowano przy współudziale finansowym:

Ministerstwa kultury i Dziedzictwa narodowego Rp

wydziału kultury i Dziedzictwa narodowego urzędu Miasta krakowa

stowarzyszenia przyjaciół akademii sztuk pięknych w krakowie

kuRatoR gaLeRii | adam Brincken

autoR pRoJektu wystawy | adam Brincken

FotogRaFie | piotr korzeniowski, zbigniew Bajek, piotr Halter, Mirosław sikorski, tomek tabisz,

st. zbigniew kamieński oraz archiwum asp i artystów

pRoJekt, skłaD i łaManie | grupa tomami, 012 413 21 57, www.tomami.pl

CopyRigHt By | grupa tomami, kraków 2007

isBn 978-83-60246-51-1

79

wys

pia

ńsk

ieg

ow

ob

ec

wyspianski

Documents

Transcript of wyspianski