Wymagania na poszczególne oceny z historii v w klasie I...

Wymagania na poszczególne oceny z historii v w klasie I gimnazjum

Temat lekcji Zagadnienia

Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca

Co to jest

historia?

- historia jako nauka

- definicja źródeł

historycznych

- podział źródeł

historycznych

- archeologia jako nauka

pomocnicza historii

- epoki historyczne

- dawne sposoby mierzenia

czasu

- poprawnie posługuje się

terminami: historia, źródło

historyczne, nasza era, przed

naszą erą, wiek

- dokonuje prostej klasyfikacji źródeł

historycznych

- podaje przykłady źródeł pisanych i

niepisanych

- określa wiek danego wydarzenia

- poprawnie posługuje się terminami:

archeologia, epoki historyczne,

chronologia, prahistoria

- wymienia nazwy epok

historycznych w kolejności

chronologicznej: starożytność,

średniowiecze, nowożytność,

współczesność

- umiejscawia wydarzenia w

odpowiedniej epoce historycznej

- wyjaśnia, na czym polega

praca historyka i archeologa

- wymienia stosowane w

przeszłości sposoby

mierzenia czasu

- określa ramy

chronologiczne epok

historycznych

- omawia rolę źródeł

historycznych

w procesie poznawania

dziejów

- rozumie potrzebę

tworzenia systemu datacji i

posługiwania się nim

ROZDZIAŁ I: POCZĄTKI CYWILIZACJI

1. Prahistoria

człowieka

- pochodzenie człowieka

- ewolucja człowieka i jej

etapy

- cechy charakterystyczne

poszczególnych gatunków

człowiekowatych

- osiągnięcia człowieka

pierwotnego


australopitek, homo sapiens,

koczowniczy tryb życia

- wskazuje na mapie kolebkę ludzkości


homo habilis, homo erectus, homo

neandertalensis, homo sapiens,

ewolucja, paleolit

- wymienia w kolejności etapy

ewolucji człowieka

- opisuje warunki życia ludzi

w czasach prahistorycznych

- podaje nazwy najważniejszych

wynalazków człowieka z czasów

prahistorycznych

- określa ramy

chronologiczne kolejnych

etapów ewolucji człowieka

- podaje najistotniejsze cechy

wyglądu różnych gatunków

człowiekowatych

i ich umiejętności

- wskazuje na mapie kierunki

i trasy ekspansji gatunku

ludzkiego

- omawia znaczenie

tworzenia i praktycznego

zastosowania narzędzi oraz

opanowania umiejętności

krzesania ognia dla

rozwoju człowieka

- wyjaśnia, na czym

polegała zależność

człowieka od przyrody

- wymienia przyczyny

powstania pierwszych

dzieł sztuki praludzi

- samodzielnie formułuje

opinie i wnioski

- rozwiązuje problemy w

twórczy sposób

- wykazuje dużą

aktywność w czasie

zajęć

Tajemnice sprzed

wieków – Jak

zbadano

pochodzenie

człowieka?

- teorie dotyczące powstania

człowieka

- Karol Darwin i jego

odkrycie

- zadania antropologii

- przedstawia główne założenia teorii

Karola Darwina

- wymienia teorie dotyczące powstania

człowieka


ewolucjonizm, antropologia

- opisuje, czym zajmuje się

antropolog

- omawia sposoby ustalania wieku

znalezisk

- omawia teorię ewolucji

Karola Darwina

- wyjaśnia różnice między

teorią kreacjonizmu a

ewolucjonizmu

- przedstawia znaczenie

badań naukowych oraz

wykorzystania różnych

technologii dla poznania

historii człowieka

- prezentuje argumenty

zwolenników

i przeciwników

ewolucjonizmu

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

2. Czas wielkich

przemian

- wpływ zmian klimatu na

życie człowieka

- rewolucja neolityczna

- początki rolnictwa i

hodowli

- pierwsze osady

- budowle megalityczne

- początek metalurgii


rewolucja neolityczna, osiadły tryb

życia, osada, epoka brązu, epoka

żelaza

- przedstawia zmiany, które zaszły w

życiu człowieka w okresie neolitu

- podaje nazwy metali

wykorzystywanych przez praludzi do

wytopu broni, narzędzi, ozdób


neolit, megalit

- określa ramy chronologiczne

rewolucji neolitycznej

- opisuje życie codzienne ludzi przed

rewolucją neolityczną

- omawia sposób wytopu brązu i

żelaza

- przedstawia wpływ zmian

klimatycznych na tryb życia

człowieka pierwotnego

- omawia tryb życia i zajęcia

ludzi epoki neolitu

- nazywa i lokalizuje na

mapie pozostałości

najstarszej znanej osady

ludzkiej

- wskazuje na mapie miejsce

położenia najbardziej znanej

budowli megalitycznej

- wyjaśnia, jakie zmiany

nastąpiły

w życiu człowieka dzięki

opanowaniu umiejętności

wytopu metali

- omawia tryb życia i

zajęcia ludzi epoki neolitu

- charakteryzuje wygląd

osad neolitycznych

- opisuje wygląd i funkcje

budowli megalitycznych

- uzasadnia słuszność

określenia rewolucja dla

zmian, które zaszły

w życiu człowieka w

okresie neolitu

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

3. W kraju

Sumerów

- położenie geograficzne i

warunki naturalne

Mezopotamii

- powstanie pierwszych

państw

- organizacja państwa

Sumerów

- osiągnięcia cywilizacji

sumeryjskiej


cywilizacja, Mezopotamia, system

irygacyjny, Sumerowie, miasto-

państwo

- lokalizuje na mapie Mezopotamię

- omawia położenie geograficzne i

warunki naturalne panujące w

Mezopotamii

- wymienia osiągnięcia Sumerów

- podaje ramy chronologiczne

istnienia cywilizacji sumeryjskiej


Żyzny Półksiężyc, król-kapłan,

zikkurat

- określa rolę rzek w starożytnej

Mezopotamii

- opisuje wygląd miast sumeryjskich

- charakteryzuje

oddziaływanie warunków

naturalnych na życie

mieszkańców Mezopotamii

- omawia organizację

państwa Sumerów

- przedstawia związek

między budową

i utrzymaniem sieci

irygacyjnej

a powstaniem pierwszych

państw

- wyjaśnia, jaki wpływ

na organizację

pierwszych państw miało

ich położenie

geograficzne oraz

warunki naturalne

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

4. Babilonia i

Asyria

- państwo babilońskie

- Hammurabi i jego kodeks

prawny

- Babilon

- państwo asyryjskie

- organizacja armii

asyryjskiej


Babilon, Kodeks Hammurabiego,

politeizm

- określa, kim był i czym zasłynął

Hammurabi

- lokalizuje na mapie państwo

babilońskie i asyryjskie

- omawia najważniejsze zasady

prawne zapisane w Kodeksie

Hammurabiego

- zna wydarzenia związane z datami:

ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e.,

VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e., VI w.

p.n.e.


Aszur, Niniwa, wiszące ogrody,

rydwan

- określa, kim byli czym zasłynęli:

Nabuchodonozor II, Sargon II

Wielki, Asurbanipal


państwa babilońskiego

- prezentuje najważniejsze

fakty

z historii Asyrii i Babilonii

- interpretuje zasadę „oko za

oko, ząb za ząb”

- omawia system religijny

starożytnej Babilonii

- przedstawia osiągnięcia

cywilizacji asyryjskiej

- ocenia starożytny system

prawny

- omawia system religijny

starożytnej Babilonii

- wymienia czynniki, które

umożliwiły Asyryjczykom

prowadzenie skutecznej

polityki podbojów

- wyjaśnia znaczenie

kodyfikacji prawa dla

sprawnego

funkcjonowania państwa

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą

- wymienia rodzaje wojsk

wchodzących w skład armii

asyryjskiej


zajęć

5. W Egipcie

faraonów


warunki naturalne Egiptu

- Nil i jego rola


egipskiego

- społeczeństwo

starożytnego Egiptu


Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon

- lokalizuje na mapie Egipt


warunki naturalne panujące w Egipcie


ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 31

r. p.n.e.

- podaje ramy chronologiczne

istnienia cywilizacji egipskiej

- przedstawia najważniejsze

dokonania Ramzesa II

- charakteryzuje strukturę

społeczeństwa egipskiego

- określa zakres władzy faraona

- wyjaśnia rolę Nilu w

rozwoju cywilizacji egipskiej


państwa egipskiego

- opisuje państwo egipskie za

panowania Ramzesa II


określenia „Egipt – darem

Nilu”

- tłumaczy, jaką rolę

odgrywały poszczególne

warstwy społeczeństwa

egipskiego

- prezentuje dzieje Egiptu

w I tysiącleciu p.n.e.

- wskazuje i ocenia

źródła potęgi


Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

6. Piramidy,

mumie i

hieroglify

- religia Egipcjan

- wiara w życie

pozagrobowe


egipskiej

- pochówek zmarłych –

mumifikacja, grobowce,

piramidy


politeizm, mumia, mumifikacja,

sarkofag, piramida, hieroglify

- wymienia imiona najważniejszych

bogów egipskich

- przedstawia największe osiągnięcia

cywilizacji egipskiej


ok. 2500 r. p.n.e., 1313 r. p.n.e.


sfinks, Dolina Królów

- podaje nazwy najsłynniejszych

piramid egipskich

- wymienia cechy

charakterystyczne wyglądu

wybranych bogów egipskich

- omawia rolę religii w życiu

starożytnych Egipcjan

- podaje przyczyny

mumifikacji zwłok

- tłumaczy, czym były i jak

budowano egipskie piramidy

- wyjaśnia przeznaczenie

Doliny Królów

- opisuje etapy procesu

mumifikacji

- określa cechy religii


- ocenia wkład

mieszkańców Egiptu w

rozwój cywilizacji

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

– Jak dawniej

badano zabytki

starożytnego

Egiptu?

- początki archeologii

w Egipcie

- odkrycie grobowca

Tutenchamona

- przedstawia dokonania

postaci: Howarda Cartera,

lorda Carnarvona

- omawia okoliczności

odkrycia grobowca

Tutenchamona

- opisuje wygląd grobowca

Tutenchamona

- opowiada, czego dotyczy

tzw. klątwa Tutenchamona

- zna wydarzenia związane

z datami: 1798 r., 1922 r.


Tutenchamona

- wyjaśnia różnice między

dawną a współczesną

archeologią

- określa okoliczności, w

których doszło do

rozpoczęcia badań

archeologicznych w

Egipcie

- ocenia postawę

pierwszych badaczy


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

dziejów Egiptu

7. Starożytny

Izrael

- powstanie państwa Izrael


warunki naturalne Palestyny

- panowanie Dawida i

Salomona

- niewola babilońska

- judaizm

- Biblia


Hebrajczycy, Palestyna, Jahwe, Juda,

Izrael, niewola babilońska, prorok,

Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog

- określa, kim byli i czym zasłynęli:

Abraham, Mojżesz, Dawid, Salomon

- lokalizuje na mapie Izrael


warunki naturalne Palestyny


istnienia państwa żydowskiego


Kanaan, menora, Biblia, Tora, Arka

Przymierza

- przedstawia dokonania Cyrusa II

Wielkiego

- opisuje wygląd świątyni

jerozolimskiej

- wskazuje na mapie szlak

wędrówki Izraelitów z

Egiptu do Kanaan i omawia

jej przebieg

- omawia sytuację narodu

żydowskiego po śmierci

Salomona

- przedstawia okoliczności

upadku państwa

żydowskiego

- charakteryzuje system

wierzeń Izraelitów

- opisuje okoliczności

powstania państwa Izrael

- określa rolę proroków i

Mesjasza w życiu

Hebrajczyków

- omawia różnice między

religią Żydów a

wierzeniami pozostałych

cywilizacji starożytnych

- ocenia rolę Biblii jako

źródła historycznego

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą:


zajęć

8. Indie i Chiny - położenie geograficzne i

warunki naturalne Indii i

Chin

- powstanie państw na

Półwyspie Indyjskim oraz w

dorzeczu Huang-ho i Jangcy

- buddyzm

- hinduizm


chińskiego

- konfucjanizm


Indii i Chin

- określa czas powstania cywilizacji

Indii i Chin


Ariowie, kasta, system kastowy,

buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki

Mur Chiński

- lokalizuje na mapie Indie i Chiny

- omawia położenie geograficzne oraz

warunki naturalne cywilizacji

indyjskiej i chińskiej

- wymienia osiągnięcia cywilizacji

indyjskiej i chińskiej


Harappa, Mohendżo Daro, cytadela,

terakotowa armia, humanitaryzm

- zna i krótko charakteryzuje postaci

Buddy i Konfucjusza

- przedstawia zasady

funkcjonowania

społeczeństwa indyjskiego

za rządów Ariów

- opisuje organizację

państwa chińskiego

- wyjaśnia przyczyny

budowy Wielkiego Muru

Chińskiego

- charakteryzuje system

filozoficzny stworzony przez

Konfucjusza

- porównuje założenia

buddyzmu i hinduizmu

- prezentuje zasięg

terytorialny buddyzmu w

przeszłości i współcześnie

- ocenia wpływ

konfucjanizmu na

budowę Cesarstwa

Chińskiego

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

9. Od rysunków

naskalnych do

alfabetu

- ewolucja pisma

- rodzaje pisma

- materiały piśmiennicze

- alfabet

- osiągnięcia Fenicjan


piktogram, pismo klinowe, hieroglif,

papirus, alfabet, Fenicjanie

- wymienia rodzaje pisma, którymi

posługiwały się ludy starożytne

- podaje nazwy materiałów

piśmienniczych stosowanych w

starożytności

- podaje daty powstania

poszczególnych rodzajów pisma

- określa rolę pisma w starożytności

- opisuje znaczenie alfabetu

stworzonego przez Fenicjan


powstania pisma

- przedstawia historię pisma

- opisuje sposób produkcji

papirusu

- tłumaczy, na czym polega

wyższość pisma

alfabetycznego nad

pismem obrazkowym

- ocenia znaczenie

powstania pisma

dla rozwoju cywilizacji

ludzkiej

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

– Jak odczytano

pismo Egipcjan?

- Kamień z Rosetty

- okoliczności odczytania

pisma starożytnych Egipcjan

- znaczenie hieroglifów

egipskich


hieroglif, pismo demotyczne i

hieratyczne, alfabet grecki

- wyjaśnia, kim był i czym zasłynął

Jean-François Champollion


Kamień z Rosetty, kartusz

- wyjaśnia zasady

posługiwania się

hieroglifami

- podaje okoliczności

odnalezienia Kamienia z

Rosetty


z datami: 1799 r., 1824 r.

- opisuje, w jaki sposób

odszyfrowano hieroglify

egipskie

- wymienia cechy

charakteryzujące

rzetelnego badacza

- ocenia wpływ pisma

hieroglificznego na inne

cywilizacje w obszarze

Żyznego Półksiężyca

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

ROZDZIAŁ II: ANTYCZNA GRECJA

1. Świat

Hellenów


warunki naturalne Grecji

- zajęcia Hellenów

- organizacja miast-państw

- kultura minojska i

mykeńska

- czynniki jednoczące

Greków

- kolonizacja grecka


warunki naturalne Grecji


Hellada, Hellenowie, polis, agora,

kolonizacja, kolonia, metropolia

- lokalizuje na mapie Grecję

- opisuje życie i zajęcia mieszkańców

Grecji


istnienia kultury minojskiej i

mykeńskiej


kultura minojska, kultura mykeńska

- wskazuje na mapie zasięg

kolonizacji greckiej

- wyjaśnia wpływ warunków

naturalnych na życie i

zajęcia Greków, a także na

organizację państwowości

greckiej

- opisuje wygląd greckiej

polis



- charakteryzuje kulturę

minojską

i mykeńską

- tłumaczy, jaką funkcję

pełniła agora

- przedstawia przebieg


- określa czynniki

jednoczące Greków

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

2. Demokra-

tyczne Ateny

- zasady funkcjonowania

demokracji ateńskiej

- społeczeństwo Aten

- instytucje władzy w

Atenach

- ostracyzm

- wygląd starożytnych Aten


Ateny, Attyka, demokracja,

zgromadzenie ludowe (eklezja),

Akropol

- lokalizuje na mapie Ateny

- wymienia nazwy organów władzy

ateńskiej polis

- określa, które warstwy społeczne

posiadały prawa polityczne, a które

były ich pozbawione

- zna wydarzenie związane z datą

508 r. p.n.e.

- przedstawia dokonania Peryklesa


demagog, strateg, ostracyzm, agora

- charakteryzuje społeczeństwo Aten

- opisuje życie codzienne i zajęcia

Ateńczyków

- omawia cechy charakterystyczne

demokracji

- wskazuje podobieństwa i

różnice między demokrację

ateńską a współczesną

- wyjaśnia, jaką rolę w


odgrywał ostracyzm

- opisuje wygląd

starożytnych Aten

- prezentuje proces

kształtowania się


- ocenia dokonania

Peryklesa i jego zasługi w

rozwoju demokracji

ateńskiej

- formułuje wnioski

dotyczące wpływu

demokracji ateńskiej na

rozwój państw

demokratycznych w

przyszłości

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

3. W starożytnej

Sparcie

- Sparta

- mieszkańcy Sparty


Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie


Likurg

- określa rolę i zadania

królów spartańskich

- dokonuje oceny ustroju

Sparty

- wskazuje genezę różnic

ustrojowych starożytnej

- ustrój Sparty

- wychowanie spartańskie

- obyczaje Spartan

- lokalizuje na mapie Spartę

- opisuje życie i zajęcia Spartan

- omawia charakterystyczne cechy

ustroju Sparty

- tłumaczy, na czym polegało

wychowanie spartańskie


geruzja (rada starszych), eforzy,

zgromadzenie ludowe

- omawia zadania organów władzy w

polis

- charakteryzuje społeczeństwo

spartańskie

- wyjaśnia znaczenie powiedzeń: „z

tarczą lub na tarczy”, „mówić

lakonicznie”

- tłumaczy, jaką pozycję w

społeczeństwie spartańskim

zajmowały kobiety


upadku państwa

spartańskiego

- wskazuje różnice między

ustrojem Sparty i Aten

- przedstawia związek

między małą liczbą

Spartan a ich sposobem

wychowania i życia

- ocenia reguły, którym

podlegało życie Spartan

Grecji

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

4. Wojny perskie - armia grecka

- skutki wojen grecko-

perskich

- organizacja armii greckiej

- przyczyny konfliktów

grecko-perskich

- przebieg wojen Greków z

Persami

- najsłynniejsi dowódcy

greccy

- zna wydarzenie związane z datą VI

w. p.n.e.


hoplita, falanga, Persja, Maraton,

Termopile, Salamina, Plateje

- lokalizuje na mapie Persję i Grecję

- wymienia główne przyczyny wojen

grecko-perskich

- wskazuje na mapie trasy wypraw

Persów przeciwko Grekom oraz

miejsca najważniejszych bitew


490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r.

p.n.e.

- wymienia dokonania i wyjaśnia

znaczenie postaci: Dariusza,

Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i

Temistoklesa

- analizuje przyczyny wojen grecko-

perskich


hoplon, Nieśmiertelni, triera

- opisuje taktykę walki stosowaną

przez Greków

- omawia wygląd i

uzbrojenie greckiego hoplity

- opisuje wygląd triery

- przedstawia przebieg

konfliktu grecko-perskiego

- wyjaśnia symboliczne

znaczenie słów:

„Termopile”, „Przechodniu,

powiedz Sparcie, że tu

leżymy, wierni jej prawom”

- podaje podstawowe

informacje dotyczące

państwa perskiego

- omawia dokonania

greckich dowódców

- wyjaśnia pochodzenie

tradycji biegu

maratońskiego

- ocenia postawę

wojowników spartańskich

walczących pod

Termopilami

- tłumaczy, jakie czynniki

zadecydowały o

ostatecznym sukcesie

Greków

- określa wpływ wojen

grecko-perskich na

późniejsze dzieje

starożytnej Grecji

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

5. Wierzenia

starożytnych

Greków

- bogowie greccy

- świątynie i obrzędy

- wyrocznia

- Akropol

- mitologia grecka


Olimp, wyrocznia, Akropol, mit, heros

- lokalizuje na mapie Olimp i Delfy

- podaje imiona głównych bogów i

bogiń greckich oraz dziedziny życia,

którym patronowali

- wymienia imiona najsłynniejszych

herosów greckich


tytani, Pytia

- charakteryzuje system wierzeń

starożytnych Greków

- wskazuje atrybuty poszczególnych

bóstw

- określa rolę wyroczni w

życiu Greków

- opisuje wygląd ateńskiego

Akropolu

- wyjaśnia znaczenie mitu o

Prometeuszu


postawa prometejska

- tłumaczy rolę mitów w

życiu Greków

- odszukuje w mitach

wartości uniwersalne

- omawia rolę religii jako

czynnika jednoczącego

Greków

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

6. Igrzyska

olimpijskie

- sport w życiu Greków

- związek zawodów

sportowych z religią

- przebieg starożytnych

igrzysk olimpijskich

- greckie obiekty sportowe

- bohaterowie antycznych

igrzysk


776 r. p.n.e., 1896 r.


gimnazjon, igrzyska, olimpiada,

Olimpia, pięciobój olimpijski

- lokalizuje na mapie Olimpię

- wymienia dyscypliny sportowe znane

starożytnym Grekom


393 r. n.e.


agon, hipodrom

- wyjaśnia rolę sportu w życiu

Greków

- opisuje przebieg starożytnych

igrzysk olimpijskich

- charakteryzuje sposób

traktowania zwycięzców

igrzysk przez Greków

- przedstawia podobieństwa i

różnice między starożytnymi

a współczesnymi igrzyskami

olimpijskimi

- określa rolę igrzysk

olimpijskich w

podtrzymywaniu jedności

starożytnej Hellady

- omawia ideę

starożytnych i

współczesnych igrzysk

olimpijskich

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

7. Kultura

starożytnej Grecji

- teatr grecki

- literatura grecka

- malarstwo i rzeźba

- architektura

- najwięksi przedstawiciele

kultury greckiej

- wyjaśnia, kim byli Homer i Fidiasz

oraz podaje tytuły ich dzieł


Wielkie Dionizje, koturny, dramat,

tragedia, komedia, „Iliada”, „Odyseja”

- przedstawia okoliczności narodzin

teatru greckiego

- prezentuje najważniejsze osiągnięcia

kultury greckiej

- wymienia nazwy greckich

porządków architektonicznych


ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e.

- krótko charakteryzuje postaci:

Sofoklesa, Arystofanesa i Myrona,

wymieniając ich kluczowe dzieła


skene, proskenion, orchestra,

theatron, meandry, malarstwo

czarnofigurowe i czerwonofigurowe

- opisuje przebieg Wielkich Dionizji

- wyjaśnia zasady

obowiązujące w teatrze

greckim

- przedstawia różnice między

grecką tragedią a komedią

- opisuje wygląd teatru

greckiego

- określa różnice pomiędzy

porządkami

architektonicznymi

występującymi w starożytnej

Grecji

- podaje nazwy stylów

malarskich stosowanych

przez starożytnych Greków

- przytacza najważniejsze

informacje dotyczące treści

„Iliady” i „Odysei”

- wskazuje cechy

charakterystyczne rzeźby i

malarstwa greckiego

- omawia rolę teatru w

życiu starożytnych Greków

- porównuje społeczną

rolę teatru w starożytnej

Grecji i współcześnie

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

8. Filozofowie i

wynalazcy

- filozofia grecka

- najsłynniejsze greckie

szkoły

- matematyka

- historia i geografia

- najwybitniejsi

reprezentanci nauki greckiej

- greckie wynalazki

- wyjaśnia, kim byli i czym zasłynęli:

Sokrates, Platon, Arystoteles,

Pitagoras, Herodot, Tukidydes,

Archimedes


filozofia, logika

- wymienia zagadnienia będące

przedmiotem zainteresowania

filozofów

- opisuje dokonania przedstawicieli

nauki greckiej


VII–VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w.

p.n.e., III w. p.n.e., II w. n.e.

- krótko charakteryzuje dokonania:

Heraklita z Efezu, Demokryta z

Abdery, Talesa z Miletu, Euklidesa,

Klaudiusza Ptolemeusza


Akademia Platońska, Liceum,

klepsydra


narodzin filozofii

- przedstawia poglądy

najsłynniejszych filozofów

greckich

- wyjaśnia rolę filozofii w

życiu starożytnych Greków

- ocenia wkład greckich

filozofów i wynalazców w

rozwój różnych dziedzin

nauki

- wskazuje kontynuację

myśli filozoficznej

starożytnych Greków we

współczesnych

systemach filozoficznych

(na wybranych

przykładach)

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

– Czy „ogniste

zwierciadła”

Archimedesa

istniały

naprawdę?

- osiągnięcia Archimedesa

- „ogniste zwierciadła”


Archimedesa


terminami: „ogniste

zwierciadła”, eureka

(heureka)

- wymienia wynalazki

- wyjaśnia domniemaną

zasadę działania

„ognistych zwierciadeł”

- tłumaczy konieczność

wykorzystania różnych

metod badawczych dla

potwierdzenia


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Archimedesa

i omawia ich zastosowanie

autentyczności zjawisk i

wydarzeń historycznych

9. Podboje

Aleksandra

Macedońskie-go

- Grecja po wojnach

perskich

- Aleksander Macedoński

- wyprawa Aleksandra

przeciwko Persji

- imperium macedońskie

- kultura hellenistyczna

- państwa hellenistyczne

- określa, kim byli i czym zasłynęli

Filip II i Aleksander Wielki


Związek Morski, wojna peloponeska,

Issos, Gaugamela, kultura

hellenistyczna

- lokalizuje na mapie Macedonię

- wskazuje na mapie trasę wyprawy

Aleksandra, miejsca najważniejszych

bitew i zajęte terytoria


334p.n.e., 333 r. p.n.e, 331 r. p.n.e.,

323 r. p.n.e. 338 r. p.n.e

- przedstawia dokonania Dariusza III


Cheronea, węzeł gordyjski

- wyjaśnia przyczyny i skutki wojny

peloponeskiej

- podaje przyczyny i skutki podboju

Persji przez Aleksandra

- opisuje proces tworzenia

potęgi Macedonii przez

Filipa II

- opisuje przebieg wyprawy

Aleksandra przeciwko

Persom

- omawia sytuację w Grecji

po zakończeniu wojen z

Persją


imperium macedońskiego

- podaje cechy

charakterystyczne kultury

hellenistycznej

- wyjaśnia znaczenie klęski

Greków

w bitwie pod Cheroneą

- wymienia okoliczności

powstania państw

hellenistycznych

- ocenia wpływ jednostki

na proces kształtowania

dziejów

- dokonuje analizy

upadku starożytnego

świata Grecji i sukcesu

Macedonii

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

– Jak wyglądała

latarnia morska

na Faros?

- latarnia na Faros

- badania archeologiczne

pozostałości po latarni


postaci: Sostratosa,

Ptolemeusza I, Ptolemeusza

II

- lokalizuje na mapie wyspę

Faros i port w Aleksandrii


budowy latarni na Faros

- opisuje prawdopodobny

wygląd latarni


prowadzenia badań

archeologicznych dla

lepszego poznania historii i

dokonań człowieka

- określa ekonomiczną i

strategiczną rolę latarni

morskiej na Faros i portu

w Aleksandrii

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

ROZDZIAŁ III: IMPERIUM RZYMSKIE

1. Początki

Rzymu

- Italia – położenie

geograficzne i warunki

naturalne

- legenda o założeniu

Rzymu

- monarchia rzymska i jej

upadek

- społeczeństwo Rzymu

- podbój Italii przez

Rzymian

- zna wydarzenie związane z datą 753

r. p.n.e.


wilczyca kapitolińska, patrycjusz,

plebejusz

- lokalizuje na mapie Italię i Rzym


warunki naturalne panujące w Italii


istnienia monarchii w Rzymie

- wymienia nazwy warstw społecznych


389 r. p.n.e., 509 r. p.n.e

- przedstawia postacie legendarnych

założycieli Rzymu: Romulusa i

Remusa

- opowiada legendę o założeniu

Rzymu


Etruskowie, Italikowie, Latynowie,

Lacjum, Galowie

- wskazuje na mapie terytoria w Italii


obalenia monarchii w

Rzymie

- określa rolę i zadania

poszczególnych warstw

społecznych starożytnego

Rzymu

- podaje nazwy ludów

italskich podbitych przez

wojska rzymskie

- wymienia imiona królów

panujących w Rzymie

- charakteryzuje

panowanie kolejnych

władców rzymskich

- przedstawia etapy

podboju Italii

przez Rzymian


wyrażenia „pyrrusowe

zwycięstwo”

- porównuje wpływ

warunków naturalnych

na kierunki rozwoju

cywilizacji rzymskiej i

greckiej

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

w starożytnym Rzymie podbite przez Rzymian - wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

– Jak poznano

pochodzenie

Etrusków?

- pochodzenie Etrusków


etruskiej

- określa, kim był i czym

zasłynął Herodot

- lokalizuje na mapie

siedziby Etrusków w Italii

- wskazuje na mapie

prawdopodobne miejsca

pochodzenia Etrusków

- wymienia osiągnięcia

cywilizacji etruskiej

- określa, kim był i czym

zasłynął Dionizjusz z

Halikarnasu


państwa etruskiego

- opisuje tryb życia i

zajęcia Etrusków

- dostrzega rolę

współczesnych technologii

w procesie poznawania

dziejów

- porównuje osiągnięcia

cywilizacji etruskiej z

osiągnięciami

wcześniejszych

cywilizacji starożytnych

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

2. Republika

rzymska

- ustrój państwa rzymskiego

- urzędnicy rzymscy

- zasady funkcjonowania

republiki

- rola plebejuszy w państwie

rzymskim


republika, zgromadzenie ludowe,

senat, konsul, pretor, cenzor, edyl,

kwestor, trybun ludowy, veto

- omawia zadania zgromadzenia

ludowego, senatu


kolegialność, dyktator, liktor

- przedstawia zasady

funkcjonowania republiki rzymskiej

- omawia zadania poszczególnych

urzędników rzymskich

- wskazuje podobieństwa i

różnice między demokracją

ateńską a republiką rzymską

- określa istotę sporu o

prawa polityczne

plebejuszy i sposób jego

rozwiązania

- podaje cechy, które

powinien posiadać

wzorowy obywatel Rzymu

- analizuje istotę

republiki rzymskiej jako

formy państwa

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

3. Podboje

Rzymu

- armia rzymska

- wojny punickie

- ekspansja Rzymu po

wojnach punickich

- podbój Galii przez Juliusza

Cezara


264–241 r. p.n.e., 218–201 r. p.n.e.,

149–146 r. p.n.e.


Hannibal, Juliusz Cezar


legion, wojny punickie, Kartagina,

Imperium Rzymskie

- wskazuje na mapie terytoria zajęte

przez Rzymian podczas wojen

punickich


216 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., 52 r. p.n.e.


Scypion, Wercyngetoryks


oddział inżynieryjny, Kanny, Zama,

Alezja

- określa przyczyny i skutki wojen

punickich

- wskazuje na mapie terytoria zajęte

przez Rzymian w II i I w. p.n.e.

- omawia przebieg wojen

punickich

- opisuje wygląd i elementy

uzbrojenia rzymskiego

legionisty

- wymienia typy oddziałów

wchodzących w skład armii

- prezentuje dokonania

Hannibala i określa ich

znaczenie

- charakteryzuje taktykę

walki stosowaną przez

Rzymian

- dokonuje analizy

porównawczej taktyki

walki Rzymian, Greków

i Macedończyków

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

4. Upadek

republiki

rzymskiej

- skutki podbojów

rzymskich

- niewolnictwo

w Rzymie – powstanie

Spartakusa

- kryzys republiki rzymskiej

- wojny domowe

- rządy Juliusza Cezara


44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e.


Spartakus, Oktawian, Kleopatra


prowincja, namiestnik, łuk triumfalny,

gladiator

- wymienia korzyści, jakie Rzym

czerpał z posiadania prowincji

- wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy

rzymscy


71 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e.


Pompejusz, Krassus, Marek

Antoniusz


triumf, sieciarz, samnita,

arystokracja, Farsalos, Akcjum

- omawia rolę triumfu w starożytnym

Rzymie

- omawia skutki podbojów

rzymskich

- podaje przyczyny i przejawy

kryzysu republiki rzymskiej

- przedstawia sytuację niewolników

w państwie rzymskim

- charakteryzuje sposób

organizacji prowincji

rzymskich

- opisuje przebieg pochodu

triumfalnego

- wyjaśnia, na czym polegały

walki gladiatorów

- omawia przebieg powstania

Spartakusa

- wymienia dokonania

Juliusza Cezara


śmierci Kleopatry

- prezentuje przebieg

wojen domowych w

Rzymie


miejsca bitew z okresu

wojen domowych

- dokonuje analizy

porównawczej ustroju

republiki rzymskiej

sprzed i w trakcie

dyktatury Gajusza

Juliusza Cezara

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

5. Cesarstwo

rzymskie

- organizacja i ustrój

cesarstwa

- panowanie Oktawiana

Augusta

- rozwój terytorialny

cesarstwa

- rzymskie drogi

- barbarzyńscy


Oktawian August


pryncypat, cesarz, cesarstwo,

barbarzyńcy

- określa znaczenie dróg dla

funkcjonowania Imperium

Rzymskiego

- wymienia nazwy towarów

sprowadzanych do Rzymu

- wskazuje na mapie prowincje podbite

przez Rzymian w okresie cesarstwa

- przedstawia dokonania Trajana


pax romana, romanizacja,

bursztynowy szlak, limes, Wał

Hadriana, Dakowie

- lokalizuje na mapie bursztynowy

szlak

- opowiada, w jaki sposób budowano

drogi w państwie rzymskim

- wyjaśnia zasady pryncypatu

- omawia relacje cesarstwa z

barbarzyńskimi sąsiadami

- omawia sytuację w

państwie rzymskim po

zakończeniu wojen

domowych

- określa zakres władzy

cesarza


powiedzenia: „Wszystkie

drogi prowadzą do Rzymu”

- przedstawia organizację

państwa rzymskiego za

czasów cesarstwa


twierdzenia, że cesarstwo

było „komedią republiki”

- omawia sposób

funkcjonowania

gospodarki

- ocenia politykę

cesarstwa w okresie pax

romana

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

6. Życie w

Wiecznym

Mieście

- miasto Rzym

- domy Rzymian

- religia rzymska

- Forum Romanum

- architektura rzymska


Forum Romanum, łaźnia (termy),

amfiteatr, westalki

- omawia funkcje Forum Romanum i

łaźni rzymskich

- wymienia rozrywki starożytnych

Rzymian

- podaje imiona najważniejszych

bogów rzymskich


atrium, perystyl, Ołtarz Pokoju

- opisuje wygląd starożytnego

Rzymu

- opisuje wygląd domu bogatego

Rzymianina

- przedstawia system wierzeń

rzymskich

- określa warunki życia w

mieście

- porównuje Forum

Romanum z ateńską agorą

- określa podobieństwa

między religią rzymską a

grecką

- opisuje wygląd rzymskiej

świątyni

- wskazuje różnice w

sposobie życia zamożnych

i ubogich Rzymian

- omawia zmiany w

wyglądzie Rzymu

wprowadzone za

panowania Oktawiana

Augusta


popularności kultu bogów

przejętego od ludności z

terenów podbitych

- porównuje styl życia

mieszkańca starożytnego

Rzymu i starożytnych

Aten

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

- okoliczności zniszczenia

miasta

- zna wydarzenie związane z

datą 79 r. n.e.


z datami: 1748 r., 1861 r.

- ocenia wpływ odkrycia

ruin Pompejów dla

– Jak odkryto

Pompeje?

- odkrycie ruin Pompejów

- wygląd starożytnego

miasta


Pompeje

- określa okoliczności

zniszczenia miasta

- opisuje wygląd rzymskiego

domu na podstawie

wykopalisk w Pompejach


Giuseppe Fiorellego

- omawia wygląd

Pompejów


praca archeologa

rozwoju wiedzy o

Imperium Rzymskim

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

7. Osiągnięcia

Rzymian

- związki między kulturą

rzymską i grecką

- Koloseum

- akwedukty

- prawo rzymskie

- literatura rzymska


Wergiliusz, Horacy, Owidiusz,

Liwiusz, Tacyt, Swetoniusz


Koloseum, akwedukt, Prawo XII

tablic, Kodeks Justyniana

- wymienia osiągnięcia kultury

i architektury rzymskiej

- wyjaśnia, do czego służyły Koloseum

i akwedukty

- podaje nazwy rzymskich zbiorów

praw

- wymienia przedstawicieli rzymskiej

literatury i historii


449 r. p.n.e., 125 r. n.e., 70–82 r. n.e.


Galen, Wespazjan, Tytus, Justynian,

Mecenas


mozaika, mecenas

- przedstawia sposób budowy

akweduktów

- omawia najważniejsze zasady

prawne obowiązujące w starożytnym

Rzymie

- wskazuje przejawy

oddziaływania kultury

greckiej na rzymską

- opisuje wygląd i funkcje

Koloseum

- omawia osiągnięcia

rzymskie w dziedzinie prawa

- wymienia dokonania

przedstawicieli rzymskiej

literatury i historii

- wyjaśnia rolę prawa

rzymskiego jako podstawy

współcześnie

funkcjonujących systemów

prawnych

- ocenia wkład Rzymian

w rozwój kultury i jej

wpływ na współczesną

cywilizację

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

8. Pierwsi

chrześcijanie

- Palestyna w czasach

rzymskich

- Jezus i jego nauki

- powstanie i rozwój

chrześcijaństwa

- symbole chrześcijańskie

- zasady wiary

chrześcijańskiej

- prześladowania pierwszych

chrześcijan

- zwycięstwo religii

chrześcijańskiej

- podziały w Kościele

chrześcijańskim

- zna wydarzenie związane z datą 7–4

r. p.n.e.

- opisuje działalność i znaczenie

postaci: Heroda Wielkiego, Poncjusza

Piłata, Pawła z Tarsu


Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo,

Pismo Święte, Ewangelia, katolicy,

papież

- charakteryzuje działalność Jezusa z

Galilei

- wymienia imiona autorów Ewangelii

- omawia najważniejsze zasady wiary

chrześcijańskiej

- określa symbole chrześcijaństwa


303–304 r., 313 r., 392 r.


Trajan, Konstantyn Wielki,

Teodozjusz Wielki


chrystogram, teologia, sobór,

heretyk, zabobon

- przedstawia okoliczności, w

których chrześcijaństwo stało się

religią panującą w Rzymie

- lokalizuje na mapie zasięg

chrześcijaństwa do V w. n.e.

- określa sytuację narodu

żydowskiego pod

panowaniem Rzymian

- omawia działalność

apostołów


popularności chrześcijaństwa

w starożytnym Rzymie

- podaje przyczyny

prześladowań chrześcijan

- wymienia nazwy odłamów

religii chrześcijańskiej

- podaje nazwy ksiąg

wchodzących w skład

Nowego Testamentu

- opisuje organizację

Kościoła chrześcijańskiego

w pierwszych wiekach

jego istnienia

- wskazuje przyczyny i

konsekwencje sporów

wewnątrz Kościoła

chrześcijańskiego

- ocenia rolę

chrześcijaństwa w

Cesarstwie Rzymskim

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

9. Koniec świata

starożytnego

- kryzys cesarstwa

rzymskiego

- podział cesarstwa


395 r., 476 r.

- wyjaśnia, kim byli i czym zasłynęli:


451 r.

- wyjaśnia, kim byli i czym

- omawia sytuację w

państwie rzymskim w III i

IV w.

- charakteryzuje próby

reform podejmowane przez

cesarzy rzymskich:

- dokonuje oceny

wpływu wewnętrznych i

zewnętrznych przyczyn

- wędrówka ludów

- Hunowie

- upadek cesarstwa

zachodniorzymskiego

Konstantyn Wielki, Teodozjusz Wielki


wielka wędrówka ludów, barbarzyńcy

- wskazuje na mapie linię podziału

cesarstwa rzymskiego na część

wschodnią i zachodnią

- wymienia nazwy plemion

barbarzyńskich atakujących cesarstwo

- lokalizuje na mapie tereny cesarstwa

objęte wędrówką ludów

zasłynęli: Atylla Dioklecjan

Odoaker, Romulus Augustulus


Wandal, Hun

- określa wewnętrzne i zewnętrzne

przyczyny upadku cesarstwa

zachodniorzymskiego

- wskazuje przejawy kryzysu

w państwie rzymskim

- określa sytuację Rzymu w

czasie wędrówki ludów

- opisuje tryb życia Hunów

- wyjaśnia, w jaki sposób

barbarzyńcy przyczynili się

do zniszczenia Rzymu

Dioklecjana, Konstantyna i

Teodozjusza

- omawia symboliczne

znaczenie daty 476 r.

upadku cesarstwa

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

ROZDZIAŁ IV: POCZĄTKI ŚREDNIOWIECZA

1. Bizancjum - sytuacja w Bizancjum po

upadku Rzymu

- panowanie Justyniana I

Wielkiego

- wzrost znaczenia

Konstantynopola

- Hagia Sophia

- kultura i nauka w

Bizancjum

- początki rozłamu w

Kościele chrześcijańskim


r.


Justynian I Wielki


Bizancjum, Hagia Sophia, katolicyzm,

prawosławie

- lokalizuje na mapie Konstantynopol i

cesarstwo bizantyjskie

- wymienia nazwy terytoriów

podbitych przez Justyniana


330 r., 527 r.


ogień grecki, ikona, bazylika

- prezentuje osiągnięcia Bizancjum

w dziedzinie kultury i nauki

- określa wpływ warunków

geograficznych na znaczenie

Konstantynopola

- poprawnie stosuje nazwy

katolicyzm i prawosławie dla

poszczególnych odłamów Kościoła

chrześcijańskiego


powstania Konstantynopola

- wymienia reformy

wprowadzone przez

Justyniana I Wielkiego

- omawia ustrój Bizancjum

- opisuje wygląd świątyni

Hagia Sophia


określenia Nowy Rzym

- charakteryzuje sytuację w

Bizancjum po upadku

Rzymu

- określa czynniki

decydujące o sile militarnej

Bizancjum

- przedstawia sytuację

Kościoła chrześcijańskiego

po upadku cesarstwa

zachodniorzymskie-go

- wskazuje różnice

między Kościołem

wschodnim a zachodnim

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

2. Początki

islamu

- Arabowie

- działalność Mahometa

- islam – zasady wiary

- meczet

- podboje arabskie

- nauka i kultura Arabów


r.


islam, Allach, muzułmanie, hidżra,

Koran, meczet, minaret

- lokalizuje na mapie Półwysep

Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę


warunki naturalne panujące na

Półwyspie Arabskim

- opisuje warunki życia i zajęcia

Arabów

- wymienia filary wiary arabskiej


630 r., 632 r., 711 r.

- przedstawia dokonania Mahometa


szariat, dżihad, świątynia Kaaba,

kalif, arabeska

- wskazuje na mapie kierunki i

zasięg podbojów Arabów

- prezentuje osiągnięcia arabskie w

dziedzinie kultury i nauki

- przedstawia okoliczności,

w których doszło do

powstania islamu

- opisuje wygląd meczetu


państwa arabskiego

- charakteryzuje stosunek

Arabów

do podbitych narodów

- określa rolę Arabów w

rozpowszechnianiu

osiągnięć ludów podbitych

oraz rozwoju spuścizny

starożytnych cywilizacji

- dostrzega znaczenie idei

świętej wojny dla

rozprzestrzeniania się

religii arabskiej

- charakteryzuje związki

między islamem,

chrześcijaństwem i

judaizmem

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

3. Państwo

Franków

- Europa zachodnia po

upadku cesarstwa

zachodnio-rzymskiego

- Merowingowie i


r.


Pepin Krótki, Karol Wielki


496 r., 732 r., 814 r.


Chlodwig, Karol Młot, Einhard

- przedstawia sytuację

polityczną w Europie

zachodniej po upadku

cesarstwa


zwycięstwa Franków w

bitwie pod Poitiers


- omawia związek

między rozwojem

kultury i nauki a

utrzymaniem silnego

Karolingowie

- Karol Wielki i odnowienie

cesarstwa na zachodzie

- kultura, nauka i sztuka w

państwie Franków


majordom, marchia, margrabia, hrabia,

hrabstwo renesans karoliński

- lokalizuje na mapie pierwotne

siedziby Franków

- opisuje życie codzienne i zajęcia

Franków

- określa zasięg terytorialny państwa

Franków

- wskazuje na mapie terytoria podbite

przez Karola Wielkiego


arianizm, siedem sztuk

wyzwolonych, minuskuła, retoryka,

dialektyka, kaligrafia, manuskrypt,

miniatura

- wyjaśnia znaczenie przyjęcia

chrztu przez Chlodwiga

- przedstawia rozwój kultury i nauki

za panowania Karola Wielkiego

zachodniorzymskiego


państwa Franków

- opisuje sposób przejęcia

władzy w państwie Franków

przez dynastię Karolingów

- prezentuje dokonania

Karola Wielkiego

- określa znaczenie koronacji

cesarskiej Karola

określenia renesans

karoliński dla zmian

w kulturze i nauce, które

nastąpiły w VIII i IX w.

- ocenia wpływ Karola

Wielkiego na proces

kształtowania się

średniowiecznej Europy

państwa

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

4. Rzesza

Ottonów

- podział państwa Franków

- cesarstwo Ottonów

- Otton I i Otton III

- idea uniwersalizmu


843 r., 962 r.


Otton I, Otton III


traktat w Verdun, uniwersalizm

- wymienia postanowienia traktatu w

Verdun

- lokalizuje na mapie państwa powstałe

w wyniku podziału monarchii Karola

Wielkiego


Ludwik Pobożny, Ludwik

Niemiecki, Karol Łysy, Lotar,

Henryk II

- poprawnie posługuje się terminem:

Rzesza Niemiecka,

- wyjaśnia, w jaki sposób powstała

Rzesza Niemiecka

- omawia znaczenie koronacji

cesarskiej Ottona I

- tłumaczy, na czym polega idea

uniwersalizmu



podziału państwa Karola

Wielkiego

- omawia dokonania Ottona I

i Ottona III

- opisuje politykę następców

Ottona III

- charakteryzuje sytuację

polityczną państwa

niemieckiego po

wygaśnięciu dynastii

Karolingów

- ocenia rolę Ottona I i

Ottona III w kształtowaniu

się średniowiecznej

Europy

- ocenia znaczenie

traktatu w Verdun

dla dalszych losów

politycznych Europy

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

5. Najazdy

Normanów

- Normanowie – życie i

zajęcia ludności

- religia Normanów

- podboje wikingów

- powstanie państw

skandynawskich

- okoliczności pojawienia

się Normanów w Ameryce


Wilhelm Zdobywca

- poprawnie posługuje się terminem

Normanowie (wikingowie)

- lokalizuje na mapie siedziby

Normanów

- omawia warunki naturalne i

położenie geograficzne Półwyspu

Skandynawskiego

- opisuje warunki życia i zajęcia

ludności normańskiej

- wskazuje na mapie kierunki ekspansji

wikingów

- wymienia państwa powstałe na

terenie Skandynawii


1066 r.


Leif Eriksson, Robert Giuscard


runy, drakkary, snekkary, kościół

klepkowy

- podaje przyczyny wypraw

organizowanych przez Normanów

- omawia osiągnięcia Normanów w

dziedzinie sztuki i rzemiosła

- przedstawia system wierzeń

Normanów

- opisuje wygląd łodzi

wikingów i uzbrojenia

wojowników normańskich

- wskazuje czynniki, które

zadecydowały o sukcesie

podbojów normańskich

- opisuje okoliczności, w

których Normanowie

pojawili się w Ameryce

- prezentuje okoliczności,


powstania państw

skandynawskich

- dostrzega związek

między przyjęciem

chrześcijaństwa a

zaprzestaniem wypraw

rabunkowych Normanów

- ocenia wpływ

najazdów Normanów na

kształt średniowiecznej

Europy

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

– Sekrety tkaniny

z Bayeux

- podbój Anglii przez

Normanów

- historia tkaniny z Bayeux

- wyniki badań nad tkaniną z

- zna wydarzenie związane z

datą 1066 r.


Wilhelma Zdobywcy

- zna wydarzenie związane

z datą 1070 r.

- określa, kim byli i czym

zasłynęli: Edward

- ocenia znaczenie źródeł

ikonograficznych dla

rozwoju współczesnej

historiografii

Bayeux - poprawnie posługuje się

terminem tkanina z Bayeux

- opisuje, co zostało

przedstawione na tkaninie z

Bayeux

- wyjaśnia, w jaki sposób

określa się wiek i

pochodzenie źródeł

historycznych

- opisuje przebieg podboju

Anglii przez Wilhelma

Zdobywcę

Wyznawca, Harold


trudność w ustaleniu

autorów dzieł

średniowiecznych

- opowiada o dziejach

tkaniny z Bayeux

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

6. Słowianie i

Węgrzy

- wędrówka Słowian

- pierwsze państwa

słowiańskie

- działalność Cyryla i

Metodego

- najazdy Węgrów

- powstanie Rusi

- określa, kim byli i czym zasłynęli

Cyryl i Metody

- poprawnie posługuje się terminem

Słowianie

- dokonuje podziału Słowian na grupy

(zachodnią, wschodnią, południową)

- wskazuje na mapie położenie

pierwszych państw słowiańskich i

Węgier

- omawia warunki życia i zajęcia

Słowian


IV–V w., VII w., IX w., 863 r., 955

r., 988 r., 1001 r.

- przedstawia dokonania postaci:

Samona, Rościsława, Świętopełka,

Włodzimierza Wielkiego, Stefana

Wielkiego


głagolica, cyrylica, latopis, Lechowe

Pole


plemion słowiańskich

- wymienia okoliczności

powstania pierwszych

państw słowiańskich i

państwa węgierskiego

- opisuje działalność misyjną

Cyryla i Metodego

- wyjaśnia, jakie znaczenie

dla utrzymania i rozwoju

państwowości słowiańskiej

miała decyzja władców o

przyjęciu chrztu


Włodzimierza Wielkiego i

Stefana Wielkiego

- charakteryzuje

okoliczności powstania

państwa ruskiego

- porównuje warunki

tworzenia się i rozwoju

pierwszych państw

słowiańskich

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

7. Między

papiestwem a

cesarstwem

- kryzys kościoła w X w.

- reforma kościoła

- schizma wschodnia

- spór o inwestyturę

- zna wydarzenia związane z datami: X

w., 1054 r., 1122 r.

- przedstawia dokonania postaci:

Grzegorza VII i Henryka IV


schizma wschodnia, prawosławie,

inwestytura, konkordat wormacki

- wymienia przejawy kryzysu

w Kościele w X w.

- lokalizuje na mapie Cluny

- wskazuje na mapie zasięg wpływów

Kościoła katolickiego i

prawosławnego


X w., 1075 r., 1077r.


Sylwester II


Cluny, dyktat papieski, prawo

kanoniczne, ekskomunika,

prawosławie, Canossa, synod

- omawia przyczyny i konsekwencje

schizmy wschodniej dla Kościoła i

jego wyznawców

- charakteryzuje sytuację w

Kościele chrześcijańskim w

X w.

- omawia dokonania papieża

Sylwestra II


w których doszło do schizmy

wschodniej

- opisuje przebieg sporu i

sposób, w jaki został

rozwiązany

- podaje najistotniejsze treści

zawarte w Dyktacie

papieskim Grzegorza VII

- wyjaśnia, na czym

polegał spór o inwestyturę

- tłumaczy znaczenie

powiedzenia: „pójść do

Cannosy”

- wskazuje i ocenia

źródła konfliktów w

Kościele w okresie

wczesnego

średniowiecza

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

ROZDZIAŁ V: POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW

1. Pradzieje ziem

polskich

- kultury archeologiczne na

ziemiach polskich

- Biskupin

- gospodarka ziem polskich

- religia Słowian

- określa ramy

chronologiczne istnienia

kultur archeologicznych na

ziemiach polskich


terminami: kurhan, kamienne

kręgi, kultura

archeologiczna, dymarka

- przedstawia najważniejsze

odkrycia archeologiczne na

ziemiach polskich

- opisuje wygląd osady w

Biskupinie

- omawia warunki naturalne

panujące na ziemiach

polskich


Biskupin

- wskazuje na mapie siedziby

plemion słowiańskich

- omawia system wierzeń

słowiańskich


słowiańskich

zamieszkujących ziemie

polskie


trudność w badaniu historii

kultur archeologicznych na

ziemiach polskich

- wymienia nazwy kultur

archeologicznych

obecnych na ziemiach

polskich

- charakteryzuje kontakty

gospodarcze mieszkańców

ziem polskich z

przedstawicielami

cywilizacji

śródziemnomorskich

- porównuje i ocenia

poziom rozwoju

cywilizacyjnego ziem

polskich w odniesieniu

do reszty Europy

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków

– Kiedy powstała

osada w

Biskupinie?

- okoliczności powstania

osady w Biskupinie

- dendrochronologia

- zna wydarzenia związane z

datami: VIII w. p.n.e., 1933

r.


zasłynęli: Walenty Szwajcer,

Józef Kostrzewski


terminem dendrochronologia


odkrycia osady w Biskupinie

- określa, jakie informacje

może zdobyć historyk

dzięki zastosowaniu

metody dendro-

chronologicznej

- wskazuje problemy

wynikające z zastosowania

metody dendrochronologii

- wymienia i ocenia

korzyści płynące z

zastosowania różnych

nauk pomocniczych

historii w badaniach

przeszłości

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

2. Początki

państwa

- plemiona polskie

- państwo


966 r., 972 r.


IX w., 991 r.


plemion słowiańskich na


decyzji Mieszka I o

- ocenia kierunki

rozwoju państwa

polskiego Mieszka I


Mieszka I

- chrzest Polski

- Dagome iudex

- podboje Mieszka I

- przedstawia dokonania Mieszka I


drużyna książęca, woj, danina


słowiańskich zamieszkujących ziemie

polskie i wskazuje na mapie ich

siedziby

- lokalizuje na mapie główne grody w

państwie Mieszka I

- opisuje okoliczności przyjęcia chrztu

przez Mieszka I


zasłynęli: Ibrahim ibn Jakub, Jordan,

Dobrawa


„Geograf Bawarski”, szyszak,

kolczuga, Dagome iudex, kmieć,

ludność służebna

- wymienia korzyści wynikające z

przyjęcia chrztu

- określa, jakie informacje znalazły

się w dokumencie Dagome iudex

- prezentuje rozwój terytorialny

państwa Mieszka I

ziemiach polskich


powstania państwa polskiego

- opisuje wygląd i uzbrojenie

woja z drużyny książęcej

- charakteryzuje strukturę

społeczną w państwie

Mieszka I

przyjęciu chrztu

- tłumaczy, dlaczego

książę przyjął chrzest z rąk

czeskich

- określa przyczyny

powstania dokumentu

Dagome iudex

polskiego u progu jego

istnienia

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

3. Państwo

Bolesława

Chrobrego

- panowanie Bolesława

Chrobrego

- misja św. Wojciecha

- zjazd gnieźnieński

- gród w Gnieźnie

- podboje Bolesława

Chrobrego

- koronacja królewska


997 r., 1000 r., 1002–1018 r.,1025r.


Bolesław Chrobry, biskup Wojciech,

Otton III, Gall Anonim


relikwie, metropolia, kanonizacja,

włócznia św. Maurycego, gród

- opisuje przebieg misji św. Wojciecha

- wymienia przyczyny i skutki zjazdu

gnieźnieńskiego


przez Bolesława Chrobrego


Oda, Radzim Gaudenty, Thietmar,

Henryk II, Świętopełk


kasztelan, czynszownik, Grody

Czerwieńskie

- omawia postanowienia pokoju w

Budziszynie

- opisuje wygląd Gniezna w czasach

Bolesława Chrobrego


przejęcia władzy przez


- omawia dokonania


- charakteryzuje organizację

państwa polskiego za

panowania Bolesława

- porównuje relacje źródłowe

na temat zjazdu władców w

1000 r.


koronacji Bolesława

Chrobrego

- opisuje żywot św.

Wojciecha na podstawie

płaskorzeźb na drzwiach

katedry gnieźnieńskiej


zjazdu gnieźnieńskiego dla

rozwoju organizacji

kościelnej i państwowej

- ocenia skutki polityki

wewnętrznej i

zagranicznej Bolesława

dla państwa polskiego

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

4. Kryzys i

odbudowa

państwa Piastów

- panowanie Mieszka II

- upadek państwa polskiego

- rządy Kazimierza

Odnowiciela i odbudowa

państwa polskiego

- panowanie Bolesława

Śmiałego

- Polska w sporze o

inwestyturę między

cesarstwem a papiestwem

- konflikt króla Bolesława z

biskupem Stanisławem


1025 r., 1076 r., 1079 r.


Mieszko II, Kazimierz Odnowiciel,

Bolesław Śmiały, biskup Stanisław ze

Szczepanowa


trybut, denar

- wymienia przyczyny kryzysu i

upadku państwa polskiego w XI w.


1034 r., 1039 r.,


Bezprym, Konrad II, Jarosław

Mądry, Miecław, Brzetysław

- wyjaśnia przyczyny i skutki sporu

między królem a biskupem

- opisuje przebieg konfliktu

Bolesława Śmiałego z biskupem

Stanisławem

- opisuje sytuację w

państwie polskim po śmierci


- omawia działalność

Kazimierza Odnowiciela i

Bolesława Śmiałego

- porównuje relacje źródłowe

na temat sporu między

królem Bolesławem a

biskupem Stanisławem

- wyjaśnia, dlaczego w

sporze o inwestyturę

Bolesław Śmiały

opowiedział się po stronie

papieża

- dokonuje oceny skutków

polityki zagranicznej

prowadzonej przez

Bolesława Śmiałego

- ocenia obiektywizm

źródeł historycznych

dotyczących wydarzeń z

1079 r.

- wskazuje problemy w

interpretacji dziejów

panowania pierwszych

Piastów

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

5. Panowanie

Bolesława

Krzywoustego

- panowanie Władysława

Hermana

- konflikt między

Bolesławem a Zbigniewem

- najazd niemiecki na ziemie

polskie

- podbój Pomorza

- statut Bolesława

Krzywoustego

- początki rozbicia

dzielnicowego


r.


Władysław Herman, Bolesław

Krzywousty, Władysław Wygnaniec,

Kazimierz Sprawiedliwy


wojewoda, statut, seniorat, senior,

dzielnica senioralna


przez Bolesława Krzywoustego

- lokalizuje na mapie grody oblegane

przez Niemców

- wymienia postanowienia statutu

Bolesława Krzywoustego


1102 r., 1108 r., 1109 r., 1116 r.,

1124 r.


Bolesław Kędzierzawy, Mieszko

Stary, Henryk Sandomierski,

Zbigniew, Sieciech, Henryk V

- wyjaśnia przyczyny sporu między

Bolesławem Krzywoustym a

Zbigniewem

- wskazuje na mapie dzielnicę

senioralną i ziemie przyznane

poszczególnym synom i wdowie po

Bolesławie Krzywoustym

- charakteryzuje sytuację

polityczną państwa

polskiego za panowania

Władysława Hermana


najazdu niemieckiego na

Polskę


powstania statutu Bolesława

Krzywoustego

- opisuje podbój i

chrystianizację Pomorza


przyłączenia Pomorza do

Polski

- wyjaśnia i ocenia

konsekwencje decyzji

Bolesława o podziale

państwa polskiego

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Tajemnice sprzed

wieków – Kto

spisywał dzieje

Polski?

- źródła historyczne

dotyczące początków

państwa polskiego

- obiektywizm i prawda

historyczna


zasłynęli: Gall Anonim,

Thietmar, Wincenty

Kadłubek

- określa ramy

chronologiczne wydarzeń

opisanych w kronikach Galla

Anonima i Wincentego

Kadłubka


powstania dzieł kronikarzy

- wymienia nazwy źródeł

historycznych dotyczących

dziejów państwa polskiego

za panowania pierwszych

Piastów


zasłynęli: Kosmas, Nestor


powstania dzieł kronikarzy

- przedstawia teorie

dotyczące pochodzenia

Galla Anonima

- wyjaśnia, kim był

Bolesław Zapomniany

- tłumaczy konieczność

weryfikacji

prawdziwości źródeł

historycznych

Ponadto:


opinie i wnioski


twórczy sposób

- wykazuje dużą


zajęć

Wymagania na poszczególne oceny z historii v w klasie I...

Documents

Transcript of Wymagania na poszczególne oceny z historii v w klasie I...