Wymagania edukacyjne

z języka polskiego do klasy I gimnazjum

Ocenę CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji

polonistycznych spełnia wszystkie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą oraz:

Samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania.

Proponuje rozwiązania oryginalne .

Buduje wypowiedzi ustne i pisemne, które cechują się dojrzałością myślenia, świadczą o systematycznym pogłębianiu zdobywanej wiedzy.

Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości.

Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach języka polskiego na szczeblu rejonowym, wojewódzkim. Uczestniczy w organizowanych w mieście, województwie, kraju konkursach literackich.

Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach (gazetka szkolna, kółka polonistyczne lub teatralne, twórcza praca pozaszkolna w klubach itp.)

Prezentuje wysoki poziom merytoryczny i artystyczny.

Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne.

Swobodnie korzysta z wielu źródeł w docieraniu do informacji, wykorzystuje funkcjonalnie nowoczesne technologie informacyjno- komunikacyjne.

Ocenę NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Uczeń taki nie jest w stanie wykonać z pomocą nauczyciela zadań o niewielkim stopniu trudności, a posiadane braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają mu edukację na wyższym poziomie.

Uczeń na ocenę

DZIAŁ / tematy

dopuszczającą dostateczną spełnia wymagania

edukacyjne na ocenę dopuszczającą, a ponadto:

dobrą spełnia wymagania

edukacyjne na oceny dopuszczającą i

dostateczną, a ponadto:

bardzo dobrą spełnia wymagania

edukacyjne na oceny dopuszczającą, dostateczną

i dobrą, a ponadto: I. POSZUKIWANIE SIEBIE 1. Wymarzona szkoła 2. W jedności siła! 3. Oni i my – o kłopotach

z dorosłymi 4. Jak się

porozumiewamy? 5. Nazwać uczucia,

okiełznać emocje – o pisaniu pamiętnika

6. My – młodzież gimnazjalna

7. Warsztat dziennikarski: zakładamy gazetkę szkolną

8. Powiedzieć to samo na kilka sposobów – czyli o odmianach języka

9. Nasza mowa... środowiskowa

10. Z gramatyką na „ty”

wyszukuje informacje zawarte w tekście N. Kleinbaum Stowarzyszenie umarłych poetów wyszukuje w słowniku ortograficznym zasadę dotyczącą sposobów poprawnego zapisu nazw stowarzyszeń i organizacji bierze udział w dyskusji na temat: lepiej żyć w grupie czy w samotności? charakteryzuje główną bohaterkę fragmentu powieści Klasa pani Czajki wie, co to jest bunt zna przyczyny i skutki buntu zna schemat komunikacji określa rodzaje narracji w tekście nazywa emocje

określa cel, dla którego bohaterowie Władcy much postanowili zorganizować społeczność wymienia grupy, do których należy lub może należeć opisuje wydarzenie będące źródłem konfliktu opisanego we fragmencie książki M.M. Piekarskiej Klasa pani Czajki odnajduje w zamieszczonym w podręczniku fragmencie tej powieści cechy powieści młodzieżowej zgłasza propozycje tytułu gazetki szkolnej wyróżnia poszczególne elementy kompozycji artykułu prasowego określa zasady posługiwania się

rozumie, na czym polega przesłanie Keatinga z powieści Stowarzyszenie umarłych poetów argumentuje zasadność przynależenia do zorganizowanej grupy uzasadnia swoje stanowisko w dyskusji na temat: lepiej żyć w grupie czy w samotności? wyciąga wnioski z dyskusji określa rodzaj postawy, jaką przyjęła bohaterka powieści Klasa pani Czajki wobec nauczycielki określa, jakie warunki muszą być spełnione, by komunikat został odebrany przez odbiorcę wyjaśnia, na czym polegają różnice między pamiętnikiem a dziennikiem

dostrzega różnice i podobieństwa w opisach literackim i filmowym fabuły Stowarzyszenia umarłych poetów rozumie znaczenie mowy ciała dokonuje autorefleksji tworzy plan pracy redakcji udowadnia, że język jest żywą strukturą

towarzyszące bohaterce książki M. Budzyńskiej Ala Makota pisze kartkę z pamiętnika rozumie cel prowadzenia pamiętnika dostrzega różnice między wizerunkiem współczesnego gimnazjalisty a uczniami z dawnych epok określa swoje miejsce w zespole redakcji bierze udział w dyskusji: czy warto wydawać gazetkę szkolną rozróżnia odmiany języka podaje przykłady każdej z odmian języka formułuje argumenty w dyskusji na temat: slang – moda czy potrzeba? wyróżnia działy gramatyki wyjaśnia, czym zajmują się fonetyka, morfologia i składnia wyjaśnia pojęcia: charyzma, dyskusja, polemika, demokracja, grupa nieformalna,

slangiem klasyfikuje błędy językowe określa rodzaje błędów w wypowiedzi wyjaśnia pojęcia: fotoreporter, redaktor techniczny, layout, kultura banału

wskazuje cechy bloga określa cele, do których dąży gimnazjalista określa zakres tematyczny gazetki szkolnej analizuje strukturę artykułu prasowego tworzy słownik zwrotów znanego sobie slangu lub żargonu wyciąga wnioski z dyskusji na temat: slang – moda czy potrzeba?

fanklub, stowarzyszenie, powieść młodzieżowa, bunt, pokora, pycha, szacunek, kultura osobista, język komunikat, nadawca, odbiorca, mowa ciała, pamiętnik, dziennik, blog, narrator, autorefleksja, redaktor, wydawca, reporter, grafik, artykuł, slang, żargon, gramatyka, fonetyka, morfologia, fleksja, składnia, norma językowa, błąd językowy

II. PRZEKRACZANIE GRANIC 1. Antyk w Europie –

wprowadzenie 2. Opisać świat – ale jak

to zrobić? 3. Po imieniu z władcami

Olimpu – poznajemy bogów greckich

4. Pokonać labirynty – granice przestrzeni w micie o Tezeuszu

5. Historia Minotaura dawniej i dziś

6. Poznajemy rodzaje literackie

7. Przezwyciężyć

wyjaśnia, jaka była przyczyna powstania mitów

analizuje schemat tworzenia opisu

sporządza opis miejsca, przeżyć lub przedmiotu

wypisuje z zamieszczonego w podręczniku fragmentu tekstu P. Kuncewicza imiona herosów

opowiada mit o Tezeuszu i Ariadnie

charakteryzuje rodzaje literackie

dostrzega różnice między

tworzy drzewo genealogiczne bogów greckich na podstawie tekstu Bogowie z podręcznika

analizuje zachowanie bohaterów mitu o Tezeuszu u Ariadnie

omawia wyznaczniki poszczególnych rodzajów literackich

określa tematykę utworu W. Gomulickiego Wolna wola

wskazuje elementy nawiązania utworu Gomulickiego do mitu o

wymienia najważniejsze zabytki antyku

wskazuje najważniejsze źródła wiedzy o mitach

dostrzega związki mitu o Tezeuszu z historią przedstawioną przez Herberta w tekście Minotaur

wskazuje w tekście Herberta przykłady ironii

określa charakter tekstu Herberta

omawia przesłanie wiersza Gomulickiego Wolna wola

interpretuje obrazy –

objaśnia, na czym polega aktualność mitu o Tezeuszu i Ariadnie wyjaśnia odniesienia do treści mitu o Dedalu i Ikarze i obrazu Bruegla w tekstach Iwaszkiewicza i Różewicza dostrzega przesunięcia znaczeniowe w zakresie synonimów omawia nawiązania do Odysei we współczesnych tekstach literackich wypowiada się na temat:

ograniczenia ludzkiej natury – szaleństwo czy konieczność (w oparciu o mit o Dedalu i Ikarze)

8. Ludzkość wobec tragedii Ikara

9. Historia czy mit? – odkrywamy tajemnice Iliady

10. Nic nad honor? – pożegnanie Hektora z Andromachą

11. W kręgu starożytnych superbohaterów – Achilles i Hektor

12. Na wędrownym szlaku z Odysem

13. Gdy trudno znaleźć odpowiednie słowa... – jak synonimy mogą uatrakcyjnić naszą wypowiedź

14. Przygody Odyseusza 15. Współczesne odyseje 16. Warsztat dziennikarski:

piszemy tekst do gazetki szkolnej

17. Przebłagać śmierć – tragiczna historia Orfeusza i Eurydyki

18. Zbadać wyroki przeznaczenia

rodzajami literackimi przyporządkowuje

gatunki literackie do rodzajów

opowiada mit o Dedalu i Ikarze

wyjaśnia frazeologizm ikarowe loty

zabiera głos w dyskusji na temat zachowania Ikara

opisuje obrazy – Ch.P. Landona Dedal i Ikar oraz P. Bruegla Upadek Ikara

bierze udział w dyskusji na temat: czy tragedie „Ikarów” dotyczą wszystkich ludzi?

podaje, jakie jest aktualne stanowisko nauki w sprawie historyczności Troi

bierze udział w dyskusji na temat: czy postępowanie Hektora było godne wojownika, męża i ojca?

pisze wypracowanie w oparciu o wnioski z dyskusji

wymienia cechy

Dedalu i Ikarze analizuje obrazy – Ch.P.

Landona Dedal i Ikar oraz P. Bruegla Upadek Ikara

dostrzega związki obrazów z treścią mitu

dostrzega elementy wspólne dla opowiadania Iwaszkiewicza Ikar i treści mitu o Dedalu i Ikarze

analizuje i interpretuje wiersz T. Różewicza Prawa i obowiązki

określa główny temat Iliady

analizuje i ocenia postępowanie Hektora

tworzy charakterystykę porównawczą bohaterów Iliady

określa funkcje zastosowanych we fragmencie Iliady środków artystycznych

wyodrębnia z artykułu K. Pytki jego główne tezy i argumenty

pisze opowiadanie o przygodach Odysa z perspektywy członka

Ch.P. Landona Dedal i Ikar oraz P. Bruegla Upadek Ikara

określa punkt widzenia z jakiego został przedstawiony na obrazie P. Bruegla moment upadku Ikara

omawia uniwersalizm mitu o Dedalu i Ikarze

rozumie, na czym polega tzw. kwestia homerycka

omawia funkcję, jaką pełniły eposy Homera w starożytności

wyodrębnia z tekstu Iliady (pożegnanie Hektora z Andromachą) argumenty Andromachy i Hektora

dostrzega podobieństwo w kreacji współczesnych superbohaterów oraz Achillesa i Hektora

ocenia zachowanie Achillesa i Hektora w czasie pojedynku opisanego w Iliadzie

wyciąga i analizuje wnioski z porównania narracji Iliady i Odysei

redaguje tekst prasowy

dlaczego dla człowieka podróżowanie jest ważne? dostrzega różnice w znaczeniu podróży w świecie starożytnym – statycznym i współczesnym – mobilnym objaśnia, na czym polega funkcja sztuki w micie o Orfeuszu inscenizuje Wywiad z Atropos redaguje na podstawie wiersza Szymborskiej własne pytania do Atropos omawia, czym powodowane jest ludzkie dążenie do zbadania wyroków przeznaczenia rozpoznaje intencję wypowiedzi

19. Warsztat dziennikarski: Jak przeprowadzić wywiad?

20. Rzeczowo o rzeczowniku

Achillesa i Hektora bierze udział w dyskusji

na temat: który z bohaterów, Achilles czy Hektor, jest mi bliższy?

określa sposób narracji w Iliadzie Homera

określa formę tekstu K. Pytki Achilles żyje!

tworzy na podstawie tekstu M. Kłańskiej ramowy plan wydarzeń Odysei

wyjaśnia znaczenie frazeologizmów: syreni śpiew, znajdować się między Scyllą a Harybdą

wyjaśnia czym są synonimy i antonimy

analizuje tekst fragmentu Odysei

określa sposób prowadzenia narracji

opowiada mit o Orfeuszu i Eurydyce

tworzy plan ramowy tego mitu

opisuje na podstawie mitu o Orfeuszu królestwo Hadesu

określa cechy podmiotu lirycznego w utworze W.

jego załogi rozróżnia znaczenia

homonimów porównuje narracje

Iliady i Odysei ocenia w oparciu o

fragment Odysei (przygoda z Cyklopem) zachowanie Odysa

pisze tekst do gazetki szkolnej

nadaje swojemu artykułowi tytuł

analizuje pytania Wywiadu z Atropos Szymborskiej

dostosowuje pytania wywiadu do charakteru rozmowy

omawia wybrane osobliwości w odmianie rzeczowników

wyjaśnia pojęcia: panteon, dekonstrukcja mitu, odpowiedzialność, honor, porównanie homeryckie, spryt, zemsta, paradoks, interview

dyskutuje na temat postawy Orfeusza

analizuje i interpretuje obraz J.B.C. Corota Orfeusz wyprowadzający Eurydykę z podziemi

interpretuje wiersz W. Szymborskiej Wywiad z Atropos

odpowiada samodzielnie na pytania postawione przez poetkę w Wywiadzie z Atropos

Szymborskiej Wywiad z Atropos

pisze charakterystykę Atropos na podstawie wiersza Szymborskiej

wymienia zasady prowadzenia wywiadu

wymienia cechy rzeczownika

wyjaśnia, jaką funkcję pełni rzeczownik

określa rodzaje rzeczownika

odmienia rzeczowniki przez przypadki

stosuje zasady pisowni rzeczowników z partykułą nie

stosuje zasady pisowni rzeczowników wielkimi i małymi literami

wyjaśnia pojęcia: mitologia, mit, mitograf, opis, epika, liryka, dramat, rodzaj literacki, gatunek literacki, epos, epitet, porównanie, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, charakterystyka porównawcza, synonimy, antonimy,

homonimy, statyczny, mobilny, nagłówek, tytuł, wywiad, fatum, rzeczownik, deklinacja

III. BIBLIJNY ŚWIAT 1. Biblia – wprowadzenie 2. Biblijne dzieło

stworzenia świata 3. Skąd się biorą słowa? 4. Człowiek – największe

dzieło Boga 5. W kręgu biblijnych

opowieści: historia Adama i Ewy

6. Biblijna historia Adama i Ewy oczami pisarzy i poetów

7. Wiersz – jak to ugryźć? 8. Tajemnice metafory 9. W kręgu biblijnych

opowieści: ewangelie i przypowieść o synu marnotrawnym

10. Żeby nauka nie poszła w las – o związkach frazeologicznych

11. Kiedy nie myślisz wracać, wygląda ciebie – druga strona przypowieści w utworze Janusza Pasierba Przypowieść o

potrafi powiedzieć, na czym polega zasadniczy podział Biblii określa nadawcę i adresata wypowiedzi w pieśni Jana Kochanowskiego Czego chcesz od nas, Panie wyodrębnia w wyrazie rdzeń i formanty rozpoznaje wyraz podstawowy i wyrazy pochodne tworzy parafrazy słowotwórcze wyrazów pochodnych porównuje dwa biblijne opisy stworzenia człowieka dostrzega podobieństwa i różnice w obu opisach stworzenia człowieka opowiada biblijną historię Adama i Ewy odróżnia fikcję literacką od kłamstwa w Pamiętnikach Adama i Ewy M. Twaina

wymienia w kolejności podanej w Biblii elementy świata stworzonego przez Boga wskazuje różnice w opisie stworzenia człowieka względem innych elementów świata analizuje i interpretuje pieśń Jana Kochanowskiego Czego chcesz od nas, Panie odnajduje w tekście Kochanowskiego elementy wymienione w biblijnym opisie stworzenia świata nazywa uczucia nadawcy wobec adresata w utworze Kochanowskiego tworzy drzewo genealogiczne rodziny wyrazów analizuje tzw. drugi opis stworzenia człowieka odnajduje w tekstach M. Twaina (Pamiętniki

wyjaśnia, dlaczego Biblia jest nazywana świętą księgą określa, jak ważną rolę w dziejach kultury europejskiej odegrała Biblia omawia funkcje powtórzeń w biblijnym opisie stworzenia świata analizuje i interpretuje fresk Michała Anioła Stworzenie Adama analizuje i interpretuje obraz A. Dürera Adam i Ewa określa charakter zmian dokonanych przez Twaina i Gałczyńskiego w ich utworach względem Biblii dostrzega uniwersalny i kulturotwórczy charakter biblijnej historii Adama i Ewy omawia różne rodzaje metafor buduje własne metafory

wymienia najważniejsze dzieła kultury, które swoją tematyką nawiązują do Biblii określa główne cechy Boga w oparciu o analizę opisu stworzenia świata porównuje kolejność stwarzania świata według Biblii i według opracowań naukowych analizuje i interpretuje sposób przedstawienia Boga-Architekta na francuskiej miniaturze zamieszczonej w podręczniku dostrzega związki kompozycji pieśni Kochanowskiego Czego chcesz od nas, Panie z biblijnymi psalmami uzasadnia, że człowiek jest według Biblii najwspanialszym dziełem Boga próbuje określić przyczyny upadku

Ojcu 12. Po co nam słowniki?

omawia na czym polegają i czemu służą analiza i interpretacja wiersza rozpoznaje i opisuje podmiot liryczny w utworze lirycznym wymienia rodzaje liryki analizuje utwór liryczny wyszukuje, rozpoznaje i charakteryzuje środki stylistyczne w utworze lirycznym tworzy plan szczegółowy przypowieści o synu marnotrawnym określa okoliczności powstania przypowieści bierze udział w dyskusji na temat słuszności zachowań bohaterów przypowieści wyjaśnia znaczenie najpopularniejszych związków frazeologicznych korzysta ze słownika frazeologicznego wskazuje w wierszu J. Pasierba Przypowieść o Ojcu aluzje do tekstu

Adama i Ewy) i K.I. Gałczyńskiego (Żarłoczna Ewa) nawiązania do Biblii wskazuje źródło humoru we fragmentach utworów Twaina i Gałczyńskiego wymienia i charakteryzuje narzędzia analizy utworu lirycznego posługuje się wybranymi pojęciami z zakresu analizy wiersza rozpoznaje rodzaj liryki określa rodzaj metafory analizuje język i treść przypowieści o synu marnotrawnym analizuje postawy bohaterów przypowieści używa poprawnie frazeologizmów porównuje treść wiersza Pasierba z biblijną przypowieścią interpretuje wiersz omawia cele tworzenia słowników wyjaśnia, w jakim celu korzysta się ze słowników

dostrzega uniwersalizm postaw i sytuacji przedstawionych w przypowieści o synu marnotrawnym analizuje i interpretuje dzieła Rembrandta (Powrót syna marnotrawnego) i Malczewskiego (Powrót syna marnotrawnego) omawia różnice w malarskiej interpretacji sceny powrotu syna na obrazach Rembrandta i Malczewskiego wskazuje różnice między utworem Pasierba i tekstem przypowieści biblijnej nazywa postawę ojca dostrzega metaforyczny sens utworu Pasierba odczytuje w słowniku wszystkie informacje dotyczące danego hasła

pierwszych ludzi rozpoznaje w tekście Gałczyńskiego znamiona prowokacji wyjaśnia, jaką funkcję pełnią w wierszu poszczególne rodzaje metafor określa pochodzenie danego związku frazeologicznego

biblijnego analizuje poszczególne strofy wiersza Pasierba pod względem obecności środków stylistycznych wymienia rodzaje słowników omawia rodzaje słowników i umiejętnie z nich korzysta

IV. QUO VADIS HENRYKA SIENKIEWICZA 1. Jak analizować dzieło

epickie? 2. Quo vadis –

wprowadzenie do omówienia lektury

3. Cywilizacja radości? – Sienkiewicz o codzienności starożytnych Rzymian

4. Obraz upadku Imperium

5. „Czas próby” – życie chrześcijan w starożytnym Rzymie na postawie Quo vadis

6. Wartości pogańskie czy wartości chrześcijańskie – do których bliżej nam i

wyjaśnia podstawowe pojęcia z zakresu analizy tekstu prozatorskiego

stosuje te pojęcia w analizie tekstu

wyszukuje w tekście powieści Quo vadis fragmenty dotyczące życia mieszkańców stolicy Imerium Rzymskiego

wyszukuje w tekście powieści fragmenty mówiące o życiu chrześcijan w starożytnym Rzymie

bierze udział w dyskusji na temat: wartości pogańskie czy chrześcijańskie – do których bliżej nam i naszemu światu?

rozpoznaje gatunek utworu prozatorskiego

wymienia najważniejsze fakty z życia autora powieści Quo vadis

omawia genezę Quo vadis

wymienia formy rozrywki starożytnych Rzymian

charakteryzuje mieszkańców starożytnego Rzymu

analizuje zachowanie rzymian w obliczu katastrofy opisanej w Quo vadis

określa różnice między sposobami życia Rzymian i chrześcijan

określa rodzaj charakterystyki w tekście

określa okoliczności powstania utworu

uwzględnia wpływ genezy na interpretację dzieła

omawia znaczenie powieści Quo vadis dla kultury polskiej i światowej

podaje nazwisko reżysera przynajmniej jednej z ekranizacji Quo vadis

wskazuje

dostrzega analogie między zachowaniami starożytnych Rzymian i ludzi współczesnych

dostrzega analogie i różnice w opisach życia chrześcijan w Quo vadis i Dziejach apostolskich

określa, czym są wartości chrześcijańskie

nadaje tekstom i ilustracjom układ dostosowany do makiety gazetki szkolnej

naszemu światu? 7. Odkrywamy tajemnice

czasownika 8. Charakterystyka Marka

Winicjusza 9. Warsztat dziennikarski:

redakcyjne ABC 10. Quo vadis jako powieść

historyczna 11. W kilku słowach o...

imiesłowach

wymienia funkcje czasownika

odmienia poprawnie czasowniki przez osoby

określa tryb, aspekt i liczbę czasownika

dokonuje charakterystyki Marka Winicjusza według schematu z podręcznika

wyszukuje w tekście powieści fragmenty, które pozwalają scharakteryzować bohatera

określa, na czym polegała przemiana Marka Winicjusza

omawia cechy powieści historycznej

wskazuje w Quo vadis elementy charakterystyczne dla powieści historycznej

omawia funkcję, jaką pełnią imiesłowy

rozpoznaje imiesłowy podaje podział

imiesłowów

powieści Sienkiewicza Quo vadis

selekcjonuje teksty prasowe do gazetki pod kątem ich ważności i atrakcyjności

dobiera ilustracje odpowiednie do prezentowanego materiału i profilu gazetki

rozpoznaje imiesłowy w wypowiedzi i potrafi określić ich rodzaj

V. W ŚWIECIE TAJEMNIC 1. Tajemnice

wskazuje charakterystyczne dla rycerza atrybuty oraz

wymienia warunki, jakie musiał spełnić mężczyzna, by zostać

określa ramy czasowe epoki

dostrzega we współczesnej kulturze elementy kultury

średniowiecza 2. Gdzie ci mężczyźni? –

wspomnienie rycerzy 3. W kilku słowach o

przymiotniku 4. Rycerski etos – wciąż

aktualny? 5. Pani rycerskiego serca

– o kobietach w średniowieczu

6. (O)błędny rycerz? – o rycerzu z przymrużeniem oka

7. Rycerze Pana Boga – średniowiecze o świętych

8. Wyobraźnia średniowiecza

9. Portret króla – jaki powinien być idealny władca?

10. Jak napisać opowiadanie?

11. Przy biesiadnym stole

elementy wyglądu i stroju

charakteryzuje przymiotnik jako część mowy

stopniuje przymiotniki dobiera sposób

stopniowania do rodzaju przymiotnika

stosuje zasady pisowni partykuły nie z przymiotnikami

wyszukuje w tekście Pieśni o Rolandzie fragmenty, które charakteryzują głównych bohaterów

analizuje zachowanie i wygląd kobiet przedstawionych w zamieszczonym w podręczniku fragmencie Krzyżaków

wyodrębnia z tekstu legendy o św. Mikołaju autorstwa J. de Voragine’a zjawiska fantastyczne

wymienia cechy idealnego władcy

bierze udział w dyskusji: czy średniowieczny wzór

rycerzem wskazuje w

postępowaniu Zbyszka z Krzyżaków elementy odpowiadające etosowi rycerskiemu

porównuje życiorys świętego (na podstawie Złotej legendy) z opowieściami o rycerzach

analizuje strukturę opowiadania Ewy Nowackiej Dar Pani Jeziora

pisze opowiadanie na dowolny temat

tworzy na postawie wiersza P. Słoty spis średniowiecznych zasad zachowania się przy stole

podaje charakterystyczne cechy średniowiecza wymienia najwybitniejszych przedstawicieli średniowiecza i ich najważniejsze dzieła wie, skąd wywodzi się nazwa średniowiecze układa kodeks rycerski w oparciu o tekst Pieśni o Rolandzie określa, jaką funkcję pełni hiperbolizacja w tekście literackim zestawia zachowania i obyczaje bohaterów Krzyzaków ze współczesnymi standardami realicji towarzyskich ocenia zachowanie bohaterów Krzyżaków dostrzega parodystyczny charakter utworu Cervantesa Don Kichot wskazuje elementy świata przedstawionego, które zostały sparodiowane określa, jak ważnym elementem kultury

rycerskiej odpowiada na pytanie: czy rycerski etos jest wciąż aktualny? zauważa synkretyzm cech rycerza i świętego w konstrukcji osobowego wzoru władcy omawia charakter średniowiecznej literatury świeckiej (na podstawie utworu P. Słoty) porównuje średniowieczny savoir-vivre ze współczesnymi zasadami ogłady towarzyskiej

władcy sprawdziłby się w naszych czasach?

wymienia podstawowe cechy opowiadania

średniowiecza była religia dostrzega wspólne elementy w kreacji rycerza, władcy i świętego wyjaśnia, czemu służy przesadna fantastyka w średniowiecznych opisach życia świętych wyjaśnia cel idealizacji króla określa, na czym polega językowa specyfika tekstów średniowiecznych

VI. PO PROSTU CZŁOWIEK 1. Człowieku, jesteś

wielki! – wprowadzenie do renesansu

2. Dokąd prowadzi ciekawość – o fenomenie ludzkiego geniuszu

3. Wielcy ludzie renesansu – geniusze wszechczasów?

4. Współcześni geniusze – podziwiani czy odrzuceni?

5. Szkoda życia na smutki, więc: Carpe

charakteryzuje postaci Leonarda da Vinci i Mikołaja Kopernika na podstawie tekstów A. Klubównej i M.J. Gelba zamieszczonych w podręczniku

analizuje reakcje społeczne wobec wybitnych jednostek w oparciu o tekst S. Nasar Człowiek pięknego umyłu

rozpoznaje intencje utworu J. Kochanowskiego Do gór i lasów

analizuje i nazywa środki

dostrzega na podstawie fragmentów tekstów S. Nasar, A. Klubówny i M.J. Gelba podobieństwa i różnice w życiu zwykłych ludzi i geniuszy charakteryzuje podmiot liryczny utowrów J. Kochanowskiego omawia funkcję środków stylistycznych wymienia możliwe źródła szczęścia dla współczesnego człowieka omawia swoją hierarchię wartości ocenia zachowanie

określa w przybliżeniu ramy czasowe renesansu wymienia nazwiska głównych postaci epoki i przynajmniej jedno dzieło każdego z nich określa centrum zainteresowań najwybitniejszych przedstawicieli epoki renesansu był człowiek rozróżnia rodzaje podróży ze względu na jej cel tworzy na podstawie tekstów z podręcznika plany dnia L. da Vinci i M. Kopernika

rozpoznaje elementy charakterystyczne dla renesansu w dziełach architektonicznych i malarskich wskazuje przyczyny, które powodują, że człowiek podróżuje wyjaśnia, na czym polega uniwersalizm postaw Leonarda da Vinci i Mikołaja Kopernika wymienia nazwiska kilku współczesnych ludzi uznanych za geniuszy

diem! 6. Uroki życia w poezji

Jana Kochanowskiego 7. Co sprawia, że ludzie są

szczęśliwi? 8. Człowiek – nasz

największy skarb! 9. Dogadać się z drugim

człowiekiem – oto jest wyzwanie!

10. Najszlachetniejsze uczucie, do którego jest zdolne ludzkie serce? – o mocy przyjaźni

11. Śpieszmy się kochać ludzi...

12. Po stracie najbliższej osoby – żal ojca w Trenach Jana Kochanowskiego

13. Pocieszenie – osłoda dla strapionej duszy

14. Trwać aż do końca... 15. Spokojem silni 16. Śmierć – tylko kolejne

doświadczenie w życiu człowieka?

17. Policzmy się z liczebnikiem

18. Duży urok wiersza w tym, że ma dobry rytm i rym

stylistyczne rozpoznaje wypowiedź

prasową analizuje język

wypowiedzi prasowej określa tematykę utworu

Kochanowskiego Z Anakreonta i analizuje ten utwór

analizuje postępowanie bohaterów fragmentu Władcy Pierścieni zamieszczonego w podręczniku

analizuje wiersz J. Twardowskiego Śpieszmy się...

wymienia charakterystyczne cechy trenu

określa podmiot liryczny i rodzaj liryki w Trenach J. Kochanowskiego

analizuje listy Oskara do Pana Boga (na podstawie utworu E.E. Schmitta Oskar i pani Róża)

charakteryzuje Oskara i panią Różę (na podstawie utworu Schmitta)

analizuje Pieśń IX

bohaterów noweli Sokół analizuje intencje wypowiedzi poszczególnych postaci z fragmentu powieści M. Musierowicz zamieszczonego w podręczniku pisze opowiadanie na dowolny temat określa funkcje i charakter środków stylistycznych wyjaśnia sens maksymy: Śpieszmy się kochać ludzi – tak szybko odchodzą analizuje i interpretuje Odę X Horacego wskazuje elementy wspólne dla pieśni IX Kochanowskiego i Ody X Horacego charakteryzuje i ocenia postawy Sokratesa i jego rozmówców (na podstawie fragm. Fedona) omawia funkcję rymów w wierszu

określa cechy geniuszy, które mu imponują wskazuje dzieła Horacego jako źródło inspiracji dla Jana Kochanowskiego rozpoznaje w Pieśni świętojańskiej o sobótce opis tradycji ludowej tworzy scenariusz rozmowy wchodzi w rolę jednego z bohaterów fragmentu powieści Władca Pierścieni wskazuje te elementy biografii J. Twardowskiego, które mogą mieć znaczenie dla interpretacji utworu Śpieszmy się... wyjaśnia, na czym polega nowatowrstwo trenów Kochanowskiego wyjaśnia, na czym polega uniwersalizm trenów Kochanowskiego łączy cechy podmiotu lirycznego trenów Kochanowskiego z biografią ich autora omawia rolę, jaką w całości cyklu Trenów

wskazuje różnice i podobieństwa między wybitnymi ludźmi renesansu a współczesnymi geniuszami wskazuje w Odzie X Horacego elementy epikurejskie dostrzega w tekstach Kochanowskiego elementy epikurejskie dostrzega uniwersalizm słów z utworu Twardowskiego wskazuje podobieństwa i różnice Trenu XIX do pozostałych znanych mu utworów cyklu Trenów wskazuje te cechy pani Róży z utworu E.E. Schmitta, które umożliwiły jej porozumienie z Oskarem tworzy testamenst Oskara dostrzega związki przesłania z utworu Kochanowskiego ze stoicyzmem dostrzega charakterystyczny dla

Kochanowskiego analizuje rozmowę

Sokratesa z uczniami (na posdstawie zamieszczonego w podręczniku fragmentu Fedona)

wymienia rodzaje liczebnika

umie poprawnie odmienić liczebniki

omawia funkcję, jaką pełni w wypowiedzi liczebnik

wyodrębnia w tekście poetyckim rymy

określa rodzaj rymów rozróżnia wiersz

regularny od nieregularnego

rozpoznaje wiersz wolny

pełni Tren XIX określa sens przesłania płynącego z Pieśni IX Kochanowskiego i Ody X Horacego podaje najważniejsze fakty z życia Sokratesa rozumie sens sentencji: wiem, że nic nie wiem omawia funkcje rytmiki w wierszu wyodrębnia cząstki rytmiczne wiersza

Sokratesa sposób prowadzenia dysputy filozoficznej

VII. ZMYSŁY I DUCH 1. Zmysłami ku duszy,

czyli o myśli i sztuce ludzi w epoce baroku

2. Barokowa harmonia sprzeczności

3. Tajemnica piękna zniekształconej perły – piękno i brzydota w baroku

analizuje teksty kultury: Na toż H. Morsztyna i obraz H.B. Griena trzy etapy życia kobiety

odróżnia subiektywizm od obiektywizmu

analizuje tekst felietonu M. Piątkowskiej Grube

charakteryzuje bohaterkę Pamiętnika księżniczki

wyjaśnia pojęcie konceptu

rozpoznaje koncept w utworach

wskazuje źródło humoru w aforyzmach S.J. Leca

wyjaśnia, jak rozumie piękno

wyodrębnia elementy

wymienia typowe dla baroku dzieła sztuki

rozpoznaje cechy charakterystyczne dla sztuki barokowej

omawia, jakie jest źródło konceptu w poezji

wyjaśnia, jaką funkcję w utworze pełni koncept

pisze utwór z konceptem dostrzega różnice w

pojmowaniu kategorii piękna przez twórców barokowych i ludzi współczesnych

dostrzega różnice między barokowym i współczesnym rozumieniem bogactwa

4. Jak widzimy siebie? Jak widzą nas inni? – odwieczne problemy z akceptacją siebie

5. „Piękno” z plastiku – spojrzenie z dystansu na współczesne kanony piękna (w oparciu o fragm. Poczwarki Doroty Terakowskiej)

6. Bogactwo jako środek i cel – barok a czasy współczesne (wprowadzenie do omówienia lektury Skąpiec Moliera)

7. Jak analizować dramat? 8. Zaślepiony

bogactwem? – charakterystyka Harpagona

9. Przezorny biznesmen czy bezduszny skąpiec? – sąd nad Harpagonem

10. Żądza pieniądza jako zagrożenie dla człowieka – refleksje po lekturze Skąpca Moliera i mitu o królu Midasie

bierze udział w dyskusji na temat: czy moda jest wyznacznikiem piękna?

określa, na czym polega specyfika dramatu jako rodzaju literackiego

wskazuje we fragmencie Skąpca Moliera elementy dramatu (dialogi, monologi, didaskalia, sceny, akty)

wyodrębnia z tekstu dramatu fragmenty służące charakterystyce Harpagona

charakteryzuje tytułowego bohatera dramatu Skąpiec

analizuje zachowanie Harpagona

opowiada i analizuje mit o Midasie

bierze udział w dyskusji: czy żądza pieniądza stanowi zagrożenie dla człowieka?

wspólne dla utworu Morsztyna Na toż i obrazu Griena Trzy etapy życia kobiety

określa charakter wypowiedzi prasowej

wskazuje stereotyp jako źródło braku akceptacji swojego wyglądu ze strony bohaterki Pamiętnika księżniczki

wyjaśnia, jaką funkcję pełni ornamentyka

dostrzega i wskazuje źródło humoru w kreacji Harpagona

wymienia cechy charakteru wspólne dla Midasa i Harpagona

ocenia słuszność kary, jak spadła na Midasa

omawia rolę, jaką odgrywa piękno w życiu człowieka

określa na podstawie reprodukcji dzieł sztuki barokowe kanony piękna

zauważa dystans, jaki mieli artyści baroku do kategorii piękna

charakteryzuje świat opisany przez bohaterkę powieści Poczwarka

dostrzega różnice w kreacji światów przedstawionych w powieści Terakowskiej

pisze wypracowanie na temat współczesnych kanonów piękna

wskazuje bogactwo jako jedną z dominujących cech barokowej stylistyki

formułuje argumenty broniące i oskarżające bohatera dramatu Moliera Skąpiec

ocenia stopień szkodliwości zachowania Harpagona

wyraża swoją opinię na temat Harpagona

wyciąga wnioski z nauki

wyjaśnia na czym polega uniwersalizm postaci skąpca z dramatu Moliera

płynącej z mitu o Midasie

uzasadnia cel komicznej kreacji Harpagona

omawia zagrożenia, jakie czyhają na ludzi zaślepionych żądzą bogactwa

VIII. ROZUM I MARZENIE 1. W kręgu ideałów

oświecenia 2. Świat rozumem

stworzony na nowo 3. Podstawowe

wiadomości o zaimku 4. Zachwyt nad potęgą

rozumu 5. Ludzki umysł pod lupą

uczonych 6. Poznajemy

nieodmienne części mowy

7. Marzenia o lepszym świecie

8. Uporządkuj swoją wiedzę – notatka ułatwia życie!

9. Jak wygląda wymarzony świat? – Kandyd Woltera

10. Smutne proroctwa dla

określa tematykę i nastrój wiersza Woltera

analizuje utwór Wolera Wiersz nad nieszczęściem Lizbony

wskazuje pytania retoryczne

określa funkcje, jakie pełnią zaimki

omawia podział zaimków

rozróżnia poszczególne typy zaimków

podaje zasady odmiany zaimków

odmienia zaimki rzeczowne, przymiotne i liczebne przez przypadki

analizuje utwór A. Naruszewicza Balon

analizuje fragment tekstu Z. Pietrasińskiego zamieszczony w podręczniku

określa, jakiej sfery życia dotyczą pytania retoryczne w utworze Woltera Wiersz nad nieszczęściem Lizbony

stosuje poprawnie zaimki we własnych wypowiedziach

określa stosunek podmiotu lirycznego utworu Balon Naruszewicza do wynalazków nauki

określa kompozycję tekstu Pietrasińskiego

charakteryzuje „umysł płytki” i „umysł głęboki”

omawia funkcje poszczególnych środków stylistycznych w utworze Gałczyńskiego

charakteryzuje wyspy

podaje w przybliżeniu ramy czasowe oświecenia w Europie i w Polsce

wymienia najwybitniejszych ludzi epoki oświecenia i ich największe dzieła

analizuje związek wiersza Woltera z historycznymi wydarzeniami z Lizbony

dostrzega w wierszu Woltera odwołania do myśli baroku

wskazuje w wierszu Naruszewicza odwołania do mitologii

definiuje określenie piękny umysł w rozumieniu Pietrasińskiego

wymienia znane sobie postacie literackie, które

rozpoznaje w argumentacji podmiotu lirycznego wiersza Woltera przejawy racjonalizmu

wyjaśnia sens odwołań do mitologii i natury w wierszu Balon Naruszewicza

wyjaśnia, na czym polega utopijny charakter wizji kraju Eldorado

wskazuje różnice między utopią i antyutopią

wymienia, na podstawie powieści Orwella, charakterystyczne cechy nowomowy

współczesności 11. Poznajemy rodzaje

wypowiedzeń 12. Uczyć, bawiąc –

najlepszy sposób na edukację?

13. Czego uczą nas bajki Krasickiego?

podaje cechy poszczególnych nieodmiennych części mowy

określa, jakie funkcje pełnią w wypowiedzi poszczególne nieodmienne części mowy

omawia podziały, jakim podlegają nieodmienne części mowy

analizuje utwór Gałczyńskiego Prośba o wyspy szczęśliwe

określa adresata i nadawcę w wierszu Gałczyńskiego

określa nastrój tego wiersza

rozpoznaje w nim środki stylistyczne

omawia różne rodzaje notatek

charakteryzuje społeczność Eldorado

analizuje zachowanie Kandyda jego towarzyszy

analizuje fragment powieści Orwella Rok 1984

szczęśliwe wskazuje w utowrze

Gałczyńskiego metafory określa cel tworzenia

notatek tworzy notatkę w formie

planu, mapy myśli, wykresu i tabeli

pisze wypracowanie na temat: co mogę zrobić, żeby świat był lepszy?

przekształca zdania złożone na zdania pojedyncze i zdania pojedyncze łączy w zdania złożone

omawia podział wypowiedzeń ze względu na cel wypowiedzi

rozpoznaje rodzaj wypowiedzenia ze względu na cel wypowiedzi

dostrzega podobieństwa i różnice w bajkach Ezopa i La Fontaine’a

wyodrębnia w bajce elementy dydaktyczne i humorystyczne

odczytuje alegorie wskazuje i wyjaśnia

można określić mianem umysłu głębokiego lub umysłu płytkiego

interpretuje motyw „wysp szczęśliwych”

charakteryzuje antyutopijną wizję świata na podstawie utworu Orwella

wskazuje opisane w powieści Orwella metody inwigilacji

porównuje Rok 1984 z Kandydem

charakteryzuje bajki Krasickiego w kontekście utworów Ezopa i La Fontaine’a

wyjaśnia, na czym polega uniwersalizm bajek Krasickiego

określa rodzaje wypowiedzeń

rozróżnia wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące i wykrzyknikowe

rozumie, na czym polega dydaktyzm bajki

rozpoznaje intencje wypowiedzi

bierze udział w dyskusji: czy można skutecznie uczyć, bawiąc?

morał określa, na czym polega

nowatorstwo bajek Krasickiego