WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII NA POSZCZEGÓŁNE OCENY DLA KLASY II

1. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który ma lekceważący stosunek do przedmiotu,nie przygotowuje się do zajęć, nie przystępuje mimo zachęt do poprawy ocenniedostatecznych ze sprawdzianów, uzyskuje także oceny niedostateczne za inne zadania, nieprowadzi zeszytu, ma zaległości spowodowane opuszczaniem zajęć.

2.Wymagania Konieczne (K) na ocenę dopuszczającą

Rozdział IWiedza:Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: Unia personalna, Andegawenowie, bitwa pod Grunwaldem, I i II pokój toruński, wojnatrzynastoletnia, bitwa pod Warną, Turcy Osmańscy, Wielkie Księstwo LitewskieZna najważniejsze nazwiska- wie kim są: Jadwiga Andegaweńska, Jagiełło, Witold, PawełWłodkowic, Ulrich von Jungingen, Władysław Warneńczyk, Kazimierz Jagiellończyk, JanOlbracht, Mikołaj Kopernik, Wit Stwosz, Jan Długosz,

Uczeń przy pomocy nauczyciela lub kolegów: wymienia przykłady polskiej sztuki Średniowiecznej/ wymienia postanowienia I i II pokoju toruńskiego/ Wymienia najważniejsze przyczyny i skutki wybranych wydarzeń: Wielkiej wojny z Krzyżakami / wojny trzynastoletniej/ wystąpienia Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji/ unii polsko- litewskiej / polityki Władysława Warneńczyka / chrystianizacji Litwy /

Rozdział II Wiedza:

Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: Cywilizacje Ameryki przed Kolumbem, kolonia, karawela, busola, praca nakładcza,manufaktura, kapitalizm, renesans, humanizm, reformacja, kontrreformacja, druk, sobórtrydencki, schizma zachodnia, konkwistador, kapitalizm, Zna najważniejsze nazwiska- wie kim są: Krzysztof Kolumb, Henryk Żeglarz, Vasco daGama, Ferdynand Magellan, Marcin Luter, Jan Kalwin, Leonardo da Vinci, Michał Anioł,Rafael Santi, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Galileusz, Jan Gutenberg, Henryk VIII,Uczeń przy pomocy nauczyciela lub kolegów: charakteryzuje działalność M. Lutra i J.Kalwina,/ opisuje charakterystyczne cechy sztuki renesansowej, wymienia przykłady sztukirenesansowej / lokuje w czasie i przestrzeni odkrycia geograficzne/ Wymienia najważniejszeprzyczyny i skutki wybranych wydarzeń: odkryć geograficznych, / rozwoju kapitalizmu/rozłamu w Kościele katolickim / upowszechnienia druku/ soboru trydenckiego /

Rozdział III Wiedza:

Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: szlachta, sejmiki, demokracja szlachecka, sejm walny, wolna elekcja, konfederacjawarszawska, unia lubelska , artykuły henrykowskie, Rzeczpospolita Obojga Narodów,Zna najważniejsze nazwiska, wie kim są: Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Andrzej FryczModrzewski, Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, Stefan Batory, Henryk Walezy,

Uczeń przy pomocy nauczyciela lub kolegów: opisuje charakterystyczne cechy sztukirenesansowej, wymienia przykłady sztuki renesansowej –polskiej / Wymienia najważniejszeprzyczyny i skutki wybranych wydarzeń: wolnej elekcji/ unii lubelskiej / ostatniej wojny zKrzyżakami; wojny o Inflanty / omawia osiągnięcia piśmiennictwa polskiego.

Rozdział IV

Wiedza: Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: Monarchia absolutna, monarchia parlamentarna, Dynastia Wazów, rokosz, Kozacy, DzikiePola, potop szwedzki, sarmatyzm, Wilanów, liberum veto, barok, unia brzeska, Ugodahadziacka, odsiecz wiedeńskaZna najważniejsze nazwiska- wie kim są: Ludwik XIV, Karol I, Oliver Cromwell, WilhelmOrański, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz, Jan Karol Chodkiewicz, St.Żółkiewski, Michał Wiśniowiecki, Bohdan Chmielnicki, Jan III Sobieski, S. Czarniecki, Uczeń przy pomocy nauczyciela lub kolegów: charakteryzuje polski sarmatyzm,/ wyjaśniaspołeczno- gospodarcze i polityczne następstwa wojen XVII w./ Wymienia najważniejszeprzyczyny i skutki wybranych wydarzeń: wojen polsko- szwedzkich/ wojen z Turcją/ wojen zRosją/ powstania Chmielnickiego/ odsieczy wiedeńskiej,/ kryzysu Rzeczypospolitej w XVIIwieku,

Rozdział V WiedzaUczeń: Posiada niezbędną wiedzę dotyczącą wydarzeń z dziejów Polski i świata.Zna podstawowe pojęcia :oświecenie, klasycyzm, zasada trójpodziału władzy, zasadę umowyspołecznej, absolutyzm oświecony, Stany Zjednoczone, rewolucja francuska, Deklaracja PrawCzłowieka i Obywatela, dyktatura jakobinów, konstytucja, rewolucja przemysłowa..Zna najważniejsze nazwiska: L. Monteskiusz, J.J. Rousseau, J. Watt, Piotr I, Fryderyk IIWielki, Maria Teresa, Józef II, Katarzyna II Wielka, Ludwik, XVI, Maksymilian Robespierre,Kazimierz Pułaski, Tadeusz Kościuszko, Jerzy Waszyngton.

Uczeń przy pomocy nauczyciela lub kolegów wyjaśnia znaczenie elementarnych pojęć iterminów historycznych: porównuje reformy oświeceniowe przeprowadzone w Prusach ,Rosji, Austrii/ wymienia idee oświeceniowe / wymienia podstawowe przyczyny i skutkiwybranych zagadnień: powstania nowych potęg europejskich/ / maszyna parowa / / opisujegłówne zasady rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela/rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu- klasycyzm. / wymienia podstawowe przyczyny iskutki wybranych wydarzeń: wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych / rewolucjifrancuskiej/ dyktatury jakobinów /

Rozdział VI WiedzaUczeń: Posiada niezbędną wiedzę dotyczącą wydarzeń z dziejów Polski i świata.

Zna podstawowe pojęcia :oświecenie, klasycyzm, Wettini, Czasy saskie, Komisja EdukacjiNarodowej, I rozbiór, konfederacja barska, Sejm Wielki, konstytucja 3 maja, konfederacjatargowicka, powstanie kościuszkowskie, II i III rozbiór Polski, konstytucja, Zna najważniejsze nazwiska: Stanisław Konarski, Stanisław Leszczyński, Stanisław AugustPoniatowski, Tadeusz Rejtan, Piotr I, Fryderyk II Wielki, Maria Teresa, Józef II, KatarzynaII Wielka, August II, August III, Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, Stanisław Małachowski,Tadeusz Kościuszko, Kazimierz Pułaski, Uczeń przy pomocy nauczyciela lub kolegów wyjaśnia znaczenie elementarnych pojęć iterminów historycznych: dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego Polski / przedstawiaokoliczności powstania KEN/ wymienia podstawowe przyczyny i skutki wybranychzagadnień: unii polsko- saskiej/ ożywienia w gospodarce i kulturze w czasach saskich,/konfederacji barskiej / I rozbioru Polski / kryzysu państwa w czasach saskich./ rozpoznajecharakterystyczne cechy polskiego oświecenia/ stylu klasycyzm. / wymienia podstawoweprzyczyny i skutki wybranych wydarzeń: II i III rozbioru/ konfederacji targowickiej/powstania kościuszkowskiego/

Umiejętności- dotyczą wydarzeń, pojęć i postaci występujących we wszystkichrozdziałach.Uczeń: Potrafi określić kolejność wydarzeń, przyporządkować pojęcia i nazwiska danemuokresowi historycznemu. Nanosi daty i wydarzenia na oś czasu przy pomocy nauczyciela Lokuje wydarzenia w czasie i przestrzeni przy pomocy nauczyciela Wskazuje na mapie pod kierunkiem nauczyciela miejsca najważniejszych wydarzeń Odróżnia tekst źródłowy od narracji historyka Redaguje notatkę z danej lekcji w prostej formie- uzupełnienie tabeli ,stworzenie podpunktów…

3. Wymagania Podstawowe (P) na ocenę dostateczną

Rozdział IWiedza:Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: Unia personalna w Krewie, Andegawenowie, bitwa pod Grunwaldem, I i II pokój toruński,wojna trzynastoletnia, bitwa pod Warną, Turcy Osmańscy, sułtan, Wielkie KsięstwoLitewskie, unia w Horodle, Związek Pruski, sobór w KonstancjiZna najważniejsze nazwiska- wie kim są: Ludwik Węgierski, Jadwiga Andegaweńska,Jagiełło, Witold, Paweł Włodkowic, Ulrich von Jungingen, Władysław Warneńczyk,Kazimierz Jagiellończyk, Mikołaj Kopernik, Jan Długosz, Zawisz Czarny, Jan Hunyadi, JanBażyński, Piotr DuninZna daty: 1385 r., 1409, 1410 r., 1411 r., 1413 r., 1444r.,1453 r., 1454-66 ,

Zna podstawowe przyczyny i skutki wydarzeń: Wielkiej wojny z Krzyżakami / wojny trzynastoletniej/ wystąpienia Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji/ unii polsko- litewskiej / polityki Władysława Warneńczyka / chrystianizacji Litwy / podboju Konstantynopola przez Turków/ Uczeń ponadto: wymienia przykłady polskiej sztuki Średniowiecznej/ wymienia postanowienia I i II pokoju toruńskiego/ omawia postanowienia unii Krewie i Horodle/ omawia znaczenie armii zaciężnej w wojnie trzynastoletniej/ zna okoliczności upadku Konstantynopola

Rozdział II Wiedza:

Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: Cywilizacje Ameryki przed Kolumbem, kolonia, karawela, busola, praca nakładcza,manufaktura, kapitalizm, renesans, humanizm, reformacja, kontrreformacja, druk, sobórtrydencki, schizma zachodnia, konkwistador, złoty trójkąt, kompania handlowa, mecenas,jezuici, inkwizycja, Zna najważniejsze nazwiska- wie kim są: Krzysztof Kolumb, Henryk Żeglarz, Vasco daGama, Ferdynand Magellan, Marcin Luter, Jan Kalwin, Leonardo da Vinci, Michał Anioł,Rafael Santi, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Galileusz, Jan Gutenberg, Henryk VIII,Ignacy Loyola, Zna daty: 1492 r. , 1497 r. 1517 r., 1519 r- 21, Zna podstawowe przyczyny i skutki wydarzeń: odkryć geograficznych dla Europy i dlaCywilizacji Ameryki, / rozwoju kapitalizmu/ rozłamu w Kościele katolickim /upowszechnienia druku/ soboru trydenckiego/ wojny trzydziestoletniej

Uczeń ponadto: charakteryzuje działalność M. Lutra i J. Kalwina,/ opisuje charakterystycznecechy sztuki renesansowej, / lokuje w czasie i przestrzeni odkrycia geograficzne/ omawianajważniejsze osiągnięcia cywilizacji Ameryki/ wskazuje na mapie szlaki wyprawdalekomorskich/ wymienia najważniejsze zmiany gospodarcze spowodowane odkryciami,/prezentuje główne nurty reformacji/ omawia zasady działalności jezuitów,/ omawia reformysoboru trydenckiego

Rozdział IIIWiedza: Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: Sejm walny, sejmiki, demokracja szlachecka, szlachta średnia , szlachta zagrodowa, gołota,magnaci, kanclerz, hetman, ruch egzekucyjny, wojsko kwarciane, przywileje szlacheckie,renesans, barok, wolna elekcja, konfederacja warszawska, artykuły henrykowskie, uniarealna- lubelska, hołd pruski, układ Jagiellońsko- Habsburski, folwark, pańszczyzna, Gdańsk,Rzeczpospolita Obojga Narodów, wojsko kwarciane, piechota wybraniecka, konstytucjaNihil novi, ugoda w Sandomierzu, unia brzeska- grekokatolicyZna najważniejsze nazwiska- wie kim są: Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, HenrykWalezy, Stefan Batory, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Andrzej Frycz Modrzewski, PiotrSkarga, Stanisław Hozjusz, Jan ZamoyskiZna daty: 1493 r., 1505 r., 1515 r., 1525 r., 1569 r., 1570 r., 1572 r., 1573 r., 1596 r., Zna podstawowe przyczyny i skutki wydarzeń: unii polsko- litewskiej (realnej),/ ostatniejwojny z Krzyżakami,/ wyprawy na Moskwę- Zygmunta I, wojny o Inflanty ZygmuntaAugusta oraz Stefana Batorego,/ ruchu egzekucyjnego/ demokracji szlacheckiej,/ wolnejelekcji/ reformacji i kontrreformacji w PolsceUczeń ponadto: omawia osiągnięcia piśmiennictwa polskiego,/ rozpoznaje charakterystyczneprzykłady sztuki renesansowej i barokowej/ przedstawia zasady wolnej elekcji/ wyjaśniaznaczenie Gdańska dla wymiany handlowej, / omawia najważniejsze przywileje szlacheckie,/ Rozdział IV

Wiedza: Uczeń: Zna podstawowe pojęcia:

Monarchia absolutna, monarchia parlamentarna, Dynastia Wazów, rokosz, Kozacy, DzikiePola, potop szwedzki, sarmatyzm, Wilanów, liberum veto, rojaliści, purytanie , Kircholm,Kłuszyn, Cecora, Chocim, odsiecz Wiednia, Święta Liga, ataman, Perejasław, Andruszów,dymitriady, Zna najważniejsze nazwiska- wie kim są: Ludwik XIV, Karol I, Oliver Cromwell, WilhelmOrański, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz, Jan Karol Chodkiewicz, St.Żółkiewski, Michał Wiśniowiecki, Bohdan Chmielnicki, Jan III Sobieski, S. Czarniecki, A.Richelieu, Janusz Radziwiłł, Zna daty: 1649 r., 1679 r., 1605r., 1610 r., 1620 r., 1621 r., 1654 r., 1648 r., 1667 r., 1673 r.,1683 r., Zna podstawowe przyczyny i skutki wydarzeń: wojen polsko- szwedzkich/ wojen z Turcją/wojen z Rosją/ powstania Chmielnickiego/ odsieczy wiedeńskiej,/ kryzysu Rzeczypospolitejw XVII wieku, Uczeń ponadto: charakteryzuje polski sarmatyzm,/ wyjaśnia społeczno- gospodarcze ipolityczne następstwa wojen XVII w./ omawia pozycję społeczną i polityczną Kozaków /wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego baroku i przykłady ich dzieł,/ wymieniajedną cechę merkantylizmu/ Rozdział VWiedza:Uczeń: Zna podstawowe pojęcia: oświecenie, klasycyzm, zasada trójpodziału władzy,zasadę umowy społecznej, absolutyzm oświecony, rewolucja przemysłowa,Stany Zjednoczone, ustawa stemplowa, „bostońskie picie herbaty”, Deklaracja NiepodległościUSA, rewolucja francuska, Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Konwent Narodowy,Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, dyktatura jakobinów, konstytucja, monarchiakonstytucyjna, republika.Zna najważniejsze nazwiska i ich dokonania: L. Monteskiusz, J.J. Rousseau, J. Watt, Piotr I,Fryderyk II Wielki, Maria Teresa, Józef II, Katarzyna II Wielka, Ludwik, XVI, MaksymilianRobespierre, Kazimierz Pułaski, Tadeusz Kościuszko, Jerzy Waszyngton., Iwan GroźnyZna podstawowe przyczyny i skutki podanych wydarzeń: wojny o niepodległość StanówZjednoczonych / rewolucji francuskiej/ dyktatury jakobinów /Zna daty: 1776, 1787, 1789,1788, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795,Uczeń ponadto opisuje główne zasady rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji PrawCzłowieka i Obywatela/ rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu klasycyzm/ wyjaśniazasady funkcjonowania federacji/ ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość USA/charakteryzuje problemy społeczne we Francji/ opisuje zasady ideowe rewolucji francuskiej/omawia i porównuje reformy przeprowadzone W Rosji, Austrii i Prusach/ wskazujeomawiane zagadnienia na mapie.

Rozdział VI WiedzaUczeń: Posiada niezbędną wiedzę dotyczącą wydarzeń z dziejów Polski i świata, podajewyróżniające cechy epoki nowożytność. Niepełna wiedza, którą dysponuje uczeń pozwalamu na ogólną orientację w problemach omawianych epok i wydarzeń historycznych.Zna podstawowe pojęcia :oświecenie, klasycyzm, Czasy saskie, Komisja EdukacjiNarodowej, Szkoła Rycerska, Collegium Nobilium, Sejm Wielki, konfederacja barska,konfederacja targowicka, Uniwersał PołanieckiZna najważniejsze nazwiska i wie jaką rolę odgrywały w omawianych wydarzeniach:

Stanisław Konarski, Stanisław Leszczyński, Stanisław August Poniatowski, Tadeusz Rejtan,car Piotr I, Fryderyk II, August II Mocny, August III, , Mikołaj Repnin, Bernardo Bellottozwany Canaletto, Jakub Jasiński, Jan KilińskiZna podstawowe przyczyny i skutki podanych wydarzeń: unii polsko- saskiej/ wojnypółnocnej / ożywienia w gospodarce i kulturze w czasach saskich,/ konfederacji barskiej itargowickiej/ I, II, III rozbioru Polski / kryzysu państwa w czasach saskich./ powstaniakościuszkowskiego/zna reformy Sejmu WielkiegoZna daty: 1699, 1717, 1764,1765, 1772, 1773, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795Ponadto uczeń: porównuje reformy oświeceniowe przeprowadzone w Prusach , Rosji,Austrii/ dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego Polski w czasach saskich/ / przedstawiaokoliczności powstania KEN/ wyjaśnia okoliczności zmian położenia międzynarodowegoRzeczypospolitej w XVIII w. / wymienia reformy Sejmy Wielkiego i ocenia ich znaczenie/podaje przykłady sztuki klasycyzmu z uwzględnieniem regionu./ omawia wkład St. A.Poniatowskiego w rozwój polskiego oświecenia/ wskazuje omawiane zagadnienia na mapie.

Umiejętności- dotyczą wydarzeń, pojęć i postaci występujących we wszystkichrozdziałach.Uczeń: Potrafi określić kolejność wydarzeń, przyporządkować pojęcia i nazwiska danemuokresowi historycznemu. Nanosi daty i wydarzenia na oś czasu . Lokuje wydarzenia w czasie i przestrzeni . Wskazuje na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń historycznych. Odróżnia tekst źródłowy od narracji historyka. Potrafi ułożyć chronologiczny ciąg wydarzeń, w stopniu podstawowym wykorzystuje różne rodzaje źródeł historycznych. Wykorzystuje mapę jako źródło informacji, wypowiada własne zdania na konkretny temat. Odróżnia źródło historyczne od źródła aktowego. Redaguje notatkę z lekcji w formie rozbudowanego planu. Pod kierunkiem nauczyciela korzysta z wybranych źródeł informacji historycznej.

4.Wymagania Rozszerzające (R) na ocenę dobrą

Uczeń: Dysponuje wiedzą, która pozwala wyjaśnić główne problemy omawianych epokhistorycznych. Tworzy dłuższe ciągi chronologiczne wydarzeń. Na wybranych przykładach wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe międzywydarzeniami, zjawiskami, procesami. Na wybranych przykładach określa związki między dziejami powszechnymi, dziejamiojczystymi Polski oraz innych państw. Sprawnie chociaż nie zawsze precyzyjnie posługuje się terminologią historyczną i mapą. Rozdział I Wiedza:Uczeń: Zna pojęcia: Unia personalna w Krewie, Andegawenowie, bitwa pod Grunwaldem, I i II pokój toruński,wojna trzynastoletnia, bitwa pod Warną, Turcy Osmańscy, sułtan, janczarzy, WielkieKsięstwo Litewskie, Księstwo Moskiewskie, unia w Horodle, Związek PruskiWie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Ludwik Węgierski, Jadwiga Andegaweńska,Jagiełło, Witold, Paweł Włodkowic, Ulrich von Jungingen, Władysław Warneńczyk,

Kazimierz Jagiellończyk, Mikołaj Kopernik, Jan Ostroróg, Jan Długosz, Zawisz Czarny, JanHunyadi, Iwan IV Groźny, Wit Stwosz, Jan Bażyński, Piotr Dunin, Zna daty: 1385 r., 1410 r., 1411 r., 1413 r., 1444r.,1453 r., 1454-66 ,

Zna przyczyny i skutki wydarzeń: Wielkiej wojny z Krzyżakami / wojny trzynastoletniej/ wystąpienia Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji/ unii polsko- litewskiej / polityki Władysława Warneńczyka / chrystianizacji Litwy / podboju Konstantynopola przez Turków/ Uczeń ponadto: wymienia przykłady polskiej sztuki Średniowiecznej/ wymienia postanowienia I i II pokoju toruńskiego/ omawia postanowienia unii Krewie i Horodle,/ wie dlaczego czasy Kazimierz Jagiellończyka nazywamy Jesienią polskiego średniowiecza, / omawia znaczenie armii zaciężnej w wojnie trzynastoletniej

Rozdział II Wiedza:

Uczeń: Zna pojęcia: Cywilizacje Ameryki przed Kolumbem, kolonia, karawela, busola, praca nakładcza,manufaktura, kapitalizm, renesans, humanizm, reformacja, kontrreformacja, druk, sobórtrydencki, schizma zachodnia, konkwistador, złoty trójkąt, kompania handlowa, mecenas,jezuici, inkwizycja, nepotyzm, symonia, kościół anglikański, kalwini, luteranie, indeks ksiągzakazanych, nuncjusz, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Krzysztof Kolumb, Henryk Żeglarz, Vascoda Gama, Ferdynand Magellan, Marcin Luter, Jan Kalwin, Leonardo da Vinci, Michał Anioł,Rafael Santi, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Galileusz, Jan Gutenberg, Henryk VIII,Ignacy Loyola, Ferdynand Cortez, Francisco Pizarro, Zna daty: 1492 r. , 1497 r. 1517 r., 1519 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: odkryć geograficznych dla Europy i dla CywilizacjiAmeryki, / rozwoju kapitalizmu/ rozłamu w Kościele katolickim / upowszechnienia druku/soboru trydenckiego/ wojny trzydziestoletniejUczeń ponadto: charakteryzuje działalność M. Lutra i J. Kalwina,/ opisuje charakterystycznecechy sztuki renesansowej, / omawia działalność humanistów / lokuje w czasie i przestrzeniodkrycia geograficzne/ omawia najważniejsze osiągnięcia cywilizacji Ameryki/ wskazuje namapie szlaki wypraw dalekomorskich/ wymienia najważniejsze zmiany gospodarczespowodowane odkryciami,/ prezentuje główne nurty reformacji/ omawia zasady działalnościjezuitów,/

Rozdział IIIWiedza: Uczeń: Zna pojęcia: Sejm walny, sejmiki, demokracja szlachecka, szlachta średnia , szlachta zagrodowa, gołata,magnaci, kanclerz, hetman, ruch egzekucyjny, wojsko kwarciane, przywileje szlacheckie,renesans, barok, wolna elekcja, konfederacja warszawska, artykuły henrykowskie, uniarealna- lubelska, hołd pruski, układ Jagiellońsko- Habsburski, folwark, pańszczyzna, Gdańsk,Rzeczpospolita Obojga Narodów, wojsko kwarciane, piechota wybraniecka, konstytucjaNihil novi, ugoda w Sandomierzu, unia brzeska- grekokatolicy, arianie, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania : Zygmunt I Stary, Zygmunt II August,Henryk Walezy, Stefan Batory, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Andrzej Frycz Modrzewski,Piotr Skarga, Stanisław Hozjusz, Jan ZamoyskiZna daty: 1493 r., 1505 r., 1515 r., 1525 r., 1569 r., 1570 r., 1572 r., 1573 r., 1596 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: unii polsko- litewskiej (realnej),/ wojny z Krzyżakami,/wyprawy na Moskwę- Zygmunta I, wojny o Inflanty Zygmunta Augusta oraz Stefana

Batorego,/ ruchu egzekucyjnego/ demokracji szlacheckiej,/ wolnej elekcji/ reformacji ikontrreformacji w PolsceUczeń ponadto: omawia osiągnięcia piśmiennictwa polskiego,/ rozpoznaje charakterystyczneprzykłady sztuki renesansowej i barokowej/ przedstawia zasady wolnej elekcji/ wyjaśniaznaczenie Gdańska dla wymiany handlowej, / omawia najważniejsze przywileje szlacheckie,/ Uzasadnia dlaczego wiek XVI nazywamy złotym wiekiem/ omawia rozwój polskiegoszkolnictwa w renesansie/ omawia funkcjonowanie folwarku pańszczyźnianego,/ przedstawiaetapy kształtowania się demokracji szlacheckiej / wymienia postanowienia unii lubelskiej/ Rozdział IV

Wiedza: Uczeń: Zna pojęcia: Monarchia absolutna, monarchia parlamentarna, Dynastia Wazów, rokosz, Kozacy, DzikiePola, potop szwedzki, sarmatyzm, Wilanów, liberum veto, rojaliści, purytanie , Kircholm,Kłuszyn, Cecora, Chocim, odsiecz Wiednia, Święta Liga, ataman, Perejasław, Andruszów,dymitriady, śluby lwowskie, abdykacja, Hadziacz Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Ludwik XIV, Karol I, Oliver Cromwell,Wilhelm Orański, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz, Jan Karol Chodkiewicz,St. Żółkiewski, Jarema Wiśniowiecki, Michał Wiśniowiecki, Bohdan Chmielnicki, Jan IIISobieski, S. Czarniecki, A. Richelieu, Janusz Radziwiłł, Mikołaj Zebrzydowski, KarolGustaw, Jerzy LubomirskiZna daty: 1649 r., 1679 r., 1605r., 1610 r., 1620 r., 1621 r.,1632 r., 1654 r., 1648 r., 1649 r.1667 r., 1672 r., 1673 r.,167 r., 1683 r., 1699 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: wojen polsko- szwedzkich/ wojen z Turcją/ wojen z Rosją/powstania Chmielnickiego/ odsieczy wiedeńskiej,/ kryzysu Rzeczypospolitej w XVII wieku, /rokoszu Zebrzydowskiego/ abdykacji Jana Kazimierza / Uczeń ponadto: charakteryzuje polski sarmatyzm,/ wyjaśnia społeczno- gospodarcze ipolityczne następstwa wojen XVII w./ omawia pozycję społeczną i polityczną Kozaków /wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego baroki i przykłady ich dzieł,/ wymieniacechy merkantylizmu/ Rozdział VWiedza:Uczeń: Zna pojęcia: Stany Zjednoczone, ustawa stemplowa, „bostońskie picie herbaty”, Deklaracja NiepodległościUSA, absolutyzm oświecony, rewolucja francuska, Stany Generalne, ZgromadzenieNarodowe, Konwent Narodowy, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, dyktaturajakobinów, konstytucja, monarchia konstytucyjna, republika, racjonalizm, empiryzm, deizm,ateizm, oświecenie, klasycyzm, zasada trójpodziału władzy, zasadę umowy społecznej,.Zna najważniejsze postaci i zna ich dokonania: Tadeusz Kościuszko, Ludwik, XVI,Maksymilian Robespierre, Kazimierz Pułaski, Jerzy Waszyngton, L. Monteskiusz, J.J.Rousseau, J. Watt, I. Newton, Wolter, car Piotr I, Fryderyk II, Iwan IV GroźnyZna podstawowe przyczyny i skutki podanych wydarzeń: wojny o niepodległość StanówZjednoczonych / rewolucji francuskiej/ dyktatury jakobinów / rewolucji przemysłowej iagrarnejZna daty: 1776, 1787, 1789,1788, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795,Uczeń ponadto: wymienia idee oświeceniowe i rozpoznaje je w nauce, literaturze i sztuce/opisuje główne zasady rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka iObywatela/ wyjaśnia zasady funkcjonowania federacji/ uzasadnia oświeceniowy charakterDeklaracji niepodległości USA/ ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość USA/

charakteryzuje problemy społeczne we Francji/ opisuje zasady ideowe rewolucji francuskiej/omawia i porównuje reformy przeprowadzone u naszych sąsiadów / wskazuje omawianezagadnienia na mapie.

Rozdział VI WiedzaUczeń: Posiada niezbędną wiedzę dotyczącą wydarzeń z dziejów Polski i świata, podajewyróżniające cechy epoki nowożytność. Zna pojęcia : Czasy saskie, Komisja EdukacjiNarodowej, Szkoła Rycerska, Collegium Nobilium, Sejm Wielki, konstytucja 3 maja,konfederacja targowicka, powstanie kościuszkowskie, insurekcja, naczelnik, UniwersałPołaniecki,Zna najważniejsze postaci i zna ich dokonania. Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, StanisławMałachowski, Tadeusz Kościuszko, Ludwik, XVI, Stanisław August Poniatowski, KazimierzPułaski, Jerzy Waszyngton, Jan Kiliński, Jakub Jasiński, August II Mocny, August III, ,Mikołaj Repnin, Bernardo Bellotto zwany CanalettoZna przyczyny i skutki podanych zagadnień: unii polsko- saskiej/ wojny północnej /ożywienia w gospodarce i kulturze w czasach saskich,/ konfederacji barskiej / I rozbioruPolski / kryzysu państwa w czasach saskich.Zna daty: 1701, 1697, 1699, 1717, 1764,1765, 1772, 1773, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795Ponadto uczeń: dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego Polski w czasach saskich/wymienia idee oświeceniowe i rozpoznaje je w nauce, literaturze i sztuce / przedstawiaokoliczności powstania KEN/ wyjaśnia okoliczności zmian położenia międzynarodowegoRzeczypospolitej w XVIII w. / wymienia reformy Sejmy Wielkiego i je ocenia/ podajeprzykłady sztuki klasycyzmu z uwzględnieniem regionu./ omawia i ocenia wkład St. A.Poniatowskiego w rozwój polskiego oświecenia/ wskazuje omawiane zagadnienia na mapie.

Umiejętności- dotyczą wydarzeń, pojęć i postaci występujących we wszystkichrozdziałach.Uczeń: Potrafi określić kolejność wydarzeń, przyporządkować pojęcia i nazwiska danemuokresowi historycznemu. Nanosi daty i wydarzenia na oś czasu. Lokuje wydarzenia w czasie i przestrzeni . Wskazuje na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń historycznych. Odróżnia tekst źródłowy od narracji historyka. Potrafi ułożyć chronologiczny ciąg wydarzeń, w stopniu podstawowym wykorzystuje różne rodzaje źródeł historycznych. Wykorzystuje mapę jako źródło informacji, wypowiadawłasne zdania na konkretny temat. Odróżnia źródło historyczne od źródła aktowego.Redaguje notatkę z lekcji w formie rozbudowanego planu. Korzysta z wybranych źródełinformacji historycznej. Wykorzystuje różne rodzaje źródeł historycznych. Przedstawiawybrane zagadnienia jako proces historyczny. Dostrzega i wskazuje związki teraźniejszości zprzeszłością. Wykorzystuje mapę jako źródło historyczne, porządkuje i klasyfikuje faktywedług podanych kryteriów, bierze udział w dyskusji, prezentuje własne zdanie. Podejmujepróbę oceny postaci historycznych oraz hierarchizacji wydarzeń. Korzystając ze wskazóweknauczyciela umie dotrzeć do innych źródeł informacji historyczne niż te, które sąwykorzystywane na zajęciach. Pisze rozprawkę oraz inne teksty, wykraczające poza informacje zawarte w jednym temacie podręcznika.

.5.Wymagania Dopełniające (D) na ocenę bardzo dobrą.

Uczeń: Na wybranych przykładach wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe międzywydarzeniami, zjawiskami, procesami. Zna i rozumie pojęcia związane z poruszanąproblematyką, a także pojęcia abstrakcyjne. Na wybranych przykładach określa związki między dziejami powszechnymi, dziejamiojczystymi Polski oraz innych państw. Zna typologię źródeł historycznych oraz pojęcia iterminy dotyczące badania źródeł. Zna przeciwstawne interpretacje wydarzeń, zna i rozumierolę postaci w poszczególnych wydarzeniach i procesach, pamięta daty faktów i wydarzeń.Formułuje i uzasadnia własne opinie dotyczące przeszłości. Sprawnie posługuje sięterminologią historyczną.

Rozdział I Wiedza:Uczeń: Zna pojęcia: Unia personalna w Krewie, Andegawenowie, bitwa pod Grunwaldem, I i II pokój toruński,wojna trzynastoletnia, bitwa pod Warną, Turcy Osmańscy, sułtan, janczarzy, WielkieKsięstwo Litewskie, Księstwo Moskiewskie, unia w Horodle, Związek Pruski, Trzeci Rzym, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Ludwik Węgierski, Jadwiga Andegaweńska,Jagiełło, Witold, Paweł Włodkowic, Ulrich von Jungingen, Władysław Warneńczyk,Kazimierz Jagiellończyk, Mikołaj Kopernik, Jan Ostroróg, Jan Długosz, Zawisz Czarny, JanHunyady, Iwan IV Groźny, Wit Stwosz, Jan Bażyński, Piotr Dunin, Jan Hus, Zna daty: 1385 r., 1410 r., 1411 r., 1413 r., 1444r.,1453 r., 1454-66 ,

Zna przyczyny i skutki wydarzeń: omawia okoliczności wstąpienia na tron Ludwika Węgierskiego,/ Wielkiej wojny z Krzyżakami / wojny trzynastoletniej/ wystąpienia Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji/ unii polsko- litewskiej / polityki Władysława Warneńczyka / chrystianizacji Litwy / podboju Konstantynopola przez Turków/ Uczeń ponadto: wymienia przykłady polskiej sztuki Średniowiecznej/ wymienia postanowienia I i II pokoju toruńskiego/ omawia postanowienia unii Krewie i Horodle,/ wie dlaczego czasy Kazimierz Jagiellończyka nazywamy Jesienią polskiego średniowiecza, / omawia znaczenie armii zaciężnej w wojnie trzynastoletniej/ omawia okoliczności wstąpienia na tron Ludwika Węgierskiego/ charakteryzuje sytuację Polski i Litwy w II poł. XIV w., / omawia przebieg działań wojennych z Krzyżakami / ocenia postać Jadwigi, działania Jagiełły, Pawła Włodkowica, / charakteryzuje nowe techniki wojenne w XV w., /omawia rozwój imperium osmańskiego,/

Rozdział II Wiedza:

Uczeń: Zna pojęcia: Cywilizacje Ameryki przed Kolumbem, kolonia, karawela, busola, praca nakładcza,manufaktura, kapitalizm, renesans, humanizm, reformacja, kontrreformacja, druk, sobórtrydencki, schizma zachodnia, konkwistador, złoty trójkąt, kompania handlowa, mecenas,jezuici, inkwizycja, nepotyzm, symonia, kościół anglikański, kalwini, luteranie, indeks ksiągzakazanych, nuncjusz, dualizm gospodarczy Europy, weksle, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Krzysztof Kolumb, Henryk Żeglarz, Vascoda Gama, Ferdynand Magellan, Marcin Luter, Jan Kalwin, Leonardo da Vinci, Michał Anioł,

Rafael Santi, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Galileusz, Jan Gutenberg, Henryk VIII,Ignacy Loyola, Ferdynand Cortez, Francisco Pizarro, Amerigo Vespucci,Zna daty: 1487, 1492 r. , 1497 r. 1517 r., 1519 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: odkryć geograficznych dla Europy i dla CywilizacjiAmeryki, / rozwoju kapitalizmu/ rozłamu w Kościele katolickim / upowszechnienia druku/soboru trydenckiego/ wojny trzydziestoletniejUczeń ponadto: charakteryzuje działalność M. Lutra i J. Kalwina,/ opisuje charakterystycznecechy sztuki renesansowej, / omawia działalność humanistów / lokuje w czasie i przestrzeniodkrycia geograficzne/ omawia najważniejsze osiągnięcia cywilizacji Ameryki/ wskazuje namapie szlaki wypraw dalekomorskich/ wymienia najważniejsze zmiany gospodarczespowodowane odkryciami,/ prezentuje główne nurty reformacji/ omawia zasady działalnościjezuitów,/ kolonizacji Hiszpanii i Portugalii- traktat w Tordesilas,/

Rozdział IIIWiedza: Uczeń: Zna pojęcia: Sejm walny, sejmiki, demokracja szlachecka, szlachta średnia , szlachta zagrodowa, gołota,magnaci, kanclerz, hetman, ruch egzekucyjny, wojsko kwarciane, przywileje szlacheckie,renesans, barok, wolna elekcja, konfederacja warszawska, artykuły henrykowskie, uniarealna- lubelska, hołd pruski, układ Jagiellońsko- Habsburski, folwark, pańszczyzna, Gdańsk,Rzeczpospolita Obojga Narodów, wojsko kwarciane, piechota wybraniecka, konstytucjaNihil novi, ugoda w Sandomierzu, unia brzeska- grekokatolicy, arianie, pacta conventa, ruchegzekucyjny, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania : Zygmunt I Stary, Zygmunt II August,Henryk Walezy, Stefan Batory, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Andrzej Frycz Modrzewski,Piotr Skarga, Stanisław Hozjusz, Jan ZamoyskiZna daty: 1493 r., 1505 r., 1515 r., 1525 r., 1569 r., 1570 r., 1572 r., 1573 r., 1596 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: unii polsko- litewskiej (realnej),/ wojny z Krzyżakami,/wyprawy na Moskwę- Zygmunta I, wojny o Inflanty Zygmunta Augusta oraz StefanaBatorego,/ ruchu egzekucyjnego/ demokracji szlacheckiej,/ wolnej elekcji/ reformacji ikontrreformacji w Polsce/ Uczeń ponadto: omawia osiągnięcia piśmiennictwa polskiego,/ rozpoznaje charakterystyczneprzykłady sztuki renesansowej i barokowej/ przedstawia zasady wolnej elekcji/ wyjaśniaznaczenie Gdańska dla wymiany handlowej, / omawia najważniejsze przywileje szlacheckie,/ Uzasadnia dlaczego wiek XVI nazywamy złotym wiekiem/ omawia rozwój polskiegoszkolnictwa w renesansie/ omawia funkcjonowanie folwarku pańszczyźnianego,/ przedstawiaetapy kształtowania się demokracji szlacheckiej / wymienia postanowienia unii lubelskiej/ omawia pozycję gospodarczą i polityczną szlachty polskiej,/ omawia przebieg sejmu walnegoi sejmików,/ omawia działalność królowej Bony,/ przedstawia postanowienia ugodysandomierskiej i konfederacji warszawskiej, /

Rozdział IV

Wiedza: Uczeń: Zna pojęcia: Monarchia absolutna, monarchia parlamentarna, Dynastia Wazów, rokosz, Kozacy, DzikiePola, potop szwedzki, sarmatyzm, Wilanów, liberum veto, rojaliści, purytanie , Kircholm,Kłuszyn, Cecora, Chocim, odsiecz Wiednia, Święta Liga, ataman, Perejasław, Andruszów,dymitriady, śluby lwowskie, abdykacja, Hadziacz

Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Ludwik XIV, Karol I, Oliver Cromwell,Wilhelm Orański, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz, Jan Karol Chodkiewicz,St. Żółkiewski, Jarema Wiśniowiecki, Michał Wiśniowiecki, Bohdan Chmielnicki, Jan IIISobieski, S. Czarniecki, A. Richelieu, Janusz Radziwiłł, Mikołaj Zebrzydowski, KarolGustaw, Jerzy LubomirskiZna daty: 1649 r., 1679 r., 1605r., 1610 r., 1620 r., 1621 r.,1632 r., 1654 r., 1648 r., 1649 r.1667 r., 1672 r., 1673 r.,167 r., 1683 r., 1699 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: wojen polsko- szwedzkich/ wojen z Turcją/ wojen z Rosją/powstania Chmielnickiego/ odsieczy wiedeńskiej,/ kryzysu Rzeczypospolitej w XVII wieku, /rokoszu Zebrzydowskiego/ abdykacji Jana Kazimierza / Umowy w Perejasławiu,/ ugody wHadziaczu / Uczeń ponadto: charakteryzuje polski sarmatyzm,/ wyjaśnia społeczno- gospodarcze ipolityczne następstwa wojen XVII w./ omawia pozycję społeczną i polityczną Kozaków /wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego baroki i przykłady ich dzieł,/ wymieniacechy merkantylizmu/ charakteryzuje rozwój kultury i sztuki za panowania Ludwika XIV/ ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną Zygmunta III,/ przedstawia sytuację militarnąRzeczypospolitej,/ wyjaśnia znaczenie traktatów welawsko- bydgoskich,/ ocenia znaczeniezastosowania liberum veto w celu zerwania sejmu,/ opisuje strój polskiej szlachty/ omawiaprzebieg bitew stoczonych w XVII w./

Rozdział V Wiedza:Uczeń: Zna pojęcia: Stany Zjednoczone, ustawa stemplowa, „bostońskie picie herbaty”, Deklaracja NiepodległościUSA, rewolucja francuska, Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Konwent Narodowy,Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, dyktatura jakobinów, konstytucja, monarchiakonstytucyjna, republika, bitwa pod Saratogą, bitwa pod Yorktown, kolonie angielskie,rojaliści, Bastylia, kontrrewolucja, Trybunał Rewolucyjny, racjonalizm, empiryzm, deizm,ateizm, oświecenie, klasycyzm, zasada trójpodziału władzy, umowy społecznej„ koncertpięciu mocarstw”Wie jaką rolę odgrywały w omawianych wydarzeniach podane postaci (ocenia ichdziałania): Tadeusz Kościuszko, Ludwik, XVI, Maksymilian Robespierre, G. Danton,Kazimierz Pułaski, Jerzy Waszyngton, L. Monteskiusz, J.J. Rousseau, J. Watt, I. Newton,Wolter, car Piotr I, Fryderyk II, Katarzyna II, B. Franklin, T. JeffersonZna przyczyny i skutki podanych wydarzeń: wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych /rewolucji francuskiej/ dyktatury jakobinów / powstania nowych potęg europejskich/ rewolucjiprzemysłowej i agrarnejZna daty: 1776, 1787, 1789,1788, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795,Uczeń ponadto: porównuje reformy oświeceniowe przeprowadzone w Prusach , Rosji,Austrii/ opisuje główne zasady rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka iObywatela/ wyjaśnia zasady funkcjonowania federacji/ uzasadnia oświeceniowy charakterDeklaracji niepodległości USA/ ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość USA/ oceniazasługi J. Waszyngtona/ analizuje sytuacje kolonii angielskich / charakteryzuje problemyspołeczne we Francji/ opisuje zasady ideowe rewolucji francuskiej/ocenia reformyKonstytuanty i postawę Ludwika XIV/ omawia etapy rewolucji/ Uzasadnia oświeceniowycharakter konstytucji amerykańskiej, francuskiej i konstytucji 3 maja / wskazuje omawianezagadnienia na mapie.

Rozdział VIWiedzaUczeń: Posiada niezbędną wiedzę dotyczącą wydarzeń z dziejów Polski i świata, podajewyróżniające cechy epoki nowożytność. Zna pojęcia : Czasy saskie, Komisja EdukacjiNarodowej, Szkoła Rycerska, Collegium Nobilium, Order Orła Białego, Wettini, wojnapółnocna, sejm pacyfikacyjny, prawa kardynalne, innowierca, Biblioteka Załuskich, JulianUrsyn Niemcewicz.Wie jaką rolę odgrywały w omawianych wydarzeniach podane postaci (ocenia ichdziałania): Stanisław Konarski, Stanisław Leszczyński, Stanisław August Poniatowski,Tadeusz Rejtan, car Piotr I, Fryderyk II, August II Mocny, August III, , Mikołaj Repnin,Bernardo Bellotto zwany Canaletto, Józef Pułaski, Adam Naruszewicz, WojciechBogusławski, M. Bacciarelli, Zna przyczyny i skutki podanych zagadnień: / unii polsko- saskiej/ wojny północnej /ożywienia w gospodarce i kulturze w czasach saskich,/ konfederacji barskiej / I , II i IIIrozbioru Polski / kryzysu państwa w czasach saskich/ powstania kościuszkowskiego/ SejmuWielkiegoZna daty: 1701, 1697, 1699, 1717, 1764,1765, 1772, 1773, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795Ponadto uczeń: rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia, stylu klasycyzm/dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego Polski w czasach saskich/ wymienia ideeoświeceniowe i rozpoznaje je w nauce, literaturze i sztuce / przedstawia okolicznościpowstania KEN/ wyjaśnia okoliczności zmian położenia międzynarodowegoRzeczypospolitej w XVIII w. / wymienia reformy Sejmy Wielkiego i ocenia ich znaczenie/podaje przykłady sztuki klasycyzmu z uwzględnieniem regionu./ ocenia wkład St. A.Poniatowskiego w rozwój polskiego oświecenia/ porównuje klasycyzm z innymi kierunkamiartystycznymi/ analizuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Wettinów/ charakteryzujeprzyczyny wzrostu nietolerancji religijnej/ omawia reformy sejmu konwokacyjnego/ omawiareformy w szkolnictwie w Rzeczypospolitej/ charakteryzuje rozwój gospodarczy na ziemiachpolskich/ wskazuje omawiane zagadnienia na mapie./ rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzneprzyczyny upadku Polski/ charakteryzuje stronnictwa Sejmu Wielkiego / omawia rolę tradycjizwiązanej z Orderem Virtuti Militarii

Umiejętności- dotyczą wydarzeń, pojęć i postaci występujących we wszystkichrozdziałach.Uczeń: Potrafi określić kolejność wydarzeń, przyporządkować pojęcia i nazwiska danemuokresowi historycznemu.Nanosi daty i wydarzenia na oś czasu. Lokuje wydarzenia w czasie i przestrzeni .Wskazuje na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń historycznych.Odróżnia tekst źródłowy od narracji historyka. Samodzielnie interpretuje tekst źródłowy,prawidłowo posługuje się pojęciami historycznymi.Potrafi ułożyć chronologiczny ciąg wydarzeń, w stopniu podstawowym wykorzystuje różne rodzaje źródeł historycznych. Wykorzystuje mapę jako źródło informacji, wypowiada własne zdania na konkretny temat.Odróżnia źródło historyczne od źródła aktowego. Redaguje notatkę z lekcji w formie

rozbudowanego planu. Korzysta z wybranych źródeł informacji historycznej. Wykorzystujeróżne rodzaje źródeł historycznych.Przedstawia wybrane zagadnienia jako proces historyczny. Dostrzega i wskazuje związkiteraźniejszości z przeszłością. Wykorzystuje mapę jako źródło historyczne, porządkuje iklasyfikuje fakty według podanych kryteriów, bierze udział w dyskusji, prezentuje własnezdanie. Podejmuje próbę oceny postaci historycznych oraz hierarchizacji wydarzeń. W sposóbprzemyślany przedstawia zagadnienia historyczne, samodzielnie tworzy definicje i formułujepojęcia, opinie, sądy, oceny, uzasadniając je. Pisze rozprawkę oraz inne teksty, wykraczające poza informacje zawarte w jednym dziale,tworzy prezentacje , przygotowuje projekty. Samodzielnie zdobywa informacje historyczne zróżnych źródeł. Wykorzystuje wiedzę historyczną do interpretacji zjawisk współczesnych.Uczestniczy w konkursach historycznych.

6. Wymagania Wykraczające (W) na ocenę celującąUczeń: Uczeń spełnia wymagania dopełniające, a ponadto niektóre z poniższych:Umie wykorzystać swą wiedzę faktograficzną by w przemyślany sposób przedstawiać dane zagadnienia jako proces historyczny zarówno w obrębie jednej epoki jak i na przestrzeni kilkuepok, analizuje przyczyny i następstwa wydarzeń, krytycznie ocenia źródła historyczne.Przedstawiane przez siebie wydarzenia umieszcza w szerokim kontekście historycznym.Jego wiedza znacznie wykracza poza program.Na wybranych przykładach wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe między wydarzeniami,zjawiskami, procesami. Zna i rozumie pojęcia związane z poruszaną problematyką, a takżepojęcia abstrakcyjne.Na wybranych przykładach określa związki między dziejami powszechnymi, dziejamiojczystymi Polski oraz innych państw. Zna typologię źródeł historycznych oraz pojęcia iterminy dotyczące badania źródeł. Zna przeciwstawne interpretacje wydarzeń, zna i rozumierolę postaci w poszczególnych wydarzeniach i procesach, pamięta daty faktów i wydarzeń.Formułuje i uzasadnia własne opinie dotyczące przeszłości. Sprawnie posługuje sięterminologią historyczną.

Rozdział I Wiedza:Uczeń: Zna pojęcia: Unia personalna w Krewie, Andegawenowie, bitwa pod Grunwaldem, I i II pokój toruński,wojna trzynastoletnia, bitwa pod Warną, Turcy Osmańscy, sułtan, janczarzy, WielkieKsięstwo Litewskie, Księstwo Moskiewskie, unia w Horodle, Związek Pruski, Trzeci Rzym, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Ludwik Węgierski, Jadwiga Andegaweńska,Jagiełło, Witold, Paweł Włodkowic, Ulrich von Jungingen, Władysław Warneńczyk,Kazimierz Jagiellończyk, Mikołaj Kopernik, Jan Ostroróg, Jan Długosz, Zawisz Czarny, JanHunyady, Iwan IV Groźny, Wit Stwosz, Jan Bażyński, Piotr Dunin, Jan Hus, Zna daty: 1385 r., 1410 r., 1411 r., 1413 r., 1444r.,1453 r., 1454-66 ,

Zna przyczyny i skutki wydarzeń: omawia okoliczności wstąpienia na tron Ludwika Węgierskiego,/ Wielkiej wojny z Krzyżakami / wojny trzynastoletniej/ wystąpienia Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji/ unii polsko- litewskiej / polityki Władysława Warneńczyka / chrystianizacji Litwy / podboju Konstantynopola przez Turków/ epidemii czarnej śmierci,/ Uczeń ponadto: wymienia przykłady polskiej sztuki Średniowiecznej/ wymienia postanowienia I i II pokoju toruńskiego/ omawia postanowienia unii Krewie i Horodle,/ wie dlaczego czasy Kazimierz Jagiellończyka nazywamy Jesienią polskiego średniowiecza, /

omawia znaczenie armii zaciężnej w wojnie trzynastoletniej/ omawia okoliczności wstąpienia na tron Ludwika Węgierskiego/ charakteryzuje sytuację Polski i Litwy w II poł. XIV w., / omawia przebieg działań wojennych z Krzyżakami / ocenia postać Jadwigi, działania Jagiełły, Pawła Włodkowica, / charakteryzuje nowe techniki wojenne w XV w., /omawia rozwój imperium osmańskiego,/ analizuje obraz Jana Matejki- Bitwa pod Grunwaldem,/ omawia działania średniowiecznych szpiegów,/

Rozdział II Wiedza:

Uczeń: Zna pojęcia: Cywilizacje Ameryki przed Kolumbem, kolonia, karawela, busola, praca nakładcza,manufaktura, kapitalizm, renesans, humanizm, reformacja, kontrreformacja, druk, sobórtrydencki, schizma zachodnia, konkwistador, złoty trójkąt, kompania handlowa, mecenas,jezuici, inkwizycja, nepotyzm, symonia, kościół anglikański, kalwini, luteranie, indeks ksiągzakazanych, nuncjusz, dualizm gospodarczy Europy, weksle, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Krzysztof Kolumb, Henryk Żeglarz, Vascoda Gama, Ferdynand Magellan, Marcin Luter, Jan Kalwin, Leonardo da Vinci, Michał Anioł,Rafael Santi, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Galileusz, Jan Gutenberg, Henryk VIII,Ignacy Loyola, Ferdynand Cortez, Francisco Pizarro, Amerigo Vespucci,Zna daty: 1492 r. , 1497 r. 1517 r., 1519 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: odkryć geograficznych dla Europy i dla CywilizacjiAmeryki, / rozwoju kapitalizmu/ rozłamu w Kościele katolickim / upowszechnienia druku/soboru trydenckiego/ wojny trzydziestoletniejUczeń ponadto: charakteryzuje działalność M. Lutra i J. Kalwina,/ opisuje charakterystycznecechy sztuki renesansowej, / omawia działalność humanistów / lokuje w czasie i przestrzeniodkrycia geograficzne/ omawia najważniejsze osiągnięcia cywilizacji Ameryki/ wskazuje namapie szlaki wypraw dalekomorskich/ wymienia najważniejsze zmiany gospodarczespowodowane odkryciami,/ prezentuje główne nurty reformacji/ omawia zasady działalnościjezuitów,/ kolonizacji Hiszpanii i Portugali- traktat w Tordesilas,/

Rozdział IIIWiedza: Uczeń: Zna pojęcia: Sejm walny, sejmiki, demokracja szlachecka, szlachta średnia , szlachta zagrodowa, gołata,magnaci, kanclerz, hetman, ruch egzekucyjny, wojsko kwarciane, przywileje szlacheckie,renesans, barok, wolna elekcja, konfederacja warszawska, artykuły henrykowskie, uniarealna- lubelska, hołd pruski, układ Jagiellońsko- Habsburski, folwark, pańszczyzna, Gdańsk,Rzeczpospolita Obojga Narodów, wojsko kwarciane, piechota wybraniecka, konstytucjaNihil novi, ugoda w Sandomierzu, unia brzeska- grekokatolicy, arianie, pacta conventa, Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania : Zygmunt I Stary, Zygmunt II August,Henryk Walezy, Stefan Batory, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Andrzej Frycz Modrzewski,Piotr Skarga, Stanisław Hozjusz, Jan ZamoyskiZna daty: 1493 r., 1505 r., 1515 r., 1525 r., 1569 r., 1570 r., 1572 r., 1573 r., 1596 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: unii polsko- litewskiej (realnej),/ wojny z Krzyżakami,/wyprawy na Moskwę- Zygmunta I, wojny o Inflanty Zygmunta Augusta oraz StefanaBatorego,/ ruchu egzekucyjnego/ demokracji szlacheckiej,/ wolnej elekcji/ reformacji ikontrreformacji w Polsce/ Uczeń ponadto: omawia osiągnięcia piśmiennictwa polskiego,/ rozpoznaje charakterystyczneprzykłady sztuki renesansowej i barokowej/ przedstawia zasady wolnej elekcji/ wyjaśniaznaczenie Gdańska dla wymiany handlowej, / omawia najważniejsze przywileje szlacheckie,/

Uzasadnia dlaczego wiek XVI nazywamy złotym wiekiem/ omawia rozwój polskiegoszkolnictwa w renesansie/ omawia funkcjonowanie folwarku pańszczyźnianego,/ przedstawiaetapy kształtowania się demokracji szlacheckiej / wymienia postanowienia unii lubelskiej/ omawia pozycję gospodarczą i polityczną szlachty polskiej,/ omawia przebieg sejmu walnegoi sejmików,/ omawia działalność królowej Bony,/ przedstawia postanowienia ugodysandomierskiej i konfederacji warszawskiej, /

Rozdział IV

Wiedza: Uczeń: Zna pojęcia: Monarchia absolutna, monarchia parlamentarna, Dynastia Wazów, rokosz, Kozacy, DzikiePola, potop szwedzki, sarmatyzm, Wilanów, liberum veto, rojaliści, purytanie , Kircholm,Kłuszyn, Cecora, Chocim, odsiecz Wiednia, Święta Liga, ataman, Perejasław, Andruszów,dymitriady, śluby lwowskie, abdykacja, Hadziacz Wie kim są podane postaci i zna ich dokonania: Ludwik XIV, Karol I, Oliver Cromwell,Wilhelm Orański, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz, Jan Karol Chodkiewicz,St. Żółkiewski, Jarema Wiśniowiecki, Michał Wiśniowiecki, Bohdan Chmielnicki, Jan IIISobieski, S. Czarniecki, A. Richelieu, Janusz Radziwiłł, Mikołaj Zebrzydowski, KarolGustaw, Jerzy LubomirskiZna daty: 1649 r., 1679 r., 1605r., 1610 r., 1620 r., 1621 r.,1632 r., 1654 r., 1648 r., 1649 r.1667 r., 1672 r., 1673 r.,167 r., 1683 r., 1699 r., Zna przyczyny i skutki wydarzeń: wojen polsko- szwedzkich/ wojen z Turcją/ wojen z Rosją/powstania Chmielnickiego/ odsieczy wiedeńskiej,/ kryzysu Rzeczypospolitej w XVII wieku, /rokoszu Zebrzydowskiego/ abdykacji Jana Kazimierza / Umowy w Perejasławiu,/ ugody wHadziaczu / Uczeń ponadto: charakteryzuje polski sarmatyzm,/ wyjaśnia społeczno- gospodarcze ipolityczne następstwa wojen XVII w./ omawia pozycję społeczną i polityczną Kozaków /wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego baroki i przykłady ich dzieł,/ wymieniacechy merkantylizmu/ charakteryzuje rozwój kultury i sztuki za panowania Ludwika XIV/ ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną Zygmunta III,/ przedstawia sytuację militarnąRzeczypospolitej,/ wyjaśnia znaczenie traktatów welawsko- bydgoskich,/ ocenia znaczeniezastosowania liberum veto w celu zerwania sejmu,/ opisuje strój polskiej szlachty/ omawiaprzebieg bitew stoczonych w XVII w./ omawia przygotowania armii polskiej do wyprawypod Wiedeń Rozdział VWiedza:Uczeń: Zna pojęcia: Stany Zjednoczone, ustawa stemplowa, „bostońskie picie herbaty”, Deklaracja NiepodległościUSA, rewolucja francuska, Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Konwent Narodowy,Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, dyktatura jakobinów, konstytucja, monarchiakonstytucyjna, republika, bitwa pod Saratogą, bitwa pod Yorktown, kolonie angielskie,rojaliści, Bastylia, kontrrewolucja, racjonalizm, empiryzm, deizm, ateizm, zasada trójpodziałuwładzy i umowy społecznej, „ koncert pięciu mocarstw”, MarsyliankaWie jaką rolę odgrywały w omawianych wydarzeniach podane postaci (ocenia ich działania):Tadeusz Kościuszko, Ludwik, XVI, Maksymilian Robespierre, G. Danton, KazimierzPułaski, Jerzy Waszyngton, J. Watt, I. Newton, Wolter, car Piotr I, Fryderyk II, B. Franklin,T. Jefferson

Zna przyczyny i skutki podanych wydarzeń: powstania i rozwoju nowych potęgeuropejskich / wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych / rewolucji francuskiej/dyktatury jakobinów/ rewolucji przemysłowej i agrarnej/ Zna daty: 1776, 1787, 1789,1788, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795,Uczeń ponadto: powstania nowych potęg europejskich / opisuje główne zasady rewolucjifrancuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela/ rozpoznaje charakterystycznecechy polskiego oświecenia, stylu klasycyzm/ wyjaśnia zasady funkcjonowania federacji/uzasadnia oświeceniowy charakter Deklaracji niepodległości USA/ ocenia wkład Polaków wwalkę o niepodległość USA/ ocenia zasługi J. Waszyngtona/ analizuje sytuacje koloniiangielskich / charakteryzuje problemy społeczne we Francji/ opisuje zasady ideowe rewolucjifrancuskiej/ocenia reformy Konstytuanty i postawę Ludwika XIV/ omawia etapy rewolucji/Uzasadnia oświeceniowy charakter konstytucji amerykańskiej, francuskiej i konstytucji 3maja / wskazuje omawiane zagadnienia na mapie/ charakteryzuje politykę W. Brytanii wobeckolonii angielskich/ omawia symbolikę Flagi USA oraz Francji Rozdział VI WiedzaUczeń: Posiada niezbędną wiedzę dotyczącą wydarzeń z dziejów Polski i świata, podajewyróżniające cechy epoki nowożytność. Zna pojęcia :oświecenie, klasycyzm, Czasy saskie,Komisja Edukacji Narodowej, Szkoła Rycerska, Collegium Nobillium, Order Orła Białego,Wettini, wojna północna, sejm pacyfikacyjny, prawa kardynalne, innowierca, BibliotekaZałuskich, konfederacja barska, konfederacja targowicka, powstanie kościuszkowskie, SejmWielkiWie jaką rolę odgrywały w omawianych wydarzeniach podane postaci (ocenia ich działania): Stanisław Konarski, Stanisław Leszczyński, Stanisław August Poniatowski, Tadeusz Rejtan,August II Mocny, August III, , Mikołaj Repnin, Bernardo Bellotto zwany Canaletto, JózefPułaski, Adam Naruszewicz, Wojciech Bogusławski, M. Bacciarelli, Julian UrsynNiemcewicz,Zna przyczyny i skutki podanych zagadnień: powstania nowych potęg europejskich/ uniipolsko- saskiej/ wojny północnej / ożywienia w gospodarce i kulturze w czasach saskich,/konfederacji barskiej i targowickiej/ I, II i III rozbioru Polski / kryzysu państwa w czasachsaskich/ Zna daty: 1701, 1697, 1699, 1717, 1764,1765, 1772, 1773, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795Ponadto uczeń: rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Polski/ charakteryzujestronnictwa Sejmu Wielkiego / omawia rolę tradycji związanej z Orderem Virtuti Militarii/dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego Polski w czasach saskich/ wymienia ideeoświeceniowe i rozpoznaje je w nauce, literaturze i sztuce / przedstawia okolicznościpowstania KEN/ wyjaśnia okoliczności zmian położenia międzynarodowegoRzeczypospolitej w XVIII w. / wymienia reformy Sejmy Wielkiego i ocenia ich znaczenie/podaje przykłady sztuki klasycyzmu z uwzględnieniem regionu./ ocenia wkład St. A.Poniatowskiego w rozwój polskiego oświecenia/ porównuje klasycyzm z innymi kierunkamiartystycznymi/ analizuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Wettinów/ charakteryzujeprzyczyny wzrostu nietolerancji religijnej/ omawia reformy sejmu konwokacyjnego/ omawiareformy w szkolnictwie w Rzeczypospolitej/ charakteryzuje rozwój gospodarczy na ziemiachpolskich/ charakteryzuje stanowisko państw europejskich wobec I rozbioru/ ocenia dziełaCanaletta Umiejętności- dotyczą wydarzeń, pojęć i postaci występujących we wszystkichrozdziałach.Uczeń: Dobiera odpowiedni tekst źródłowy do uzasadnienia swojej wypowiedzi.

Potrafi samodzielnie wyciągać wnioski z materiałów źródłowych. Potrafi wykorzystaćmateriały źródłowe oraz literaturę przedmiotu do zbadania i omówienia wybranegozagadnienia . W ciągu semestru przeczyta co najmniej trzy lektury dotyczące różnychzagadnień. Aktywny podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Bierze udział w konkursachprzedmiotowych i osiąga sukcesy. Współuczestniczy w prowadzeniu zajęć lekcyjnych.Pisze recenzję ksiązki popularnonaukowej lub innego tekstu kultury.Dokumentuje wybrane przejawy dziejów lokalnych i regionalnychWykorzystuje mapę jako źródło informacji, wypowiada własne zdania na konkretny temat.Odróżnia źródło historyczne od źródła aktowego. Redaguje notatkę z lekcji w formie rozbudowanej. Dostrzega i wskazuje związki teraźniejszości z przeszłością. Wykorzystuje mapę jako źródłohistoryczne, porządkuje i klasyfikuje fakty według podanych kryteriów, bierze udział wdyskusji, prezentuje własne zdanie. Podejmuje próbę oceny postaci historycznych orazhierarchizacji wydarzeń. W sposób przemyślany przedstawia zagadnienia historyczne,samodzielnie tworzy definicje i formułuje pojęcia, opinie, sądy, oceny, uzasadniając je.Pisze rozprawkę oraz inne teksty, wykraczające poza informacje zawarte w jednym dziale,tworzy prezentacje , przygotowuje projekty. Samodzielnie zdobywa informacje historyczne zróżnych źródeł. Wykorzystuje wiedzę historyczną do interpretacji zjawisk współczesnych.