Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu ... · „Projekt współfinansowany ze...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Elżbieta Dyląg

Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu 713[08].Z5.01 Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: mgr inż. Ryszard Plantos mgr inż. Wiesław Wyderka Opracowanie redakcyjne: inż. Danuta Frankiewicz Konsultacja: inż. Danuta Frankiewicz mgr inż. Teresa Sagan

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z5.01 Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu montera izolacji budowlanych. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Materiał nauczania 8

4.8. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej związane z wykonywaniem izolacji antykorozyjnych

8

4.1.1. Materiał nauczania 8 4.1.2. Pytania sprawdzające 9 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 11

4.2. Zasady organizacji stanowiska pracy do wykonywania powłok antykorozyjnych

12


4.3. Właściwości materiałów do izolacji antykorozyjnych 14 4.3.1. Materiał nauczania 14 4.3.2. Pytania sprawdzające 18 4.3.3. Ćwiczenia 18 4.3.4. Sprawdzian postępów 20

4.4. Powłoki antykorozyjne 21 4.4.1. Materiał nauczania 21 4.4.2. Pytania sprawdzające 22 4.4.3. Ćwiczenia 23 4.4.4. Sprawdzian postępów 24

4.5. Przygotowanie powierzchni metalowych pod powłoki antykorozyjne 25 4.5.1. Materiał nauczania 25 4.5.2. Pytania sprawdzające 30 4.5.3. Ćwiczenia 31 4.5.4. Sprawdzian postępów 33

4.6. Zasady ręcznego nanoszenia powłok antykorozyjnych 34 4.6.1. Materiał nauczania 34 4.6.2. Pytania sprawdzające 35 4.6.3. Ćwiczenia 35 4.6.4. Sprawdzian postępów 37

4.7. Zasady mechanicznego nanoszenia powłok antykorozyjnych 38 4.7.1. Materiał nauczania 38 4.7.2. Pytania sprawdzające 43 4.7.3. Ćwiczenia 43 4.7.4. Sprawdzian postępów 44

4.8. Obsługa maszyn i urządzeń stosowanych podczas nanoszenia powłok antykorozyjnych

45



4.9. Obróbka wykończeniowa powłok malarskich 50 4.9.1. Materiał nauczania 50 4.9.2. Pytania sprawdzające 51 4.9.3. Ćwiczenia 51 4.9.4. Sprawdzian postępów 51

4.10. Przedmiar i obmiar robót 52 4.10.1. Materiał nauczania 52 4.10.2. Pytania sprawdzające 53 4.10.3. Ćwiczenia 53 4.10.4. Sprawdzian postępów 54

4.11. Warunki wykonania i odbioru robót 55 4.11.1. Materiał nauczania 55 4.11.2. Pytania sprawdzające 55 4.11.3. Ćwiczenia 56 4.11.4. Sprawdzian postępów 56

5. Sprawdzian osiągnięć 57 6. Literatura 62


1. WPROWADZENIE

Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych będziesz przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając z nowoczesnego modułowego programu nauczania.

Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera: − wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed

przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej, − cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym

poradnikiem, czyli czego nowego się nauczysz, − materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia, − pytania sprawdzające – zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś

podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń, − ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych, − sprawdzian postępów – zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy

potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej, − wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

W rozdziale Pytania sprawdzające zapoznasz się z wymaganiami wynikającymi z potrzeb zawodu montera izolacji budowlanych. Odpowiadając na te pytania, po przyswojeniu treści z Materiału nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji Ćwiczeń, których celem jest uzupełnienie i utrwalenie wiedzy oraz ukształtowanie umiejętności intelektualnych i praktycznych. Po przeczytaniu każdego pytania ze Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu TAK albo NIE – właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz powróć do elementów Materiału nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.

Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. W każdej chwili, z wyjątkiem testów końcowych, możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Bezpieczeństwo i higiena pracy

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac.

Z zasadami i przepisami zapoznasz się w czasie nauki.


Schemat układu jednostek modułowych

713[08].Z5 Technologia wykonywania izolacji

antykorozyjnych i chemoodpornych

713[08].Z5.03 Wykonywanie powłok

chemoodpornych

713[08].Z5.02 Wykonywanie zabezpieczeń

przed korozją biologiczną i działaniem ognia

713[08].Z5.01 Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu


2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − posługiwać się podstawowymi pojęciami i terminami z zakresu budownictwa, − posługiwać się dokumentacją techniczną, − dokonywać pomiarów elementów budowlanych i wykonywać rysunki inwentaryzacyjne, − rozróżniać elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku, − rozróżniać i charakteryzować materiały budowlane, − rozróżniać i charakteryzować materiały malarskie, − posługiwać się narzędziami i sprzętem malarskim, − rozróżniać i przygotowywać podłoża pod roboty malarskie, − wykonywać podstawowe roboty malarskie, − rozróżniać i charakteryzować metale i ich stopy, − organizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów budowlanych, − stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska obowiązujące w budownictwie, − dostrzegać i usuwać zagrożenia związane z wykonywaną pracą, − korzystać z różnych źródeł informacji, − stosować zasady współpracy w grupie, − uczestniczyć w dyskusji i prezentacji, − stosować różne metody i środki porozumiewania się na temat zagadnień technicznych, − oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego

zawodu.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu tej jednostki modułowej powinieneś umieć: – zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami

technologicznymi, zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej,

– odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania zadania, – posłużyć się przyrządami pomiarowymi, – rozróżnić materiały do wykonania pokryć antykorozyjnych, – określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót i sporządzić zapotrzebowanie

materiałowe, – dobrać materiały do wykonania powłoki antykorozyjnej powierzchni metalu, – przygotować i zastosować materiały pomocnicze, – przygotować farby izolacyjne zgodnie z instrukcją, – przygotować powierzchnię metalu pod wykonanie powłoki antykorozyjnej, – wykonać powłokę z farby podkładowej, – wykonać powłokę antykorozyjną z farb nawierzchniowych, – nanosić powłoki antykorozyjne ręcznie i mechanicznie, – dokonać obróbki wykończeniowej powłok malarskich, – ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć usterki, – ocenić stan techniczny istniejącej powłoki antykorozyjnej, – dokonać poprawek i napraw uszkodzonych fragmentów powłoki antykorozyjnej, – transportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy, – zmontować rusztowanie do wykonania robót, – wykonać przedmiar i obmiar robót, – obliczyć należność za wykonaną pracę, – wykonać pracę z zachowaniem warunków technicznych.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej związane z wykonywaniem izolacji antykorozyjnych

4.1.1. Materiał nauczania

Przy nakładaniu powłok antykorozyjnych mogą wystąpić zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas: przygotowania podłoża, nanoszenia powłok metodą natryskową, głównie natryskiem pneumatycznym, stosowania materiałów malarskich zawierających składniki szkodliwe dla zdrowia. Zasady bezpiecznej pracy przy oczyszczaniu podłoża − Podczas piaskowania występuje silne zapylenie, które może wywołać pylicę krzemową.

Piasek kwarcowy może być używany tylko do piaskowania na powietrzu, a pracownik musi być zaopatrzony w odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej np. hełm ochronny z dopływem świeżego powietrza.

− Przy oczyszczeniu metali metodą opalania występuje niebezpieczeństwo oparzeń termicznych oraz zatrucia wydzielającymi sie szkodliwymi substancjami. Opalanie należy wykonywać na świeżym powietrzu lub w bardzo dobrze wentylowanych pomieszczeniach. Należy chronić oczy, twarz i ręce przed oparzeniem termicznym, w szczególnie szkodliwych warunkach należy używać masek.

− Przy odtłuszczaniu rozpuszczalnikowym występuje niebezpieczeństwo zatrucia toksycznymi parami rozpuszczalników organicznych (np. tri), a stosowanie benzyny stwarza zagrożenie pożarowo-wybuchowe. W pomieszczeniach, w których używane są rozpuszczalniki organiczne, musi być sprawna wentylacja, nie wolno używać otwartego ognia, narzędzi iskrzących, palić papierosów.

− Pracownicy zatrudnieni przy odtłuszczaniu powierzchni metodą alkaliczną powinni stosować okulary i rękawice ochronne oraz odzież ługoodporną.

− Przy obsłudze narzędzi elektrycznych powinny być stosowane środki zabezpieczające przed porażeniem prądem, np.: obniżone napięcie, izolacja miejsca pracy, wyłączniki ochronne, uziemienia ochronne, zerowanie, narzędzia izolowane, rękawice i dywaniki gumowe. Nie wolno używać uszkodzonych narzędzi i przewodów elektrycznych.

− Przy obsłudze narzędzi i urządzeń pneumatycznych należy stosować środki ochrony słuchu z uwagi na zagrożenie hałasem. Urządzenia ciśnieniowe np. sprężarki powinny posiadać zawory bezpieczeństwa i manometry z czerwoną kreską, wskazującą najwyższe dopuszczalne ciśnienie.

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy malowaniu natryskowym − Natrysk pneumatyczny powinien być wykonywany w kabinach natryskowych,

wyposażonych w wentylację wyciągową lub nawiewno-wyciągową. Podczas natrysku należy stosować środki ochrony indywidualnej, jak: maski, respiratory, okulary i rękawice ochronne.

− Przy natrysku hydrodynamicznym zagrożenie stwarza wysokie ciśnienie materiału malarskiego, dlatego nie wolno trzymać pistoletu dyszą skierowaną do siebie lub innej osoby, a wymianę dyszy należy przeprowadzać po zaryglowaniu języka spustowego pistoletu. Lakiernik prowadzący natrysk poza kabiną natryskową powinien być zaopatrzony w środki ochrony indywidualnej, jak przy natrysku pneumatycznym.

− Przy natrysku elektrostatycznym występuje niebezpieczeństwo wyładowań iskrowych oraz porażenia prądem wysokiego napięcia. Urządzenia do natrysku należy obsługiwać,


czyścić i konserwować zgodnie z instrukcją producenta oraz zachowywać odpowiednie odległości między głowicą pistoletu a malowaną powierzchnią.

− Nie należy nakładać natryskiem farb zawierających pigmenty szkodliwe dla zdrowia, jak: minię ołowianą i żółcień chromową.

Zasady ochrony przeciw pożarowej i ochrony środowiska − Pomieszczenia, w których się używa i przechowuje rozpuszczalniki i wyroby lakierowe,

muszą być wietrzone i wentylowane; nie wolno w tych pomieszczeniach palić papierosów, używać otwartego ognia i iskrzących narzędzi.

− Każda budowa musi być wyposażona w sprawny sprzęt gaśniczy, umieszczony w widocznych, dostępnych miejscach.

− Palących się materiałów malarskich i urządzeń elektrycznych po napięciem nie wolno gasić wodą (stosuje się gaśnice proszkowe, śniegowe, tetrowe)

− Przy robotach malarskich z zastosowaniem materiałów łatwopalnych należy umieścić napisy ostrzegawcze.

Z uwagi na ochronę środowiska naturalnego zaleca się stosować wyroby wodorozcieńczalne zamiast rozpuszczalnikowych. W lakierniach i suszarniach należy montować filtry i urządzenia zapobiegające zanieczyszczeniu środowiska szkodliwymi substancjami chemicznymi. Resztek szkodliwych substancji chemicznych nie wolno wylewać bezpośrednio do kanalizacji. Zużyte opakowania po wyrobach malarskich należy segregować i wyrzucać do odpowiednich pojemników. Składowanie i przechowywanie materiałów malarskich.

Materiały malarskie powinny być przechowywane w szczelnych opakowaniach. Ze względu na krótki okres gwarancyjny nie powinny być przechowywane zbyt długo. Wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe zalicza się do materiałów łatwopalnych. Magazyn materiałów łatwopalnych powinien znajdować się w osobno stojącym ognioodpornym budynku lub w części budynku oddzielonej ścianami ogniotrwałymi. Drzwi magazynu powinny wychodzić bezpośrednio na zewnątrz budynku. Pomieszczenia magazynu powinny mieć sprawną wentylację, temperatura powietrza powinna wynosić 5÷25˚C. W magazynie powinny być zachowane wszelkie warunki przewidziane przy składowaniu materiałów łatwo palnych. Rozpuszczalniki i wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe składowane w magazynach podręcznych powinny być umieszczone z dala od źródeł ciepła i nasłonecznienia. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie zagrożenia dla zdrowia występują podczas oczyszczania podłoża? 2. Jakie zagrożenia dla zdrowia stwarza piasek kwarcowy używany do piaskowania? 3. Jakie zagrożenia występują podczas oczyszczania powierzchni metalowych metodą

opalania? 4. Jakie zasady bezpieczeństwa powinny być stosowane przy odtłuszczaniu metali? 5. Jakie zagrożenia występują przy obsłudze narzędzi elektrycznych i pneumatycznych? 6. Jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować przy natrysku pneumatycznym? 7. Co stwarza największe zagrożenie przy natrysku hydrodynamicznym? 8. Jakie zagrożenia występują przy natrysku elektrostatycznym? 9. Jakich farb nie należy nakładać metodą natryskową? 10. Jakie zasady ochrony przeciwpożarowej obowiązują przy nakładaniu powłok

lakierowych? 11. W jaki sposób należy chronić środowisko naturalne przy prowadzeniu robót malarskich? 12. Jakie są zasady składowania i przechowywania materiałów malarskich?


4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Spośród przedstawionych przez nauczyciela środków ochrony indywidualnej i odzieży ochronnej, dobierz środki konieczne przy natrysku pneumatycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić, jakie zagrożenia dla zdrowia występują przy natrysku pneumatycznym, 5) obejrzeć przedstawione środki ochrony indywidualnej, 6) wybrać środki konieczne przy natrysku pneumatycznym, 7) uzasadnić swój wybór, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw różnych środków ochrony indywidualnej, − instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy dotycząca malowania natryskowego. Ćwiczenie 2

Spośród wymienionych niżej wyrobów używanych przy robotach antykorozyjnych wskaż wyrób, który nie powoduje zagrożenia dla zdrowia i środowiska naturalnego oraz uzasadnij swój wybór. − farba miniowa, − rozpuszczalnik organiczny, − wodorozcieńczalna farba akrylowa, − preparat do odtłuszczania alkalicznego.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić zagrożenia występujące przy pracy wymienionymi materiałami, 5) wskazać wyrób, który nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i środowiska, 6) uzasadnić swój wybór, 7) sporządzić notatkę w zeszycie, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − plansza poglądowa dotycząca ochrony środowiska przy robotach malarskich, − literatura. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić zagrożenia występujące przy nakładaniu powłok

antykorozyjnych? ¨ ¨ 2) określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożaroweji ochrony środowiska dotyczące robót antykorozyjnych? ¨ ¨ 3) dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony indywidualnej do wykonywania

robót antykorozyjnych? ¨ ¨


4.2. Zasady organizacji stanowiska pracy do wykonywania powłok antykorozyjnych


Sposób organizacji stanowiska pracy do wykonywania powłok antykorozyjnych zależy od miejsca wykonywanych robót, rodzaju powłok ochronnych i metody ich nakładania.

Powłoki antykorozyjne na powierzchniach metalowych mogą być nakładane wewnątrz pomieszczeń, a także na zewnątrz, np. przy odnawianiu powłok malarskich na istniejących konstrukcjach metalowych. Obecnie ogranicza się zakres czynności związanych z nakładaniem powłok ochronnych na placu budowy i przenosi się te operacje do wytwórni.

Na placu budowy wykonuje się głównie pokrycia malarskie, natomiast powłoki metaliczne, proszkowe są wytwarzane przy użyciu specjalnych urządzeń i technologii w przystosowanych do tego celu zakładach specjalistycznych.

Roboty malarskie powinny być prowadzone w odpowiednich warunkach. Przed przystąpieniem do nakładania powłok ochronnych należy doprowadzić pomieszczenie do odpowiedniej czystości i zabezpieczyć przed możliwością dostawania się kurzu, zanieczyszczeń powstających w wyniku innych prac. Stanowisko pracy powinno mieć zapewnioną dobrą wentylację i odpowiednie oświetlenie oraz być wyposażone w narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania pracy. Narzędzia pracy powinny być czyste i konserwowane bezpośrednio po zakończeniu robót. Narzędzia, sprzęt i materiały niepotrzebne do wykonywanej w danym pomieszczeniu pracy należy przenieść do podręcznego magazynu. Pomieszczenia, w których odbywa się malowanie i suszenie powłok lakierowych, powinny być zaopatrzone w sprawną wentylację wyciągową.

Z uwagi na krótki okres gwarancyjny wyrobów lakierowych, należy je użytkować w kolejności otrzymywania poszczególnych partii, a dostawa materiałów powinna być rytmiczna. Wyroby używane do nakładania powłok antykorozyjnych są łatwopalne, dlatego w widocznym miejscu powinny być umieszczone napisy ostrzegawcze, a stanowisko pracy powinno być wyposażone w sprawny sprzęt gaśniczy. Każde stanowisko musi mieć możliwość łatwego i bezpiecznego dojścia.

Jeżeli praca jest wykonywana na zewnątrz, stanowisko powinno być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem innych szkodliwych czynników (pyłem, kurzem itp).

Jeżeli roboty wykonywane są na rusztowaniach, to powinny być one zmontowane i eksploatowane ściśle według warunków technicznych wykonania i odbioru, a przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być bezwzględnie przestrzegane.

Po zakończeniu robót stanowisko pracy należy zlikwidować zgodnie z wymogami technologicznymi, zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Puste opakowania po wyrobach malarskich należy posegregować i wyrzucić do odpowiednich pojemników.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany wykonania ćwiczeń. 1. Od czego zależy sposób organizacji stanowiska pracy? 2. Jakie powłoki antykorozyjne wykonuje się na placu budowy? 3. Jak powinno być przygotowane pomieszczenie do wykonywania powłok

antykorozyjnych? 4. Jakie wyposażenie powinno się znajdować na stanowisku pracy do wykonywania powłok

antykorozyjnych?


4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie Określ zasady organizacji stanowiska pracy do wykonywania powłok antykorozyjnych

na budowie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić od czego zależy sposób organizacji stanowiska pracy, 5) określić warunki, jakie powinno spełniać pomieszczenie do wykonywania robót

malarskich, 6) określić, jak powinno być zabezpieczone stanowisko pracy na zewnątrz pomieszczeń, 7) określić wyposażenie stanowiska pracy do nakładania powłok ochronnych na metalu, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− plansza poglądowa dotycząca organizacji stanowiska pracy do wykonywania robót antykorozyjnych.

4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić zasady organizacji stanowiska do wykonywania powłok

antykorozyjnych? ¨ ¨ 2) określić wyposażenie stanowiska pracy do wykonywania powłok

antykorozyjnych? ¨ ¨


4.3. Właściwości materiałów do izolacji antykorozyjnych


Do wykonywania izolacji antykorozyjnych stosuje sie najczęściej wyroby malarskie. Mają one zdolność tworzenia stałej powłoki, która chroni powierzchnię metalu przed działaniem szkodliwych czynników (np. atmosferycznych, chemicznych) oraz nadaje pomalowanej powierzchni własności dekoracyjne (barwę, połysk). Wyroby malarskie stosowane do wytwarzania powłok na powierzchniach metalowych to produkowane fabrycznie wyroby lakierowe. Własności wyrobów lakierowych w stanie ciekłym nazywa sie własnościami techniczno-malarskimi. Należą do nich: lepkość, rozlewność, ściekalność, krycie, schnięcie. Lepkość

To inaczej konsystencja wyrobu. Lepkość wyrobów lakierowych określa się za pomocą kubka Forda nr 4, w temperaturze 20˚ C. Pomiar lepkości polega na pomiarze czasu wypływu określonej objętości cieczy przez otwór wypływowy kubka (dyszę o średnicy 4 mm). Rozróżnia się lepkość handlową (w stanie dostawy) i lepkość roboczą, którą osiąga się przez dodanie odpowiedniej ilości określonego rozcieńczalnika. Lepkość robocza zależy od metody malowania, np. przy malowaniu pędzlem wynosi 70÷100 sekund, przy natrysku pneumatycznym 18÷30 sekund.

Rys.1. Kubek Forda nr 4 (wiskozymetr) [www.klimatest.com/katalog/pokaz/Zehntner/Wiskozymetry]

Rozlewność To zdolność wyrobów lakierowych do samorzutnego rozpływania się i wyrównywania

śladów po narzędziach malarskich. Ściekalność

To spływanie wymalowania z płaszczyzn pionowych. Ściekalność jest ściśle związana z własnościami tiksotropowymi. (Tiksotropia to zjawisko fizyczne, które polega na odwracalnej przemianie ciała o konsystencji galaretowatej w stan ciekły, pod wpływem sił mechanicznych, np. mieszania). Wyrób charakteryzujący się własnościami tiksotropowymi nie posiada tendencji do tworzenia zacieków po nałożeniu na pionowe powierzchnie. Krycie

To zdolność powłoki pigmentowanego wyrobu lakierowego do zasłaniania koloru i struktury podłoża. Brakiem krycia charakteryzują się wyroby dające przeźroczyste powłoki. Czas schnięcia

Jest to czas potrzebny do przekształcenia się wymalowania w zestaloną powłokę. Czas schnięcia określa się pyłosuchością i całkowitym wyschnięciem (w całej grubości powłoki).

http://www.klimatest.com/katalog/pokaz/Zehntner/Wiskozymetry


Wyroby lakierowe mogą wysychać w sposób fizyczny na skutek odparowania rozcieńczalnika lub koalescencji (wyroby wodorozcieńczalne) oraz na skutek reakcji chemicznej zachodzącej pod wpływem utwardzacza (wyroby chemoutwardzalne), wysokiej temperatury (wyroby termoutwardzalne) lub promieniowania ultrafioletowego (wyroby światłoutwardzalne).

Ze względu na właściwości wytworzonych powłok wyroby malarskie dzieli się na: − niepigmentowane, tworzące powłoki przeźroczyste – należą do nich lakiery i pokosty, − pigmentowane, tworzące powłoki kryjące – farby, emalie, szpachlówki, kity szpachlowe.

Do zabezpieczania powierzchni metalowych w budownictwie używa się wyrobów lakierowych pigmentowanych. Ze względu na zastosowanie dzieli się je na: − wyroby podkładowe – farby podkładowe (gruntowe), szpachlówki, kity szpachlowe, − wyroby nawierzchniowe – farby nawierzchniowe, emalie. Farby podkładowe mają właściwości antykorozyjne, nakłada się je bezpośrednio na oczyszczoną powierzchnię metalu. Wyroby nawierzchniowe (farby, emalie) chronią warstwy podkładowe przed uszkodzeniem, zabezpieczają elementy przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych oraz spełniają funkcję dekoracyjną – nadają powierzchni estetyczny wygląd (barwę, połysk).

W zależności od rodzaju substancji powłokotwórczych wyroby lakierowe dzielą się na grupy, jak np.: olejno-żywiczne, ftalowe (alkidowe), nitrocelulozowe, chlorokauczukowe, poliwinylowe, epoksydowe, poliestrowe, poliuretanowe, akrylowe, etylokrzemianowe. Wyroby ftalowe (alkidowe) są największą ilościowo grupą, do której należą klasyczne wyroby ftalowe oraz wyroby kombinowane, z dodatkiem innych żywic np. ftalowo-karbamidowych. Do popularnych wyrobów z tej grupy należą: − farba ftalowa do gruntowania przeciwrdzewna miniowa – daje elastyczne powłoki

posiadające dobrą przyczepność do podłoża, odporne na mgłę solną. − podkład alkidowy antykorozyjny czerwony tlenkowy Unikor C - odporny na działanie

wody, mgły solnej, oleju napędowego. Nie zawiera pigmentów szkodliwych dla zdrowia (chromianowych i ołowiowych). Przeznaczony jest do gruntowania powierzchni stalowych i żeliwnych pod następujące wyroby nawierzchniowe: ftalowe, olejne, nitrocelulozowe, poliwinylowe i chlorokauczukowe. Do rozcieńczania należy stosować rozpuszczalnik do wyrobów ftalowych ogólnego stosowania. Otrzymane powłoki posiadają bardzo dobrą przyczepność do podłoża, dużą elastyczność i odporność na uszkodzenia mechaniczne.

− podkład alkidowy modyfikowany chlorokauczukiem antykorozyjny żółto-złocisty Gruntokor – posiada właściwości i zastosowanie jak Unikor C, może być stosowany w zestawach powłokowych eksploatowanych w klimacie przemysłowym. Polecany jest jako podkład pod wyroby nawierzchniowe w jasnych kolorach.

− farba ftalowo-silikonowa przeciwrdzewna renowacyjna czerwona tlenkowa Cekor R – jest przeznaczona do antykorozyjnego zabezpieczania konstrukcji stalowych, elementów żeliwnych, stalowych elementów instalacyjnych. Jest jednocześnie farbą podkładową i nawierzchniową. Charakteryzuje się dużą odpornością na uszkodzenia mechaniczne, czynniki korozyjne, temperaturę do 150˚C oraz tolerancję wobec mniej dokładnie oczyszczonego podłoża.

− podkład ftalowo-karbamidowy modyfikowany Syntokor EC – schnący w temperaturze 80÷110˚ C (piecowy). Jest przeznaczony do antykorozyjnego zabezpieczania powierzchni stalowych, żeliwnych, ocynkowanych i aluminiowych metodą natrysku pneumatycznego i elektrostatycznego. Jako warstwy nawierzchniowe stosuje się emalie piecowe ftalowo-karbamidowe.


− emalia alkidowa ogólnego stosowania Emalia Luksusowa – przeznaczona do nakładania powłok nawierzchniowych na metalach i innych podłożach. Daje powłoki odporne na czynniki atmosferyczne i uszkodzenia mechaniczne. Zawiera tylko niewielkie ilości rozcieńczalników aromatycznych, dzięki czemu posiada mniej intensywny zapach.

Wyroby chlorokauczukowe Charakteryzują się dobrą odpornością na działanie czynników atmosferycznych i wysoką

odpornością chemiczną. Produkuje się wyroby chlorokauczukowe ogólnego stosowania i chemoodporne. − Farba chlorokauczukowa przeciwrdzewna - do gruntowania powierzchni stalowych

i żeliwnych pod emalie chlorokauczukowe i ftalowe. − Farba chlorokauczukowa chemoodporna – do gruntowania powierzchni stalowych

i żeliwnych w środowisku agresywnym chemicznie. Jest odporna na działanie gazów, oparów, roztworów zasad i kwasów oraz podwyższonej temperatury do 80˚C.

− Emalie chlorokauczukowe ogólnego stosowania i chemoodporne stosuje się do nakładania warstw nawierzchniowych na powierzchniach zabezpieczonych farbą przeciwrdzewną.

Wyroby poliwinylowe Charakteryzują sie krótkim czasem schnięcia w temperaturze otoczenia. Dają powłoki

o wysokiej odporności na działanie czynników atmosferycznych i chemicznych. Ze względu na własności i zakres stosowania dzieli się je na wyroby poliwinylowe ogólnego stosowania, chemoodporne i specjalne. − Gruntoemalia poliwinylowa Uniwil – do bezpośredniego nakładania na powierzchnie

stalowe, ocynkowane, aluminiowe itp. Posiada właściwości tiksotropowe, umożliwiające nakładanie grubych powłok. Powłoki gruntoemalii mają bardzo dobrą odporność na korozję, przyczepność do podłoża, dobrą twardość i odporność na uderzenia.

− Farba poliwinylowa Fawinyl C – do malowania powierzchni stalowych ocynkowanych. Nie poleca się jej stosować do bezpośredniego malowania stali nieocynkowanej. Otrzymane powłoki charakteryzują się elastycznością, twardością, odpornością na uderzenia, wodę, oraz promieniowanie UV.

− Farby reaktywne – to specjalne wyroby poliwinylowe składające sie z dwóch oddzielnie dostarczanych komponentów, które miesza się przed użyciem. Składnik I (podstawowy) jest zawiesiną pigmentów i wypełniaczy w alkoholowym roztworze żywicy, składnik II (utwardzacz) – jest alkoholowym roztworem kwasu fosforowego. Farba reaguje chemicznie z metalem podłoża dając powłokę o bardzo dobrej przyczepności, odporności na korozję, odporną na działanie wody i wytrzymałą mechanicznie.

Wyroby epoksydowe Charakteryzują sie bardzo wysoką chemoodpornością, dużą twardością i elastycznością,

przyczepnością do stali i metali nieżelaznych. Ze względu na sposób przygotowania wyrobów do malowania rozróżnia się wyroby epoksydowe jedno- i dwuskładnikowe. − Emalie epoksydowe jednoskładnikowe i dwuskładnikowe przeznaczone są

do antykorozyjnego zabezpieczania powierzchni stalowych, metali kolorowych, metali lekkich i ich stopów.

− Wyroby dwuskładnikowe (chemoutwardzalne) tworzą powłokę w temperaturze otoczenia, na skutek reakcji chemicznej zachodzącej pomiędzy żywicą (składnik I) i utwardzaczem (składnik II). Obydwa składniki miesza się bezpośrednio przed użyciem i przygotowuje w takiej ilości, która zostanie wykorzystana zanim wyrób straci swoje właściwości użytkowe.


Wyroby etylokrzemianowe To nowoczesne lakierowe wyroby antykorozyjne, w których spoiwem są estry kwasu

krzemowego rozpuszczone w rozpuszczalnikach organicznych. Do utwardzania powłoki wymagają wilgoci wchłanianej z powietrza. Są one pigmentowane pyłem cynkowym (do 90% wagowo), co stanowi podstawę efektu ochronnego farby: elektrochemicznego (jak metaliczne powłoki cynkowe) i barierowego (na skutek samouszczelnienia się powłoki). Powstałe powłoki malarskie są bardzo odporne na wysoką temperaturę (do 400˚C) i środowiska zasadowe, tolerują również obecność śladów wilgoci i elektrolitów na podłożu. Ze względu na mechanizm utwardzania niezbędna jest odpowiednia zawartość pary wodnej w powietrzu podczas malowania i wysychania powłoki (minimum 25%), a przy temperaturach powyżej 20˚C – zalecane jest zraszanie utwardzającej się powłoki wodą. Wyroby lakierowe wodorozcieńczalne

Wyroby wodorozcieńczalne spełniają wymogi ochrony środowiska i nie powodują zagrożenia pożarowego (w przeciwieństwie do wyrobów rozpuszczalnikowych), ponieważ nie zawierają rozpuszczalników organicznych lub zawierają ich bardzo mało (1,5÷5%). Wytwarzane powłoki wykazują dobrą przyczepność do metalu, odporność na czynniki atmosferyczne i wodę. Substancjami błonotwórczymi w wyrobach wodorozcieńczalnych są zmodyfikowane chemicznie, rozpuszczalne w wodzie, żywice syntetyczne np. alkidowe, akrylowe, epoksydowe, poliuretanowe. − Wodorozcieńczalna farba akrylowa Fontecryl – to farba matowa, szybkoschnąca,

pigmentowana antykorozyjnie. Może być stosowana jako podkład lub system jednopowłokowy na powierzchniach stalowych i metalach nieżelaznych.

Farby proszkowe

Są to bezrozpuszczalnikowe materiały powłokowe oparte na żywicach syntetycznych np. epoksydowych, akrylowych, poliestrowych. Są przeznaczone do nakładania metodą natrysku elektrostatycznego. Powłoki proszkowe, po wypaleniu w temperaturze 150÷200˚ C, wykazują doskonałe własności mechaniczne i antykorozyjne.

Farby proszkowe epoksydowe Faproxyd 100 i epoksydowo-poliestrowe Faproxyd 700 są stosowane do jednowarstwowego malowania elementów przeznaczonych do eksploatacji wewnątrz pomieszczeń, farba proszkowa poliestrowa Faproxyd 600 – do pokryć zewnętrznych, gdyż charakteryzuje się wysoką odpornością na korozję i bardzo dobrymi własnościami mechanicznymi.

Poza wyrobami malarskimi do izolacji antykorozyjnych stosuje się inne materiały: np. emalie, metale, a do ochrony czasowej – oleje, smary, kompozycje ochronne. Emalie

Są to szkliste masy służące do emaliowania powierzchni metalowych (nie należy ich mylić z emaliami - nawierzchniowymi wyrobami malarskimi). Powłoki ochronne wykonane z emalii charakteryzują się odpornością na korozję, ścieranie, wysoką temperaturę (do 1000˚C) oraz wytrzymałością mechaniczną. Można je nakładać na stal, żeliwo, metale nieżelazne i ich stopy oraz metale szlachetne. Metale

Do nakładania powłok metalicznych na powierzchni stali stosuje się metale: cynk, aluminium, miedź, nikiel, chrom, kadm. Metale te charakteryzują się większą odpornością na korozję niż metal chroniony.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie materiały stosuje sie do wykonywania izolacji antykorozyjnych na metalach? 2. Jakimi własnościami charakteryzują sie wyroby lakierowe w stanie ciekłym? 3. Co to jest lepkość? 4. Przy pomocy jakiego przyrządu sprawdza się lepkość wyrobu lakierowego? 5. Na czym polega rozlewność wyrobu lakierowego? 6. Które wyroby lakierowe tworzą powłoki kryjące? 7. Czym charakteryzują się wyroby lakierowe posiadające własności tiksotropowe? 8. W jaki sposób mogą wysychać wyroby lakierowe? 9. Jak dzieli się wyroby malarskie ze względu na zastosowanie? 10. Czym różnią sie wyroby podkładowe od nawierzchniowych? 11. Jaki dzieli się są wyroby lakierowe ze względu na rodzaj substancji powłokotwórczej? 12. Co to są wyroby malarskie ogólnego stosowania? 13. Czym charakteryzują się wyroby ftalowe? 14. Jakie wyroby lakierowe są chemoodporne? 15. Co to są farby reaktywne? 16. W jaki sposób wysychają wyroby dwuskładnikowe? 17. Czym charakteryzują się wyroby etylokrzemianowe? 18. Czym charakteryzują sie wyroby lakierowe wodorozcieńczalne? 19. Co to są farby proszkowe? 20. Co to są emalie? 21. Jakie metale stosuje się do nakładania powłok ochronnych metalicznych? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Spośród przedstawionych wyrobów lakierowych wybierz wyroby: − ogólnego stosowania, − chemoodporne, − dwuskładnikowe. Uzasadnij swój wybór i określ ich właściwości.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione wyroby, 5) przeczytać instrukcje producenta umieszczone na etykietach wyrobów, 6) wskazać odpowiednie wyroby i uzasadnić swój wybór, 7) określić właściwości wybranych wyrobów, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw różnych wyrobów malarskich, jak: alkidowe, chlorokauczukowe, poliwinylowe,

epoksydowe itp, − katalogi wyrobów malarskich. Ćwiczenie 2

Spośród przedstawionych wyrobów malarskich wybierz wyrób, który należy zastosować do malowania metalowych regałów w laboratorium chemicznym.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione wyroby, 5) przeczytać instrukcje producenta umieszczone na etykietach wyrobów, 6) wskazać odpowiedni wyrób, 7) uzasadnić swój wybór, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw różnych wyrobów malarskich, − katalogi wyrobów malarskich. Ćwiczenie 3

Spośród przedstawionych wyrobów malarskich przeznaczonych do malowania powierzchni metalowych, wybierz wyroby wodorozcieńczalne i wyjaśnij, dlaczego powinny być coraz częściej stosowane.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione wyroby, 5) przeczytać instrukcje producenta umieszczone na etykietach wyrobów, 6) wskazać wyroby wodorozcieńczalne, 7) określić ich właściwości, 8) wyjaśnić zasadność ich stosowania, 9) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 11) zaprezentować efekty swojej pracy, 12) dokonać samooceny pracy, 13) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw różnych wyrobów malarskich, − katalogi wyrobów malarskich. 4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić rodzaje materiałów stosowanych do nakładania powłok ochronnych na metalach? ¨ ¨ 2) określić właściwości wyrobów do izolacji antykorozyjnych? ¨ ¨ 3) rozróżnić materiały do wykonania pokryć antykorozyjnych? ¨ ¨ 4) dobrać materiały do wykonania powłoki antykorozyjnej na powierzchni metalu? ¨ ¨


4.4.Powłoki antykorozyjne 4.4.1.Materiał nauczania

Powłoki ochronne stosowane w celu zabezpieczenia antykorozyjnego przeciwdziałają przedostawaniu się czynników korozyjnych do chronionego metalu. Rozróżnia się następujące rodzaje powłok: − malarskie, − metalowe, − metalowo-organiczne, − tlenkowe, − emalie. Powłoki malarskie

Powłoki malarskie są najczęściej stosowanymi powłokami antykorozyjnymi na powierzchni metalu. Charakteryzują się one łatwością stosowania, niższym kosztem wytwarzania niż inne pokrycia oraz długim okresem ochrony. Trwałość powłoki malarskiej zależy od: − stanu powierzchni przed oczyszczeniem, − sposobu i dokładności przygotowania podłoża, − rodzaju użytego materiału malarskiego, − prawidłowości wykonania i suszenia powłoki malarskiej, − warunków, jakie panowały podczas nakładania powłok. Powłoki malarskie mogą być nakładane różnymi metodami. Najczęściej stosuje się malowanie: − pędzlem lub wałkiem malarskim, − natryskowe (natrysk pneumatyczny, hydrodynamiczny, elektrostatyczny), − zanurzeniowe lub przez polewanie wielostrumieniowe – stosowane w wytwórniach. Powłoki malarskie wymagają okresowej konserwacji i odnawiania, w czasie zależnym od warunków eksploatacji. Powłoki metalowe

Do nakładania powłok metalowych potrzebne są specjalne urządzenia, dlatego wykonuje się je w wytwórniach. Powłoki te są wykonywane z metali bardziej odpornych na korozję niż metal podłoża. W zależności właściwości elektrochemicznych metalu powłoki w stosunku do metalu podłoża rozróżnia się powłoki anodowe i katodowe. Powłoki anodowe

W warunkach korozji są bardziej elektroujemne niż chroniony metal. W przypadku mechanicznego uszkodzenia powłoki anodowej jest niszczona powłoka ochronna, ale w miejscu uszkodzenia metal podłoża jest chroniony elektrochemicznie. Przykładem powłok anodowych na stali są powłoki cynkowe, kadmowe i aluminiowe. Powłoki katodowe

Wykonywane są z metali bardziej elektrododatnich niż chroniony metal. W przypadku zarysowań i uszkodzeń mechanicznych nie chronią metalu podłoża. Ochrona katodowa jest skuteczna tylko wtedy, gdy powłoka jest szczelna. Do powłok katodowych na stali należą powłoki miedziowe, niklowe, chromowe i ołowiowe.

Powłoki metalowe wymagają bardzo starannie oczyszczonego podłoża, ale zapewniają długi czas ochrony przed korozją. Mogą być nakładane metodami: − zanurzeniową (ogniową) – przez zanurzanie elementów w stopionym metalu

powłokowym,


− elektrolityczną (galwaniczną) – pod wpływem prądu elektrycznego, − natryskiwania – przy użyciu pistoletów metalizacyjnych gazowych, łukowych,

plazmowych, − dyfuzyjną – w wysokich temperaturach, − platerowania – przez zwalcowanie na gorąco blach z dwóch różnych metali. Grubości powłok zależą od metody nakładania i wynoszą od 2,5 do 400 μm.

Do zabezpieczania konstrukcji stalowych najczęściej są stosowane powłoki cynkowe. Nakłada się je metodą ogniową, mają grubość 7÷42 μm. W atmosferze przemysłowej, zawierającej dwutlenek siarki lub zanieczyszczonej gazami spalinowymi zaleca się stosować powłoki aluminiowe, które są bardziej trwałe. Otrzymywane metodą natryskową mają grubość 80÷200 μm. Powłoki cynkowe i aluminiowe można dodatkowo uszczelniać powłokami malarskimi.

Dużą odpornością na działanie wielu czynników atmosferycznych i chemicznych charakteryzują się powłoki ze stopów aluminiowo-cynkowych. Powłoki metalowo-organiczne

Są to wielowarstwowe powłoki składające się z metalu, specjalnie dobranych wyrobów malarskich lub tworzyw sztucznych. Wykonuje się je w wytwórniach, głównie przez powlekanie blach. Powłoki tlenkowe

Chemiczne powłoki tlenkowe wytwarza się najczęściej na aluminium i stali. Powłoki tlenkowe wykonywane metodą bezprądową otrzymuje się przez chemiczne utlenianie metalu w specjalnych kąpielach, najczęściej alkalicznych.

Proces chemicznego utleniania stali nazywa się czernieniem i polega na przekształceniu powierzchniowej warstwy metalu w najbardziej trwały tlenek żelaza Fe3O4. Elektrochemiczne utlenianie aluminium nazywa się anodowym oksydowaniem.

Powłoki tlenkowe nie zabezpieczają wystarczająco metalu przed korozją, dlatego są dodatkowo uszczelniane, np. przez malowanie. Emalie

Są to szkła nieorganiczne (szkliste masy) o właściwościach umożliwiających nanoszenie ich w postaci powłoki na metalowe podłoże (stal, żeliwo, aluminium). Emalia należy do powłok ochronnych zwiększających odporność na korozję, wysokie temperatury; może być przeźroczysta lub kryjąca – biała lub barwiona. Proces nakładania powłok na powierzchnię metalu nazywa się emaliowaniem. Powłoki są wypalane w temperaturach powyżej 900˚C (wskazane 1250÷1350˚C). 4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są rodzaje powłok antykorozyjnych? 2. Od czego zależy trwałość powłok malarskich nakładanych na podłoża metalowe? 3. Jakie metale służą do wykonywania powłok ochronnych na powierzchni stali? 4. Czym różnią się powłoki anodowe od katodowych? 5. Jakimi metodami nakłada sie powłoki metalowe? 6. Z czego składają sie powłoki metalowo-organiczne? 7. Co to są powłoki tlenkowe? 8. W jaki sposób można wytwarzać powłoki tlenkowe na metalu? 9. Co to są emalie? 10. Czym charakteryzują sie powłoki ochronne wykonywane metodą emaliowania?



Spośród przedstawionych próbek powłok antykorozyjnych na podłożu metalowym wskaż powłoki: − lakierową, − niklową, uzasadnij swój wybór i podaj, jakimi metodami można te powłoki nakładać.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić rodzaje powłok antykorozyjnych, 5) obejrzeć próbki, 6) określić rodzaj powłok, 7) uzasadnić swój wybór, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw próbek powłok antykorozyjnych na metalach, − plansza poglądowa dotycząca powłok antykorozyjnych, − literatura. Ćwiczenie 2

Podaj przykłady powłok antykorozyjnych wykonanych na elementach i przedmiotach metalowych znajdujących się wewnątrz i na zewnątrz Twojego domu.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) poszukać w mieszkaniu i najbliższym otoczeniu przedmiotów i elementów metalowych, 5) sprawdzić, czy są zabezpieczone przed korozją, 6) określić rodzaj powłok antykorozyjnych, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw próbek powłok antykorozyjnych na metalach, − literatura. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) scharakteryzować rodzaje powłok antykorozyjnych? ¨ ¨ 2) określić metody nakładania powłok malarskich? ¨ ¨ 3) scharakteryzować metody otrzymywania powłok metalowych? ¨ ¨ 4) określić sposoby wytwarzania powłok tlenkowych? ¨ ¨ 5) określić właściwości emalii? ¨ ¨ 6) rozróżnić powłoki antykorozyjne? ¨ ¨


4.5. Przygotowanie powierzchni metalowych pod powłoki antykorozyjne

4.5.1.Materiał nauczania

Prawidłowe przygotowanie powierzchni metalowej do malowania ma decydujący wpływ na jakość i trwałość powłok ochronnych. Przygotowanie powierzchni metalowej ma na celu: − usunięcie z niej wszelkich zanieczyszczeń, − nadanie odpowiedniej chropowatości, w celu zwiększenia przyczepności powłoki

do podłoża. Oczyszczanie powierzchni nowych elementów metalowych powinno być poprzedzone

mechanicznym usunięciem nierówności powstających na powierzchni w procesach produkcyjnych, np. usunięcie zadziorów i zaokrąglenie krawędzi, wyrównanie spoin, itp.

Do zanieczyszczeń najczęściej występujących na powierzchni metali należą: rdza, zgorzelina, oleje, smary, kwasy, alkalia, kurz, pył oraz stare, łuszczące się powłoki malarskie. Pozostawienie tych zanieczyszczeń pod powłoką antykorozyjną powoduje zmniejszenie przyczepności, powstawanie pęcherzy i korozji podpowłokowej, pękanie i łuszczenie się pokrycia, zmiany barwy i niewysychanie powłok.

Według PN-ISO-8501-1 określa się następujące stopnie przygotowania powierzchni: Sa 1, Sa 2, Sa 2 ½, Sa 3 – powierzchnie oczyszczane metodą strumieniowo- ścierną, St 2, St 3 – oczyszczanie narzędziem ręcznym lub mechanicznym, F1 – oczyszczanie płomieniowe, Be – trawienie kwasem. Stopnie Sa 3 i Be oznaczają powierzchnię, z której usunięte są wszelkie zanieczyszczenia i powierzchnia ma jednolitą metaliczną barwę.

Stopień przygotowania powierzchni dobiera się do określonej powłoki malarskiej lub rodzaj powłoki dobiera się do możliwego do osiągnięcia stopnia przygotowania powierzchni. Najlepiej, aby powierzchnia metalu pod malowanie była całkowicie wolna od zanieczyszczeń. W zależności od rodzaju zanieczyszczeń występujących na powierzchni metalu, stosuje się nastepujace metody oczyszczania powierzchni: − odrdzewianie, − odtłuszczanie, − usuwanie starych powłok malarskich. Oczyszczanie można wykonywać za pomocą narzędzi ręcznych lub mechanicznych, przez obróbkę strumieniowo-ścierną, opalanie oraz metodami chemicznymi. Oczyszczanie ręczne

Ręczne usuwanie rdzy, zgorzeliny i starych powłok malarskich przeprowadza się za pomocą: szczotek stalowych, skrobaków i narzędzi ściernych w postaci np. cegiełek korundowych, papierów i płócien ściernych. Szczotkowanie

Stosuje się przy zgrubnym oczyszczaniu powierzchni, gdyż pozwala usunąć tylko słabo związane z podłożem warstwy rdzy i zgorzeliny. Szczotki druciane powinny być wykonane ze stali chromowo-niklowej lub ze stali ulepszanej cieplnie. Skrobanie

Polega na podważaniu i usuwaniu rdzy, zgorzeliny lub starych powłok malarskich luźno związanych z podłożem. Ostrza skrobaków powinny być wykonane z hartowanej stali narzędziowej.


Szlifowanie Stosuje się do miejscowego oczyszczania powierzchni, wyrównywania spawów

i zaokrąglania ostrych krawędzi. Do szlifowania płaskich powierzchni stosuje się papiery lub płótna ścierne owinięte na drewnianym klocku.

Czyszczenie ręczne jest pracochłonne i mało efektywne, dlatego powinno być jedynie uzupełnieniem innych metod oczyszczania. Oczyszczanie narzędziami zmechanizowanymi

Do oczyszczania powierzchni metalowych stosuje się narzędzia mechaniczne o napędzie elektrycznym lub pneumatycznym. W zależności od rodzaju usuwanych zanieczyszczeń oraz kształtu i wielkości oczyszczanych powierzchni narzędzia te są wyposażone w wymienne elementy (narzędzia) robocze, np.: szczotki druciane, tarcze szlifierskie, skrobaki, przecinaki, odbijaki igłowe itp. Mogą one być osadzone bezpośrednio na wałku silnika lub na końcówce giętkiego wałka połączonego z silnikiem.

Rys. 2. Szlifierki pneumatyczne: a) do narzędzi trzpieniowych, b) obwodowa, c) kątowa, d) czołowa [13, s. 217]

Rys. 3. Przykłady narzędzi roboczych: a) szczotka druciana czołowa, b) szczotka druciana obwodowa, c) i d) skrobaki do oczyszczania podłoża stalowego z rdzy i zgorzeliny [13, s. 218] Oczyszczanie strumieniowo-ścierne

Oczyszczanie strumieniowo-ścierne jest bardzo skuteczną metodą oczyszczania powierzchni metalowej. Strumień ścierniwa o dużej prędkości skierowany na oczyszczaną powierzchnię usuwa z niej prawie wszystkie zanieczyszczenia (oprócz tłuszczowych) i dodatkowo nadaje powierzchni określoną chropowatość. Doprowadzenie ścierniwa do oczyszczanej powierzchni odbywa się najczęściej metodą pneumatyczną (ciśnieniową), czyli za pomocą sprężonego powietrza. Otrzymuje się najwyższy stopień oczyszczenia – do czystego metalu. W zależności od rodzaju ścierniwa użytego do oczyszczania rozróżnia się: − piaskowanie, − śrutowanie.


Do piaskowania stosuje się piasek kwarcowy i żużel wielkopiecowy (drobne frakcje), a do śrutowania – śrut żeliwny okrągły lub łamany i śrut cięty z drutu stalowego. Najtrwalszym ścierniwem jest śrut cięty z drutu stalowego, a najtańszym – piasek. Do oczyszczania powierzchni dużych elementów używa się oczyszczarek (piaskownic) ciśnieniowych, do powierzchni mniejszych – piaskownic typu ssącego.

a) b)

Rys.4. Schemat działania oczyszczarek (piaskownic) pneumatycznych: a) typu ssącego, b) typu ciśnieniowego [13, s. 219]

Rys. 5. Oczyszczarka typu ciśnieniowego: 1) zbiornik, 2 i 3) przewody, 4) przepustnica regulująca dopływ ścierniwa, 5) dysza, 6) lej zsypowy, 7) sprężyna, 8) pokrywa [13, s. 219] Przy oczyszczaniu strumieniowo-ściernym powinny być przestrzegane następujące zasady

technologiczne: − ścierniwo powinno być suche i bez zanieczyszczeń (pyłu, gliny), − sprężone powietrze powinno być odwodnione i odolejone, − powierzchnie przeznaczone do oczyszczania powinny być suche i odtłuszczone, − nie należy wykonywać oczyszczania w pobliżu świeżo malowanych elementów, − nie należy wykonywać piaskowania i śrutowania powierzchni, które mogą ulec

odkształceniu podczas oczyszczania, − parametry oczyszczania dobrać w sposób pozwalający na szybkie uzyskanie czystej

powierzchni, bez przekroczenia dopuszczalnej chropowatości, − oczyszczoną powierzchnię po zakończeniu piaskowania należy odpylić, − oczyszczona powierzchnia powinna być zagruntowana farbą antykorozyjną nie później

niż 6 godzin po oczyszczaniu. Parametry technologiczne oczyszczania strumieniowo-ściernego to: − ciśnienie sprężonego powietrza – powinno wynosić 0,4÷0,6 MPa przy średnicy dyszy

8÷10 mm, − odległość dyszy od czyszczonej powierzchni - 50÷70 cm,


− kąt padania ścierniwa - 45÷50˚, przy zwiększeniu kąta do 90˚ zwiększa się chropowatość powierzchni.

Chropowatość, czyli średnia głębokość nierówności powierzchni po oczyszczaniu, nie powinna przekraczać 1/3 grubości nakładanej następnie powłoki malarskiej (największa głębokość nie powinna przekraczać 0,1 mm).

Przy piaskowaniu występuje silne zapylenie, dlatego pracownicy muszą być zaopatrzeni w odpowiednie środki ochrony indywidualnej i odzież ochronną. Zaleca sie stosować urządzenia bezpyłowe do piaskowania.

Rys. 6. Bezpyłowa piaskarka inżektorowa (podciśnieniowa) Eco- Plus

[http://www.abra.pl/index.php?strona=ecoplus.htm]

Oczyszczanie płomieniowe

Oczyszczanie płomieniowe (termiczne) polega na działaniu płomienia gazowego na powierzchnię metalu pokrytą rdzą, zgorzeliną lub starą powłoką malarską przewidzianą do usunięcia. Na skutek działania wysokiej temperatury następuje odpryśniecie zanieczyszczeń, zwęglenie się starej powłoki lub zmniejszenie przyczepności, co umożliwia usunięcie zanieczyszczeń za pomocą szczotek drucianych lub skrobaków. Tej metody nie można stosować do oczyszczania elementów cieńszych niż 4 mm ze względu na możliwość ich termicznego odkształcenia. Do opalania stosuje się specjalne palniki z wymiennymi końcówkami, dostosowanymi do kształtu oczyszczanej powierzchni. Odtłuszczanie

Celem odtłuszczania jest usunięcie zanieczyszczeń organicznych (tłuszczów, olejów i smarów), które zmniejszają przyczepność powłoki malarskiej do podłoża. Odtłuszczanie powierzchni metalowych można przeprowadzać za pomocą: − rozpuszczalników organicznych, − roztworów alkalicznych, − emulsji odtłuszczających. Odtłuszczanie można wykonywać ręcznie, natryskowo i zanurzeniowo. Odtłuszczanie rozpuszczalnikowe

Do odtłuszczania stosuje się najczęściej takie rozpuszczalniki organiczne jak: benzyna, trójchloroetylen (tri), czterochloroetylen. Pracę należy wykonywać na wolnym powietrzu lub w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, stosując obowiązujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Metoda ręczna polega na przecieraniu zatłuszczonej powierzchni pędzlem lub szmatami zwilżonymi w rozpuszczalniku, najczęściej w benzynie. Odtłuszczanie ręczne jest proste

http://www.abra.pl/index.php?strona=ecoplus.htm


w wykonaniu, ale pracochłonne i niebezpieczne, ponieważ benzyna stwarza zagrożenie pożarowo-wybuchowe. Metoda zanurzeniowa polega na zanurzaniu odtłuszczanych przedmiotów w wannie napełnionej rozpuszczalnikiem, wyposażonej w odpowiednie urządzenia wentylacyjne. Metoda ta jest bardziej efektywna, ale jej wadą jest gromadzenie się zanieczyszczeń w wannie. W warunkach przemysłowych można przeprowadzać odtłuszczanie w parach rozpuszczalnika, umieszczając oczyszczane elementy w specjalnych aparatach z wrzącym rozpuszczalnikiem. Przy metodzie zanurzeniowej i parowej stosuje najczęściej rozpuszczalnik tri, który jest niepalny, toksyczny. Odtłuszczanie alkaliczne

Do odtłuszczania alkalicznego stosuje się gorące (70÷90˚ C) roztwory wodne, np.: − 20% roztwór sody kaustycznej (wodorotlenek sodowy), − 5% roztwór mydła żywicznego (żywiczan sodowy), − roztwory gotowych preparatów do odtłuszczania alkalicznego (Alfenol, Sulfapol)

o stężeniu zgodnym z instrukcją producenta. Odtłuszczanie przeprowadza się metodą zanurzeniową lub natryskową, nie stosuje się metody ręcznej z uwagi na żrące działanie alkaliów. Po odtłuszczeniu element należy dokładnie wypłukać wodą, a następnie zneutralizować powierzchnię słabym roztworem wodnym kwasu fosforowego. Przed malowaniem powierzchnię należy dokładnie wysuszyć. Odtłuszczanie emulsyjne

Do odtłuszczania emulsyjnego stosuje się gotowe koncentraty emulsyjne typu Emulsol, które rozcieńcza się wodą lub rozcieńczalnikiem, albo stosuje bez rozcieńczenia – zgodnie z instrukcją producenta i zależnie od rodzaju preparatu. Przy odtłuszczaniu emulsyjnym można stosować metodę ręczną, która polega na szczotkowaniu lub przecieraniu zatłuszczonej powierzchni szmatami zwilżonymi roztworem emulsji oraz metody: zanurzeniową i natryskową. Po odtłuszczeniu należy powierzchnię spłukać wodą i wysuszyć. Odrdzewianie chemiczne

Sposób odrdzewiania chemicznego zależy od stopnia skorodowania oczyszczanej powierzchni. Powierzchnie stalowe i żeliwne pokryte lekką rdzą nalotową można oczyszczać za pomocą gotowych odrdzewiaczy, których głównym składnikiem jest kwas fosforowy. W skład odrdzewiaczy wchodzą również rozpuszczalniki organiczne, dzięki czemu mają one jednocześnie działanie odtłuszczające. Powierzchnie pokryte grubą warstwą rdzy można oczyszczać chemicznie metodą trawienia w kwasach. Odrdzewiacze fosforowe

Nakłada się na oczyszczaną powierzchnię za pomocą szczotki lub pędzla o twardym i krótkim włosiu i pozostawia do rozpuszczenia rdzy. Czas odrdzewiania zależy od rodzaju i grubości warstw rdzy. Przy rdzy nalotowej odrdzewiacz pozostawia się na kilka minut, przy grubszych warstwach – trzeba nakładać kilkakrotnie i pozostawić na zardzewiałej powierzchni około 30 minut. Kwas fosforowy rozpuszcza rdzę i reaguje z metalem podłoża wytwarzając cienką warstwę fosforanów o właściwościach antykorozyjnych. Oczyszczoną powierzchnię należy dokładnie spłukać wodą i wysuszyć. Trawienie w kwasach

Trawienie polega na zanurzaniu oczyszczanego elementu w wannie z roztworem kwasu o odpowiednim stężeniu i temperaturze. Najczęściej stosuje się 5÷20% roztwór kwasu siarkowego, 10÷20% roztwór kwasu solnego lub ich mieszaniny. Do kąpieli trawiącej dodaje się odpowiednie inhibitory, które hamują trawienie czystego metalu. Wytrawione przedmioty należy dokładnie wypłukać bieżącą wodą i zneutralizować resztki kwasu np. w roztworze chromianów. Metoda ta umożliwia uzyskanie bardzo czystych powierzchni.


Chemiczne przetwarzanie rdzy Specjalne preparaty zwane stabilizatorami rdzy (Cortanin, Depal 10) nakłada się

na zardzewiałą powierzchnię po usunięciu luźno związanych płatów rdzy, np. metodą szczotkowania. Preparaty te wnikają w tlenek żelaza, zatrzymują proces korozji i przetwarzają rdzę w trwałe związki, tworząc mocno związaną z podłożem warstwę podkładową pod powłoki malarskie. Chemiczne usuwanie starych powłok malarskich

Stare, zniszczone powłoki malarskie można usuwać chemicznie za pomocą: − zmywaczy organicznych lub past rozpuszczalnikowych, − past alkalicznych – metodą ługowania. Pasty rozpuszczalnikowe i gotowe zmywacze farb i lakierów stosuje się do usuwania starych powłok malarskich wrażliwych na rozpuszczalniki organiczne, np. olejnych. Preparaty nakłada się pędzlem lub szpachlą (zależnie od konsystencji) na usuwaną powłokę. Pod wpływem rozpuszczalników pokrycie ulega spęcznieniu i daje się łatwo usunąć skrobakiem lub szpachlą. Po usunięciu powłoki powierzchnię metalu należy przetrzeć szmatką zwilżoną rozpuszczalnikiem. Pasty alkaliczne można stosować do usuwania powłok np. olejnych, ftalowych, które pod wpływem alkaliów ulegają spęcznieniu i zmydleniu. Nakłada się je na powierzchnię usuwanej powłoki za pomocą szczotek z włókna syntetycznego, pozostawia do spęcznienia, a następnie usuwa przez skrobanie. Powłoki można również usuwać przez natrysk lub zanurzenie w 10% ługu sodowym. Po usunięciu powłoki należy powierzchnię dokładnie wypłukać wodą, zneutralizować resztki alkaliów 3% roztworem kwasu fosforowego i wysuszyć. 4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie zanieczyszczenia występują najczęściej na podłożach metalowych? 2. Jakie są metody oczyszczania powierzchni w zależności od rodzaju zanieczyszczeń? 3. Jakie narzędzia są używane do oczyszczania ręcznego? 4. Jakich narzędzi zmechanizowanych używa się do oczyszczania powierzchni metalowych? 5. Na czym polega oczyszczanie strumieniowo-ścierne? 6. Jakie zasady technologiczne powinny być przestrzegane przy oczyszczaniu strumieniowo-

ściernym? 7. Jaką chropowatość powinna posiadać powierzchnia po oczyszczaniu? 8. Na czym polega oczyszczanie płomieniowe? 9. Jakimi środkami można odtłuszczać powierzchnie metalowe? 10. W jaki sposób odtłuszcza się powierzchnię za pomocą rozpuszczalników organicznych? 11. Na czym polega odtłuszczanie alkaliczne? 12. Na czym polega odtłuszczanie emulsyjne? 13. Co to są odrdzewiacze fosforowe? 14. Na czym polega trawienie w kwasach? 15. Jakie działanie mają preparaty do chemicznego przetwarzania rdzy? 16. Na czym polega chemiczne usuwanie starych powłok malarskich?



Spośród przedstawionych przez nauczyciela narzędzi do przygotowania podłoża wybierz: − skrobak, − szczotkę drucianą, − szlifierkę pneumatyczną. Scharakteryzuj wybrane narzędzia i wskaż zakres ich stosowania przy przygotowaniu podłoża pod powłoki malarskie.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione narzędzia, 5) wybrać wskazane narzędzia, 6) uzasadnić swój wybór, 7) określić zastosowanie narzędzi przy oczyszczaniu powierzchni metalowych, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw narzędzi do przygotowania podłoża, − katalog narzędzi ręcznych i mechanicznych do przygotowania podłoża metalowego pod

powłoki antykorozyjne. Ćwiczenie 2

Spośród przedstawionych środków do czyszczenia powierzchni metalowych dobierz: − preparat do usuwania lekkiej rdzy nalotowej, − środek do odtłuszczania metalu metodą ręczną, − środek do usuwania starych powłok malarskich metodą chemiczną. Scharakteryzuj sposoby stosowania tych środków przy oczyszczaniu powierzchni metali.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obejrzeć przedstawione materiały, 5) przeczytać etykiety na opakowaniach, 6) wybrać odpowiednie środki do czyszczenia powierzchni metalowej, 7) określić sposób ich stosowania, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw materiałów do czyszczenia powierzchni metalowych, − plansza poglądowa dotycząca przygotowania podłoża metalowego pod malowanie. Ćwiczenie 3

Przygotuj do nałożenia powłoki lakierowej kratę stalową, na której znajduje się lekka rdza nalotowa. Dobierz metodę wykonania zadania.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić wymagania, jakie powinna spełniać powierzchnia stalowa, 5) obejrzeć dokładnie kratę, 6) ustalić zakres i sposób czyszczenia, 7) przygotować stanowisko pracy, 8) oczyścić kratę, 9) ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki, 10) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 12) zaprezentować efekty swojej pracy, 13) dokonać samooceny pracy, 14) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − krata stalowa przeznaczona do czyszczenia, − narzędzia potrzebne do czyszczenia rdzy nalotowej, − materiały do czyszczenia rdzy nalotowej (np. odrdzewiacz fosforowy), − sprzęt do sprzątania. Ćwiczenie 4

Przygotuj do nałożenia nowej powłoki lakierowej stalowe drzwi, na których znajduje się stara, łuszcząca się powłoka olejna. Dobierz metodę wykonania zadania.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić wymagania, jakie powinna spełniać powierzchnia stalowa, 5) ocenić stan techniczny istniejącej powłoki antykorozyjnej, 6) określić zakres i sposób czyszczenia, 7) przygotować stanowisko pracy, 8) przygotować potrzebne narzędzia i materiały, 9) usunąć starą powłokę, 10) oczyścić powierzchnię, 11) ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki, 12) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,


13) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 14) zaprezentować efekty swojej pracy, 15) dokonać samooceny pracy, 16) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − narzędzia potrzebne do usuwania starej powłoki olejnej, − materiały do usuwania starej powłoki olejnej (np. zmywacz organiczny), − sprzęt do sprzątania. 4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić warunki, jakie powinno spełniać podłoże metalowe pod powłoki antykorozyjne? ¨ ¨ 2) określić metody czyszczenia powierzchni metalowej? ¨ ¨ 3) dobrać odpowiednie narzędzia i materiały do czyszczenia? ¨ ¨ 4) przygotować powierzchnię metalu pod wykonanie powłoki

antykorozyjnej? ¨ ¨ 5) ocenić stan techniczny istniejącej powłoki antykorozyjnej? ¨ ¨ 6) ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć usterki? ¨ ¨ 7) zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko pracy zgodnie

z warunkami technicznymi, zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej? ¨ ¨


4.6. Zasady ręcznego nanoszenia powłok antykorozyjnych 4.6.1. Materiał nauczania

Do ręcznego nanoszenia powłok malarskich służą pędzle i wałki malarskie. Przy nakładaniu farb antykorozyjnych przeznaczonych do gruntowania wskazane jest stosowanie pędzla, ponieważ farba powinna być dobrze wtarta w podłoże. Warstwy nawierzchniowe mogą być nakładane pędzlem lub wałkiem malarskim z krótkim włosiem. Rodzaj i liczba warstw powłok malarskich zależy od zagrożenia korozyjnego.

Rys.7. Schematy budowy powłoki ochronnej na elementach stalowych pracujących w: a) przeciętnych warunkach korozji atmosferycznej, b) ostrych warunkach korozji atmosferycznej, c) ostrych warunkach korozji chemicznej [13, s. 302] Malowanie pędzlem jest pracochłonne, ale umożliwia wtarcie wyrobu lakierowego w pory i nierówności podłoża oraz dokładne pomalowanie konstrukcji ażurowych i profilowanych. Do gruntowania należy używać pędzli pierścieniowych lub trzonkowych o krótkim i twardym włosiu, który zapewnia silne wtarcie farby w podłoże. Wyroby nawierzchniowe nanosi się pędzlami płaskimi o dłuższym, miękkim włosiu, pozwalającym na równomierne rozprowadzenie wyrobu bez pozostawiania śladów pędzla tzw. sznarów. a) b)

c)

Rys.8. Pędzle: a) pierścieniowy, b) trzonkowy, c) płaski [9, s.121]

Jakość malowania pędzlem zależy od prawidłowej konsystencji wyrobu, który powinien spływać z pędzla dopiero po wywarciu nacisku na malowaną powierzchnię. Lepkość robocza wyrobów do nanoszenia pędzlem, mierzona kubkiem Forda nr 4 w temperaturze 20˚C, powinna wynosić 70÷100 sekund. Dla większości wyrobów nakładanych pędzlem ilość rozcieńczalnika dodawanego dla osiągnięcia lepkości roboczej nie powinna przekraczać 5%


objętości wyrobu. Należy stosować rozcieńczalniki przeznaczone wyłącznie dla określonego wyrobu. Wyroby lakierowe przeznaczone do zabezpieczania metali dostarcza się często o konsystencji dostosowanej do malowania pędzlem. Wymagają wtedy jedynie usunięcia kożucha, jeżeli utworzył się w czasie magazynowania oraz dokładnego wymieszania.

Przy malowaniu pędzlem należy stosować następujące zasady: − nie należy nabierać na pędzel zbyt dużej ilości wyrobu , − malowanie należy rozpoczynać od pokrycia naroży, śrub, czyli miejsc, w których

powłoka po wyschnięciu jest zazwyczaj cieńsza, − przy malowaniu pędzel powinien być nachylony pod kątem około 45˚ do powierzchni, − powłoki gruntowe należy mocno wcierać w podłoże, − należy stosować malowanie krzyżowe, czyli pociągnięcia pędzla w kolejnych warstwach

powinny się krzyżować, − materiał malarski należy rozprowadzać równoległymi pasami zachodzącymi na siebie

nieznacznie brzegami, rozpoczynając od krawędzi powierzchni, − przy nakładaniu wyrobów szybko schnących należy stosować pędzle o dłuższym włosiu,

nabierać więcej wyrobu malarskiego i szybko go rozprowadzać; nie należy zawracać pędzlem na pomalowaną powierzchnię. Malowanie pędzlem jest stosowane przy malowaniu konstrukcji stalowych

na wysokościach. Wymagane są wtedy odpowiednie rusztowania np. składane z ram stalowych, wiszące, przejezdne lub przesuwne. Zasady montażu, eksploatacji i demontażu rusztowań oraz zasady bezpiecznej pracy na rusztowaniach są ujęte w poradniku dla ucznia „Wykonywanie podstawowych robót tynkarskich”, z którym już się zapoznałeś w trakcie realizacji jednostki modułowej dotyczącej wykonywania podstawowych robót tynkarskich.

Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań powinny być przeprowadzone zgodnie z dokumentacją danego rodzaju rusztowań, pod nadzorem osób posiadających odpowiednie uprawnienia. Do użytkowania rusztowania można przystąpić po jego całkowitym skończeniu i sprawdzeniu poprawności wykonania. Odbiór rusztowania powinien być dokonany przez nadzór techniczny i potwierdzony wpisem do dziennika budowy. 4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie narzędzia stosuje się przy ręcznym nakładaniu powłok antykorozyjnych? 2. Od czego zależy liczba warstw powłok malarskich? 3. Jaką lepkość roboczą powinny posiadać wyroby przeznaczone do malowania pędzlem? 4. Jakie zasady należy stosować przy malowaniu pędzlem? 5. Na czym polega malowanie krzyżowe? 6. W jaki sposób należy wykonywać powłoki gruntowe? 7. Jakich pędzli należy używać do nakładania powłok antykorozyjnych nawierzchniowych? 8. W jaki sposób należy nakładać pędzlem wyroby szybko schnące? 9. Jakie warstwy można nakładać wałkiem malarskim? 10. Jakie rusztowania mogą być stosowane przy malowaniu wysokich konstrukcji stalowych? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Nałóż warstwę podkładowej farby antykorozyjnej na powierzchnię kraty stalowej, przygotowanej do malowania w ćwiczeniu 3 pkt. 4.4.3.



Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić zasady malowania pędzlem, 5) ocenić stan podłoża i usunąć ewentualne usterki, 6) przygotować stanowisko pracy i narzędzia potrzebne do malowania, 7) zabezpieczyć otoczenie przed zabrudzeniem, 8) przygotować farbę antykorozyjną do malowania zgodnie z instrukcją producenta, 9) nałożyć powłokę antykorozyjną, 10) ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki, 11) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 12) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 13) zaprezentować efekty swojej pracy, 14) dokonać samooceny pracy, 15) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − krata stalowa - oczyszczona oddzielnie, − farba antykorozyjna podkładowa, rozcieńczalnik, − narzędzia potrzebne do nałożenia powłoki podkładowej, − materiały do zabezpieczenia otoczenia przed zabrudzeniem, − sprzęt do sprzątania. Ćwiczenie 2

Nałóż warstwę farby nawierzchniowej na zagruntowaną podczas realizacji ćwiczenia 1 powierzchnię kraty stalowej.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) ocenić stan techniczny wykonanej powłoki antykorozyjnej, 5) przygotować stanowisko pracy i odpowiednie narzędzia do malowania, 6) zabezpieczyć otoczenie przed zabrudzeniem, 7) przygotować farbę nawierzchniową do malowania zgodnie z instrukcją producenta, 8) nałożyć powłokę nawierzchniową, 9) ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki, 10) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 12) zaprezentować efekty swojej pracy, 13) dokonać samooceny pracy, 14) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − krata stalowa - zagruntowana, − narzędzia ręczne do nałożenia powłoki nawierzchniowej, − materiały potrzebne do malowania (farba nawierzchniowa, rozcieńczalnik), − materiały do zabezpieczenia otoczenia przed zabrudzeniem, − sprzęt do sprzątania. Ćwiczenie 3

Na podstawie dokumentacji technicznej rusztowania zmontuj rusztowanie ramowe (warszawskie) do wykonania robót antykorozyjnych, o wysokości 3 metrów. Ćwiczenie wykonaj w zespole 2 osobowym.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) przeanalizować dokumentację rusztowania ramowego, 5) zapoznać się z instrukcją montażu rusztowań ramowych, 6) przynieść elementy rusztowania i ułożyć na stanowisku pracy, 7) zmontować rusztowanie zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi

montażu rusztowań, 8) sprawdzić jakość wykonanej pracy, 9) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 11) zaprezentować efekty swojej pracy, 12) dokonać samooceny pracy, 13) uporządkować stanowisko pracy.


− komplet elementów rusztowania ramowego, − katalogi dotyczące rusztowań, − instrukcja montażu rusztowań ramowych. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić zasady nakładania powłok antykorozyjnych pędzlem? ¨ ¨ 2) nanieść powłokę antykorozyjną pędzlem? ¨ ¨ 3) wykonać powłokę antykorozyjną z farby podkładowej? ¨ ¨ 4) wykonać powłokę antykorozyjną z farby nawierzchniowej? ¨ ¨ 5) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki? ¨ ¨ 6) zmontować rusztowanie do wykonywania robót? ¨ ¨ 7) odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania zadania? ¨ ¨ 8) transportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy? ¨ ¨


4.7. Zasady mechanicznego nanoszenia powłok antykorozyjnych 4.7.1. Materiał nauczania Malowanie natryskowe

Malowanie natryskowe charakteryzuje się dużą wydajnością, umożliwia nakładanie wyrobów szybko schnących oraz uzyskanie powłok o wysokim efekcie dekoracyjnym. Natrysk może być wykonywany przy użyciu materiałów o temperaturze pokojowej (natrysk na zimno) lub podgrzanych (natrysk na gorąco). Natrysk pneumatyczny

Polega na rozpylaniu materiału malarskiego za pomocą sprężonego powietrza doprowadzonego do pistoletu natryskowego. Natrysk pneumatyczny jest najczęściej stosowaną metodą malowania natryskowego. Zakres stosowania tego natrysku do nanoszenia powłok antykorozyjnych zależy od dysponowania źródłem sprężonego powietrza. Jakość powłok antykorozyjnych nakładanych natryskiem pneumatycznym zależy od: − właściwie przygotowanego materiału malarskiego, − sprężonego powietrza o wymaganym ciśnieniu i czystości, − prawidłowo dobranych parametrów natrysku, − techniki operowania pistoletem natryskowym, − jakości urządzeń natryskowych.

Przygotowanie materiału malarskiego do natrysku obejmuje następujące czynności: − usunięcie kożucha, jeśli utworzył się w czasie magazynowania materiału, − dokładnego wymieszania wyrobu malarskiego, − rozcieńczenia wyrobu malarskiego do lepkości roboczej, − przefiltrowania wyrobu malarskiego. Wyroby dwuskładnikowe (chemoutwardzalne) należy bezpośrednio przed użyciem zmieszać w proporcjach podanych przez producenta. Należy przygotować tylko taką ilość wyrobu, która zostanie zużyta, ponieważ składniki po zmieszaniu mają krótki czas przydatności do użytku.

Do rozcieńczania należy używać wyłącznie rozcieńczalnika przewidzianego dla danego wyrobu, gdyż użycie dowolnego rozcieńczalnika może spowodować wystąpienie wad na wymalowaniu. Sprężone powietrze doprowadzone do pistoletu powinno być czyste (bez oleju, wilgoci, kurzu) oraz posiadać stałe ciśnienie.

Jakość otrzymanej powłoki zależy od parametrów natrysku: − średnicy dyszy wypływowej pistoletu, − odległości dyszy od malowanej powierzchni, − lepkości wyrobu, − ciśnienia sprężonego powietrza doprowadzonego do pistoletu. Średnica dyszy zależy od kształtu i wielkości malowanych przedmiotów i wynosi najczęściej 0,5÷3,0 mm. Odległość dyszy od malowanej powierzchni powinna wynosić 20÷25 cm. Lepkość wyrobu do natrysku pneumatycznego waha się w granicach 18÷30 s według kubka Forda nr 4, w temperaturze 20˚C. Sprężone powietrze powinno mieć ciśnienie 0,3÷0,5 MPa. Zbyt wysokie ciśnienie powoduje występowanie nadmiernej mgły i straty lakieru, za niskie – nieprawidłowe rozpylenie materiału.

Natrysk pistoletem pneumatycznym należy prowadzić w taki sposób, aby nakładane pasmo zachodziło częściowo na pasmo poprzednie. Pokrytej powierzchni nie należy natryskiwać powtórnie (poza natryskiem krzyżowym), gdyż otrzymuje się wtedy zbyt grubą powłokę. Pracownik wykonujący powłoki natryskiem pneumatycznym powinien być


zabezpieczony przed działaniem par rozpuszczalników i mgły rozpylonego materiału. Kabiny natryskowe powinny być wyposażone w sprawną wentylację wyciągową lub nawiewno-wyciągową. Natrysk hydrodynamiczny

Zwany jest natryskiem bezpowietrznym, gdyż materiał malarski jest w nim rozpylany bez sprężonego powietrza. Materiał powłokowy jest doprowadzony do dyszy pistoletu pod bardzo wysokim ciśnieniem (10÷25 MPa), a rozpylenie następuje na skutek bardzo szybkiego przepływu materiału przez dyszę o małej średnicy. Natrysk hydrodynamiczny charakteryzuje się dużą wydajnością malowania, mniejszym pyleniem oraz możliwością nakładania bardziej gęstych wyrobów, a to umożliwia nakładanie jednorazowo grubszych powłok. Nie można tą metodą nanosić wyrobów chemoutwardzalnych o krótkim czasie trwałości po zmieszaniu składników. Natrysk hydrodynamiczny wymaga drogich, skomplikowanych urządzeń, dlatego może być stosowany w przemyśle, do malowania dużych powierzchni.

Do natrysku wyrobów lakierniczych przy niewielkim zakresie robót można stosować również aparaty elektromagnetyczne działające na zasadzie natrysku bezpowietrznego. Natrysk elektrostatyczny

Jest oparty na zjawisku przyciągania się ciał o różnych ładunkach elektrycznych. Urządzenie rozpylające materiał jest podłączone do źródła prądu stałego wysokiego napięcia o ujemnym potencjale, a malowany przedmiot jest uziemiony i stanowi elektrodę dodatnią. Ujemnie naładowane cząstki materiału malarskiego są po rozpyleniu przenoszone wzdłuż linii sił pola elektrycznego i trafiając na malowany przedmiot pokrywają go ze wszystkich stron. Natrysk elektrostatyczny jest stosowany głównie do malowania konstrukcji ażurowych, gdyż nie występują wtedy duże straty materiału, co ma miejsce przy zastosowaniu natrysku pneumatycznego. Do malowania elektrostatycznego należy stosować specjalne wyroby lakierowe odpowiednio przygotowane przez producenta. Malowanie natryskiem elektrostatycznym wymaga specjalistycznych pistoletów natryskowych lub agregatów stacjonarnych montowanych w liniach produkcyjnych.

Metodą natrysku elektrostatycznego nakłada się również farby proszkowe, w specjalnych kabinach do malowania proszkowego. Cząstki rozpylonej farby proszkowej osadzają się na malowanej powierzchni na skutek przyciągania przez przeciwnie naładowany (uziemiony) przedmiot. Po napyleniu proszków w polu elektrycznym, następuje stopienie i utwardzanie powłoki w wysokich temperaturach, np. proszki epoksydowe wypala sie w temperaturze 150÷200˚C. Metodę malowania proszkowego stosuje się do zabezpieczania antykorozyjnego konstrukcji stalowych i aluminiowych, stolarki i ślusarki budowlanej. Malowanie zanurzeniowe

Polega na zanurzaniu malowanego przedmiotu w materiale malarskim i bardzo powolnym wynurzaniu (około 15 cm/min), umożliwiającym spłynięcie nadmiaru materiału z powrotem do zbiornika. Najczęściej są stosowane zmechanizowane linie technologiczne do malowania zanurzeniowego przedmiotów produkowanych seryjnie. Metoda zanurzeniowa charakteryzuje się dużą wydajnością, ale często występują zacieki i nierównomierna grubość powłok. Malowanie przez polewanie

W przemysłowej technologii lakierniczej do nakładania powłok na wyrobach i elementach metalowych stosuje się metodę polewania wielostrumieniowego. Malowanie wykonuje się w specjalnych urządzeniach, których głównymi częściami są strefa (komora) polewania i strefa obcieku. Zawieszone na przenośniku przedmioty malowane przechodzą przez komorę polewania, gdzie z odpowiednio skierowanych dysz wypływa pod ciśnieniem materiał malarski oblewając przedmiot ze wszystkich stron. Nadmiar materiału spływa do zbiornika pod komorą polewania i jest ponownie kierowany do systemu dysz.

Do malowania przez zanurzenie i polewanie nie nadają sie przedmioty, przy których mogą wystąpić trudności z obciekaniem farby.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Czym charakteryzuje sie malowanie natryskowe? 2. Na czym polega natrysk pneumatyczny? 3. Od czego zależy jakość powłok nakładanych natryskiem pneumatycznym? 4. Jakie czynności obejmuje przygotowanie materiału malarskiego do natrysku

pneumatycznego? 5. W jaki sposób przygotowuje się wyroby dwuskładnikowe do natrysku pneumatycznego? 6. Jakie są parametry natrysku pneumatycznego? 7. Od czego zależy średnica dyszy pistoletu natryskowego? 8. Jakie ciśnienie powinno posiadać sprężone powietrze doprowadzone do pistoletu

pneumatycznego? 9. Jakie wady natrysku może spowodować nieodpowiednie ciśnienie sprężonego powietrza? 10. W jaki sposób należy nakładać kolejne pasma powłoki malarskiej? 11. Na czym polega natrysk hydrodynamiczny? 12. Na czym polega natrysk elektrostatyczny? 13. W jaki sposób nakłada się farby proszkowe? 14. Czym charakteryzuje się malowanie zanurzeniowe? 15. W jaki sposób nakłada się powłoki metodą polewania wielostrumieniowego? 4.7.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Na podstawie krótkiej charakterystyki, określ metodę malowania oraz podaj jej zastosowanie: − rozpylanie materiału malarskiego następuje za pomocą sprężonego powietrza

doprowadzonego do pistoletu natryskowego, − materiał powłokowy jest doprowadzony do dyszy pistoletu pod bardzo wysokim

ciśnieniem, a rozpylenie następuje na skutek bardzo szybkiego przepływu materiału przez dyszę o małej średnicy,

− cząstki rozpylonej farby osadzają się na malowanej powierzchni na skutek przyciągania przez przeciwnie naładowany (uziemiony) przedmiot,

− przedmioty malowane przechodzą przez specjalną komorę, gdzie z odpowiednio skierowanych dysz wypływa pod ciśnieniem materiał malarski oblewając przedmiot ze wszystkich stron.


1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) przeanalizować wymienione charakterystyki, 5) określić metody malowania, 6) określić zastosowanie tych metod, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − film dydaktyczny dotyczący mechanicznego nakładania powłok malarskich, − katalog urządzeń do mechanicznego nakładania powłok antykorozyjnych. Ćwiczenie 2

Przygotuj, zgodnie z instrukcją producenta, farbę nawierzchniową do wykonania natrysku pneumatycznego. Sprawdź lepkość farby za pomocą kubka Forda nr 4.


1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) przeczytać instrukcję producenta umieszczoną na opakowaniu farby, 5) przygotować materiały potrzebne do wykonania zadnia (farbę, rozcieńczalnik), 6) przygotować narzędzia i sprzęt potrzebny do przygotowania farby do malowania, 7) przygotować sprzęt pomiarowy do sprawdzenia lepkości farby, 8) przygotować farbę zgodnie z instrukcją producenta, 9) sprawdzić lepkość wyrobu, 10) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 12) zaprezentować efekty swojej pracy, 13) dokonać samooceny pracy, 14) uporządkować stanowisko pracy.


− farba antykorozyjna, rozcieńczalnik, − narzędzia i sprzęt potrzebny do wymieszania i przefiltrowania farby, − kubek Forda nr 4. Ćwiczenie 3

Wykonaj metodą natrysku pneumatycznego powłokę nawierzchniową na drzwiach stalowych zagruntowanych farbą antykorozyjną. Farbę nawierzchniową przygotowałeś do natrysku podczas wykonywania ćwiczenia 2.


1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) ocenić stan techniczny istniejącej powłoki antykorozyjnej, 5) przygotować stanowisko pracy, 6) przygotować potrzebne materiały i urządzenia, 7) przeszlifować powłokę drobnoziarnistym papierem ściernym, 8) nałożyć powłokę nawierzchniową z zachowaniem warunków technicznych oraz zgodnie

z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, 9) ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki, 10) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,


11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 12) zaprezentować efekty swojej pracy, 13) dokonać samooceny pracy, 14) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − materiały malarskie (farba, rozcieńczalnik), − materiały pomocnicze (papier ścierny, klocki do papieru ściernego), − urządzenia do natrysku pneumatycznego, − sprzęt i materiały do sprzątania. 4.7.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) scharakteryzować metody mechanicznego nanoszenia powłok malarskich? ¨ ¨ 2) ustalić parametry natrysku pneumatycznego? ¨ ¨ 3) przygotować farbę izolacyjną zgodnie z instrukcją? ¨ ¨ 4) posłużyć sie przyrządami pomiarowymi? ¨ ¨ 5) przygotować i zastosować materiały pomocnicze? ¨ ¨ 6) nanosić powłoki antykorozyjne metodą mechaniczną? ¨ ¨ 7) wykonać pracę z zachowaniem warunków technicznych oraz zgodnie

z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy? ¨ ¨


4.8. Obsługa maszyn i urządzeń stosowanych podczas nanoszenia powłok antykorozyjnych


Powłoki antykorozyjne na powierzchniach metalowych można nakładać mechanicznie: metodą natryskową, przez polewanie i zanurzanie. Metody te wymagają stosowania specjalistycznego sprzętu i urządzeń dostosowanych do sposobu wykonywania powłok antykorozyjnych.

W zależności od sposobu rozpylania wyrobów lakierowych rozróżnia się natrysk: − pneumatyczny (powietrzny), − hydrodynamiczny (bezpowietrzny), − elektrostatyczny. Urządzenia do natrysku pneumatycznego

Do natrysku pneumatycznego stosuje się pistolety natryskowe zasilane jednocześnie materiałem malarskim i sprężonym powietrzem. Zasilanie pistoletu materiałem malarskim może odbywać się: − grawitacyjnie - ze zbiorniczka umieszczonego nad pistoletem, − przez zasysanie – ze zbiorniczka umieszczonego pod pistoletem, − ciśnieniowo – ze zbiornika ciśnieniowego usytuowanego poza pistoletem lub z sieci

centralnego zasilania. Sprężone powietrze może być doprowadzone do pistoletu natryskowego ze sprężarki lub z sieci sprężonego powietrza.

Uruchomienie pistoletu składa się z dwóch faz: − w pierwszej, po lekkim naciśnięciu języka spustowego, otwiera się tylko zawór

powietrzny i następuje wypływ powietrza z dyszy pistoletu, − w drugiej, po dalszym naciskaniu języka spustowego, cofająca się iglica otwiera dyszę

wypływową i następuje wypływ materiału malarskiego.

Rys. 9. Fazy uruchamiania pistoletu natryskowego: a) pierwsza – wypływ sprężonego powietrza, b) druga –

wypływ i rozpylenie farby [13, s. 83]

Sprężone powietrze kierowane przez otwory w głowicy pistoletu formuje kształt strumienia natryskiwanego materiału (strumień spłaszczony, stożkowy). Zmiana kształtu strumienia rozpylanego materiału jest możliwa przez obrót głowicy pistoletu lub przez dobranie odpowiedniego typu głowicy o różnym strumieniu, np. wąskim, szerokim. Kształt strumienia należy zmieniać w zależności od wielkości malowanych przedmiotów i kierunku


prowadzenia natrysku – przy natrysku poziomym strumień powinien być spłaszczony w płaszczyźnie pionowej, przy natrysku pionowym – w płaszczyźnie poziomej.

Rys. 10. Sposób prowadzenia końcówki rozpylającej płaskim strumieniem farby: a) I malowanie,

b) II malowanie [13, s.78]

Rys. 11. Sposób prowadzenia końcówki rozpylającej okrągłym strumieniem farby: a) I malowanie, b) II malowanie [13, s. 78]

Aby uzyskać odpowiednią jakość powłok nakładanych natryskiem pneumatycznym, należy stosować następujące zasady obsługi i prowadzenia pistoletu natryskowego: − przed przystąpieniem do wykonywania natrysku należy sprawdzić czystość pistoletu

i sprężonego powietrza oraz lepkość materiału malarskiego, − język spustowy należy nacisnąć tuż przed malowaną powierzchnią, prowadzić pistolet

równomiernymi ruchami przy rozluźnionych mięśniach ręki; skończyć natrysk nieco za powierzchnią,

− pistolet należy trzymać luźno, operować płynnie językiem spustowym bez nagłego naciskania i zwalniania,

− pistolet należy prowadzić ze stałą prędkością, w stałej odległości od malowanej powierzchni, prostopadle do malowanej powierzchni lub z niewielkim odchyleniem od kąta prostego,

− podczas obsługi pistoletu natryskowego należy stosować zasady bezpiecznej pracy obowiązujące przy malowaniu natryskowym.

Urządzenia do natrysku hydrodynamicznego

Urządzenia do natrysku hydrodynamicznego mogą być stacjonarne lub przewoźne. Podstawowym elementem tych urządzeń jest zespół pompy, która wytwarza wysokie ciśnienie materiału malarskiego i silnika napędzającego pompę. Materiał o wysokim ciśnieniu jest tłoczony pompą do pistoletu natryskowego przez wąż ciśnieniowy. Kształt strumienia natryskowego zależy od rodzaju dyszy, którą dobiera sie w zależności od wielkości malowanego przedmiotu, rodzaju materiału malarskiego i żądanej grubości powłoki.


Pistolet hydrodynamiczny należy prowadzić ze stałą prędkością, w stałej odległości (30÷40 cm) i pod stałym kątem (90˚) do malowanej powierzchni. Nie wykonuje się natrysku krzyżowego, lecz prowadzi pistolet w ten sposób, by poszczególne pasma zachodziły na siebie w 10÷30%.

Rys. 12. Zestaw do natrysku hydrodynamicznego Monark [http://www.gracwawa.com.pl/] Urządzenia do natrysku elektrostatycznego

Do natrysku elektrostatycznego można stosować ręczne pistolety natryskowe specjalnej konstrukcji lub zautomatyzowane agregaty stacjonarne stosowane w produkcji seryjnej.

Przed przystąpieniem do natrysku elektrostatycznego należy sprawdzić, czy urządzenia natryskowe i przedmioty przeznaczone do malowania są prawidłowo uziemione. Następnie należy włączyć źródło wysokiego napięcia i powoli doprowadzać materiał malarski do urządzeń natryskowych. Podczas natrysku elektrostatycznego istnieje zagrożenie wystąpienia wyładowań iskrowych między głowicą natryskową a malowanym przedmiotem, dlatego stosowane napięcie powinno maleć wraz ze zmniejszaniem się odległości między głowicą a przedmiotem. Odległość głowicy natryskowej od malowanego przedmiotu powinna wynosić 15÷30 cm, przy napięciu 80÷120kV. Przy malowaniu elektrostatycznym materiał malarski może być rozpylany pneumatycznie, hydrodynamicznie lub elektrostatycznie, za pomocą wirującej głowicy pistoletu elektrostatycznego (atomizera).

Rys. 13. Schemat metody natrysku elektrostatycznego z hydrodynamicznym podawaniem farby, 1) pistolet natryskowy, 2) głowica rozpylająca pod działaniem wysokiego napięcia (elektroda ujemna), 3) przewód wysokiego napięcia (do 150 kV), 4) generator wysokiego napięcia, 5) elektryczny przewód zasilający, 6) naczynie z farbą, 7) sito, 8) przewód ssący, 9) agregat do natrysku hydrodynamicznego, 10) wysokociśnieniowy przewód tłoczny, 11) strumień farby o ujemnym ładunku elektrycznym, 12) malowany przedmiot, 13) szyna podajnika, 14) przewód uziemiający [13 s. 85]

http://www.gracwawa.com.pl/


Elektrostatyczne pokrywanie proszkami wymaga kabiny do napylania, urządzenia do odzysku nie napylonego proszku i suszarki do wypalania powłok.

Rys.14. Kabiny do malowania proszkowego [www.slawmont.pl/pl/index.html]

Zestaw do ręcznego pokrywania proszkami składa się ze sterownika służącego do sterowania pneumatyką i wysokim napięciem, pistoletu elektrostatycznego, zbiornika i podajnika proszku oraz wózka pod sterownik.

Rys. 15. Zestaw do ręcznego pokrywania farbami proszkowymi metodą elektrostatyczną [http://radet.strefa.pl/spte_04.htm]

Urządzenia do malowania zanurzeniowego Malowanie zanurzeniowe stosuje się w przemyśle. Zmechanizowana linia technologiczna

składa się z następujących stref: zawieszania przedmiotów na przenośniku, odpylania, zanurzenia w materiale malarskim, obciekania, suszenia i zdejmowania gotowych wyrobów.

http://www.slawmont.pl/pl/index.html

http://radet.strefa.pl/spte_04.htm


Rys. 16. Schemat ciągłego procesu malowania metodą zanurzeniową. Strefy: I - odpylania, II - zanurzenia, III - obciekania, IV – suszenia, 1) przenośnik o działaniu ciągłym, 2) malowany przedmiot, 3) wanna z materiałem powłokowym, 4) siatka do obcieku elektrostatycznego, 5) generator prądu stałego, 6) tunel suszarni [13, s. 89]

Urządzenia do polewania wielostrumieniowego Malowanie wielostrumieniowe jest stosowane do nakładania powłok na wyrobach

metalowych, które zawieszone na przenośniku są przesuwane ze stałą prędkością przez komorę polewania i tunel obcieku. Proces jest całkowicie zautomatyzowany, materiał malarski jest tłoczony pompą do systemu dysz, z których wytryskuje oblewając zawieszony przedmiot ze wszystkich stron. System polewania można uruchamiać dopiero po włączeniu wentylacji, a wchodzenie do tunelu jest niedopuszczalne nawet przy stosowaniu materiałów wodorozcieńczalnych.

Rys. 17. Zasada malowania metodą polewania wielostrumieniowego: 1) rury tłoczące farbę, 2) dysze, 3) malowany przedmiot, 4) przenośnik, 5) obudowa hermetyczna, 6) odpływ ściekającego materiału malarskiego [13, s. 90]



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są metody mechanicznego nanoszenia powłok malarskich? 2. Jakie są rodzaje natrysku? 3. Jakie są sposoby zasilania pistoletu natryskowego materiałem malarskim? 4. W jaki sposób uruchamia się pistolet do natrysku pneumatycznego? 5. Jaki kształt może mieć strumień natryskiwanego materiału? 6. W jaki sposób można zmienić kształt strumienia rozpylanego materiału? 7. Jakie są zasady obsługi i prowadzenia pistoletu pneumatycznego? 8. Jaka jest zasada działania urządzeń do natrysku hydrodynamicznego? 9. Jak należy prowadzić pistolet przy natrysku hydrodynamicznym? 10. Jakie elementy wchodzą w skład urządzeń do natrysku elektrostatycznego? 11. W jaki sposób może być rozpylany materiał malarski przy natrysku elektrostatycznym? 12. Z jakich stref składa sie zmechanizowana linia technologiczna do malowania

zanurzeniowego? 13. Na czym polega malowanie metodą polewania wielostrumieniowego? 4.8.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Określ rodzaj urządzenia przedstawionego na rysunku oraz podaj jego zastosowanie.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) przeanalizować rysunek, 5) ustalić rodzaj urządzenia, 6) uzasadnić swoje stanowisko, 7) określić zastosowanie urządzenia, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − katalog urządzeń do malowania natryskowego, − plansza poglądowa dotycząca malowania natryskiem hydrodynamicznym. Ćwiczenie 2

Zademonstruj sposób obsługi pistoletu pneumatycznego przy malowaniu natryskowym.


1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) sprawdzić czystość pistoletu pneumatycznego, 5) ustalić sposób zasilania pistoletu materiałem malarskim, 6) ustalić kształt strumienia natryskiwanego materiału, 7) uruchomić pistolet pneumatyczny, 8) zademonstrować sposób prowadzenia pistoletu podczas malowania natryskowego, 9) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 11) zaprezentować efekty swojej pracy, 12) dokonać samooceny pracy, 13) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − pistolet pneumatyczny, − instrukcja obsługi pistoletu pneumatycznego. 4.8.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić zasady obsługi pistoletu pneumatycznego? ¨ ¨ 2) określić sposoby zasilania pistoletu pneumatycznego materiałem

malarskim? ¨ ¨ 3) ustalić kształt strumienia rozpylanego materiału? ¨ ¨ 4) posłużyć się pistoletem pneumatycznym podczas malowania

natryskowego? ¨ ¨ 5) określić zasadę działania urządzeń do natrysku hydrodynamicznego? ¨ ¨ 6) określić sposób prowadzenia pistoletu podczas natrysku

hydrodynamicznego? ¨ ¨ 7) określić zasadę działania urządzeń do natrysku elektrostatycznego? ¨ ¨ 8) scharakteryzować urządzenie do elektrostatycznego pokrywania

proszkami? ¨ ¨ 9) określić strefy zmechanizowanej linii technologicznej do malowania zanurzeniowego? ¨ ¨ 10) scharakteryzować urządzenie do polewania wielostrumieniowego? ¨ ¨


4.9. Obróbka wykończeniowa powłok malarskich 4.9.1. Materiał nauczania Powłoki podkładowe

Przed nałożeniem warstwy nawierzchniowej należy przeszlifować w celu usunięcia drobnych nierówności i nadmiernej chropowatości. Szlifowanie można wykonywać na sucho lub na mokro, stosując papier ścierny wodoodporny. Szlifowanie na mokro zmniejsza zapylenie otoczenia i przedłuża okres użytkowania papieru ściernego. Szlifować można ręcznie lub mechanicznie za pomocą szlifierek. Powierzchnie płaskie szlifuje się ręcznie papierem ściernym owiniętym na klocku gumowym. Do szlifowania stosuje się najczęściej papier ścierny 180÷400, zależnie od wymaganej gładkości. Aby otrzymać równą i gładką powierzchnię należy ją szlifować ruchami wzdłużnymi i poprzecznymi (nie na okrągło).

Odmianą szlifowania jest matowanie, które wykonuje w celu dla zwiększenia przyczepności i uzyskania lepszego związania między sobą dwóch kolejnych warstw pokrycia. Matuje się powierzchnie gładkie używając drobnoziarnistych papierów ściernych (powyżej 320). Po matowaniu należy powierzchnię odpylić i przetrzeć szmatą lnianą lub bawełnianą, zwilżoną benzyną ekstrakcyjną.

Najczęściej wykonywaną obróbką wykończeniową nawierzchniowych powłok malarskich na metalach jest polerowanie. Operacja polerowania jest stosowana w celu ostatecznego wyrównania powierzchni, usunięcia drobnych zanieczyszczeń (wtrąceń) oraz uzyskania lub poprawienia połysku. Tylko niektóre powłoki malarskie wymagają polerowania, np. nitrocelulozowe. Powłoki termoutwardzalne poleruje się przy usuwaniu miejscowych usterek i napraw uszkodzonych fragmentów powłoki.

Do polerowania służą mleczka i pasty polerskie. Powłoki poleruje się ręcznie za pomocą flaneli, sukna lub mechanicznie za pomocą szlifierek, po nałożeniu tarcz z filcem lub futerkiem. Do usuwania mikrowtrąceń mogą służyć materiały mikrościerne samoprzylepne, mocowane do specjalnych klocków do szlifowania ręcznego. Po przeszlifowaniu powłoki malarskiej należy zastosować mleczko polerskie.

a) b) c)

Rys.18. Materiały do polerowania powłok: a) tarcze filcowe, b) gąbki polerskie, c) futerka polerskie [http://www.univarpoland.pl] a) b)

Rys. 19. Materiały mikrościerne: a) krążek mikrościerny samoprzylepny, b) klocki do krążków samoprzylepnych [[http://www.univarpoland.pl]

http://www.univarpoland.pl

http://www.univarpoland.pl


4.9.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jakim celu szlifuje się powłoki podkładowe? 2. Jakie materiały stosuje się do szlifowania powłok podkładowych? 3. Jakimi ruchami należy szlifować powierzchnię powłoki malarskiej? 4. Czym różni się szlifowanie od matowania? 5. W jakim celu wykonuje się polerowanie powłok nawierzchniowych? 6. Jakie materiały służą do polerowania? 7. W jaki sposób poleruje sie powłoki lakierowe? 4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie Wykonaj obróbkę wykończeniową powłoki, naniesionej w ćwiczeniu 3 pkt. 4.7.3.

na powierzchnię drzwi stalowych.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) ocenić stan techniczny istniejącej powłoki, 5) określić sposób wykończenia powłoki, 6) dobrać materiały polerskie, 7) przygotować sprzęt do polerowania powłoki lakierowej, 8) wypolerować powłokę, 9) ocenić poprawność wykonanej pracy i usunąć ewentualne usterki, 10) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 12) zaprezentować efekty swojej pracy, 13) dokonać samooceny pracy, 14) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − materiały polerskie, − narzędzia ręczne lub mechaniczne do polerowania.

4.9.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wymienić rodzaje materiałów stosowanych do obróbki wykończeniowej powłok malarskich? ¨ ¨ 2) dokonać obróbki wykończeniowej powłok malarskich? ¨ ¨ 3) dokonać poprawek i napraw uszkodzonych fragmentów powłoki? ¨ ¨ antykorozyjnej? ¨ ¨


4.10. Przedmiar i obmiar robót 4.10.1. Materiał nauczania

Obliczenie ilości robót jest potrzebne do wyznaczenia kosztów realizacji danego obiektu lub inwestycji oraz do dokonania rozliczeń za wykonane roboty z pracownikami i inwestorem. Obliczenie ilości robót przed ich wykonaniem nazywa się przedmiarem, a po ich wykonaniu – obmiarem. Przedmiar robót jest to zestawienie rodzajów i ilości robót przewidzianych do wykonania wraz z ich szczegółowym opisem i wyliczeniami. Przedmiar wykonuje sie na podstawie dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznych wykonania i odbioru danych robót. Osoba wykonująca przedmiar robót musi umieć odczytywać rysunki techniczne, określać rodzaje i sposób wykonania zaplanowanych robót w różnych warunkach oraz obliczać ilości robót. Przy wykonywaniu przedmiaru można korzystać z „Katalogów Nakładów Rzeczowych” (KNR), w których zawarte są opisy robót, zasady przedmiarowania, warunki techniczne wykonania i odbioru robót oraz normy nakładów rzeczowych na jednostkę danej pracy. Można korzystać również z Katalogów Scalonych Nakładów Rzeczowych (KSNR) i Kosztorysowych Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR).

Do wykonywania przedmiaru robót dotyczących wykonania powłok antykorozyjnych stosuje się Katalog Nakładów Rzeczowych nr 7-11: Pokrycia antykorozyjne i ochronne (tom I i II). Przedmiar robót wchodzi w skład dokumentacji projektowej. Obmiar robót jest to tzw. obmiar z natury, czyli mierzenie ilości robót na podstawie stanu rzeczywistego, po wykonaniu wszystkich prac. Zasady wykonania obmiaru są takie same jak zasady przedmiarowania, a ilości wykonanych robót zapisuje się w księdze obmiarów, którą prowadzi kierownik budowy lub wyznaczona przez niego osoba. Zapisy powinny być dokonywane bezpośrednio po zakończeniu roboty i powinny zawierać szkice, wymiary i wyliczenia wykonanych prac. Roboty ulegające zakryciu podczas późniejszych prac, jak np. przygotowanie podłoża pod powłoki antykorozyjne, powinny być obmierzone, odebrane i wpisane do książki obmiarów przed ich zakryciem.

Malowanie wyrobami lakierowymi powierzchni gładkich obmierza się w metrach kwadratowych według rzeczywistych wymiarów. Z obliczonej powierzchni nie potrąca się otworów i miejsc nie malowanych o powierzchni do 0,25 m2.

Malowanie wyrobami lakierowymi okien i drzwi stalowych przy powierzchni w świetle ościeżnic do 0,5 m2 obmierza się w sztukach. Otwory większe obmierza się w świetle ościeżnic w metrach kwadratowych, stosując odpowiednie współczynniki podane w katalogach. Wynagrodzenie za wykonaną pracę

Płace robotników w budownictwie opierają na następujących systemach płac: − akordowym, − godzinowym (czasowym), − dniówkowym zadaniowym lub dniówkowym z premią.

W systemie akordowym pracownik otrzymuje wynagrodzenie za ilość wykonanej pracy. Mnożąc ilość metrów kwadratowych wykonanych robót malarskich przez cenę wykonania 1 m2 otrzymuje się wynagrodzenie.

System godzinowy polega na obliczaniu zarobku pracownika przez pomnożenie liczby przepracowanych godzin przez stawkę godzinową, która zależy od zaszeregowania zgodnego z taryfikatorem kwalifikacyjnym i ewentualnej premii.

System dniówkowy określa zarobek na podstawie liczby przepracowanych dniówek.


Aby uzyskać odpowiednią wydajność pracy, określa się minimum jednostek roboty (np. ilość m2 pomalowanej powierzchni), które robotnik powinien wykonać w czasie zmiany roboczej (tzw. dniówka zadaniowa) lub premiuje za osiągnięcie wymaganej ilości i jakości robót (dniówka z premią). 4.10.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jakim celu oblicza się ilości robót? 2. Na czym polega przedmiar robót? 3. W jaki sposób wykonuje się obmiar robót? 4. Gdzie zapisuje sie ilości wykonanych robót? 5. Na podstawie jakich katalogów oblicza się ilości robót? 6. Jakie systemy płac występują w budownictwie? 7. W jaki sposób można obliczać wynagrodzenie za wykonaną pracę? 4.10.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wykonaj obmiar powłoki malarskiej naniesionej na powierzchnię drzwi stalowych w ćwiczeniu 3 pkt. 4.7.3.


1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić zasady wykonywania obmiaru, 5) przygotować potrzebne przyrządy pomiarowe, 6) wykonać obmiar robót, 7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 9) zaprezentować efekty swojej pracy, 10) dokonać samooceny pracy, 11) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − przyrządy pomiarowe, − Katalog nakładów rzeczowych. Ćwiczenie 2

Oblicz wynagrodzenie pracownika, który przez 3 dni po 8 godzin dziennie wykonywał powłokę antykorozyjną na ogrodzeniu stalowym. Stawka zaszeregowania robotnika wynosi 5,50 zł/godz.

Sposób wykonania ćwiczenia.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) określić sposób obliczenia wynagrodzenia w systemie czasowym, 5) obliczyć wynagrodzenie, 6) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia 8) zaprezentować efekty swojej pracy, 9) dokonać samooceny pracy, 10) uporządkować stanowisko pracy.


− Katalog Nakładów Rzeczowych. Ćwiczenie 3

Oblicz szacunkowo ilość materiału potrzebnego do wykonania dwuwarstwowej powłoki antykorozyjnej na powierzchni bramy stalowej o szerokości 2,20 m i wysokości 2,0 m. Sporządź zapotrzebowanie materiałowe. Dane: wydajność szybkoschnącej gruntoemalii akrylowej „Cynkal” przy jednokrotnym malowaniu wynosi 6÷8 m2/litr (wg informacji producenta na etykiecie farby).


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) obliczyć powierzchnię bramy (z dwóch stron), 5) obliczyć ilość powłoki przy dwukrotnym malowaniu, 6) obliczyć ilość potrzebnej farby przyjmując średnią wydajność, 7) sporządzić zapotrzebowanie materiałowe, 8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 10) zaprezentować efekty swojej pracy, 11) dokonać samooceny pracy, 12) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − Katalog Nakładów Rzeczowych.

4.10.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić cel i zasady wykonywania przedmiaru robót? ¨ ¨ 2) wykonać obmiar robót? ¨ ¨ 3) określić sposoby obliczania płac robotników? ¨ ¨ 4) obliczyć należność za wykonywaną pracę? ¨ ¨ 5) określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót i sporządzić zapotrzebowanie materiałowe? ¨ ¨


4.11. Warunki wykonania i odbioru robót 4.11.1. Materiał nauczania Warunki wykonania powłok − Roboty malarskie powinny być prowadzone w temperaturze co najmniej 5˚C przy

malowaniu pędzlem i 15˚C – przy malowaniu natryskowym oraz wilgotności względnej powietrza poniżej 75%.

− Do robót zewnętrznych nie należy przystępować w czasie deszczu, mgły lub występowania rosy na powierzchni metalu.

− Wykonywanie prac malarskich zewnętrznych w okresie upałów i wietrznej pogody jest niewskazane, gdyż powoduje zbyt szybkie i nierównomierne wysychanie wyrobów lakierowych.

− Miejsce prowadzenia robót należy chronić przed zanieczyszczeniami powstającymi w wyniku innych prac.

Wymagania techniczne przy odbiorze Odbiór robót powinien nastąpić nie wcześniej niż po 14 dniach od wykonania powłoki. − Powłoki powinny być sprawdzane pod względem zgodności z dokumentacją

na podstawie oceny wzrokowej i za pomocą przyrządów (grubość, porowatość). − Powłoki lakierowe powinny mieć jednolitą barwę i odcień, bez smug, śladów pędzla,

zacieków, zmarszczeń, pęcherzy i plam. − Powłoka powinna pokrywać całkowicie podłoże, bez prześwitów widocznych gołym

okiem. − Powierzchnie powłok powinny posiadać połysk lakierowy lub w przypadku powłok

matowych – jednolitą matowość. − Przy kilkakrotnym malowaniu farbą antykorozyjną należy każdą warstwę malować farbą

różniącą się od poprzedniej barwą lub jej odcieniem. Umożliwi to ustalenie liczby faktycznie wykonanych powłok w porównaniu z projektem.

− Powłoki nawierzchniowe powinny wytrzymywać próby na: wycieranie, zarysowanie, zmywanie wodą z mydłem, nasiąkliwość i przyczepność do podłoża.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. W jakich warunkach klimatycznych powinno się wykonywać roboty malarskie? 2. W jakich warunkach klimatycznych nie należy wykonywać zewnętrznych robót

malarskich? 3. Po jakim czasie od wykonania powłoki można dokonywać odbioru robót? 4. W jaki sposób sprawdza się powłoki lakierowe pod względem zgodności z dokumentacją

techniczną? 5. Jakie warunki powinny spełniać powłoki lakierowe? 6. Jakie próby powinny wytrzymywać nawierzchniowe powłoki lakierowe?



Wykonaj odbiór techniczny powłoki lakierowej wykonanej na powierzchni drzwi stalowych (ćwiczenie 3 pkt. 4.7.3. i ćwiczenie pkt. 4.9.3.).


1) sporządzić notatkę. zorganizować stanowisko pracy, 2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie, 3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 4) zapoznać się z warunkami technicznymi odbioru powłok malarskich, 5) określić, jakie warunki powinny spełniać powłoki lakierowe, 6) obejrzeć dokładnie powierzchnię powłoki lakierowej na drzwiach stalowych, 7) ocenić, czy powłoka lakierowa na drzwiach stalowych spełnia warunki techniczne

odbioru powłok lakierowych, 8) rozpoznać ewentualne wady powłoki lakierowej na drzwiach, 9) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia, 10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, 11) zaprezentować efekty swojej pracy, 12) dokonać samooceny pracy, 13) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − plansza poglądowa dotycząca odbioru powłok antykorozyjnych, − Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych.

4.11.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić warunki wykonania powłok antykorozyjnych? ¨ ¨ 2) określić czas odbioru powłok antykorozyjnych? ¨ ¨ 3) określić wymagania techniczne przy odbiorze powłok antykorozyjnych? ¨ ¨ 4) dokonać odbioru powłok antykorozyjnych? ¨ ¨


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych. 4. Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Do każdego dołączone 4 możliwe

odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!


ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Powłoki przeźroczyste tworzą

a) farby. b) emalie. c) lakiery. d) szpachlówki.

2. Za pomocą kubka Forda nr 4 określa się a) krycie. b) lepkość. c) rozlewność. d) ściekalność.

3. Długie schnięcie jest wadą wyrobów a) olejnych. b) ftalowych. c) poliestrowych. d) nitrocelulozowych.

4. Od własności tiksotropowych wyrobu lakierowego zależy a) krycie. b) lepkość. c) rozlewność. d) ściekalność.

5. Ochronę elektrochemiczną i barierową podłoża zapewniają wyroby a) ftalowe. b) akrylowe. c) nitrocelulozowe. d) etylokrzemianowe.

6. Farby proszkowe są przeznaczone do nakładania a) pędzlem. b) natryskiem pneumatycznym. c) natryskiem elektrostatycznym. d) natryskiem hydrodynamicznym.

7. Do nakładania powłok metalicznych można stosować: a) żelazo, miedź, chrom, kadm. b) mosiądz, miedź, cynk, żeliwo. c) aluminium, miedź, brąz, żelazo. d) aluminium, miedź, chrom, nikiel.

8. Przez chemiczne utlenianie metalu wytwarza sie powłoki a) metalowe. b) tlenkowe. c) malarskie. d) metalowo-organiczne.


9. Metodą strumieniowo-ścierną nie można usuwać a) rdzy. b) tłuszczu. c) zgorzeliny d) starej powłoki malarskiej.

10. Rysunek przedstawia szlifierkę

a) kątową. b) czołową. c) obwodową. d) do narzędzi trzpieniowych.

Rys 2. Szlifierka [13. s.217] 11. Za pomocą rozpuszczalników organicznych można usuwać z metalu

a) rdzę. b) wilgoć. c) tłuszcz. d) zgorzelinę.

12. Do chemicznego przetwarzania rdzy służy a) kwas fosforowy. b) stabilizator rdzy. c) roztwór sody kaustycznej. d) rozpuszczalnik organiczny.

13. Przy malowaniu ręcznym pędzel powinien być nachylony do powierzchni pod kątem a) 90˚. b) 45˚. c) 30˚. d) 15˚.

14. Sprężone powietrze doprowadzone do pistoletu pneumatycznego powinno mieć ciśnienie a) 30÷50 MPa b) 3,0÷5,0 MPa. c) 0,3÷0,5 MPa. d) 0,03÷0,05 MPa.

15. Zasilanie grawitacyjne pistoletu pneumatycznego materiałem malarskim odbywa się a) z sieci centralnego zasilania. b) ze zbiornika poza pistoletem. c) ze zbiorniczka pod pistoletem. d) ze zbiorniczka umieszczonego nad pistoletem.


16. Odległość głowicy pistoletu od malowanej powierzchni zależy od wysokości napięcia prądu elektrycznego przy malowaniu metodą a) natrysku pneumatycznego. b) natrysku elektrostatycznego. c) natrysku hydrodynamicznego. d) polewania wielostrumieniowego.

17. Przy nakładaniu powłok antykorozyjnych na konstrukcjach ażurowych największe straty materiału występują przy malowaniu a) pędzlem. b) zanurzeniowym. c) natryskiem pneumatycznym. d) natryskiem elektrostatycznym.

18. Klocki do papieru ściernego należy stosować przy ręcznym szlifowaniu powłok lakierowych na

a) zaokrągleniach. b) śrubach i nitach. c) ostrych krawędziach. d) płaskich powierzchniach.

19. Przy malowaniu natryskowym temperatura powietrza powinna wynosić co najmniej a) 0˚C. b) 5˚C. c) 10˚C. d) 15˚C.

20. Największe zapylenie występuje przy malowaniu a) pędzlem. b) natryskiem pneumatycznym. c) natryskiem hydrodynamicznym. d) przez polewanie wielostrumieniowe.

21. Odzież ługoodporną należy stosować przy a) szlifowaniu powłok. b) odtłuszczaniu alkalicznym. c) malowaniu zanurzeniowym. d) oczyszczaniu strumieniowo-ściernym.

22. Środki ochrony słuchu należy stosować przy obsłudze a) szlifierki pneumatycznej. b) pistoletu elektrostatycznego. c) agregatu hydrodynamicznego. d) palnika do opalania powłok malarskich.


KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….. Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1. a b c d

2. a b c d

3. a b c d

4. a b c d

5. a b c d

6. a b c d

7. a b c d

8. a b c d

9. a b c d

10. a b c d

11. a b c d

12. a b c d

13. a b c d

14. a b c d

15. a b c d

16. a b c d

17. a b c d 18. a b c d 19. a b c d

20. a b c d 21. a b c d 22. a b c d

Razem:


6. LITERATURA 1. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP,

Warszawa 1996. 2. Frankiewicz D.: Rozpoznawanie podstawowych materiałów budowlanych. KOWEZ,

Warszawa 2002. 3. Frankiewicz D., Transport, składowanie i magazynowanie materiałów budowlanych.

KOWEZ, Warszawa 2002. 4. Gąsiorowska D., Horsztyńska B.: Posługiwanie się podstawowymi pojęciami i terminami

z zakresu budownictwa. KOWEZ, Warszawa 2002. 5. Gąsiorowska D, Horsztyńska B., Posługiwanie się dokumentacją techniczną, KOWEZ,

Warszawa 2002. 6. Klemm P. Praca zbiorowa.: Budownictwo ogólne. Tom 2. Arkady, Warszawa 2005. 7. Kowalczyk Z.: Kosztorysowanie i normowanie w budownictwie. WSiP, Warszawa 2005. 8. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1996. 9. Martinek W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa. Cz. 5. WSiP, Warszawa 1997. 10. Panas J. Praca zbiorowa.: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2003. 11. Roj-Chodacka A. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, KOWEZ, Warszawa 2002. 12. Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1999. 13. Wolski Z.: Roboty malarskie. WSiP, Warszawa 1997. 14. Katalog nakładów rzeczowych nr 7-11. Pokrycia antykorozyjne i ochronne. 15. Katalog Standox: Produkt Information Normy: PN-EN ISO 12944-1:2001 Farby i lakiery. Ochrona przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą ochronnych systemów malarskich. Część 1: Ogólne wprowadzenie. PN-EN ISO 12944-2:2001 Farby i lakiery. Ochrona przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą ochronnych systemów malarskich. Część 2: Klasyfikacja środowisk. PN-EN ISO 12944-4:2001 Farby i lakiery. Ochrona przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą ochronnych systemów malarskich. Część 4: Rodzaje powierzchni i sposoby przygotowania powierzchni. Pn-EN ISO 8130-14:2005 Farby proszkowe. Część 14: Terminologia PN-EN ISO 2431:1999 Farby i lakiery. Oznaczanie czasu wypływu za pomocą kubków wypływowych PN-ISO 8501-1 Przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów. Wzrokowa ocena czystości powierzchni.

Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu ... · „Projekt współfinansowany ze...

Documents

Transcript of Wykonywanie powłok antykorozyjnych na powierzchni metalu ... · „Projekt współfinansowany ze...