Przedmiot: Historia Architektury i Sztuki Kod:

Kierunek: Turystyka i rekreacja Rok: 1

Specjalność: wszystkie Tryby: S/NS

Liczba godzin / semestr 45

Wykłady: 15 Ćwiczenia: 30 Laboratoria: Projekty: Seminaria: Punkty ECTS: 6

Wykładowca: dr Katarzyna Balbuza e-mail: balbuza@yahoo.com

Katedra: Turystyki i Rekreacji e-mail: wshig@wshig.poznan.pl

Miejsce przedmiotu w programie studiów: przedmiot z grupy treści podstawowych

Cele: - przekazanie w układzie chronologicznym (od czasów prehistorycznych po czasy współczesne) wiedzy z zakresu historii malarstwa, rzeźby i architektury, ze szczególnym uwzględnieniem ewolucji w ramach kaŜdej z dziedzin sztuki. Zasięg geograficzny materiału obejmuje przede wszystkim Europę, - omówienie najwaŜniejszych technik artystycznych, charakterystycznych dla poszczególnych epok lub stylów w sztuce, - interpretacja dzieł sztuki pod kątem treści i formy, - przedstawienie wpływu kultury i sztuki europejskiej na kulturę polską, - zwrócenie uwagi na społeczno-ekonomiczne, religijne i polityczne uwarunkowania sztuki, - kształtowanie poczucia piękna. Efekty kształcenia: Rozumienie kultury i sztuki na przestrzeni dziejów 1. StaroŜytność – podział na sztuki wyzwolone i mechaniczne. 2. Średniowiecze – kontynuacja podziału wywodzącego się ze staroŜytności. 3. Odrodzenie – wykształcenie się świadomości pokrewieństwa architektury, malarstwa i rzeźby. Oddzielenie artystów od rzemieślników (lecz nie od uczonych). 4. XVII–XVIII wiek – wyodrębnienie sztuk pięknych (sztuki plastyczne), muzyki, malarstwa, architektury, rzeźby, tańca, poezji, wymowy i aktorstwa. 5. XIX wiek – pojęcie sztuki stosuje się do sztuk plastycznych. Sztuka przedmiotem dociekań naukowych, rozwój psychologii sztuki, estetyki. Pojawienie się fotografii i filmu. 6. Funkcje dzieł sztuki w ciągu minionych wieków i obecnie: – magiczno-kultowa – wspólnotowa, – kształtowanie piękna, – umacnianie państwowości, – religijna – ideał piękna duchowego, – poznawcza, odpowiedź na realizacje potrzeb duchowych człowieka, – odpowiedź na zamówienia mecenasów, – emocjonalna – oddziaływanie dzieł sztuki na odbiorców. 7. Cechy charakterystyczne epok, stylów i kierunków w sztuce:

– prehistoria (paleolit, mezolit, neolit, epoka brązu i Ŝelaza), – sztuka staroŜytna – Mezopotamia, Egipt, kultury basenu Morza Egejskiego, Grecja, Rzym, cechy charakterystyczne pozaeuropejskich cywilizacji staroŜytnych, – sztuka przedromańska – starochrześcijańska i bizantyjska, karolińska, – sztuka średniowiecza – romanizm, gotyk, islam w epoce średniowiecznej, – sztuka renesansu, manieryzmu, – sztuka baroku, rokoka, klasycyzmu, – sztuka XIX wieku – neoklasycyzm, akademizm, romantyzm, neogotyk, realizm, impresjonizm, postimpresjonizm, symbolizm, eklektyzm, – sztuka przełomu XIX i XX wieku – secesja, Art Nouveau, modernizm, – sztuka pierwszej połowy XX wieku – kubizm, fowizm, ekspresjonizm, futuryzm, abstrakcjonizm, konstruktywizm, dadaizm, surrealizm, Bauhaus, socrealizm, – sztuka drugiej połowy XX wieku – kinetyzm, pop--art, happening, instalacje, performance, postmodernizm,

Opis przedmiotu (zagadnienia):

Wykaz podstawowych zagadnień z przedmiotu HISTORIA KULTURY I SZTUKI /wg podstawy programowej/ Kultura jako ogół zasad, norm, reguł, sposobów działania oraz wytworów i twórczości ludzi 1. Kultura jako zbiorowy dorobek społeczeństw ludzkich. Pochodzenie nazwy, róŜnorodne rozumienie terminu na przestrzeni wieków (moralne i umysłowe doskonalenie człowieka, rozwój sztuki i wiedzy, kultura a cywilizacja). 2. Powstawanie kultury – cechy biologiczne i społeczne człowieka, warunki jego bytu, procesy historyczne. 3. Cechy określonych etapów historycznych – opanowanie sił przyrody, stan wiedzy, twórczość artystyczna, formy współŜycia społecznego. Cywilizacja a kultura 1. Cywilizacja jako poziom rozwoju społeczeństw. 2. Stopień opanowania przez ludzi sił przyrody i wykorzystanie ich na swoje potrzeby. 3. Cywilizacja naukowo-techniczna, świadczenie usług i zaspokajanie potrzeb ludzi. 4. Przekaz informacji i jego cechy kulturotwórcze. 6. Rola pisma w rozwoju kultury. 7. Nauka i technika w rozwoju cywilizacyjnym (technika w działaniu, wielkie odkrycia naukowe, wynalazki, transport, dźwięk i obraz, komputery, energia, inŜynieria lądowa, badania kosmosu). Sztuka a kultura 1. Sztuka jako forma świadomości społecznej. Odzwierciedlenie rzeczywistości za pośrednictwem dzieł o walorach estetycznych. 2. Wielodyscyplinarny charakter sztuki. 3. Sztuka jako czynność (umiejętność) i sztuka jako wytwór (dzieło). 4. Dziedziny sztuki: sztuki wizualne (malarstwo, rzeźba, grafika, architektura), sztuki widowiskowe (taniec, teatr, opera, film), muzyka, literatura. 5. Twórczość artystyczna – mit artysty, zawód, działalność twórcza, sztuka tradycyjna (wysoka) a sztuka jako prowokacja, granice sztuki. 6. Awangarda – twórcy, którzy swoimi dziełami i ideami wyprzedzają epokę oraz nowatorskie ruchy artystyczne XX wieku. 7. Media w przekazie kultury i sztuki: film, prasa, radio, telewizja, sztuki multimedialne.

8. Zasady ochrony zabytków – skarby ludzkości pod opieką państwa i UNESCO. Znaczenie dziedzictwa kultury. Polskie pomniki kultury pod opieką UNESCO. 10. Odbiorca sztuki –wraŜliwość estetyczna, przeŜycie estetyczne, potrzeba rozrywki. 11. Pojęcie wartości w sztuce i jej kryteria, wartościowanie estetyczne. 12. Pojęcie piękna – piękno natury, potoczne, w sztuce. Sztuka jako wytwarzanie piękna – dziewięć muz staroŜytnych Greków, nowe muzy: film i telewizja. 13. Integracja sztuki (synteza) i autonomia poszczególnych dziedzin sztuki. Polski wkład w kultur ę Europy i świata 1. Uwarunkowania rozwoju kultury polskiej (geograficzne, historyczne, społeczne, polityczne). 2. NajwaŜniejsze wydarzenia w sztuce polskiej – sztuki wizualne, widowiskowe, literatura, muzyka. 3. Wybitni artyści polscy. 4. Wybitne dzieła kultury narodowej. 5. Awangarda polska w sztuce XX wieku. 6. Podobieństwa i róŜnice w kształtowaniu się kultury polskiej w stosunku do innych kręgów kulturowych. 7. NajwaŜniejsze wydarzenia w nauce i technice w Polsce.

Forma prowadzenia zajęć: wykład i ćwiczenia

Metody oceny: - aktywność studentów na ćwiczeniach, - przygotowywanie referatów na piśmie lub ich prezentacja na ćwiczeniach, - kolokwium śródsemestralne w formie pisemnej, - kartkówki, - kolokwium końcowe w formie pisemnej.

Bibliografia: Podstawowa: Osińska B., Sztuka i czas. Od Prehistorii do Rokoka, Warszawa 2004 Osińska B., Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, Warszawa 2004 Honour H., Fleming J., Historia sztuki świata, Warszawa 2002 Koch W., Style w architekturze, Warszawa 1998 Historia sztuki, Twórcy, nurty, style, tłum. M. Boberska, Warszawa 2002 Wrotkowski J., Dzieła. Style. Epoki, Gdynia 1992 Zalecana: Monografie podstawowe – dzieje sztuki Beckett W., Historia malarstwa. Wędrówki po historii sztuki zachodu, Warszawa 1998 Białostocki J., Sztuka cenniejsza niŜ złoto, t. I-II, Warszawa 2004 de Morant H., Historia sztuki zdobniczej, Warszawa 1978 Gombrich E., O sztuce, Warszawa 1997 Hallingsworth M., Sztuka w dziejach człowieka, Warszawa 1992 Leksykon malarstwa od A do Z (od początków do współczesności), Warszawa 1992 Levey M., Od Giotta do Cezanne’a. Zarys historii malarstwa zachodnio-europejskiego, Warszawa 1987

Meyer P., Historia sztuki europejskiej, t. I-II, Warszawa 1973 Pevsner N., Historia architektury europejskiej, Warszawa 1976 Piwocki K., Porębski M., Dzieje sztuki w zarysie, t. I-III, Warszawa 1988 Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Warszawa 1979 Sztuka Świata, t. I-XIII, red. P. Trzeciak, Warszawa 1989-2000 Zwolińska K., Mała historia sztuki, Warszawa 1997 Literatura uzupełniaj ąca: StaroŜytność Bernhard L., Sztuka grecka archaiczna, Warszawa 1989 Bernhard L., Sztuka grecka hellenistyczna, Warszawa 1980 Bernhard L., Sztuka grecka IV w. p.n.e., Warszawa 1974 Bernhard L., Sztuka grecka V w. p.n.e., Warszawa 1970 Dobrowolski W., Malarstwo Etrusków, Warszawa 1979 Dobrowolski W., Sztuka Etrusków, Warszawa 1971 Lipińska J., Historia architektury staroŜytnego Egiptu, Warszawa 1977 Lipińska J., Historia rzeźby, reliefu i malarstwa staroŜytnego Egiptu, Warszawa 1978 Lipińska J., Sztuka egipska, Warszawa 1982 Michałowski K., Jak Grecy tworzyli sztukę, Warszawa 1970 Michałowski K., Nie tylko piramidy, Warszawa 1966 Michałowski K., Od Edfu do Faras, Warszawa 1974 Mierzejewski A., Sztuka staroŜytnego Wschodu, Warszawa 1980 Parnicki-Pudełko S., Architektura staroŜytnej Grecji, Warszawa 1975 Picard G. Ch., Sztuka rzymska, Warszawa 1975 Sadurska A., Archeologia staroŜytnego Rzymu okresu Cesarstwa, Warszawa 1980 Sadurska A., Archeologia staroŜytnego Rzymu okresu Republiki, Warszawa 1975 Sadurska A., W cieniu Panteonu, Warszawa 1970 Średniowiecze Bochnak A., Historia sztuki średniowiecznej, Warszawa 1973 du Bourguet P., Sztuka Koptów, Warszawa 1991 Duby Ch., Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, Warszawa 1986 Filarska J., Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1986 Filarska J., Początki architektury chrześcijańskiej, Lublin 1983 Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970 Henderson G., Wczesne średniowiecze, Warszawa 1987 Mole W., Ikona ruska, Warszawa 1955 Dąb-Kalinowska B., Ikony i obrazy, Warszawa 2000 Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988 Sauerlander W., Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1975 von Simson O., Katedra gotycka: jej narodziny i znaczenie, Warszawa 1989 Skubiszewski P., Malarstwo karolińskie i przedromańskie, Warszawa 1973 Stern H., Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975 Świechowski Z., Nowak L., Gumińska B., Sztuka romańska, Warszawa 1976 NowoŜytność - Sztuka nowoŜytna – renesans, manieryzm, barok, rokoko, klasycyzm Honour H., Neoklasycyzm, Warszawa 1972 Levey M., Dojrzały renesans, Warszawa 1980 Levey M., Wczesny renesans, Warszawa 1972 Rzepińska M., Cinquecento, Warszawa 1988 Secomska K., Malarstwo francuskie XVII wieku, Warszawa 1985

Secomska K., Mistrzowie i ksiąŜęta. Malarstwo francuskie XV i XVI wieku, Warszawa 1989 Shaerman J., Manieryzm, Warszawa 1970 Ulatowski K., Architektura wczesnego renesansu, Warszawa 1964 Waźbiński Z., Sztuka Quattrocenta, Warszawa 1989 Sztuka nowoczesna od romantyzmu do współczesności Baumgarth Ch., Futuryzm, Warszawa 1978 Czartoryska U., Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1973 Guze J., Impresjoniści, Warszawa 1964 Hofstatter H., Symbolizm, Warszawa 1980 Janicka K., Surrealizm, Warszawa 1985 Jencks Ch., Architektura postmodernistyczna, Warszawa 1984 Juszczak W., Postimpresjoniści, Warszawa 1972 Kępiński Z., Impresjonizm, Warszawa 1976 Kotula A., Krakowski P., Rzeźba współczesna, Warszawa 1980 Kotula A., Krakowski P., Sztuka abstrakcyjna, Warszawa 1973 Kuryluk E., Hiperrealizm – nowy realizm, Warszawa 1979