Wyklad #2 - iesif.pk.edu.pl · PDF fileekonomiczne; Subiektywne ostro żno ściowy, przezorno...
Transcript of Wyklad #2 - iesif.pk.edu.pl · PDF fileekonomiczne; Subiektywne ostro żno ściowy, przezorno...
Teorie oszczędności
Wyklad #2
Struktura:
2-1. Podstawowe relacje
2.2. Bilans oszczędności i inwestycji
2.3. Teorie oszczędności
2.4. Sposoby zwiększenia oszczędności
2.5. Zagadka Horioki―Feldsteina
2.6. Bliźniaczy deficyt ― budżetu і bilansu obrotów bieżących
2.7. Tożsamość Rikardo
2.8. Model bilansu oszczędności i inwestycji dla dwóch sektorów — wewnętrznego i zewnętrznego
2.9. Globalne nierόwnowagi
2-1. Podstawowe zależności
),,,()(),,( *YYqCArIG
PMrTYCY +++−=
1. Funkcjonalne równanie dla dochodu:
gdzie Y dochód, S oszczędności,
C konsumpcja osobista, T podatki ogólne,
M aktywy pieniężne, P poziom cen,
I inwestycje, G wydatki rządowe,
r realna stopa procentowa,
CA bilans obrotów bieżących,
q realny kurs walutowy, Y* dochod za granicą.
(2.1)
2. Realny kurs walutowy:
P
EPq
*
=
gdzie E kurs walutowy, P* poziom cen za granicą,
3. Bilans oszczędności i inwestycji
),,()(),,( *YYqCArIG
PMrTYCY =−−−−
gdzie S oszczędności ogólne (osobiste i rządowe)
(2.2)
(2.3a)
albo
),,,()(),,,( *YYqCArI
PMrTGYS =−− (2.3b)
Czynniki wzrostu gospodarczego:
� dochód rozporządzalny (↑Y−T),
� stopa procentowa (↓r),
� efekt majątkowy (↑M/P),
� wydatki rządowe (↑G).
� inwestycje (↑I).
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
19
92
19
94
19
96
19
98
20
00
20
02
20
04
20
06
20
08
Nominalna stopa
Realna stopa
Czynniki wzrostu gospodarczego:
� realny kurs walutowy
P
EPq
*
=
50
60
70
80
90
100
110
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Rys. Polska: realny kurs walutowy,
1992―2008 rr.
Czynniki wzrostu gospodarczego:
� dochód za granicą (↑Y*).
-1
0
1
2
3
4
5
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
USA Stref a euro
Rys. PKB USA i strefy euro, 2000―08 rr.
2-2 Bilans oszczędności i inwestycji:
Z równania dla dochodu otrzymujemy:
аlbo
gdzie S oszczędności ogólne (osobiste i rządowe).
),,()(),,( *YYqCArIG
PMrTYCY =−−−−
),,,()(),,,( *YYqCArI
PMrTGYS =−−
Czynniki konsumpcji według
J. M. Keynesa:
Obiektywne
� ekonomiczne;
Subiektywne
� ostrożnościowy,
� przezornościowy (cykl życia),
� spekulacyjny,� korzyści konsumpcyjne,
� potrzeby niezależności,
� przedsiębiorczość,
� pozostawienie spadku,
� skąpstwo,
� chęć gromadzeniamajątku
Czynniki pogorszenia bilansu
obrotów bieżących:
� konsumpcji osobistej (↑C);
� Inwestycji (↑I);
� Wydatków rządowych
(↑G);
1. Zwiększenie: 3. Wzmocnienie kursu
walutowego (↓E)
2. Wzrost poziomu
cen (↑P)
4. Obniżenie stopy
procentowej (↓r)
5. Obniżenie stopy
podatków (↓T)
6. Wzrost wartości
aktywów (↑M)
Wewnętrzne:
Wpływ zwiększenia dochodu (↑Y) nabilans obrotów bieżących zależy od:
1. Zmniejszenie dochodu za granicą (↓Y*);
2. Obniżenie poziomu cen za granicą (↓P*)
a) oddziaływania na oszczędności (+)
b) zależności importu od dochodu (−)
Zewnętrzne:
Wady i zalety ujemnego bilansu
obrotów bieżących
•zwiększenie długu
zewnętrznego
•zachęcanie deficytu
budżetowego
•amortyzacja szoków
makroekonomicznych
•zwiększenie konsumpcji;•optymizacja konsumpcji;
•oczekiwania dewaluacji;•zwiększenie inwestycji;
ZaletyWady
Bilans obrotów bieżących w Polsce:
Rys. Polska: bilans oszczędności i inwestycii
(% od PKB)
Czynniki pogorszenia CA:
a) ↑I i ↓S
(1996 r.);
b) ↑I > ↑S
(1997―98 rr.);
c) ↓I < ↓S
(1991 r., 1999―2000 rr.).-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
199
0
199
2
199
4
199
6
199
8
200
0
200
2
200
4
200
6
Oszczedzanie
Inwestycje
Bilans obrotow bieżących
Oszczędności (% od PKB)
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
19
50
19
55
19
60
19
65
19
70
19
75
19
80
19
85
19
90
19
95
20
00
USA Japonia
Niemcy Hiszpania
Korea
a) Europa Centralna i Wschodnia;
b) kraje uprzemysłowione;
5
10
15
20
25
30
35
19
90
19
92
19
94
19
96
19
98
20
00
20
02
20
04
Slowenia Rumuia
Polska Czechy
Węgry Słowacja
Czynniki zwiększenia konsumpcji w
Polsce:
� zwiększenie krańcowejskłonności do konsumpcji;
� zwiększenie dochodupermanentnego;
� efekt majątkowy;
� niski poziom dochoduna jednegopracującego w porównaniu do krajów uprzemysłowionych;
� wysoka stopaopodatkowania;
� niskie realne przychody z oszczędności;
� wysoki poziomzabezpieczeniaspołecznego.
Regionalne oszczędności:
� Najwięcej oszczędzają w wojewόdztwieMazowieckim ─ 15,64% PKB (Pleśniak i Zbytniewski2007, s. 41).
� Na następnych miejscach są wojewόdztwa „ściany wschodniej”:
13,15─15,63% ─ Podlaskie, Lubelskie, Podkarpackie, Małopolskie;12,3─13,14% ─ Świętokrzyskie, Dolnośląskie, Opolskie;
11,56─12,2% ─ Łόdzkie, Śląskie, Pomorskie, Zachodniopomorskie;
10,08─11,55% ─ Lubuskie, Wielkopolskie, Kujawsko-Pomorskie, Warmińsko-Mazurskie.
Polskie oszczędności są w postaci:
� lokat terminowych,
� akcji,
� obligacji,
� jednostek funduszy
inwestycyjnych.
Polska: aktywa netto polskich
funduszy inwestycyjnych (mld zł)
0 5 10 15 20 25 30 35
dolarowych papierόw dłużnych
akcji zagranicznych
papierόw dłużnych w euro
polskich papierόw dłużnych
pieniężne i gotόwkowe
pozostałe
polskich akcji
stabilnego wzrostu
mieszane
2-3. Teorie oszczędności
1. Teoria absolutnego dochodu
),( TYsaSp −+=
gdzie а stała (a<0);
s stopaoszczędności.
B
konsumpcja
oszczedności С
• °
Rozporzadzalny dochód
2. Teoria względnego dochodu
,)1( 1−+−+= ttt bCYsaC
gdzie b stała (0<b<1).
Hipoteza wyjaśnia trzy fakty:
� Oszczędności rosną przy wzroście dochodu;
� Stopa oszczędności nie zmienia się w czasie;
� nie ma związku pomiędzy krańcową skłonnością do
oszczędzania a dochodem.
Punktem wyjściowym są dwie przesłanki:
� dochody wahają się w czasie;
� ludzie są sklonni to stałej konsumcji.
3. Teoria permanentnego dochodu
,21T
tP
tt YbYbaS ++=
gdzie dochód permanentny;
dochód stochastyczny.
PtY
T
tY
4. “Klasowa” teoria Nikolasa Kaldora
gdzie sw stopa oszczędzania dla pracujących;
sk stopa oszczędzania dla wlaścicielikapitału;
W płace;K dochód z tytułu kapitału.
,KsWsS kwt +=
5. Teoria dochodu w ciągu całego cyklu życia
E
D
C
B
A
С, Y
Smierc mlode malzenstwo
Max dochod
Emerytura edukacja
Maksymalne S
niskie S
ujemne S
zmniejszenie S
renta
konsumpcja
place
• °
• °
• °
• °
• °
Ludzie ustalająscieżkę konsumpcji
na podstawie prognozy wielkości
dochodów, jakie otrzymają w ciągu
całego życia.
6. Nowa teoria oszczędzania
Dochód plus
samokontrola w konsumpcji
Gromadzenie
sródkow na
określone cele
Zarządzanie budżetem i gotówką
Oszczędności buforowe
• awersja do ryzyka;• psychologiczne preferencje względem czasu• zachowania finansowe (zarządzanie budżetem, oszczędzanie, pożyczanie, inwestowanie, ubezpieczenie, płacenie podatków, hazardowe spekulacje);• zapasy buforowe;• zarządzanie majątkiem (inwestowanie, spekulacja, obrót nieruchomościami).
Tabela 2.1. Decyzje w przekroju czasowym
Zarządzanie majątkiemEmerytura> 65
Zarządzanie gotówką, oszczędzanie buforowe,
oszczędzanie na określony cel, zarządzanie
majątkiem
Praca /
usamodzielnienie się
dzieci
45―65
Zarządzanie gotówką, oszczędzanie buforowe,
oszczędzanie na określony cel
Praca / dojrzałe
rodzicielstwo
35―45
Zarządzanie gotówką, oszczędzanie buforowe,
oszczędzanie na określony cel
Praca / wczesne
rodzicielstwo
25―35
Zarządzanie gotówką, oszczędzanie buforoweSamodzielność / stan
wolny / mlode
małżieństwo
20―25
Kredyty studenckieStudia/praca16―20
Młodzieżowe plany oszczędzaniaEdukacja szkolnaDo 16
DecyzjeLata
Źródło: Rószkiewicz (2004, s. 679)
2-4. Sposoby zwiększenia oszczędności
� nadwyżka bilansu budżetowego (↓(G –T));
� podwyżka stopy procentowej (↑r);
� osłabienie efektu majątkowego (↓(M/P)).
� system ubiezpieczenia socjalnego;
� liberalizacja rynku finansowego;
� obniżenie inflacji.
2-5. Zagadka Horioki―Feldsteina
r
I0,S0
Sd0
A
B
I,S
r1
r0
I1
Sd0+Sf0
S1
I
• °
• °
Rys. 2.6.
Oszacowania empiryczne:
( ) ( )91,0
)07,0()02,0(
./89,004,0/ 2 =+=
RYSYI jjjj
gdzie Ij inwestycje; Sj oszczędności (j=1, …, N).
Wyjaśnienia zagadki
Horioki―Feldsteina:
� Kapitał w skali międzynarodowej nie jest przenośny;
� Zmiany w polityce ekonomicznej;
� Podstawy mikroekonomiczne;
� Cykl życia;
� Symetryczne cykle koniunkturalne.
2-6. Bliźniaczy deficyt budżetu іbilansu obrotów bieżących
),,()(),,( *YYqCArITTG
PMrTYCY =−−+−−−
Po kilku manipulacjach otrzymujemy:
),,()()(),,( *YYqCArITTG
PMrTYCY =−−−−−−
),,()()(]),,([ *YYqCArITGT
PMrTYCY =−−−−−−
),,()());,,( *YYqCArITG
PMrYS
p =−−
);;;( TGP
MrTyCYSp −−−=
gdzie Sp oszczędności osobiste.
(2.12)
(2.13)
(2.13a)
(2.14)
(2.14a)
Skutki zwiększenia deficytu
budżetowego:
S0
r
I0,S0
A B
I,S
r0
r1
I1 S2
I
• °
S1
• ° • °
• °
S1
• ° B? A?
D
Polska: bilans budżetowy i handlowy
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
-8
-6
-4
-2
0
2
4
199
6
199
7
199
8
199
9
200
0
200
1
200
2
200
3
200
4
200
5
200
6
a) bilans budżetowy; b) bilans handlowy
towarami i usługami;
Oszacowania empiryczne:
98,121,0
)371,3()979,1()698,1(
,674,0355,0266,0
97,183,0
)600,2()296,1()373,9()776,2(
,152,2073,0742,0075,11
2
*******
11
2
****
21
==
−−
−−=
==
−−
+−+−=
−−
−−
DWR
INDCABDBD
DWR
INDBDCACA
tttt
tttt
gdzie CAt ─ bilans handlu towarami i usługami (można
uważać, że on odzwierciedla bilans obrotόwbieżących), BDt ─ bilans budżetowy, INDt ─ produkcja
przemysłowa.
2-7. Tożsamość Rikardo
gdzie współczynnik φ wskazuje na część deficytu budżetu, która uważa się komponentą majątku osobistego
),,()(),,( *YYqCArIG
PMrTYCY =−↑−−↓−
0,0)(
),()()()(
>>−
=−−−
qrr
p
CAIS
qCATGrIrS φ
wszelkie zmiany bilansu budżetowego są zniwelowane
proporcjonalnymi zmianami w oszczędnościach
osobistych (konsumpcji osobistej)
(2.16)
(2.16a)
2-8. Model bilansu oszczędności i inwestycji dla
dwóch sektorów — wewnętrznego i zewnętrznego
Po przekształceniach otrzymujemy w postaci macierzy:
.)(
)(*****
−
−=
−
−−
TGd
TGd
dq
dr
CAIS
CAIS
qrr
qrr
φ
φ
2.9. Globalne nierόwnowagi
Najważniejsze podejścia do opisania procesu powstania globalnych nierόwnowag (Rybiński 2006, s. 483─484):
� powstanie nieformalnego systemu Bretton Woods 2,� globalna nadwyżka oszczędności,� globalna „susza inwestycyjna”,� ujemne oszczędności w USA ─ gospodarstwa domowe i deficyt
budżetowy,� efekty kryzysu lat 90. XX w. w krajach azjatyckich, w tym model
wzrostu oparty na eksporcie i motyw ostrożnościowy akumulacji znacznych rezerw dewizowych,
� wstrząsy wpływające na relatywną atrakcyjność inwestycyjnąobszarόw gospodarczych,
� optymalny poziom deficytu obrotόw bieżących w ujęciu międzyokresowym,
� teorie kwestionujące poprawność pomiaru.
USA: “podwójna bańka” – na rynkach
nieruchomości oraz długu sektora prywatnego