Podstawowe technologie e-learningowe

Michał KuciapskiKatedra Informatyki Ekonomicznej

Uniwersytet Gdański

Wykład do wyboru

2 z 38

Prezentacja

Wirtualne Środowisko Nauczania Platforma e-learningowa Narzędzia komunikacyjne Repozytoria obiektów nauczania Narzędzia

autorskie Standardy SCORM i CORDRA Projektowanie kursów e-learningowych

3 z 38

Wirtualne Środowisko Nauczania - definicja

Wirtualne środowisko nauczania (ang. virtual learning environment) jest systemem wspierającym administrowanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń e-learningowych w oparciu o narzędzia dla tworzenia materiałów edukacyjnych i komunikacji online.

W przypadku profesjonalnych wdrożeń, podstawą VLE jest co najmniej jedna platforma e-learningowa, jako centralny element wdrożenia kształcenia elektronicznego. Implementacja wirtualnego środowiska nauczania może być wykonana z pominięciem platformy e-learningowej, jako szereg osobnych narządzi edykacyjnych, co jest jednak rzadko spotykane.

4 z 38

Wirtualne Środowisko Nauczania- funkcjonalności

Funkcjonalność Opis

Komunikacja pomiędzy prowadzącymi i uczestnikami

Narzędzia wspierające komunikację zarówno synchroniczną jak i asynchroniczną typu jeden-jeden, jeden-wielu oraz wielu-wielu. Przykładami narzędzi są: poczta elektroniczna, grupa dyskusyjna, czat czy forum.

Mechanizmy oceny Narzędzia wspierające przygotowywanie egzaminów i automatyzujące proces sprawdzania i oceny wiedzy uczestników kursów.

Dostarczanie materiałów i zasobów nauczania

Narzędzia wspierające udostępnianie uczestnikom szkoleń szerokiej gamy materiałów i zasobów nauczania: modułów, prezentacji multimedialnych, dokumentów, odnośników do zasobów oraz komunikację i ocenianie online.

Zarządzanie i monitorowanie uczestnikami

Zarządzanie informacjami o uczestnikach szkoleń i autoryzacją dostępu do kursów i zasobów. Analiza wyników ćwiczeń pracowników czy studentów (testów, zadań indywidualnych i grupowych) oraz korzystania przez nich z materiałów zawartych w VLE.

Stały i modyfikowalny interfejs użytkownika

Interfejs użytkownika ma stały i odpowiednio zaprojektowany wygląd, przez co jest łatwy do nauczenia i używania przez uczestników kursu. Możliwe jest jednak spersonalizowanie zgodnie z potrzebami uczestnika szkolenia, niektórych jego elementów: kolorystyki, grafiki, układu części elementów.

Współdzielenie przestrzeni pracy grupowej

Możliwy jest podział studentów na grupy posiadające własną wirtualną przestrzeń odnośnie udostępniania zasobów i wspólnej komunikacji.

Wspieranie uczestników VLE zawiera szereg funkcjonalności ułatwiających studiowanie oraz komunikowanie się z prowadzącym i innymi studentami. Zapewnia szereg materiałów wspierających w postaci: informacji o kursie, listy często zadawanych pytań wraz z odpowiedziami, podręczników pomocy z zakresu obsługi VLE.

Narzędzia studenckie Narzędzia uatrakcyjniające studiowanie online typu: gry logiczne w trybie multiplayera, tworzenie strony domowej, pamiętnik elektroniczny (ang. blog), kalendarz, przybornik (np.: kalkulator, analizowanie danych, tworzenie dokumentów online). Narzędzia studenckie ułatwiają zarządzanie stworzonymi pracami i monitorowanie postępów w nauce poprzez portfolio, czy wirtualny indeks ocen.

Struktura nawigacyjna VLE umożliwia strukturalne dostarczanie informacji, wspierane standardowym interfejsem nawigacyjnym. Dzięki tej funkcjonalności możliwe jest stworzenie odpowiedniej sekwencji materiałów szkoleniowych oraz mechanizmów przechodzenia pomiędzy nimi.

5 z 38

Platforma e-learningowa - definicja

Platforma e-learningowa jest zintegrowanym systemem do prowadzenia szkoleń e-learningowych, odpowiedzialnym za tworzenie i rozwijanie zawartości oraz prowadzenie szkoleń.

Platforma e-learningowa jest podstawą wirtualnego środowiska nauczania i często posiada całą wymaganą od VLE funkcjonalność.

6 z 38

Platforma e-learningowa - podsystemy

Platformy e-learningowe składają się z dwóch w pełni zintegrowanych i przenikających się systemów:

Systemu Zarządzania Materiałem Nauczania (ang. Learning Content Management System), odpowiedzialnego za tworzenie i rozwijanie zawartości kursów

Systemu Zarządzania Nauczaniem (ang. Learning Management System) umożliwiającego przeprowadzanie szkoleń.

7 z 38

Platforma e-learningowa - LCMS

LCMS: ma na celu umożliwienie przygotowania wysokiej

jakości materiału edukacyjnego zarówno pod względem wizualno-funkcjonalnym jak i merytorycznym.

zapewnia wielokrotną wykorzystywalność tworzonego materiału edukacyjnego.

pozwala na przenoszenie materiału pomiędzy różnymi VLE szybko i w sposób maksymalnie uproszczony.

8 z 38

Platforma e-learningowa - LMS

LMS: zawiera szereg mechanizmów umożliwiających prowadzenie

szkoleń przy wykorzystaniu materiałów edukacyjnych udostępnionych i zarządzanych przy użyciu LCMS.

pozwala na autoryzowanie dostępu do zasobów kursu i wspiera prowadzenia zajęć poprzez udostępnianie różnych narzędzi komunikacyjnych prowadzącemu i uczestnikom szkolenia.

umożliwia monitorowanie czasu spędzanego przez poszczególnych uczestników szkolenia nad elementami materiału nauczania oraz automatyczne sprawdzanie postępów w nauce w oparciu o testy zawarte w materiale edukacyjnym.

9 z 38

Platforma e-learningowa - dostępność

Istnieje bardzo wiele platform e-learningowych: Open source:

Sakai (sakaiprojkect.org), Claroline (www.claroline.net) Moodle (www.moodle.org) – uznana w badaniu Research 2007 za

najlepszą pod względem udziału w rynku i poziomu satysfakcji klientów

Komercyjne: Blackboard (www.blackboard.com), WebCT (www.webct.com) SABA Learning Enterprise (saba.com)

10 z 38

Platforma e-learningowa - przkłady

11 z 38

Platforma e-learningowa - funkcjonalności

W zakresie tworzenia materiału: możliwe jest bezpośrednie tworzenie prostego

materiału za pomocą graficznego edytora WYSIWIG (What You See Is What You Get

Umieszczanie i strukturyzowanie materiału edukacyjnego

Automatyczne kategoryzowanie materiału Definiowanie aktywności: zadanie, warsztat, quiz,

blog, wiki

12 z 38

Platforma e-learningowa – funkcjonalności c.d

W zakresie prowadzenia zajęć: dostarczanie informacji kursantach oraz statystykach

rezlizacji kursu automatyczne przypominanie o nadchodzących

terminach komunikację poprzez szeroką gamę odpowiednich

narzędzi jak np.: czat, forum sprawdzanie prac zaliczeniowych i informowanie o

ocenach szybkie tworzenie i przeprowadzenie testów online

13 z 38

Platforma e-learningowa - ZADANIE Dla wybranego tematu wstaw na platformie e-

learningowej związane z nim materiały Dodaj narzędzie komunikacji służące

konsultacjom Zdefiniuj test sprawdzający wiedzę z

zamiesczonych materiałów

14 z 38

Narzędzia komunikacyjneNarzędzia komunikacyjne są wirtualnymi

odpowiednikami tradycyjnych metod komunikacji i prezentacji, takich jak rozmowa, prezentacja wideo, tablica czy rzutnik.

Mają różne zastosowania oraz wymagania techniczne. Dostępna różnorodność pozwala na ich swobodne dopasowywanie do celów kształcenia elektronicznego.

Często są integralną częścią platformy e-learningowej. Zintegrowanie ich jako całego systemu umożliwia uproszczenie w administrowaniu komunikacją online

15 z 38

Narzędzia komunikacyjne – metoda komunikacji

Asynchroniczne - umożliwiają komunikację „odroczoną” podczas zadawania

pytań i udzielania odpowiedzi E-mail Wiadomość Forum

Synchroniczne - pozwalają na prowadzenie stałej komunikacji w czasie rzeczywistym Czat Audi-konferencja Wideo-konferencja Wirtualna klasa Współdzielenie obrazu

16 z 38

Narzędzia komunikacyjne - opisNazwa Opis

E-mail Wysłanie listu w formie elektronicznej. Często platformy e-learningowe posiadają możliwość wysyłania maili „zewnętrznych”, do osób spoza kursu, jak i „wewnętrznych”, wyłącznie do uczestników kursu.

Wiadomość Przesłanie krótkiej wiadomości, pojawiającej się jako okno komunikatu.

Chat Rozmowa szeregu osób poprzez wpisywanie tekstu rozmowy. Jest on następnie wyświetlany uczestnikom czatu w oknie przeglądarki internetowej, linijka po linijce, z zaznaczeniem nadawcy. Część platform e-learningowych ma możliwość przeniesienia czatu do forum, dla dalszego prowadzenia komunikacji w formie asynchronicznej.

Forum dyskusyjne Asynchroniczne wprowadzanie postów będących odpowiedzią na wypowiedzi innych osób lub nowymi wątkami. Większość systemów umożliwia konfigurację forum tak, aby było dopuszczalne modyfikowanie własnych postów w ciągu określonego czasu.

Audio-konferencja Rozmowa kilku osób przy użyciu słuchawek z mikrofonem.

Wideo-konferencja Rozmowa kilku osób przy użyciu słuchawek z mikrofonem z równoczesnym przesyłaniem widoku rozmówców poprzez kamery internetowe.

Wirtualna klasa Narzędzie do prowadzenia zajęć, składające się z wirtualnej białej tablicy (ang. whiteboard), będącej odpowiednikiem tradycyjnej tablicy oraz co najmniej jednego z narzędzi komunikacyjnych: chat, audio-konferencja, wideo-konferencja.

Współdzielenie obrazu Współdzielenie obrazu monitora przez kilka osób. Umożliwia prezentację działania aplikacji oraz pomoc uczestnikowi kursu w używaniu określonego narzędzia.

17 z 38

Narzędzia komunikacyjne - przykład

Przykład wirtualnej klasy - MarratechŹródło: http://www.marratech.com

18 z 38

Narzędzia komunikacyjne - ZADANIE Wdróż na platformie dla swojego kursu chat Przetestuj działanie narzędzia komunikacyjnego

DimDim - www.dimdim.com

19 z 38

Narzędzia autorskie - definicja

Narzędzie autorskie (ang. authoring tool) wspiera autora materiałów lub projektanta instrukcji nauczania (ang. Instructional Designer) w przygotowywaniu materiałów kursu, w formie adaptowalnej na platformie e-learningowej.

20 z 38

Narzędzia autorskie - funkcjonalność

Dzięki graficznemu interfejsowi narzędzia autorskie w sposób łatwy i szybki możliwe jest budowanie poszczególnych komponentów szkolenia.

Powalają na przygotowywanie kursu w oparciu o wcześniej stworzone obiekty multimedialne w formie rysunków, animacji oraz prezentacji audio i wideo.

Posiadają mechanizmy umożliwiające pobieranie elementów (obiektów) multimedialnych ze specjalnych repozytoriów.

Pozwalają na przygotowanie szablonu kursu. Dbają o zachowanie odpowiedniej struktury stron zgodnie z szablonem,

wciąż umożliwiając jej znaczną indywidualizację.

Konwertują materiał na przenoszalny pomiędzy platformami e-

earningowymi kurs w standardzie SCORM

21 z 38

Narzędzia autorskie - przykład

Przykład narzędzia autorskiego - LectoraŹródło: http://www.transition.co.uk/products/lectora-screenshots.asp

22 z 38

Narzędzia autorskie - ZADANIE Za pomocą narzędzia autorskiego CourseLab

- www.courselab.com - przygotuj kurs i wdróż go na platformie Moodle jako moduł SCORM.

23 z 38

Repozytoria obiektów nauczania - definicja

Repozytorium obiektów nauczania (ang. learning object repository) jest centralnym magazynem obiektów nauczania z mechanizmami zamieszczania, wyszukiwania, pobierania i aktualizowania zawartości.

Obiekt nauczania jest modularnym cyfrowym zasobem, identyfikowalnym i niepowtarzalnym, nadającym się do wielokrotnego wykorzystania dla wspierania nauczania.

24 z 38

Repozytoria obiektów nauczania - funkcjonalność

Magazyn ma najczęściej postać dedykowanego serwera z odpowiednim oprogramowaniem.

Dzięki mechanizmowi metadanych, opisujących zamieszczane cyfrowe obiekty, możliwe jest ich katalogowanie i późniejsze wyszukiwanie.

Często repozytorium jest głównym składnikiem wdrożonego wirtualnego środowiska nauczania.

Pozwala ono na zamieszczanie, zarządzanie, podgląd i udostępnianie cyfrowych materiałów. tworzonym kursom.

25 z 38

Repozytoria obiektów nauczania - przykłady

26 z 38

Repozytorium obiektów nauczania - ZADANIE Wstaw w utworzonym kursie w narzędziu autorskim obiekt

nauczania z jednego z Repozytoriów Obiektów Nauczania: http://www.merlot.org

Multimedia Educational Resource for Learning and Online Teaching

http://nsdl.org/The National Science Digital Library

http://ocw.mit.eduMassachusetts Institute of Technology

http://www.edusource.ca/eduSource Canada

27 z 38

Standardy SCORM i CORDRA SCORM (Sharable Content Object Reference Model) jest standardem

definiującym sposób tworzenia uniwersalnych materiałów edukacyjnych w formie pojedynczego modułu reprezentowanego jako archiwum, zawierającego metadane odnośnie zawartości modułu wraz z opisem

sekwencji nauczania oraz nawigacji.

upraszcza przechowywanie oraz przenoszenie kursów e-learningowych Systemy LCMS platform e-learningowych posiadają mechanizmy

umożliwiające szybkie wydobycie materiału z archiwum metadanych oraz środowiska uruchomieniowego SCORM (ang. SCORM

Runtime API) pozwala na automatycznie odtworzenie struktury materiału i utworzenie interfejsu nawigacji

28 z 38

Standard SCORM - narzędzia

Przykład edytora SCORM – Reload Editor

29 z 38

SCORM - ZADANIE Utwórz kurs jako zestaw stron internetowych,

następnie konwertując go na moduł SCORM za pomocą narzędzia ReloadEditor

30 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych - Projektowanie struktury sekwencji nauczania

Projektowanie kursów e-learning rozpoczyna się od dokładnego ustalenia sekwencji nauczania.

Sekwencja nauczania (SN) określa sposób prezentacji materiału pedagogicznego oraz prowadzenia e-nauczania.

Projektowana sekwencja nauczania kursu (szkolenia, przedmiotu) musi być dopasowana do: celu kursu, sposobu prowadzenia kursu, materiału edukacyjnego zawartego w kursie, potencjalnych oczekiwań uczestników kursu.

31 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych - Typy sekwencji nauczaniaNazwa Opis Elementy Zastosowanie

Klasyczna Rozpoczyna się od przedstawienia zawartości jednostki nauczania. Zawartość prezentowana jest poprzez szereg ułożonych od podstawowych do zaawansowanych obiektów nauczania. Jednostkę nauczania kończy podsumowanie oraz test sprawdzający.

Wprowadzenie Obiekty nauczania od

podstawowych do zaawansowanych

Podsumowanie Test

uniwersalny typ SN, prosta implementacja.

Zorientowana na działania

Koncentruje się na działaniach w ramach jednostek nauczania. Jednostka nauczania rozpoczyna się od przedstawienia jej zawartości. Następnie kolejno po sobie występują materiały przygotowujące do działania, działanie będące problemem do rozwiązania oraz jego podsumowanie zawierające opis pożądanego ostatecznego efektu. Poszczególna jednostka nauczania może się składać z jednego lub wielu takich bloków. Jednostkę nauczania kończy test sprawdzający.

Wprowadzenie Przygotowanie Działanie Podsumowanie Test

nauczanie złożonych zagadnień wymagających znacznej interakcji z komputerem oraz innymi studentami,

wbudowanie elementów współpracy w strukturę modułu.

Zindywiduali-zowana względem studenta

Po krótkim zaznajomieniu z poruszaną tematyką, student ma dostęp da materiału zorganizowanego w sposób hierarchiczny. Samodzielnie dokonuje wyboru ścieżki nauki. Ostatnimi elementami SN są podsumowanie oraz test sprawdzający, dotyczący wszystkich obszarów niezależnie od wybranej ścieżki nauki.

Wprowadzenie Ścieżki nauczania Podsumowanie Test

Umożliwienie uczestnikom szkoleń dostosowanie ścieżki nauki do własnych potrzeb.

32 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych - Typy sekwencji nauczaniaNazwa Opis Elementy Zastosowanie

Dostosowana według wiedzy

Po krótkiej prezentacji poruszanej tematyki uczestnik kursu rozwiązuje szereg testów ułożonych względem skali trudności. Na podstawie ich wyników przenosi się do odpowiedniego etapu jednostki nauczania lub modułu. Na końcu SN występuje podsumowanie oraz test.

WprowadzenieSeria testówObiekty nauczaniaPodsumowanieTest

dla uczestników kursów o bardzo zróżnicowanej wiedzy z obszaru szkolenia,umożliwienie uprzedniego sprawdzenia wiedzy i pominięcia znanej już tematyki.

Przeglądowa Uczestnicy kursów sami wyszukują informacje. Indeks oraz specjalnie dostosowane do specyfiki modułu mechanizmy wyszukiwania mają na celu im to ułatwić. Gdy student zdecyduje, że osiągnął zakładane cele rozwiązuje test końcowy.

WprowadzenieIndeks i mechanizm wyszukiwaniaPodsumowanieTest

gdy uczestnikom kursów potrzebna jest tylko część informacji zawartych w module,zapewnienie szybkiego dostępu do konkretnej informacji.

Generowana Na wstępie prezentowana jest poruszana tematyka modułu. Następnie poprzez szereg testów sprawdzających wiedzę uczestnika oraz ankiet ustalających jego preferencje, generowana jest zawartość modułu. SN kończy się podsumowaniem i testem końcowym.

WprowadzenieTesty i ankietyGenerowanie modułuPodsumowanieTest

Dla zindywidualizowania prezentacji materiału względem każdego uczestnika kursu.

33 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych - Elementy sekwencji nauczania

Nazwa elementu Opis

Wprowadzenie Wprowadzenie, nazwane również przedstawieniem jednostki nauczania (ang. learning unit introduction) ma na celu krótki opis zawartości jednostki nauczania. Powinno zawierać listę celów jednostki nauczania, opisującą wiedzę i umiejętności, jakie po jej przestudiowaniu powinien uzyskać uczestnik szkolenia. Przy jej opracowywaniu należy posłużyć się odpowiednim słownictwem, które oprócz charakteru informacyjnego pełni również funkcję motywacyjną. Systematyka taka została przygotowana w 1956 r. przez grupę specjalistów pod przewodnictwem Edwarda Blooma i nazywana jest taksonomią Blooma.

Obiekt nauczania Obiekt nauczania (ang. learning object) można zdefiniować jako modularny cyfrowy zasób, identyfikowalny i niepowtarzalny, nadający się do wielokrotnego wykorzystania dla wspierania nauczania.[1] Koncepcja ta zakłada logiczne podzielenie materiału edukacyjnego na niewielkie porcje, które mogą być wykorzystywane w różnych środowiskach nauczania. Jest to koncepcja zbieżna z założeniami programowania obiektowego. Ze względu na dążenie do wielokrotnej używalności obiektów nauczania, nazywane są one również w języku angielskim jako reusable learning object (RLO), czyli obiekty nauczania nadające się do wielokrotnego użytku. RLO definiowany jest również jako pełny element nauczania zawierający: cel nauczania, materiał pedagogiczny, ćwiczenia, ocenianie, metadane. Metadane są informacjami jednoznacznie opisującymi i identyfikującymi RLO.

34 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych - Elementy sekwencji nauczania

Nazwa elementu Opis

Elementy oceniania Ocenianie postępów w nauce jest integralną częścią kursu. Ma ono znaczenie zarówno dla uczestnika szkolenia jak i prowadzącego. Umożliwia im stałe monitorowanie stopnia osiągania założonych celów. Ponadto pozwala na efektywne powtarzanie i poszerzanie wiedzy i umiejętności. Ocenianie odbywa się przy wykorzystaniu testów oraz elementów współpracy. Elementy współpracy będące złożonymi zadaniami grupowymi mogą być integralną częścią kursu jak w przypadku SN zorientowanej na działania lub osobnym elementem dodawanym w trakcie jego trwania.Testy są często wykorzystywane jako mechanizm wspierający adaptacyjność kursu – dopasowanie do specyfiki studenta. W związku z tym mogą one występować w różnych miejscach sekwencji nauczania, dla osiągnięcia określonych funkcji: [2]

–końcowy (ang. post-test) jest zawarty na końcu jednostki nauczania, modułu [3] lub kursu. Ma na celu ocenienie poziomu opanowania materiału;–początkowy (pre-test) występuje na początku jednostki nauczania, modułu lub kursu. Określa poziom wiedzy uczestnika szkolenia i na podstawie wyników umożliwia mu pominięcie opanowanej części materiału;–pomocniczy (remediation) określa gorzej przyswojone partie materiału i przenosi uczestnika kursu do dodatkowych materiałów odnośnie słabiej zrozumianych zagadnień. Może występować w różnych miejscach sekwencji nauczania;–dostosowawczy (adaptation) sprawdza stopień opanowania wcześniejszego materiału i na tej podstawie ustala poziom trudności prezentowanych dalszych partii materiału; –personalizacyjny (personalization) ustala profil uczestnika kursu sprawdzając zarówno wiedzę jak i preferencje uczenia się. Na podstawie wyników generowany jest materiał nauczania. Występuje na początku jednostki nauczania, modułu lub kursu. (zindywidualizowana względem studenta, przeglądowa).

35 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych – Przykład projektu

36 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych – Przykład elementu sekwencji nauczania – obiekt nauczania

37 z 38

Projektowanie kursów e-learningowych - ZADANIE Przeprojektuj kurs, aby był zgodny z

przedstawionymi zasadami projektowania kursóws

38 z 38

Dziękuje za uwagę

Michał Kuciapski

Katedra Informatyki Ekonomicznej

Wydział Zarządzania

Uniwersytet Gdański