Wykład 4 - ZTCiIM strona głównaFonoskopia (z gr. phone – dźwięk, skopeo – patrzę) –...
Transcript of Wykład 4 - ZTCiIM strona głównaFonoskopia (z gr. phone – dźwięk, skopeo – patrzę) –...
Fonoskopia
Wykład 4
Fonoskopia (z gr. phone – dźwięk, skopeo – patrzę) – technika śledcza mająca na celu zbadanie autentyczności nagrania, odtworzenie i spisanie treści rozmowy, identyfikację mówcy na podstawie analizy mowy. Do jej zadań należy także korekcja nagrań, mająca na celu poprawienie wyrazistości i zrozumiałości mowy. W Polsce stosowana od początku lat 60. Pierwsza pracownia fonoskopii powstała w Zakładzie Kryminalistyki Komendy Głównej MO. Pierwsze publikacje z fonoskopii w Problemach Kryminalistyki, mające praktyczne znaczenie w uprawianiu tej dziedziny kryminalistyki, wyszły spod pióra Stanisława Błasikiewicza i Wiesława Bednarczyka, ekspertów ZK KGMO.
Podstawowe rodzaje nagrań jakimi zajmuje się fonoskopia to:
nagrania wykonane przez jednego z uczestników rozmowy lub
zdarzenia;
nagrania pochodzące z podsłuchów
nagrania ujawnione w trakcie przeszukania
nagrania powstałe przypadkowo;
nagrania rejestrujące pracę np. centrów dowodzenia policji,
rozmowy załogi samolotu z wieżą kontroli lotów;
Zakres badań fonoskopijnych obejmuje obecnie:
Badania odsłuchowe (mają na celu spisanie treści dowodowych
wypowiedzi; towarzyszy temu analiza mająca na celu określenie
stanu emocjonalnego wypowiadających się osób);
Badania autentyczności (ustalenie czy nagranie dowodowe
wiernie odzwierciedla utrwalony fragment audiodokumentu;
próba ustalenia śladów montażu)
Badania identyfikacyjne osób (czy wypowiedzi zapisane pochodzą
od konkretnych osób)
Dodatkowo zakłady kryminalistyczne fonoskopii zajmują się:
Analizą przydatności materiału dowodowego do badań
identyfikacyjnych
Korekcja nagrań
Wykonanie kopii zapasowych
Pobieraniu materiału porównawczego do badań identyfikacyjnych
Rozpoznawanie osób na podstawie głosu znane jest od bardzo
dawna. Pierwszy taki przypadek opisywany jest w Biblii i dotyczy
sytuacji wymuszenia ojcowskiego błogosławieństwa. Niewidomy
Izaak rozpoznał głos swego syna Jakuba przebranego za Ezawa:
„Zbliżył się tedy Jakub do Izaaka, ojca swego, i rzekł: Głos jest
głosem Jakuba ale ręce są rękami Ezawa” Księga Rodzaju Genesis
Rys historyczny
Po raz pierwszy dla potrzeb sądownictwa mówcę na podstawie głosu
rozpoznano w Anglii w 1660 r.
W Polsce badania fonoskopijne mają początek w roku 1961 kiedy Sąd
Najwyższy orzekł że taśma magnetofonowa z zarejestrowanym na
niej przebiegiem całości bądź poszczególnych fragmentów
postępowania przygotowawczego czy rozprawy ma charakter
dokumentu.
1963 r Sąd Najwyższy ostatecznie rozstrzyga, że dowód z taśmy
magnetofonowej stanowi dowód rzeczowy.
Rys historyczny
Badania odsłuchowe polegają na odtworzeniu nagrań zakończonym
procesowym spisaniem treści utrwalonych w nich dowodowych
wypowiedzi. Łączy się z identyfikacją osób czyli Kto i Co powiedział.
Ekspert odtwarzający i spisujący nagrania musi posiadać zdrowy
narząd słuchu (weryfikowany poprzez badania audiometryczne),
musi być odporny psychicznie, posiadać zdolność koncentracji uwagi
oraz posiadać bogatą wiedzę ogólną dotyczącą dobrej znajomości
fonetyki i gramatyki języka polskiego ze szczególnym
uwzględnieniem dialektów i gwar.
BADANIA ODSŁUCHOWE
Badania odsłuchowe wykonywane są w specjalnie przystosowanych
pomieszczeniach akustycznych (właściwie uformowanie pola
dźwięku bezpośredniego i rozproszonego oraz odizolowanie
dźwięków zewnętrznych). Badania odsłuchowe są czasochłonne i
często 1 minuta zapisu wymaga 1,5 godziny pracy eksperta a w
skrajnych przypadkach nawet kilka godzin.
BADANIA ODSŁUCHOWE
Czynniki wpływające na czasochłonność badań odsłuchowych to:
fizjologia słuchu związana z przekłamaniami
Negatywne skutki zapamiętywania (trudność w uwolnieniu się od
fałszywych sugestii)
Metodyka odsłuchu fragmentów szczególnie zakłóconych,
zniekształconych czy szeptu
Metodyka obiektywizacji odsłuchu (rozstrzyganie wątpliwości)
Do odsłuchu przekazuje się materiały dowodowe o szczególnym
znaczeniu i w zakresie istotnych wypowiedzi.
BADANIA ODSŁUCHOWE
Badania autentyczności mają na celu ustalenie czy nagranie wiernie
odzwierciedla fragment rzeczywistości (przebieg rozmowy czy
zdarzenia). Dotyczy kwestii integralności i nienaruszalności.
Nagranie autentyczne nie oznacza nagrania oryginalnego
(utrwalonego w momencie trwania rejestrowanego nagrania).
Badaniom autentyczności poddaje się jedynie nagrania analogowe.
BADANIA AUTENTYCZNOŚCI
W skład analizy badań autentyczności wchodzą:
• Badania taśmy i nośnika magnetycznego
• Badania treści wypowiedzi i ich kontekstu (badania słuchowe)
• Badania tła akustycznego
• Badania parametrów technicznych sygnału – obrazy sonograficzne
• Badania śladów pozostawionych przez urządzenie rejestrujące
BADANIA AUTENTYCZNOŚCI
BADANIA AUTENTYCZNOŚCI
Mikroskop magnetooptyczny wskazujący stan namagnesowania taśmy magnetofonowej
BADANIA AUTENTYCZNOŚCI
Widoczne uszkodzenie warstwy magnetycznej taśmy
Widoczne pochylenie zapisów dwuścieżkowych; możliwość ustalenia
chronologii nagrań
Polegają na ustaleniu czy wypowiedzi utrwalone w nagraniu są
wypowiedziami konkretnych osób wskazanych do badań.
Badania identyfikacyjne stosują wieloetapową i wielopłaszczyznową
metodykę opartą na analizie mowy ciągłej, badanie zjawisk
językowych i akustycznych wypowiedzi oraz komputerowe pomiary
fizycznych parametrów sygnału mowy (np. częstotliwość
podstawowa tonu krtaniowego, barwa głosu, dźwięczność).
Metodyka uwzględnia psychologię i patologię mowy, głosu i słuchu.
BADANIA IDENTYFIKACYJNE OSÓB
W badaniach identyfikacyjnych ważne jest uzyskanie odpowiedniego
materiału porównawczego. Z tego też powodu materiał
porównawczy powinien być pobierany przez eksperta fonoskopii
dysponującym zapleczem technicznym i lokalowym oraz
posiadającym odpowiednią wiedzę i praktykę.
BADANIA IDENTYFIKACYJNE OSÓB
Badania fonoskopijne wykonywane przez laboratoria kryminalistyczne Komend Wojewódzkich Policji
Zakres badań Przykładowe polecenia
Opracowanie tekstu rozmowy Spisanie treści dowodowej rozmowy
Wnioskowanie o miejscu przeprowadzenia rozmowy
Określenie charakteru miejsca rozmowy (np. pomieszczenie zamknięte, przestrzeń otwarta)
Wnioskowanie o stanie emocjonalnym wypowiadających się osób
Określenie stanu emocjonalnego osoby dzwoniącej
Wykonanie kopii dowodu nagrania
W celu zmiany nośnika; zastosowanie korekcji w celu zwiększenia wyrazistości i zrozumiałości mowy
Badania fonoskopijne wykonywane tylko przez Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP
Zakres badań Przykładowe polecenia
Czy nagranie nie zawiera śladów montażu
Czy nagranie jest autentyczne? Czy nagranie jest nagraniem oryginalnym czy kopią?
Indywidualne badania identyfikacyjne osób
Czy w rozmowie brał udział Jan Kowalski?
Badania identyfikacyjne osób w obrębie materiału dowodowego
Czy wszystkie rozmowy przeprowadził jeden i ten sam mężczyzna?
Wnioskowanie o urządzeniu rejestrującym
Czy rozmowa została zarejestrowana za pomocą przekazanego do badań dyktafonu X
1. Prawidłowo zabezpieczamy oryginalny dokument technicznie tak
aby nie uszkodzić go mechanicznie i aby nie doszło do utraty
bądź zniekształcenia zapisu.
2. Zabezpieczenie procesowe (określamy rodzaj nośnika,
producenta, typ, nr seryjny oraz występujące uszkodzenia czy
istotne cechy indywidualne.
3. Przed zleceniem badań wykonujemy kopię zapasową.
4. Wydając postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego
należy podać poprawnie sformułowane pytania do biegłego
określające zakres i przedmiot badań.
Postępowanie z audiodokumentem