-1-

Białystok,dnia26marca2018r.

DrKrzysztofSawicki

ZakładTwórczejResocjalizacji

KatedraPedagogikiSpecjalnej

WydziałPedagogikiiPsychologiiUwB

AUTOREFERAT

ZAWIERAJĄCYOMÓWIENIEPODSTAWOWYCHKIERUNKÓW

PRACYNAUKOWO-BADAWCZEJPRZEDIPOUZYSKANIUSTOPNIADOKTORA

Moje dotychczasowe osiągnięcia naukowe to efekt ponad dwóch dekad łączenia

refleksjiteoretycznejnadmłodzieżą,określanączęstomianem„trudnej”lub„problemowej”,

zbadawcząaktywnościąwśrodowiskuotwartym.Składająsięnaniezarównopoczątkowe

doświadczeniawynikającezpisaniadysertacjidoktorskiej„Dylematytożsamościmłodzieżyw

kontekściemłodzieżowejkulturyhiphopnaprzykładziemiastaBiałegostoku”,napisanejpod

kierunkiem Prof dr. hab. Jerzego Nikitorowicza i obronionej na Wydziale Pedagogiki i

PsychologiiUniwersytetuwBiałymstokuorazpóźniejszeeksploracjenaukoweocharakterze

empirycznym,dotyczącejakościowegomodelubadawczegoorazpodbudowyteoretycznejz

zakresuresocjalizacji,zweryfikowanezarównowpracywplacówkachdladzieciimłodzieży,

jakiwtrakcielicznychbadańempirycznych,którychwynikizostałyzawartewkolejnychmoich

publikacjachnaukowych.

Końcowymefektemaktualnego etapumojegonaukowego rozwoju jestmonografia

zatytułowana „Diady, kliki, gangi. Młodzież nieprzystosowana społeczne w perspektywie

współczesnejpedagogikiresocjalizacyjnej”(OficynaWydawnicza„Impuls”,Kraków2018,ss.

276),napodstawiektórejubiegamsięoprzeprowadzeniepostępowaniahabilitacyjnego.

Mojezainteresowaniabadawczo-naukowechciałbymprzedstawićwnastępującejstrukturze:

1.Wprowadzenie.

2. Specyfikapracynaukowo-badawczej iorganizacyjnejdouzyskania stopniadoktoranauk

humanistycznychwzakresiepedagogiki.

3. Charakterystyka pracy naukowo-badawczej po uzyskaniu stopnia doktora nauk

humanistycznychwzakresiepedagogiki.

-2-

4.Omówieniemonografiibędącejpodstawąwnioskowaniaoprzeprowadzeniepostępowania

habilitacyjnego.

5.Prezentacjadokonańdydaktycznych,organizacyjnychorazsłużącychpopularyzacjiwiedzy.

6.Próbapodsumowaniadotychczasowejpracynaukowo-badawczejiokreśleniekierunków

dalszegorozwojunaukowego.

1.WPROWADZENIE

Charakteryzując dotychczasowe dokonania naukowo-badawcze, dydaktyczne oraz

organizacyjne,któreznalazłyodzwierciedleniewmoichpublikacjach,atakżeinnychformach

aktywnościzawodowej,zawarłemjewnastępującychobszarach:

A. Teoretyczne i metodologiczne konteksty badań nad współczesną młodzieżą jako

fenomenemspołeczno-kulturowym;

B.Subkulturymłodzieżowejakoprzedmiotzainteresowańpedagogikiresocjalizacyjnej;

C.Współczesneparadygmatypostrzeganianieprzystosowaniaspołecznegoorazresocjalizacji

młodzieżywkontekściewybranychteoriipedagogicznychispołecznych;

D.Środowiska"gorszychdzielnic"wperspektywiewspółczesnejmyśliresocjalizacyjnej.

Powyższe zagadnienia ujmowałem w perspektywie współczesnej pedagogiki

resocjalizacyjnej, pedagogiki młodzieży oraz studiów socjokulturowych. W szczególnym

stopniustarałemsięuwzględnićwnichelementyrelatywizmukulturowegoorazkrytycznej

refleksjinadzachowaniamisprzecznymiznormamispołecznymi.

Sposób postrzegania przeze mnie młodzieży społecznie nieprzystosowanej to

wypadkowakilkuczynników.Niedoprzecenienia jestbezpośredniedoświadczeniepracy z

dziećmiimłodzieżąztakzwanych„trudnychdzielnic”,jakiweryfikacjetegodoświadczenia

poprzez badania empirycznew tych środowiskach, któreukształtowaływemnie krytyczny

stosunekdopozytywistycznejperspektywypostrzeganiasocjokulturowegouniwersum,relacji

opartychnahegemonii izależności,obecnychwdziałalności instytucjiodpowiedzialnychza

realizację polityki na rzecz dzieci i młodzieży symptomów mertonowskiego rytualizmu,

niezgodynapraktykępedagogicznąwpisującą sięwmechanizmokreślanymianemdziałań

pozornych. Doświadczenia wyniesione z wieloletniej realizacji empirycznych projektów

międzynarodowychpozwoliłynapozyskanieanglojęzycznej literaturyprzedmiotu,zdobycie

doświadczenia w zakresie pracy ze wspomnianąmłodzieżą trudną, poznaniemodelowych

-3-

rozwiązań, a w efekcie - doskonalenie warsztatu pracy naukowo-badawczej. Istotnym

dopełnieniem tego elementu jest możliwość aktywnego uczestnictwa (od 2013 roku) w

pracach Zespołu Pedagogiki Resocjalizacyjnej przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN.

DziękisugestiomczłonkówZespołuudałomisięsprecyzowaćzamierzeniabadawcze,których

efektemjestmonografia,napodstawiektórejubiegamsięoprzeprowadzeniepostępowania

habilitacyjnego.

Mój autoreferat ma na celu przybliżenie podstawowych obszarów zainteresowań

naukowo-badawczych,którezobrazowałempowołującsięnaprzykładowetekstynaukowe

mojegoautorstwa(bądźwspółautorstwa).Szczegółowywykazpublikacji,osiągnięćnaukowo-

badawczych, dydaktycznych oraz organizacyjnych zawarłemw dokumencie załączonymdo

wnioskuoprzeprowadzeniepostępowaniahabilitacyjnego.

2.SPECYFIKAPRACYNAUKOWO-BADAWCZEJIORGANIZACYJNEJ

DOUZYSKANIASTOPNIADOKTORANAUKHUMANISTYCZNYCH

WZAKRESIEPEDAGOGIKI

Mój warsztat naukowo - badawczy kształtował się w ścisłym powiązaniu wiedzy

teoretycznej z praktyką pedagogiczną, w szczególności poprzez studia empiryczne

dokonywane w trakcie pracy z dziećmi i młodzieżą w środowisku otwartym, zaś źródłem

inspiracji do łączenia obu światów był opisywany przez AnnęWykęmodel badania przez

doświadczenie. W 1994 roku, jeszcze jako student V roku pedagogiki opiekuńczo-

wychowawczejFiliiUniwersytetuWarszawskiegowBiałymstoku,zostałemrokupowołanyna

kierownikaprowadzonegoprzezStowarzyszeniePomocyOsobomZagrożonymUzależnieniem

iUzależnionym(obecnieStowarzyszeniePomocyRodzinie)„Droga”DomuRodzinnego"Nasz

Dom"-pierwszejwregionieorazjednejzpierwszychwPolsceinstytucjiprowadzonejprzez

organizacjępozarządową,którejcelembyławielowymiarowa,środowiskowapracazrodziną

dysfunkcyjną.Pracęwośrodkułączyłemzpełnieniemwlatach1995-1996funkcjipedagoga

szkolnego w Szkole Podstawowej nr 12 w Białymstoku, oddelegowanego (na podstawie

porozumienia między władzami miejskimi a Stowarzyszeniem) do pracy profilaktyczno-

wychowawczejwśrodowisku.

Innowacyjny charakter kierowanej przeze mnie placówki został dostrzeżony przez

władze macierzystej uczelni. W lutym 1996 roku zaproponowano mi zatrudnienie na

stanowisku asystenta stażysty, dzięki czemu miałem możliwość konfrontacji doświadczeń

-4-

wynikającychzmojejaktywności(wtymbadawczej)zwiedząteoretyczną.Pozwoliłomitona

doskonalenie mojego warsztatu naukowo-badawczego, co znalazło odzwierciedlenie w

pierwszychpublikacjach(Wybraneaspektyopiekiipomocyrodziniedysfunkcjonalnej,w:Cz.

Kępski (red.), „Opieka iwychowanie. Systemy opieki iwychowania nad dziećmiw okresie

przemian ustrojowych”, Lublin 1998, ss.255-262; Praca z rodziną dysfunkcjonalną (na

przykładzieDomuRodzinnego„NaszDom”wBiałymstoku),w:J.Żebrowski(red.),„Rodzina

polskanaprzełomiewieków”,Gdańsk2001ss.298-304.

Innym, istotnym doświadczeniem zawodowym uwrażliwiającym na problemy

społecznebyłapracazmłodzieżąuzależnionąodśrodkówpsychoaktywnychwprowadzonym

przez Stowarzyszenie DROGA Młodzieżowym Ośrodku Terapii i Readaptacji ETAP w

Białymstoku - pierwszej w regionie placówce ambulatoryjno-interwencyjnej. Było to

doświadczenie, które dookreśliło moje postrzeganie problemów społecznych, zwłaszcza

nieprzystosowaniaspołecznegonieletnichiwpłynęłonaprofilaktyczno-resocjalizacyjnąopcję

dalszegorozwojunaukowego.Znalazłotoodzwierciedleniewopublikowanychprzezemnie

artykułachnaukowych,będącychefektem łączenia rólbadaczaorazosobydoświadczającej

(ProfilaktykawobecmłodzieżyzagrożonejuzależnieniemwośrodkuETAPwBiałymstoku,w:

G.Olszewska–Baka(red.),„Dzieciulicy–problemy,profilaktyka,resocjalizacja”,ss.137-150,

Systemśw.JanaBoskoaproblemnarkomanii,w:J.Niewęgłowski(red.),„KsiądzBoskoijego

systemwychowawczy”,Warszawa2000,ss.366-374.).

Z czasemrozwójmoich zainteresowańbadawczychukierunkował sięwstronęgrup

subkulturowych,postrzeganychjakoobszarekspresjihabitusuwarunkowanegośrodowiskiem

zamieszkania.Analizadostępnejwówczaspolskojęzycznejliteraturyprzedmiotupozostawiała

pewien niedosyt, wynikający ze skromnej reprezentacji refleksji innych niż bazujące na

paradygmaciepozytywistycznym.Przełamaneimpasubyłomożliwedziękidwómmomentom

zwrotnym.PierwszymznichbyłudziałwLetnichSzkołachMłodychPedagogów(jednąznich,

poświęconą kwestiom tożsamości, współorganizowałem w 2000 roku z dr. Tomaszem

Bajkowskim). Była to znakomita okazja do samorozwoju oraz doskonalenia warsztatu

pisarstwa naukowego. Drugim było pozyskanie (dzięki współpracy zagranicznej) tekstów

przedstawicieli Centre for Contemporary Culture Studiesw Birmingham (CCCS). Do dzisiaj

stanowiąoneteoretycznyfundamentanalizfunkcjonowaniagrupsubkulturowych(zwłaszcza

w kontekście oporu)wprogramach nauczania uczelni zachodnich, stały się także bazą dla

tekstów naukowych mojego autorstwa (O dwoistościach w percepcji subkultur, w: T.

-5-

Bajkowski, K. Sawicki (red.) „Tożsamość osobowa a tożsamości społeczne – wyzwania dla

edukacjiXXIwieku”,Białystok2001,ss.119-131). Wmoimrozwojunaukowymbyłtoetap

krystalizacji założeń teoretycznych oraz dalszego doskonalenia warsztatu naukowo-

badawczego.

Zainteresowania naukowe subkulturami młodzieżowymi oraz przyswojenie założeń

szkoły Birmingham stały się podstawą teoretycznąmojej pracy doktorskiej, zatytułowanej

„Dylematykształtowaniatożsamościmłodzieżywkontekściekulturyhiphopnatereniemiasta

Białegostoku”.Zastosowanywpracymodelbadańprzetestowałemsporządzającnapotrzeby

miasta Białegostoku opracowanie pt. „Białostockie subkultury młodzieżowe (studium

empiryczne)”,którezostałoopublikowanew2002roku.

Pracędoktorskąnapisałempodkierunkiemprof.JerzegoNikitorowiczaiobroniłem15

grudnia2005roku.Zagadnienietożsamościzoperacjonalizowałemwniejjakomodeldualny,

sprowadzający się do identyfikacji oraz przyswajania kultury. Istotne badawczo było

deklarowanieprzezbadanąmłodzieżprzynależnościdogrup(zwłaszczasubkulturowych)oraz

poznaniespecyfikipostrzeganiakanonukulturypolskiej,jakteżdeklarowanychwartościoraz

celów życiowych. Dylemat kształtowania tożsamości dotyczyłwynikającej z eriksonowskiej

fazykryzysutożsamości,koniecznościdokonywaniawyborówwmoratoryjnejteraźniejszości

związanychzrealizowaniemantycypowanegoobrazusiebiewprzyszłości,determinowanego

doświadczeniami przeszłości.W pracy zastosowałem orientację ilościową oraz jakościową.

Przeprowadziłem badania ankietowe na próbie niespełna 900 uczniów szkół

ponadgimnazjalnych, w analizie zebranego materiału posłużyłem się (poza analizą

statystyczną)badaniempólsemantycznych.

Łączenie refleksji naukowej z praktyką znalazło również odzwierciedlenie w mojej

działalności organizacyjnej na rzecz uczelni przed uzyskaniem stopnia doktora nauk

humanistycznychwzakresiepedagogiki.Bazującnakontaktachnawiązanychpodczaspracyw

instytucjach dla dzieci i młodzieży, rozpocząłem w 1998 roku organizację kilkudniowych

wyjazdów hospitacyjnych do placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych

(Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii KĄT, Ośrodki Readaptacyjne Ministerstwa Zdrowia w

KarczewieiPiastowie,MłodzieżowyOśrodekWychowawczyKsiężyOrionistowwWarszawie,

zakładypoprawczedladziewczątwMrozachiFalenicy).

Szczególnym projektem wypracowanym w tym czasie był program stażu

realizowanego we współpracy z Zakładem Poprawczym w Białymstoku, którego formułę

-6-

stworzyłemwspólniezdyrekcjąplacówkiw2004roku.Jesttomodułszkoleniowo-treningowy

ocharakterzeotwartym,cieszącysiędużymzainteresowaniemstudentów.

Wokresieprzedobronąpracydoktorskiejzacząłemtakżeintensywnieangażowaćsię

wewspółpracęmiędzynarodową,nietylkowwymiarzeakademickim.Wramachdziałalności

w Stowarzyszeniu „Droga" organizowałem pomoc charytatywną na rzecz ubogich rodzin z

terenu województwa podlaskiego, koordynując współpracę z duńską organizacją

charytatywnąMaria'sHjælporazStichtingStedenkontaktEindvohen-BiałystokzHolandii.Ta

współpraca umożliwiła mi bliższe poznanie programów pracy z młodzieżą oraz rodziną w

środowiskuotwartym.Doświadczeniezdobytepodczaszagranicznychwizytroboczychbyło

międzyinnymiinspiracjądodalszychdziałańnapograniczupraktykiorazrefleksjiteoretycznej

(UbóstwowPolsceiwNiemczech–wybranezagadnienia,w:J.Nikitorowicz,M.Sobecki(red.),

„EdukacjamiędzykulturowawwymiarzeinstytucjonalnymBiałystok1999,ss.246-252.)

Współpraca międzynarodowa znalazła także odzwierciedlenie w kooperacji z

partnerami z Federacji Rosyjskiej. W okresie od 1998 do 2005 roku byłem uczelnianym

koordynatorem współpracy z Państwowym Uniwersytetem Pedagogicznym im. K.D.

Uszyńskiego w Jarosławlu oraz Państwowym Uniwersytetem im. N.A. Niekrasowa w

Kostromie.Efektemwspólnychdziałańbyłypraktykistudenckie,konferencjenaukoweoraz

wizyty studyjne, których szczególnym celem była refleksja nad młodzieżą zagrożoną

nieprzystosowaniem społecznymoraz społecznie nieprzystosowaną. (Youth subculture and

identity formation process (challenges for education), w: B. Uspienskij, G. Koczeszkow, S.

Kamanow (red.), „Jewropiejskie cennosti obrazowanija i koncepcija postrojennia

grażdanskogoobszczestwawRossiji”,Jarosławl2001,ss.213-224.).

3.CHARAKTERYSTYKAPRACYNAUKOWO-BADAWCZEJ

POUZYSKANIUSTOPNIADOKTORANAUKHUMANISTYCZNYCH

WZAKRESIEPEDAGOGIKI

Zanimprzejdędoscharakteryzowaniamojejpracynaukowo-badawczejpouzyskaniu

stopnia doktora nauk humanistycznych, krótko jeszcze raz odniosę się do wcześniejszego

etapupracyzawodowej.

Wmoichzainteresowaniachnaukowo-badawczychskupiłemsięwówczasnastudiach

nad młodzieżą, w szczególnym stopniu nad socjokulturowymi czynnikami kształtującymi

rozwój młodego pokolenia. Dzięki kontaktom zagranicznym, podejściu do współpracy

-7-

naukowej, moje postrzeganie młodzieży ulegało stopniowej modyfikacji; zagadnieniem

tożsamości młodzieży zająłem się uwzględniając kwestię środowisk defaworyzowanych, w

szczególnościzwracającuwagęnakontekstsubkulturowy.Starałemsięgoprzybliżyć,dążąc

doposzerzeniaobszarurefleksjiteoretycznejnadsubkulturamimłodzieżowymiwPolsce.

Praca doktorska była próbą badań nad tożsamością młodzieży w kontekście

identyfikacji z grupami subkulturowymi na poziomie ogólnym. Kolejnym etapem rozwoju

naukowego była młodzież określanamianem problemowej, który to termin postrzegałem

zgodnie z propozycją wywodzących się bądź nawiązujących do CCCS brytyjskich badaczy

kulturymłodzieżowej(StuartHall,TonyJefferson,StanleyCohen,JohnMuncie).

Wątkami,którymizainteresowałemsięwokresiepóźniejszym,byływszczególności

teoretycznestudianadgrupamisubkulturowymi.Jakjużstwierdziłemwcharakterystycepracy

doktorskiej,toobszarstosunkowozaniedbanywpolskiej literaturzeprzedmiotu,poruszany

sporadycznieiznieadekwatnąreprezentacjąkoncepcjiteoretycznych,zwłaszczabrytyjskich

studiówkulturowych,którestarałemsięzaimplementowaćnagruntpolski.

Tenproblemdotyczytakżeobszarupedagogikiresocjalizacyjnej.Wpublikowanychw

tymobszarzetekstachstarałemsięzwrócićuwagęnakwestiędefiniowaniasamegozjawiska,

analizęstylówsubkulturowych,przybliżałemtypologiesubkultur,kładącnacisknapopularny

w literaturze anglojęzycznej kontekst kulturowy (jak ma to miejsce w pracach

przywoływanegoprzezemnieMike’aBrake’a).Wszczególnymstopniuzwracałemuwagęna

dorobekopisywanejwpracydoktorskiejszkołyBirmingham:pracePaulaWillisa,StuartaHalla

czyTony’egoJeffersona.Dziękitemunawiązałemdoporuszanejprzezprzywołanychautorów

teoriioporu,przybliżającjejznaczeniewgrupowejorazsubkulturowejekspresjinastolatków

orazdodialektycznejzależnościmiędzykulturąśrodowiska,grupąrówieśnicząatakżekulturą

popularną (Subkultury,w:T.Pilch (red.)„EncyklopediaPedagogicznaXXIwieku“,Warszawa

2010,WydawnictwoAkademickie„Żak“,ss.470-476).

Rozwinięciem studiównad teoriami grup subkulturowych było zwrócenie uwagi na

znaczeniowe pogranicza terminu „subkultury”. Posługując się (za Kenem Gelderem),

terminem „presubkultury” wskazywałem, że grupy subkulturowe są swoistego rodzaju

fenomenem socjokulturowym obecnym w społeczeństwach od zarania dziejów. Z drugiej

stronyzwracałemrównieżuwagęnawspółczesnąewolucję terminu,nawskazywaneprzez

reprezentującego szkołę Birmingham Johna Clarke’a procesy rozbrojenia (defusion) i

rozproszenia (diffusion), będące istotnym przejawem wpływu kultury współczesnej w

-8-

zglobalizowanej formie na subkulturowe ekspresje młodzieży. Odwołując się do Davida

Muggletona, starałem się przysposobić na gruncie polskim termin postsubkultury -

współczesnyfenomenbędącyheterogenicznąsymulakrą,cechującąsięfragmentarycznością

tożsamościczłonków,pobieżnymkontaktem i tymczasowąprzynależnością, fetyszyzującym

wymiar estetyczny, w którym celebruje się nieautentyczność (W stronę postsubkultur?

„StudiaEdukacyjne”nr16/2011rednaukK.PrzyszczypkowskiZ.Rudnicki).

W pracy naukowej unikałem monograficznego ujmowania grup subkulturowych.

Wychodziłemzzałożenia, że takiepostrzeganieproblemuprowadzidostereotypizacji,aw

efekciedonadmiernychuproszczeńbędącychprzejaskrawionym,nieadekwatnymdorealiów

obrazemstatusquo.Wybranegrupysubkulturowestanowiłybazędoanalizwokreślonym

kontekście,np.fenomenugrupowejprzynależnościiaktywności(Oidentyfikacjimłodzieżyz

subkulturą kibiców piłkarskich, „Pedagogika Społeczna” 2014 nr 1, s. 143-156

(współautorstwozdr.KarolemKonaszewskim).

WyjątekstanowiłtekstopublikowanywczasopiśmieindeksowanymwJournalCitation

Reports,będącyjakościowymstudiummłodzieżyzperyferióworazpreferowanegoprzeznią

stylu bazującego na kulcie ciała. Należy podkreślić, że nie było to wyłącznie studium

teoretyczne, a zrealizowanena rzetelnej podbudowie z zakresu studiównad subkulturami

badanie terenowe, wpisujące się w nurt opisywanych przez Roberta K. Mertona teorii

średniego zasięgu. Szczególną rolą tego tekstu było pogłębienie studiów nad badaniami

jakościowymi,zwłaszczaprzetestowaniemodelubadań,któryzastosowałemwrozbudowanej

formie podczas gromadzeniamateriału domonografii będącej podstawąwnioskowaniaw

postępowaniuhabilitacyjnym.Szczególnymwyzwaniemwpracynadtymtekstem(zktórym

musiałemsięzmierzyćwcześniej,naetapiepracydoktorskiej)byłslang.Dotyczyłotozarówno

analizy materiału badawczego, jak również zaprezentowania przywoływanych wypowiedzi

osóbbadanychwformiezrozumiałejdlaodbiorcyizzachowaniempierwotnegoznaczenia.W

przypadku tekstu anglojęzycznego dodatkowym problemem było właściwe tłumaczenie

terminów i pojęć będących przejawem młodzieżowego słowotwórstwa, co znalazło

odzwierciedlenie w uwagach osób recenzujących tekst. Efekt finalny był potwierdzeniem

właściwegowyborumodelubadań,analizymateriałubadawczegoorazformyjegoprezentacji

(Bodybuildingas a subcultural lifestyleofperipheral youth, “Health,Risk&Society”, 2016

No.5/8,ss.283-300).

-9-

Kolejnymobszaremrefleksjinaukowejpoobroniepracydoktorskiejbyłakontynuacja

zainteresowańmłodzieżądoświadczającąnierównościspołecznych,zagrożonąmarginalizacją

(po części znalazło to odzwierciedlenie w scharakteryzowanym wyżej artykule,

opublikowanym w czasopiśmie indeksowanym w Journal Citation Reports). Dychotomie

bogactwaibiedystarałemsięopisaćbazującmiędzyinnyminaprzesłankachkorczakowskich

(„O bogactwie i biedzie, czyli dwa światy doświadczeń dzieciństwa, w: Z. Rudnicki (red.),

„Inspiracjekorczakowskie.Wokół„Prawidełżycia””w80.rocznicęwydania”,Poznań2011,

WydawnictwoUAM, ss.119-130). Zgodnie zewspomnianą koncepcją PYD starałem się nie

tylkowskazywaćnegatywneskutkirozwarstwieniaspołecznegowżyciudzieciimłodzieży,ale

równieżpokazywaćpotencjalneorazfaktyczniepodejmowaneinicjatywyminimalizująceten

problem.

Rozwinięcie tego wątku w wymiarze badawczo-rozwojowym było możliwe dzięki

współpracyzBiałostockąFundacjąKształceniaKadrorazKomendąWojewódzkąOchotniczych

HufcówPracywBiałymstokuwprojekcie„INNOWACJE15+.Testowanieiwdrażanienowych

metodwczesnejinterwencjisocjalnejiprzeciwdziałaniawykluczeniuspołecznemumłodzieży

powyżej15rokużycia”wramachProgramuOperacyjnegoKapitałLudzki.Zrealizowanewjego

ramachanalizydanychwtórnychorazbadaniasondażoweumożliwiłydiagnozęspecyficznych

dlaregionuczynnikówryzykaorazczynnikówchroniących,pozwoliłytakżenaopracowanie

rekomendacji do dalszych badań monitorujących oraz wygenerowanie przesłanek do

podejmowania działań na rzecz młodzieży z peryferiów, zagrożonej nieprzystosowaniem

społecznym (bądź przejawiającej jego symptomy). Było to możliwe dzięki wdrożeniu

właściwego dla współczesnych badań naukowych interdyscyplinarnego podejścia do

rozwiązaniaproblemu,poprzezwłączeniedodziałańprojektowychprzedstawicieliedukacji,

służb kuratorskich,małych i średnich przedsiębiorstw.Wraz zewspółautorami poddaliśmy

analizie nie tylko fenomenmarginalizacji, ale także inne czynniki intensyfikujące problem

nieprzystosowania społecznego (kwestia tak zwanych dzieci placówkowych oraz rodzin z

problemem uzależnienia i przemocy). Również w tym przypadku projekt był dla mnie

poligonemdoświadczalnymdorealizacjibadańnaukowych.Efektytegodziałaniazawartow

monografii „Sytuacja społeczna i perspektywy zawodowe 15+ - czynniki, bariery, dobre

praktyki”(współautorstwozdr.TomaszemBajkowskimidr.TomaszemSosnowskim).

Doświadczenie pracy w środowiskach defaworyzowanych spowodowało, że istotną

perspektywąteoriopoznawcząstałosiędlamniepodejścieUrieBronfenbrennera,zgodniez

-10-

którymjednostkapozostajewzłożonejrelacjinietylkoznajbliższymiosobami,aleformalnymi

inieformalnymigrupami,instytucjami(wtymreprezentującymijefunkcjonariuszami).Wtym

układzieniebagatelnąrolęodgrywatakżeemocjonalnawięźzmiejscemzamieszkania, jego

klimatem,specyficznąinfrastrukturą.Toekosystemowymikroświat,któryniebywalerzutuje

na kształtowanie tożsamości człowieka w okresie adolescencji. Biorąc pod uwagę ten

fenomen, starałem się wykazać, jak ważny jest on nie tylkowwymiarze identyfikacji, ale

również jak rzutuje na zróżnicowanie percepcji socjokulturowych, tworzenie demarkacjiw

wymiarze terytorialnym, które Zygmunt Bauman określił jako dychotomię no go out/in.

Uwzględniając to podejście starałem się pokazać, jak bardzo postrzegane ekosystemowo

miejsce, narzucany przez jego społeczność habitus może stać się przyczyną ograniczenia

możliwości rozwoju jednostki. Ten punktwidzenia oparłem częściowo na klasycznej teorii

subkulturWalteraMillera,starającsiępodkreślić,żemodelbyciawświeciekształtowanyprzez

środowiskotokulturainnaoddominującej,specyficznyfolklor,którywswojejtreścipodważa

bądźnegujeobowiązującypowszechniekanonnormiregułwspółżyciaspołecznego.Fenomen

środowiska interesował mnie w szczególności w odniesieniu do młodych mieszkańców

aglomeracji miejskich, które charakteryzuje stosunkowo duża odporność na działania o

charakterzerewitalizacyjnymiprofilaktycznym.(„Złedzielnice.Pedagogikamiejscawpracy

profilaktyczno-wychowawczej”,w:T.Bajkowski,K.Sawicki,U.Namiotko(red.)“Diagnostyka i

metodykapsychopedagogicznawwarunkachwielokulturowości”,WydawnictwoAkademickie

„Żak”,Warszawa2014,ss.143-152;„Przestrzeńmiastaaniedostosowanie”,„Resocjalizacja

Polska”2014nr7, ss.71-84).Tenwątekznalazł szczególneodzwierciedleniewmonografii

będącejpodstawąwnioskowaniawpostępowaniuhabilitacyjnym.Wewstępnychzałożeniach

pracy oraz poprzez przywołane przesłanki teoretyczne starałem się wskazać potencjał

zawierającysięwspecyficefunkcjonowanianieformalnychgrupmłodzieżowychwkontekście

danegośrodowiska.

Konsekwencją zainteresowań środowiskowym kontekstem nieprzystosowania

społecznego stało się poszukiwanie nie tylko przesłanek umożliwiających zrozumienie tak

postrzeganegomechanizmu,aletakżewskazanieteoretycznychorazpraktycznychinspiracji

dorefleksjinaddziałaniamiwśrodowiskuotwartym,wpisującymisięwnurtokreślanyprzez

Wiesława Ambrozika mianem resocjalizacji uspołeczniającej. W wymiarze teoretycznym

znaczącympunktemodniesieniastałysiępracewspółczesnychprzedstawicieliresocjalizacji.

Jedną ze szczególnych inspiracji stała siępropozycja JohnaBraithwaite’a (nagrodzonegow

-11-

2006 The Stockholm Prize in Criminology, nazywaną „kryminologicznym Noblem”) który

posługuje się terminemreintegracjiprzez zawstydzenie (reintegrative shaming). To istotna

inspiracja do działań na rzecz destygmatyzacji sprawców czynów sprzecznych z normami

społecznymi. W odniesieniu do młodzieży przejawiającej symptomy nieprzystosowania to

aspektszczególnieistotny,którymożestanowićprzeciwwagędlarozwojutakzwanejkariery

przestępczej.(Młodzieżazachowaniadewiacyjnezperspektywyteoriireakcjispołecznej,w:

T.Bajkowski,K. Sawicki (red.) „Młodzież–Kultura–Tożsamość”,TransHumana,Białystok

2012,ss.177-194).

Teoretyczneeksploracjewtymobszarzeorazanalizanajnowszejliteraturyzzakresu

resocjalizacji umożliwiły mi zgłębienie koncepcji Good Lives Model (GLM). Stała się ona

teoretycznym fundamentem monografii zgłoszonej przeze mnie w postępowaniu

habilitacyjnym. Traktuję ją jako koncepcję teoretyczną postrzegania pedagogiki

resocjalizacyjnejwkontekściewspółczesnych„pozytywnych”kierunkówrefleksjiteoretycznej

wnaukachspołecznych.

Pozaposzukiwaniamiwliteraturzeprzedmiotustarałemsiętakżepoznaćbliżejmodele

działań podejmowane w środowisku otwartym, zwracając uwagę na ich podbudowę

teoretyczną.Było tomożliwemiędzy innymidzięki stażowinaukowemu,któryodbyłemna

przełomiemaja i czerwca 2015 roku na Uniwersytecie w Kłajpedzie (Litwa), współpracy z

partneramizHolandii,BelgiiiFinlandiiwramachrealizowanegoKursuIntensywnegoErasmus,

czywizytstudyjnych.Byłyonedlamnieźródłempraktycznychdoświadczeń,zapoznaniasięz

realizowanymi w nich modelami wsparcia, interwencji czy terapii. Szczególnym obszarem

moich zainteresowań były instytucje wpisujące się w model resocjalizacji w środowisku

otwartym. (T'salon. Belgijski model środowiskowej pracy profilaktycznej z młodzieżą,

„ProblemyOpiekuńczo-Wychowawcze”,2014nr7,s.37-40).

Dzięki kontaktom zagranicznym mogłem pogłębiać studia nad funkcjonowaniem

młodzieży ze środowisk wielokulturowych. W szczególnym stopniu starałem się zwrócić

uwagę na zjawisko migracji, postrzegając ją w nieco szerszym (aniżeli dominujący w

społecznymdyskursiewPolsce)kontekście.Wskazywałem,żeprzemieszczaniesię ludności

między państwami, a nawet kontynentami, to proces permanentny, który jest źródłem

niepokojów ze strony ludności autochtoniczej, istotny czynnik rzutujący na specyfikę

nierówności społecznych, konfliktów kulturowych, a nawet czynów przestępczych.

Niebagatelnąrolęwinterpretacjifunkcjonowaniamigrantówwnowymotoczeniuspołecznym

-12-

było kulturowe, rozumiejące podejście do problemu. Dotyczy ono nie tylko interpretacji

zachowańsprzecznychznormami,aletakżepodejmowanychmodelioddziaływań,projektów

wpisującychsięwmodelresocjalizacjiwśrodowiskuotwartym.Analizująctozagadnienie,w

szczególnym stopniu zwracałem uwagę na inicjatywy bazujące na zasobach środowiska

lokalnego. (Obcyw obcym kraju. Profilaktyka i resocjalizacjaw środowiskachmigranckich,

„Probacja”2016nr2,ss.95-106).

W ramach wspomnianego programu POKL „INNOWACJE 15+” jesienią 2014 roku

uczestniczyłemwwizycieroboczejweFrancji,wtrakciektórejmiałemmożliwośćzapoznania

się z projektami realizowanymi na rzecz aktywizacji zawodowej oraz przeciwdziałania

marginalizacji społecznej młodzieży. Dodatkowo (w ramach projektu) zarządzałem

testowanieminterdyscyplinarnejgrupyroboczejopracowującejtemat:młodzieżzobszarów

zmarginalizowanych. Wypracowane tezy staną się podstawą do wnioskowania w ramach

kolejnego działania projektowego, mającego na celu zastosowanie nowych technologii w

pracy z młodzieżą z obszarów zmarginalizowanych. Zrealizowane działania były dla mnie

znakomitymdoświadczeniemzzakresuinterdyscyplinarnejwspółpracyprzedstawicielinauki,

jednostek samorządu terytorialnego, sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz

organizacjipozarządowych.Byłyzarazemmożliwościąprzyjrzeniasięrealizowanymzagranicą

modelom pracy z nieletnimi, wpisującymi się we współczesne paradygmaty postrzegania

nieprzystosowaniaspołecznego iresocjalizacjimłodzieży.Takaaktywnośćbyłatakżeokazją

doweryfikacji umiejętności nabytych podczas studiów podyplomowych „Menadżer badań

naukowychipracrozwojowych”,któreukończyłemw2012rokuwWyższejSzkoleEkonomiii

InnowacjiwLublinie.

Wtennurtwpisujesiętakżemojawspółpracazagendąrządową.Jesienią2014roku

zostałem powołany przez Najwyższą Izbę Kontroli na eksperta z zakresu pedagogiki

opiekuńczo-wychowawczej iresocjalizacyjnejdoanalizyefektywnościpracykoordynatorów

rodzinnej pieczy zastępczej. Moje działania sprowadzały się do analizy dokumentów,

prowadzeniawywiadówczęściowoustrukturalizowanychzkoordynatoramipieczyzastępczej,

osobamiprowadzącymirodzinyzastępczeorazrodzinnedomydziecka,atakżeznastoletnimi

wychowankamitychplacówek.Dodatkowozastosowałemzogniskowanywywiadgrupowy,w

którym uczestniczyli przedstawiciele służb społecznych zaangażowanych we współpracę z

rodzinnymi formami pieczy zastępczej. Przeprowadzone przeze mnie w ramach kontroli

badania, prowadzone w duchu współczesnych koncepcji teoretycznych (opartych na

-13-

identyfikacji zasobów i czynników chroniących), potwierdziły zasadność wprowadzenia

instytucjikoordynatora,jegorolęwzmacniającąefektywnośćdziałańśrodowiskowych.Byłto

takżeprzykładpraktycznegozastosowaniapracynaukowo-badawczejzpograniczapedagogiki

opiekuńczo-wychowawczej i resocjalizacyjnej na rzecz zwiększenia efektywności

rozwiązywania problemów społecznych. Ponadto była to kolejna możliwość bliższego

przyjrzenia się i refleksji nad stanem i możliwościami pracy z nieletnimi w środowisku

otwartym.

Istotnymelementemkształtującymmójrozwójnaukowyjestwspółpracazredakcjami

czasopismnaukowych.Wspólniezprof.AnnąKwiatkowskąreprezentujęPolskęwkolegium

redakcyjnymwydawanegoprzezPaństwowyUniwersytetim.N.A.NiekrasowawKostromie

czasopisma„VestnikofKostromaNiekrasovStateUniversity”.Współpracujęzczasopismemz

listy filadelfijskiej „YOUNG – Nordic Journal of Youth Research” (ISSN: 1103-3088, Impact

Factor0.874), dla któregooddwóch lat recenzuję teksty zgłoszonedopublikacji. Ponadto

zostałem zaproszony do pełnienia funkcji recenzenta w czasopiśmie „Ethnicity & Health”

(ISSN:1355-7858, ImpactFactor1.904.Recenzuję także tekstywczasopismachkrajowych,

międzyinnymizgłaszanedoanglojęzycznejwersjiperiodyku„KulturaiEdukacja”.

4.OMÓWIENIEMONOGRAFIIBĘDĄCEJPODSTAWĄWNIOSKOWANIA

OPRZEPROWADZENIEPOSTĘPOWANIAHABILITACYJNEGO

Osiągnieciem naukowym, na podstawie którego wnioskuję o przeprowadzenie

postępowaniahabilitacyjnego, jestmonografia zatytułowana: „Diady, kliki, gangi.Młodzież

nieprzystosowana społecznie w perspektywie współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej”

(Impuls,Kraków,2018).

Pracajestegzemplifikacjązjednejstronyscharakteryzowanychwyżejzainteresowań

naukowych, eksploracji badawczych oraz konsultacji w ramach prac Zespołu Pedagogiki

Resocjalizacyjnej przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, z drugiej zaś podjętych

dodatkowych,szczegółowycheksploracjinaukowych.

Punktemwyjściajestpostrzeganieadolescencji jakookresurozwojowego,wktórym

szczególną rolę w kształtowaniu tożsamości młodego człowieka wywierają czynniki

środowiskowe, ze szczególnym uwzględnieniem grup rówieśniczych o charakterze

nieformalnym. W sposób szczególny ta prawidłowość znajduje odzwierciedlenie w

perspektywie środowiska lokalnego. Wynika to ze specyfiki analizowanego okresu

-14-

rozwojowego i jest powszechnie przywoływana w literaturze przedmiotu jako teza o

niepewności,nieprzewidywalnościcechującejfunkcjonowanienastolatków,niosącazasobą

konieczność dookreślenia siebie w wymiarze wykraczającym poza dotychczasowe

identyfikacje (ErikH.Erikson).Ponadtoumłodych ludziwystępuje skłonnośćdozachowań

nieadekwatnych,ryzykownych,baząktórychjestmiędzyinnymiprzywoływaneprzezDaniela

K.Lapsley’aprzekonanienastolatkówoichniezniszczalności(invulnerability).

Szczególnym kontekstem dla wskazanych prawidłowości jest funkcjonowanie w

nieformalnych grupach rówieśniczych, które stają się kuźnią doświadczeń społecznych

zdobywanych poza domem rodzinnym. Co istotne, preferuje się w nich wspomniany

„niezniszczalny” model aktywności, co w istotnym stopniu rzutuje na takie zachowania

nieletnich, które zgodnie z literaturą z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej są określane

mianemsymptomównieprzystosowaniaspołecznego.

W przyjętych założeniach teoretycznych pracy (stanowiących płaszczyznę analiz w

części empirycznej) odwołałem się bezpośrednio do prac Urie Bronfenbrennera (w

szczególności do „The Ecology of Human Development” z 1979 roku oraz tekstu „The

BioecologicalModelofHumanDevelopment”opublikowanegow2006roku-współautorstwo

zPameląA.Morris).Sąonesporadycznieprzywoływanewpolskiejliteraturzeprzedmiotujako

tak zwane „pierwsze źródło”.Wskazałem istotne z perspektywymoich badańmodyfikacje

założeńekosystemowychBronfenbrennerawperspektywie resocjalizacyjnej,odwołującsię

dopropozycjiCurta iAnneBartol („JuvenileDelinquency:ASystemsApproach”,Englewod

1988) oraz pracy pod redakcją Michaela Ungara („The Social Ecology of Resilience. A

Handbook of Theory and Practice”, New York 2012). W ten sposób nakreśliłem rolę

dialektycznej relacji między jednostką, jej osobowymi cechami i właściwościami a

środowiskiem, które może ukierunkowywać jej funkcjonowanie. W tej relacji postrzegam

nieformalne grupy rówieśnicze jako warunkowane czynnikami środowiskowymi struktury

społeczne, będące swoistego rodzaju katalizatorami funkcjonowania człowieka w okresie

adolescencji. Zgodnie ze współczesnymi koncepcjami nieprzystosowania stanowić mogą

czynnikrzutującynaniedostosowaniespołeczne,mogąteżbyćzasobamidokonstruowania

projektów oddziaływań resocjalizacyjnych. Warto nadmienić, że postrzegany z tej

perspektywyfenomenśrodowiskaznalazłodzwierciedleniewpracachpolskichpedagogów,

zarównowogólnejperspektywie(StanisławKowalski), jakrównieżjakokoncepcjazasobów

dorealizacjioddziaływańprofilaktyczno-resocjalizacyjnych(WiesławAmbrozik),czyosoby

-15-

społecznie nieprzystosowanej, będącej obiektem oddziaływań resocjalizacyjnych (Marek

Konopczyński).

Wwymiarze naukowym istotnym elementem było przyswojenie oraz adaptacja na

gruntpolski zagranicznychopracowańz zakresuPozytywnegoRozwojuMłodzieży (Positive

Youth Debvelopment - PYD) oraz Modelu Dobrego Życia (Good Lives Model -GLM). Oba

elementy, stanowiące kanon współczesnych modeli oddziaływań profilaktyczno-

wychowawczychorazresocjalizacyjnychzagranicą,sąwdośćskromnymstopniuanalizowane

wliteraturzepolskiej.WzakresiePYDnauwagęzasługująpraceKrzysztofaOstaszewskiego,

natomiast GLM jest opisywany jako wykładnia odstąpienia od przestępczości (Maciej

Muskała),perspektywadiagnostycznaw resocjalizacji (EwaWysocka),bądź też jakomodel

pracyzesprawcamiprzestępstwseksualnych(KrzysztofBiel).

W mojej monografii GLM traktuję jako koncepcję pedagogiki resocjalizacyjnej,

wskazując jego teleologiczny kontekst, przesłanki dla teoriiwychowania oraz dometodyki

wychowania resocjalizującego. Analizując w tym kontekście GLM, starałem się wykazać

podobieństwo założeń modelu z koncepcjami oraz teoriami opracowanymi w Polsce,

podkreślając, żew ogólnej perspektywie zbliżony punktwidzeniamożna dostrzecw teorii

dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego czy koncepcji człowieka

wielowymiarowego Józefa Kozieleckiego. Z kolei na gruncie resocjalizacji można dostrzec

podobieństwopostrzeganiaźródełnieprzystosowania,jakrównieżmetodycznegodziałania,

jakmatomiejscewpropozycjipozytywnejresocjalizacjiKrystynyOstrowskiej,kulturotechnice

(CzesławCzapów)czyzałożeniachMetodyTwórczejResocjalizacjiMarkaKonopczyńskiego.

Przedmiotem zainteresowania w mojej rozprawie były doświadczenia życiowe

nieletnich związane z funkcjonowaniem w środowisku otwartym (ze szczególnym

uwzględnieniem identyfikacji z nieformalnymi grupami rówieśniczymi). Jest to spojrzenie z

perspektywystrukturalistycznej(diady,kliki,grupykoleżeńskie),aletakżepróbauchwycenia

specyfikiwłaściwegodlastudiówkulturowychstylusubkulturowego-językakodów,znaczeń

oraz reguł postępowania. Zgodnie ze wstępnymi założeniami przyjąłem, że habitus grup

rówieśniczych to odzwierciedlenie relacji obowiązujących w środowisku lokalnym – w

przypadku nieletnich uczestniczących w badaniach zazwyczaj peryferyjnym,

defaworyzowanym, podlegającym procesom ekskluzji. W tym kontekście istotę

nieprzystosowania - sprowadzającą się do zachowań niezgodnych z obowiązującymi w

społeczeństwie normami, wartościami oraz regułami - postrzegam jako koincydencję

-16-

predyspozycjijednostkowychorazczynnikówśrodowiskowych,jako(przywołującRobertaK.

Mertona)normalnereakcjeludzinanienormalnąsytuacjęspołeczną.

Na podstawie przyjętych założeń starałem się w pracy rozstrzygnąć kwestię, jak

nieletni,będącywychowankamizakładówpoprawczych,postrzegająswojefunkcjonowaniew

środowiskuotwartym.Zawarłemjąwpytaniach–problemachszczegółowych,dotyczących

między innymi postaw nieletnich wobec własnych symptomów nieprzystosowania

społecznego, relacji z grupami rówieśniczymi w środowisku otwartym, aktywności, reguł

grupowych,strukturrówieśniczych,zktórymisięidentyfikują,postrzeganiaosóbdorosłych,z

którymipozostająwśrodowiskuotwartymwrelacjachnieformalnych(np.członkowierodziny,

sąsiedzi),własnychplanównaprzyszłośćitp.

Problemybadawczeodnosząsiędosyndromunieprzystosowaniaspołecznego:ujęcia

retrospektywnego,symptomóworazstosunkuosóbbadanychdoanalizowanegozagadnienia,

specyfiki relacji badanych osób z grupami rówieśniczymi, z uwzględnieniem zarówno ich

antyspołecznego (czynniki ryzyka,) jak również prospołecznego (czynniki chroniące)

charakteru.Relacjajednostkizgrupąrówieśnicząpozostajewintegralnejrelacjizeświatem

społecznym,któregoszczególnymwymiaremsągraniceśrodowiskalokalnego,wyznaczanego

przez najbliższych, Swoich, Obcych i Wrogów, relacje z szeroko rozumianymi osobami

dorosłymioraz instytucjami funkcjonującymiwmiejscu zamieszkania– te kwestie również

uwzględnionewproblemachbadawczych.

Kilkusłówkomentarzawymagametodologiabadań.Wpracynadjakościowąstroną

pracydoktorskiej(orazpóźniejszycheksploracjach)szczególnieprzydatnebyłykonsultacjez

prof.StanisławemZabielskim,autoremprzekładównajęzykpolskipracMatthewB.Milesai

Michela B. Hubermana („Analiza danych jakościowych”) czy Steinara Kvale („InterViews.

Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego”). Zarówno współpraca z prof.

Zabielskim,jakrównieżstudianadliteraturąprzedmiotuukierunkowałymojezainteresowania

badawczekupodejściu jakościowemu.Napodstawieanaliz literaturyprzedmiotuzzakresu

badań jakościowych przyjąłem, że podstawowym sposobem pozyskiwania materiału

badawczego do monografii będą częściowo ustrukturalizowane wywiady pogłębione. To

rozwiązanie umożliwiało zarówno podtrzymywanie kierunku narracji osób, które mają

skłonność dowielowątkowychwypowiedzi, jak również zachowaniewmiarę swobodnego

charakteru relacji. Wynikający z przyjętej opcji sposób konwersacji miał niebagatelne

znaczenie dla pozytywnego klimatu wywiadów, które odbywały się w nie do końca

-17-

sprzyjającym otwartości środowisku placówek resocjalizacyjnych. W efekcie

przeprowadzonych badań zgromadziłem 49 wywiadów z nieletnimi przebywającymi w

schroniskach dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku adaptacji społecznej, zakładach

poprawczych o charakterze: półotwartym, zamkniętym, o wzmożonym nadzorze

wychowawczymorazterapeutycznym,którenastępniepoddałemanalizie.

Na jej podstawie postrzegam nieprzystosowanie społeczne badanejmłodzieży jako

dynamiczny układ trzech podstawowych komponentów: stosowania przemocy,

przywłaszczaniamieniaorazzażywaniasubstancjipsychoaktywnych.Zgodnieztąteząmożna

miećdo czynienia zarówno z typami „czystĻymi”, jak również „mieszanymi”.Co istotne,w

przypadku badanychwpisujących sięw typ „czysty”można zauważyć nie tylko stanowcze

deklarowanieokreślonejformyaktywności,aletakżezdecydowaneodcinaniesięodinnych

symptomównieprzystosowania.Zkoleityp„mieszany”cechujesięogromnąróżnorodnością,

wynikającązłączeniadwóch(anawettrzech)wyróżnionychkomponentów.

Efektem analiz grupowej aktywności nieletnich jest także próba jej typologii. Na

podstawiebadańwskazałem, że spoiwemgrupymogąbyćwspólne zainteresowania, chęć

zabawy, zażywanie substancji psychoaktywnych, stosowanie przemocy, przywłaszczenie

mieniaczywybrykichuligańskie.Podobniejakwprzypadkusymptomównieprzystosowaniao

aktywnościgrupmożnamówićjakootypach„czystych”bądź„mieszanych”.

Wynikająca z analiz złożoność problemu stanowi zatem szczególne wyzwanie dla

praktyki resocjalizacyjnej,wktórejszczególnemiejsceupatrujęwkategoriiweberowskiego

verstehenczyżabiejperspektywyGeorgaSimmela.Postrzegamjenietylkojakoperspektywę

rozumiejącąwodczytaniusymptomównieprzystosowania,aletakżewykładniędorealizacji,

swoistego„dostrojenia”oddziaływańresocjalizacyjnych.Zawarłemjewmonografiiwformie

wyróżnionychczynnikówryzykaorazchroniących,zarównowkontekściefunkcjonowaniaw

relacjach rówieśniczych, jak teżw innychwyłonionychw toku analiz obszarach środowisk

otwartych. Smutną konstatacją wynikającą z badań jest to, że badani wychowankowie

placówekresocjalizacyjnychprzeważnieniewidząinnejmożliwościsamorealizacjijakpoprzez

powrótdośrodowiska,wktórymwzrastali,wefekciedofunkcjonowaniawświecieoznacznej

liczbie czynników ryzyka (oraz stosunkowo niewielu czynnikach chroniących). Mimo tego

dysonansumogąone (anawetpowinny) stanowić znaczącypunktodniesieniadlapraktyki

resocjalizacyjnej, ponieważ są to obszary, które warto uwzględnić w działaniach

-18-

diagnostycznych imetodycznych.Na ichpodstawiedokonałemwpracyanalizyprogramów

podejmowanychzmyśląonieletnichwśrodowiskuotwartym.

Podsumowując charakterystykę monografii „Diady, kliki, gangi. Młodzież

nieprzystosowana społecznie w perspektywie współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej”,

(Impuls,Kraków2018)stwierdzam,że jestonapracąsyntetyzującąmojewieloletniestudia

nadpolskąianglojęzycznąliteraturązzakresuresocjalizacji,metodologiibadańjakościowych

oraz doświadczeń zdobytych w toku pracy pedagogicznej. Jest również aktualnym

konterfektemnieletnichzzakładówpoprawczychukazującymproblemy,z jakimitrudnoim

będziesobieporadzićbezpomocyiwsparciawwymiarzeresocjalizacyjnym,readaptacyjnym

czyreintegracyjnym.

Podczaspracynadmonografiązgromadziłemdośćobszernezasobyliteratury,których

nieudałomisięwpełniwykorzystać.Zarównoone,jakteżefektyprzeprowadzonychbadań

są dla mnie źródłem inspiracji oraz pomysłów na kolejne prace naukowo-badawcze.

Potencjalnekierunkirozwojuosobistegoopisałemwostatniejczęściautoreferatu.

5.PREZENTACJADOKONAŃORGANIZACYJNYCH,DYDAKTYCZNYCH,

NAUKOWO-BADAWCZYCHORAZSŁUŻĄCYCHPOPULARYZACJIWIEDZY

Współpraca ze środowiskiem (zwłaszcza z instytucjami działającymi na rzecz

młodzieży), jednostkamisamorząduterytorialnegoorazorganizacjamipozarządowymistały

się bazą dla szeregu inicjatyw o charakterze dydaktycznym, naukowo-badawczym oraz

popularyzatorskim,wktórychuczestniczyłemwokresiepoobroniepracydoktorskiej.

W ramach aktywności na rzecz jednostki macierzystej byłem w latach 2005-2008

członkiemRadyWydziału.Uczestniczyłem takżew jejobradachw latach2012 - 2017 jako

pełniącyobowiązkikierownikaZakładuResocjalizacji.Wlatach2008-2011byłemczłonkiem

UczelnianejOdwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów iDoktorantów.Wgrudniu

2017rokuwewspółpracyzdrBeatąMiruckąopracowałemkoncepcjęorazregulaminKomisji

do spraw Etyki Badań Naukowych Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w

Białymstoku(którejjestemczłonkiem).

Od2016rokujestemrównieżczłonkiemWydziałowegoZespołudoSprawWeryfikacji

EfektówKształcenia.Wprowadziłemwnim innowacjeusprawniające analizędokumentacji

procesudydaktycznego.Od2012rokujestemtakżeczłonkiemradprogramowychnakierunku

-19-

pedagogika,naspecjalnościach:opiekuńczo-wychowawczaorazresocjalizacyjna.Wramach

reformyprogramunauczanianadrugiejzwymienionychspecjalnościudałosięwypracować

drożny model kształcenia akademickiego. W 2017 roku (pod kierunkiem prof. Marka

Konopczyńskiego)dokonanoweryfikacjiprogramukształcenianadrugimstopniuspecjalności

poprzezwypracowaniedwóchspecjalizacji(penitencjarnejikuratorskiej).Cechąznamienną

dokonanych zmian jest stworzenie odpowiadającego potrzebom rynku pracy systemu

edukacjiakademickiej,łączącegoteorięzezdobywaniemdoświadczeńwzawodzie.

Ponadto, w latach 2009-2017 byłem promotorem 48 prac licencjackich oraz 74

magisterskich. Aktywnie angażowałem się w recenzję prac dyplomowych.Wewskazanym

wyżejokresiezrecenzowałem75praclicencjackichoraz184pracemagisterskie.Wroku2014

byłem także recenzentem pracy doktorskiej: „Gain of prospective teachers’ social

participationinhigherschoollifeasaprerequisiteforcareer(self)education”obronionejna

Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu w Kłajpedzie. Jestem również promotorem

pomocniczym w przewodzie doktorskim mgr Urszuli Namiotko (powołanym decyzją Rady

WydziałuPedagogikiiPsychologiiUniwersytetuwBiałymstokuzdnia22października2015r.).

WewspółpracyzTowarzystwemAMICUSwspółpracowałemwlatach2007-2008przy

programie profilaktycznym „Dramat i tragedię pozostaw teatrowi”. Jego celem jest, poza

promowaniemmałychformteatralnych,włączanieuczniówinauczycielidowspólnejrefleksji

nad problemami spostrzeganymi w najbliższym otoczeniu: rodziny, szkoły czy grupy

rówieśniczej.Toprzykładdziałaniazzakresuprofilaktykipozytywnej,włączającegonietylko

uczniówinauczycieli,aletakżepracownikówteatru,funkcjonariuszyPolicjiczypracowników

dydaktyczno-naukowychdorozwojupotencjałówmłodegopokolenia.

Wlatach2011-2014uczestniczyłemwKursieIntensywnymErasmus(SpecialProgram

InternationalCapacitybuildingYouthWork–SPICY!)realizowanymwspólniezpartneramiz

Holandii,BelgiiorazFinlandii.Podczasdrugiejedycjiprogramu(któraodbyłasięw2013roku

wPolsce)byłemjegokoordynatorem(wspólniezdrEmiliąŻyłkiewicz-Płońską).Ponadtrzylata

współpracy międzynarodowej w ramach SPICY! zaowocowało podniesieniem na wyższy

poziom kompetencji uczestniczących w nim studentów, zacieśniło współpracę między

uczestniczącymiwprojekcienauczycielami.Moimosobistymzyskiembyłozapoznaniesięz

interesującymi mnie modelami pracy profilaktycznej i resocjalizacyjnej z młodzieżą oraz

możliwośćpozyskiwaniainteresującejmnieanglojęzycznejliteraturyprzedmiotu.Projektbył

baządoskładaniaprzezemnie (w imieniuUniwersytetuwBiałymstokuorazzagranicznych

-20-

partnerów)wnioskuopartnerstwostrategicznewramachprogramuErasmus+wlatach2014

-2016(projektGlobalandLocalOpportunities inSupportingSustainableYouthwork inthe

21thcentury–GLOSSY21.Wniosekbyłtrzykrotnieocenionypozytywnie,aleniefinansowany).

W 2013 roku złożyłem wniosek w ramach konkursu ogłoszonego przez NORFACE

WelfareStateFutures(wewspółpracyzpracownikamiHochschuleMerseburg(Niemcy)oraz

(EscolaSuperiordeEduccaodeComibra(Portugalia)).Tematykabadawczadotyczyłastudiów

porównawczychnatematmłodzieżyzobszarówzmarginalizowanych.Projektzostałoceniony

negatywnie (choć opracowana przez mnie analiza literatury przedmiotu uzyskała wysoką

ocenę).

Od2014roku jestemekspertemKomisjiEuropejskiejdoocenywnioskówErasmus+

orazHoryzont2020(nridentyfikacyjnyEX2014D171519).Obszaryproblemowe:socialwork,

youthpolicy,ensureandmaintaininglawandorderfightagainstdelinquencyandinsecurity,

substanceabuse,inequalities,interethnicrelations).W2016zostałemwstępniezaproszony

doocenywnioskówwkonkursie„PersonalisedMedicine”(H2020-SC1-2016-2017),jednakich

wybitniemedycznycharakterspowodował,żeniebrałemudziałuwpracachkomisji.

Wewrześniu2016rokuprzeprowadziłemwarsztatynatemat“RethinkingDelinquent

Youth from Socio-Cultural Perspective” dla słuchaczy 10th International UNESCO Summer

Schoolpodhasłem:„Thecontemporaryproblemsofchildrenandchildhoodinmulticultural

societies – theory, research, praxis”, zorganizowanej przez Katedrę UNESCO im. Janusza

Korczaka, InterdyscyplinarnychStudiównadRozwojem iDobrostanemDzieckawAkademii

PedagogikiSpecjalnej im.M.GrzegorzewskiejwWarszawie.Celemprzygotowanychprzeze

mniezajęćbyłoprzybliżenieuczestnikom(badaczomipraktykomzdwunastukrajówświata)

mechanizmów towarzyszących nierównościom w społeczeństwach wielokulturowych a

prowadzącychdozachowańsprzecznychznormami.

W2017rokuzostałempowołanynarecenzentawnioskówkonkursowychskładanych

do Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku (działalność na rzecz integracji i reintegracji

zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, ochrony i promocji zdrowia

dotyczącego przeciwdziałania alkoholizmowi i przemocy w rodzinie, działalności na rzecz

dzieci imłodzieży,przeciwdziałanieuzależnieniomipatologiomspołecznym).Wokresieod

kwietniadogrudnia2017rokuuczestniczyłemwocenie30wnioskówkonkursowych.

W trzecim kwartale 2017 roku opracowałem oraz koordynowałem (z ramienia

Stowarzyszenia „Schola Humana”) projekt „Rozwijanie profilaktyki pozytywnej w

-21-

białostockich szkołach ponadgimnazjalnych”, sfinansowany przez Urząd Miejski w

Białymstoku.ProjektbyłrealizowanyprzezstudentówinauczycieliakademickichWydziałów:

PrawaorazPedagogikiiPsychologiimacierzystegoUniwersytetu.Stałsięzarazemokazjądo

zacieśnieniawspółpracymiędzyWydziałami,zwłaszczareprezentującychjeosóbdziałających

na co dzień w Interdyscyplinarnej Komisji Naukowej ds. Przemocy i Dyskryminacji (której

jestemczłonkiem).

Pokłosiem uczestnictwa we wspomnianych wyżej Letnich Szkołach Młodych

Pedagogówbyłaopublikowanaw2010rokumonografia„Pisaniepracisztukaichprezentacji”,

nadktórąpracowałemzprof.UKWdr.hab.PrzemysławemPawłemGrzybowskim.Naszym

zamiarembyło stworzenie uniwersalnego kompendium, stosunkowoprostegowodbiorze,

które byłoby pomocne na każdymetapiew samodzielnej pracy nad tekstem. Książka była

adresowananietylkodoosóbpracującychnadpracamidyplomowymi,aletakżedouczniów

szkółponadgimnazjalnych.

Szczególnąformąpopularyzacjiwiedzyzzakresuresocjalizacjijestzainicjowaneprzeze

mnie Forum Resocjalizacji, którego pierwsza edycja odbyła się w 2013 roku. W moim

zamierzeniu(orazzgodniezetymologiąterminu„forum”)jesttospotkaniesłużącewymianie

poglądów i doświadczeń. W proponowanej przez obecny zespół Zakładu Twórczej

Resocjalizacji formie podstawowy obszar zainteresowania stanowi praca z osobami

nieprzystosowanymi społecznie. Ideą spotkań jest łączenie świata nauki ze światem

społecznym,wzajemneuwrażliwianienawyzwaniastojąceprzedwspółczesnąresocjalizacją.

WobecnymkształcieForumResocjalizacji jestkonferencjąogólnopolską. Jegozadanie jest

niezmienne: identyfikacja niedostrzeganych obszarów resocjalizacji, analiza problemów i

poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań w zakresie nieprzystosowania społecznego.

Przykładem może być ostatnia edycja konferencji (wrzesień 2017), której tematem

przewodnimbyłohasło:„Resocjalizacja,readaptacja,reintegracja-społecznyteatrpozorów”.

Poza powołaniem do życia Forum Resocjalizacji angażowałem się w organizację

licznych konferencji naukowych: lokalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych.W latach

2005-2016byłemwczłonkiemkomitetóworganizacyjnychkonferencjiorganizowanychprzez

Katedrę Edukacji Międzykulturowej na macierzystymWydziale. W 2016 roku wspierałem

organizacjęMiędzynarodowejKonferencji„Współczesnetendencjewresocjalizacji”(Cieszyn,

9-10maja2016),gdziemiędzyinnymibyłemjednązosóbprowadzącychobrady.Wramach

współpracy z Grupą Badawczą „Bezpieczeństwo w systemach edukacyjnych” naWydziale

-22-

StudiówEdukacyjnychUAMwPoznaniuwspółorganizowałemkonferencję„Społeczeństwoi

edukacjapoKonferencjiWannsee”,któraodbyłasięwstyczniu2017rokuwGułtowych.To

nowa forma współpracy międzyuczelnianej, którą zamierzam intensywnie rozwijać w

przyszłości.

Od2015 roku jestemczłonkiemTerenowejRadydoSprawSpołecznejReadaptacji i

PomocySkazanymprzyWojewodziePodlaskim.Osiągnięciem,któreudałomisięwypracować

wspólniezprzewodniczącymRadyorazprzedstawicielamiOkręgowegoInspektoratuSłużby

Więziennej są coroczne otwarte seminaria naukowe, których dodatkowym celem jest

integracja podmiotów zaangażowanych w readaptację skazanych. Szczególnym obszarem

zainteresowaniajestaktywizacjazawodowaosóbodbywającychkarępozbawieniawolności,

którytoobszardziałaniapostrzegamzgodniezkoncepcjąGLM.Efektempracywtymzakresie

jest powołanie mnie w listopadzie 2017 roku do grona ekspertów przy Okręgowym

InspektoracieSłużbyWięziennejwBiałymstoku,oceniającychpracezgłoszonenaogólnopolski

konkursnaProgramResocjalizacjiSprzyjającyReadaptacjiOsóbPozbawionychWolności.

Ponadtoaktywniedziałamna rzeczkultury ludowej regionu.Zapoczątkowałemcykl

konferencji naukowych odbywających się podczas organizowanego przez Stowarzyszenie

MiłośnikówKulturyLudowejMiędzynarodowegoFestiwaluKultur iNarodów„ZWiejskiego

Podwórza”- jednejznajbardziejuznanychwPolsce imprezpromującychkulturę ludowąw

wymiarzemiędzynarodowym.Owocempierwszejznich(z2011roku)byłtompt.Twórczość

ludowaniechsiępodstrzechąniechowa.Szanseizagrożeniadladorobkunaszychprzodków

w dobie postępującej globalizacji, którego byłem redaktorem. Idea konferencji jest nadal

kontynuowana.

Pozawspomnianymiwyżejformamiaktywnościwłączamsięwdziałalnośćorganizacji

pozarządowych. JestemczłonkiemStowarzyszeniaPomocyRodzinieDROGA,od2013 roku

również członkiem, założycielem oraz wiceprezesem Stowarzyszenia „Schola Humana”

działającegonarzeczpopularyzacjinauki.Mojaaktywnośćbyławielokrotnienagradzanaprzez

Rektorów Uniwersytetu w Białymstoku, którzy doceniali mój wysiłek wkładany w pracę

naukową, dydaktyczną oraz organizacyjną. Ponadto w roku 2013 zostałem odznaczony

BrązowymKrzyżemZasługi.Dowodemuznaniamojejaktywnościbyłoprzyznaniemiwlutym

2018rokuprzezMinistraSprawiedliwościodznaczenia„Zazasługiwpracypenitencjarnej”.

-23-

6.PODSUMOWANIE

Dokonując próby podsumowania mojej dotychczasowej aktywności naukowo-

badawczej,dydaktycznejiorganizacyjnej,chciałbymwszczególnościodnieśćsiędodorobku

wypracowanegopouzyskaniustopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki.

Osiągnięciemnaukowym,napodstawiektóregownioskujęoprzeprowadzeniepostępowania

habilitacyjnego,jestscharakteryzowanawpunkcieczwartymautoreferatumonografia,zatem

odniosęsięwpierwszejkolejnościdowątkówporuszanychwtejpracy.

1.Studianadliteraturąumożliwiływykazanierolinieformalnychgruprówieśniczychwżyciu

nastolatków, zwłaszcza w kontekście nieprzystosowania społecznego. Dokonałem

charakterystyki analizowanego problemu ze względu na kontekst strukturalny (tytułowe

diady,klikiorazgrupykoleżeńskie), jakrównieżkulturowy(analizującfunkcjonowaniegrup

rówieśniczych z uwzględnieniem określanego w literaturze przedmiotu stylu

subkulturowego).Szczególnąformą(opisanąwwymiarzeteoretycznymorazprzeanalizowaną

wwymiarzebadawczym)byłygangi. Topojęciepojawia sięobecnie stosunkowo rzadkow

odniesieniu do grup adolescentów preferujących zachowania o charakterze przestępczym,

określanych często mianem podkultur przestępczych, grup chuligańskich, kojarzone jest

przede wszystkim ze zorganizowanymi grupami przestępczymi. Monografia mojego

autorstwa,poprzezpogłębioneanalizyliteraturyprzedmiotu(JeffreyFagan,LewisYablonsky,

MalcolmKlein,DonaldShoemaker,Finn-AageEsbensen),dajemożliwość„uwspółcześnionej”

percepcji analizowanego terminu, będącego istotnym wyzwaniem dla pedagogiki

resocjalizacyjnejwwymiarachteoretycznymorazmetodycznym.

2.MonografiawpisujesięwstosunkoworzadkoporuszanąwPolscesystemowąperspektywę

postrzeganianieprzystosowania społecznego.Szczególnymwkładempracynadmonografią

jestadaptacjateoriiUrieBronfenbrennerawoparciuotekstyźródłowe.Dodatkowonauwagę

zasługuje przybliżenie dotychczas nieuwzględnianego wątku, jakim jest wyróżniany przez

AnneiCurtaBartollinfrasystem.Wartonadmienić,żeprzesłankidosynergicznegoujmowania

jednostki i środowiskamożnaodczytać zpracHelenyRadlińskiej,AleksandraKamińskiego,

orazStanisławaKowalskiego.Wostatnichlatachnagruncieresocjalizacjinaszczególnąuwagę

zasługują praceWiesława Ambrozika o uspołecznieniu oddziaływań resocjalizacyjnych czy

monografiaMałgorzatyMichelz2016roku.Studialiteraturyprzedmiotuorazwnioskizbadań

zawartewmonografiiwpisująsięwtenstosunkowosłaboreprezentowanywnaszymkraju

-24-

obszaranaliz.Dotyczytozwłaszczazagadnieniaresocjalizacjiwśrodowiskuotwartym,który

towątekstanowidośćrzadkoobszareksploracji,analizorazteoretycznychrefleksji.

3.Odnoszącsiędopodbudowyteoretycznejmonografiichcęzwrócićuwagę,żestanowiona

stosunkowo spójną strukturę bazującą na współczesnych „pozytywnych” założeniach z

zakresupsychologii,kryminologii,aprzedewszystkimresocjalizacji.Szczególnymobszaremw

obszarze jest opracowany przez TonyWardaGood LivesModel. Zgodnie z opracowanymi

przezemniewmonografiiprzesłankamiteoretycznymipostrzegamgojakokoncepcjępracyz

osobamiprzejawiającymisymptomynieprzystosowaniaspołecznego.Dodatkowo,zgodniez

założeniem T. Warda, postrzegam GLM jako zbiór ogólnych założeń (teleologicznych,

aksjologicznych, epistemologicznych), przesłanek o charakterze diagnostycznym i

metodycznym.Omawianymodel traktuję jako istotną inspiracjęorazpunktodniesieniado

dalszej aktywności naukowo – badawczej w obszarze (jak to ująłem w tytule pracy)

współczesnejpedagogikiresocjalizacyjnej.

4. W monografii bazowałem na metodologii jakościowej. Należy podkreślić, że pomimo

szeregu publikacji wykorzystujących tę orientację jest ona nadal stosunkowo skromnie

reprezentowanawpedagogice,comożnastwierdzićmiędzyinnyminapodstawiemonografii

Dariusza Kubinowskiego „Idiomatyczność – synergia – emergencja. Rozwój badań

jakościowychwpedagogicepolskiejnaprzełomieXXiXXIwieku”z2013roku.Tenproblemw

szczególności dotyczy pedagogiki resocjalizacyjnej.Opublikowanewostatnich latachprace

Renaty Szczepanik, Piotra Chomczyńskiego, Małgorzaty Michel czy Macieja Muskały to

symptomyjakościowejzmianywpodejściudobadańzzakresuresocjalizacji,wktórytoobszar

wpisujesięrównieżprzedkładanaprzezemniemonografia.Wprzyszłościzamierzamrozwijać

wypracowanymodel badań, realizując gow nie tylkowwarunkach izolacji, ale także jako

badania terenowe na środowiskowych peryferiach. Jako szczególne wyzwanie traktuję

poruszany w monografii w rozdziale „Prawo ponad prawem” wątek opresyjnych relacji

badanychnieletnichzfunkcjonariuszamiPolicji.WskazywanaprzezJohnaMunciekategoria

nieuprawnionych interwencji (intrusive interventions) czy wpisującego się w

schrakteryzowany przez Scotta Silveri police culture - specyficzny model zachowań

funkcjonariuszy(doktórychtobadańodwołujęsięwmonografii)toobszar,któryjakoprzejaw

patologii systemu bywa źródłem oporu, punktem zapalnym sytuacji konfliktowych w

środowisku;jesttoistotnabazadlaterenowycheksploracjiwnajbliższejprzyszłości.

-25-

5.Niebezznaczeniawplanowanychdziałaniachjestichścisłyzwiązekzzasobamilokalnymi,

dlategoteżplanujęrozwijaćdotychczasowąwspółpracęzorganamiadministracji(Najwyższa

IzbaKontroli,UrządMarszałkowski)orazwskazywanymiwautoreferacieinstytucjamicelem

poszukiwania oraz wypracowania modelu resocjalizacji w środowisku otwartym. To także

wdrażaniejednegozzałożeńprzywoływanychprzezemniekoncepcjiteoretycznych,wktórych

kładziesięnacisknawspółpracęświatanaukiześrodowiskiem.

6. Planuję wykorzystać doświadczenie zdobyte podczas realizacji programu Erasmus do

złożeniawnioskuwramachpartnerstwastrategicznego,któregocelembyłobywypracowanie

wspólnegomodelustudiównadmłodzieżąspołecznienieprzystosowaną.

7.Resocjalizacjanieletnichjesttakżepodstawowymzagadnieniemwniosku„Nieletnisprawcy

czynów karalnych a oddziaływanie instytucji resocjalizacyjnych w zakresie reintegracji

społecznej.Polsko-litewskiebadaniaporównawcze”(tytułanglojęzyczny:“JuvenileOffenders

and Institutional Treatments. Polish-Lithuanian Comparative Study of Social Rehabilitation

andReintegration”,akronimJOINT)złożonegowgrudniu2017rokudoNarodowegoCentrum

Nauki w ramach konkursu DAINA. Kierownikiem projektu jest prof. zw dr hab. Marek

Konopczyński,zaśjajestemjegowspółautorem.JOINTjestwtrakcieoceny,jegopotencjalna

realizacja sprowadzi się do intensywnych, trzyletnich badań porównawczych w zakresie

klimatuinstytucjiresocjalizacyjnych,potencjałukadryplacówekoraztożsamościnieletnichw

obukrajach.

Po przybliżeniu kierunkówdalszego rozwojuwynikającego z pracy nadmonografią,

będącąpodstawąwnioskowaniaoprzeprowadzeniepostępowaniahabilitacyjnego,chciałbym

dokonaćogólnegopodsumowaniaaktywnościzawodowej.

Na mój dotychczasowy dorobek naukowo-badawczy składają się 42 referaty

wygłoszonewlatach1998-2017nakonferencjachispotkaniachnaukowych.Wewskazanym

wyżejokresieopublikowałem45pracpunktowanychprzezMinisterstwoNaukiiSzkolnictwa

Wyższego(zktórych34opublikowałempouzyskaniustopniadoktora).Wedługstanunadzień

19 marca 2018 bibliometryczne wskaźniki moich dokonań naukowych przedstawiają się

następująco:

1. Monografie autorskie opublikowane po uzyskaniu stopnia doktora nauk

humanistycznychwzakresiepedagogiki(25pkt).

2. Monografie współautorskie opublikowane po uzyskaniu stopnia doktora nauk

humanistycznychwzakresiepedagogiki(37pkt).

-26-

3.ArtykułwczasopiśmieJournalCitationReportsopublikowanypouzyskaniustopnia

doktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki(30pkt).

4,Współredakcjamonografiinaukowych(29pkt)(wtym19pktpouzyskaniustopnia

doktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).

5. Artykuły w polskich czasopismach punktowanych (81pkt) w tym 78 pkt. po

uzyskaniustopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).

6.Rozdziaływmonografiachwjęzykuangielskim(27pkt)wtym21pktpouzyskaniu

stopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).

7. Rozdziały w monografiach w języku polskim (67 pkt.) w tym 24 pkt przed

uzyskaniemstopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).

8.SumarycznyImpactFactorwedługlistyJournalCitationReports(JCR),zgodniez

rokiemopublikowaniawynosi:2.262.

9. Całkowita liczba punktów według zasad punktacji Ministerstwa Nauki i

Szkolnictwa Wyższego: 296 (w tym 253 po uzyskaniu stopnia doktora nauk

humanistycznychwzakresiepedagogiki).

10.Liczbacytowańpublikacji:

wedługbazyWebofScience(WoS):0

wedługbazyGoogleScholar:13

11.IndeksHirscha:

wedługbazyWebofScience(WoS):0

wedługbazyGoogleScholar:2

Informuję,żewlatach2012-2017wypromowałem50praclicencjackichoraz52prace

magisterskie 52. W tym okresie prowadziłem zajęcia dydaktyczne z następujących

przedmiotów: patologie społeczne, subkultury młodzieżowe, pedagogika resocjalizacyjna,

YouthSubcultures,SocialPathologies

W zestawieniu nie uwzględniałem publikacji odbiegających od głównego nurtu

zainteresowańnaukowo-badawczych,sprawozdańorazrecenzji.Biorącpoduwagęwytyczne

MinisterstwaNaukiiSzkolnictwaWyższegodotyczącezasadpunktacjipublikacjinaukowych

stwierdzam,żezawykazanydorobeknaukowyuzyskałem296punktów.

Podsumowując charakterystykę dotychczasowych dokonań stwierdzam, że poprzez

zdobytedoświadczenie, zarównowpracywśrodowisku, jak równieżdziałalnośćnaukowo-