OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA KOMPARATYSTYCZNA

WSCHÓD MUZUŁMAŃSKI W LITERATURZE POLSKIEJ.

IDEE I OBRAZY

PROGRAM

Białystok, 20–21 listopada 2015 roku

COLLOQUIA ORIENTALIA BIALOSTOCENSIA

Studia Tatarskie5

Katedra Badań Filologicznych „Wschód – Zachód”Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku

Oddział Podlaski Związku Tatarów RPKsiążnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku

Muzeum Historyczne w Białymstoku

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA KOMPARATYSTYCZNA

WSCHÓD MUZUŁMAŃSKI W LITERATURZE POLSKIEJ.

IDEE I OBRAZY

PROGRAM

Białystok, 20–21 listopada 2015 roku

4 O G Ó L N O P O L S K A K O N F E R E N C J A K O M P A R A T Y S T Y C Z N A

Konferencja organizowana jest pod patronatemPolskiego Stowarzyszenia Komparatystyki Literackiej

polskiestowarzyszeniekomparystykiliterackiej

Konferencja organizowana jest pod Patronatem HonorowymMarszałka Województwa Podlaskiego

Konferencja organizowana jest pod Patronatem HonorowymPrezydenta Miasta Białegostoku

Patronat medialny

5W S C H Ó D M U Z U Ł M A Ń S K I W   L I T E R A T U R Z E P O L S K I E J . I D E E I   O B R A Z Y

ZAGADNIENIA BADAWCZE KONFERENCJI:• Inspiracje orientalne w literaturze polskiej od średniowieczna do współczesności.• Podróże polskich pisarzy do krajów muzułmańskich: ich świadectwa, diagnozy,

fascynacje.• Literackie obrazy Azji Centralnej, Krymu, Powołża – Idel-Uralu, Bliskiego Wschodu

i Afryki Północnej (w literaturze polskiej).• Orientalne gatunki literackie (rubai/rubai’jjat, kasyda, gazela, makama, etc.) i  ich

transformacja na gruncie polskim.• Sarmatyzm, dialog oświecenia z Orientem, „islamskie aspekty” romantyzmu i Młodej

Polski.• Literatura polska wobec literatur narodów muzułmańskich (tatarskiej, krymskotatar-

skiej, arabskiej, tureckiej, perskiej, etc.)• Klasycy literatur orientalnych w  przekładach poetów polskich (Rumi – Miciński,

Çoban-zade – Chazbijewicz i inni).• Piśmiennictwo Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz współczesna literatura

polsko-tatarska (ujęcia historyczno- i  teoretycznoliterackie, tekstologiczne, kulturo-znawcze, socjologiczne i inne).

• Folklor Tatarów polskich (niekanoniczne modlitwy, zamówienia, zaklęcia, baśnie i legendy).

• Publicystyka i ruch wydawniczy polskich Tatarów.

6 O G Ó L N O P O L S K A K O N F E R E N C J A K O M P A R A T Y S T Y C Z N A

KOMITET NAUKOWY:Prof. Adam Bezwiński (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) – Przewodni-czący Komitetu NaukowegoProf. Grażyna Borkowska (Instytut Badań Literackich PAN)Prof. Selim Chazbijewicz (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)Prof. Agnieszka Czajkowska (Akademia Jana Długosza w Częstochowie)Prof. Małgorzata Czermińska (Uniwersytet Gdański)Prof. Marek M. Dziekan (Uniwersytet Łódzki)Prof. Aleksander Gadomski (Krymski Uniwersytet Inżynieryjno-Pedagogiczny w Symferopolu)Prof. Henryk Jankowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)Prof. Michał Kuziak (Uniwersytet Warszawski)Prof. Czesław Łapicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)Prof. Rościsław Radyszewski (Uniwersytet Tarasa Szewczenki w Kijowie)Prof. Lucjan Suchanek (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)Prof. Włodzimierz Szturc (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)Prof. Teresa Zaniewska (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie)

KOMITET ORGANIZACYJNY:Dr Grzegorz Czerwiński (Katedra Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” UwB) – PrzewodniczącyDr Artur Konopacki (Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku) – Zastępca PrzewodniczącegoProf. Jarosław Ławski (Kierownik Katedry Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” UwB)Prof. Leonarda Dacewicz (Kierownik Katedry Językoznawstwa Wschodniosłowiań-skiego UwB)Prof. Dariusz Kulesza (Kierownik Zakładu Literatury Międzywojennej i  Współczesnej UwB)Prof. Anna Kieżuń (Zakład Literatury Międzywojennej i Współczesnej UwB)Dr Łukasz Zabielski (Książnica Podlaska w Białymstoku)Mgr Grzegorz Kowalski (Książnica Podlaska w Białymstoku) – SekretarzMgr Urszula Adamska (KBF „Wschód – Zachód” UwB)Mgr Jolanta Dragańska (KBF „Wschód – Zachód” UwB)

Siedziba Komitetu Organizacyjnego KonferencjiKatedra Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku15-420 Białystok, Plac Uniwersytecki 1, pokój 75Tel. 725 778 089E-mail: wschod.muzul@gmail.com

7W S C H Ó D M U Z U Ł M A Ń S K I W   L I T E R A T U R Z E P O L S K I E J . I D E E I   O B R A Z Y

INFORMACJE OGÓLNE DLA REFERENTÓW

19.11.2015 (CZWARTEK) 14.00 – 24.00 – przyjazd i zakwaterowanie Gości

TELEFONY AWARYJNE: Dr Grzegorz Czerwiński – 725 778 089 Dr Artur Konopacki – 695 113 583Mgr Grzegorz Kowalski – 519 707 059

HOTEL: Centrum Kultury Prawosławnej, ul. Św. Mikołaja 5– DOJAZD Z DWORCA PKP autobusem linii 10 – wysiadamy na 2. przystanku

POSIŁKI: Śniadania: 20, 21, 22 listopada – w hoteluObiad: 14 i 15 listopada – Białystok, Restauracja „Centrum Astoria”, ul. H. Sienkiewicza 4Kolacja: 20 listopada – Białystok, Restauracja „Centrum Astoria”, ul. H. Sienkiewicza 4

MIEJSCA OBRAD: 20 listopada 2015 – Białystok, Książnica Podlaska, ul. Kilińskiego 1621 listopada 2015 – Białystok, Muzeum Historyczne, ul. Warszawska 37

UWAGA! Czas referatów nie powinien przekroczyć 20 minut.

9W S C H Ó D M U Z U Ł M A Ń S K I W   L I T E R A T U R Z E P O L S K I E J . I D E E I   O B R A Z Y

PROGRAM KONFERENCJI20 LISTOPADA 2015 ROKU (piątek)BIAŁYSTOK, Książnica Podlaska, ul. Kilińskiego 16

UROCZYSTE OTWARCIE KONFERENCJIGodz. 9.00Przywitanie gości:Dr Grzegorz CzerwińskiDr Artur KonopackiPowitanie gości przez Dyrektora Książnicy Podlaskiej Pana Jana LeończukaGłosy przedstawicieli instytucji organizujących konferencję:- Kierownik Katedry Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” Prof. zw. dr hab. Jarosław Ławski- Prezes Związku Tatarów RP Pan Jan Adamowicz- Kierownik Muzeum Historycznego w Białymstoku Pani Lucyna LesiszKomunikaty: Mgr Grzegorz Kowalski

OBRADY – CZĘŚĆ IWSCHÓD MUZUŁMAŃSKI W  LITERATURZE POLSKIEJ, UKRAIŃSKIEJ I TATARSKIEJ9.30 – 11.15Przewodniczący: Dr hab. Agata S. NalborczykProf. Roman Krzywy (Uniwersytet Warszawski), Obraz Turcji i jej mieszkańców w „Posel­stwie wielkim” (1732) Franciszka Gościeckiego wobec staropolskiego stereotypu muzułmań­skiego WschoduProf. Vas’kiv Mykola (Kijowski Uniwersytet Kultury, Ukraina), Восток в украинской литературной рецепции межвоенного двадцатилетияProf. Marta Ruszczyńska (Uniwersytet Zielonogórski), Między Słowiańszczyzną a Orien­tem. Na przykładzie wybranych powieści Michała CzajkowskiegoDr hab. Małgorzata Chachaj (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Motyw krucjaty dziecięcej w tragedii „Gwido hrabia Blezu” Adama NaruszewiczaProf. Flera Sayfulina (Kazański Uniwersytet Federalny, Republika Tatarstan, Federacja Rosyjska), Татарская литература Сибири

Dyskusja: 11.15 – 11.30Przerwa na kawę: 11.30 – 11.45

10 O G Ó L N O P O L S K A K O N F E R E N C J A K O M P A R A T Y S T Y C Z N A

OBRADY – CZĘŚĆ IILITERATURA STAROPOLSKA11.45 – 13.15

Przewodniczący: Dr hab. Małgorzata ChachajDr hab. Michał Kuran (Uniwersytet Łódzki), Obraz tatarszczyzny w „Kronice Sarmacyjej europskiej” Aleksandra Gawgnina a/i w „Dziejach tureckich” Marcina PaszkowskiegoDr Krystyna Krawiec-Złotkowska (Akademia Pomorska w Słupsku), Ogrody Wschodu w staropolskim orbis terrarum (na wybranych przykładach literackich)Dr Mikołaj Chmialnicki (Białoruski Uniwersytet Państwowy), Sarmatyzm – białoruski punkt widzeniaDr Alesander Brazgunou (Narodowa Akademia Nauk Białorusi), „Dwór cesarza Turec­kiego” Szymona Starowolskiego: chronos, locus, elokwencja

Dyskusja: 13.15 – 13.30Obiad: 14.00 – 15.00

OBRADY – CZĘŚĆ IIIWIEK XIX15.30 – 17.15

Przewodniczący: Dr hab. Michał KuranDr hab. Agata S. Nalborczyk (Uniwersytet Warszawski), Świat muzułmański widziany z  kobiecej perspektywy w  polskich pamiętnikach z  XVIII i  XIX wieku – Regina Salomea Plisztynowa i Anna NeumannowaDr Anna Janicka (Uniwersytet w Białymstoku), Pozytywistyczne zarysy WschoduDr Małgorzata Burzka-Janik (Tarnowskie Góry), Na Ujbackim stepie. Powieść tatarska Tomasza Augusta OlizarowskiegoDr Katarzyna Puzio (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), „Niepoprawny romantyk” patrzy na Maroko. O  „Wspomnieniach z  podróży po Danii, Norwegii, Anglii, Portugalii, Hiszpanii i Państwie Marokańskim” (1844) Teodora TripplinaDr Małgorzata Sokołowicz (Uniwersytet Warszawski / Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie), Orientalna podróż Juliusza Słowackiego i Gérarda de Nerval, czyli co romantycy widzieli na Wschodzie?

Dyskusja: 17.15 – 17.45Uroczysta kolacja: 18.00

11W S C H Ó D M U Z U Ł M A Ń S K I W   L I T E R A T U R Z E P O L S K I E J . I D E E I   O B R A Z Y

21 LISTOPADA 2015 ROKU (SOBOTA),Białystok, Muzeum Historyczne, ul. Warszawska 37

OBRADY – CZĘŚĆ IVWIEK XX9.00 – 11.45

Przewodniczący: Dr Katia VandenborreProf. Tadeusz Sucharski (Akademia Pomorska w  Słupsku), Przestrzeń śmierci – prze­strzeń przetrwania. Obrazy środkowoazjatyckich republik sowieckich w polskiej literaturze zesłańczej i łagrowej.Prof. Anna Kieżuń (Uniwersytet w Białymstoku), „Turcja dzisiejsza” (1925) Wandy Mel­cer – między tradycją a nowoczesnością. Ze wspomnień międzywojennej reportażystki.Dr Marcin Bajko (Uniwersytet w Białymstoku), Islam, Turcy i Tatarzy. Motywy tatarskie i muzułmańskie w pismach Tadeusza Micińskiego

Przerwa na kawę: 10.00 – 10.15Przewodniczący: Prof. Tadeusz SucharskiDr Katia Vandenborre (FNRS – Université Libre de Bruxelles), Leśmianowska reinterpre­tacja „Ali Baby i czterdziestu zbójców” w kontekście myśli socjalistycznejDr Justyna Olędzka (Uniwersytet w Białymstoku), Region Kaukazu Północnego w lustrze polskiego reportażuMgr Nina Bilokopytova (Uniwersytet Narodowy w  Zaporożu, Ukraina), Влияние тюркских образов на эстетику польской литературыMgr Karolina Radłowska (Białostockie Muzeum Wsi), Tatarzy polscy w literaturze etno­graficznej

Dyskusja: 11.45 – 12.00Zwiedzanie muzeum: 12.00 – 13.00Obiad: 13.30

12 O G Ó L N O P O L S K A K O N F E R E N C J A K O M P A R A T Y S T Y C Z N A

IMPREZY TOWARZYSZĄCE

19 LISTOPADA 2015 ROKUgodz. 9.45 – 11.15Wydział Filologiczny UwB, Plac Uniwersytecki 1, sala 91

Wykład gościnny wygłosi

Prof. Aleksander Gadomski(Krymski Uniwersytet Inżynieryjno-Pedagogiczny w Symferopolu, Krym)

Tytuł wykładu:Podstawowe kierunki badań teolingwistyki słowiańskiej

INFORMACJE DLA REFERENTÓW Owocem spotkania będzie tom pokonferencyjny. Na Państwa teksty czekamy do 15 stycznia 2016 roku. Jest to termin ostateczny. Książka ukaże się w 2016 roku. Objętość tekstów: do 20 stron znormalizowanych, przypisy polskie, mile widziane ilustracje (tylko czarno-białe). Książka ukaże się w Naukowej Serii Wydawniczej „Colloquia Orientalia Bialo stocensia” wydawanej przez Książnicę Podlaską im. Łukasza Górnickiego oraz Katedrę Badań Filo-logicznych „Wschód – Zachód”.

13W S C H Ó D M U Z U Ł M A Ń S K I W   L I T E R A T U R Z E P O L S K I E J . I D E E I   O B R A Z Y

NAUKOWA SERIA WYDAWNICZACOLLOQUIA ORIENTALIA BIALOSTOCENSIAWschód, Pogranicza, Kresy, obrzeża i krańce, peryferie i prowincja to miejsca o szcze-gólnej mocy kulturotwórczej. Równocześnie jest to prze strzeń oddziaływania odmien-nych centrów cywilizacyjnych, religijnych, językowych, symbolicznych i  literackich. Białystok i Podlasie, dawne ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego i całej jagiellońskiej Rzeczypo spolitej to miejsce i dynamiczna przestrzeń pograniczna w głębokim znaczeniu: stykają się tutaj przecinające Europę na pół płyty kontynen talne cywilizacji łacińskiego Zachodu i bizantyjskiego Wschodu. Ścierają się tu, ale nie niszcząc wzajemnie, Orient ze światem Zachodu, Bałtowie ze Słowianami, prawosławni z katolikami, Białorusini z Pola-kami, Ukraińcy i Rosjanie. To źródło niemal wygasłej, niegdyś żywej tradycji żydowskiej, wyniszczonej przez Szoah, powoli odbudowującej się w nowym otoczeniu kultu rowym i etnicznym. Tu znajdują się wielkie cen tra religijne i kultu ralne wschodniego i zachod-niego chrystianizmu: Ostra Brama, Ży rowice, Święta Góra Grabarka, Poczajów, Troki, Ławra Supraska, Grodno, Żytomierz, Bar, nade wszystko Ławra Kijowsko-Peczer ska; tu leżą ośrodki polskiego islamu: Kruszyniany i Bohoniki, centra religijne Karaimów, źródła chasydyzmu.

Białostockie Kolokwia Wschodnie to idea służąca międzykultu rowej i międzyreligijnej wymianie myśli, utrwalaniu źródeł pamięci i  tożsa mości kulturowo-historycznej, bada-niu świadectw literackich, arty stycznych, przedstawiających przenikanie się wiar, kultur i tożsamości.

„Colloquia Orientalia Bialostocensia” to naukowa seria wydawni cza, której zadaniem jest publikowanie materiałów źródłowych i prac naukowych dotyczących szeroko rozu-mianego dziedzictwa europej skiego Wschodu. Jego części stanowią…

• Kultura, literatura, historia Europy Środkowej i Wschodniej.• Cywilizacyjne i kulturowe pogranicza Europy i  innych kontynen tów, Orientu, Połu-

dnia, Śródziemnomorza.• Pierwsza Rzeczpospolita oraz kultury krajów słowiańskich, bałtyc kich, germańskich,

romańskich.• Wielkie Księstwo Litewskie, Podlasie i Polesie, Inflanty, Kresy, pogra nicze wschodnie,

Prusy Wschodnie.• Kultury mniejszości: Białorusinów, Żydów, Karaimów, Ukraińców, Rosjan, Niemców,

Romów, Tatarów, staroobrzędowców, prawosław nych, protestantów.• Tradycje, obrzędy, symbole i mity narodów Wschodu, języki ludów zamieszkujących

tę kulturową przestrzeń.

14 O G Ó L N O P O L S K A K O N F E R E N C J A K O M P A R A T Y S T Y C Z N A

TOMY WYDANE W SERII: Teodor Bujnicki. Ostatni bard Wielkiego Księstwa Litewskiego, red. Tadeusz Bujnicki,

Białystok 2012. Żydzi wschodniej Polski, Seria I: Świadectwa i interpretacje, red. Barbara Olech i Jaro-

sław Ławski, Białystok 2013. Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy, Seria I: Prace dedykowane Profesor Swietła­

nie Musijenko, idea i wstęp Jarosław Ławski, redakcja naukowa: Anna Janicka, Grzegorz Kowalski i Łukasz Zabielski, Białystok 2013.

Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy, Seria II: Wiktor Choriew in memoriam, idea i wstęp Jarosław Ławski, redakcja naukowa: Anna Janicka, Grzegorz Kowalski i Łukasz Zabielski, Białystok 2013.

Grzegorz Czerwiński, Sprawozdania z podróży muftiego Jakuba Szynkiewicza. Źródła, omówienie, interpretacja, red. tomu Jarosław Ławski i Grzegorz Kowalski, Białystok 2013. (Studia Tatarskie, seria 1)

Sybir. Wysiedlenia – Losy – Świadectwa, red. Jarosław Ławski, Sylwia Trzeciakowska i Łukasz Zabielski, Białystok 2013.

Żydzi wschodniej Polski, Seria II: W blasku i w cieniu historii, red. Barbara Olech, Jaro-sław Ławski i Grzegorz Kowalski, Białystok 2014.

Tadeusz Bujnicki, Na pograniczach, kresach i poza granicami. Studia, red. Michał Sie-dlecki i Łukasz Zabielski, Białystok 2014.

Stanisław Kryczyński, Wspomnienia. Utwory poetyckie. Eseje, wstęp, wybór i  oprac. Grzegorz Czerwiński, Białystok 2014. (Studia Tatarskie, pod red. Grzegorza Czerwińskiego, seria 2)

Podróże do serca islamu. Antologia międzywojennego reportażu polskich Tatarów, wstęp, wybór i opracowanie Grzegorz Czerwiński, Białystok 2014. (Studia Tatarskie, pod red. Grzegorza Czerwińskiego, seria 3)

Драматургия в ракурсах новейших теоретических исследований / Dramat w  nowych ujęciach teoretycznych. Studia slawistyczne, red. Natalia Malutina i  Jarosław Ławski, Białystok–Odessa 2014.

Wielokulturowy świat Siegfrieda Lenza. Studia, red. Jarosław Ławski i Rafał Żytyniec, Białystok–Ełk 2014.

Żydzi wschodniej Polski, Seria III: Kobieta żydowska, red. Anna Janicka, Jarosław Ław-ski i Barbara Olech, Białystok 2015.

Estetyczne aspekty literatury polskich, białoruskich i  litewskich Tatarów (od XVI do XXI w.) / Aesthetic Aspects of the Literature of Polish, Belarusian and Lithuanian Tatars (XVIth–XXIst century) / Эстетические аспекты литературы польских, белорусских и литовских татар (XVI–XXI вв.), edited by Grzegorz Czerwiński and Artur Konopacki, Białystok 2015.

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA KOMPARATYSTYCZNA

WSCHÓD MUZUŁMAŃSKI W LITERATURZE POLSKIEJ.

IDEE I OBRAZY

PROGRAM

Białystok, 20–21 listopada 2015 roku