Fantastyka W Literaturze

„Fantasy jest to, co opatrzono etykietą z napisem „fantasy”. Jeśli na grzbiecie książki, u samej góry, tuż

pod logo domu wydawniczego figuruje małymi literkami „fantasy” – to dana książka należy do gatunku

fantasy” – Andrzej Sapkowski

Krótka historia Fantasy Wielu krytyków dopatruje się korzeni

fantasy w słynnym sumeryjskim dziele – „Eposie o Gilgameszu”, czy też w twórczości Homera. W przytoczonych pozycjach rzeczywiście mogą znajdować się elementy, na których fantasy mogła się wzorować, ale są to dzieła, które dały początek wszystkim dziedzinom literatury, więc nie można ich zaliczać jako korzeni fantasy

Za datę historyczną powstania gatunku fantasy uznaje się rok 1930. Wtedy to Robert Howard pisze opowiadanie „Feniks na mieczu”, ukazujce się 2 lata później na łamach magazynu „Weird Tales”. Utwór opowiada o Conanie – wojowniku, który przemierza stworzony przez Howarda świat w poszukiwaniu przygód, by na końcu zostać królem

W 1956 roku powstaje grupa zagorzałych miłośników Howarda, która nadaje jego opowiadaniom specjalną nazwę – „Sword and Sorcery”, czyli „Magia i Miecz”. Naśladowcy Roberta Howarda zaczynają tworzyć własne powieści fantasy, które cieszą się sporym zainteresowaniem.Prawdziwa rewolucja zaczyna się jednak, gdy w roku 1937 John Ronald Reuel Tolkien publikuje książkę p.t. „Hobbit, czyli tam i z powrotem”.

Fantasy - definicja

Literatura fantasy jest to pojęcie bardzo trudne do zdefiniowania. Problem w zdefiniowaniu pojęcia „literatura fantasy” wynika z trudności w określeniu cech gatunku, które w całości będą go odróżniać od innych. Wiemy, że fantasy zaliczana jest do działu literatury o nazwie fantastyka. Do fantastyki , zaliczamy jeszcze fantastykę naukową(science – fiction) oraz literaturę grozy - horrory. Istota fantastyki polega na kreowaniu postaci, części świata lub całej rzeczywistości zupełnie odmiennej od tej, którą znamy z życia.

Utwory tego nurtu są najczęściej umiejscowione w fikcyjnym świecie, w którym poza zwykłymi prawami fizyki i biologii działa też magia oraz inne nadnaturalne moce. Do świata przedstawionego należy przeważnie rozległy zestaw rekwizytów swobodnie zaczerpniętych ze średniowiecza. Charakterystyczne jest także występowanie obok gatunku ludzkiego gatunków istot mitycznych lub baśniowych, takich jak: elfy, trolle, gobliny, smoki, wiedźmy, fauny, koboldy, gargulce, centaury, jednorożce, driady. Zazwyczaj psychologia postaci, ich motywacje i zachowania są przedstawione realistycznie — dotyczy to także postaci o pochodzeniu mitycznym lub baśniowym

Gatunki Fantasy usystematyzowanie gatunków fantastyki jest dużym problemem. Jednak

sam gatunek fantastyki dzieli się na wiele podgatunków.

• • Heroic fantasy lub Magia i Miecz(ang. Sword and Sorcery) - Fantastyka heroiczna nie należy do najbardziej szanowanych gatunków, ze względu na prostą konstrukcję fabuły. Najczęstszym motywem heroic fantasy jest wędrówka bohatera (człowieka, czasem w towarzystwie innych ludzi, elfów czy krasnoludów) walczących z czarnoksiężnikami, smokami lub innymi kreaturami, aby uratować świat. Częstym zabiegiem stosowanych przez autorów jest rozdzielenie bohaterów na dobrych i złych, co pozwala odnaleźć czytelnikowi cechy głównego bohatera w sobie. Droga postaci zaczyna się w momencie, kiedy bohaterowie są całkiem niepozorni, prowadzi ona przez różne niebezpieczeństwa, zaś kończy na walce ze śmiertelnym wrogiem. Częstym elementem heroic fantasy są opisy bitew, główny bohater niekiedy wywodzi się ze znakomitego rodu, ale nie wie o tym

• • High fantasy - opiera się na nowo utworzonych światach. Są one w pełni niezależne od naszego świata. Obowiązują w nim inne zasady, istnieje inna historia, inni bogowie. Przykładem jest "Władca Pierścieni" Tolkiena.

•• Urban fantasy – podgatunek literatury fantasy, którego akcja rozgrywa się w realiach wielkomiejskich. Specyficzny klimat utworów utrzymanych w tym gatunku jest spowodowany przez pozorną sprzeczność współistniejących tu magii i techniki. Magia wkracza do zwykłego miejskiego życia, wraz z magicznymi postaciami, które stają się przyczyną wielu kłopotów.

• • Low fantasy - konwencja literacka, będąca podgatunkiem fantasy, charakteryzująca się realizmem zbliżonym do świata rzeczywistego, bardzo często nawiązując do istniejących w nim realiów. Jest skrajnie odległa od innych podgatunków, np. high fantasy, ale zbieżna m.in. z dark fantasy.

• • Dark fantasy to opowieści, których akcja skupia się na elementach typowych dla horroru, miejscem akcji są jednak światy magii i miecza lub high fantasy. Mogą, lecz nie muszą być to światy stworzone specjalnie dla konkretnej opowieści

Bohaterowie Bohaterów fantasy z reguły można podzielić na 2 typy:

Model pierwszy – amerykański, czyli Superman.Model drugi – europejski, czyli legenda o królu Arturze.

W przypadku pierwszym idealnym przedstawicielem będzie „Conan” Roberta Howarda.Postać, która jest produktem amerykańskiej kultury masowej. Posiada wszystkie idealne cechy, przemierza świat, walcząc ze Złem, a na końcu zostaje królem.

Najbardziej charakterystycznym dziełem dla modelu europejskiego jest „Władca Pierścieni” Tolkiena. Autor tego dzieła nigdy nie ukrywał, że w dzieciństwie był zafascynowany legendami arturiańskimi. Mamy tu do czynienia z błędnymi rycerzami walczącymi o dobro świata i wybrankę swojego serca. Charakterystyczne jest także wprowadzanie postaci, które pozornie nic nie znaczą, nawet same nie zdają sobie sprawy ze swojej pozycji, a jednak to od nich zależą losy świata(Frodo Baggins, Eragon).

„Fantazjowanie jest naturalną czynnością człowieka. Rozumowi ani nie zagraża, ani nie obraża go bynajmniej, ani nie przytępia apetytu nań, pod żadnym pozorem nie zakłóca też percepcji racjonalizmu naukowego. Przeciwnie, im rozum bardziej przenikliwy i otwarty, tym bogatsze fantazje zdolen wytwarzać." – John Tolkien.

W utworach fantasy występuje magia, pokazana jest potęga uczuć, niektóre postacie wykazują szlachetność, potrafią walczyć nawet w obliczu pewnej przegranej. Prawdopodobieństwo jest naginane. Tak jest przedstawiona poetyka fantasy. Baśniowość nie została usunięta w całości.To jest jedna z głównych przyczyn krytykowania fantasy. Niektórzy twierdzą, że brak realizmu i zachowania zasady prawdopodobieństwa sprawiają, że fantasy nie niesie ze sobą żadnych wartości, ogłupia a jej czytanie jest stratą czasu.

Ja dodatkowo stwierdzę, że kształcenie nie jest głównym celem fantasy. Oczywiście, tak jak każda literatura, uczy ona ojczystego języka, kultury a także godziwego życie. Tak jak każda literatura pokazuje bohaterów złych i dobrych, pokazuje wzorce postępowań.Ale fantasy to jest przede wszystkim rozrywka. Ma bawić. Kiedy człowiek wraca zmęczony ze szkoły albo z pracy, nie sprawi mu raczej wielkiej przyjemności czytanie encyklopedii albo roczników statystycznych. Potrzebne jest coś z ciekawą fabułą, coś pozwalające na rozluźnienie umysłu. I zazwyczaj zawierające dużą dawkę humoru. Coś takiego mamy w książkach fantasy.

Dziękuję za uwagę :)