Wpływ usług turystycznych na rozwój gospodarczy...

Projekt finansowany jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach pomocy technicznej Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego

na lata 2007-2013

RAPORT KOŃCOWY

dla badania ewaluacyjnego pn.

„Wpływ usług turystycznych na rozwój gospodarczy regionu”

Badanie zrealizowane przez Fundeko Sp. J.

na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego

Warszawa 2012

Strona | 2

SPIS TREŚCI

1 STRESZCZENIE .................................................................................................................................................. 7

2 WPROWADZENIE ........................................................................................................................................... 17

3 METODOLOGIA I PODEJŚCIE BADAWCZE ...................................................................................................... 18

3.1 Metody i techniki badawcze ................................................................................................................... 19

4 WYNIKI BADANIA ........................................................................................................................................... 21

4.1 Ocena efektów i oddziaływania realizowanych projektów, ocena trwałości oraz ......................................

komplementarności ............................................................................................................................. 21

4.1.1 Charakterystyka oraz rozkład przestrzenny projektów .............................................................. 21

4.1.2 Stopień realizacji wskaźników projektów turystycznych. ........................................................... 29

4.1.3 Wpływ projektów na standard infrastruktury turystycznej, kulturowej i sportowo-………………

rekreacyjnej oraz ich wpływ na znaczenie turystyki, kultury, rekreacji i sportu w regionie ....... 35

4.1.4 Wpływ projektów na rozwój społeczeństwa informacyjnego .................................................... 45

4.1.5 Komplementarność projektów ................................................................................................... 47

4.1.6 Wpływ projektów na poprawę jakości usług oraz poszerzenie oferty turystycznej ................... 61

4.1.7 Współpraca z innymi podmiotami .............................................................................................. 63

4.1.8 Trwałość efektów oraz losy projektów w przypadku braku dofinansowania ............................. 69

4.2 Ocena stopnia wykorzystania zasobów środowiskowych, kulturowych oraz potencjału ………………….….

położenia województwa ......................................................................................................................... 70

4.2.1 Stopień wykorzystania potencjału kulturowego ......................................................................... 70

4.2.2 Stopień wykorzystania potencjału środowiska naturalnego ...................................................... 74

4.2.3 Wpływ projektów na środowisko naturalne ............................................................................... 80

4.2.4 Stopień wykorzystania potencjału turystycznego ....................................................................... 82

4.2.5 Stopień wykorzystania infrastruktury technicznej ...................................................................... 85

4.2.6 Wpływ projektów na wizerunek miejsc oraz rozpoznawalność atrakcji turystycznych .............. 88

4.3 Ocena oddziaływania na gospodarkę, kształtowanie trwałych podstaw rozwoju oraz ocena ……………...

zasadności inwestycji w kontekście społeczno-gospodarczym ............................................................... 92

4.3.1 Wpływ projektów na ruch turystyczny oraz długość pobytu turystów ...................................... 92

4.3.2 Wpływ projektów na efektywnośc ekonomiczną, atrakcyjność oraz konkurencyjność

beneficjentów ............................................................................................................................. 98

4.3.3 Wpływ społeczny projektów oraz stopień wykorzystania potencjału ludzkiego ...................... 102

4.3.4 Wpływ gospodarczy projektów................................................................................................. 108

4.3.5 Wpływ realizacji projektów na konkurencyjność województwa opolskiego w stosunku do…

sąsiednich województw oraz sąsiadujących regionów czeskich ............................................... 113

4.3.6 Wpływ projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 na stopień….

realizacji celów wynikających z dokumentów strategicznych .................................................. 118

Strona | 3

4.4 Wskazanie przyszłych działań w obszarze turystyki, zarys trendów i rozpoznanych tendencji,…………..

identyfikacja sfer rozwoju turystyki, rekomendacje ............................................................................. 126

4.4.1 Kierunki rozowoju turystyki oraz typy projektów, których realizacja przyczyni się do rozwoju

społeczno-gospodarczego ......................................................................................................... 126

4.4.2 Efektywność oraz skuteczność realizowanych projektów ........................................................ 129

4.4.3 Bariery rozwoju turystyki .......................................................................................................... 131

4.4.4 Dziedziny jakie należy wspierać w celu wzmocnienia atrakcyjności turystycznej .................... 135

4.4.5 Możliwość zastosowania instrumentów inżynierii finansowej w przyszłej perspektywie………...

finansowej ................................................................................................................................. 137

5 REKOMENDACJE .......................................................................................................................................... 141

6 SPIS LITERATURY, OBIEKTÓW, ZAŁĄCZNIKÓW ............................................................................................ 146

Strona | 4

Wykaz skrótów

BDL GUS Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

CAWI Ankieta internetowa (Computer Assisted Web Interview)

CATI Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (Computer Assisted Telephone Interview)

DKS Departament Kultury i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego

EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFS Europejski Fundusz Społeczny

EUROSTAT Europejski Urząd Statystyczny (ang. European Statistical Office)

FGI Wywiad grupowy (Focused Group Interview)

FS Fundusz Spójności

GIS System Informacji Geograficznej (Geographic Information System)

GUS Główny Urząd Statystyczny

IDI Indywidualny wywiad pogłębiony (Individual In-Depth Interview)

IP II RPO WO

2007-2013

Instytucja Pośrednicząca II stopnia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Opolskiego na lata 2007-2013

IZ RPO WO 2007-

2013

Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa

Opolskiego na lata 2007-2013

KK NSRO Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013

KOLOT Kluczborsko-Oleska Lokalna Organizacja Turystyczna

NSRO Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013

OPZ Opis Przedmiotu Zamówienia

PO WT RCz-RP Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska-Rzeczpospolita Polska

PO IG Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013

PO IiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013

POKL Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013

PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013

RPO WO 2007-

2013

Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013

SP (CS) Studium Przypadku (Case Study)

SRWO Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego

UNWTO Światowa Organizacja Turystyki

WTTC Światowa Rada Turystyki i Podróży

Strona | 5

Słownik podstawowych pojęć

bariery czynniki zewnętrzne (niezależne od wskazanych podmiotów) jak również czynniki wewnętrzne (zależne od wskazanych podmiotów), których występowanie utrudnia bądź uniemożliwia osiągnięcie założonych celów.

nowe trendy w turystyce następujące w sposób ciągły lub skokowy zmiany społeczne, gospodarcze bądź związane z trybem życia (obejmujące m.in. demografię, zdrowie, technologie informatyczne) wpływające na przyszły kształt/charakter turystyki.

potencjał turystyczny

kompleks komplementarnych, wzajemnie się uzupełniających zasobów turystycznych, którego funkcją jest zapewnienie warunków do zaspokojenia potrzeb turystycznych występujących na danym terenie. Obejmuje on poszukiwane przez turystów walory turystyczne będące turystycznym potencjałem naturalnym i turystycznym potencjałem kulturowym, a także służące turystom urządzenia, czyli potencjał techniczny (na podstawie def. wg K. Naumowicz, Potencjał turystyczny i regionalizacja turystyczna Polski, Rozprawy i Studia T. (CCX) 136, Wyd. naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1993).

produkt turystyczny

dostępny na rynku pakiet materialnych i niematerialnych składników, umożliwiających realizację celu wyjazdu turystycznego. Produkt ten stanowią naturalne i stworzone przez człowieka dobra turystyczne, towary i usługi umożliwiające przybycie, pobyt i korzystanie z walorów turystycznych oraz atrakcyjne spędzanie czasu (definicja produktu turystycznego wg Polskiej Organizacji Turystycznej).

projekty turystyczne

projekty z zakresu turystyki, sportu i rekreacji, projekty z zakresu kultury oraz wybrane projekty dot. rewitalizacji obszarów miejskich i zagospodarowania terenów zdegradowanych, które mogą mieć wpływ na wzrost znaczenia turystyki w regionie oraz wzmocnienie atrakcyjności turystycznej regionu i które są realizowane w ramach RPO WO 2007-2013.

usługi turystyczne usługi przewodnickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym (Ustawa o Usługach Turystycznych z 29 lipca 1997 r. z późn. zm).

walory turystyczne zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów pozaprzyrodniczych, które są wspólnie lub każde z osobna przedmiotem zainteresowania turysty.

zachowanie dziedzictwa kulturowego i naturalnego

działania zmierzające do ochrony historycznych i zabytkowych obiektów, zapobiegania ich niszczeniu i dewastacji oraz ich pełnego wykorzystania do prowadzenia działalności kulturalnej (więcej w dokumencie RPO WO 2007-2013 i uszczegółowieniu).

zasoby turystyczne występujące obiektywnie atrybuty środowiska przyrodniczego i społecznego, które dopiero po dokonaniu przez turystę odpowiedniej oceny mogą stać się walorami.

Strona | 6

RESUME

Turystyka jest jednym z najbardziej dynamicznych sektorów gospodarki. Jest instrumentem polityki

regionalnej, aktywizacji społeczeństw lokalnych oraz budowy trwałych podstaw rozwoju

gospodarczego. Od jej funkcjonowania zależy istnienie wielu gałęzi gospodarki, ale także budowa

świadomości społecznej, identyfikacji regionalnej ludności, budowa korzystnych postaw społecznych.

Biorąc pod uwagę rozproszenie wsparcia i działań wpływających bezpośrednio i pośrednio na sektor

turystyczny konieczna stała się weryfikacja, w jakim stopniu interwencje w ramach Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2007-2013 wpłynęły na rozwój turystyki

w województwie opolskim. Niniejsze badanie pozwoliło dokonać oceny oddziaływań poszczególnych

typów projektów, jak również zarysować trendy oraz ocenić konkurencyjność powstałych efektów,

w odniesieniu do sąsiednich województw oraz Czech. W wyniku realizacji badania stwierdzono, iż

projekty z zakresu turystyki mają bardzo istotny wpływ zarówno na rozwój społeczny jak

i gospodarczy. Niezwykle istotne w zakresie tworzenia miejsc pracy odgrywają projekty z zakresu

rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej, a największy wpływ na lokalny rynek pracy zachodzi

w powiatach, gdzie zlokalizowanych jest najwięcej projektów tego typu. Projekty z zakresu

rewitalizacji przestrzeni miejskiej, kultury oraz sportu i rekreacji poprzez poprawę estetyki otoczenia

oraz wzrost jego atrakcyjności kreują potencjał turystyczny, który przyciąga turystów zarówno z kraju

jak i z zagranicy. Projekty realizowane w gminach o wysokim potencjale kulturowym, naturalnym

oraz turystycznym wpływają istotnie na zwiększenie liczby turystów, a tym samym przyczyniają się do

wzrostu dochodów przedsiębiorców oraz dochodów gmin. Projekty z zakresu turystyki pozwalają

neutralizować takie czynniki jak spadek jakości życia, degradacja przestrzeni życia, spadek spójności

terytorialnej województwa, ponadto niebagatelny jest wpływ projektów na kreowanie pozytywnego

wizerunku województwa jako miejsca do życia i prowadzenia działalności gospodarczej. Czynnikami

decydującymi o pozytywnym oddziaływaniu projektów turystycznych na sytuację społeczno-

gospodarczą są:

komplementarność danego projektu z innymi działaniami (niezależnie od typu

prowadzonych inwestycji);

koncentracja przestrzenna pozwalająca kumulować wsparcie i osiągać wysokie efekty na

zasadzie synergii działań;

spójna, niezmienna i konsekwentna polityka samorządu-regionalna i lokalna.

Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym pozytywnym oddziaływaniom, jest obecność walorów

kulturowych i przyrodniczych lub specyficzne zasoby danego obszaru lub jego sąsiedztwa.

Zdecydowanie łatwiej jest wykształcić funkcję turystyczną w oparciu o atut regionalny lub nawet

wykorzystując zasoby sąsiednich regionów, niż budować ofertę od zera. To podejście jest motywem

przewodnim większości inwestycji. Wspieranie walorów, dialog z partnerami społecznymi i z innymi

regionami, wykorzystanie popytu sąsiednich województw daje bardzo dobre rezultaty, potwierdzone

niniejszym badaniem.

Strona | 7

1 STRESZCZENIE

Badanie przeprowadzono w okresie od czerwca do listopada 2012 roku. Analizą objęto

181 projektów turystycznych realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Opolskiego na lata 2007-2013, na które zostały podpisane umowy w ramach

Poddziałania 1.4.1 (Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez

przedsiębiorstwa) i 1.4.2 (Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone przez sektor

publiczny) oraz wybrane projekty w ramach Działań 5.3 (Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa

kulturowego), 6.1 (Rewitalizacja obszarów miejskich) i 6.2 (Zagospodarowanie terenów

zdegradowanych). Celem głównym badania ewaluacyjnego było określenie wpływu projektów

turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 na rozwój województwa opolskiego wraz

ze wskazaniem przyszłych kierunków rozwoju turystyki. W wyniku realizacji badania stwierdzono, iż

projekty z zakresu turystyki mają bardzo istotny wpływ zarówno na rozwój społeczny jak

i gospodarczy. Wpływają pozytywnie na tworzenie nowych miejsc pracy, poprawę estetyki

otoczenia oraz wzrost jego atrakcyjności, kreują potencjał turystyczny, który przyciąga turystów

zarówno z kraju jak i z zagranicy, a tym samym przyczyniają się do wzrostu dochodów

przedsiębiorców oraz dochodów gmin.

W ramach badania wykorzystano następujące metody i narzędzia badawcze:

Analiza danych

zastanych

W tym 181 projektów turystycznych realizowanych w ramach Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013, na które zostały podpisane

umowy w ramach Poddziałania 1.4.1 (Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-

sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa) i 1.4.2 RPO WO 2007-2013 (Usługi

turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone przez sektor publiczny) oraz wybrane

projekty w ramach Działań 5.3 (Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego),

6.1 (Rewitalizacja obszarów miejskich) i 6.2 (Zagospodarowanie terenów

zdegradowanych)

Indywidualne wywiady

pogłębione

wywiad z Członkiem Zarządu Województwa Opolskiego

wywiad z przedstawicielem Instytucji Zarządzającej

wywiad z przedstawicielem Instytucji Pośredniczącej II stopnia

wywiad z przedstawicielem Departamentu Kultury i Sportu Urzędu Marszałkowskiego

2 wywiady z przedstawicielami regionalnych organizacji turystycznych z województwa

śląskiego i dolnośląskiego

5 wywiadów z beneficjentami realizującymi projekty turystyczne

Ankiety telefoniczne 126 ankiet z beneficjentami

34 ankiety z przedstawicielami hoteli

Ankiety internetowe 9 ankiet z przedstawicielami powiatowych urzędów pracy

66 ankiet z przedstawicielami JST

Strona | 8

Studia przypadku 5 studiów przypadku projektów turystycznych

Panel dyskusyjny Panel z przedstawicielami organizacji turystycznych w Czechach

Wywiady focusowe 2 wywiady z przedstawicielami instytucji/organizacji wspierającymi rozwój gospodarczy

województwa opolskiego, przedstawicielami instytucji rynku pracy, przedstawicielami

instytucji/organizacji odpowiedzialnych za realizację zadań związanych z rozwojem

turystyki/o profilu turystycznym w województwie opolskim, ekspertami z zakresu

turystyki, liderami Lokalnych Grup Działania

OCENA EFEKTÓW I ODDZIAŁYWANIA ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW, OCENA TRWAŁOŚCI I KOMPLEMENTARNOŚCI

Najczęściej podejmowanym typem przedsięwzięć służących rozwojowi turystyki na terenie

województwa opolskiego jest rozwój bazy noclegowej (86 projektów), liczną grupę stanowiły projekty

z zakresu kultury (np. budowa/rozbudowa domów kultury, tworzenie izb regionalnych), usług

gastronomicznych oraz działania rewitalizacyjne (rewitalizacja obiektów zabytkowych, parków,

układów komunikacyjnych). Dzięki dofinansowaniu ze środków UE wybudowanych/przebudowanych

zostanie 37 obiektów hotelowych. Wpływ realizacji tych projektów na ilość miejsc noclegowych

będzie niezwykle istotny dla rozwoju turystyki w regionie. W ramach dokumentacji przewiduje się

wzrost liczby miejsc noclegowych w hotelach o 1533 miejsca noclegowe, natomiast w innych

obiektach zbiorowego zakwaterowania o 1700 miejsc noclegowych.

W ramach analizowanych projektów zidentyfikowano 65 projektów rekreacyjno-sportowych oraz 28

projektów z zakresu kultury. W grupie projektów rekreacyjno-sportowych znalazły się inwestycje

dotyczące kompleksów rekreacyjno-sportowych, w tym kompleksów basenowych, fitness klubów,

kręgielni, ośrodków wypoczynkowych oraz odnowy przestrzeni miejskiej lub tworzenia stref

aktywnego wypoczynku. W ramach projektów z zakresu kultury przeprowadzono

budowę/modernizację domów kultury, bibliotek, sal widowiskowych, miejsc sakralnych, izb tradycji

oraz przestrzeni miejskich.

Realizowane projekty przyczyniają się w sposób istotny do podniesienia standardu zarówno bazy

noclegowej, gastronomicznej, jak również rekreacyjno-sportowej i kulturowej. Ponad 40%

projektów będzie dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, a ponad 70% projektów ma

wpływ na rozwój społeczeństwa informacyjnego.

W ramach badania zidentyfikowano szereg projektów komplementarnych z projektami

realizowanymi w ramach RPO WO 2007-2013. Bezpośrednią przyczyną koncentracji projektów

komplementarnych jest potencjał kulturowy i turystyczny obszarów, jakość kapitału ludzkiego,

w szczególności lokalnych władz samorządowych, jakość dokumentów strategicznych obowiązujących

na poziomie gmin oraz konsekwencja we wdrażaniu przyjętych planów rozwojowych, jak również

spontaniczne mechanizmy rynkowe i kreatywni przedsiębiorcy.

OCENA STOPNIA WYKORZYSTANIA ZASOBÓW ŚRODOWISKOWYCH, KULTUROWYCH

ORAZ POTENCJAŁU POŁOŻENIA WOJEWÓDZTWA

Województwo opolskie posiada szereg istotnych walorów turystycznych, do najważniejszych należą:

zabytki, dziedzictwo kulturowe oraz potencjał zbiorników wodnych. Zasobność Opolszczyzny

w dziedzictwo kulturowe jest bardzo bogate, a tożsamość regionalna i oryginalna kultura łącząca

Strona | 9

tradycję śląska, kresową i innych regionów jest unikatowa. Na terenie województwa znajduje się

wiele jezior oraz zbiorników wodnych, które mogą służyć turystom w okresie letnim, ale także są

dobrym miejscem służącym sportom rekreacyjnym: żeglarstwu, sportom motorowym. Duży potencjał

posiada również rzeka Odra, której możliwości obecnie nie są wykorzystywane.

Badanie wykazało, że znaczna część analizowanych projektów wykorzystuje wysokie walory

obszarów naturalnych oraz kulturowych. Projekty wykorzystujące wysokie walory obszarów

naturalnych to przede wszystkim projekty realizowane w ramach Działania 1.4 RPO WO 2007-2013.

Do takich projektów należą JuraPark w Krasiejowie, Regionalne Centrum Turystycznego "Dolina Małej

Panwi” oraz szereg projektów zakładających budowę bazy noclegowej oraz gastronomicznej.

Szczególnie widoczne jest to na terenie Parku Krajobrazowego Gór Opawskich oraz Góry Św. Anny.

Wszystkie projekty o znaczeniu kulturowym realizowane w ramach RPO WO 2007-2013 były

zlokalizowane w gminach o wysokim potencjale kulturowym. Największą grupę projektów

stanowiły projekty dotyczące rewitalizacji zabytkowej przestrzeni miejskiej, w tym murów

obronnych. Projekty te bardzo często były realizowane w zabytkowych układach urbanistycznych

wpisanych do rejestru zabytków. Realizacja tych projektów jest niezwykle istotna dla eksponowania

regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz poprawy atrakcyjności turystycznej regionu.

W wyniku realizacji badania ustalono, iż w kontekście rozwoju potencjału turystycznego

województwa opolskiego, najistotniejsze są działania z zakresu dziedzictwa historycznego

i architektonicznego, rewitalizacji i kultury oraz sportu i rekreacji, ze szczególnym uwzględnieniem

projektów wykorzystujących potencjał rzek w tym Odry. W celu wykorzystania ww. potencjału

turystycznego niezbędne jest dalsze zapewnienie odpowiedniej infrastruktury noclegowej oraz

gastronomicznej, turystom odwiedzającym atrakcje kulturowe oraz przyrodnicze. Projekty

zlokalizowane na terenie obszarów o wysokim potencjale kulturowym oraz przyrodniczym

niewątpliwie wpływają na promocję walorów turystycznych województwa opolskiego.

Realizowane projekty turystyczne przyczyniają się do tworzenia bardziej atrakcyjnego wizerunku

miejsc jednakże tylko sztandarowe projekty przyczyniają się do promocji i rozpoznawalności

województwa opolskiego w kraju i za granicą.

OCENA ODDZIAŁYWANIA NA GOSPODARKĘ, KSZTAŁTOWANIE TRWAŁYCH PODSTAW ROZWOJU ORAZ OCENA

ZASADNOŚCI INWESTYCJI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM

Największym problemem branży turystycznej jest sezonowość. Z doświadczenia ankietowanych

przedstawicieli hoteli wynika, że turyści pozostają na Opolszczyźnie przede wszystkim od 1–2 dni

(turystyka weekendowa).Utrzymanie ruchu turystycznego poza sezonem zapewniają inwestycje

atrakcyjne dla potencjalnego turysty przez cały rok. Projektami, które w sposób istotny wpływają na

wydłużenie sezonu turystycznego są projekty z zakresu rewitalizacji, sportu i rekreacji oraz

inwestycje wzbogacające infrastrukturę obiektów hotelowych: SPA, kręgle, baseny, kryte korty

tenisowe.

W wyniku realizacji badania ustalono, iż projekty z zakresu turystyki mają bardzo istotny wpływ na

zarówno na rozwój społeczny jak i gospodarczy. Poprzez poprawę estetyki otoczenia oraz wzrost

atrakcyjności otoczenia kreują one potencjał turystyczny, który przyciąga turystów zarówno z kraju

jak i z zagranicy. Projekty realizowane w gminach o wysokim potencjale kulturowym, naturalnym

oraz turystycznym wpływają istotnie na zwiększenie liczby turystów (bardzo dobrym przykładem

jest Leśnica), a tym samym przyczyniają się do wzrostu dochodów przedsiębiorców oraz dochodów

gmin.

Strona | 10

Realizowane inwestycje mają dwojaki charakter: bezpośrednie podniesienie atrakcyjności

turystycznej (np. Moszna, Krasiejów, Nysa) oraz poprawa infrastruktury turystycznej poprzez

powstanie obiektów gastronomicznych, miejsc noclegowych o zróżnicowanym standardzie,

infrastruktura sportowa i rekreacyjna. Pierwszy rodzaj projektów w stopniu zauważalnym podnosi

rozpoznawalność ponadregionalną Opolszczyzny oraz wyraźnie poprawia atrakcyjność turystyczną.

Projekty tego typu dają również wymierny i obecnie zauważalny efekt społeczno-ekonomiczny:

pojawiają się turyści, rośnie zainteresowanie inwestorów, powstają obiekty usługowe, następuje

wzrost gospodarczy. Oddziaływanie drugiego rodzaju projektów nie daje mierzalnych efektów

pozagospodarczych, jednak należy oceniać tego typu inwestycje nie w kategorii atrakcji turystycznej,

gdyż same hotele i gastronomia, rzadko generują ruch turystyczny. Wyjątkiem jest jednak turystyka

biznesowa i rodzinna, o czym świadczy przykład projektów realizowanych w Kędzierzynie-Koźlu czy

w obszarze Góry Św. Anny. Stanowią one jednak elementarną, niezbędną część systemu

turystycznego, którego dotychczas brakowało w ofercie turystycznej Opolszczyzny.

Zrealizowane inwestycje zasadniczo wpisują sie w strategiczne cele ujęte w dokumentach

programowych i strategicznych. Realizowane inwestycje, jakkolwiek dotyczące głównie turystyki są

istotne oraz użyteczne pod kątem zapisanych potrzeb oraz wyzwań regionalnych.

WSKAZANIE PRZYSZŁYCH DZIAŁAŃ W OBSZARZE TURYSTYKI, ZARYS TRENDÓW I ROZPOZNANYCH TENDENCJI,

IDENTYFIKACJA SFER ROZWOJU TURYSTYKI, REKOMENDACJE

Nie można jednoznacznie zaobserwować jednego konkretnego trendu w turystyce. Niewątpliwie

jednak przedsiębiorca jest świadomy luk na rynku usług turystycznych i jeśli taką zaobserwuje, stara

się w nią wpasować. Można zaobserwować, iż zmieniające się trendy w turystyce np. moda na

SPA&Wellnes mają istotne znaczenie przy podejmowaniu przez beneficjentów decyzji dotyczących

rodzaju realizowanego projektu. W obecnym okresie programowania pojawiał się również

niekorzystny z punktu widzenia wydatkowania środków RPO WO 2007-2013 trend, polegający na

budowie sal weselnych. Inwestycje te skonsumowały pewną pulę pieniędzy, jednakże ze względu na

swoją specyfikę nie przyczyniły się do wzrostu atrakcyjności turystycznej oraz wzrostu liczby

turystów, choć niewątpliwie mają pewien wpływ na lokalny rozwój społeczno-gospodarczy. Projekty

te nie są zazwyczaj powiązane z potencjałem turystycznym, co w przyszłości może powodować

pewne problemy z trwałością i użytecznością projektów.

Zarówno projekty w zakresie rozbudowy bazy noclegowej, kultury, bazy sportowo-rekreacyjnej

rewitalizacji realizowane w ramach RPO WO 2007-2013 w dużej mierze wpisuje się w przyszłe

trendy w turystyce. Można również jednoznacznie stwierdzić, iż województwo opolskie posiada

duży potencjał turystyczny, który stymuluje rozwój społeczno-gospodarczy regionu. Elementem

warunkującym powodzenie jest przede wszystkim powiązanie projektów z istniejącym

potencjałem turystycznym poszczególnych obszarów oraz intensywna i skuteczna promocja

zarówno poszczególnych przedsięwzięć jak również samego województwa.

W celu lepszego stymulowania rozwoju społeczno-gospodarczego jest wspieranie takich

projektów, które mają realny potencjał na to, by istotnie przyczynić się do wzrostu ruchu

turystycznego lub rozwoju odpłatnych usług kulturalnych, a w konsekwencji wygenerować

największe efekty mnożnikowe w postaci rozwoju bazy gastronomicznej i hotelowej, produkcji oraz

innych usług dla turystów (np. transportowych, przewodnickich itp.). Ponadto należy skoncentrować

Strona | 11

się na realizacji projektów sieciowych w oparciu o obszar związany z określoną dziedziną, tematem,

który będzie identyfikowany z określonym produktem.

Najistotniejszą barierą rozwoju turystyki, wskazywaną przez wszystkie ankietowane grupy okazał

się brak promocji zarówno województwa opolskiego jak również poszczególnych gmin i projektów.

Rozwiązaniem problemu może być świadoma i przemyślana strategia promocji, zarówno

województwa jak również poszczególnych atrakcji turystycznych regionu. Ponadto należy stworzyć

zbiorczą ogólnodostępną informację nt. tego co się dzieje w regionie, stworzyć pakiety pobytowe

zróżnicowane ze względu na długość pobytu, stworzyć promocyjną ofertę dla osób zwiedzających

różne zabytki województwa, oznakować odpowiednio szlaki turystyczne dla pieszych oraz

zmotoryzowanych.

KLUCZOWE REKOMENDACJE

wypracowanie skutecznych mechanizmów stymulujących większą spójność działań,

podejmowanych na poziomie gmin jak również na poziomie regionów;

wypracowanie skutecznych mechanizmów koncentracji środków;

większa koncentracja tematyczna, jak i przestrzenna – ze szczególnym uwzględnieniem

projektów sieciowych;

stymulowanie kompleksowości oraz komplementarności działań podejmowanych na

poziomie gmin, zarówno przez jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorców,

jak i organizacje społeczne;

tworzenie zintegrowanych programów na poziomie regionów, ukierunkowane na

rozwiązywanie konkretnych problemów rozwojowych, w tym przypadku turystyki;

skoncentrowanie się na działaniach wspierających rewitalizację zabytków, ze szczególnym

uwzględnieniem zabytkowych drewnianych kościółków, które mogą stanowić w przyszłości

„markowy” produkt sieciowy województwa opolskiego;

realizacja projektów z zakresu infrastruktury sportowo-rekreacyjnej;

wspieranie przedsięwzięć które są istotne z punktu widzenia rozwoju całego regionu;

przeprowadzenie szeroko zakrojonej kampanii promocyjnej zarówno na zewnątrz jak

i do wewnątrz województwa.

Strona | 12

SUMMARY

The study was conducted in the period from June 2012 to November 2012. The analysis included

181 tourism projects implemented under the 2007-2013 Regional Operational Programme for the

Opole Province (ROP OP 2007-2013) for which contracts had been signed under Sub-measures 1.4.1

(Support for tourist and sports-recreational services of enterprises) and 1.4.2 (Tourist services and

sports and recreation services provided by the public sector) and selected projects under Measures

5.3 (Culture and cultural heritage protection), 6.1 (Revitalisation of Urban areas) and 6.2

(Development of degraded areas). The main objectives of the evaluation study was to determine the

impact of tourism projects implemented (or being implemented) under the ROP OP 2007-2013 on

the development of the Opole Province and assess the future direction of tourism development. The

study showed that tourism projects stimulate both social and economic growth. They encourage the

creation of new jobs, improve landscape quality, and generate tourism potential, attracting both

home and international tourists, thus contributing to the development of business and income

growth in communes.

The study used the following methods and research tools:

Analysis of existing

data

including: 181 tourism projects implemented under the 2007-2013 Regional

Operational Programme for the Opole Province (ROP OP 2007-2013) for which

contracts had been signed under Sub-measures 1.4.1 (Support for tourist and sports-

recreational services of enterprises) and 1.4.2 (Tourist services and sports and

recreation services provided by the public sector) of the ROP OP 2007-2013 and

selected projects under Measures 5.3 (Culture and cultural heritage protection), 6.1

(Revitalisation of Urban areas) and 6.2 (Development of degraded areas).

Individual in-depth

interviews

an interview with a member of the Regional Board of Opole

an interview with a representative of the Managing Authority

an interview with a representative of the 2nd level Intermediate Body

an interview with a representative of the Department of Culture and Sports of the

Marshal's Office

two interviews with representatives of regional tourism organisations in Silesia and

Lower Silesia

5 interviews with beneficiaries implementing tourism projects

Telephone surveys 126 surveys of beneficiaries

34 surveys of hotel representatives

On-line surveys 9 surveys of District Labour Offices

66 surveys of representatives of local government units

Case studies 5 case studies of tourism projects

Strona | 13

A panel discussion a panel discussion with representatives of tourism organisations in Czech Republic

Focus interviews 2 interviews with representatives of institutions/organizations that support the

economic development of the Opole province, representatives of labour market

institutions, representatives of institutions/organizations responsible for carrying out

tasks related to the development of tourism/tourism oriented activities in the Opole

province, experts in the field of tourism, leaders of Local Action Groups

EVALUATION OF THE EFFECTS AND IMPACT OF IMPLEMENTED PROJECTS, EVALUATION OF SUSTAINABILITY AND COMPLEMENTARITY

The most common tourism projects (86 projects) in the province of Opole have been those

supporting the development of accommodation establishments. Projects for cultural purposes (e.g.

the construction/development of community centers, creation of regional chambers), catering

services (the construction/development of catering facilities) and revitalization activities

(revitalization of historic buildings, parks, traffic routes) also constituted a large group. 37 hotel

facilities have been built/rebuilt with EU support. The impact of these projects on the number of

bed places will be extremely important for the development of tourism in the region. The number

of bed places in hotels is expected to increase by 1,533, while in other collective accommodation

establishments – by 1,700 beds.

65 sports and recreation projects and 28 cultural projects have been identified within the analyzed

group of tourism projects. Within the sports and recreation projects, sports and recreation centers

(including swimming pools, fitness clubs, bowling alleys or holiday centers) have been constructed,

urban areas renovated and active leisure areas created, whereas the cultural projects resulted in the

construction/restoration of community centers, libraries, entertainment halls, places of worship,

chambers of tradition and urban areas.

The implemented projects contribute significantly to the raising of standards in accommodation

and catering, sports and recreation, as well as culture. More than 40% of the projects will be

tailored to the needs of disabled people and over 70% of them support the development of the

information society.

The study identified a number of projects from other programmes complementary to those

implemented in the framework of the ROP OP 2007-2013. The concentration of complementary

projects is directly related to the potential of cultural and tourist areas, the quality of human capital,

in particular local authorities, the quality of the existing strategic documents at the municipal level

and a consistency in implementing the adopted development plans, as well as spontaneous market

mechanisms and the creativity of entrepreneurs.

EVALUATION OF THE USE OF ENVIRONMENTAL, SOCIAL AND CULTURAL RESOURCES AND THE POTENTIAL OF THE REGION'S LOCATION

The Opole province has a number of tourist attractions of which the most important are:

monuments, its cultural heritage in general and the untapped potential of its water reservoirs. The

province is culturally very rich. Its strong regional identity, as well as unique culture, which combines

the traditions of Silesia with those of other borderland regions, are exceptional.

There are many lakes and areas suitable for water-related summer tourism and recreational sports,

such as sailing or motor sports. The river Odra has also got high potential which is not currently used.

Strona | 14

The study showed that a significant share of the analyzed projects make use of the high natural

and cultural values of the area. Projects which base on high natural values are primarily those

implemented under Measure 1.4 of the ROP OP 2007-2013. Examples of such projects are JuraPark

in Krasiejów, Regional Tourist Center "Dolina Malej Panwi" and a number of accommodation and

catering infrastructure projects. It is especially visible in the landscape park of the Opava Mountains

and in the area of Góra Św. Anny. The cultural potential of the province is used in particular within

Measures 5.3, 6.1 and 6.2 of the ROP OP 2007-2013. All culturally significant projects implemented

within the ROP OP 2007-2013 were located in communes with high cultural potential. The largest

group consisted of projects for the revitalization of historic urban landscape, including city walls.

These projects are very often carried out in historic urban systems registered as monuments. The

implementation of such projects is vital if the regional cultural heritage is to be exposed and the

attractiveness of the region improved.

The study found that, from the point of view of developing the tourist potential of the Opole

province, the most important are measures supporting architectural and historical heritage,

rehabilitation and culture, as well as sports and recreation, with particular emphasis on projects

that use the potential of rivers, including the Oder. In order to use the described tourism potential

it is also necessary to provide adequate accommodation and catering infrastructure for tourists

visiting the cultural and natural attractions. Projects located in areas of high cultural and natural

value undoubtedly support the promotion of tourism in the Opole province. Current tourism

projects contribute to creating a more attractive image of individual sites but only flagship projects

contribute to the promotion and recognition of in the Opole province in the country and abroad.

ASSESSMENT OF THE IMPACT ON ECONOMY, SHAPING SUSTAINABLE BASIS FOR DEVELOPMENT AND EVALUATION OF THE VALIDITY

OF INVESTMENTS IN THE SOCIO-ECONOMIC CONTEXT.

The surveyed representatives of hotels have observed that tourists generally stay in the Opole region

for 1-2 days (weekend tourism), less frequently – 3-7 days. Projects attractive for potential tourists

throughout the year help maintain off-season tourism. A significant impact on the extension of the

tourism season is caused by rehabilitation projects, sport and recreation projects, as well as by the

those aiming at enriching the infrastructure of hotel facilities: spa, bowling, swimming pools,

indoor tennis courts. The study found that tourism projects have a major impact on both social

development and economic growth. By increasing the attractiveness of the environment they build

tourism potential which attracts tourists from both home and abroad. Projects in communes of

high cultural, natural and tourism value have a significant effect on the increase in the number of

tourists (Leśnica is a good example), and thereby contribute to the growth of business and revenue

of communes. The implemented investments serve a twofold purpose: they directly increase

attractiveness (e.g. Moszna, Krasiejów, Nysa) or improve tourism infrastructure through the creation

of catering facilities, accommodation of varying standards, and sports and recreation facilities. The

first type of projects raise interregional recognisability of the province and significantly improve its

attractiveness for tourism. Projects of this type also have a measurable and currently noticeable

socio-economic effect: tourists and potential investors turn up , service objects are being created and

economic growth is observed. The second kind of projects do not give measurable economic effects,

but such investments shouldn’t be assessed as a tourist attraction, as hotels and restaurants rarely

generate tourist traffic. An exception, however, is family and business tourism, as evidenced by

projects implemented in Kędzierzyn-Koźle or the area of Góra Św. Anny. They constitute an crucial

element of the tourist industry, so far missing from the tourist offer of the Opole province. Generally

Strona | 15

speaking, the hitherto completed projects fit into the strategic objectives included in the strategic

and programming documents. The implemented projects, although mostly focused on tourism,

meet the needs and challenges recorded in the region.

SUGGESTIONS FOR FUTURE ACTIVITIES, AN OUTLINE OF TRENDS, IDENTIFICATION OF AREAS OF TOURISM DEVELOPMENT,

RECOMMENDATIONS

It's impossible to identify one particular trend in tourism. It’s doubtless, however, that entrepreneurs

are aware of gaps in the market of tourism services and if they observe one, they try to fit into it.

It can be observed that changing trends in tourism, such as the popularity of SPA & Wellness centres,

are crucial for the beneficiaries’ decisions concerning the nature of the projects they launch. An

unfavourable trend – from the point of view of the ROP OP 2007-2013 resource allocation – has also

been observed in the current programming period and that is the building of wedding halls. These

investments consumed a certain pool of money, but – because of their special nature – they haven’t

contributed to an increase in tourism attractiveness and the number of tourists (although they

certainly have some impact on local socio-economic development). These projects are not normally

associated with tourist potential, which in the future may cause problems with their durability and

usability.

The vast majority of projects under the ROP OP 2007-2013 are generally in line with new trends

in tourism. It can also be reasonably stated that the Opole province has got considerable tourist

values, which trigger socio-economic growth in the region. A condition for the success of

a particular project consists in a linkage between the project and the existing tourist potential of

particular areas, as well as an intensive and effective promotion of both individual projects and the

region itself.

To encourage socio-economic growth, it's worthwhile supporting projects that have real potential

to contribute significantly to the development of tourism and paid cultural services and thus

generate the highest multiplier effects in the form of the development of catering facilities and

hotels, souvenir production and sales and other tourist services (e.g. transportation, tour guiding,

etc.). In addition, focus should be on the implementation of network projects based on an area

associated with a particular field, a topic that will be identified with a particular product.

The most significant barrier to the development of tourism, mentioned by all groups

of respondents was the lack of promotion of both in the Opole province and particular communes

and projects. A solution may be to develop a well thought-out strategy to promote both the region

and its tourist attractions. In addition, information on what is going on in the region should be made

available to the public, accommodation packages varied according to duration of stay should be

created, a promotional offer for visitors to different attractions the region should be given, and trails

for pedestrians and motorists marked properly.

KEY RECOMMENDATIONS:

to develop effective mechanisms that encourage greater cohesion of activities

undertaken at the local level as well as at the level of regions. There is also a need to

develop effective mechanisms for the concentration of resources;

greater thematic and spatial concentration – with particular emphasis on network

and linear projects;

Strona | 16

to stimulate the complexity and complementarity of actions taken at the local level,

either by local governments, businesses or community organizations;

to create integrated programmes at the regional level aimed at solving specific

developmental problems, in this case related to tourism;

to focus on activities supporting the revitalization of monuments, with particular

emphasis on historic wooden churches, which in the future may become a branded

network product of the Opole province;

to implement sports and recreation infrastructure projects – trails, paths, facilities;

to support projects important from the point of view of the development of the whole

region;

to conduct a wide-ranging promotion campaign both outside and inside the region.

Strona | 17

2 WPROWADZENIE

Zgodnie z opracowaniami UNWTO1, WTTC2 oraz innych organizacji turystyka jest jednym z najbardziej

dynamicznych sektorów gospodarek, coraz częściej stając się instrumentem polityki regionalnej,

aktywizacji społeczeństw lokalnych oraz budowy trwałych podstaw rozwoju gospodarczego. Od

funkcjonowania turystyki zależy istnienie wielu gałęzi gospodarki, ale także budowa świadomości

społecznej, identyfikacji regionalnej ludności, budowa korzystnych postaw społecznych. Nie do

przecenienia jest znaczenie turystyki dla zrównoważonego rozwoju, podwyższania konkurencyjności

i atrakcyjności inwestycyjnej regionów3. W świetle zapisów Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 oraz Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego4

rozwój turystyki i działalności sportowo-rekreacyjnej w regionie posiada dwie główne cechy.

Turystyka uznawana jest z jednej strony za szansę na zachowanie i wykorzystanie różnorodności

krajobrazu i dziedzictwa kulturowego województwa, z drugiej – daje możliwość poprawy sytuacji

gospodarczej regionu, co w szczególności dotyczy rynku pracy (atrakcyjne miejsca pracy). Ponadto

rozbudowa bazy sportowo-rekreacyjnej pozwala nie tylko na podniesienie jakości życia mieszkańców,

ale przekłada się również na atrakcyjność inwestycyjną województwa.

Wsparcie sektora turystycznego w ramach RPO WO 2007-2013 zostało skierowane do instytucji

prywatnych oraz publicznych (działania związane z infrastrukturą sportowo-rekreacyjną) – Oś

Priorytetowa 1. Wsparcie dla równie istotnych dla oferty turystycznej regionu projektów związanych

z instytucjami kultury oraz dziedzictwa kulturowego i naturalnego przypisano do Osi Priorytetowej 5,

natomiast wsparcie w zakresie rewitalizacji obszarów miejskich i zagospodarowania terenów

zdegradowanych, a w tym poprawy wizerunku miejsc i ich zwiększenie atrakcyjności przypisano do

Osi Priorytetowej 6. Biorąc pod uwagę rozproszenie wsparcia i działań wpływających bezpośrednio

i pośrednio na sektor turystyczny konieczna wydaje się weryfikacja, w jakim stopniu interwencje

w ramach RPO WO 2007-2013 wpłynęły na rozwój turystyki w województwie opolskim5. Ponadto, na

podstawie danych z monitoringu oraz sprawozdań dot. pozostałych programów operacyjnych

realizowanych na terenie województwa opolskiego ustalono, iż sektor turystyki był objęty wsparciem

również w ramach programów tj. PROW, PO IiŚ, PO IG, PO WT RCz-RP, PO KL. W związku

z powyższym aby poznać jaki jest rzeczywisty wpływ projektów z zakresu turystyki (z)realizowanych

w ramach RPO WO 2007-2013 niezbędna jest realizacja przedmiotowego badania. Jednocześnie

z uwagi na trwające obecnie prace w zakresie przygotowania nowej strategii rozwoju województwa

1 Zgodnie z przewidywaniami Światowej Organizacji Turystyki (UNWTO) w 2020 roku liczba podróży na świecie wyniesie 1560 milionów,

natomiast poziom wpływów przekroczy 2 biliony dolarów. Wg UNWTO Europa pozostanie najczęściej odwiedzanym regionem świata

z udziałem w rynku w wysokości 46%. Liczba turystów ulegnie podwojeniu i wyniesie 717 milionów. Najbardziej pożądanymi kierunkami

ruchu turystycznego w Europie staną się kraje Europy Środkowej i Wschodniej, Zobacz: Tourism Vision 2020, vol.4 Europe, s. 7-8:

www.unwto.org/facts/eng/vision.htm 2 Szacunki WTTC na 2012 r. wskazują iż zatrudnienie w turystyce wyniesie 9,7% światowego zatrudnienia (dane dla UE27 i Polski,

odpowiednio: 7,2% i 3,2%), a jej wkład w światowy PKB wzrośnie do poziomu 11,9% (dane dla UE27 i Polski, odpowiednio: 7,0% i 5,5%).

Ponadto turystyka w 2012r. wygeneruje 7,0% światowego eksportu (dane dla UE27 i Polski, odpowiednio: 5,7% i 5,7%), 7,5% wydatków

konsumenckich (dane dla UE27 i Polski, odpowiednio: 3,1% i 3,7%) i 8,4% światowych inwestycji (dane dla UE27 i Polski, odpowiednio: 3,9%

i 8,8%). Światowa Rada Turystyki i Podróży (WTTC) szacuje, iż każda złotówka zarobiona przez przemysł turystyczny generuje 3 złote

dochodu w innych sektorach. Zobacz: Tourism Research, Economic Data Search: www.wttc.org 3 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego, opracowana w ramach procesu aktualizacji Strategii Rozwoju

Województwa Opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2012 (wersja aktualna). 4 Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, dokument przyjęty uchwałą

Nr XXXIX/350/2005 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 11 października 2005. 5 Na podstawie rekomendacji ewaluatora z przeprowadzonego badania ewaluacyjnego pn. Ocena jakości projektów i ich wpływu na

skuteczną i efektywną realizację celów RPO WO 2007-2013 wraz ze wskazaniem obszarów wymagających dalszego wsparcia, badanie

Strona | 18

opolskiego oraz w związku z rozpoczęciem procesu planowania nowego okresu programowania na

lata 2014-2020 bardzo istotne jest wskazanie kierunków rozwoju turystyki oraz obszarów, których

wsparcie w najlepszym możliwym stopniu przyczyni się do wzrostu atrakcyjności turystycznej regionu

i w konsekwencji do rozwoju społeczno-gospodarczego województwa opolskiego6.

3 METODOLOGIA I PODEJŚC IE BADAWCZE

CEL GŁÓWNY BADANIA

Celem głównym badania ewaluacyjnego pn. „Wpływ usług turystycznych na rozwój gospodarczy

regionu” realizowanego przez firmę Fundeko Korbel, Krok – Baściuk Spółka Jawna w miesiącach

czerwiec-wrzesień 2012 roku było określenie wpływu projektów turystycznych (z)realizowanych

w ramach RPO WO 2007-2013 na rozwój województwa opolskiego wraz ze wskazaniem przyszłych

kierunków rozwoju turystyki.

ZAKRES BADANIA

Niniejsze badanie objęło swoim zakresem dokumentację projektów turystycznych wspartych

w ramach RPO WO 2007-2013 tj. wszystkie projekty, na które zostały podpisane umowy w ramach

Poddziałania 1.4.1 i 1.4.2 RPO WO 2007-2013 oraz wybrane projekty w ramach Działań 5.3, 6.1 i 6.2

RPO WO 2007-2013, które bezpośrednio lub pośrednio związane są z rozwojem turystyki

w województwie opolskim i dotyczą m.in. rozwoju kultury oraz rewitalizacji obszarów miejskich

i zagospodarowania terenów zdegradowanych. Badanie ewaluacyjne objęło swoim zakresem okres

od 1 stycznia 2007 roku do 31 marca 2012 roku. W badaniu skupiono się na obszarze województwa

opolskiego.

Tabela 1. Wykaz projektów turystycznych poddanych analizie

Nr i nazwa Poddziałania/Działania Liczba zawartych umów w ramach

projektów z zakresu turystyki

Działanie 1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej 136

Poddziałanie 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-

sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa

116

Poddziałanie 1.4.2 Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone

przez sektor publiczny

20

Działanie 5.3 Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego 23

Działanie 6.1 Rewitalizacja obszarów miejskich 16

Działanie 6.2 Zagospodarowanie terenów zdegradowanych 6

RAZEM 181

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012 n=181.

6 Rada Unii Europejskiej zachęca państwa członkowskie do zapewnienia skutecznego wdrażania projektów turystycznych oraz

utrzymywania długoterminowej stabilności ich wyników, a także zaleca wspieranie projektów turystycznych z myślą o zastosowaniu

zintegrowanego podejścia do kwestii rozwoju, dając pierwszeństwo projektom o najwyższej wartości dodanej dla wydatkowania środków

na rozwój społeczno-gospodarczy i atrakcyjność regionów.

Strona | 19

3.1 METODY I TECHNIKI BADAWCZE

ANALIZA DANYCH ZASTANYCH

Głównym źródłem informacji była dokumentacja aplikacyjna beneficjentów projektów turystycznych

współfinansowanych ze środków UE w ramach RPO WO 2007-2013. Dokumentacja projektu

zawierała m.in. wniosek o dofinansowanie, umowę, wnioski o płatność oraz inne dokumenty

związane z realizacją danego projektu (łącznie 181 projektów). Cennym źródłem informacji była także

analiza literatury, dokumentów programowych, dokumentów strategicznych i inne opracowania,

których szczegółowy wykaz znajduje się w spisie literatury.

INDYWIDUALNE WYWIADY POGŁĘBIONE (IDI)

Na potrzeby badania ewaluacyjnego przeprowadzono 6 indywidualnych wywiadów pogłębionych

z przedstawicielem Instytucji Zarządzającej RPO WO 2007-2013, przedstawicielem Instytucji

Pośredniczącej II stopnia RPO WO 2007-2013, przedstawicielem Departamentu Kultury, Sportu

i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, przedstawicielami regionalnych

organizacji turystycznych z województwa śląskiego i dolnośląskiego oraz z Członkiem Zarządu

Województwa Opolskiego. Indywidualne wywiady pogłębione przeprowadzono także na potrzeby

studiów przypadku.

WSPOMAGANY KOMPUTEROWO WYWIAD TELEFONICZNY (CATI)

Badanie telefoniczne CATI przeprowadzono z 2 grupami:

beneficjentami (kierownikami/koordynatorami projektów) realizujących projekty turystyczne

w ramach RPO WO 2007-2013 (ankiecie poddano 1557 respondentów, otrzymano zwrot 126

ankiet telefonicznych);

przedsiębiorcami prowadzącymi obiekty hotelarskie, którzy nie realizują/nie realizowali

projektów w ramach RPO WO 2007-2013 (ankiecie poddano 428 respondentów, otrzymano

zwrot 34 ankiet telefonicznych).

WSPOMAGANY KOMPUTEROWO WYWIAD PRZY POMOCY STRONY WWW (CAWI)

Badanie ankietowe CAWI przeprowadzono z następującymi grupami:

Powiatowe Urzędy Pracy z terenu województwa opolskiego (ankiecie poddano 11 urzędów,

otrzymano zwrot 9 ankiet);

Jednostki Samorządu Terytorialnego z terenu województwa opolskiego (gminy i powiaty)

(ankiecie poddano 82 JST, otrzymano zwrot 66 ankiet);

Lokalne i Regionalne Organizacje Turystyczne z terenu całego kraju (ankiecie poddano 140

organizacji, otrzymano zwrot 57 ankiet)

7 Próba pełna dla niepowtarzalnych beneficjentów przy uwzględnieniu wszystkich projektów realizowanych przez danego beneficjenta.

8 Dobór celowy próby na podstawie wykazu obiektów hotelarskich znajdującego się na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Opolskiego http://umwo.opole.pl/bip/index.php?id=19&idd=100. Zidentyfikowano 42 obiekty hotelarskie, których

właściciele nie realizują projektów turystycznych w ramach RPO WO 2007-2013.

http://umwo.opole.pl/bip/index.php?id=19&idd=100

Strona | 20

STUDIUM PRZYPADKU (CS)

Na potrzeby badania ewaluacyjnego zrealizowano 5 studiów przypadku obejmujących wybrane

projekty reprezentujące typy współfinansowane w ramach Poddziałania 1.4.1, Poddziałania 1.4.2,

Działania 5.3, Działania 6.1 oraz Działania 6.2. RPO WO 2007-2013. W ramach każdego ze SP

przeprowadzono: analizę dokumentacji projektów, analizę zawartości stron internetowych oraz

lokalnej prasy, wywiady pogłębione z beneficjentami wytypowanych projektów, ankieta ad hoc

z mieszkańcami i turystami w trakcie wizji lokalnej oraz analizę SWOT projektu. Wynikiem realizacji

SP są opracowane matryce znajdujące się w załączeniu. Wykaz studiów przypadków:

Podziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013 – Budowa obiektu turystycznego oraz ścieżki

edukacyjnej na terenie odkryć paleontologicznych (JuraParku) w Krasiejowie;

Podziałanie 1.4.2 RPO WO – Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone przez

sektor publiczny – Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Miasta Opola poprzez

zagospodarowanie terenów wzdłuż Odry;

Działanie 5.3. RPO WO 2007-2013 – Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego –

Utworzenie Izby Tradycji – Odkrywamy zapomniane karty historii Byczyny;

Działanie 6.1 RPO WO 2007-2013 – Rewitalizacja obszarów miejskich – Rewitalizacja

zabytkowego parku na Wyspie Bolko w Opolu;

Działanie 6.2 RPO WO 2007-2013 – Zagospodarowanie terenów zdegradowanych –

Zagospodarowanie forteczne wieży ciśnień.

WYWIADY FOKUSOWE

W niniejszym badaniu wywiad fokusowy pełnił rolę eksperckiej oceny wyników badania oraz pozwolił

postawić tezy i rekomendacje w oparciu o doświadczenie osób zaangażowanych w proces kreowania

sfery turystycznej w województwie oraz uchodzących za autorytety w tym temacie – uczestników

wywiadów. Wywiady fokusowe przeprowadzono w 2 grupach. Pierwsza z nich skupiała

przedstawicieli: uczelni wyższych o kierunkach związanych z turystyką, muzeów z województwa

opolskiego oraz przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego. W drugim

panelu uczestniczyli przedstawiciele Lokalnych Grup Działania z województwa opolskiego.

PANEL DYSKUSYJNY Z PRZEDSTAWICIELAMI ORGANIZACJI TURYSTYCZNYCH W CZECHACH

Mając na uwadze wagę rozwoju turystyki na pograniczu Polsko – Czeskim przeprowadzono panel

dyskusyjny z przedstawicielami instytucji odpowiedzialnych za realizację zadań związanych

z rozwojem turystyki o profilu turystycznym w Krajach: Ołomunieckim oraz Morawsko-śląskim tj.

Stowarzyszenie Ruchu Turystycznego Jeseniky (Jeseníky-Sdružení cestovního ruchu), Stowarzyszenie

Ruchu Turystycznego Środkowe Morawy (Střední Morava-Sdružení cestovního ruchu),

Morawskośląski Klaster Ruchu Turystycznego (KLACR, o.s., Moravskoslezský klastr cestovního ruchu).

ANALIZA PRZESTRZENNA GIS

W celu zilustrowania badanych zjawisk i korelacji przedmiotowych i przestrzennych zespół

ewaluacyjny opracował 13 map, które wzbogaciły treść raportu ewaluacyjnego. Zbiór map

przedstawiony został w załączeniu.

Strona | 21

4 WYNIKI BADANIA

4.1 OCENA EFEKTÓW I ODDZIAŁYWANIA REALIZOWANYCH PROJEKTÓW, OCENA

TRWAŁOŚCI ORAZ KOMPLEMENTARNOŚCI

4.1.1 CHARAKTERYSTYKA ORAZ ROZKŁAD PRZESTRZENNY PROJEKTÓW

DZIAŁANIA, W RAMACH KTÓRYCH MOŻLIWA BYŁA REALIZACJA PROJEKTÓW Z ZAKRESU TURYSTYKI9

Przedsięwzięcia z zakresu turystki, sportu i rekreacji, będące przedmiotem badania ewaluacyjnego,

możliwe były do realizacji przede wszystkim w ramach osi I Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej

regionu, Działanie 1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej (Poddziałanie 1.4.1

Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa oraz

Poddziałanie 1.4.2 Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone przez sektor publiczny).

W obszarze badań znalazły się także projekty podejmowane przez beneficjentów w ramach osi

V Infrastruktura społeczna i szkolnictwo wyższe (Działanie 5.3 Rozwój kultury oraz ochrona

dziedzictwa kulturowego), a także osi VI Aktywizacja obszarów miejskich i zdegradowanych (Działanie

6.1 Rewitalizacja obszarów miejskich i Działanie 6.2 Zagospodarowanie terenów zdegradowanych).

Celem Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 jest wzrost znaczenia usług turystycznych

i rekreacyjno-sportowych jako czynnika stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy województwa

opolskiego. W ramach Poddziałania możliwe są do dofinansowania przedsięwzięcia m.in. dotyczące:

budowy, przebudowy, remontu i wyposażenia obiektów, w których realizowane są usługi

turystyczne (w tym infrastruktury noclegowej, gastronomicznej) i rekreacyjno-sportowej;

dostosowania istniejącej infrastruktury obiektów wymienionych w pkt. 1 do potrzeb osób

niepełnosprawnych.

W ramach Poddziałania 1.4.2 RPO WO 2007-2013, którego cel jest zbieżny z Poddziałaniem 1.4.1 RPO

WO 2007-2013, możliwe jest otrzymanie wsparcia m.in. na:

budowę, przebudowę, remont oraz wyposażenie obiektów, w których realizowane są usługi

turystyczne (w tym infrastruktury noclegowej i gastronomicznej) o charakterze regionalnym;

budowę, przebudowę, remont oraz wyposażenie ośrodków sportowo-rekreacyjnych;

obiektów sportowych (w tym: hal sportowych, stadionów, basenów / pływalni), ośrodków

szkolenia młodzieży w różnych dyscyplinach sportu, centrów rekreacji i wypoczynku oraz

wsparcie realizacji systemów monitorowania obiektów w celu dostosowania ich do

wymogów Europejskiej Komisji ds. bezpieczeństwa na obiektach sportowych;

realizację projektów o oddziaływaniu ponadregionalnym promujących zasoby turystyczne

województwa opolskiego;

tworzenie i rozbudowę ścieżek i szlaków pieszych, rowerowych, konnych, wodnych oraz tras

turystycznych wraz z małą infrastrukturą towarzyszącą.

9 Szczegółowy opis osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013; Opole, lipiec

2012 r.

Strona | 22

Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013 ukierunkowane jest na wzrost znaczenia jakości świadczonych

usług kulturowych skutkujących zwiększeniem uczestnictwa społeczeństwa w życiu kulturalnym

regionu oraz zachowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Wsparcie środkami

unijnymi można otrzymać na projekty dwojakiego typu:

1. Typ I. Infrastruktura kultury o znaczeniu ponadlokalnym:

budowa, przebudowa i remont obiektów kultury, służące podwyższeniu ich standardu

technicznego, w tym dostosowanie tych obiektów do wymogów bezpieczeństwa

wynikających z aktualnych przepisów prawa (m.in. systemy antywłamaniowe,

przeciwpożarowe, wentylacyjno-klimatyzacyjne, odgromowe itp.)

2. Typ II. Ochrona dziedzictwa kulturowego lub naturalnego:

odbudowa, przebudowa, konserwacja, remont obiektów historycznych lub zabytkowych

(wpisanych do rejestru zabytków) oraz obiektów dziedzictwa naturalnego.

Działanie 6.1 RPO WO 2007-2013 oraz 6.2 RPO WO 2007-2013 ukierunkowane są na inwestycje

rewitalizacyjne wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy obszarów miejskich oraz poprawę

warunków życia mieszkańców miast a także nadanie nowych funkcji terenom zdegradowanym dla

zwiększenia ich atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej oraz stworzenia warunków dla wzrostu

zatrudnienia na tych terenach np.:

zagospodarowanie zdegradowanych przestrzeni w tkance urbanistycznej miast

z przeznaczeniem na funkcje publiczne, takie jak: place, ulice, ciągi komunikacji pieszej

i rowerowej, parki, skwery, zieleńce, aleje, place zabaw, tereny sportowe, zbiorniki wodne;

roboty budowlane w obiektach użyteczności publicznej, w celu przystosowania ich do

pełnienia funkcji gospodarczych, szkoleniowych, edukacyjnych, turystycznych, kulturowych,

społecznych wraz z zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem;

prace restauratorskie i konserwatorskie budynków ujętych w rejestrze zabytków oraz

budynków o potwierdzonej wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym (ujęte

w ewidencji zabytków), w tym ich adaptacja na cele: gospodarcze, społeczne, edukacyjne,

turystyczne lub kulturalne, przyczyniające się do tworzenia miejsc pracy.

CHARAKTERYSTYKA ORAZ ROZKŁAD PRZESTRZENNY PROJEKTÓW

Do 31.03.2012 roku w ramach Poddziałań 1.4.1 oraz 1.4.2 oraz Działań 5.3 oraz 6.1 i 6.2 RPO WO

2007-2013 podpisano 18110 umów na dofinansowanie przedsięwzięć związanych z turystyką,

rekreacją, sportem, kulturą i rewitalizacją (wykres nr 1).

10 Liczba projektów turystycznych dot. podpisanych umów wg stanu na 31 marca 2012 r.

Strona | 23

Wykres 1. Rozkład projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013


Największą aktywnością w zakresie realizacji projektów wykazali się beneficjenci z miasta Opola (30

projektów) oraz gmin Kędzierzyn-Koźle (13 projektów), Głuchołazy (łącznie 9 projektów) i Namysłów

(łącznie 8 projektów) (mapa nr 1).

0

20

40

60

80

100

120

1.4.1 1.4.2 5.3 6.1 6.2

116

20 23 16

6

Strona | 24

Mapa 1. Rozkład przestrzenny projektów z zakresu turystyki realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013


Strona | 25

Łączna wartość analizowanych projektów wyniosła 778 791 434,48 PLN, a wartość dofinansowania ze

środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) – 325 703 833,46 PLN (wykres nr 2).

Wykres 2. Wartość projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 (mln PLN)

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012; n=181.

Największą liczbę umów zawarto z beneficjentami, którzy aplikowali o wsparcie w ramach

Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013. W ramach Poddziałania (z)realizowanych było/jest 116

projektów o łącznej wartości 365 461 452,36 PLN (wartość dofinansowania EFRR: 125 784 173,62

PLN). Najmniejszą liczbą projektów, których przedmiot związany jest z turystyką, sportem, rekreacją

i kulturą zidentyfikowano w ramach Działania 6.2 RPO WO 2007-2013 – 6 projektów o łącznej

wartości 19 843 739,40 PLN (wartość dofinansowania EFRR: 14 638 366,01 PLN). Wynika to z faktu, iż

projekty Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 ukierunkowane były ściśle na obszar turystyki,

a w Działaniu 6.1 RPO WO 2007-2013 jest to oddziaływanie pośrednie. Największą pulę środków

wykorzystali beneficjenci z Opola (łącznie zrealizowali projekty o wartości 107 728 490,00 PLN,

a wartość wsparcia EFRR wyniosła 48 693 463,51 PLN). Spora część środków trafiła również do

beneficjentów z gminy Kędzierzyn-Koźle, Brzeg, Kluczbork, Głuchołazy, Prudnik (mapa 2).

0

50

100

150

200

250

300

350

400

1.4.1 1.4.2 5.3 6.1 6.2

365,46

252,09

73,72 67,67

19,84

125,78

92,61

49,6 43,07

14,64

wartość projektu wartość dofinansowania EFRR

Strona | 26

Mapa 2. Rozkład przestrzenny projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013


Strona | 27

Średnia wartość projektów uwzględnionych w analizie wynosi 1 799 468,69 PLN. Rozkład średniej

wartości w ramach poszczególnych poddziałań/działań przedstawia wykres nr 3.

Wykres 3. Średnia wartość projektów poddanych analizie (mln PLN)

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181.

Projekt o największej wartości ogółem wynoszącej 42 626 512,79 PLN pn. „Moszna Zamek-

Regionalnym Ośrodkiem Turystyki Rekreacyjnej i Kulturowej” realizuje województwo opolskie

w ramach Poddziałania 1.4.2 RPO WO 2007-2013.

Tytuł Projektu: Moszna Zamek-Regionalnym Ośrodkiem Turystyki Rekreacyjnej i Kulturowej; Poddziałanie 1.4.2 RPO WO 2007-2013; Beneficjent: Województwo Opolskie; Wartość projektu: 42 626 512,79 PLN; Dofinansowanie EFRR: 14 688 575,11 PLN

W ramach projektu nastąpi dostosowanie w całości 100 letniego zespołu pałacowo-parkowego do pełnienia nowych funkcji. Pałac zostanie wyremontowany, odrestaurowany i wewnętrznie zmodernizowany, wyposażony w meble, sprzęt i urządzenia niezbędne do świadczenia usług o charakterze hotelowo-gastronomicznym, ze wspólnym dla całego ośrodka centrum SPA, jaskinią solną i basenem wewnętrznym. Stworzone zostanie odpowiednie zaplecze konferencyjne, galeria wystawiennicza, sala koncertowa i kinowo-telewizyjna, biblioteka, gabinet fryzjerski i kosmetyczny oraz zaplecze handlowe.

Bezpośrednim efektem projektu, będzie obiekt oferujący kompleksowe usługi o charakterze rekreacyjnym, turystycznym i kulturowym, posiadający zaplecze hotelowe i gastronomiczne. Osiągnięte zostaną również cele w postaci poprawy jakości życia mieszkańców, poprawy wizerunku i atrakcyjności regionu, jako miejsca zamieszkania i inwestowania.

Największą liczbę beneficjentów projektów ukierunkowanych na rozwój turystyki stanowili

przedsiębiorcy, wśród których dominowali mikroprzedsiębiorcy. Ważną grupę stanowiły jednostki

samorządu terytorialnego (głównie gminy). Jako nieliczne aplikowały kościoły i związki wyznaniowe.

Pojedyncze wnioski zostały złożone przez organizację turystyczną, bibliotekę, uniwersytet, dom

kultury i fundację (wykres nr 4).

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

ogół 1.4.1 1.4.2 5.3 6.1 6.2

1,8

1,08

4,63

2,16

2,69 2,44

Strona | 28

Wykres 4. Typy beneficjentów, którzy aplikowali w ramach RPO WO 2007-2013


Najczęściej podejmowanym typem przedsięwzięć służących rozwojowi turystyki na terenie

województwa opolskiego są projekty dotyczące bazy noclegowej – aż 86 projektów. Liczną grupę

stanowiły projekty z zakresu kultury (np. budowa/rozbudowa domów kultury, tworzenie izb

regionalnych), usług gastronomicznych (budowa/rozbudowa lokali gastronomicznych) oraz działania

rewitalizacyjne (rewitalizacja obiektów zabytkowych, parków, układów komunikacyjnych)

(wykres nr 5).

Wykres 5. Typy projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013


0 20 40 60 80 100 120

mikro

małe

średnie

przedsiębiorcy, w tym:

JST

kościoły, związki wyznaniowe

inne

78

33

5

116

55

5

5

0 5 10 15 20 25 30 35

edukacja

baza noclegowa/zabytki

inne usługi turystyczne

rewitalizacja/rekreacja

rewitalizacja/sport

usługi konferencyjne

baza noclegowa/usługi konferencyjne

rekreacja

usługi turystyczne

usługi gastronomiczne/rekreacja

baza noclegowa/sport

rewitalizacja/kultura

baza noclegowa/usługi gastronomiczne/rekreacja

baza noclegowa/rekreacja

sport/rekreacja

rewitalizacja

usługi gastronomiczne

kultura

baza noclegowa/usługi gastronomiczne

baza noclegowa

1

1

1

1

1

1

2

2

2

3

4

5

6

14

16

19

21

23

24

34

Strona | 29

4.1.2 STOPIEŃ REALIZACJI WSKAŹNIKÓW PROJEKTÓW TURYSTYCZNYCH

Celem głównym Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013

jest zwiększenie konkurencyjności oraz zapewnienie spójności społecznej, gospodarczej

i przestrzennej dla podniesienia atrakcyjności województwa opolskiego, jako miejsca do

inwestowania, pracy i zamieszkania. RPO WO 2007-2013 zakładał finansowanie działań w ramach

7 osi priorytetowych: wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu, społeczeństwo informacyjne,

transport, ochrona środowiska, infrastruktura społeczna i szkolnictwo wyższe, aktywizacja obszarów

miejskich i zdegradowanych oraz Pomoc Techniczna. Do analizowanych w ramach badania projektów

odnoszą się trzy cele:

Cel 1. Wzmocnienie gospodarki regionu poprzez rozwój przedsiębiorczości, innowacyjności, sektora

B+R oraz infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej na rzecz rozwoju społeczno-

gospodarczego.

Cel 5. Wzmocnienie roli edukacji i oświaty, wzrost znaczenia kultury na rzecz zwiększenia

atrakcyjności regionu oraz podniesienie poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego dla zapewnienia

efektywności regionalnych zasobów pracy.

Cel 6. Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej wybranych obszarów

zdegradowanych oraz przeznaczonych do rewitalizacji.

W RPO WO 2007-2013 określono również wskaźniki:

- wskaźniki dla celu głównego (programowe);

- wskaźniki dla osi priorytetowych;

- wskaźniki kontekstowe.

WSKAŹNIKI DLA CELU GŁÓWNEGO

Celem wskaźników programowych, określonych na poziomie celu głównego RPO WO 2007-2013

(tabela 2), jest wyrażenie za pomocą policzalnych wartości stopnia realizacji Programu jako całości.

Wartość docelowa wskaźników programowych dotyczących zmiany w poziomie PKB oraz liczby

utworzonych miejsc pracy netto oszacowana jest za pomocą modelu HERMIN11.

Tabela 2. Wskaźniki dla celu głównego RPO WO 2007-2013

Nazwa wskaźnika

Wartość docelowa 2013


Zmiana w poziomie PKB12

% 1,46 1,17

Liczba utworzonych miejsc pracy (ogółem netto)13

szt. 1260 810

11 Model HERMIN dla regionalnych gospodarek służy m.in. do oceny prognozowanego wpływu przewidzianych do realizacji inwestycji

współfinansowanych z funduszy unijnych. W celu obliczenia wartości wskaźników programowych RPO WO 2007-2013 wykorzystana

została wersja z 2011 roku, obejmująca bazę danych z lat 1999-2009.

12 Oznacza zmianę w poziomie PKB liczonego w cenach rynkowych stałych (w %) – różnica pomiędzy scenariuszami „z RPO” i „bez RPO”.

Oszacowane na podstawie modelu HERMIN wartości docelowe pokazują skumulowany wpływ RPO w 2013 i 2015 roku. Oszacowania

modelu HERMIN bazują na założeniu określonego rozkładu płatności w RPO, według którego największe płatności są realizowane w

latach 2011-2012, natomiast w latach 2013-2015 następuje ich znacząca redukcja

Strona | 30

Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto) w tym: szt. 2604 3256

mężczyźni szt. 1302 1628

kobiety szt. 1302 1628


Projekty turystyczne w istotnym stopniu przyczyniają się do realizacji wskaźników dla celu głównego,

w szczególności w zakresie liczby utworzonych miejsc pracy brutto. Liczba planowanych miejsc pracy

w ramach projektów z zakresu turystyki stanowi ponad 35% wszystkich miejsc pracy planowanych do

utworzenia w ramach RPO WO 2007-2013. W przypadku wskaźnika zmiana w poziomie PKB oraz

liczba miejsc pracy utworzonych netto ogółem, zespół badawczy nie ma możliwości jednoznacznego

określenia wpływu projektów na zmianę ww. wskaźników.

WSKAŹNIKI DLA OSI PRIORYTETOWYCH

Wskaźniki zaczerpnięte zostały z obowiązkowej listy Komisji Europejskiej, wymienionej w nocie

metodologicznej nt. wskaźników i ewaluacji. Zbiór ten został uzupełniony o wskaźniki rezultatu

wymagane przez Instytucję Koordynującą Programy Operacyjne w Ministerstwie Rozwoju

Regionalnego oraz niezbędne zdaniem Instytucji Zarządzającej RPO WO 2007-2013, dla pełnego,

ilościowego przedstawienia realizacji celów strategicznych Programu i jego osi priorytetowych.

Tabela 3. Stopień realizacji wskaźników docelowych dla Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013

Nazwa wskaźnika Wartość

docelowa 2013

Wartość docelowa

2015

Wartość w ramach

projektów turystycznych

RPO WO 2007-2013

% realizacji wskaźnika

2013


2015

Liczba projektów z zakresu turystyki

szt.

pro

du

ktu

118 148 116 98,3 78,4

Liczba projektów dotyczących bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstwa:

szt. 118 148 116 98,3 78,4

mikro: do 9 pracujących, szt. 78 98 78 100 79,6

małe: 10-49 pracujących, szt. 32 40 33 103,1 82,5

średnie: 50-249 pracujących, szt. 8 10 5 62,5 50,0

firmy funkcjonujące nie dłużej niż dwa lata od powstania

szt. 28 35 34 121,4 97,1

13 Oznaczają liczbę dodatkowo pracujących ogółem w efekcie wdrożenia RPO – różnica pomiędzy scenariuszami „z RPO” i „bez RPO”.

Oszacowane na podstawie modelu HERMIN wartości docelowe pokazują stan na koniec 2013 i 2015 roku – nie są to wielkości skumulowane

Strona | 31

Liczba utworzonych miejsc pracy w turystyce, w tym:

szt.

rezu

ltat

u

630 788 749 125,1 95,1

kobiety szt. 315 394 225 72,4 57,6

mężczyźni szt. 315 394 524 165,7 132,5

na obszarach wiejskich szt. 358 448 414 114 91,1

Liczba noclegów udzielonych w wyniku realizacji projektu

14

szt. 598 747 Brak szacunków

Brak szacunków

Brak szacunków

Dodatkowo wprowadzone inwestycje

mln EUR

25,36 31,7 33,8 133,3 106,6

Źródło: opracowanie własne na podstawie RPO WO 2007-2013 oraz bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2011,

n=116.

W ramach Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 większość wskaźników zakładanych dla 2013 roku

udało się osiągnąć dzięki podejmowanym przedsięwzięciom. Wątpliwości budzi wskaźnik „Liczba

noclegów udzielonych w wyniku realizacji projektu”, beneficjenci w dowolny sposób wpisywali

wartości w ramach wskaźnika „Liczba noclegów udzielonych w wyniku realizacji projektu” oraz „Ilość

miejsc noclegowych udostępnionych turystom w wyniku realizacji projektu”. Wskaźnik ten powinien

zostać zweryfikowany i ujednolicony. W opinii zespołu badawczego powinno się korzystać

z wskaźnika „liczba miejsc noclegowych utworzonych w wyniku realizacji projektu”, który również

należy zweryfikować pod względem liczbowym. Z obliczeń zespołu badawczego wynika, że wskaźnik

ten osiągnie wartość 3 023 miejsc noclegowych, czyli jego wartość będzie 4 krotnie wyższa niż

zakładano (tabela nr 3).

Tabela 4. Wskaźniki docelowe dla Poddziałania 1.4.2 RPO WO 2007-2013


docelowa 2013

Wartość docelowa

2015

Wartość w ramach


RPO WO 2007-2013

% realizacji

wskaźnika 2013

% realizacji

wskaźnika 2015

Liczba projektów z zakresu turystyki

szt.

pro

du

ktu

21 26 20 95,2 76,9

Liczba utworzonych miejsc pracy w turystyce, w tym:

szt.

rezu

ltat

u

86 108 123 140,6 112,0

kobiety szt. 43 54 49 114,0 90,7

mężczyźni szt. 43 54 74 172 133,3

na obszarach wiejskich szt. 20 25 40 200,0 160,0

14 Wskaźnik: : Liczba noclegów udzielonych w wyniku realizacji projektu jest niemożliwy do oszacowania ze względu na brak

jednoznacznej definicji wskaźnika, w wyniku czego był on różnie interpretowany przez poszczególnych beneficjentów. W ocenie zespołu

wartość ta będzie wynosić 3023 miejsca noclegowe i będzie 4 krotnie wyższa niż zakładano.

Strona | 32

Dodatkowo wprowadzone inwestycje

mln EUR

13,92 17,4 25,8 185,3 148,3


n=20.

W związku z faktem, iż w przypadku Podziałania 1.4.2 RPO WO 2007-2013 nadal trwa nabór

wniosków, możemy wnioskować, iż wszystkie wskaźniki produktu i rezultatu w Poddziałaniu 1.4.2

RPO WO 2007-2013 zostaną osiągnięte (tabela nr 4).

Tabela 5.Wskaźniki docelowe dla Działania 5.3 RPO WO 2007-201315

Nazwa wskaźnika Wartość docelowa 2013


Wartość w ramach


RPO WO 2007-2013

% realizacji wskaźnik

a 2013

% realizacji wskaźnik

a 2015

Liczba projektów w zakresie dziedzictwa kulturowego oraz naturalnego

szt.

pro

du

ktu

13 16 13 100,0 81,3

Liczba instytucji kultury objętych wsparciem

szt. 7 9 9 128,6 100,0

Liczba obiektów dziedzictwa kulturowego zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych

szt. 6 7 8 133,3 114,3

Liczba obiektów instytucji kultury zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych

szt. 8 10 10 125,0 100,0

Liczba obiektów/zbiorów poddanych konserwacji

szt. 32 40 37 115,6 92,5

Liczba zabezpieczonych obiektów/zbiorów

szt. 10 13 11 110,0 84,6

Liczba osób odwiedzających obiekty dziedzictwa kulturowego objęte wsparciem

osoby/rok

rezu

ltat

u

279 146 348 933 266 833 95,6 76,5


n=23.

W opinii zespołu badawczego w Działaniu 5.3 RPO WO 2007-2013 zostaną osiągnięte wszystkie

zakładane wskaźniki. Do 31.03.2012 wsparciem objęto większą niż zakładaną liczbę instytucji kultury.

Również liczba obiektów dziedzictwa kulturowego i instytucji kultury, w których zapewniono dostęp

dla osób niepełnosprawnych jest wyższy od zakładanych. Konserwacji poddano o 5 więcej

obiektów/zbiorów (tabela nr 5).

15 Analiza nie dotyczyła wszystkich wniosków złożonych w ramach Działania 5.3 RPO WO 2007-2013. Wartości oszacowano na podstawie

części wniosków dotyczącej turystyki.

Strona | 33

Tabela 6. Wskaźniki docelowe dla Działania 6.1 RPO WO 2007-201316


docelowa 2013

Wartość docelowa

2015

Wartość w ramach

projektów turystycznych RPO WO 2007-2013


2013

% realizacji

wskaźnika 2015

Liczba zrewitalizowanych obszarów szt.

pro

du

ktu

24 30 16 66,7 53,3

Liczba projektów zapewniających zrównoważony rozwój oraz poprawiających atrakcyjność miast

szt. 24 30 16 66,7 53,3

Liczba projektów promujących przedsiębiorczość i zastosowanie nowych technologii

szt. 2 2 2 100,0 100,0

Liczba projektów oferujących usługi promujące równość szans i zapobiegających wykluczeniu społecznemu przedstawicieli mniejszości narodowych i ludzi młodych

szt.

2 2 6 300,0 300,0

Powierzchnia obszarów poddanych rewitalizacji i zagospodarowaniu

km²

rezu

ltat

u

1,41 1,76 1,47 104,3 83,5

Źródło: opracowanie własne na podstawie RPO WO 2007-2013 oraz bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z

31.03.2011,.n=16.

Inwestycje realizowane przy wsparciu środków w ramach Działania 6.1 RPO WO 2007-2013

doprowadzą do zrewitalizowania 16 obszarów o powierzchni 1,47 km2 zapewniając ich

zrównoważony rozwój oraz poprawiając atrakcyjność miast.

Tabela 7. Wskaźniki docelowe dla Działania 6.2 RPO WO 2007-201317


docelowa 2013

Wartość docelowa

2015

Wartość w ramach

projektów turystycznych RPO WO 2007-

2013


2013


2015

Liczba projektów promujących przedsiębiorczość i zastosowanie nowych technologii (P)

szt.

pro

du

ktu

1 2 1 100 50

Liczba projektów oferujących usługi promujące równość szans

szt. 1 2 2 200 100


tylko części wniosków dotyczących turystyki.


części wniosków dotyczącej turystyki.

Strona | 34


docelowa 2013

Wartość docelowa

2015

Wartość w ramach

projektów turystycznych RPO WO 2007-

2013


2013


2015

i zapobiegających wykluczeniu społecznemu przedstawicieli mniejszości narodowych i ludzi młodych

Powierzchnia obszarów poddanych rewitalizacji i zagospodarowaniu

km²

rezu

ltat

u 0,09 0,11 0,04 44,4 36,4

Liczba miejsc pracy wykreowana na obszarach zdegradowanych

18

szt. 28 35 Brak szacunków

Brak szacunków

Brak szacunków


n=6.

WSKAŹNIKI KONTEKSTOWE

Wskaźniki kontekstowe to dane i informacje pochodzące z systemu oficjalnej statystyki, pozyskiwane

przede wszystkim w oparciu o zasoby Głównego Urzędu Statystycznego. Celem tego zbioru

wskaźników jest wieloaspektowe przedstawienie tła sytuacji społeczno-gospodarczej regionu,

w którym program będzie realizowany. Wskaźniki kontekstowe możliwe będą do przedstawienia po

okresie realizacji projektów. W chwili obecnej trudno jest jednoznacznie określić jak intensywny

będzie to wpływ, jednakże niewątpliwie projekty z zakresu turystyki będą miały wpływ na te

wskaźniki.

PODSUMOWANIE

Cele założone w programie zostały odpowiednio dobrane w kontekście stymulowania rozwoju

turystyki na obszarze oddziaływania projektu, a realizacja projektów turystycznych wpisuje się w cel

główny oraz cele strategiczne, odpowiadających realizowanym priorytetom RPO WO 2007-2013.

Analiza wskaźników produktu i rezultatu poszczególnych projektów turystycznych pozwala

stwierdzić, że większość założonych w ramach osi priorytetowych RPO WO 2007-2013 wskaźników

zostanie osiągniętych.

W przyszłej perspektywie finansowej zalecane jest zweryfikowanie wskaźników pod kątem

poprawności. Nie wszystkie wskaźniki zapisane w obecnym Uszczegółowieniu RPO WO 2007-2013

zostały prawidłowo określone, w związku z powyższym pojawiły się trudności z oszacowaniem tych

wskaźników, a tym samym w przyszłości mogą pojawić się problemy z osiągnięciem założonych

efektów. W przyszłej perspektywie zalecane jest zrezygnowanie ze wskaźnika „liczba noclegów

udzielonych w wyniku realizacji projektu” i zastąpienie go wskaźnikiem „liczba miejsc noclegowych

utworzonych w wyniku realizacji projektu”. Ponadto wskaźnik „liczba utworzonych miejsc pracy

w turystyce” należy zastąpić wskaźnikiem „liczba utworzonych nowych miejsc pracy”.

18 Wskaźnik: liczba miejsc pracy wykreowana na obszarach zdegradowanych jest niemożliwy do oszacowania ze względu na brak

jednoznacznej definicji wskaźnika, w wyniku czego był on różnie interpretowany przez poszczególnych beneficjentów .

Strona | 35

Możliwość oceny stopnia osiągnięcia efektów jest uzależniona od systemu wskaźników przyjętego na

etapie podpisania umowy. Biorąc pod uwagę promowane obecnie podejście, które zakłada

koncentrację na efektach, wskazane wydaje się stosowanie bardzo szczegółowego katalogu

wskaźników, obejmującego wskaźniki kluczowe, których osiągniecie powinno być obligatoryjne oraz

wskaźniki kierunkowe, które określają pożądane efekty projektu i mogą być osiągnięte na wyższym

lub niższym poziomie w stosunku do założeń, w zależności od obiektywnych warunków

zewnętrznych, które wystąpią na etapie realizacji projektu lub po jego zakończeniu.

4.1.3 WPŁYW PROJEKTÓW NA STANDARD INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ, KULTUROWEJ

I SPORTOWO-REKREACYJNEJ ORAZ ICH WPŁYW NA ZNACZENIE TURYSTYKI, KULTURY, REKREACJI I SPORTU

W REGIONIE

BAZA NOCLEGOWA ORAZ INFRASTRUKTURA GASTRONOMICZNA

W ramach projektów Poddziałania 1.4.1 i 1.4.2 RPO WO 2007-2013 wybudowanych lub

przebudowanych zostało/zostanie19 188 obiektów turystycznych i rekreacyjnych, wśród których

znalazły się m.in. obiekty hotelowe lub inne poszerzające ofertę noclegową województwa, centra

turystyczne, sportowo-rekreacyjne. Dużą część obiektów stanowiły wszelkiego rodzaju punkty

gastronomiczne: restauracje, bary oraz ośrodki noclegowo-restauracyjne pełniące funkcje sal

weselnych. Przedsięwzięcia podejmowane w ramach Działania 6.1 i 6.2 RPO WO 2007-2013 dotyczyły

przede wszystkim rewitalizacji obiektów i układów turystycznych (zabytkowe budowle, przestrzeń

miejska, parki).

Dzięki dofinansowaniu ze środków UE wybudowanych/przebudowanych zostało 37 obiektów

hotelowych (32 projekty dotyczą powstania nowego obiektu poprzez budowę lub przebudowę

obiektów, które nie pełniły dotychczas funkcji hotelowych, a 5projektów dotyczy modernizacji lub

zakupu wyposażenia do już istniejących hoteli). Inwestycje te dotyczą samych hoteli, jednak większą

część stanowią tzw. inwestycje mieszane łączące w sobie działania w kierunku

utworzenia/modernizacji hotelu z restauracją, pubem lub SPA. W 2007 roku wg danych BDL GUS

(Kategoria: Turystyka, Grupa: Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania, Podgrupa: hotele,

motele i pensjonaty wg kategorii) na terenie województwa opolskiego funkcjonowało łącznie 27

hoteli, co stanowiło tylko 1,97% liczby hoteli na terenie całego kraju. Warto również zaznaczyć, iż nie

było żadnego hotelu o najwyższych kategoriach (pięcio – i czterogwiazdkowych). Dzięki projektom

Poddziałania 1.4.1 i 1.4.2 RPO WO 2007-2013 powstaną 32 nowe obiekty hotelowe, co stanowi

wzrost aż o 118,5% wartości z 2004 roku. Jak pokazują dane BDL GUS z 2011 roku odnotowano już

wzrost liczby hoteli o 3 obiekty, a więc można wnioskować, iż potencjalnie mogą to być obiekty

powstałe przy wsparciu środków RPO WO 2007-2013.

19 Realizacja projektów turystycznych w ramach RPO WO 2007-2013 trwa nadal, część projektów zostanie zakończona w 2013 roku.

Strona | 36

Tytuł projektu: Hotel Ostrówek-cztery gwiazdki na opolskiej Pasiece20

; Poddziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013; Beneficjent: ATLANT 2 Krzysztof Wójcicki, Mariusz Wójcicki Spółka Jawna; Wartość projektu: 6 263 366,51 PLN; Dofinansowanie EFRR: 2 123 902,59 PLN

W wyniku realizacji inwestycji dofinansowanej w ramach Podziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 nastąpi uruchomienie obiektu hotelowego wraz z restauracją oraz pubem. W części podziemnej powstanie pub, parter zajmie kuchnia i pomieszczenie gospodarcze. Na pierwszym piętrze zaplanowano restaurację z tarasem, a drugie i trzecie piętro zajmą pokoje hotelowe. Hotel dysponować będzie nowoczesnymi 2 osobowymi w pełni klimatyzowanymi pokojami, posiadającymi wysoki standard. Wnętrza mają być utrzymane w stylu art deco (lata 20.-30. ubiegłego wieku), a połączy je panoramiczna winda. Istotnym walorem hotelu będzie otwarta na Odrę restauracja (w pełni przeszklona). W godzinach wieczornych obiekt będzie oferował możliwość spędzenia wolnego czasu w hotelowym pubie. Zgodnie z założeniami twórców, nowoczesną szklaną elewację hotelu uzupełnią drewniane elementy, które jednocześnie będą chronić wnętrze przed słońcem. Całość ma przypominać klawisze fortepianu. Czterogwiazdkowy hotel Ostrówek ma kierować swoją ofertę głównie do klientów biznesowych. Będzie to pierwszy hotel o tak wysokim standardzie na Opolszczyźnie.

W 2007 roku wg danych BDL GUS w województwie opolskim było 2455 miejsc noclegowych

w hotelach oraz 3569 miejsc noclegowych w innych obiektach zakwaterowania zbiorowego (motele,

pensjonaty, inne obiekty hotelowe, domy wycieczkowe, schroniska, schroniska młodzieżowe, szkolne

schroniska młodzieżowe, ośrodki wczasowe, ośrodki kolonijne, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe,

domy pracy twórczej, nie uwzględniono pól biwakowych oraz domków kempingowych). W 2011

liczba miejsc noclegowych w hotelach wzrosła o 19,5% do 2923, natomiast zmalała w innych

obiektach zakwaterowania zbiorowego do 3361 (spadek o 6%). W tym miejscu należy zauważyć, iż

spadek liczby miejsc noclegowych wynika ze zmiany standardu pokoi, zmiany pokoi wieloosobowych

na dwu lub trzy osobowe. Ze względu na małą liczbę hoteli oraz miejsc hotelowych, dla rozwoju

turystyki w województwie opolskim niezwykle istotny będzie wzrost liczby miejsc noclegowych

w hotelach. Wpływ realizacji projektów na ilość miejsc noclegowych będzie niezwykle istotny,

w ramach dokumentacji przewiduje się wzrost liczby miejsc noclegowych w hotelach o 1533,

natomiast w innych obiektach zbiorowego zakwaterowania o 1700 miejsc noclegowych. Docelowo

liczba miejsc noclegowych w hotelach wzrośnie o 62% w stosunku do 2007 roku, natomiast w innych

obiektach zakwaterowania zbiorowego o 47,6%. Największy wprost liczby miejsc noclegowych

w hotelach w latach 2007-2011 miał miejsce w Gogolinie (145), Strzelcach Opolskich (134) oraz Nysie

(82), natomiast największy wzrost w obiektach zbiorowego zakwaterowania zbiorowego nastąpił

w gminach: Leśnica (397), Popielów (84) oraz Dąbrowa (64). Ze względu na fakt, iż znaczna część

projektów nie była jeszcze oddana do użytkowana na koniec 2011 roku, wzrost liczby miejsc

noclegowych jest jeszcze niewielki, niewątpliwie jednak widać tendencję wzrostową. Zgodnie

z danymi BDL GUS w 2007 roku w województwie opolskim było 6024 miejsca noclegowe, natomiast

w 2011 roku liczba miejsc wzrosła do 6284 (wzrost o 4%) (mapa 3).

20 Opracowano na podstawie :http://atlant2.pl/realizowane-inwestycje.html, http://www.mmopole.pl/artykul/luksusowy-hotel-stanie-na-

pasiece,http://www.konferencje.pl/obiekty/obiekt-art,19556,hotel-ostrowek,13,1,hotel-biznesowy-otwarty-zostanie-pod-koniec-roku.html

http://www.mmopole.pl/artykul/luksusowy-hotel-stanie-na-pasiece

http://www.mmopole.pl/artykul/luksusowy-hotel-stanie-na-pasiece

Strona | 37

Mapa 3. Projekty z zakresu bazy noclegowej na tle liczby miejsc noclegowych

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181 oraz danych BDL GUS.

Strona | 38

Wśród projektów zidentyfikowano 48 przedsięwzięć, które łączą w sobie inwestycje z zakresu bazy

noclegowej i usług gastronomicznych. W 2007 roku na terenie województwa opolskiego wg danych

BDL GUS (Kategoria: Turystyka, Grupa: Placówki gastronomiczne w turystycznych obiektach

zbiorowego zakwaterowania, Podgrupa: Placówki gastronomiczne) funkcjonowały 162 placówki

gastronomiczne w obiektach zbiorowego zakwaterowania (w całym kraju – 7196). Do 2011 roku

liczba ta zmalała do 136 placówek gastronomicznych dla województwa opolskiego, a w kraju wzrosła

do 7408 obiektów. Dzięki projektom RPO WO 2007-2013 wzrośnie liczba obiektów turystycznych

świadczących usługi gastronomiczne, ponadto wzrośnie ich jakość.

W opinii przedstawicieli JST uczestniczących w ankiecie CAWI realizacja projektów z zakresu bazy

noclegowej, w tym także gastronomii w ramach RPO WO 2007-2013 w zdecydowany sposób

wpłynęła na poprawę dostępności do usług i infrastruktury noclegowej oraz gastronomicznej. Prawie

60% ankietowanych deklaruje, że realizacja projektów turystycznych w ramach RPO WO 2007-2013

miała duży wpływ na poprawę dostępności infrastruktury turystycznej, w przypadku usług

gastronomicznych duży wpływ deklaruje 50% ankietowanych przedstawicieli JST. Jednocześnie blisko

2/3 ankietowanych uważa, że projekty mają duży wpływ na poprawę atrakcyjności i wzrost jakości

świadczonych usług turystycznych jak i gastronomicznych. Zwiększenie dostępności do usług

i infrastruktury przekłada się bezpośrednio na wzrost liczby odbiorców, którymi są turyści krajowi

i zagraniczni a także lokalni mieszkańcy. W opinii przedstawicieli JST wpływ projektów na wzrost

liczby turystów z regionu jest średni. Projekty dotyczące bazy noclegowej miały duży wpływ na wzrost

liczby turystów spoza regionu, natomiast projekty z zakresu gastronomii oddziaływały na tą grupę

średnio. Na turystów zagranicznych w opinii ankietowanych JST projekty z zakresu bazy noclegowej

miały minimalny lub średni wpływ. Zwiększenie odsetka ludności miejscowej korzystającej z usług

noclegowych i gastronomicznych określony został jako średni. W opinii beneficjentów projekty

wpłynęły znacząco na wzrost liczby turystów oraz na jakość oferty (wykres nr 6).

Wykres 6. Efekty projektów turystycznych w opinii beneficjentów (wybór wielokrotny)

Źródło: opracowanie własne na podstawie CATI beneficjenci, n= 126.

Ważnym aspektem inwestycji turystycznych podejmowanych w ramach projektów RPO WO 2007-

2013 było ich dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych. Bazując na zebranych danych

pochodzących z wniosków aplikacyjnych i przeglądu stron internetowych projektów można zauważyć,

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0%

projekt pozwolił znacząco zwiększyć liczbę odwiedzających (klientów/gości) w stosunku do wcześniejszego okresu

projekt spowodował, że naszą ofertą zainteresowane są osoby z całego regionu

pojawili się, lub zwiększyła się liczba turystów z odleglejszych obszarów kraju, a nawet z zagranicy

mamy liczne sygnały od odwiedzających, że poprawiła się jakość naszej oferty

projekt ma duże znaczenie dla możliwości spędzania wolnego czasu przez lokalną społeczność

w otoczeniu projektu zwiększyła się aktywność przedsiębiorców świadczących usługi związane z turystyką, rekreacją i …

60,3%

47,9%

34,7%

45,5%

38,0%

19,0%

Prosimy określić, jakie cechy można przypisać temu przedsięwzięciu (wybór wielokrotny)

Strona | 39

iż w przypadku ponad połowy inwestycji wprowadzono rozwiązania ukierunkowane na osoby

niepełnosprawne (windy, podjazdy, odpowiednie punkty sanitarne). W 2009 roku na terenie

województwa opolskiego wg danych BDL GUS (Kategoria: Turystyka, Grupa: Wyposażenie

turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania, Podgrupa: Obiekty wyposażone

w udogodnienia dla osób niepełnosprawnych ruchowo) tylko 66 obiektów zbiorowego

zakwaterowania było przystosowanych dla osób niepełnosprawnych (stanowiło to 38,6% wszystkich

funkcjonujących w województwie obiektów). W kraju odsetek ten wynosił 46,8%.

INFRASTRUKTURA KULTUROWA

W ramach Działania 5.3 RPO WO 2007-2013 zidentyfikowano 23 projekty, które dotyczyły

budowy/modernizacji domów kultury, bibliotek, sal widowiskowych, miejsc sakralnych oraz izb

tradycji. Przedsięwzięcia dotyczące kultury podejmowano także w ramach innych działań np.

w ramach Działania 6.1 i 6.2 RPO WO 2007-2013 realizowano/realizowane są inwestycje z zakresu

tworzenia domów kultury, działania rewitalizacyjne kościołów czy utworzenie multipleksu. Łącznie

zidentyfikowano 28 takich projektów (wykres 7).

Wykres 7. Rozkład projektów dotyczących kultury w podziale na rodzaj inwestycji


Najwięcej projektów dotyczyło rewitalizacji zabytkowej przestrzeni miejskiej. Wg danych BDL GUS

(Kategoria: Kultura i sztuka, Grupa: Biblioteki, Podgrupa: Placówki biblioteczne) w 2007 roku na

terenie województwa opolskiego funkcjonowały 322 biblioteki i filie, co stanowiło 3,8% liczby

placówek tego typu w Polsce. Do 2010 roku liczba bibliotek i punktów bibliotecznych zmalała

odpowiednio do 318 dla województwa opolskiego oraz 8 342 dla kraju, co stanowi nadal 3,8 %.

W ramach Działania 5.3 RPO WO 2007-2013 podjęto projekty dotyczące 3 bibliotek (2 z nich

dotyczyły modernizacji istniejących obiektów a 1 konserwacji i digitalizacji zbiorów), co stanowi tylko

0,09% obiektów istniejących w 2007 roku. Więcej projektów dotyczyło domów kultury i izb pamięci.

Łącznie podjęto 13 projektów w tym zakresie. Dotyczyły one tworzenia nowych ośrodków

kulturalnych np. poprzez adaptację istniejących obiektów. 3 projekty polegały na modernizacji

i przebudowie już istniejących ośrodków, co stanowi tylko 0,14% wszystkich istniejących w 2007 roku

na terenie województwa opolskiego domów, ośrodków kultury, klubów, świetlic (BDL GUS Kategoria:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

przestrzeń miejska

dom kultury

kościół

izba

biblioteka

kino

obiekt turystyczny

park

sala widowiskowa

stadion

Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013 Działanie 6.1 RPO WO 2007-2013 Działanie 6.2 RPO WO 2007-2013

Strona | 40

Kultura i sztuka, Grupa: Działalność domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic, Podgrupa: Domy

i ośrodki kultury, kluby i świetlice). Dzięki inwestycjom RPO WO 2007-2013 objętym przedmiotem

badania, powstanie 10 nowych obiektów, co stanowi 4,5% liczby domów i ośrodków kultury, klubów

i świetlic z 2007 roku. Ma to szczególne znaczenie ponieważ liczba obiektów tego typu spada (z 220

w 2007 roku do 213 w 2011 roku).

Dobra praktyka Tytuł projektu: Odkrywamy zapomniane karty historii Byczyny; Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013; Beneficjent: gmina Byczyna; Wartość projektu: 1 593 414,60 PLN; Dofinansowanie EFRR: 607784,18 PLN

21

Celem ogólnym projektu zrealizowanego w 2010 roku była poprawa stanu infrastruktury kulturowej na terenie gminy Byczyna oraz wzrost znaczenia kultury w regionie poprzez poprawę warunków i jakości świadczonych usług kulturowych, prowadzący do zachowania regionalnego dziedzictwa kulturowego. Ponadto projekt przewidywał podniesienie poziomu życia mieszkańców gminy i zapewnienie funkcjonowania dobrze wyposażonego oraz spełniającego normy i standardy miejsca, w których znajdowałaby się Izba Tradycji. Wyposażenie Izby Tradycji tworzą eksponaty związane z byczyńską historią zgromadzone z istniejącej na początku lat 90-tych Izby Tradycji Narodowej oraz z pamiątek przekazanych przez mieszkańców.

Dzięki realizacji projektu ułatwiony został dostęp do atrakcji, obiektów turystycznych i kulturalnych. Nastąpiło wydłużenie sezonu turystycznego, zapewniono całoroczne atrakcje i możliwości kształtowania świadomości kulturowej osób, korzystających z dóbr stworzonych w ramach projektu. W godzinach funkcjonowania Izby Tradycji możliwa jest edukacja historyczna dzieci i młodzieży szkolnej oraz uczestnictwo w zajęciach patriotyzmu lokalnego. Izba Tradycji jest idealnym miejscem do organizowania Europejskich Dni Dziedzictwa i wszelkiego rodzaju wystaw związanych z życiem gminy Byczyna. Izba Tradycji wyposażona jest w zestaw multimedialny oraz stół konferencyjny umożliwiające prowadzenie atrakcyjnych zajęć i spotkań dla mieszkańców i turystów gminy Byczyna. Szerzej w załączniku SP

W opinii 76,2% przedstawicieli JST projekty dotyczące kultury, dziedzictwa kulturowego

i historycznego oraz rewitalizacji, będą miały wpływ na poprawę dostępności do usług i infrastruktury

w tym zakresie, jednak w opinii tylko 42,9% będzie to duży wpływ. Ponad połowa ankietowanych JST

uważa, że dzięki projektom podejmowanym w ramach RPO WO 2007-2013 nastąpi duża poprawa

atrakcyjności i wzrost jakości świadczonych usług. Tylko 14,3% przedstawicieli samorządów

z województwa opolskiego uznało, iż projekty te nie będą miały żadnego wpływu. Przedstawiciele

samorządów wskazywali również na zwiększenie liczby rodzajów i szacunkowej liczby

organizowanych w ciągu roku wydarzeń, festiwali, wystaw, wernisaży, koncertów związanych

z projektem realizowanym/zrealizowanych przy wsparciu środków RPO WO 2007-2013. Z informacji

przekazanych przez ankietowanych wynika, że liczba wydarzeń kulturalnych wzrosła od 1 do aż 60

w zależności od gminy. Są to przeglądy muzyczne, występy teatralne, festyny, spotkania z poezją,

turnieje i zabawy dla dzieci i młodzieży oraz szkolenia i konferencje.

Do 83,3% beneficjentów realizujących projekty z zakresu kultury docierają sygnały od użytkowników,

iż poprawiła się jakość świadczonych usług kulturalnych. Przede wszystkim zauważalny jest wpływ

projektów z zakresu kultury na lokalną społeczność, co przekłada się na poprawę uczestnictwa

ludności w szeroko rozumianej kulturze (po 83,3%). Organizowane wydarzenia kulturalne w opinii

44,4% beneficjentów wpływa na wzrost zainteresowania lokalna kulturą przez pasjonatów

z odległych obszarów kraju i zagranicy (wykres nr 8).

21 Opis na podstawie dokumentacji pozyskanej do SP

http://www.byczyna.pl/cms/php/strona.php3?cms=cms_byczy&id_dzi=14&id_men=174&id_dok=867&powrot=1

Strona | 41

Wykres 8. Cechy przedsięwzięć z zakresu kultury w opinii beneficjentów [wybór wielokrotny]


Dzięki inwestycjom zwiększył się dostęp osób niepełnosprawnych do ośrodków i instytucji

kulturalnych. Na 28 analizowanych projektów 18 jest przystosowanych do potrzeb osób

niepełnosprawnych. Jednocześnie zaznaczyć należy, iż z dużym prawdopodobieństwem także

pozostałe projekty zawierają elementy likwidacji barier, jednak nie znaleziono informacji na ten

temat w dokumentacji projektowej.

INFRASTRUKTURA REKREACYJNO-SPORTOWA

W ramach analizowanych projektów turystycznych zidentyfikowano 65 projektów, które

bezpośrednio lub pośrednio można zakwalifikować jako rekreacyjno -sportowe. W grupie tej znalazły

się inwestycje dotyczące kompleksów rekreacyjno-sportowych, w tym kompleksów basenowych,

fitness klubów, kręgielni, ośrodków wypoczynkowych. Rekreacji służą również inwestycje

rewitalizacyjne podejmowane na terenie województwa opolskiego, szczególnie w kierunku odnowy

przestrzeni miejskiej lub tworzenia stref aktywnego wypoczynku. Poddziałaniem ukierunkowanym na

projekty sportowo-rekreacyjne było Poddziałanie 1.4.2 RPO WO 2007-2013, jednakże w ramach

Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 zidentyfikowano aż 31 projektów z zakresu rekreacji,

w ramach których beneficjenci przy okazji budowy/rozbudowy kompleksów noclegowo-

gastronomicznych uruchamiali korty tenisowe, kręgielnie, baseny a nawet tor saneczkowy. W ramach

Działań 5.3, 6.1, 6.2 RPO WO 2007-2013 zidentyfikowano łącznie 21 projektów dotyczących rekreacji,

w tym zagospodarowania parków miejskich, budowy placów zabaw dla dzieci, zagospodarowania

przestrzeni miejskiej na cele rekreacyjne. Szczegółowy rozkład przestrzenny realizowanych projektów

z zakresu infrastruktury rekreacyjno-sportowej na tle istniejących obiektów sportowo –rekreacyjnych

przedstawia mapa nr 4.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

projekt znacząco poprawił uczestnictwo ludności w szeroko rozumianej kulturze

projekt spowodował, że kulturą w naszej gminie zainteresowali się pasjonaci z odległych obszarów kraju a

nawet z zagranicy

mamy liczne sygnały, że poprawiła się jakość świadczonych usług kulturalnych

projekt ma duże znaczenie dla lokalnej społeczności

odnotowaliśmy, że w otoczeniu projekty zwiększyła się aktywność przedsiębiorców świadczących usługi związane z

turystyką, rekreacją i wypoczynkiem

83,3%

44,4%

44,4%

83,3%

11,1%

Strona | 42

Mapa 4. Projekty z zakresu sportu i rekreacji na tle istniejącej infrastruktury sportowej i rekreacyjnej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=65

Strona | 43

Ciekawym projektem, który można traktować jako dobrą praktykę jest wojewódzki kampus

sportowo-rekreacyjny „Stobrawa”, który kompleksowo realizuje cele sportowo-rekreacyjne.

Dobra praktyka Tytuł projektu: Wojewódzki kampus sportowo-rekreacyjny "Stobrawa", Działanie: 6.2 RPO WO 2007-2013; Beneficjent: gmina Kluczbork; Wartość projektu: 9817931,55 PLN; Dofinansowanie EFRR: 3531215,49 PLN

22

Przedmiotem projektu jest utworzenie Kompleksu Sportowo-Rekreacyjnego na obiektach już istniejących, których historia sięga początków XX wieku. W wyniku realizacji projektu powstał kampus obejmujący następujące obiekty:

internat sportowy;

pawilon sportowy;

halę sportową;

monitoring wizyjny stadionu piłkarskiego i pozostałych obiektów;

stadion miejski.

Realizacja projektu przyczyniła się do podniesienia standardu infrastruktury sportowej jak również poprawiła dostęp mieszkańców do tych obiektów, w tym przyczynia się do usuwania barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych. Cały kompleks obiektów sportowych położony jest w parku oraz w bezpośrednim sąsiedztwie lasów miejskich. Kampus STOBRAWA dzięki bogatej infrastrukturze tworzy doskonałe warunki do trenowania, wypoczynku i rekreacji zarówno w sezonie letnim, jak i zimowym. Obiekt zapewnia kompleksową obsługę zgrupowań sportowych poprzez zakwaterowanie, wyżywienie i zapewnienie bazy sportowej. Baza ta spełnia wymogi sportu wyczynowego i charakteryzuje się wysokim standardem.

W ramach zidentyfikowanych przedsięwzięć powstało/powstanie lub zostało/zostanie

zmodernizowanych:

4 stadiony (w 2010 roku w województwie opolskim wg danych BDL GUS funkcjonowało 109

stadionów);

4 kryte pływalnie (w 2010 roku w województwie opolskim wg danych BDL GUS

funkcjonowały 13 krytych pływalni);

2 otwarte pływalnie (w 2010 roku w województwie opolskim wg danych BDL GUS

funkcjonowało 17 otwartych pływalni) oraz 2 baseny w ramach ośrodków wypoczynkowych;

2 hale sportowe (w 2010 roku w województwie opolskim wg danych BDL GUS funkcjonowały

32 hale);

4 kręgielnie, w tym 2 w ramach ośrodków;

a także pole mini-golfa, skate park, tor saneczkowy, korty tenisowe, plac zabaw dla dzieci,

szklaki rowerowe oraz fitness klub.

Wiele inwestycji wpływających na sferę sportowo-rekreacyjną realizowano przy okazji budowy lub

modernizacji ośrodków wypoczynkowych. Najczęściej powstawały ośrodki SPA, ale także inna

infrastruktura sprzyjająca aktywnemu wypoczynkowi: łowiska ryb, szlaki piesze i nordic walking,

nauka jazdy konnej.

W opinii JST, na terenie których podejmowane były projekty z zakresu sportowo -rekreacyjnego miały

duży wpływ na poprawę dostępności do usług i infrastruktury związanej ze sportem i rekreacją. Jest

to opinia ponad 65% ankietowanych. Jednocześnie blisko 60% respondentów uważa, że realizowane

w ramach RPO WO 2007-2013 projekty wpływają w dużym stopniu na poprawę atrakcyjności i wzrost

jakości świadczonych usług.

22 http://www.kampus.kluczbork.pl/index.php oraz wniosek aplikacyjny

http://www.kampus.kluczbork.pl/index.php

Strona | 44

Ankietowani beneficjenci deklarują, iż docierają do nich liczne sygnały o poprawie jakości

świadczonych usług sportowych i rekreacyjnych, co przekłada się na zwiększenie liczby osób

korzystających z ofert sportowo-rekreacyjnych, w tym osób z kraju i zagranicy. Projekty mają również

duże znaczenie dla lokalnej społeczności, która także staje się odbiorcą oferowanych usług

(wykres 9).

Wykres 9. Cechy przedsięwzięć z zakresu sportu i rekreacji w opinii beneficjentów


Spośród 65 zidentyfikowanych projektów sportowo-rekreacyjnych 41 jest przystosowanych do

korzystania przez osoby niepełnosprawne. W przypadku 25 nie odnaleziono informacji na ten temat,

jednak domniemać można, iż potencjalnie mogą być one pozbawione barier architektonicznych

ograniczających dostęp dla ludzi z niepełnosprawnością. Zwiększanie dostępności obiektów

sportowych i rekreacyjnych dla osób niepełnosprawnych jest niezbędne. W 2010 roku w kraju tylko

35,4% obiektów sportowych i rekreacyjnych było dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.

W województwie opolskim sytuacja ta wyglądała gorzej. Spośród 698 obiektów, tylko 200, co stanowi

28,7%, nie posiadało barier które utrudniają korzystanie z nich przez osoby niepełnosprawne

(na podstawie BDL GUS Kategoria: Kultura fizyczna, sport i rekreacja, Grupa: Sport, Podgrupa:

Obiekty sportowe).

PODSUMOWANIE

Realizowane projekty turystyczne przyczyniają się w sposób istotny do podniesienia standardu

zarówno bazy noclegowej, gastronomicznej, jak również rekreacyjno-sportowej i kulturowej. Ponad

40% projektów będzie dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, przy czym należy

zauważyć, że liczba ta może być większa gdyż w części projektów występował brak danych na temat

dostosowania powstałej infrastruktury do osób niepełnosprawnych.

W ramach analizowanych projektów turystycznych zidentyfikowano 65 projektów, które dotyczą

oferty sportowo-rekreacyjnej. W grupie tej znalazły się inwestycje dotyczące kompleksów

rekreacyjno-sportowych, w tym kompleksów basenowych, fitness klubów, kręgielni, ośrodków

wypoczynkowych. Projekty te wpływają przede wszystkim na powiększenie liczby i rodzaju

0% 20% 40% 60% 80%

projekt spowodował, że naszą ofertą zainteresowali się pasjonaci z całego regionu,

odnotowaliśmy, że w otoczeniu projekty zwiększyła się aktywność przedsiębiorców świadczących usługi …

pojawiają się osoby z całego kraju a nawet z zagranicy

mamy liczne sygnały, że poprawiła się jakość świadczonych usług sportowych i rekreacyjnych

projekt ma duże znaczenie dla lokalnej społeczności

projekt spowodował, że znacząco zwiększyła się liczba osób korzystających z naszej oferty

33,3%

53,3%

73,3%

73,3%

73,3%

80,0%

Strona | 45

świadczonych usług, jak również na poprawę ich jakości. Dzięki środkom RPO WO 2007-2013

nastąpią bardzo istotne zmiany w ilości oraz jakości pływalni w województwie opolskim. Powstaną aż

4 kryte pływalnie (w 2010 istniało 13 pływalni). Wszystkie realizowane projekty z zakresu

infrastruktury sportowo-rekreacyjnej są dostępne zarówno dla turystów jak również dla okolicznej

ludności, dzięki czemu możemy spodziewać się w przyszłości zwiększenia uczestnictwa społeczeństwa

w życiu rekreacyjnym i sportowym regionu.

W ramach RPO WO 2007-2013 realizowanych jest 28 projektów z zakresu kultury. Projekty te dotyczą

m.in. modernizacji domów kultury, bibliotek, przestrzeni miejskiej. Niewątpliwie projekty te

wpływają na poprawę warunków i jakości świadczonych usług kulturowych oraz przyczynią się do

wzrostu znaczenia kultury w regionie.

4.1.4 WPŁYW PROJEKTÓW NA ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO

W ramach przygotowania wniosków aplikacyjnych o wsparcie przedsięwzięć w ramach RPO WO

2007-2013 beneficjenci zobowiązani byli do określenia zgodności planowanego projektu z politykami

horyzontalnymi UE w obszarze m.in. społeczeństwa informacyjnego. W większości

przeanalizowanych wniosków Poddziałania 1.4.1 i 1.4.2 RPO WO 2007-2013, Działania 5.3, 6.1 i 6.2

RPO WO 2007-2013 wskazywano na neutralny wpływ na rozwój społeczeństwa informacyjnego lub

pojawiał się zapis „nie dotyczy”.

Analizując zasoby internetowe zidentyfikowano, iż 128 projektów na 181 posiada stronę internetową

lub jak to ma miejsce w przypadku projektów realizowanych przez jednostki publiczne na stronie

gminy jest osobna zakładka na temat projektu. Niestety w przypadku projektów realizowanych przez

przedsiębiorców w ramach Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 zidentyfikowano, iż zaledwie 56%

beneficjentów uruchomiło stronę internetową na potrzebę realizacji projektu. Faktem jest, że do

lipca 2012 zakończono 88 projektów w ramach Podziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013, jednakże

nawet przy uwzględnieniu etapu realizacji projektu, nadal aż 25% beneficjentów, którzy powinni

świadczyć usługi dla turystów nie posiada stron internetowych. Można ocenić, że działania związane

z utworzeniem strony internetowej powinny być priorytetowe w kontekście promocji projektu jak

i samego przedmiotu przedsięwzięcia. Analizując zasoby internetowe zauważono, że dość liczną

grupę stanowią projekty, o których nie można znaleźć informacji, co może wpłynąć niekorzystnie na

reklamę a pośrednio wykorzystanie potencjału obiektu, czy miejsca. W opinii zespołu badawczego

taki stan rzeczy może wynikać z faktu, iż część beneficjentów realizowało projekt na potrzeby

organizacji imprez okolicznościowych. W opinii respondentów beneficjenci, ci nie mają potrzeby

pozyskiwania klientów z zewnątrz, gdyż organizacja imprez okolicznościowych zapewnia im długi

okres „obłożenia” obiektu.

Działania związane z upowszechnianiem lub ułatwieniem dostępu do powstałej w wyniku realizacji

projektu infrastruktury w opinii beneficjentów na bardzo istotne znaczenie dla potencjalnych

odbiorców. Żaden z beneficjentów nie ocenia, iż działania te są nieistotne.

Ponad 40% beneficjentów w ramach projektu realizowanego w ramach RPO WO 2007-2013

wprowadziło możliwość rezerwacji miejsc, wykupienia biletów/noclegów, rezerwacji wykonania

usługi za pośrednictwem Internetu. Ponad 23% planuje wprowadzenie takiej możliwości

w przyszłości, a 12,5% ankietowanych wprowadziło taką usługę jeszcze przed realizacją projektu.

Strona | 46

Pomimo stworzenia możliwości korzystania z Internetu przy dokonywaniu rezerwacji, czy też zakupie

biletów klienci rzadko korzystają z takich możliwości. Tylko 13,7% ankietowanych beneficjentów

oceniło, że przypadki korzystania z Internetu przy rezerwacji są częstsze niż przez telefon. Blisko

połowa zaobserwowała że są to sporadyczne, rzadkie przypadki (wykres nr 10).

Wykres 10. Wykorzystanie usług rezerwacji miejsc oferowanych drogą Internetową przez odbiorców


POSUMOWANIE

Ponad 70% projektów posiada stronę internetową lub jak to ma miejsce w przypadku projektów

realizowanych przez jednostki publiczne na stronie gminy jest osobna zakładka na temat projektu.

Niepokojący jest fakt, iż w ramach Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 zidentyfikowano, iż

zaledwie 56% beneficjentów uruchomiło stronę internetową na potrzebę realizacji projektu.

Usprawiedliwieniem, może być fakt iż nie wszystkie projekty są zakończone, jednakże nawet przy

uwzględnieniu etapu realizacji projektu, aż 25% beneficjentów świadczących różnego rodzaju usługi

dla turystów nie posiada stron internetowych. Ponad 40% beneficjentów w ramach projektu

realizowanego w ramach RPO WO 2007-2013 wprowadziło możliwość rezerwacji miejsc, wykupienia

biletów/noclegów, rezerwacji wykonania usługi za pośrednictwem Internetu. Realizacja działań

związanych z stronami WWW, elektroniczną możliwością rezerwacji usług oraz oferujących dostęp do

sieci wi-fi, przyczynia się rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz wpływa niewątpliwie na rozwój

turystyki w regionie.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

bardzo często - częściej niż z rezerwacji

telefonicznej

tak samo jak z rezerwacji

telefonicznej

rzadko w ogóle trudno powiedzieć

13,7%

29,5%

47,7%

2,3%

6,8%

Jak często klienci korzystają z tej usługi?

Strona | 47

4.1.5 KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia definiują pojęcie komplementarności jako: Programy

operacyjne zostały skonstruowane tak, by wzajemnie uzupełniały podejmowane działania.

Komplementarność wyklucza dublowanie się przedsięwzięć. Zastosowanie komplementarności

przejawia się na dwóch poziomach tj.: programy operacyjne szczebla krajowego a regionalne

programy operacyjne oraz komplementarność na poziomie programów operacyjnych23.

Również w dokumentach ustanawiających przepisy ogólne dotyczące programów w ramach EFRR,

EFS i FS zwracają uwagę na komplementarność: Komisja i państwa członkowskie zapewniają

zachowanie spójności pomocy funduszy z działaniami, politykami i priorytetami Wspólnoty oraz jej

komplementarności z innymi wspólnotowymi instrumentami finansowymi. Ta spójność

i komplementarność jest przede wszystkim wskazana w strategicznych wytycznych Wspólnoty dla

spójności, w narodowych strategicznych ramach odniesienia i w programach operacyjnych.24

W 2012 roku Komitet Koordynacyjny NSRO 2007-2013 przyjął wspólną dla wszystkich instytucji

zaangażowanych we wdrażanie Funduszy Europejskich definicję komplementarności.

Komplementarność polityk, strategii, programów, działań, projektów to ich dopełnianie się

prowadzące do realizacji określonego celu.

Komplementarność działań turystycznych podejmowanych ramach RPO WO 2007-2013 może być

rozpatrywana na 3 poziomach:

komplementarność funkcjonalna – projekty są ukierunkowane na osiągnięcie celu

związanego z funkcją jaką projekty mają do spełnienia np. poprawa dostępności

turystycznej;

komplementarność geograficzna – geometryczna bliskość projektów rozumiana

w wymiarze przestrzennym jako położenie lub odległość badanych inwestycji w stosunku

do siebie, której efektem może być kumulacja lub synergia pozytywnych oddziaływań,

powodująca powstanie dodatkowych efektów, np. wzmocnienie oddziaływań;

komplementarność przedmiotowa – powiązanie projektów z uwzględnieniem ich

wzajemnego współistnienia.

Szczegółowy opis priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na

lata 2007-2013 wskazuje na komplementarność pomiędzy działaniami dotyczącymi turystyki a innymi

działaniami programów unijnych podejmowanych w obecnej perspektywie programowej.

Przeprowadzona analiza komplementarności na poziomie działań krajowych i regionalnych

programów operacyjnych wskazuje, że projektów bezpośrednio komplementarnych z zakresu

turystyki, sportu rekreacji i kultury należy poszukiwać przede wszystkim w ramach takich programów

jak Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

(PO IiŚ), Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG), Program Operacyjny Współpracy

23 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie, Ministerstwo Rozwoju

Regionalnego, Warszawa, maj 2007 r.

24 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999

Strona | 48

Terytorialnej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska (PO WT RCz-RP) oraz ewentualnie Program

Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL, w ramach tzw. działań „miękkich”25).

Ponadto w ramach RPO WO 2007-2013 można zidentyfikować działania, które także w pośredni

sposób mogą oddziaływać komplementarnie w stosunku do analizowanych typów projektów.

W poniższej tabeli przedstawiono zakres działań branych pod uwagę w ramach innych programów,

jako potencjalnie mogących oddziaływać komplementarnie z działaniami objętymi badaniem

w ramach RPO WO 2007-2013. W ramach analiz zidentyfikowano zarówno projekty komplementarne

bezpośrednio jak i pośrednio. Do działań bezpośrednio komplementarnych zaliczono te działania,

które skupiały się na obszarze turystyki, sportu/rekreacji i kultury, natomiast potencjalnej

komplementarności pośredniej należy upatrywać w działaniach ogólnie przyczyniających się do

poprawy funkcjonalności terenów, dostępności komunikacyjnej terenów wyposażenia terenów

w infrastrukturę ochrony środowiska. Działania te nie są bezpośrednio związane z kulturą czy

turystyką, mogą jednak pośrednio przyczyniać się do ogólnego rozwoju gospodarczego, który nie

pozostaje bez znaczenia dla rozwoju turystyki.

Tabelę należy traktować jako wyjściową do dalszej analizy komplementarności – głównie

bezpośredniej komplementarności przestrzennej różnego rodzaju realizowanych przedsięwzięć.

W dalszej części rozdziału zaprezentowane zostały wyróżniające się na tle województwa obszary, na

których można zaobserwować skupienie większej liczby projektów realizowanych ze środków różnych

programów operacyjnych (tabela nr 8).

25 Z informacji uzyskanych podczas wywiadu z przedstawicielem Zarządu Województwa Opolskiego wynika, iż celowe działania

komplementarne w ramach PO KL nie były dotychczas realizowane, natomiast w ramach krajowej rezerwy planowane jest jeszcze

uruchomienie środków na konkretne szkolenia zawodowe dla osób, które pod opieką tzw. mistrza uczyłyby się profesjonalnej obsługi gości

hotelowych.

Strona | 49

Tabela 8. Analiza komplementarności na poziomie programów krajowych oraz RPO WO 2007-2013

Działanie Liczba projektów komplementarnych Rodzaj komplementarności

Liczba gmin na terenie, których

wystąpiła komplementarnoś

ć

Łączna wartość projektów

komplementarnych w PLN

PO IiŚ

5.1. Wspieranie kompleksowych projektów z zakresu ochrony siedlisk przyrodniczych (ekosystemów) na obszarach chronionych oraz zachowanie różnorodności gatunkowej

8 projektów z zakresu ochrony gatunkowej na terenie województwa opolskiego, jednak brak projektów o potencjale turystycznym, sportowym, kulturowym

Brak komplementarności

11.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym

Brak projektów na terenie województwa opolskiego


11.2 Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym

2 projekty Potencjalna komplementarność bezpośrednia. Komplementarne do projektów z zakresu kultury – Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013 oraz z zakresu sportu i rekreacji – Poddziałanie 1.4.2 RPO WO 2007-2013

1 53 491 073,25

11.3 Infrastruktura szkolnictwa artystycznego

Brak projektów na terenie województwa opolskiego


PO IG

6.3 Promocja turystycznych walorów Polski Brak projektów na terenie województwa opolskiego


Strona | 50

6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym

1 projekt

Potencjalna komplementarność bezpośrednia Komplementarne do projektów z zakresu kultury – Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013

1 36 803 890,48

PROW

311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej

12 projektów Potencjalna komplementarność bezpośrednia Komplementarne do projektów z zakresu poszerzenia bazy turystycznej –agroturystyka/obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania, Poddziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013

12 575 300,50

312 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw

1 projekt Potencjalna komplementarność bezpośrednia Komplementarne do projektów z zakresu poszerzenia bazy turystycznej -agroturystyka/obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania, Poddziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013

1 265 632,00

321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej z zakresu gospodarki wodno-ściekowej

Zidentyfikowano 61 projektów realizowanych głównie przez jednostki samorządu terytorialnego: Zakres – budowa i modernizacja wodociągów, kanalizacji, gospodarka

Potencjalna komplementarność pośrednia Pośrednio komplementarne do projektów z zakresu rewitalizacji – Działanie 6.1 RPO WO2007-

52 129 874 379,20

Strona | 51

26 Wartość szacunkowa na potrzeby analizy dane na temat wartości projektów w Euro przeliczono po kursie 1Euro=4zł, ze względu na różne lata planowanego zakończenia projektów.

odpadami 2013

313322323 Odnowa i rozwój wsi Zidentyfikowano 121 projektów (z wyłączeniem projektów z zakresu pożarnictwa: zakupu wyposażenia czy remontów budynków OSP)

Potencjalna komplementarność bezpośrednia Komplementarne do projektów z zakresu kultury – Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013 oraz z zakresu sportu i rekreacji – Poddziałanie 1.4.2 RPO WO 2007-2013, z zakresu rewitalizacji – Działanie 6.1 RPO WO 2007-2013

57 54 168 197,26

413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Zidentyfikowano 291 projektów (z wyłączeniem projektów dotyczących budowy placów zabaw, wyposażenia świetlic i domów kultury, ale pozostawiając w analizie projekty polegające na remoncie elewacji budynków lub poszyć dachowych – najczęściej na obiektach sakralnych)

Potencjalna komplementarność bezpośrednia Różnorodność projektów z Działania 413 PROW wskazuje, że można znaleźć projekty komplementarne do wszystkich działań objętych badaniem

64 289 603 010,30

PO WT RCz-RP

2.2 Wspieranie rozwoju turystyki 19 projektów partnerskich

Potencjalna komplementarność bezpośrednia Komplementarne do projektów z zakresu kultury – Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013 oraz z zakresu sportu i rekreacji – Poddziałanie 1.4.2 RPO WO 2007-2013

13 28 077 395,2426

Strona | 52

27 ibidem

3.2 Wspieranie przedsięwzięć kulturalnych, rekreacyjno-edukacyjnych oraz inicjatyw społecznych

8 projektów partnerskich

Potencjalna komplementarność bezpośrednia Komplementarne do projektów z zakresu kultury – Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013

5 3 892 321,3227

3.3 Fundusz Mikroprojektów 236 projektów partnerskich (z wyłączeniem projektów z zakresu pożarnictwa i ochrony przeciwpowodziowej: zakupu wyposażenia, remontów budynków OSP, seminariów i warsztatów dotyczących wymiany doświadczeń w tym zakresie)

Potencjalna komplementarność bezpośrednia Komplementarne do projektów z zakresu kultury – Działanie 5.3 RPO WO 2007-2013 oraz z zakresu sportu i rekreacji – Poddziałanie 1.4.2 RPO WO 2007-2013

39 19 899 596,55

RPO WO

Oś 3 Transport 120 projektów (infrastruktura drogowa lokalna, regionalna oraz transport publiczny)

Potencjalna komplementarność pośrednia Pośrednio komplementarne do projektów Działania 1.4, 5.3 RPO WO 2007-2013 oraz z zakresu rewitalizacji – Działanie 6.1 RPO WO 2007-2013 oraz zagospodarowania terenów zdegradowanych – Działanie 6.2 RPO WO 2007-2013

50 602 635 443,60

Oś 4 Ochrona środowiska 4.1 Infrastruktura wodno-ściekowa i gospodarka odpadami

32 projekty Potencjalna komplementarność pośrednia Pośrednio komplementarne do projektów z zakresu rewitalizacji – Działanie 6.1 RPO WO 2007-

26 189 643 710,00

Strona | 53

Źródło: opracowanie własne na podstawie uszczegółowień zapisów programów operacyjnych oraz dostępnych baz projektów.

Rozkład przestrzenny projektów komplementarnych w ramach RPO WO 2007-2013 przestawia mapa nr 5.

2013 oraz zagospodarowania terenów zdegradowanych – Działanie 6.2 RPO WO 2007-2013

Oś 4 Ochrona środowiska 4.3 Ochrona powietrza, odnawialne źródła energii

Zidentyfikowano 31 projektów Potencjalna komplementarność pośrednia Pośrednio komplementarne do projektów z zakresu rewitalizacji – Działanie 6.1 RPO WO 2007-2013 oraz zagospodarowania terenów zdegradowanych – Działanie 6.2 RPO WO 2007-2013

27 81 282 321,14

Strona | 54

Mapa 5. Rozkład przestrzenny projektów komplementarnych w ramach RPO WO 2007-2013


Strona | 55

Realizacja projektów z zakresu gospodarki wodno-ściekowej oraz transportu jest niezwykle istotna

dla rozwoju turystyki. W badaniach ankietowych beneficjenci oraz przedstawiciele branży

hotelarskiej te elementy infrastruktury wskazywali jako najważniejsze dla ich rozwoju. Większość

gmin, na terenie których realizowano projekty turystyczne realizowała też projekty z zakresu

gospodarki wodno – ściekowej oraz z zakresu transportu.

Wśród projektów dofinansowanych w ramach Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 w zakresie

rozwoju bazy noclegowej oraz uzupełniania oferty gastronomicznej kształtuje się tendencja do ich

koncentracji wokół większych ośrodków miejskich. Mapa nr 1, na której zobrazowano rozkład

przestrzenny projektów oraz ich liczbę, wskazuje, że na terenie województwa można wydzielić kilka

stref przestrzeni uznanej przez przedsiębiorców za atrakcyjną do inwestowania w bazę noclegowo-

gastronomiczną. Jest to przede wszystkim obszar gmin otaczających miasto Opole (oraz samej stolicy

województwa): Ozimek, Turawa, Łubniany, Dobrzeń Wielki, Dąbrowa, Komprachcice, Prószków,

Gogolin i Chrząstowice. Ma to swoje uzasadnienie z racji roli gospodarczej pełnionej przez miasto

Opole, co jest częstym atutem podkreślanym przez wnioskodawców. Innym ważnym czynnikiem

atrakcyjnym dla beneficjentów tego działania jest z pewnością lokalizacja projektów przy drogach

wylotowych miast, gdzie duże natężenie ruchu gwarantuje odpowiednią liczbę klientów.

Nagromadzenie projektów z zakresu usług noclegowych i gastronomicznych świadczonych przez

przedsiębiorców można więc zauważyć także wokół pozostałych miast – Kędzierzyn-Koźle, Leśnica,

Kluczbork, Namysłów, Brzeg, a także na terenie gminy Głuchołazy. Do pozostałych terenów

skupiających projekty komplementarne na obszarze województwa można zaliczyć:

rejon Doliny Małej Panwi wraz z takimi atrakcjami jak JuraPark w Krasiejowie, czy też

przebiegający w sąsiedztwie Szlak Cysterski;

Górę Św. Anny;

Góry Opawskie;

okolice Kluczborka i Byczyny;

a także zdecydowanie mniej aktywne w zdobywaniu środków w ramach omawianych działań RPO

WO 2007-2013 – Brzeg, Paczków i Otmuchów (mapa nr 6).

Strona | 56

Mapa 6. Rozkład przestrzenny projektów komplementarnych


Strona | 57

MIASTO OPOLE

Opole jako stolica województwa zasługuje na szczególną uwagę w kontekście komplementarności

projektów podnoszących atrakcyjność turystyczną. Obszar miasta należy uznać za teren o wysokich

walorach turystycznych, choćby z uwagi na obiekty zabytkowe i układ urbanistyczny starego miasta.

W ramach działań turystyczno-kulturalnych objętych badaniem ewaluacyjnym można wskazać łącznie

29 projektów realizowanych na terenie miasta.

Na wyspie zlokalizowane jest Opolskie Zoo, które powszechnie uważane jest za „perełkę” wśród

polskich ogrodów zoologicznych. Odrestaurowanie zabytkowego, obecnie bardzo zaniedbanego

parku na wyspie, będzie stanowiło dopełnienie projektu zagospodarowania terenów wzdłuż Odry,

stwarzając warunki do odpoczynku i rekreacji.

Godny uwagi jest fakt, iż ogród zoologiczny w Opolu podjął współpracę z zarządem Zoo w Ołomuńcu

w Czechach, w ramach projektu dofinansowanego z Działania 2.2 PO WT RCz-RP: Współpraca Zoo

w Ołomuńcu i Zoo w Opolu w dziedzinie turystyki. Pozostałe projekty realizowane na terenie miasta

Opole w ramach współpracy polsko-czeskiej obejmują swym zakresem przede wszystkim dziedzictwo

kulturowe oraz rekreację. Jest to łącznie około 20 projektów z zakresu upowszechniania wiedzy na

temat wspólnego polsko-czeskiego dziedzictwa kulturowego, organizacja festiwali, seria warsztatów

tanecznych w ramach Akademii tańca, turnieje kulinarne, ale również działania zmierzające do

zachowania cennych stanowisk geologicznych czy też digitalizacja i internetowa prezentacja

archiwalnych zbiorów dotyczących zabytków archeologicznych.

Tytuł projektu: Rewitalizacja zabytkowego parku na Wyspie Bolko w Opolu, Beneficjent: Miasto Opole;

Wartość projektu: 4 324 991,24 PLN; Dofinansowanie EFRR: 3 676 242,55 PLN

Realizacja projektu przyczyni się do zapewnienia opolanom odpowiedniego miejsca do rekreacji i wypoczynku. Łącznie z zagospodarowanymi obszarami nadodrzańskimi będzie wizytówką turystyczną Opola.

Park na Wyspie Bolko jest jednym z najchętniej odwiedzanych przez opolan miejsc. Jest to miejsce rekreacji, wypoczynku i rodzinnego spędzania czasu. Jest to jedna z największych oaz zieleni w naszym mieście. Park charakteryzuje się bogactwem przyrody, historycznym ukształtowaniem krajobrazu oraz rekreacyjnym otoczeniem. Niestety liczne zaniedbania w kwestii jego zagospodarowania wymagają podjęcia kompleksowych działań modernizacyjnych zmierzających do poprawy estetyki i funkcjonalności parku.

Jednym z najważniejszych problemów dotykających obszaru zabytkowego parku na Wyspie Bolko jest nieodpowiednia jakość ciągów komunikacyjnych. Zarówno ścieżki spacerowe, jak i rekreacyjne charakteryzują się znacznymi ubytkami w nawierzchni, co znacznie obniża zarówno komfort jak i bezpieczeństwo ich użytkowania. Ponadto elementy małej architektury na terenie całego parku wymagają naprawy lub wymiany ze względu na ich znaczne zużycie lub zniszczenie. W wielu miejscach brakuje ławek czy koszy na śmieci. Także infrastruktura stawu znajdującego się n terenie parku wymaga naprawy. Ponadto na terenie parku nie ma odpowiedniego, spełniającego wszelkie normy placu zabaw dla dzieci, który umożliwiłby bezpieczne spędzanie czasu i zabawę najmłodszym mieszkańcom miasta. Wszystkie powyższe problemy stały się impulsem do realizacji projektu rewitalizacji zabytkowego parku na Wyspie Bolko. Zakres rewitalizacji obejmował będzie m.in.:

- naprawę istniejących ścieżek, alei i dróg wewnętrznych;

wykonanie nowej nawierzchni ścieżki zdrowia wraz z remontem i doposażeniem urządzeń sportowych;

nowe tablice ścieżki przyrodniczej;

odtworzenie kładki nad Kanałem Wińskim;

utworzenie placu zabaw dla dzieci;

montaż monitoringu.

Szerzej nt. projektu w załączniku SP.

Strona | 58

Ogólna poprawa wizerunku centralnej części miasta stwarza bazę do realizacji kolejnych projektów,

tworząc atrakcyjną wizualnie i funkcjonalnie całość, w którą doskonale wpisują się dwa projekty

zidentyfikowane w ramach PO IiŚ: „Dokończenie modernizacji formy zewnętrznej Filharmonii

Opolskiej wraz z elementami usprawnień technicznych” oraz „Utworzenie Narodowego Centrum

Polskiej Piosenki poprzez przebudowę Amfiteatru Tysiąclecia w Opolu” (Działanie 11.2 Rozwój oraz

poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym) W przypadku powyższych

projektów zachodzi bezpośrednia przestrzenna komplementarność z wieloma innymi projektami

z zakresu kultury oraz turystyki, realizowanymi na terenie miasta.

Nie bez znaczenia są projekty realizowane przez przedsiębiorców na terenie miasta Opole

(Poddziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013). Niejednokrotnie stanowią one idealne dopełnienie

wizerunku turystycznego miasta. Zidentyfikowano aż 20 projektów dotyczących rozbudowy

i modernizacji bazy noclegowej miasta oraz z zakresu gastronomii (modernizacja i zakup wyposażenia

do restauracji oraz powstanie nowych obiektów oferujących usługi gastronomiczne). Część tych

inwestycji łączy w sobie obie funkcje w postaci kompleksowego obiektu hotelowego-nowo

wybudowanego obiektu lub odrestaurowanego budynku na terenie miasta. Projekty te są

odpowiedzią na wzrastające zapotrzebowanie na nowoczesną i o wysokich standardach bazę

noclegową, ale jednocześnie zaspakajają inne potrzeby, takie jak możliwość zaoferowania usług

rekreacyjnych, SPA&Wellness czy też dostępności odpowiednio wyposażonych sal konferencyjnych

na potrzeby biznesowe.

DINOZAURY W DOLINIE MAŁEJ PANWI

Rzeka Mała Panew jest prawobrzeżnym dopływem Odry. Pomimo dość licznych prac regulujący jej

koryto, nadal pozostaje rzeką bardzo malowniczą, o niezwykłych walorach przyrody ożywionej

i nieożywionej. Jest to atrakcyjne miejsce przede wszystkim dla turystyki kajakowej, ale także

rowerowej i pieszej. Projektami wykorzystującym bazowe atuty tego obszaru są:

Utworzenie Regionalnego Centrum Turystycznego „Dolina Małej Panwi”;

Budowa obiektu turystycznego oraz ścieżki edukacyjnej na terenie odkryć paleontologicznych

(Jura Parku) w Krasiejowie.

Jako projekty bezpośrednio komplementarne przestrzennie, można wskazać projekty realizowane

w ramach Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 na terenie gminy Ozimek, Kolonowskie, Jemielnica

oraz w Turawie i Chrząstowicach. Razem jest to 15 projektów komplementarnych przestrzennie

i funkcjonalnie na obszarze kilku sąsiadujących ze sobą gmin charakteryzujących się wysokimi

walorami przyrodniczymi. Uzupełnieniem w ramach innych programów operacyjnych jest projekt

z zakresu turystyki sakralnej, dofinansowany w ramach PO IG Południowo-zachodni Szlak Cysterski

(beneficjent Województwo Dolnośląskie).

Dobra praktyka

Tytuł projektu: Południowo-zachodni Szlak Cysterski28

, Beneficjent: Województwo Dolnośląskie (Lider Projektu); Wartość projektu: 36 803 890,48 PLN; Dofinansowanie EFRR: 26 805 512, 50 PLN

Projekt został zrealizowany w ramach Działania 6.4 „Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym” PO IG 2007-2013. Liderem Projektu był Samorząd Województwa Dolnośląskiego w partnerstwie 20 podmiotów. Partnerami inwestycyjnymi w Projekcie były gminy, na terenie których znajdują

28 Źródło: http://umwo.opole.pl/serwis/index.php?id=9149

Strona | 59

się obiekty cysterskie i pocysterskie. W województwo opolskim jest to gmina Jemielnica, która otrzymała 4,92% całkowitej wartości dofinansowania. Unikatowość projektu polegała przede wszystkim na wyjątkowej randze obiektów zlokalizowanych na szlaku cysterskim w czterech województwach. W większości są to obiekty najwyższej klasy – perły architektury głównie barokowej. Poza tym w obiektach tych znajdują się tysiące wysokiej klasy zabytków ruchomych. Stworzenie Szlaku Cysterskiego stanowi także element koncepcji zarządzania otoczeniem obiektów, co umożliwia starania o wpisanie wytypowanych obiektów pocysterskich na listę światowego dziedzictwa kulturowego „UNESCO”. Projekt zakładał również stworzenie systemu informacyjno-promocyjnego – infokiosków i bazy internetowej oraz spójne oznakowanie trasy, obiektów i elementów infrastruktury turystycznej pod jedną marką. W ramach projektu zostanie uruchomiony system GPS do promowania oraz informowania o szlaku i obiektach.

Uzupełnieniem wytworzonej infrastruktury są projekty realizowane w ramach PROW – ponad

30 projektów komplementarnych. Projekty pośrednio komplementarne, poprawiające dostępność

terenów, to głównie projekty w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej. Projekty komplementarne

bezpośrednio to remonty boisk sportowych oraz remonty pokrycia dachowego zabytkowych

kościołów. Jako ostatnią grupę projektów komplementarnych na terenie omawianych gmin można

wskazać projekty z pogranicza kultury i dziedzictwa historycznego: festyny, warsztaty, jarmarki, np.:

I jarmark pocysterski w Jemielnicy.

GÓRA ŚW. ANNY

Góra Św. Anny jest bardzo ważnym ośrodkiem turystyki religijnej i pielgrzymkowej, znajdującym się

w gminie Leśnica, niedaleko Kędzierzyna-Koźle. Na ternie gminy Leśnica zrealizowano 8 projektów

w ramach RPO WO 2007-2013 z zakresu turystyki, kultury i rekreacji: 2 z nich na terenie wsi Góra Św.

Anny (Uruchomienie Restauracji "HARCÓWKA" wraz z miejscami noclegowymi w Górze

Św. Anny, a także budowa toru saneczkowego w Górze Św. Anny), 3 w Raszowej (budowa

pensjonatu, adaptacja barokowego spichlerza na restaurację oraz budowa hotelu z restauracją

i pubem), a pozostałe w Leśnicy (urządzenie Parku Miejskiego w Leśnicy, zagospodarowanie Placu

Narutowicza i Placu Marka w Leśnicy, budowa sali wielofunkcyjnej – Dom Pielgrzyma). Wg opinii

jednego z respondentów: „Każde przedsięwzięcie turystyczne zlokalizowane w rejonie Góry Św. Anny

będzie sukcesem beneficjenta z uwagi na rzesze turystów odwiedzających sanktuarium”(IDI, ekspert).

Bliskie sąsiedztwo miasta Kędzierzyn-Koźle sprawia, że jest ono dobrą bazą wypadową dla turystów

chcących udać się na Górę Św. Anny. W samym Kędzierzynie-Koźlu zrealizowano 14 projektów

dofinansowanych w ramach omawianych działań RPO WO 2007-2013: 9 projektów dotyczących

poszerzenia bazy noclegowo-gastronomicznej, 5 projektów dotyczących rewitalizacji oraz dziedzictwa

kultury. Na szczególna uwagę zasługuje jednak sama oferta kulturalna Góry Św. Anny, czego

przykładem jest aż 16 projektów w tym zakresie dofinansowanych w ramach PROW – Wdrażanie

Lokalnych Strategii Rozwoju (Leader+). Są to przede wszystkim takie projekty jak organizowane

corocznie Święto Młodzieży, organizacja spotkań kulturalnych i rekreacyjnych mieszkańców,

restauracja elewacji kaplic kalwaryjskich, turnieje szachowe, festyny rodzinne. Również sąsiednie

gminy – Zdzieszowice oraz Ujazd29 zrealizowały wiele projektów dofinansowanych w ramach PROW:

Zdzieszowice – 10 projektów, Ujazd – 13 projektów. Do ciekawszych projektów realizowanych

w Zdzieszowicach należą: Rodzinne rajdy rowerowe po Krainie Św. Anny a także wydanie monografii

sakralnych. Z kolei gmina Ujazd realizowała projekty z zakresu remontów i modernizacji elewacji

29 Gmina Ujazd nie korzystała ze wsparcia w ramach omawianych działań RPO WO, jednak na jej terenie przebiega szlak wodny

wykorzystany w ramach projektu „Rejs statkiem po Kanale Gliwickim i Odrze – nowa usługa turystyczno-rekreacyjna świadczona przez

Canal-Trans”

Strona | 60

i pokryć dachowych kościołów, świetlic, zagospodarowania centrów wsi (Olszowa, Niezdrowice,

Nogowczyce) lecz najbardziej odznaczającym się produktem turystycznym gminy Ujazd jest

przywrócenie w 2010 roku przedwojennej tradycji Targów Panieńskich.

REJON GÓR OPAWSKICH

Góry Opawskie położone są na obszarze gmin Prudnik i Głuchołazy. Ze względu na dużą wartość oraz

atrakcyjność krajobrazu w roku 1988 został utworzony Park Krajobrazowy ''Góry Opawskie'',

wchodzący w skład Opolskich Parków Krajobrazowych, zajmujący powierzchnię 4625 ha, z czego

znaczna część leży na terenie gminy Głuchołazy. W ramach analizowanych działań RPO WO

2007-2013na terenie gminy Głuchołazy zrealizowano 9 projektów, a na terenie gminy Prudnik 4. Jako

najważniejsze z nich można wskazać: III etap rewitalizacji infrastruktury śródmieścia Prudnika,

rewitalizację przestrzeni miejskiej centrum miasta Głuchołazy, 5 projektów zakładających rozwój bazy

noclegowej na terenie Pokrzywnej oraz 1 na terenie Prudnika. Na uwagę zasługuje jednak szczególnie

ostatni z nich, realizowany na terenie gminy Prudnik. W wyniku tego projektu powstanie 101 miejsc

noclegowych. Biorąc pod uwagę fakt, iż gmina bardzo aktywnie zdobywała środki na realizację

projektów z zakresu dziedzictwa kultury i aktywnej turystyki rekreacyjnej (w ramach PO WT RCz-RP:

33 projekty – Działanie 3.3 Fundusz Mikroprojektów) oraz, że jest położona na bardzo atrakcyjnym

turystycznie obszarze Gór Opawskich, należy spodziewać się, iż projekty te wspólnie będą

oddziaływać bardzo komplementarnie na wskazanym terenie, uzupełniając kompleksowo zaplecze

infrastruktury turystycznej. Najczęściej w ramach Działania 3.3 realizowane były projekty dotyczące

wspólnego polsko-czeskiego dziedzictwa kultury, a także liczne projekty z zakresu rekreacji i sportu,

jak np.: Transgraniczna ścieżka rowerowa Prudnik-Jindrichov jako element szlaków rowerowych

Euroregionu Pradziad.

30 Źródło: http://www.targipanienskie.pl

Targi Panieńskie30

– organizowane przed wojną pod nazwą „Heiratsmarkt” , to stara, piękna tradycja, która

wyróżniała niegdyś Ujazd spośród innych miejscowości. Pierwsze Targi zorganizowano w Ujeździe 17 maja

1928 r. w Święto Wniebowstąpienia, a ostatnie w 1939 r. Ujazdowski „Heiratsmarkt” był tak popularny na

Opolszczyźnie i Górnym Śląsku , że młodzi przyjeżdżali konno i wędrowali pieszo z odległych wsi i miast.

Wszystkich zainteresowanych informowały o tym przydrożne tablice z napisem ‘‘Fahr nach Ujest zum

Heiratsmarkt". Tradycja mówi, że dzień wcześniej przebrana para młodych jeździła po okolicy strojną bryczką

i zapraszała mieszkańców na wspólną zabawę. Targi zaczynały się od procesji i mszy świętej w kościółku

pątniczym zwanym Studzionką. W dniu Targów już od samego rana na rogatkach miasta czynne były punkty

sprzedaży kotylionów oddzielnie dla panien i kawalerów – podczas wieczornego tańca kotylionowego

zadaniem panien i kawalerów również dziś obowiązkiem jest odnaleźć partnera/partnerkę o takim samym

numerze na kotylionie. Parom, które tutaj się poznały i pobrały miejscowi rzemieślnicy w prezencie ślubnym

fundowali swoje wyroby często były to meble – głównie sypialnie. Również i tę tradycję zamierza przywrócić

burmistrz Ujazdu – jednak jak do tej pory po trzech latach (w 2010 r. po 70 latach, z inicjatywy Burmistrza

Ujazdu i M-G Ośrodka Działalności Kulturalnej powrócono do organizowania w Ujeździe tej unikalnej w skali

kraju imprezy), -nie zgłosiła się jeszcze para, która poznałaby się właśnie podczas tańca kotylionów i zawarła

związek małżeński.

Strona | 61

PODSUMOWANIE

Sytuacja społeczno-gospodarcza poszczególnych gmin jest z reguły szczegółowo zdiagnozowana

w dokumentach strategicznych, które definiują tym samym szerszy kontekst prowadzenia polityki

rozwoju w różnych sferach. Rzeczywiste wpisywanie się realizowanego projektu w zdiagnozowane

potrzeby danego obszaru, z pewnością wzmacnia siłę jego oddziaływania w sensie osłabiania

deficytów miejsca lub wzmacniania jego mocnych stron. Istotnym czynnikiem wpływającym na

rozwój lokalny oraz regionalny jest komplementarność projektów z innymi inwestycjami zarówno

w sensie ich skupienia w określonej lokalizacji – komplementarność przestrzenna, wzajemnego

uzupełniania się merytorycznego zakresu projektów jak również uzupełniania długofalowego

oddziaływania projektu lub logiczna konsekwencja wcześniej zrealizowanych inwestycji –

komplementarność funkcjonalna oraz przedmiotowa. Zgodnie z przedstawioną analizą na poziomie

gmin można zidentyfikować szereg przykładów projektów oraz działań, które w sposób kompleksowy

przyczyniają się do rozwoju turystyki i wykazują duży poziom komplementarności. Bezpośrednią

przyczyną koncentracji projektów komplementarnych jest potencjał kulturowy i turystyczny

obszarów, na których podejmowane były projekty (szczegółowa analiza potencjału w dalszej części

opracowania). Kluczowe znaczenie dla komplementarności projektów ma potencjał turystyczny

danego obszaru, jakość kapitału ludzkiego, w szczególności lokalnych władz samorządowych, jakość

dokumentów strategicznych obowiązujących na poziomie gmin oraz konsekwencja we wdrażaniu

przyjętych planów rozwoju, jak również spontaniczne mechanizmy rynkowe i kreatywni

przedsiębiorcy.

4.1.6 WPŁYW PROJEKTÓW NA POPRAWĘ JAKOŚCI USŁUG ORAZ POSZERZENIE OFERTY TURYSTYCZNEJ

W wyniku dofinansowania ze środków RPO WO 2007-2013 wybudowanych/przebudowanych

zostanie 37 obiektów hotelowych (32 projekty dotyczą powstania nowego obiektu poprzez budowę

lub przebudowę obiektów, które nie pełniły dotychczas funkcji hotelowych, a 5 modernizacji lub

zakupu wyposażenia do już istniejących hoteli). Projekty te dotyczą głównie poprawy jakości usług

poprzez modernizację hotelu oraz restauracji oraz utworzenia dodatkowych atrakcji poprzez

rozbudowę hotelu i udostępnienie nowych usług takich jak np.: basen, SPA, kręgielnia, korty

tenisowe. Ponadto w wyniku realizacji projektów powstanie lub zostanie zmodernizowanych 48

obiektów gastronomicznych,23 domy kultury, biblioteki, sale widowiskowe, miejsca sakralne, izby

tradycji oraz 71 obiektów sportowo-rekreacyjnych (kompleksy basenowe, fitness kluby, kręgielnie,

ośrodki wypoczynkowe). W wyniku dofinansowania wszystkie wyżej wymienione obiekty poszerzyły

swoją ofertę turystyczną oraz oferują nowe lub poszerzone usługi, które cechuje przede wszystkim

wysoka jakość. Ankietowani beneficjenci przede wszystkim zaznaczają, iż odbierają sygnały od

klientów, że w wyniku realizacji projektu poprawiła się jakość oferowanych usług. Sami zauważają

znaczący wpływ projektów na podniesienie standardu i poszerzenie swojej oferty.

Przedstawiciele JST przede wszystkim zauważają duży wpływ na poprawę dostępności do usług

i infrastruktury noclegowej – 78% ankietowanych. Zaznaczają również duży wpływ na poprawę

atrakcyjności i wzrost jakości świadczonych usług hotelowych i gastronomicznych. Według

ankietowanych beneficjentów w wyniku realizacji projektów przede wszystkim wzrosła atrakcyjność

ich ośrodków. Wpływ realizacji na dotychczasową ofertę oraz ilość i jaskość usług przedstawia

poniższy wykres. Jak pokazują wyniki ankiet przeprowadzonych z beneficjentami RPO WO 2007-2013

zrealizowane projekty w dużym stopniu przyczyniły się do zaproponowania przez podmioty

Strona | 62

całkowicie nowych usług lub produktów turystycznych. Miały również znaczący wpływ na poszerzenie

oferty oraz poprawę świadczonych usług (wykres 11).

Wykres 11. Wpływ projektów na nowe produkty lub usługi (wybór wielokrotny)


Wśród usług, które pozwoliły wejść na nowe rynki beneficjenci wymieniają m.in. wypromowanie

katalogu produktów turystycznych, wybudowanie nowych budynków (restauracje, hotele),

utworzenie gospodarstw agroturystycznych, wybudowanie basenu, wprowadzenie nowej oferty

imprez okolicznościowych, imprez integracyjnych, wycieczek zorganizowanych. Wzbogacenie oferty

np. o jazdy konne, rejs statkiem, catering, wybudowanie przystani, pola do mini golfa, SPA, kręgielni.

itp. Zrealizowane projekty głównie jednak przyczyniły się do wzbogacenia o nowe elementy obecnej

oferty i do poszerzenia skali działania. Realizacja projektów turystycznych wpłynęła również na

stymulowanie postaw przedsiębiorczych wśród beneficjentów, w tym przyczyniła się do kreowania

postaw innowacyjnych, zwianych z umiejętnością kreowania nowych usług i produktów. Beneficjenci

po zakończeniu realizacji inwestycji wprowadzali nowe usługi mimo iż nie były one objęte

dofinansowaniem w ramach projektu. Beneficjenci często zachęceni powodzeniem dofinansowanego

projektu, realizują kolejne często innowacyjne dla danego przedsiębiorcy projekty. Wśród

wymienionych w ankiecie znalazły się m.in.: boisko, plac zabaw dla dzieci, sala bankietowo-

konferencyjna, punkty informacji turystycznej, poszerzenie działalności gastronomicznej

i hotelarskiej.

W większości badanych projektów w otoczeniu lokalnym nie wystąpiły znaczące nieprzewidziane

efekty, zarówno o pozytywnym jak i negatywnych charakterze. Za nieprzewidziany korzystny efekt

można uznać wzrost bezpieczeństwa w rewitalizowanych miejscach publicznych. Zmiana wizerunku

przestrzeni miejskiej, dodatkowy monitoring może prowadzić m do zmiany typu użytkowników i ich

stosunku do miejsca. Zdegradowany, zaniedbany rynek, park czy inna przestrzeń publiczna jest

zazwyczaj niepopularna wśród przeciętnych mieszkańców. Zrewitalizowana przestrzeń, może stać się

znów miejscem sprzyjającym przebywaniu wszystkich grup społecznych w mieście, dodatkowo

zadbane przestrzenie miejskie oraz monitoring „zniechęcają” w pewnym stopniu do aktów

wandalizmu. Istotnym efektem pośrednim wielu projektów jest również ogólne podniesienie estetyki

ich otoczenia. Negatywnym, nieprzewidzianym efektem inwestycji w odniesieniu do atrakcji

turystycznych może być zastąpienie przez „nowości” dotychczasowych atrakcji i odciągnięcia od nich

turystów. Nowy projekt przedsięwzięcie, może spowodować, iż turyści przestaną odwiedzać

dotychczasowe atrakcje turystyczne.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

nie odnotowaliśmy nic takiego/ trudno powiedzieć

powstały także inne niż objęte projektem produkty lub usługi turystyczne

poprawiła się jakoś świadczonych usług turystycznych

poszerzyła się oferta świadczonych dotychczas usług turystycznych

zaproponowaliście całkowicie nowe usługi lub produkty turystyczne,

9,1%

27,3%

58,7%

63,6%

78,5%

Strona | 63

PODSUMOWANIE

Realizowane projekty przyczyniają się zarówno do tworzenia nowych usług lub produktów

turystycznych jak również mają istotny wpływ na poszerzenie oraz poprawę jakości już świadczonych

usług. Część beneficjentów, którzy zakończyli realizację projektów deklaruje, iż poszerza i doskonali

usługi wytworzone w ramach dofinansowanych projektów, dbając tym samym o efektywność

i użyteczność powstałej w wyniku dofinansowania infrastruktury. Często nowo podejmowane

działania stanowią innowację usługową lub produktową przedsiębiorstwa korzystającego ze

wsparcia. W większości badanych projektów nie stwierdzono istotnych nieprzewidzianych

korzystnych i niekorzystnych efektów w otoczeniu lokalnym. W przypadku projektów z zakresu

rewitalizacji miast dodatkowym korzystnym efektem jest poprawa estetyki, bezpieczeństwa oraz

przywrócenie na nowo przestrzeni miejskich mieszkańcom.

4.1.7 WSPÓŁPRACA Z INNYMI PODMIOTAMI

W celu weryfikacji informacji na temat współpracy pomiędzy podmiotami, postawiono pytanie

zarówno przedstawicielom hoteli, którzy nie dostali dofinansowania w ramach RPO WO 2007-2013

jak również beneficjentom. Beneficjenci najchętniej współpracują z tematycznymi portalami

internetowymi i wydawnictwami, jednostkami samorządowymi i administracją publiczną oraz innymi

przedsiębiorcami i stowarzyszeniami z branży turystycznej. Korzyści z takiej współpracy to głównie

zwiększenie zainteresowania ofertą, lepszy wizerunek i większa rozpoznawalność. Najmniejsze

zainteresowanie dotyczy współpracy z doradcami i konsultantami, wspierającymi działalność

turystyczną. Beneficjenci nie dostrzegają potrzeby współpracy lub do tej pory nie dotarli do

odpowiedniej oferty (wykres 12). Najmniejsze zainteresowanie dotyczy współpracy z doradcami

i konsultantami, wspierającymi działalność turystyczną. Beneficjenci nie dostrzegają potrzeby

współpracy lub do tej pory nie dotarli do odpowiedniej oferty. Odmiennie przedstawia się sytuacja w

przypadku, hoteli. Przedstawiciele hoteli deklarują iż podobnie jak beneficjenci projektów najchętniej

współpracują z tematycznymi portalami internetowymi i wydawnictwami, jednostkami

samorządowymi i administracją publiczną oraz innymi przedsiębiorcami i stowarzyszeniami z branży

turystycznej, jednocześnie deklarują, że zamierzają współpracować z doradcami i konsultantami

wspierającymi branże turystyczną, osobami działającymi w branży oraz jednostkami samorządu

terytorialnego oraz stowarzyszeniami i organizacjami turystycznymi (wykres 13)

Strona | 64

Wykres 12. Współpraca beneficjentów z innymi podmiotami


Wykres 13. Współpraca przedsiębiorców branży hotelarskiej z innymi podmiotami

Źródło: opracowanie własne na podstawie CATI hotele, n= 34

0% 20% 40% 60% 80% 100%

przedsiębiorcy z branży turystycznej

tematyczne portale internetowe, wydawnictwa

pośrednicy usług turystycznych (w tym portale ogłoszeń i pośredniczące)

stowarzyszenia i organizacje turystyczne

jednostki samorządowe i administracji publicznej

indywidualne osoby, działające w branży turystycznej

doradcy i konsultanci, wspierający działalność turystyczną

47,11%

54,55%

36,36%

42,98%

57,02%

13,22%

7,44%

13,22%

10,74%

0,83%

10,74%

5,79%

8,26%

4,96%

Czy współpracujecie Państwo z podmiotami w zakresie szeroko rozumianej oferty turystycznej? [wybór wielokrotny]

zamierzamy współpracujemy

0% 20% 40% 60% 80% 100%

przedsiębiorcy z branży turystycznej

tematyczne portale internetowe, wydawnictwa

pośrednicy usług turystycznych (w tym portale ogłoszeń i pośredniczące)

stowarzyszenia i organizacje turystyczne

jednostki samorządowe i administracji publicznej

indywidualne osoby, działające w branży turystycznej

doradcy i konsultanci, wspierający działalność turystyczną

64,71%

67,65%

44,12%

35,29%

50,00%

11,76%

2,94%

35,29%

32,35%

55,88%

61,76%

47,06%

88,24%

97,06%

Czy współpracujecie Państwo z podmiotami w zakresie szeroko rozumianej oferty turystycznej? [wybór wielokrotny]

zamierzamy współpracujemy

Strona | 65

Struktura odpowiedzi beneficjentów oraz przedstawicieli hoteli jest różna. Beneficjenci znacznie

częściej deklarują współpracę z wymienionymi podmiotami, natomiast przedstawiciele hoteli

znacznie częściej deklarują chęć współpracy. Różnica w odpowiedziach wynika m.in. z faktu, iż

w grupie beneficjentów znajdują się również przedstawiciele JST, którzy realizowali inne typy

projektów niż z zakresu zakwaterowania i gastronomii.

Nawiązywana jest również obustronna współpraca pomiędzy przedsiębiorcami z branży turystycznej

polegająca np. na wzajemnym promowaniu usług poprzez różnego rodzaju zniżki: „nasza inwestycja

poprawia koniunkturę. Z jednym z ośrodków w Turawie zawarliśmy niepisaną umowę, że

odwiedzający ich turysta otrzymuje voucher rabatowy na zwiedzanie naszego Parku. Natomiast jeśli

my kierujemy klienta do tego ośrodka, płaci on znacznie obniżoną kwotę. Ta forma współpracy bardzo

się sprawdza. Tworzy się tu taka sieć zależności” (IDI, beneficjent).

Tabela 9. Zakres współpracy pomiędzy podmiotami

Podmiot Skala współpracy/Zakres współpracy

Jednostki samorządowe i administracji publicznej

skala o zakresie lokalnym

udostępnienie obiektów;

współpraca przy organizowaniu imprez kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych;

sponsoring;

tworzenia produktów turystycznych;

reklama i promocja

Tematyczne portale internetowe, wydawnictwa

skala o zakresie krajowym i lokalnym

promocja na portalach publikujących w językach obcych;

rezerwacja miejsc noclegowych;

tworzenie produktów turystycznych;

wymiana i przekazywanie informacji dot. oferty;

promocja i reklama

Przedsiębiorcy, stowarzyszenia i organizacje z branży turystycznej

skala o zakresie krajowym i lokalnym

poszerzenie oferty;

wymiana usług (noclegi, gastronomia, wycieczki, basen, park linowy, catering); pozyskiwanie i przekazywanie klientów. wymiany doświadczeń i informacji;

tworzenie nowych produktów turystycznych;

tworzenie strategii rozwoju regionu;

organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych i kulturalno-rozrywkowych

Pośrednicy usług turystycznych (w tym portale ogłoszeń i pośredniczące)

skala o zakresie międzynarodowym, krajowym i lokalnym

wykorzystanie bazy noclegowej, usługowej, gastronomicznej;

wymiana i przekazywanie informacji dot. oferty promocja i reklama;

rezerwacja miejsc noclegowych;

pozyskiwanie klientów

Stowarzyszenia skala o zakresie międzynarodowym, krajowym i lokalnym

Strona | 66

Podmiot Skala współpracy/Zakres współpracy

i organizacje turystyczne wykorzystanie bazy noclegowej;


stworzenie strategii rozwoju regionu;

wymiana i przekaz informacji;

wymiana i przekazywanie informacji dot. oferty;

organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych i kulturalno-rozrywkowych;

pozyskiwanie klientów

Indywidualne osoby, działające w branży turystycznej

skala o zakresie głownie lokalnym, sporadycznie krajowym i międzynarodowym


doradztwo;

eventy rodzinne, lokalne święta itp.;

rezerwacja usług gastronomicznych i miejsc noclegowych;

wymiana i przekazywanie informacji dot. oferty

Doradcy i konsultanci, wspierający działalność turystyczną

skala o zakresie lokalnym

informacja


W przeprowadzonym wywiadzie przedstawiciel IZ zaznacza, że powiązania między podmiotami

z branży turystycznej są zauważalne. Wskazuje jako przykład Dolinę Małej Panwi, obszar Gór

Opawskich i JuraPark Krasiejowie. W samym Opolu wskazuje na projekty związane

z zagospodarowaniem wybrzeża Odry, odnowiony Amfiteatr, Bibliotekę Miejską, Filharmonię

Opolską, które wspólnie pracują na poprawienie wizerunku miasta.

Ważną zmianę dostrzega w wywiadzie przedstawiciel gminy Nysa: „w nowej edycji środków zmieniają

się zasady – będzie ważny obszar, podejście funkcjonalne, klastrowe. My stwierdziliśmy, że więcej

zyskamy współpracując z Czechami, promując ich jako bazę górską. To tworzy szerszą ofertę dla

turysty. Jeśli chcemy pozyskać turystów powyżej 24 godzin i przez cały rok, to musimy szukać

możliwości zapewnienia spędzenia czasu wolnego, czy bazy noclegowej na szerszym obszarze. Do tej

pory była konkurencja, a teraz nawiązaliśmy współpracę – wypracowaliśmy wspólny kalendarz

imprez” (IDI, beneficjent).

Dobra praktyka Tytuł projektu: Utworzenie Regionalnego Centrum Turystycznego „Dolina Małej Panwi”; Poddziałanie: 1.4.2 RPO WO 2007-2013; Beneficjent: gmina Zawadzkie; Wartość projektu: 18 170 266,66 PLN; Dofinansowanie EFRR: 10 527 250,72 PLN Projekt zakłada utworzenie atrakcyjnego miejsca przy wykorzystaniu potencjału turystycznego i rekreacyjno – sportowego trzech sąsiadujących ze sobą gmin: Zawadzkiego, Kolonowskiego i Ozimka. Wspólną oś projektu stanowi wytyczenie 40,3 km nowych szlaków rowerowych, w tym remont 27,9 km istniejących szlaków rowerowych na terenie Gminy Zawadzkie, budowa i modernizacja infrastruktury towarzyszącej na szlakach rowerowych, budowa przystani kajakowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą i uporządkowanie koryta rzeki Mała Panew. Projekt obejmuje także przebudowę budynku kinoteatru w Zawadzkiem na budynek Centrum Informacji Turystycznej poprzez utworzenie: biura Informacji Turystycznej, sali konferencyjno – szkoleniowej, zaplecza gastronomicznego, przechowalni i pomieszczeń magazynowych dla rowerów i kajaków, galerii wystawienniczo-artystycznej oraz zagospodarowanie terenu wokół obiektu,

Nową koncepcją tworzenia powiązań międzypodmiotowych jest klastering. Twórcą nowoczesnej

koncepcji klastrów jako efektywnych powiązań kooperacyjnych jest M. Porter, który zdefiniował je

jako geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek

świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji (np.

Strona | 67

uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych i stowarzyszeń branżowych) w poszczególnych

dziedzinach konkurujących między sobą, ale także współpracujących31. Klastry turystyczne mogą stać

się istotnym elementem w kształtowaniu nowej jakości usług turystycznych tak poszczególnych

regionów, jak i całego kraju. W branży turystycznej koncepcja klasteringu budzi coraz większe

zainteresowanie, czego wyrazem jest stale rosnąca liczba powiązań kooperacyjnych skupiających

różne podmioty w sposób bezpośredni i pośredni zaangażowane w przygotowanie, oferowanie

i realizowanie usług oraz produktów turystycznych.

Korzyści z funkcjonowania klastrów turystycznych należy rozpatrywać nie tylko z perspektywy

uczestników samego powiązania, ale także w szerszym kontekście. Klaster, przyczyniając się do

podnoszenia jakości usług turystycznych i standardów obsługi, wzmacnia atrakcyjność turystyczną

całego regionu. Co więcej, korzyści wewnętrzne (dla podmiotów tworzących klaster), jak i zewnętrzne

(dla całego regionu) są ze sobą wzajemnie powiązane, co stanowi dodatkowy pozytywny stymulator

dla dynamicznego rozwoju sektora turystycznego w danym regionie. W województwie opolskim

w 2008 roku powstał pierwszy w kraju klaster turystyczny. Obecnie funkcjonują trzy klastry:

Kraina Miodem i Mlekiem Płynąca;

Klaster Visit Opolskie;

Stowarzyszenie dla Gór Opawskich.

KRAINA MIODEM I MLEKIEM PŁYNĄCA

Firmy z branży turystycznej z woj. opolskiego, Opolski Park Naukowo-Technologiczny, Uniwersytet

Opolski oraz powiaty: kluczborski i oleski utworzyły 18 listopada 2008 roku w Kluczborku pierwszy na

Opolszczyźnie klaster turystyczny "Kraina miodem i mlekiem płynąca". Powstanie inicjatywy

klastrowej zwieńczyło w zasadzie blisko dziesięcioletnie starania władz lokalnych oraz instytucji

i podmiotów związanych z działalnością turystyczną o skuteczne wypromowanie walorów Ziemi

Kluczborskiej i Oleskiej. Inicjatywa zrzesza 34 członków: firmy z branży turystycznej województwa

opolskiego (m.in. właścicieli gospodarstw eko-, agroturystycznych; restauratorów; hotelarzy),

jednostki naukowo-badawcze oraz jednostki samorządu terytorialnego.

W 2009 roku klaster turystyczny „Kraina miodem i mlekiem płynąca” zdobył 495 tys. złotych na

innowacyjne działania promocyjne. Pieniądze pochodziły z Programu Innovation Express na rozwój

międzynarodowej współpracy klastra z partnerami zagranicznymi w zakresie badań, rozwoju

technicznego lub innowacji. Dzięki temu członkowie klastra, czyli przedsiębiorcy turystyczni, głównie

z powiatów kluczborskiego i oleskiego mogli w innowacyjny sposób promować swoją ofertę. Projekt,

który uzyskał dofinansowanie nosił tytuł "Lokalny i regionalny produkt w wirtualnej przestrzeni

turystycznej dorzecza Odry” był realizowany z partnerskim klastrem z Brandenburgii (Niemcy).

W ramach projektu utworzono dla partnerskich klastrów nowoczesny portal internetowy w języku

polski i niemieckim, stworzono mobilny przewodnik po obszarach partnerskich klastrów oraz wydano

publikację zawierającą oferty członków partnerskich klastrów oraz przepisy lokalnych potraw.

KLASTER VISIT OPOLSKIE

5 czerwca 2012 r. podczas konferencji kończącej realizację projektu pn. „Współpraca transgraniczna

klastrów turystycznych” nastąpiło zawiązanie Klastra Turystycznego województwa opolskiego

31 Porter o konkurencji, M. Porter, Warszawa, PWN, 2001

Strona | 68

„VisitOpolskie”. Regionalny klaster turystyczny stworzyło 28 firm i instytucji z inicjatywy Opolskiej

Regionalnej Organizacji Turystycznej. Wśród podmiotów, które przystąpiły do klastra, prócz gmin czy

Lokalnych Grup Działania są też m.in. dwie uczelnie wyższe z Opola, JuraPark w Krasiejowie, Polsko-

czeskie Centrum Szkolenia Rycerstwa Gród w Byczynie, hotele, biuro podróży i przewoźnik

autokarowy oraz gospodarstwa agroturystyczne. Na stworzenie regionalnego klastra na

Opolszczyźnie inicjatorzy otrzymali dofinansowanie z Poddziałania 1.4.2 RPO WO 2007-2013.

Przedsięwzięcie zrealizowane na zlecenie Opolskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej w ramach

projektu: "Promocja zasobów turystycznych Opolszczyzny poprzez utworzenie i wyposażenie

Opolskiego Centrum Informacji Turystycznej". W ramach projektu powstała wspólna komercyjna

oferta turystyczna w postaci katalogu turystycznego, z ofertami stworzonymi pod konkretnych

odbiorców. Zaplanowano, że w przyszłości katalog zostanie przetłumaczony np. na język niemiecki

oraz czeski i rozprowadzony będzie m.in. zagranicą przez członków klastra. 32

STOWARZYSZENIE DLA GÓR OPAWSKICH

Klaster powstał w styczniu 2012 roku, a inicjatorem przedsięwzięcia jest Stowarzyszenie Kopa

Biskupia. Klaster skupia 12 przedsiębiorców z powiatów prudnickiego i nyskiego, ale ma otwartą

formułę, więc nadal mogą do niego przystępować firmy oraz samorządy lokalne. Głównym celem

klastra jest wypromowanie Gór Opawskich jako miejsca całorocznie atrakcyjnego dla grup

turystycznych i biznesowych. Klaster dąży do wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań z zakresu

obsługi ruchu turystycznego i biznesowego oraz zbudowania pozytywnego wizerunku kluczowych

miejscowości regionu.

PODSUMOWANIE

Współcześni turyści stają się coraz bardziej wymagającymi klientami, w dodatku – co stanowi

poważne wyzwanie dla dostawców turystyki – nie tworzą już zwartej, jednorodnej grupy. Następuje

wyraźna indywidualizacja postaw i preferencji, potrzeb oraz oczekiwań. Trendom tym muszą sprostać

podmioty turystyczne, dla których współpraca często staje się jedyną możliwością rozwoju. Zarówno

beneficjenci, jak i przedstawiciele hoteli deklarują, iż współpracują lub zamierzają współpracować

z różnymi podmiotami, najchętniej z tematycznymi portalami internetowymi i wydawnictwami,

jednostkami samorządowymi i administracją publiczną oraz innymi przedsiębiorcami

i stowarzyszeniami z branży turystycznej. Korzyści wynikające z takiej współpracy to głównie

zwiększenie zainteresowania ofertą, lepszy wizerunek i większa rozpoznawalność oferowanego

produktu lub usługi turystycznej. Część ankietowanych beneficjentów współpracuje również

w ramach klastrów, które są obecnie uważane za jedną z lepszych formuł dla takiej kooperacji.

Zasadność tworzenia klastrów turystycznych dostrzegają również respondenci badania:

„W turystyce jest przyszłość dla klastrów turystycznych. Myślę, że przy współpracy wszystkich szczebli

samorządu, należy wypracowywać właśnie takie kierunki rozwoju turystycznego, aby wykorzystać

potencjał też tych małych miejscowości. One też mają coś do zaoferowania, ale nie są w stanie

przebić się swoją ofertą, ale mogą stanowić uzupełnienie oferty. Każda gmina ma swój potencjał

i pozyskała środki w mniejszym lub większym stopniu, ale nie zawsze potrafiono połączyć to w jeden

produkt. Musi być również wykorzystana współpraca, informacja i stworzona platforma, na której

ludzie będą wykorzystywać potencjał i będą myśleli jak w przyszłości uzupełnić braki w infrastrukturze

32 http://www.strefabiznesu.nto.pl/artykul/klaster-visitopolskie-chce-rozwinac-region-turystycznie

Strona | 69

turystycznej. Powinno być duże powiązanie między obszarami kultury, turystyki i sportu, bo nie da się,

by te dziedziny się nie zazębiały. (IDI, ekspert)

4.1.8 TRWAŁOŚĆ EFEKTÓW ORAZ LOSY PROJEKTÓW W PRZYPADKU BRAKU DOFINANSOWANIA

Wsparcie środkami bezzwrotnymi pozwoliło beneficjentom na realizację projektów, które

w przypadku jego braku byłyby zaniechane. Aż 50,4% ankietowanych w ramach CATI rozmówców

uznało, że bez wsparcia ze środków RPO WO 2007-2013 nie zdecydowałoby się na podjęcie realizacji

projektu. W przypadku 40% projektów wydłużyłby się czas ich realizacji, a 9,1 % zmodyfikowałoby

zakres rzeczowy projektu (wykres nr 14). Można spodziewać się, że bez udziału interwencji publicznej

w postaci dotacji nie zostałyby osiągnięte efekty rzeczowe i jakościowe jakie można obserwować

obecnie, co wpłynęłoby na gałąź turystyki w negatywny sposób.

Wykres 14. Działania podejmowane przez beneficjentów w przypadku nieotrzymania dofinansowania ze

środków UE


Podobną opinię wyrażają przedstawiciele IZ RPO WO 2007-2013 oraz IP II RPO WO 2007-2013, którzy

zgodnie określili, iż zakres projektów ani czas ich realizacji bez wsparcia środkami UE uległby zmianie

co odbiłoby się na jakości podejmowanych przedsięwzięć.

Mówiąc o projektach infrastrukturalnych w dziedzinie kultury i turystyki, z natury rzeczy, materialne

efekty danych projektów, przynajmniej w krótkiej perspektywie są trwałe (odnowione

i zmodernizowane obiekty kultury, nowopowstałe obiekty oraz elementy infrastruktury rekreacyjnej,

etc.), jednakże patrząc z perspektywy zakładanych szerszych skutków projektu kwestia ta jest

znacznie bardziej złożona.

Trwałość efektów projektu w pespektywie najbliższych lat mogą znacząco wzmocnić lub osłabić

czynniki i trendy zewnętrzne wobec projektu w ramach instytucji czy gminy, w której był

zrealizowany (np. zmiany kadrowe w obrębie instytucji – odejście osób, które od początku dany

projekt wdrażały jako znaczący czynnik osłabiający, zatrudnienie nowych osób otwartych na nowe

pomysły i sposoby realizacji misji instytucji jako czynnik wzmacniający, sytuacja finansowa gminy

powiązana m.in. z wpływami do budżetu gminy z tytułu podatków od firm i osób fizycznych). Również

w przypadku przedsiębiorców realizujących działania z zakresu zakwaterowania oraz gastronomii

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

zakres rzeczowy projektu

czas realizacji

nie byłby zrealizowany w ogóle

zrealizowalibyśmy projekt ale nie wystarczyłoby na inne inwestycje

zrealizowalibyśmy projekt zadłużając się

trudno ocenić

9,1%

39,7%

50,4%

8,3%

9,1%

2,5%

Proszę określić co działoby się z projektem, gdyby Państwo nie otrzymali dofinansowania?

Strona | 70

możemy mówić o czynnikach zewnętrznych wpływających na realizację projektu, do czynników takich

należy, sytuacja gospodarcza w kraju, stan pogody w danym roku, klęski żywiołowe, konkurencja oraz

czynniki wewnętrzne czyli jakość kadry zarządzającej oraz pracującej w danym obiekcie.

Bardzo istotną sprawą jest także umiejętność stworzenia, wykreowania w oparciu o zmodernizowaną

lub nowo wybudowaną infrastrukturę ciekawej, atrakcyjnej oferty programowej odpowiadającej na

potrzeby i oczekiwania użytkowników lub tworzącej zupełnie nową jakość (usług kulturalnych

i turystycznych) w skali gminy czy subregionu, potrafiących przyciągnąć a następnie utrzymać nowych

odbiorców. Czynnikami sprzyjającymi i wzmacniającymi trwałości projektów w dłuższej perspektywie

czasowej jest także ich kontynuacja jeśli były częścią szerszego zamierzenia inwestycyjnego lub

uzupełnianie, w ramach mniejszych projektów realizowanych ze środków własnych lub wykorzystując

inne dostępne fundusze zewnętrzne.

PODSUMOWANIE

W przypadku projektów dotyczących rozwoju infrastruktury kulturowej oraz sportowo-rekreacyjnej

realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego trwałość efektów nie jest zagrożona. Inaczej

wygląda sytuacja w przypadku projektów z zakresu bazy noclegowej i gastronomicznej realizowanych

przez przedsiębiorców, gdzie trwałość i efektywność projektów zależy od wielu czynników. W opinii

zespołu badawczego problemy z utrzymaniem trwałości mogą wystąpić w projektach realizowanych

na terenach o niskim potencjale turystycznym.

Ze względu na fakt, iż znaczna część projektów jest jeszcze na etapie realizacji lub dopiero co zostały

zakończone nie można jednoznacznie stwierdzić czy stworzony w wyniku realizacji projektów

potencjał jest w pełni wykorzystywany. Zgodnie z opinią ankietowanych beneficjentów w przypadku

braku dofinansowania aż 50% z nich nie zrealizowałoby projektu w ogóle, a blisko w 40% przypadków

czas realizacji uległby zmianie. W opinii respondentów wywiadów indywidualnych bez

dofinansowania ze środków RPO WO 2007-2013 nie osiągnięto by podobnych do uzyskanych

efektów. Zarówno przedsiębiorcy jak i jednostki samorządu terytorialnego nie dysponują

wystarczającymi środkami pieniężnymi, aby móc zrealizować projekty turystyczne bez

dofinansowania.

4.2 OCENA STOPNIA WYKORZYSTANIA ZASOBÓW ŚRODOWISKOWYCH, KULTUROWYCH

ORAZ POTENCJAŁU POŁOŻENIA WOJEWÓDZTWA

4.2.1 STOPIEŃ WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU KULTUROWEGO

Śląsk Opolski to ziemia pogranicza, miejsce wielokulturowego dziedzictwa, o którym zdecydowała

historia. Splot tak wielu różnych tradycji – polskich, niemieckich i czeskich uczynił kulturę

województwa opolskiego szczególnie bogatą i różnorodną. Czerpiąc z wpływów kultury polskiej,

niemieckiej i czeskiej, region opolski zajmuje znaczącą pozycję na „kulturowej” mapie Polski33.

Województwo opolskie, mimo że jest najmniejszym województwem w kraju, posiada znaczące

zasoby dziedzictwa kulturowego. Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane są 2824 obiekty.

W tym w rejestrze ujętych jest 69 drewnianych kościołów, 214 parków, 190 zabudowań

33 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego, opracowana w ramach procesu aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2012 (wersja aktualna).

Strona | 71

folwarcznych, 81 zabudowań gospodarczych, 153 pałace i dwory. Zdecydowanie mniejszy procent

z ogólnej liczby zabytków rejestrowych dotyczy obiektów wiejskich34. Dokumentem, w którym ujmuje

się główne cele polityki samorządu województwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad nimi jest

opracowywany co 4 lata Program Opieki nad Zabytkami Województwa Opolskiego35. Region opolski

należy do jednych z zasobniejszych w Polsce w obiekty zabytkowe. Wizytówką regionu są kompleksy

średniowiecznej architektury sakralnej i świeckiej, które znajdują się głównie w stolicy województwa

(wieża Piastowska w Opolu, elementy średniowiecznej architektury i wyposażenia w Katedrze

Opolskiej, w kościele Franciszkanów – kaplica Św. Anny, tzw. Kaplica Piastowska, w kościele „Na

Górce”, Kaplica Św. Wojciecha, Kaplica Św. Aleksego, mury obronne z basztą, Górny Zamek, zbiory

średniowiecznej rzeźby w Muzeum Diecezjalnym). Średniowieczne kościoły można obejrzeć

w Kałkowie, Grodkowie, Namysłowie, Paczkowie, Głogówku i w Brzegu. Zachowanymi elementami

architektury średniowiecznej mogą poszczycić się: Namysłów (ratusz, zamek), Otmuchów (zamek),

Głogówek (zamek) oraz Paczków (mury z basztami i Wieża Bramy Wrocławskiej). Perłą architektury

zabytkowej Opolszczyzny są zabytkowe zamki i pałace. Do najpiękniejszych należą zespoły pałacowo-

parkowe w Mosznej, Kamieniu Śląskim, Rogowie Opolskim, Prószkowie, Niewodnikach, Pawłowicach,

Kopicach i Tułowicach oraz dzieła architektury i budownictwa obronnego (Zamek Piastów Śląskich

w Brzegu, Zamek Biskupów Wrocławskich w Otmuchowie, zamki w Rogowie Opolskim, Namysłowie,

Niemodlinie, Głogówku). Na obszarze województwa znajduje się prawie 0,5 tys. murowanych

kościołów. Jednym z charakterystycznych elementów wiejskiego pejzażu regionu są drewniane

kościoły, umiejscowione głównie w północnej części województwa i włączone w szlak architektury

drewnianej Polski Południowej, który jest częścią europejskiego szlaku architektury drewnianej.

Do najbardziej znanych należą kościoły w: Bąkowie, Bierdzanach, Brzezinkach, Jakubowicach,

Krzyżowicach, Miechowej, Oleśnie, Michalicach, Proślicach, Uszycach, Malni, Baborowie.

Ponadto bogate zasoby dziedzictwa kulturowego stanowią historycznie ukształtowane zespoły

urbanistyczne (m.in. stare miasta w Brzegu, Paczkowie, Byczynie, Opolu, Nysie, Głogówku)

i ruralistyczne (Jemielnica, Pokój, Pilszcz, Księże Pole, Ścinawa Nyska, Grobniki), obiekty użyteczności

publicznej (ratusze miejskie, m.in. w Brzegu, Grodkowie, Głogówku, Strzelcach Opolskich,

Namysłowie, Głubczycach), dworce kolejowe (w Brzegu, Opolu, Szydłowie, Pokoju, Murowie, Zimnej

Wódce, Zalesiu Śląskim i Leśnicy), szpitale, m.in. Zespół im. Św. Aleksego w Opolu, w Głogówku,

Kluczborku, Prudniku, Branicach i Namysłowie, szkoły – sieć średniowiecznych gimnazjów w Brzegu,

Byczynie, Kluczborku i Wołczynie (jedne z najstarszych gimnazjów w Europie), kolegium „Carolinum”

w Nysie, szkoły w Grodkowie, Kałkowie, Nowej Wsi Małej, Opolu, Pogorzeli, Siedlcu), obiekty techniki

(m.in. szybowe piece wapiennicze z okolic Gogolina i Górażdży, wieża ciśnień w Opolu, cementownia

Odra, fabryka porcelany w Tułowicach, huta szkła w Murowie, huta żelaza w Ozimku i Zagwiździu,

papiernia w Krapkowicach, cegielnia w Szydłowie oraz jeden z najstarszych w Europie – most żeliwny

w Ozimku), zabytkowe parki (w Pokoju, Lipnie i Prószkowie, Nysie, Brzegu, Kędzierzynie-Koźlu,

Paczkowie, wyspa Bolko w Opolu, Dobrodzieniu, park zamkowy na Pasiece) oraz cmentarze (wojenny

w Łambinowicach oraz podobozowe w Święcicach). Stan techniczny wielu obiektów i zespołów

dziedzictwa kulturowego kwalifikuje je do renowacji i rewitalizacji36. Istotną rolę w rozwoju

34 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Opolskiego 2010, Załącznik nr 1 do uchwały Nr XLVIII /505/2010 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 28 września 2010 r., w sprawie uchwalenia zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego (Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 132 poz. 1509 z dnia 18 listopada 2010 r.) 35 obecnie jest to program na lata 2011–2014 przyjętym uchwałą Nr V/76/ 2011 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 29 marca 2011r 36 Program Opieki.., op. cit., s. 28-60, 66-69; Raport na temat funkcjonowania systemu ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po 1989

roku, red. J. Purchla, Kraków 2008 r., s. 86, 90-93 [w:] www.kongreskultury.pl

Strona | 72

kulturalnym regionu odgrywa miasto Opole, ze względu na swoją historię, tradycję, przeszłość

kulturalną jak i bieżący rozwój instytucji kultury. To tutaj odbywają się najważniejsze imprezy

o znaczeniu regionalnym i krajowym. Należą do nich: Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej, Opolskie

Konfrontacje Teatralne „Klasyka Polska”, Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalek, Międzynarodowy

Festiwal Perkusyjny, Festiwal Filmowy „Opolskie Lamy”, Dni Opola, Noc Kultury, Noc Muzeów, Dni

Kultury Niemieckiej, Opolskie Dni Kresowe, Dni Muzyki i Kultury Żydowskiej, Wiosna Austriacka,

Jarmark Wielkanocny, Mistrzostwa Polski Mażoretek. Swoją siedzibę mają tu również najważniejsze

instytucje kultury. Opole jest centrum kulturalnym województwa z Muzeum Śląska Opolskiego,

Muzeum Wsi Opolskiej, Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach – Opolu

i Muzeum Diecezjalnym dokumentującymi wielowiekowe dziedzictwo kultury regionu. W celu

zapewnienia optymalnych warunków dla rozwijania działalności kulturalnej w Opolu, a tym samym

i w regionie zrealizowane zostały oraz są w trakcie realizacji duże inwestycje w wojewódzkich

i miejskich obiektach instytucji kultury. Do najważniejszych należy zakończony w 2011 r. projekt

„Utworzenie Narodowego Centrum Polskiej Piosenki poprzez przebudowę Amfiteatru Tysiąclecia

w Opolu”, który został dofinansowany z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Ze

środków tego samego programu przeprowadzana jest obecnie również rozbudowa Filharmonii

Opolskiej im. J. Elsnera. Instytucje kultury wciąż wymagają remontów i adaptacji do współczesnych

wymogów odbiorców kultury i sztuki. Stan ten dotyczy również zabytków i innych obiektów

pełniących funkcje kulturalne. Inwestycjom w infrastrukturę kultury w stolicy województwa nie

towarzyszy skuteczna promocja przedsięwzięć kulturalnych, co skutkuje zbyt niskim poziomem

wiedzy o ofercie kulturalnej miasta oraz obniżone uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych37.

W ramach Działania 5.3 RPO WO 2007-2013 dofinansowano 23 projekty na łączną kwotę ok. 49,6 mln

PLN. Wśród projektów realizowanych w ramach Działania 5.3. RPO WO 2007-2013, aż 4 projekty są

zlokalizowane w Opolu. Projekty te dotyczą konserwacji i digitalizacji zabytkowego zbioru

Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu, renowacji Wieży Piastowskiej w Opolu, przebudowy

budynku na siedzibę Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu oraz budowy Studenckiego Centrum

Kultury SCK na terenie Uniwersytetu Opolskiego.

37 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego, opracowana w ramach procesu aktualizacji Strategii Rozwoju

Województwa Opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2012 (wersja aktualna).

Strona | 73

Mapa 7. Wpływ projektów na potencjał kulturowy

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181.oraz PZP WO 2010

Strona | 74

PODSUMOWANIE

Wszystkie projekty o znaczeniu kulturowym realizowane w ramach RPO WO 2007-2013 były

zlokalizowane w gminach o wysokim potencjale kulturowym. Największą grupę projektów stanowiły

działania dotyczące rewitalizacji zabytkowej przestrzeni miejskiej, w tym murów obronnych. Projekty

te bardzo często były realizowane w zabytkowych układach urbanistycznych wpisanych do rejestru

zabytków. Realizacja projektów tego typu jest niezwykle istotna dla eksponowania regionalnego

dziedzictwa kulturowego oraz poprawy atrakcyjności turystycznej regionu.

Pomimo inwestycji w rozwój infrastruktury, znaczna część instytucji kulturalnych w regionie

funkcjonuje w obiektach, które nie są w stanie sprostać współczesnym funkcjom i standardom, co ma

pośredni, a czasami bezpośredni wpływ na satysfakcję potencjalnego odbiorcy. W przypadku

instytucji kultury niedostatki widoczne są zwłaszcza na terenach wiejskich. Wiele obiektów nadal

wymaga generalnego remontu i doposażenia38.

Województwo opolskie jest obecnie jedynym regionem w Polsce, w którym brakuje regionalnej

instytucji kultury, której głównym celem byłoby rozpoznawanie, rozwijanie i zaspakajanie potrzeb

oraz zainteresowań kulturalnych mieszkańców województwa. W 1995 r. podjęta została decyzja

o likwidacji Wojewódzkiego Domu Kultury. Część zadań WDK realizuje Departament Kultury, Sportu

i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, lecz jest to niewystarczające

w obliczu potrzeb kulturalnych regionu. Zgodnie z wypowiedziami respondentów, jak również

zgodnie z diagnozą sytuacji społeczno-gospodarczej, zauważalny jest brak instytucji prowadzącej

monitoring, szkolenia, nadzorującej działania promocyjne oraz wsparcie finansowe i organizacyjnie

przedsięwzięć w dziedzinie kultury, a także koordynującej i wdrażającej najważniejsze projekty

kulturalne, co nie służy dynamicznemu rozwojowi kultury w regionie39.

4.2.2 STOPIEŃ WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU ŚRODOWISKA NATURALNEGO

System przyrodniczy w województwie opolskim stwarza warunki ochrony wszystkich typowych dla

tego obszaru siedlisk i zbiorowisk florystyczno-faunistycznych, które występują na obszarach

węzłowych. Obszary o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronione zajmują około 28%

obszaru województwa. Obszary chronionego krajobrazu stanowią ponad 20% powierzchni

województwa, natomiast rezerwaty przyrody jedyne 0,08%. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

zajmują powierzchnię ponad 2,5 tys. ha, a użytki ekologiczne prawie 465 ha.40 W województwie

opolskim, w zakresie turystycznych obiektów przyrodniczo krajobrazowych na uwagę zasługują:

1. Zbiorniki wodne – duży, ale wciąż jeszcze nie w pełni wykorzystany potencjał turystyczny

posiadają występujące w regionie jeziora. Do ulubionych miejsc wypoczynku nad wodą należą

Jeziora Turawskie oraz usytuowane w południowo-zachodniej części regionu zbiorniki – Jezioro

Nyskie i Jezioro Otmuchowskie. Mając na względzie możliwie najlepsze wykorzystanie potencjału

tych miejsc do celów turystycznych, konieczne jest podjęcie odpowiednich działań

rewitalizacyjnych (np. poprawa jakości wód w zbiornikach wodnych, kanalizacja miejscowości),


Województwa Opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2012 (wersja aktualna). 39 ibidem 40 Plan Zagospodarowania Przestrzennego WO 2010, s 36

Strona | 75

a także rozbudowa, modernizacja istniejącej lub budowa nowej infrastruktury (np. przystanie

jachtowe)41. Wsparciem należałoby również objąć wszelkie działania związane z uatrakcyjnieniem

tych miejsc dla szerszego grona turystów. „Rewitalizacji” wymagają istniejące plaże, kąpieliska,

parkingi a także towarzysząca im infrastruktura. Skoncentrowanie tak licznych funkcji na

niewielkim obszarze wokół jezior, a w szczególności Jeziora Turawskiego, pozwoliłoby stworzyć

ciekawą ofertę rekreacji i turystyki wodnej. Odpowiedzią na ww. potrzeby jest projekt "Trias

Opolski – Poprawa jakości wody w Opolu" oraz jego kontynuacja „Trias Opolski – ochrona

zbiornika wód podziemnych dla aglomeracji Opole, Prószków i Tarnów Opolski". Do realizacji

projektu przystawiły gminy leżące wokół Jeziora Turawskiego oraz w zlewni Małej Panwi w celu

skanalizowania miejscowości.

2. Odra i rzeki w regionie – rzeki przy odpowiednim zagospodarowaniu, stanowią atrakcyjne miejsca

turystyczne. Niewykorzystaną w województwie opolskim atrakcją turystyczną jest Odra.

Modernizacja i rozbudowa odpowiedniej infrastruktury wodnej (np. przystanie żeglugi

śródlądowej w Brzegu, Opolu, Kędzierzynie-Koźlu, Krapkowicach czy szlaki kajakowe

z przystaniami kajakowymi) pozwoliłyby na pełniejsze wykorzystanie jej walorów (np. organizacja

rejsów wycieczkowych, spływów kajakowych itp.). Turystyka wodna na rzece Odrze nie

odpowiada w pełni potrzebom społeczności lokalnej i turystów. W skali regionalnej brakuje

również odpowiedniego zagospodarowania turystycznego nadbrzeży rzeki Odry. Na uwagę

zasługuje fakt realizacji przez Opole projektu „Odra uRzeka”, mającego na celu zagospodarowanie

terenu wzdłuż nadbrzeży Odry na rzecz zwiększenia atrakcyjności stolicy regionu. Rozwój turystyki

na opolskich rzekach, w tym na Odrze, jest niewspółmierny w stosunku do potencjału, a działania

zmierzające do dostosowania infrastruktury do potrzeb turystyki żeglugowej mają charakter

ograniczony i nie kompleksowy. Obserwowany jest spadek gospodarczego znaczenia rzeki Odry.

Wykorzystanie rzeki Odry jako międzynarodowej trasy żeglugi śródlądowej ma szansę przyczynić

się do rozwoju międzynarodowej turystyki na obszarach całego dorzecza. Oprócz Odry, potencjał

do rozwoju turystyki wodnej, w mniejszym bądź większym stopniu (w zależności od ich

udrożnienia), posiadają inne rzeki, m.in.: Mała Panew, Osobłoga, górne odcinki Nysy Kłodzkiej,

Kłodnica oraz Biała Głuchołaska42.

3. Parki krajobrazowe – atrakcyjnymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi charakteryzują się,

objęte konserwatorską ochroną przyrody, obszary leśne, w tym 3 parki krajobrazowe: Góra

Św. Anny (miejsce szczególne w krajobrazie Śląska Opolskiego, posiadające znaczny potencjał

w zakresie pełnienia funkcji centrum turystyczno-rekreacyjno-pielgrzymkowego), która również

zawiera liczne obiekty o wysokich walorach geologicznych – wartościowe dla geoturystyki

i szeroko pojętej edukacji, Góry Opawskie, Stobrawski Park Krajobrazowy, obszary chronionego

krajobrazu w postaci m.in.: Lasów Stobrawsko-Turawskich i Borów Niemodlińskich, a także liczne

rezerwaty przyrody (35 obiektów o zróżnicowanej reprezentacji typologicznej: leśne,

leśno-torfowiskowe, florystyczne, stepowe, przyrody nieożywionej). Występująca na tych

obszarach duża różnorodność fauny i flory, pomniki przyrody, zabytkowe aleje i parki oraz

czystość środowiska naturalnego to duża atrakcja dla turysty. Brakuje promocji i informacji dla

turystów, dlatego wymagana jest realizacja inwestycji w zakresie rozbudowy, modernizacji

i rozwoju infrastruktury (np. oznakowanie szlaków pieszych, rozwój systemu tras rowerowych,

41 Program opieki nad zabytkami województwa opolskiego na lata 2011-2014. Załącznik do uchwały Nr V/76/2011 Sejmiku Województwa

Opolskiego z dnia 29 marca 2011r., s. 197. 42 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa…, s. 197; Strategia rozwoju turystyki w województwie opolskim na lata 2007–

2013, Opole-Kraków 2005, s. 47 -48

Strona | 76

ścieżki przyrodniczo-edukacyjne, parkingi leśne)43. Na terenach górzystych województwa

opolskiego brakuje kompleksowej infrastruktury do uprawiania sportów narciarskich (np. tras

zjazdowych i biegowych) w szczególności na terenie Gór Opawskich (turyści z Polski i Republiki

Czeskiej).

4. JuraPark Krasiejów – atrakcję turystyczną stanowi unikatowe w skali europejskiej stanowisko

dokumentacyjne (paleontologiczne) przyrody nieożywionej „Trias” w Krasiejowie (około 40 ha).

JuraPark to markowy produkt turystyczny związany utworzeniem jednego z największych

w Europie parków tematycznych poświęconych „dinozaurom”. To również przestrzeń do

organizacji wizyt studyjnych, wydarzeń kulturalnych, pokazów, koncertów, kongresów

i konferencji dla grona zainteresowanych z kraju i ze świata.

5. Ogród zoologiczny – ogród zoologiczny w Opolu jest jednym z obiektów o najwyższej liczbie

odwiedzających w regionie: około 200-250 tysięcy osób rocznie. Otaczające ogród tereny na

wyspie Bolko należą do najcenniejszych przyrodniczo i wypoczynkowo w stolicy województwa, są

one predysponowane do roli parkowo – rekreacyjnej oraz do zaplecza dla rekreacji oraz sportów

aktywnych44.

Powyższa diagnoza została potwierdzona przez respondentów, według których: „województwo

opolskie ma bardzo wiele atutów pomimo, że jest bardzo małe, ale posiada spore zasoby wody,

zajmuje pod tym względem 4 miejsce w kraju. Zbiorniki te mogą służyć turystyce i wypoczynkowi. Na

terenie województwa znajduje się wiele jezior, sporo mniejszych obszarów wodnych, które służą

turystom w okresie letnim, ale także są dobrym miejscem służącym sportom rekreacyjnym:

żeglarstwo, sporty motorowe. Duży potencjał posiada również rzeka Odra, która jest drugą rzeką

w kraju, mamy tutaj możliwość pływania nią na duże odległości ponieważ posiada ona szeroką

europejską sieć wodną. Na przykład z Kędzierzyn-Koźle do Szczecina, a później jeszcze kanałami przez

Berlin do Paryża. Drugim atutem są tutaj na pewno małe Góry Opawskie z ciekawą infrastrukturą –

może niekoniecznie do sportów zimowych typu narciarstwo – z pewnością można uprawiać tutaj

narciarstwo biegowe, ponieważ mimo braku szlaków, są miejsca do tego wyznaczone. W lecie

natomiast jest to wspaniały teren dla turystyki kwalifikowanej, dla młodzieży, dla osób które chodzą

po górach i jeżdżą na rowerach. Są tutaj organizowane obozy. Możliwy również jest połów pstrąga.

Góry Opawskie otoczone są parkiem krajobrazowym położonym na terenie nizinnym, który oferuje

wszystko to, co może zaoferować turystom las, czyli grzyby, ryby, siedliska zwierząt, wystawy

poświęcone przyrodzie przy izbach leśnych czy lokalnych muzeach. Jest również park krajobrazowy,

Góra Św. Anny czyli miejsce kultowe, pielgrzymkowe, które od kilku lat odwiedza spora ilość osób, jak

i również miejsce w którym znajduje się drugi w Polsce Geopark Krajowy w którym jest Muzeum

Powstań Śląskich, wiele rezerwatów, bardzo dobre warunki do jazdy na rowerach. Oferuje ono

agroekoturystykę, turystykę związaną z lasami szczególnie ciekawą dla myśliwych, jak i również

dziedzictwo – ze względu na bogatą historię zarówno z I jak i II wojny światowej, czy historię Rodów

Śląskich” (IDI, ekspert).

Niecała połowa (63) projektów realizowanych w ramach Działania 1.4 RPO WO 2007-2013

zlokalizowane są na terenach sąsiadujących bezpośrednio z parkami krajobrazowymi, rezerwatami

43 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Opolskiego, Załącznik nr 1 do uchwały Nr XLVIII/505/2010 Sejmiku Województwa

z dnia 28 września 2010 roku w sprawie uchwalenia zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego (Dziennik

Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 132 poz. 1509 z dnia 18 listopada 2010r.), s. 197-198.


Województwa Opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2012 (wersja aktualna).

Strona | 77

przyrody lub obszarami chronionego krajobrazu. Projekty te wykorzystują zlokalizowany

w sąsiedztwie potencjał turystyczny. Rozkład przestrzenny potencjału przyrodniczego oraz

rozmieszczenie projektów z Działania 1.4 RPO WO 2007-2013 przedstawia mapa nr 8. Na mapie nie

przedstawiono projektów z zakresu kultury i rewitalizacji, gdyż są one usytuowane głównie

w ośrodkach miejskich i dotyczą infrastruktury i przestrzeni miejskich.

Wykorzystywanie przez turystykę elementów środowiska przyrodniczego w formie walorów

turystycznych warunkuje kształtowanie środowiska przyrodniczego. Konieczność udostępnienia

turystom korzystania z walorów przyrodniczych wymusza, nie tylko działania związane z jej

udostępnieniem, ale także racjonalnego wykorzystania zasobów przyrodniczych, w przeciwnym

wypadku mogą stracić swoją wartość. Stan środowiska i walorów przyrodniczych jest niezwykle

ważnym czynnikiem, warunkującym funkcjonowanie turystyki, która wymaga obszarów czystych

i mało zdegradowanych.

Część projektów realizowanych w ramach Działania 1.4 RPO WO 2007-2013 jest zlokalizowana na

obszarach o wysokich walorach przyrodniczych. Projekty te wykorzystują wysokie walory obszarów

naturalnych. Do takich projektów należą opisywany już JuraPark w Krasiejowie oraz Regionalne

Centrum Turystycznego "Dolina Małej Panwi” oraz szereg projektów zakładających budowę bazy

noclegowej oraz gastronomicznej. Szczególnie widoczne jest to na terenie parku krajobrazowego Gór

Opawskich oraz Góry Św. Anny, gdzie w każdej z lokalizacji zrealizowano aż 6 projektów rozwijających

bazę noclegową oraz gastronomiczną. Na terenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego nie

zrealizowano żadnego projektu w ramach RPO WO 2007-2013.

Obszar Stobrawskiego Parku Krajobrazowego to obszar o dużym nasyceniu terenami lesistymi, który

posiada bardzo duży potencjał lasów i rzek. Na tym terenie wskazane jest rozwijanie turystyki

aktywnej w oparciu o tereny zielone oraz o potencjał rzeczny. Zlokalizowanych jest to bardzo dużo

podmiotów agroturystycznych, gdyż z założenia nie może oczekiwać rozwoju turystyki masowej. Są to

doskonałe obszary do rozwoju turystyki przyrodniczej, edukacyjnej realizowanej w małych grupach

nastawionych na podziwianie krajobrazu, na odnajdywanie tych elementów środowiska

przyrodniczego, które są najbardziej unikalne. Znajdują się tam wydmy porośnięte lasem – jedne

z największych obszarów śródlądowych wydm na terenie Polski.

Strona | 78

Mapa 8. Projekty turystyczne na tle potencjału środowiska naturalnego

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181.oraz PZP WO 2010.

Strona | 79

Duży potencjał przyrodniczy posiada również Odra i inne rzeki w regionie. W ramach projektów

z zakresu turystyki i kultury zrealizowano trzy projekty uwzględniające potencjał rzek –

zagospodarowanie terenów wzdłuż Odry, projekt zakładający rejsy statkiem po Kanale Gliwickim

i Odrze oraz wspomniany już wcześniej projekt regionalnego Centrum Turystycznego "Dolina Małej

Panwi”.

Dobra praktyka Tytuł: Rejs statkiem po Kanale Gliwickim i Odrze – nowa usługa turystyczno-rekreacyjna; Poddziałanie: 1.4.1 RPO WO 2007-2013; Beneficjent: Canal Trans; Wartość projektu: 1 558 855,89PLN; Dofinansowanie EFRR: 835 426,56PLN

Planowana do realizacji inwestycja polega na wprowadzeniu zupełnie nowej na terenie województwa opolskiego usługi związanej z turystyka przybrzeżna na rzece Odrze i Kanale Gliwickim. Obecnie siec rzeczna naszego regionu z punktu widzenia turystyki specjalistycznej jest mało wykorzystana. Od końca lat 80-tych po Kanale Gliwickim nie pływała żadna jednostka pasażerska. Postrzeganie Kędzierzyna-Koźla jako miejsca o potencjale turystycznym. W ramach projektu zostanie wprowadzona nowa oferta firmy polegająca na organizacji rejsów statkiem po Kanale Gliwickim i rzece Odrze jak również możliwości wzięcia udziału w wykładach na temat historii Kanału Gliwickiego i okolic. Realizacja projektu wpłynie przede wszystkim na rozwój turystyki w regionie oraz wykorzystanie potencjału rzeki Odry. Zamiarem wnioskodawcy jest powrót do odbierania miasta Kędzierzyn- Koźle jako miejsca na stałe związanego z turystyka wodna. Rejs będzie okazją do poznania historii związanej z rozrzuconymi wzdłuż Kanału w czasie II wojny światowej obozami jenieckimi, historia budowy fabryki IG Farben Industrie jak również atrakcja związana z przepłynięciem przez 7 śluz. Obiekt przystosowany zostanie do korzystania przez osoby niepełnosprawne.

Przedstawiciele JST zapytani w jakim stopniu projekty realizowane na ich terenie w ramach RPO WO

2007-2013 uwzględniły lub uwzględniają wykorzystanie potencjału środowiska naturalnego –

w szczególności zasobów przyrodniczych i krajobrazowych, w tym wykorzystania potencjału rzeki

Odry i jej dopływów w regionie, najczęściej wskazywali iż potencjał środowiska jest istotny, jednakże

ma podobne znaczenie jak inne aspekty i walory gminy oraz że trudno jest ocenić rolę środowiska

w realizowanych projektach (wykres 15).

Wykres 15. Wpływ potencjału środowiska naturalnego na realizację projektów z zakresu turystyki

Źródło: opracowanie własne na podstawie CAWI z JST, n=66.

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

trudno ocenić rolę środowiska w realizowanych projektach

potencjał środowiska, jakkolwiek istotny, ma podobne znaczenie jak inne aspekty i walory gminy

walory przyrodnicze są głównym powodem realizacji wybitnej większości projektów

środowisko naturalne nie ma dużego znaczenia, o inwestycjach decydują inne walory naszej Gminy/Powiatu

mniej więcej połowa projektów jest realizowana w powiązaniu z walorami przyrodniczymi

33,3%

33,3%

13,6%

10,6%

9,1%

Strona | 80

Stan środowiska i walorów przyrodniczych jest niezwykle ważnym czynnikiem, warunkującym

funkcjonowanie turystyki, która wymaga obszarów czystych i mało zdegradowanych45.

Niejednokrotnie chęć turystycznego wykorzystania konkretnych walorów turystycznych wymusza

podejmowanie działań o charakterze ochronnym. Wzrastająca świadomość ekologiczna sprawia, że

turystyka staje się często czynnikiem inicjującym działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego.

Na płaszczyźnie ekologicznej negatywny wpływ turystyki jest wyraźnie widoczny we wszystkich

sferach budujących środowisko. Turystyka przyczynia się do zaburzenia bilansu wodnego przez

nadmierny pobór wody, generuje emisję ścieków. Ilość wody zużywanej w turystyce jest coraz

bardziej zbliżona do ilości wody zużywanej w przemyśle, woda niezbędna jest do obsługi ruchu

turystycznego, ale równie obiektów bazy towarzyszącej jak baseny, pola golfowe. Zanieczyszczenia

emituje transport drogowy jak również wodny, a także sami turyści wyrzucając śmieci

w miejscach niedozwolonych. Należy brać jednak pod uwagę, że obszary o wysokich walorach

przyrodniczych charakteryzują się również wysoką wrażliwością ekologiczną – tereny te są

szczególnie narażone na nadmierną presję ze strony ruchu turystycznego, jeżeli rozwój turystyki

odbywa się w sposób niekontrolowany. Realizacja pewnych działań, np. intensyfikacja zabudowy

mieszkaniowej, lokowanie uciążliwych dla środowiska zakładów przemysłowych lub niewłaściwe

kształtowanie infrastruktury turystycznej mogą stanowić zagrożenie dla zasobów przyrodniczych, a co

za tym idzie – walorów turystycznych tego rodzaju obszarów. Zmiany, które zachodzą w wyniku

realizacji niektórych typów działań infrastrukturalnych, mają charakter nieodwracalny lub trudno

odwracalny.

PODSUMOWANIE

Obszary o wysokich walorach turystycznych, wynikających z występujących zasobów przyrodniczych,

powinny stanowić jeden z obszarów koncentracji środków. Należy brać pod uwagę, że w przypadku

rozwoju ekoturystyki zagadnienia rozwoju gospodarczego oraz ochrony przyrody i krajobrazu są ze

sobą nierozerwalnie związane – tworzą system naczyń połączonych. Ze względu na ryzyko

nieodwracalnego zaburzenia równowagi pomiędzy działalnością gospodarczą, a utrzymaniem

wysokiej jakości zasobów przyrodniczych i krajobrazu, konieczne jest zastosowanie odrębnego

podejścia w stosunku do rozwoju tego rodzaju obszarów.

Wyniki analiz prowadzą również do konkluzji, że silny wpływ na zwiększenie liczby turystów mogą

mieć działania, które w sposób pośredni przyczyniają się do wzmocnienia potencjału turystycznego.

Do grupy tej zaliczono projekty dotyczące rozwoju infrastruktury ochrony środowiska, poprawy

estetyki przestrzeni publicznej, ochrony przyrody, jak również rozwoju dróg oraz infrastruktury

sportowo-rekreacyjnej46.

4.2.3 WPŁYW PROJEKTÓW NA ŚRODOWISKO NATURALNE

W kontekście oceny wpływu projektów turystycznych podejmowanych w ramach RPO WO

2007-2013 na środowisko naturalne można stwierdzić, zgonie z opinią przedstawicieli JST, iż jest to

oddziaływanie neutralne (wykres 16).

45 Ekonomika turystyki i rekreacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011 46 Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na rozwój obszarów wiejskich, Fundeko Sp. J. Warszawa 2011

Strona | 81

Wykres 16. Oddziaływanie projektów turystycznych na środowisko naturalne

Źródło: opracowanie własne na podstawie CAWI JST, n= 66.

Około 1/3 ankietowanych przedstawicieli JST dostrzega pozytywny wpływ na środowisko naturalne.

Potwierdzają to wskazania beneficjentów projektów turystycznych. Aż 45,8% wskazało, że w ramach

swoich projektów wprowadziło rozwiązania pozwalające zmniejszyć energochłonność energetyczną

budynków, wśród których znalazły się również działania termomodernizacyjne. Blisko 40%

beneficjentów wprowadziło rozwiązania wykorzystujące energię odnawialną (energię słoneczną).

Zainstalowano kolektory słoneczne lub inne systemy wykorzystujące energię słoneczną przede

wszystkim do ogrzewania wody. Mniej popularne wśród beneficjentów były rozwiązania dotyczące

odzysku ciepła poprzez rekuperatory powietrza, systemu zbiórki odpadów, odprowadzania ścieków,

czy też działania informacyjne dotyczące tematyki szeroko rozumianej ekologii (wykres 17).

Wykres 17. Typy działań o charakterze ekologicznym wprowadzone przez beneficjentów projektów

turystycznych


0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

nie potrafię tego ocenić

wydaje mi się, że projekty wpłynęły ogólnie pozytywnie na środowisko naturalne

oddziaływanie jest raczej neutralne

myślę, że można mówić o negatywnym wpływie na środowisko naturalne

22,7%

30,3%

40,9%

6,1%

Czy może Pan/Pani dokonać bilansu oddziaływania na środowisko wszystkich tych projektów?

0% 10% 20% 30% 40% 50%

żadne

prowadzimy zorganizowane akcje informacyjne promujące ekologię, stale angażujemy środki finansowe …

konieczne było zadbanie o własny system zbiórki odpadów oraz odprowadzania ścieków, nie mogliśmy …

wprowadziliśmy kolektory i systemy solarne

wprowadziliśmy rozwiązania pozwalające zmniejszyć energochłonność energetyczną obiektów …

35,4%

7,3%

14,6%

38,5%

45,8%

Jakiego typu działania o charakterze ekologicznym wprowadziliście Państwo w ramach realizacji projektu?

Strona | 82

Ciekawym przykładem przedsięwzięcia wykorzystującym różne rozwiązania „proekologiczne” jest

projekt budowy hotelu SPA w Kluczborku realizowane go w ramach Poddziałania 1.4.1 RPO WO

2007-2013:

Dobra praktyka Tytuł projektu: Hotel SPA-Spałka w Kluczborku; Poddziałanie: 1.4.1 RPO WO 2007-2013; Beneficjent: Spałka Paweł – Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowo-Produkcyjne; Wartość projektu: 8 288 205,62 PLN; Dofinansowanie EFRR: 2 124 947,67 PLN

W ramach projektu nastąpi przebudowa zabytkowego obiektu z przełomu XIX/XX wieku. Powstanie w nim kompleks turystyczno – rekreacyjny obejmujący centrum SPA, bazę noclegową z 55 miejscami noclegowymi w pokojach gościnnych, centrum konferencyjne z salą oraz restauracja.

Beneficjent założył również wykorzystanie w jak największym stopniu odnawialnych źródeł energii. W ramach projektu przewidziany jest montaż 12 paneli słonecznych, pompy ciepła ora rekuperatora odzyskującego ciepło. Dzięki tym elementom powstający obiekt turystyczno – rekreacyjny ograniczy swoje negatywne oddziaływania na środowisko poprzez zmniejszenie wykorzystania paliw kopalnych. Przełoży się to również na aspekty

ekonomiczne – eksploatacja obiektu będzie tańsza.

Osobną grupę projektów stanowią te, których celem jest promowanie zdrowego i ekologicznego

trybu spędzania wolnego czasu. Zaliczyć można do nich wszelkie projekty związane z wytyczaniem

nowych szlaków rowerowych, nordic-walking, tras do jazdy konnej, mini-siłowni na świeżym

powietrzu, czy też projektu z zakresu rewitalizacji parków miejskich.

PODSUMOWANIE

Inwestycje turystyczne z zasady lokalizowane są w otoczeniu, lub jego pobliżu, wyróżniającym się

szczególnymi walorami przyrodniczymi. Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych, w tym budowlanych

jak ma to miejsce w przypadku projektów turystycznych, może potencjalnie powodować negatywne

oddziaływanie na środowisko, stąd niezwykle istotne jest aby podejmowane działania wywierały jak

najmniejszą presję na środowisko naturalne. W opinii przedstawicieli jednostek samorządu

terytorialnego same inwestycje mają raczej oddziaływanie neutralne, a nawet pozytywne. Wielu

beneficjentów w ramach swoich projektów wdrożyło rozwiązania proekologiczne, w szczególności

pozwalające zmniejszyć energochłonność energetyczną budynków.

4.2.4 STOPIEŃ WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU TURYSTYCZNEGO

Walory turystyczne tworzą zarówno zasoby środowiska naturalnego jak również przejawy działalności

człowieka, które są bezpośrednim przedmiotem zainteresowania turystów. Tak więc zarówno

zabytki, dziedzictwo kulturowe baza sportowa, rekreacyjna, noclegowa jak i walory przyrodnicze

stanowią potencjał turystyczny. Województwo o opolskie posiada zarówno bogatą ofertę kulturową,

historyczną jak również przyrodniczą. „Województwo opolskie to miejsce, gdzie wysycenie Zamków

i Pałaców jest najwyższe w Polsce. Przy tych miejscach dobrze rozwinięta jest sieć wodna: liczne

jeziorka, rozlewiska, kanały. Część z tych obiektów jest zdewastowana i zniszczona, jednak część tych

terenów które są po renowacji jaka miała miejsce w ostatnich latach przez osoby prywatne czy

publiczne, odzyskała swój blask, świetność i dzisiaj świadczy usługi turystyczne. Zdaniem Respondenta

stanowi to duży potencjał i mocną stronę (Respondent wskazuje tutaj obiekty flagowe: Pałac

w Mosznej, Zamek w Rogowie, Pałac w Kamieniu Śląskim, Zamek Piastów Śląskich w Brzegu,

pozostałości średniowieczne, obronne). Wokół tych obiektów tworzy się szereg ciekawostek jak np.

Polsko-Czeskie Centrum Szkolenia Rycerstwa w Byczynie, gdzie prężnie działa Bractwo Rycerskie. Jak

Strona | 83

na tak małe województwo bardzo dobrze rozwinięta jest tutaj również baza kulturalna, jest tutaj

sporo muzeów o szerokiej tematyce, ponad 80 obiektów architektury drewnianej zgromadzonej

w skansenie, około 69 obiektów sakralnych czyli kościółków na terenie województwa, bazyliki, szlaki

murowane, gotyckie, szlaki kulturowe typu szlak Św. Anny, który łączy ośrodki Kultu Maryjnego itp.

Na terenie województwa znajduje się również ogród zoologiczny, odwiedzany co roku przez kilkaset

tysięcy osób, JuraPark, który powstał na bazie unikatowych odkryć prehistorycznych znalezisk

i funkcjonujących stanowisk paleontologicznych. Dzięki zagospodarowaniu terenu wykopalisk powstał

park rozrywki, nauki i zabawy oparty na tematyce dinozaurów” (IDI, ekspert)

Zdaniem rozmówców największy potencjał mają: „małe, ruchliwe miasteczka z historyczną nutą.

Zdecydowanie przyciąga to turystykę samochodową. Ciężko jest znaleźć wyróżnik, który świadczyłby

o tym, że jest to wyjątkowe miejsce ponieważ na tę jego wyjątkowość składa się bardzo wiele

czynników – same obiekty agroturystyczne nie są wystarczające i nie byłyby konkurencją w skali kraju,

ponieważ oferta ta jest bogata również na innych terenach Polski chociażby na terenie województwa

dolnośląskiego. Zdecydowanie zamki i pałace są wyjątkowe, ponieważ każdy z osobna ma

niepowtarzalną architekturę i ofertę, która jest związana z określoną historią, która się z tymi

obiektami wiąże. Poza tym są takie obiekty jak wcześniej wspomniany JuraPark czy Opole jako Stolica

Polskiej Piosenki, które z pewnością są unikatowe i niepowtarzalne w skali kraju.”(IDI, ekspert)

Szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki mają projekty realizowane w ramach Poddziałania 1.4.2

RPO WO 2007-2013. Projekty te mają na celu kreowanie usług rekreacyjno -sportowych. Polegają

one głównie na poszerzeniu oferty turystycznej i rekreacyjnej co ma niewątpliwie bardzo istotne

znaczenie dla poprawy atrakcyjności miejsc turystycznych. Wszystkie projekty realizowane w ramach

Poddziałania 1.4.2 RPO WO 2007-2013 mają wpływ na rozwój turystyki.

Strona | 84

Mapa 9. Projekty turystyczne na tle potencjału turystycznego

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181.oraz PZP WO 2010

Strona | 85

Jak można zauważyć na mapie (mapa nr 9) część projektów z zakresu usług turystycznych jest

zlokalizowanych na terenie obszarów o potencjale turystycznym jednakże nie wszystkie. Część

projektów z zakresu rozwoju bazy noclegowej oraz gastronomii wygenerował pas autostrady, który

nie posiada potencjału turystycznego, jednakże wymaga powiększenia i poszerzenia usług zarówno

hotelowych jak i gastronomicznych.

PODSUMOWANIE

Województwo opolskie posiada szereg istotnych walorów turystycznych, do najważniejszych należą:

zabytki, dziedzictwo kulturowe oraz niewykorzystany potencjał zbiorników wodnych. W kontekście

rozwoju potencjału turystycznego województwa opolskiego istotne są działania z zakresu dziedzictwa

historycznego i architektonicznego, rewitalizacji, kultury oraz sportu i rekreacji, ze szczególnym

uwzględnieniem projektów wykorzystujących potencjał rzek, w tym Odry. W celu wykorzystania ww.

potencjału turystycznego niezbędne jest również zapewnienie turystom odwiedzającym atrakcje

kulturowe oraz przyrodnicze odpowiedniej infrastruktury noclegowej oraz gastronomicznej. Projekty

zlokalizowane na terenie obszarów o wysokim potencjale kulturowym oraz przyrodniczym

niewątpliwie wpływają na promocję walorów turystycznych województwa opolskiego. Ze względu na

zbyt krótki czas od zakończenia realizacji projektów, trudno jest jednoznacznie określić jaki będzie

ostateczny wpływ projektów, które nie są realizowane na terenach o jakimkolwiek potencjale

turystycznym. Jednakże zgodnie z badaniem „Wpływ wspólnej polityki rolnej na rozwój obszarów

wiejskich”47, podczas którego badaniu poddano wszystkie projekty dofinansowane ze środków Unii

Europejskiej w okresie od 2000 do 2010 roku, wynika iż z punktu widzenia rzeczywistego

wzmocnienia potencjału endogenicznego, projekty rozdrobnione i wyizolowane, zlokalizowane poza

obszarami o potencjale turystycznym będą miały znikomy wpływ, a środki przeznaczone na ich

realizację są inwestycją mało efektywną. Projekty realizowane w gminach o bardzo niskim potencjale

turystycznym oraz niewielkiej wartości i skali oddziaływania, mają mały wpływ na rozwój turystyki

w regionie. Można uznać, że z punktu widzenia rzeczywistego wzmocnienia potencjału

endogenicznego, rozdrobnione i wyizolowane działania będą miały znikome oddziaływanie.

4.2.5 STOPIEŃ WYKORZYSTANIA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

Podejście beneficjentów ankietowanych w ramach CATI w stosunku do wpływu istnienia

infrastruktury towarzyszącej na podjęcie decyzji o realizacji przedsięwzięcia jest zróżnicowane

(wykres nr 18). Najistotniejszy z punktu widzenia beneficjentów jest dostęp do infrastruktury

transportowej (aż 63,6% ankietowanych brało ten aspekt pod uwagę przy podejmowaniu decyzji

o przystąpieniu do realizacji projektu). Zapewnienie dogodnego dojazdu do miejsca czy obiektu

turystycznego warunkuje powodzenie jego funkcjonowania. Interesujący wydaje się fakt, że

beneficjanci przedsięwzięć turystycznych nie brali pod uwagę istnienia lotnisk, czy sieci kolejowej,

które także stanowią drogi komunikacyjne do miejsc przeznaczenia. Wynikać to może z faktu

mniejszej popularności tych środków komunikacji wśród potencjalnych odwiedzających ich obiekty.

47 Wpływ wspólnej polityki rolnej na rozwój obszarów wiejskich, Fundeko Sp. J. Warszawa 2011, na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa

i Rozwoju Wsi

Strona | 86

Równie istotna jak drogi dojazdowe jest infrastruktura sanitarna. Dostęp do sieci wodociągowej

i kanalizacyjnej w opinii połowy ankietowanych przesądza decyzję o realizacji inwestycji. Istotny jest

także dostęp do Internetu, który wyprzedza potrzebę dostępu do sieci telefonii stacjonarnej.

Wykres 18. Infrastruktura techniczna warunkująca podjęcie decyzji o realizacji projektu z zakresu turystyki


Także respondenci udzielający indywidualnych wywiadów pogłębionych zwracali uwagę na drogi

dojazdowe, które w ich opinii warunkują rozwój infrastruktury turystycznej i na odwrót. Jako przykład

odwrotnej zależności przytoczono JuraPark w Krasiejowie, który w dużym stopniu wpłynął na

podjęcie przez gminę decyzji o poprawie nawierzchni drogowej stanowiącej dojazd do tego miejsca.

Dodatkowo przy wsparciu inwestycji drogowych podejmowanych np. przy wykorzystaniu środków

z Działania 321 PROW 2007-2013 na ocenie wniosków aplikacyjnych punktowana była poprawa

dostępu do obiektów o największych walorach turystycznych. Uwagę zwrócono również na potrzebę

modernizacji linii kolejowej, taboru kolejowego oraz zwiększenia liczby bezpośrednich połączeń,

które są alternatywnym środkiem transportu dla osób nieposiadających samochodu.

Województwo opolskie posiada dobre regionalne powiązania drogowe z województwami

ościennymi, które poza połączeniem pomiędzy ważnymi ośrodkami miejskimi i gminnymi,

zapewniają dogodne powiązanie z głównymi trasami komunikacji drogowej, jak i rozprowadzają

ruch z części węzłów autostrady A4. Wzrastające natężenie ruchu na drogach wojewódzkich

wskazuje na ich intensywne wykorzystanie, co z kolei wpływa na szybszą degradację techniczną

przedmiotowych dróg. Sieć dróg wojewódzkich województwa opolskiego jest właściwie rozwinięta

ze względów powiązań komunikacyjnych, jednak stan techniczny tych jest niezadowalający48.

48 Diagnozy Sytuacji Społeczno-Gospodarczej Województwa Opolskiego, styczeń 2012

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

wodociąg kanalizacja drogi dojazdowe

Internet telefonia stacjonarna

lotnisko kolej

52,1% 52,1%

63,6%

48,8%

33,1%

6,6% 8,3% 9,1% 9,9% 10,7%

28,1% 29,8% 28,1%

19,0%

38,8% 35,5%

23,1% 23,1%

36,4%

64,5%

71,9%

0,0% 2,5% 2,5%

0,0% 0,8% 0,8% 0,8%

Proszę określić, jaką rolę w podjęciu decyzji o przeprowadzeniu inwestycji miały dla Państwa następujące elementy infrastruktury technicznej:

b.ważna m.ważna nie braliśmy tego pod uwagę trudno powiedzieć

Strona | 87

Zgodnie z deklaracjami beneficjentów znaczna większość projektów turystycznych została

zlokalizowana w dogodnym położeniu w stosunku do istniejącej infrastruktury drogowej. Można

nawet pokusić się o stwierdzenie, że pas autostrady wygenerował szereg projektów z zakresu

infrastruktury turystycznej, aż 17 projektów z Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 zostało

zlokalizowanych wzdłuż autostrady A4 (mapa nr 10).

Mapa 10. Rozmieszenie projektów na tle istniejącej infrastruktury drogowej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181.

Strona | 88

PODSUMOWANIE

Beneficjenci realizujący działania turystyczne deklarowali, iż najważniejszymi elementami, które

decydowały o lokalizacji przestrzennej projektu były drogi dojazdowe, infrastruktura wodno-

kanalizacyjna oraz Internet. Rozkład przestrzenny projektów potwierdza, iż podczas wyboru

lokalizacji projektów priorytetowa była infrastruktura komunikacyjna.

4.2.6 WPŁYW PROJEKTÓW NA WIZERUNEK MIEJSC ORAZ ROZPOZNAWALNOŚĆ ATRAKCJI TURYSTYCZNCH

WPŁYW NA WIZERUNEK MIEJSC

Projekty turystyczne realizowane na ternie województwa opolskiego w opinii ponad połowy

ankietowanych beneficjentów zdecydowanie wpłynęły na poprawę atrakcyjności inwestycyjnej

w najbliższej okolicy (wykres 19). Wśród beneficjentów, którzy deklarowali istotny wpływ projektów

na atrakcyjności inwestycyjną najbliższej okolicy są przedsiębiorcy gmin, o wysokim potencjale

turystycznym, gdzie realizowano więcej niż jeden projekt np. Pokrzywna, Opole czy Leśnica. Jest to

jeden z efektów jaki był możliwy do osiągnięcia dzięki wsparciu w ramach RPO WO 2007-2013.

Zaledwie 5% ankietowanych beneficjentów nie dostrzega pozytywnych efektów podejmowanych

inwestycji w tym zakresie.

Wykres 19. Wpływ projektów z zakresu turystyki na atrakcyjność inwestycyjną najbliższej okolicy


Opinię beneficjentów potwierdzają ankietowane organizacje turystyczne z obszaru całego kraju.

Zdaniem, aż 80% przedstawicieli lokalnych i regionalnych organizacji turystycznych województwo

opolskie stanowi ciekawą propozycję dla turystów i organizacji, a pozostałe 20% uważa, iż

przeprowadzone przedsięwzięcia stanowią dopełnienie oferty turystycznej w skali całej Opolszczyzny

Także przedstawiciel regionalnej organizacji turystycznej sąsiadującego województwa dolnośląskiego

dostrzega pozytywne przemiany w zakresie turystyki w województwie opolskim, ale zaznaczył

jednocześnie, iż zmiany te mogłyby być większe ponieważ Opolszczyzna stanowi dogodne miejsce do

wypoczynku biorąc pod uwagę takie walory jak cisza i spokój. Przedstawiciel organizacji turystycznej

zwrócił również uwagę na jakość promocji oferty turystycznej nie odbiegającej w jego opinii od tej

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

zdecydowanie tak

raczej tak raczej nie zdecydowanie nie

nie mam zdania

52,9%

33,9%

2,5% 2,5%

8,3%

Czy Państwa zdaniem przeprowadzone przedsięwzięcie wpływa na atrakcyjność inwestycyjną w najbliższej okolicy?

Strona | 89

jaka miała miejsce przed laty. Kampania promocyjna jest głównym źródłem informacji o walorach

i atrakcjach turystycznych Opolszczyzny, które dzięki niej będą zauważalne w skali ponadlokalnej tj.

w skali regionu i kraju. „Teraz dla inwestorów nie jest tylko ważna powierzchnia inwestycyjna w

odpowiedni sposób uzbrojona, ale również ważne jest co w otoczeniu danej inwestycji się dzieje,

również turystycznie i kulturowo” (IDI; Ekspert)

ROZPOZNAWALNOŚĆ ATRAKCJI TURYSTYCZNYCH

Analiza prowadzonych w ramach RPO WO 2007-2013 projektów daje jednoznaczną ocenę, iż walor

promocji jest w wielu przypadkach zaniedbywany. O problemie świadczy już sam fakt braku

aktywności beneficjentów dla zaistnienia w Internecie: jedynie 57% beneficjentów Poddziałania 1.4.1

RPO WO 2007-2013 utworzyło lub przebudowało swoje strony internetowe. Co ciekawe, wszystkie te

działania podejmuje stała aktywna grupa beneficjentów, pozostałe podmioty nie podejmują wysiłku

promocji w ramach dofinansowania. Efekty braku aktywności są widoczne: zarówno w opinii

organizacji turystycznych, jak i samorządów dostęp do informacji turystycznej jest trudny, brakuje

także informacji (w formie przewodnika, spójnej mapki obiektów) w sieci informacji turystycznych

w regionie, nie mówiąc o informacji poza regionem. Niska aktywność jest widoczna w ocenach

organizacji turystycznych z całego kraju: jedynie 30% organizacji ma wiedzę na temat jakichkolwiek

walorów turystycznych Opolszczyzny, jednak wiedza ta jest ogólna i nie ma związku z prowadzonymi

inwestycjami. Region jest rozpoznawalny w kilku aspektach, najczęściej wskazywane są walory

przyrodnicze, następnie festiwale i wydarzenia kulturalne, baza gastronomiczna, zamki i pałace oraz

dobry układ komunikacyjny, czyli te elementy, które są zakorzenione w świadomości przeciętnego

respondenta. Wiedza na temat jakichkolwiek inwestycji turystycznych w badanych organizacjach jest

minimalna, 85% nie potrafiło wskazać przynajmniej jednej takiej inwestycji. Rozpoznawalne są

jedynie dobrze wypromowane obiekty: Moszna, Krasiejów, Byczyna. W chwili obecnej tylko trzy

inwestycje powodują, że zdaniem respondentów jest szansa na zmianę wizerunku Opolszczyzny, co

więcej, jest szansa, by region stał się celem ruchu turystycznego (co de facto jest już obserwowane).

Dodać należy, że tylko te trzy obiekty są traktowane jako ciekawa propozycja dla turystów

i organizacji turystycznych.

U podstawy takiej oceny może stać niski poziom promocji. W opinii organizacji turystycznych

niewystarczająca jest obecność województwa na targach turystycznych, konieczne jest docieranie

bezpośrednie do odbiorcy. Przedstawiciele gminy, z którymi prowadzone były wywiady narzekali, iż

są pozostawieni sami sobie w zakresie promocji, co po pierwsze osłabia możliwość dotarcia do

szerszego odbiorcy, a po drugie powoduje „chaos” i rozdrobnienie informacji, przez co brakuje

jednoznacznego przekazu.

Jaka powinna być zatem wizja rozwoju promocji? W opinii przedstawicieli organizacji turystycznych

z województw ościennych jak również z Czech należy wzorować się na skutecznych i sprawdzonych

metodach:

skuteczna i egzekwowalna strategia rozwoju turystyki – przykładem mogą być Czechy. Region

Jesenika prowadzi spójną politykę turystyczną, jednoznacznie typując obszary o ściśle określonym

przeznaczeniu, narciarstwo zimą i turystyka piesza latem (Masyw Pradziada, Masyw Keprnika),

turystyka rowerowa, piesza, militarna w Masywie Śnieżnika, Gór Bialskich i Zlatych Hor,

agroturystyka w bezpośrednim otoczeniu masywów Górskich, jako baza noclegowa jednocześnie

pozwalająca zachować unikalny krajobraz wsi, uzdrowiska, SPA, wellness, na obszarach miejskich,

o dużym potencjale kulturowym. W ten sposób tworzy się kilka zróżnicowanych stref dla turysty

Strona | 90

o odmiennych preferencjach. Unika się w ten sposób rozdrobnienia oferty, niweczenia walorów

krajobrazów podgórskich (przez wprowadzanie kompleksów hotelarskich), niezdrowej konkurencji

pomiędzy obszarami regionu. Promocja jest łatwiejsza, powstaje jednolity produkt turystyczny.

Warto tutaj wspomnieć, że lokalne władze nie mają całkowitej dowolności kształtowania swojej

oferty, jeśli nie wpisuje się ona w ogólny trend i priorytety regionu;

obecność promocji (szczebla lokalnego i regionalnego) w uznanych i tłumnie odwiedzanych

ośrodkach ruchu turystycznego w kraju i za granicą. Pewną wytyczną winna być praktyka

organizowania „Dni Opolszczyzny”, na wzór organizowanych cyklicznie imprez w Kraju

Ołomunieckim. Takie imprezy przyciągają turystów, jednak należy im oferować sprawdzony

i zgodny z oczekiwaniami cel podróży (choćby jeden) tak, aby nie powodować rozczarowania

i negatywnego marketingu szeptanego. Bardzo jest jednak istotne właściwe i rzetelne rozpoznanie

preferencji turysty i odpowiednie dopasowanie oferty;

koordynacja kształtowania wizerunku – działanie powinno być realizowane na szczeblu

wojewódzkim, a o jego skuteczności świadczy przykład Dolnego Śląska czy województwa

śląskiego. Kampania ma na celu dotarcie do świadomości odbiorcy, iż region jako całość jest

atrakcyjny, a przez to zachęcić go do poszukiwań oferty turystycznej, odpowiedniej dla siebie;

promocja lokalna – należy wspierać poszczególnych inwestorów w promowaniu swojej oferty,

choćby w Internecie, doskonałym przykładem jest Byczyna, która zaistniała szeroko na

specjalistycznych forach internetowych (grupy odtworzeniowe), co spowodowało, że jest

miejscem rozpoznawalnym w skali kraju i Europy. Warto także docenić rolę instytucji

niezależnych, takich jak stowarzyszenia i fundacje w roli promocji: zarówno Byczyna jak

i Krasiejów korzystają ze współpracy z takimi podmiotami. Doświadczenie wykazuje, że fundacje

i stowarzyszenia są bardzo aktywne i skuteczne w promocji, warto zatem korzystać z ich

doświadczeń;

współpraca ponadregionalna – jako oczywiste narzędzie promocji, dające niemal zawsze dobre

efekty promocyjne. Na przykład współpraca Nysy z kilkoma ośrodkami związanymi z militariami

i fortyfikacjami pozwoliło wypracować model promocji, polegający na organizacji cyklu

skoordynowanych imprez, na których zwykle pojawiają się stali bywalcy (w tym przypadku

miłośnicy rekonstrukcji wydarzeń historycznych). W tym przypadku można mówić o tzw.

marketingu szeptanym, to znaczy, że w promocję angażują się osoby prywatne namawiające

swoich przyjaciół i rodziny do wspólnego spędzania czasu. Współpraca ponadregionalna bardzo

dobrze sprawdza się także w przypadku obiektów hotelarskich, gdzie prowadzona jest

odpowiednia polityka cenowa („przyjedź z kimś a dostaniesz zniżkę” lub zrzeszanie się w kartele

turystyczne oferując zniżki z tytułu zmiany obiektu wypoczynku). Przykładem jest zrzeszenie się

operatorów obiektów turystycznych w Górach Sowich i Górach Złotych (Dolny Śląsk) a na

Opolszczyźnie Krasiejów. W tym ostatnim przypadku wybranym, osobom przydziela się kartę

wstępu VIP uprawniającą do bezpłatnego wejścia. Ze statystyk wynika, że osoby te wracają do

JuraParku z rodzinami i przyjaciółmi;

„1. informacja 2. informacja 3. informacja” – niezbędne jest działanie na rzecz informacji

turystycznej obecnej w różnych źródłach. Polski turysta w chwili obecnej preferuje Internet

i poszukiwanie ofert na własną rękę. Czesi i Niemcy udają się do punktów informacji w swoich

krajach i oczekują gotowego produktu na określony czas pobytu (z reguły 3-5 dni), jednocześnie

chcą wydać określoną kwotę pieniędzy (Czesi przykładowo 30-40 euro, dzienne). Konieczna jest

zatem informacja na temat dojazdu, cen usług, cen gastronomii, sposobu przemieszczania się

i pozyskiwanie tematycznych mapek papierowych i elektronicznych, związanych z regionem. Czesi

Strona | 91

preferują aktywne formy wypoczynku, z reguły rowery i sporty wodne, Niemcy koncentrują się na

zabytkach i „dziedzictwie” ich narodu na Opolszczyźnie, Polacy preferują wyjazdy rodzinne

i służbowe. Te wszystkie informacje winny stać u podstaw konstruowania polityki informacyjnej.

Brak wymienionych powyżej działań ma odzwierciedlenie w wynikach badania: niemal 60%

organizacji turystycznych nie dostrzega żadnej zmiany wizerunku na skutek podejmowanych działań

marketingowych lub ciągle ocenia województwo opolskie jako region całkowicie nie związany

z turystyką.

Jednak zmiany w zakresie promocji w świadomości beneficjentów, JST oraz przedstawicieli hoteli

zachodzą. 30% respondentów ma świadomość podejmowanych działań informacyjnych

i promocyjnych, jednak ocenia zmiany jako powolne.

PODSUMOWANIE

Realizowane projekty turystyczne przyczyniają się do tworzenia bardziej atrakcyjnego wizerunku

miejsc. Zmiany takie są dostrzegalne przez przedstawicieli władz lokalnych oraz przedstawicieli hoteli,

jednakże w niewielkim stopniu przez przedstawicieli organizacji turystycznych. Tylko sztandarowe

projekty przyczyniają się do promocji i rozpoznawalności województwa opolskiego w kraju i za

granicą. Analiza prowadzonych w ramach RPO WO 2007-2013 projektów daje jednoznaczną ocenę, iż

walor promocji jest w wielu przypadkach zaniedbywany. Niestety, co potwierdzają zarówno eksperci

jak i beneficjenci, w obecnym okresie programowania zabrakło promocji walorów turystycznych

województwa opolskiego. Rozdrobnienie i rozproszenie lokalizacyjne projektów powoduje brak

wspólnej promocji. Także poszczególne miasta i gminy mają problem z promocją w obrębie swoich

granic, a samorządy gminne nie są w stanie udźwignąć kosztów promocji. Beneficjenci oraz

przedstawiciele władz gminnych mają świadomość, iż nie są w stanie samodzielnie wypromować

swojego projektu czy też gminy, jako miejsca atrakcyjnego turystycznie, stąd jak to już wspomniano

wcześniej, przedsiębiorcy nawiązują mniej lub bardziej formalną współpracę z innymi

przedsiębiorcami w celu promocji projektów. W przyszłości ważną formą współpracy w zakresie

promocji regionu będą klastry, które już w chwili obecnej pozyskują dofinansowanie i realizują

projekty w zakresie promocji turystycznej.

Strona | 92

4.3 OCENA ODDZIAŁYWANIA NA GOSPODARKĘ, KSZTAŁTOWANIE TRWAŁYCH

PODSTAW ROZWOJU ORAZ OCENA ZASADNOŚCI INWESTYCJI W KONTEKŚCIE

SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM

4.3.1 WPŁYW PROJEKTÓW NA RUCH TURYSTYCZNY ORAZ DŁUGOŚĆ POBYTU TURYSTÓW

Ruch turystyczny można oceniać w kontekście 3 grup odbiorców: turystów z regionu, spoza regionu

(krajowych) oraz z zagranicy a także w związku z rodzajem inwestycji, która ma przyczynić się do

wzrostu liczby turystów (inwestycje z zakresu bazy noclegowej, gastronomii, sportu i rekreacji oraz

kultury, dziedzictwa historycznego, architektonicznego i rewitalizacji).

W opinii przedstawicieli JST największy wpływ na turystów z regionu mają projekty dotyczące sportu

i rekreacji oraz kultury i rewitalizacji (wykres 20).

Wykres 20. Oddziaływanie projektów na wzrost liczby turystów z regionu


Turystów spoza regionu w opinii przedstawicieli władz samorządowych przyciąga atrakcyjna baza

noclegowa. Duży, ale nieco mniejsze oddziaływanie mają projekty z zakresu sportu i rekreacji oraz

dziedzictwa kulturowego, architektonicznego i rewitalizacji (wykres 21).

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Baza noclegowa Gastronomia Sport i rekreacja Kultura, dziedzictwo historyczne i

architektoniczne oraz rewitalizacja

10,5% 8,3%

26,9%

19,2%

57,9% 58,3%

38,5%

46,2%

26,3%

33,4%

26,9% 23,1%

5,3% 0,0%

7,7% 11,5%

duży wpływ średni wpływ minimalny wpływ brak wpływu

Strona | 93

Wykres 21. Oddziaływanie projektów na wzrost liczby turystów spoza regionu


Opinia o oddziaływaniu projektów turystycznych różnego typu na turystów zagranicznych nie jest

jednoznaczna. Zdaniem największego odsetka przedstawicieli JST (15,4%) duży wpływ na tą grupę

odbiorców mają projekty dotyczące kultury, architektury i rewitalizacji. Jednocześnie należy

zaznaczyć, że aż 23,1% wskazań dotyczy braku wpływu projektów z tego zakresu na turystów

zagranicznych. Jedynie w przypadku bazy gastronomicznej jej wpływ zdecydowaną większością opinii

oceniono jako średni (wykres 22).

Wykres 22. Oddziaływanie projektów na wzrost liczby turystów z zagranicy

Źródło: opracowanie własne na podstawie CAWI JST, n= 66

W opinii 1/3 beneficjentów realizujących projekty dotyczące turystyki, dzięki realizacji projektów

zwiększyła się liczba zainteresowanych danych obiektem, w tym także ze strony turystów z odległych

krańców Polski jak i z zagranicy (wykres 23). Realizowane projekty w opinii beneficjentów

w największym oddziaływały w skali gminy i regionu, gdzie dość istotnie wpływały na ofertę

turystyczną. Wpływ w skali kraju został oceniony jako raczej mały.

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%



57,6%

0,0%

26,9% 23,1%

26,3%

58,3%

30,8% 34,6%

10,4%

41,7%

30,8% 30,8%

5,7% 0,0%

11,5% 11,5%


0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%



10,5%

0,0%

11,5% 15,4%

42,1%

58,3%

34,6% 34,6%

42,1%

41,7%

26,9% 26,9%

5,3% 0,0%

26,9%

23,1%


Strona | 94

Wykres 23. Wpływ projektów turystycznych na ofertę turystyczną w skali gminy, regionu i kraju


Przedstawiciele branży hotelowej, którzy nie podejmowali działań związanych turystyką w ramach

RPO WO 2007-2013 w większości nie mają zdania lub uważają, że projekty nie oddziałują na

zwiększenie liczby turystów odwiedzających. Jednakże, wg danych GUS liczba turystów

odwiedzających województwo opolskie wzrasta o 10,5% z 218 663 osób w 2007 roku do 241 554

w 2011 roku49. Obserwuje się jednak spadek liczby turystów zagranicznych odwiedzających

Opolszczyznę. W 2007 roku województwo odwiedziło 36 601 turystów zagranicznych a w 2011 roku

już tylko 32 34650 (mapa 11) . Największy wzrost turystów odnotowano w Leśnicy (12 057), Strzelcach

Opolskich (4855) oraz Gogolinie (3770), natomiast największy spadek liczby turystów odnotowano

w Kluczborku (2309), Dobrzeniu Wielkim (2983) oraz Głuchołazach (1860). W gminach, w których

realizowano projekty można dostrzec zarówno wzrost jak spadek turystów. Taka sytuacja wynika

z faktu, iż część projektów jest nadal realizowanych.

Z doświadczenia ankietowanych przedstawicieli hoteli wynika, że turyści pozostają na Opolszczyźnie

przede wszystkim od 1 – 2 dni (turystyka weekendowa), rzadziej od 3 do 7 dni. Nie pojawiły się

wskazania na pobyt dłuższy, trwający powyżej 1 tygodnia. Informacje przedstawicieli hoteli

potwierdzają również dane BDL GUS. Średni czas pobytu turysty krajowego w województwie

opolskim w 2011 roku wyniósł 2,2 dnia, a turysty zagranicznego – 3,3 dnia.

„Opolszczyzna jest postrzegana jako miejsce wypoczynku na weekend za wyjątkiem obszaru Nysy. Co

robić aby zatrzymać turystę na dłużej? Należy stworzyć ofertę dla turysty. Zaplecze rekreacyjne

połączyć z potencjałem kulturowym. Jezioro Turawskie ma olbrzymi potencjał, ale też jest olbrzymim

problemem, zwłaszcza w zakresie skanalizowania okalających je gmin. Opolszczyźnie brakuje

promocji, zarówno samego miasta Opola jak również całego województwa. Rozwiązaniem byłoby

49 Opracowanie GUS Turystyka w 2007 r. i Turystyka w 2011 r., Turyści korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania

według miesięcy i województw 50 ibidem

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

gmina region kraj

42,0% 42,0%

16,0%

65,0%

21,0%

14,0% 13,0%

25,0%

62,0%

27,0%

3,0%

70,0%

jest dość istotny ma podstawowe znaczenie dla turystyki raczej mały wpływ trudno to ocenić

Strona | 95

znalezienie tzw. oczek, perełek i stworzenie oferty, która zaintryguje i zainteresuje turystę.

Opolszczyzna posiada olbrzymie zasoby kulturowe oraz przyrodnicze: pozostałość wulkanów na Górze

Św. Anny, które warto wyeksponować, fantastyczne pałace i zamki, które popadają w ruinę, ogrody

i parki” (Panel Dyskusyjny, Eksperci)

Miejscami, które przyciągają turystów na dłużej, powyżej średniej dla województwa są gminy:

Głuchołazy, Leśnica i Otmuchów. Wynika to przede wszystkim z potencjału środowiska naturalnego,

które posiadają gminy: Góry Opawskie, Park Krajobrazowy Góra Św. Anny, Jezioro Otmuchowskie.

Strona | 96

Mapa 11. Projekty turystyczne na tle zmiany zachodzących w zakresie liczby turystów w województwie opolskim

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181 oraz danych BDL GUS.

Strona | 97

Ważnym aspektem z punktu widzenia turystyki jest wydłużenie sezonu turystycznego przypadającego

najczęściej na okres wakacji letnich i zimowych. Utrzymanie ruchu turystycznego poza sezonem,

zapewniającego ciągły dochód branży turystycznej w opinii przedstawicieli JST zapewniają inwestycje

atrakcyjne dla potencjalnego turysty przez cały rok: bogata baza noclegowa z dodatkowymi

atrakcjami np. baseny, gabinety odnowy biologicznej oraz gastronomiczna, ośrodki rekreacyjne.

W mniejszym stopniu obserwowany jest wpływ przedsięwzięć z zakresu kultury, dziedzictwa

historycznego i architektonicznego oraz rewitalizacji (wykres 24).

Wykres 24. Oddziaływanie projektów turystycznych na wydłużenie sezonu turystycznego


Podobną opinię wyrazili rozmówcy w trakcie indywidualnych wywiadów pogłębionych. Ich zdaniem

każdy z projektów indywidualnie oddziałuje na wydłużenie sezonu turystycznego, lecz skala tego

oddziaływania jest różna. Ponad 66% ankietowanych beneficjentów uważa, że dzięki projektom które

zrealizowali/zrealizują zwiększy się liczba turystów odwiedzających ich obiekty także poza sezonem

turystycznym. Ponad 1/3 uważa, że będzie to zdecydowany wzrost ściśle związany z realizacją

przedsięwzięcia, a niespełna 30% spodziewa się wzrostu odwiedzających poza sezonem, ale nie

dostrzega wyraźnej prawidłowości. Opinię beneficjentów potwierdzają przedstawiciele branży

hotelowej niekorzystający ze wsparcia na realizację projektów turystycznych ze środków RPO WO

2007-2013. Z ich obserwacji wynika, iż w ostatnich latach obserwowany jest wzrost ruchu

turystycznego poza sezonem (opinia 61,8% ankietowanych, z których 47,1% dostrzega wyraźną

prawidłowość).

PODSUMOWANIE

Największym problemem branży turystycznej jest sezonowość. Utrzymanie ruchu turystycznego poza

sezonem zapewniają inwestycje atrakcyjne dla potencjalnego turysty przez cały rok. Projektami,

które w sposób istotny wpływają na wydłużenie sezonu turystycznego są projekty

z zakresu rewitalizacji oraz sportu i rekreacji oraz inwestycje wzbogacające infrastrukturę obiektów

hotelowych: bilard, kręgle, SPA, baseny, kryte korty tenisowe. Atrakcje te są dostępne przez cały

sezon, niezależnie od panującej pogody: „bezsprzecznie ten stopień jest wysoki i znacznie wydłuża

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%



5,3%

33,3%

11,5%

19,2%

57,9%

50,0%

34,7%

19,2%

10,5%

16,7%

26,9% 26,9% 26,3%

0,0%

26,9%

34,7%

Jak można ocenić oddziaływanie tych projektów na wydłużenie sezonu turystycznego?

duży wpływ średni wplyw minimalny wpływ brak wplywu

Strona | 98

sezon turystyczny w regionie sprawiając, że dana osoba nie skupia się tylko na walorach

podstawowych ale ma do wyboru wachlarz zajęć również poza sezonem” (IDI, ekspert).

W województwie opolskim w latach 2007-2011 odnotowano 10% wzrost liczby turystów, przy czym

zmiana ta jest zauważalna w grupie turystów krajowych. Zmniejszenie liczby turystów zagranicznych

w województwie opolskim może wynikać z trudnej sytuacji gospodarczej w krajach Unii Europejskiej.

W części gmin, w których były realizowane projekty turystyczne już odnotowano bardzo wysoki

wzrost liczby turystów. Projekty realizowane w ramach RPO WO mają niewątpliwie bardzo istotny

wpływ na wydłużenie sezonu turystycznego, a tym samym na wzrost liczby turystów odwiedzających

województwo opolskie.

4.3.2 WPŁYW PROJEKTÓW NA EFEKTYWNOŚC EKONOMICZNĄ, ATRAKCYJNOŚĆ ORAZ

KONKURENCYJNOŚĆ BENEFICJENTÓW

Przedstawiciele samorządów ankietowani w ramach badania CAWI dostrzegają wpływ przedsięwzięć

z zakresu turystyki na atrakcyjność inwestycyjną na obszarze ich oddziaływania (wykres 25). 62,8%

dostrzega ten wpływ, w tym 22,7% ocenia go jako zdecydowany.

Wykres 25. Wpływ projektów turystycznych na atrakcyjność inwestycyjną na obszarze oddziaływania projektu


W opinii beneficjentów realizujących projekty przy wykorzystaniu funduszy UE projekty z zakresu

ochrony dziedzictwa architektonicznego oraz sportu i rekreacji w największym stopniu oddziaływają

na zwiększenie aktywności innych przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne. Projekty

związane z obiektami kultury i rozwoju bazy noclegowej w opinii beneficjentów mają niewielki wpływ

na zwiększenie aktywności innych przedsiębiorców w obrębie oddziaływania projektu (wykres 26).

0%

10%

20%

30%

40%

50%

zdecydowanie tak

raczej tak raczej nie zdecydowanie nie

nie mam zdania

22,7%

45,5%

15,2%

0,0%

16,7%

Czy Państwa zdaniem, przeprowadzone przedsięwzięcia wpływają na atrakcyjność inwestycyjną na obszarze oddziaływania

projektu/ów?

Strona | 99

Wykres 26. Wpływ projektów na zwiększenie aktywności przedsiębiorców świadczących usługi związane

z turystyką, rekreacją i wypoczynkiem


Przedstawiciele JST ankietowani w ramach CAWI nie stwierdzili jednoznacznie w jaki sposób można

określić wpływ projektów z zakresu turystyki na wzrost obrotów firm znajdujących się na terenie ich

jednostek administracyjnych (wykres 27). Odpowiedzi w zakresie wzrostu obrotów w efekcie

realizacji projektu są podzielone.

Wykres 27. Wpływ projektów turystycznych na wzrost obrotów firm


Według beneficjentów realizujących przedsięwzięcia turystyczne mają one wpływ na rentowność

prowadzonej przez nich działalności. 48,8% wskazań potwierdza, iż dochody te wzrosły, najczęściej

do około 20% (wykres 28). Nieco mniej wskazuje na co najmniej podwojenie dochodów, a po około

10% wskazań przypada na wzrost dochodów o około połowę oraz wzrost w granicach 20 – 50%.

Spora grupa beneficjentów wskazała jednak, że ich przedsiębiorstwo nie odnotowało wzrostu

dochodów lub nie potrafiła tego ocenić, jednak odsetek wskazań nie przekroczył 34%.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

baza noclegowa i gastronomiczne

kultura, krzewienie wiedzy, ochrona dziedzictwa kulturowego

ochrona dziedzictwa architektonicznego i układu zabudowy, podniesienie walorów przestrzennych

sport i aktywne spędzanie czasu

28,0%

11,1%

66,7%

53,3%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie wiem/ trudno powiedzieć

0,0%

38,9%

36,1%

5,6%

19,4%

Czy w Państwa opinii w efekcie realizacji omawianego projektu/ów wzrosły obroty firm w Państwa Gminie/Powiecie?

Strona | 100

Wykres 28. Wpływ projektów turystycznych na rentowność prowadzonej działalności


Według ankietowanych beneficjentów realizacja przedsięwzięć turystycznych jest impulsem dla

realizacji kolejnych inwestycji w sferze turystyki. 44% ankietowanych uważa, że bezpośrednim

wynikiem realizacji ich projektu jest powstanie nowych inicjatyw lub działalności gospodarczej także

u podmiotów zewnętrznych. Wymieniają tu głównie powstawanie nowych hoteli i restauracji,

ośrodków agroturystycznych oraz pojawienie się nowych atrakcji turystycznych takich jak spływy

kajakowe, rajdy rowerowe, usługi świadczone przez stadninę koni, tworzenie prywatnych szkół

nurkowania i pływania itp.

Branża hotelarska oraz gastronomiczna prowadząc swoją działalność, jest świadoma wpływu efektów

wsparcia RPO WO 2007-2013 na atrakcyjność oferty turystycznej. Poprawa jakości usług jest

widoczna, a szczególnie podkreślana przez inwestorów. Ponad 72% beneficjentów z branży

hotelarskiej i gastronomicznej deklaruje, że ich oferta może konkurować z innymi regionami, jedynie

8% deklaruje, że nie. Najpowszechniej możliwość konkurowania beneficjenci upatrują w wysokim

standardzie noclegów, unikalnej ofercie kulinarnej, nowym wyposażeniem, niższą ceną usług

i łatwym dojazdem. Znacznie rzadziej stawiane są takie atuty jak atrakcje turystyczne, szczególne

walory otoczenia obiektu (wykres 29).

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

dochody co najmniej podwoiły się

dochody wzrosły nam około o połowę

dochody wzrosły w granicach 20-50%

dochody wzrosły do 20%

nie odnotowaliśmy znaczącego wzrostu dochodów

trudno powiedzieć

11,6%

9,9%

9,9%

17,4%

15,7%

18,2%

Czy realizacja projektu wpłynęła na rentowność prowadzonej przez Państwa działalności?

Strona | 101

Wykres 29. Elementy przewagi konkurencyjnej w opinii beneficjentów


Taka diagnoza jest zbieżna z wynikiem badania przedstawicieli branży którzy nie realizowali żadnych

projektów unijnych. Również tutaj dominuje pogląd, że istnieje możliwość konkurowania, jednak na

pierwszy plan wybija się walor niskich cen oraz indywidualnego traktowaniem klienta. Niestety żaden

respondent nie uznał, że atrakcje turystyczne dają możliwość konkurowania, a zaledwie kilku

dopatruje się potencjału w walorach przyrody i otoczenia.

Wykres 30. Elementy przewagi konkurencyjnej w opinii przedstawicieli hoteli

Źródło: opracowanie własne na podstawie CATI, hotele n= 34.

Przedstawiciele hoteli deklarują, iż elementami ich przewagi konkurencyjnej są niskie ceny usług,

indywidualne negocjowanie rabatów przy dłuższym pobycie, indywidualne traktowanie klienta oraz

wysoki standard noclegów. Porównując grupę beneficjentów realizujących projekty gastronomiczne

i hotelarskie możemy dostrzec, iż zdecydowanie większa grupa beneficjentów deklaruje, iż może

konkurować wyższym standardem noclegów, unikalną ofertą kulinarną, nowym wyposażeniem oraz

łatwym dojazdem. Taka struktura odpowiedzi może świadczyć o potencjalnej przewadze

konkurencyjnej nowych obiektów hotelowych oraz gastronomicznych nad funkcjonującymi już

obiektami gastronomicznymi i hotelowymi. Istotnym elementem przewagi konkurencyjnej

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

niższą ceną usług

wyższym standardem noclegów

unikalną oferta kulinarna

możliwością lepszego wypoczynku i relaksu w obiekcie

szczególnymi walorami otoczenia obiektu

bliskością atrakcji turystycznych

indywidualnym traktowaniem klienta

łatwym dojazdem

możliwością negocjowania rabatów przy dłuższym pobycie

nowe wyposażeniem

unikatowym stylem naszej ofert

udostępniamy pakiety usług

mamy lepsze warunki do uprawiania turystyki

27,3%

30,6%

30,6%

22,3%

24,0%

20,7%

21,5%

26,4%

15,7%

28,1%

19,0%

13,2%

11,6%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

możliwie niska cena usług

wysoki standard noclegów

specyficzna oferta kulinarna

możliwość wypoczynku i relaksu w obiekcie

zczególne walory otoczenia obiektu

bliskość atrakcji turystycznych

indywidualne traktowanie klienta

łatwy dojazd

możliwość negocjowania rabatów przy dłuższym pobycie

nowe wyposażenie

23,5%

14,7%

5,9%

2,9%

2,9%

0,0%

23,5%

8,8%

17,6%

0,0%

Strona | 102

szczególnie w branży hotelarskiej, będzie nowe wyposażenie i wysoki standard noclegów. Innym

istotnym elementem przewagi konkurencyjnej może być innowacyjny charakter projektu. Taką

innowacją niewątpliwie może być SPA&Wellnes w nowo budowanym czy też modernizowanym

hotelu. Jest to usługa, która może w dużej mierze decydować o wyborze danego obiektu prze turystę.

PODSUMOWANIE

Dzięki dofinansowaniu z RPO WO 2007-2013 nowo budowane oraz modernizowane obiekty

hotelowe oraz gastronomiczne będą posiadać dużo wyższy standard wyposażenia, a także lepszy oraz

szerszy zakres usług. Może to przyczynić się do przewagi konkurencyjnej projektów realizowanych

w ramach RPO WO 2007-2013, jednak należy mieć świadomość, iż doskonale wyposażone obiekty,

bez wykwalifikowanej kadry nie będą stanowiły konkurencji dla istniejących już obiektów.

Projekty z zakresu turystyki realizowane w ramach RPO WO 2007-2013 wpływają zarówno na

rentowność oraz obroty przedsiębiorstw beneficjentów, jak również przyczyniają się do powstawania

kolejnych inwestycji turystycznych i poza turystycznych. W wywiadzie pogłębionym zauważone

zostało, że „świetnym przykładem jest JuraPark, gdzie nie istnieje jeszcze duży obiekt hotelowy

udzielający noclegów gościom parku, ale już teraz lokalnie widać, jak okoliczni mieszkańcy

przedsiębiorczo reklamują noclegi u siebie, działa prywatna linia busów. To tylko kwestia czasu, kiedy

powstanie tu duży obiekt hotelowy” (IDI, ekspert).To oddziaływanie potwierdza sam beneficjent,

twierdząc iż: „w 2009 roku nie było tu w ogóle agroturystyki. W chwili obecnej dużo ludzi żyje już

z agroturystyki, nie tylko w Krasiejowie.”(IDI, beneficjent)

Realizowane projekty mają wpływ m.in. na poprawę estetyki bezpośredniego otoczenia, wzrost

atrakcyjności oferty turystycznej, wzrost liczby odwiedzających oraz wzrost obrotów innych firm

w otoczeniu projektu.

4.3.3 WPŁYW SPOŁECZNY PROJEKTÓW ORAZ STOPIEŃ WYKORZYSTANIA POTENCJAŁU LUDZKIEGO

W ramach 149 projektów beneficjenci zadeklarowali utworzenie 913 nowych miejsc pracy.

Największą ilość planowanych miejsc pracy – 749 – założono w Poddziałaniu 1.4.1 RPO WO

2007-2013 (tabela nr 10). Natomiast najmniejszą ilość zaplanowano w Działaniu 5.3 RPO WO

2007-2013 – 10 szt. Wynika to bezpośrednio z charakteru realizowanych w ramach tych działań

projektów.

Tabela 10. Liczba planowanych miejsc pracy w ramach projektów z zakresu turystyki

Działanie Liczba planowanych miejsc

pracy

Poddziałanie 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa

749

Poddziałanie 1.4.2 Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone przez sektor publiczny

121

Działanie 5.3 Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego 10

Działanie 6.1 Rewitalizacja obszarów miejskich 18

Działanie 6.2 Zagospodarowanie terenów zdegradowanych 15

RAZEM 913


Strona | 103

Największą ilość nowych miejsc pracy zadeklarowali beneficjenci realizujący projekty związane z branżą hotelowo-gastronomiczną.

Na szczególną uwagę zasługuje projekt Stowarzyszenia Delta „Budowa obiektu turystycznego oraz

ścieżki edukacyjnej na terenie odkryć paleontologicznych (Jura Parku) w Krasiejowie” nie tylko ze

względu na ilość utworzonych miejsc pracy (20), ale również ze względu na jego ważny wpływ na

turystykę w gminie. Projekt ten przyciąga do Krasiejowa dużą liczbę zwiedzających. W wywiadzie

przedstawiciel Stowarzyszenia zaznacza: „w 2009 roku nie było w ogóle agroturystyki. W chwili

obecnej dużo ludzi żyje już z agroturystyki, nie tylko w Krasiejowie” (IDI, beneficjent). Przykładem są

dwa projekty wpływające na poprawę bazy hotelowej w gminie Ozimek, które otrzymały

dofinansowanie z RPO WO 2007-2013, które łącznie zakładały stworzenie 13 nowych miejsc pracy.

Niektóre urzędy również potwierdziły wzrost ofert pracy w sektorze gastronomii w ciągu ostatnich

trzech lat, jednak zdecydowana większość ankietowanych urzędów nie dysponowała szczegółowymi

danymi w tym zakresie. Według ankietowanych PUP w branży turystycznej przeważają oferty pracy

sezonowej. Natomiast wyniki ankiet CATI zrealizowanej z beneficjentami projektów turystycznych

RPO WO 2007-2013 pokazują, że powstały głównie stałe miejsca pracy, które nie są zależne od

sezonowości. Ze 126 przebadanych beneficjentów 50,4% bezpośrednio po zrealizowaniu inwestycji

utworzyło miejsca pracy. Przeważały etaty dla osób o niskich kwalifikacjach, do obsługi działalności

i szeregowych zadań (kelnerzy, kasjerzy, ochrona, osoby sprzątające, itp.) oraz wykształconych

kierunkowo specjalistów do ściśle określonych zadań (księgowy, szef kuchni, osoba do marketingu,

inżynier biurowy, przewodnik, opiekun grupy, konserwator itp.) jak również dla wykwalifikowanych

menadżerów/dyrektorów/kierowników. PUP w Krapkowicach oraz Nysie potwierdził zauważalny

wzrost. W ciągu ostatnich trzech lat szacunkowa ilość ofert pracy w branży turystycznej

w Krapkowicach wyniosła 125 w tym 53 w gastronomii, natomiast największą szacunkową liczbę

ofert pracy w branży turystycznej potwierdził PUP w Nysie – 338 w tym 180 w gastronomii.

Potwierdzeniem zauważalnego wpływu w powiecie krapkowickim, jest realizowane 10 projektów.

7 z nich dotyczyło polepszenia infrastruktury hotelowo-restauracyjnej w gminach Krapkowice,

Zdzieszowice, Gogolin, Strzeleczki. Pozostałe 3 dotyczyły przebudowy basenu w Zdzieszowicach,

remontu domu kultury w Krapkowicach i rewitalizacji centrum miasta w Gogolinie.

W powiecie nyskim podpisano 19 umów na realizację projektów, 9 z nich dotyczyło polepszenia bazy

gastronomiczno-noclegowej. Pozostałe dotyczyły rewitalizacji m.in. centrum Głuchołaz, murów

obronnych w Paczkowie, domów kultury, terenów rekreacyjno-sportowych itp. W projektach tych

założono utworzenie 88 miejsc pracy. Zgodnie z dokumentacją projektową najwięcej miejsc pracy

powstanie w powiecie opolskim i strzeleckim, natomiast jeśli popatrzymy na gminy, to najwięcej

miejsc pracy powstanie w Opolu oraz Kędzierzynie-Koźlu. Jednakże ze względu na wielkość tych

miast, należy spodziewać iż większe oddziaływanie nowych miejsc pracy na lokalny rynek pracy

będzie w gminach mniejszych takich jak Głuchołazy, Dąbrowa, Leśnica (tabela nr 11).

Strona | 104

Tabela 11. Rozkład planowanych miejsc pracy w ramach projektów w podziale na gminy

Powiat

Liczba planowanych

miejsc pracy w powiecie

Liczba podpisanych

umów w powiecie

Gmina Liczba

planowanych miejsc pracy

Liczba podpisanych

umów

brzeski 38 13

Brzeg 17 5

Grodków 9 4

Lubsza 5 2

Skarbimierz 7 2

głubczycki 23 6

Branice 1 2

Głubczyce 7 3

Kietrz 15 1

kędzierzyńsko-kozielski

97 20

Bierawa 3 2

Kędzierzyn-Koźle 64 14

Polska Cerekiew 15 1

Pawłowiczki 10 2

Reńska Wieś 5 1

kluczborski 65 10

Kluczbork 51 7

Byczyna 14 2

Wołczyn 0 1

krapkowicki 70 10

Gogolin 24 4

Krapkowice 21 3

Strzeleczki 15 1

Zdzieszowice 10 2

namysłowski 41 8 Namysłów 41 8

nyski 88 19

Głuchołazy 48 9

Nysa 35 6

Otmuchów 4 1

Paczków 0 2

Korfantów 1 1

oleski 40 10

Gorzów Śląski 12 2

Olesno 26 5

Praszka 2 2

Rudniki 0 1

opolski 312 54

Chrząstowice 10 1

Dąbrowa 52 3

Dobrzeń Wielki 7 2

Strona | 105

Powiat

Liczba planowanych

miejsc pracy w powiecie

Liczba podpisanych

umów w powiecie

Gmina Liczba

planowanych miejsc pracy

Liczba podpisanych

umów

Komprachcice 21 3

Łubniany 7 2

Ozimek 45 4

Prószków 28 3

Niemodlin 9 2

Opole 108 29

Tarnów Opolski 7 2

Turawa 18 3

prudnicki 33 10

Biała 5 3

Głogówek 0 2

Lubrza 0 1

Prudnik 28 4

strzelecki 106 21

Izbicko 9 2

Jemielnica 7 3

Kolonowskie 12 3

Leśnica 45 8

Strzelce Opolskie 29 4

Zawadzkie 4 1


Zgodnie z danymi GUS w 2011 roku w województwie opolskim w gastronomii oraz zakwaterowaniu

(sekcji I) zatrudnionych było łącznie 1531 osób. Zgodnie z dokumentacją projektową w ramach

Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 beneficjenci zaplanowali utworzyć 749 miejsc pracy (tabela

12). Dzięki projektom zatrudnienie w gastronomii i zakwaterowaniu wzrośnie o blisko 50%.

Największy wpływ na zatrudnienie w sekcji nastąpi w powiecie opolskim, kluczborskim i oleskim.

Tabela 12. Rozkład planowanych miejsc pracy w ramach Podziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013

Zatrudnieni w sekcji I w 2011

Liczba planowanych miejsc pracy w ramach Poddziałania

1.4.1 RPO WO 2007-2013 Zmiana

województwo opolskie 1531 749 48,92%

brzeski 59 24 40,68%

głubczycki 64 7 10,94%

kędzierzyńsko- kozielski 114 75 65,79%

kluczborski 75 65 86,67%

Strona | 106

krapkowicki 114 48 42,11%

namysłowski bd51

28 bd.

nyski 223 79 35,43%

oleski 46 40 86,96%

opolski 173 181 104,62%

prudnicki bd 5 bd.

strzelecki 48 78 162,50%

miasto Opole 569 119 20,91%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=116.

Ponad połowa z ankietowanych JST stwierdziła, iż można mówić o wzroście zatrudnienia w ich

gminie/powiecie, który był efektem realizacji projektów turystycznych. 18% nie zauważa wzrostu,

a 8% twierdzi, że „zdecydowanie” taki wzrost nie wystąpił.

W większości przebadanych powiatowych urzędach pracy nie odnotowano w ostatnich trzech latach

znaczącego spadku ofert pracy. Niektóre (33,3%) wskazały na branżę hotelową gdzie ten spadek jest

zauważalny. W województwie opolskim według danych BDL GUS w 2010 roku w sekcji I

„Zakwaterowanie i gastronomia” oraz R „Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją”

zatrudnionych było 5835 osób. Jest to najniższe zatrudnienie w turystyce i rekreacji w Polsce,

jednakże biorąc pod uwagę wielkość województwa oraz ogólną liczbę zatrudnionych, to udział osób

pracujących w turystyce w stosunku do osób zatrudnionych ogółem jest plasuje województwo

w połowie skali (wykres 31). Wynika z tego, iż zatrudnienie w turystyce w województwie opolskim

jest istotne, a większy udział osób pracujących w turystyce występuje w województwach o wysokim

potencjale turystycznym, które powszechnie kojarzone są z turystyką.

51 dane objęte tajemnicą statystyczną

Strona | 107

Wykres 31. Udział pracujących w turystyce w stosunku do zatrudnienia ogółem

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Szacunki dokonane przy zastosowaniu modelu Hermin wskazują, że na rozwój opolskiej gospodarki,

istotny wpływ miała realizacja inwestycji finansowanych z funduszy unijnych (NPR i NSRO). Poziom

PKB w 2010 roku był wyższy o ok. 2,9% niż miałoby to miejsce w sytuacji, gdyby województwo nie

dysponowało środkami UE. Analizując, przy zastosowaniu modelu Hermin, środki wdrażane

samodzielnie przez samorząd województwa, tj. RPO WO 2007-2013, ocenia się, że największy wzrost

dynamiki PKB nastąpi w latach 2010–2013, kiedy to, wskutek realizacji tych programów, poziom PKB

będzie wyższy średniorocznie o ok. 2,7% w porównaniu do scenariusza bez środków UE. Poprawa

sytuacji w gospodarce nie pozostaje bez wpływu na rynek pracy i wzrost liczby pracujących. Szacunki

modelu Hermin wskazują, że w 2010 roku liczba pracujących w województwie była wyższa o 7,3 tys.

osób w wyniku zaangażowania środków UE. Realizacja programów operacyjnych z lat 2004-2006 oraz

2007-2013 przyczynia się także do obniżenia stopy bezrobocia. Szacunki modelu Hermin pokazują, że

stopa bezrobocia w 2010 roku w województwie opolskim była niższa o 1,7 pp dzięki oddziaływaniu

funduszy unijnych. Po zakończeniu implementacji NSRO 2007–2013 wpływ na stopę bezrobocia

będzie się zmniejszał, jednak nadal będzie ona wyraźnie niższa niż w przypadku braku funduszy

unijnych.52

52 Materiał roboczy do wypracowania Diagnozy Sytuacji Społeczno-Gospodarczej Województwa Opolskiego w ramach procesu

przygotowania Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego (styczeń 2012), str.17

0% 1% 1% 2% 2% 3% 3% 4% 4% 5% 5%

POLSKA

ŁÓDZKIE

MAZOWIECKIE

MAŁOPOLSKIE

ŚLĄSKIE

LUBELSKIE

PODKARPACKIE

PODLASKIE

ŚWIĘTOKRZYSKIE

LUBUSKIE

WIELKOPOLSKIE

ZACHODNIOPOMORSKIE

DOLNOŚLĄSKIE

OPOLSKIE

KUJAWSKO-POMORSKIE

POMORSKIE

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

3,17%

2,58%

3,37%

4,16%

2,95%

2,73%

2,66%

3,10%

2,77%

2,94%

2,27%

4,60%

3,69%

2,89%

2,62%

3,33%

3,54%

2010 2009

Strona | 108

PODSUMOWANIE

Projekty z zakresu turystyki są niezwykle istotne w zakresie tworzenia miejsc pracy. Szczególne

znaczenie odgrywają projekty z zakresu zakwaterowania i gastronomii, które powinny wykreować

prawie 750 nowych miejsc pracy. Największy wpływ na lokalny rynek pracy zachodzi w powiatach,

w których zlokalizowanych jest najwięcej projektów (efekt synergii). W świetle wcześniejszych badań

ewaluacyjnych trwałość miejsc pracy utworzonych w turystyce uzależniona jest od miejsca lokalizacji

projektu oraz stopnia kompleksowości kierowanego wsparcia. Rozproszone wsparcie na rzecz

wzmocnienia potencjału turystycznego, nie przekłada się na powstanie trwałych miejsc pracy

związanych z turystyką. Tylko inwestycje w miejsca o wysokim potencjale turystycznym mogą

wykreować trwałe miejsca pracy.

4.3.4 WPŁYW GOSPODARCZY PROJEKTÓW

Z założenia realizowane projekty mają odpowiadać na potrzeby beneficjentów, jednak nie do

pominięcia jest aspekt oddziaływania na obszary problemowe. Geograficzne zróżnicowanie

projektów jak również nieodległy okres zakończenia projektów powodują, że ocena wpływu na sfery

wykluczenia oraz na wzrost spójności regionalnej jest trudna. Można jednak opierając się

o doświadczenia JST oraz instytucji wdrażających programy, wnioskować o wpływie na różne sfery

życia w skali lokalnej. Istotnym problemem lokalnym, jakiemu mogą przeciwdziałać inwestycje

turystyczne jest bezrobocie oraz niska aktywność względnie atrakcyjność gospodarcza na terenach

o znaczących zapóźnieniach. Analizując opinie samorządów biorących udział w badaniu, aż 69%

stwierdza, że projekty miały minimalny lub żaden wpływ na przyciągnięcie inwestorów z branży,

jedynie 9% wskazuje, że wpływ był duży, dodatkowo 69% JST nie widzi wpływu na przyciągnięcie

inwestorów spoza branży, jedynie 7% że wpływ jest duży (wykres 32).

Wykres 32. Oddziaływanie projektów na kolejnych inwestorów

Źródło: opracowanie własne na podstawie CATI przedstawiciele JST, n= 66.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

pojawienie się kolejnych inwestorów z branży turystycznej

pojawienie się inwestorów z innych branż

7,7%

3,8%

23,1%

26,9% 26,9% 26,9%

42,3% 42,3%

duży wpływ średni wplyw minimalny wpływ brak wplywu

Strona | 109

Podobnie tą sytuację oceniają beneficjenci, którzy (w zależności od typu projektu) dość rzadko

odnotowywali, że w otoczeniu projektu zwiększyła się aktywność przedsiębiorców (projekty

hotelarskie i gastronomiczne w 28% wskazań, rewitalizacja 17,4%, sport 53,3 %, kultura 11 %)(wykres

27). Mimo tej realnej oceny nastroje beneficjentów są dobre, deklarują bowiem w 86%, że

atrakcyjność inwestycyjna zwiększa się na skutek zrealizowanych projektów. Z tą opinią zderza się

obserwacja samych beneficjentów, że nie dostrzegają oni żadnych inwestycji na terenie gminy, które

mogą się wiązać z projektem: 71% beneficjentów wskazuję taką odpowiedź.

Dodać należy, że znacznie poprawia się sytuacja finansowa inwestorów, deklarują oni w 49%, że ich

obroty wzrosły po realizacji projektów, przy czym głównie jest to wzrost do 20% (wykres 28) .

Należy jednak dokonać rozstrzygnięcia, czy projekty turystyczne powinny być narzędziem

eliminowania dysproporcji regionalnych, czy właściwe są inwestycje na terenach o słabym potencjale

turystycznym, społecznym i gospodarczym, co zwykle pokrywa się z mapą dysproporcji

społeczno-gospodarczych. Należy ocenić, czy przy ograniczonych środkach inwestycyjnych nie

zdecydować się na wsparcie obszarów o dużym potencjale, aby maksymalizować efekty. O takim

podejściu świadczą doświadczenia JST i samych beneficjentów. Z oceny respondentów jednoznacznie

wynika, że o wpływie projektu na aspekt społeczno-gospodarczy decydują po równo dwa elementy:

istniejący potencjał (w tym turystyczny), oraz wizja i zaangażowanie inwestora. Nie należy się

spodziewać, że bezpośrednie i wymierne efekty pojawią się na obszarach, gdzie nie ma potencjału

turystycznego. Bezspornie świadczy o tym struktura odpowiedzi na pytanie o wpływ projektów na

sferę przedsiębiorczości, duży wpływ projektów deklarują tylko te gminy, które mają potencjał i weń

zainwestowały: Nysa, Byczyna, Prudnik, Kędzierzyn-Koźle, Kluczbork, Opole. Są one dodatkowo

aktywne w pozyskiwaniu funduszy z innych środków, nawiązują współpracą z innymi ośrodkami

(także za granicą). Jest zatem w ich przypadku świadoma polityka i zaangażowanie w rozwój sfery

turystyki. Jeśli oddziaływanie projektu ma być ponadlokalne (egzogeniczne) musi on wpisywać się

w szerszą wizję rozwoju miejsca (być komplementarny z innymi atrakcjami kulturalnymi lub

turystycznymi danego miejsca i planowanymi kierunkami jego rozwoju) powodując efekt synergii

większej liczby projektów w mniejszej skali lub też, koncentrując środki na dużych przedsięwzięciach,

być unikalnym, innowacyjnym, sztandarowym projektem. Przykładem pierwszego typu projektów

może być miasto Opole, która realizuje szereg projektów z zakresu rozwoju turystyki oraz dziedzictwa

kulturowego, tworząc tym samym miejsce atrakcyjne kulturalnie oraz turystycznie. Natomiast

ewidentnym przykładem drugiego typu projektu na Opolszczyźnie jest JuraPark w Krasiejowie oraz

Izba Tradycji w Byczynie. W przypadku pierwszego projektu istniejący potencjał paleontologiczny

i przyrodniczy został połączony z determinacją i zaangażowaniem ludzi. Te dwa elementy pozwoliły

utworzyć markowy produkt turystyczny, który przyciąga turystów z całego kraju. Należy także brać

pod uwagę fakt, że chłonność lokalnych centrów turystyki jest ograniczona, rosnący popyt wymusza

niejako „rozlewanie się” ruchu turystycznego po okolicznych miejscowościach i gminach. W wyniku

realizacji projektu w krótkim czasie w nieodległym Ozimku zaczęły powstawać kafejki i punkty

gastronomiczne, powstaje baza agroturystyki w dolinie Małej Panwi, duży inwestor zdecydował się

na budowę zajazdu w Izbicku, nawiązano współpracę z Górą Św. Anny oraz Pałacem w Mosznej, na

drogach dojazdowych do JuraParku powstały, w krótkim czasie zajazdy i obiekty gastronomiczno-

hotelowe. Duzy potencjał mają również drewniane kościółki zlokalizowane na terenie województwa

opolskiego, które mogą po wyremontowaniu w przyszłości tworzyć szlak dziedzictwa kulturowego.

Istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego i regionalnego mają projekty, które mogą zainspirować

komplementarne prywatne działalności gospodarcze, zarówno produkcyjne, jak i usługowe oraz

takie, w ramach których jest szansa nawiązania współpracy pomiędzy sektorem publicznym a

Strona | 110

prywatnym. Do takich inwestycji należą projekty z zakresu rewitalizacji przestrzeni miejskich,

remonty zabytkowych rynków, centrów miast, kościołów.

Jak wskazują wyniki niniejszego badania, warunkiem koniecznym powodzenia inwestycji musi być

dialog. Chodzi tutaj o dialog na linii samorząd, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe i mieszkańcy.

Dobrym przykładem lokalnego dialogu są Krasiejów oraz Byczyna. Partnerska współpraca pomiędzy

podmiotami oraz kształtowanie świadomości lokalnej społeczności jest nieformalną dewizą Byczyny.

Mała miejscowość o dużym potencjale doskonale łączy interesy stowarzyszeń (Gród Byczyna),

prywatnych przedsiębiorców (restauratorzy i przedsiębiorcy) i samorządu (UG Byczyna)53. Niestety

jak przyznają przedstawiciele Byczyny, brakującym ogniwem współpracy jest wola mieszkańców.

Niezwykle trudno jest wykształcić w świadomości lokalnej społeczności a także drobnej

przedsiębiorczości, że turystyka nie musi być głównym źródłem dochodu, ale dodatkowym,

wynikającym z pasji i zaangażowania. W tak małych miejscowościach nie sposób zaangażować

wielkich inwestycji hotelarskich, jedynym sposobem na rozwój branży jest lokalna aktywizacja

w ramach pokoi gościnnych i agroturystyki.

W gminach, które realizują aktywnie wiele projektów oraz dysponują potencjałem turystycznym oraz

kadrowym, zauważalna jest względna poprawa sytuowania mieszkańców, nie należy jednak

identyfikować poprawy wyłącznie realizacją projektów. Zespół badawczy podjął próbę analizy

wpływu projektów turystycznych na wzrost dochodów ogółem w gminach. Ocena ta niestety jest

niedoskonała, gdyż GUS obecnie publikuje dane za 2010 rok. W całym województwie tylko trzy gminy

w 2010 roku odnotowały spadek dochodów ogółem w stosunku do 2007 roku. Były to gmina Opole,

Turawa i Dobrzeń Wielki. Na podstawie danych z 2010 roku możemy znaleźć zależność, iż gminy,

które poprawiły swoją sytuację w stosunku do pozostałych gmin, a jednocześnie na ich terenie

realizowane były projekty turystyczne są między innymi Nysa (6 projektów), Branice(2), Leśnica (8),

Brzeg (6), Niemodlin (2). Co ciekawe w ankiecie im więcej projektów było realizowanych w danej

gminie, tym ocena oddziaływania (pozytywnego) na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej była wyższa.

Oczywiście można wskazać gminy, które dzięki sporym nakładom odnotowały wprawdzie poprawę

(Namysłów 7 projektów), jednak jest ona podobna jak w sąsiednich gminach, nawet tych, na terenie

których żadnych projektów nie realizowano. Nie wystąpił zatem efekt netto poprawy sytuacji.

W gminie Kluczbork (7 projektów) również zanotowano poprawę, jednak nastąpiło pogorszenie

sytuacji na tle sąsiednich. O ile w 2007 roku gminy w tym regionie miały zbliżony poziom dochodów

per capita, o tyle w 2010 Kluczbork stał się najbiedniejszą gminą tej części województwa. Jako bardzo

trudną należy ocenić sytuację gminy Ozimek, mimo 4 projektów na jej terenie, poziom dochodów nie

zmienił się od 2007 roku i gmina jest obecnie najbiedniejszą w województwie i jedyną, która nie

przekracza poziomu dochodu 2000 PLN na osobę. Natomiast w gminie Turawa (3 projekty) nastąpił

największy w całym województwie spadek dochodów (mapa 12).

Najczęściej stosowanym miernikiem produktywności jest wartość dodana brutto. Wartość dodana to

– według ogólnej definicji54 – różnica między przychodami a kosztami poniesionymi na wytworzenie

sprzedanych. Województwo opolskie wytwarza najniższą wartość dodaną brutto w ramach

podmiotów związanych z działalnością gastronomiczną i zakwaterowaniem (sekcja I) oraz działalności

53 Należy w tym miejscu podkreślić, że dużym atutem gminy Byczyna jest zaangażowanie, otwartość i świadomość kadry urzędniczej

każdego szczebla. W tak małej społeczności istnieje dobry przepływ informacji pomiędzy urzędem a mieszkańcem, dodatkowo

pielęgnowany poprzez bezpośredni kontakt z petentem. Wydaje się, że w małych gminach dialog społeczny powinien opierać się na relacji

bezpośredniej wszystkich omawianych tutaj stron dialogu. 54 Wikipedia

Strona | 111

związanej z kulturą, rozrywką i rekreacją (sekcja R). Efekt ten wynika bezpośrednio z faktu, iż

województwo opolskie jest najmniejszym województwem w Polsce. Pozytywne wyniki przynosi

jednak analiza dynamiki zmian zachodzących pomiędzy 2007 a 2009 rokiem, gdzie nastąpił

największy wzrost wartości dodanej brutto w podmiotach związanych z działalnością kulturową,

rozrywkową i rekreacyjną (tabela 13).

Tabela 13. Wartość dodana brutto dla sekcji I i sekcji R

Jednostka terytorialna

Sekcja I Sekcja R Sekcja I Sekcja R Sekcja I + R

2007 2009 2007 2009 dynamika zmian

dynamika zmian

dynamika zmian

mln zł mln zł mln zł mln zł % % %

Polska 11501 14695 7315 9028 128% 123% 126%

Łódzkie 716 839 408 539 117% 132% 123%

Mazowieckie 2143 2814 1691 2011 131% 119% 126%

Małopolskie 1197 1567 642 780 131% 121% 128%

Śląskie 1496 1841 858 1095 123% 128% 125%

Lubelskie 409 553 263 320 135% 122% 130%

Podkarpackie 379 518 265 326 137% 123% 131%

Podlaskie 248 311 169 214 125% 127% 126%

Świętokrzyskie 301 377 147 190 125% 129% 127%

Lubuskie 300 326 173 199 109% 115% 111%

Wielkopolskie 973 1276 604 769 131% 127% 130%

Zachodniopomorskie 645 850 338 402 132% 119% 127%

Dolnośląskie 900 1128 590 725 125% 123% 124%

Opolskie 221 274 187 271 124% 145% 134%

Kujawsko-Pomorskie 496 628 335 407 127% 121% 125%

Pomorskie 698 938 408 490 134% 120% 129%

Warmińsko-Mazurskie 379 454 236 292 120% 124% 121%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS BDL.

Strona | 112

Mapa 12 Zrealizowane projekty turystyczne a zmiany dochodów gmin

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy umów RPO WO 2007-2013, stan z 31.03.2012, n=181 oraz danych BDL GUS

Strona | 113

PODSUMOWANIE

Projekty z zakresu turystyki mają bardzo istotny wpływ zarówno na rozwój społeczny jak

i gospodarczy. Poprzez poprawę estetyki otoczenia oraz wzrost jego atrakcyjności kreują one

potencjał turystyczny, który przyciąga turystów zarówno z kraju jak i z zagranicy. Projekty

realizowane w gminach o wysokim potencjale kulturowym, naturalnym oraz turystycznym wpływają

istotnie na zwiększenie liczby turystów (bardzo dobrym przykładem jest Leśnica), a tym samym

przyczyniają się do wzrostu dochodów przedsiębiorców oraz wpływów do budżetów gmin.

Warunkiem ponadlokalnego (egzogenicznego) oddziaływania projektu jest wpisywanie się jego

założeń w szerszą wizję rozwoju miejsca, wzmacnianie i stymulowanie tych walorów kulturowych,

przyrodniczych i turystycznych, które już są zauważalne i tkwią w świadomości szerokiego odbiorcy

lub jego unikalność, innowacyjność i swoista marka jak np. JuraPark w Krasiejowie.

Należy mieć jednak świadomość, iż nie można realizować jedynie projektów wyjątkowych,

o egzogenicznym charakterze, gdyż równie istotna jest realizacja projektów infrastrukturalnych

o lokalnym znaczeniu, które mogą mieć wpływ na sytuację społeczno-gospodarczą danej gminy oraz

wpływają na wyrównywanie szans oraz poprawę tych aspektów, w których odnotowuje się

zapóźnienia. To właśnie infrastruktura stopnia podstawowego jest bazą do realizacji na dobrym

poziomie działalności programowej gminnych instytucji kultury, sportu i rekreacji pomagającej

społeczności lokalnej w zdobywaniu kompetencji społecznych i kulturowych, niezbędnych nie tylko

w konsumpcji dóbr i usług kultury ale także do ogólnego funkcjonowania we współczesnym

społeczeństwie i radzenia na rynku pracy.

Na tak wczesnym etapie realizacji projektów widać ogólne tendencje rozwojowe, jednakże nie są one

dostrzegalne we wszystkich gminach województwa. Aby jednoznacznie określić wpływ projektów

z zakresu turystyki na wzrost gospodarczy wskazana jest realizacja badania nt. efektów społeczno-

gospodarczych w okresie około 1-2 lat po zakończeniu realizacji projektów. Wówczas efekty

podejmowanych projektów turystycznych przełożą się na dane statystyczne.

4.3.5 WPŁYW REALIZACJI PROJEKTÓW NA KONKURENCYJNOŚĆ WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO

W STOSUNKU DO SĄSIEDNICH WOJEWÓDZTW ORAZ SĄSIADUJĄCYCH REGIONÓW CZESKICH

Beneficjenci programu RPO WO 2007-2013 w sposób jednoznaczny ale racjonalny identyfikują

pojęcie konkurencyjności regionu. Wyróżnić można dwa podejścia:

jakość usługi – taki pogląd prezentuje branża hotelarska i gastronomiczna. W tym przypadku

można mówić o próbie przejęcia ruchu turystycznego z innych regionów;

dopełnienie oferty innych regionów, poprzez zaproponowanie pewnej unikatowej oferty lub

oferty współistniejącej z podobną w innych regionach, jednak stanowiącej wspólny

(ponadregionalny) produkt. Takie podejście prezentują zwykle samorządy oraz organizacje

pozarządowe.

Różnice wynikają najprawdopodobniej z podejścia do zagadnienia „produktu turystycznego” w obu

grupach, jednostki samorządu terytorialnego dążą do maksymalizacji efektów w połączeniu

z możliwie szerokim wachlarzem atrakcji i potencjału regionu, podczas gdy przedstawiciele hoteli

swoje działania realizują punktowo, można powiedzieć w granicach nieruchomości, niezależnie od

interesów zasobów i potencjału otoczenia. Takie podejście tłumaczy fakt, że przedsiębiorcy nie są

Strona | 114

zainteresowani podstawowymi walorami województwa, o czym wspomniano wcześniej, ale

dostrzegają wpływ bezpośredniego otoczenia (budynki, obszary miast) na swoją działalność.

W badaniu ankietowym okazało się, że branża hotelarska najchętniej widziałaby w swoim sąsiedztwie

zrewitalizowaną starówkę lub wyremontowane obiekty sąsiadujące z hotelem (wykres 33). Drugim

istotnym elementem pozytywnie ocenianym przez przedstawicieli hoteli jest obecność w sąsiedztwie

parków rozrywki, aquaparków i obiektów sportowych i rekreacyjnych, a zatem tego typu obiekty

mają potencjał podnoszenia jakości i atrakcyjności oferty turystycznej. Praktycznie nie ma

zainteresowania w branży takimi atutami województwa jak: wieś opolska, obszary chronione,

akweny wodne, zamki i pałace, te sztandarowe atuty są z reguły w kręgu zainteresowania maksimum

3% respondentów.

Wykres 33. Preferencje w zakresie atrakcji turystycznych znajdujących się w sąsiedztwie hotelu

Źródło: opracowanie własne na podstawie CATI przedstawiciele hoteli, n= 34.

Także w badaniu JST dominuje pogląd, że walory przyrodnicze co najwyżej mają takie same znaczenie

w kreowaniu funkcji turystycznej regionu ja inne. Żywotne jest jednak pytanie, czy przedsiębiorcy

branży turystycznej i hotelarskiej trafnie oceniają potrzeby turystów w kontekście potencjału

turystycznego i kulturowego oraz czy wychodzą naprzeciw oczekiwaniom ze swoją ofertą. Odpowiedź

jest złożona, zależy bowiem od właściwego odczytania trendów i profilu ruchu turystycznego.

W niniejszym badaniu dokonano diagnozy, jakie są cele turystów przebywających w obiektach

hotelarskich. Aż 82 procent przedstawicieli hoteli deklaruje, że najważniejszym powodem, dla

którego klienci przyjeżdżają do hotelu są podrożę służbowe, natomiast w opinii beneficjentów

najważniejszy jest wypoczynek i relaks oraz aktywne spędzanie wolnego czasu.

0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0%

mamy świetną lokalizację nic nam nie potrzeba

wyremontowane budynki w otoczeniu

zrewitalizowane centrum małego miasta

malowniczą opolską wieś

trasy i ścieżki konne, rowerowe i piesze

porządny parking

dobrą drogę dojazdową

place zabaw i rekreacji dla dzieci

park rozrywki, aquapark itp.

obiekty sportowe, boiska, korty itp.

park ze ścieżkami spacerowymi

obiekt przyrodniczy, obszary górskie

akwen wodny

rzekę, na której wytyczono szlaki kajakowe

ośrodek SPA lub sanatorium

zamek lub pałac

20,6%

14,7%

11,8%

2,9%

8,8%

8,8%

8,8%

8,8%

20,6%

11,8%

5,9%

0,0%

2,9%

2,9%

8,8%

5,9%

Jaki typy atrakcji turystycznej chcielibyście mieć Państwo w swoim sąsiedztwie? (wybór wielokrotny)

Strona | 115

Wykres 34. Powody, jakimi kierują się turyści przyjeżdżając na Opolszczyznę (wybór wielokrotny)

Źródło: opracowanie własne na podstawie CATI, beneficjenci n= 126, hotele n=34.

Podjęte w ramach RPO WO 2007-2013 inwestycje, wyraźnie wpisują się w potrzeby turystów

korzystających z obiektów hotelowych i gastronomicznych. Wydaje się, że na Opolszczyźnie wyraźnie

ukształtował się profil usług polegających na obsłudze turystyki kongresowej, korporacyjnej

i służbowej. Taka sytuacja wyraźnie oznacza, że przedsiębiorcy uchwycili kształtującą się niszę

rynkową oraz (co godne zauważenia) potencjał popytowy województwa dolnośląskiego i śląskiego.

Drugim dominującym powodem korzystania z usług jest turystyka rodzinna a trzecim aktywne

spędzanie czasu. W świetle tych badań jednoznacznie odnajduje się geneza tego, że przedsiębiorcy

tej branży głównie zainteresowani są sąsiedztwem obiektów sportowych i rekreacyjnych, jak również

rewitalizacją otoczenia, co wyraźnie sprzyja poprawie wizerunku samego obiektu hotelowego jak

również podnosi jego prestiż. Podsumowując, w zakresie turystyki biznesowej i rodzinnej

Opolszczyzna ma potencjał konkurowania z innymi regionami. Czy wzmocniony dofinansowaniem

potencjał oferty branży hotelarskiej i gastronomicznej oraz pozostałe inwestycje są wystarczające aby

wzmocnić branżę turystyczną regionu jako całości? Tylko częściowo, świadczą o tym wyniki badania

ilościowego i jakościowego na gronie organizacji turystycznych oraz z partnerami z Czech. Z całą

pewnością Opolszczyzna nie ma potencjału konkurowania na zasadzie współzawodnictwa pomiędzy

regionami, ten oczywisty fakt jest dobrze rozpoznany przez samorządy województwa jak i niezależne,

zewnętrzne organizacje turystyczne. Region jest postrzegany raczej jako partner niż konkurent jednak

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

chęć poznaniu specyficznej kultury regionu oraz jego mieszkańców

aktywne spędzanie wolnego czasu

chęć zapewnienia bezpiecznego wypoczynku bliskim

edukacja, cele poznawcze, zapoznanie się z historią i dziedzictwem

chęć poprawienia zdrowia, usługi medyczne i SPA

wypoczynek, relaks, spokojne spędzanie czasu

poczucie luksusu, wyjątkowości atmosfery, dobrze dobranej oferty

chęć „objechania” regionu, turystyka samochodowa i motocyklowa

głównie spotkania rodzinne z różnych okazji

powody religijne

podróże służbowe, spotkania korporacyjne i kongresowe

clubbing, rozrywka, wydarzenia kulturalne

militaria, obiekty wojskowe i stare poprzemysłowe budowle

wypoczynek na rowerach, kajakach, łódkach

24,8%

55,4%

33,9%

9,1%

9,1%

47,1%

5,8%

2,5%

17,4%

3,3%

11,6%

2,5%

0,0%

8,3%

5,9%

23,5%

8,8%

5,9%

0,0%

17,6%

17,6%

2,9%

26,5%

2,9%

82,4%

2,9%

0,0%

2,9%

hotele beneficjenci

Strona | 116

tylko 17% organizacji współpracuje z jakimś partnerem z województwa opolskiego, zatem możliwość

współpracy jest raczej w sferze deklaracji, za którą nie idą żadne działania.

Wykres 35. Ocena możliwości konkurowania województwa opolskiego z innymi regionami

Źródło: opracowanie własne na podstawie CAWI organizacje turystyczne, n=57.

W świetle opinii organizacji turystycznych spoza regionu, które można traktować jako swego rodzaju

arbitra, ale także w opinii samorządów województwa opolskiego, projekty realizowane na terenach

o uznanych walorach turystycznych lub inicjatywy kreujące gotowy, pełny produkt, dają możliwość

zaistnienia na szerszym rynku turystycznym. W świetle wyników badań można wymienić następujące

regiony wraz z ich potencjałem, które są postrzegane jako atrakcyjne turystyczne tak w Kraju jak

i w Czechach: region Nyski z pograniczem, Opole, Krasiejów, Moszna, Byczyna (doskonale

rozpoznawalna w Czechach). Paradoksalnie peryferyjne obiekty są postrzegane przez partnerów

Czeskich jak i ościenne województwa jako najatrakcyjniejsze, ze względu na łatwość dojazdu.

Popularność tych obszarów bierze się jednak w głównej mierze z faktu, że są one stale aktywne

w promocji i współpracy, a co szczególnie ważne, informacje o nich są dostępne w punktach

informacyjnych, księgarniach turystycznych i internetowych, aktywnie promują współpracę

i wymianę elit. W wymienionych powyżej miastach ruch turystyczny w głównej mierze związany jest

z istniejącymi obiektami zabytkowymi i dziedzictwa kultury i techniki, obiektami militarnymi,

walorami przyrody unikatowymi w skali ponadregionalnej (Jeziora Nyskie), oraz jak to już

wspomniano, możliwością pobytu krótkoterminowego z łatwym dojazdem i powrotem. Szczególnie

istotne są takie atrakcje jak: cykliczne imprezy „weekendowe”: Festiwal Światła w Nysie, turnieje

rycerskie i odtworzenie bitew, dalej trans-graniczne oznakowane i „omapowane” trasy rowerowe,

możliwość uprawiania sportów wodnych, festiwale i imprezy kulturalne. Dlatego można wysnuć tezę,

że inwestycje realizowane przez, ogólnie to ujmując, samorządy lub organizacje pozarządowe

zwiększają potencjał konkurencyjny turystyki, dodatkowo potencjał zwiększa się obszarowo, a nie

punktowo.

Inna ocena jest w przypadku turystycznej oferty branży hotelarskiej i gastronomicznej Opolszczyzny,

szczególnie jeśli wziąć pod uwagę dążenie do podnoszenia standardów (a co za tym idzie cen usługi).

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

woj. opolskie to specyficzny region, nie dostrzegamy konieczności konkurowania z Opolszczyzną

opolskie praktycznie jest na przegranej pozycji, jeśli chodzi o konkurowanie na rynku turystycznym

w pewnym niewielkim stopniu konkurencja jest możliwa, jednak będzie dla regionu trudna

konkurencja jest możliwa

naszym zdaniem Opolszczyzna jest pełnoprawnym graczem na rynku turystycznym

naszym zdaniem Opolszczyzna jest pełnoprawnym graczem na rynku turystycznym

brak odpowiedzi/nie mam zdania

24,6%

0,0%

1,8%

8,8%

8,8%

49,1%

7,0%

Jak oceniacie Państwo możliwość konkurowania województwa opolskiego w zakresie turystyki z Państwa regionem?

Strona | 117

Zdaniem organizacji turystycznych zarówno województw ościennych jak i strony czeskiej, jak również

specjalistów biorących udział w badaniach focusowych, oferta ta nie spełnia oczekiwań przeciętnego

turysty w kilku wymiarach:

cena noclegów; przeciętni turyści zwykle poszukują taniego ale schludnego noclegu (średni

standard), adekwatnego do poziomu usługi. Niestety, co zaznacza się szczególnie po stronie

czeskiej, jakość oferty nie odpowiada cenie, lub oferta jest zbyt droga. Ponadto całkowicie

brakuje informacji o cenach, turyści często są rozczarowani długim poszukiwaniem

odpowiedniego noclegu i zrażeni doświadczeniami nie powracają na Opolszczyznę;

brak odpowiedniej opieki dla dzieci w obiektach zakwaterowania; standardem w obiektach

po stronie czeskiej a coraz bardziej oczekiwana dla polskich rodzin, jest oferta „family

friendly”, gdzie nie tylko znajdzie się plac zabaw, ale jest odpowiednia opieka dla dzieci

(darmowa ale i odpłatna) organizowana przez obsługę obiektu, rodzice mogą się oddać

własnym rozrywkom. Dodatkowo w Polsce płatność za dzieci jest pełna, podczas gdy

w innych krajach zależna od wieku dziecka. To co w Czechach jest standardem, po polskiej

stronie uznawane jest za kuriozum;

koszt i jakość gastronomii – dla Czechów, w mniejszym stopniu dla Polaków, relacja ceny

i jakości usług gastronomicznych jest nie do przyjęcia, obiad dla 4-osobowej rodziny po

stronie czeskiej, bogaty w dodatki i produkty lokalne kosztuje do 25 EUR, w Polsce podobna

usługa zwykle przekracza 40 EUR (całodniową kwotę, jaką czeski turysta jest gotowy wydać).

Zdaniem osób biorących udział w badaniu, gastronomia i hotele nie są magnesem

przyciągającym czeskiego turystę na Opolszczyznę;

profil usług turystycznych – turyści masowi nie poszukują usług luksusowych, wyjątkowych,

lecz takiej oferty, która pozwoli zwyczajnie odpocząć ciesząc oko przyrodą lub zabytkami,

jednak zawsze decydować będzie relacja cena/atrakcyjność/jakość.

PODSUMOWANIE

Zrealizowane inwestycje turystyczne mają dwojaki charakter: bezpośrednie podniesienie

atrakcyjności turystycznej (np. Moszna, Krasiejów, Nysa) oraz poprawa infrastruktury turystycznej

poprzez powstanie obiektów gastronomicznych, miejsc noclegowych o zróżnicowanym standardzie,

infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Pierwszy rodzaj projektów w stopniu zauważalnym podnosi

rozpoznawalność ponadregionalną Opolszczyzny oraz wyraźnie poprawia atrakcyjność turystyczną.

Projekty tego typu dają również wymierny i obecnie zauważalny efekt społeczno-ekonomiczny:

napływ turystów, wzrost aktywizacji społecznej, wzrost zainteresowania inwestorów, powstawanie

obiektów usługowych. Oddziaływanie drugiego rodzaju projektów nie daje mierzalnych efektów

pozagospodarczych, jednak należy oceniać tego typu inwestycje nie w kategorii atrakcji turystycznej,

gdyż same hotele i gastronomia, rzadko generują ruch turystyczny. Wyjątkiem jest jednak turystyka

biznesowa i rodzinna, o czym świadczy przykład projektów realizowanych w Kędzierzynie-Koźlu czy

w obszarze Góry Św. Anny. Stanowią one elementarną, niezbędną część systemu turystycznego,

którego dotychczas brakowało w ofercie turystycznej Opolszczyzny. Trudno mówić tutaj

o wykreowaniu produktu turystycznego w sytuacji niezaspokojenia podstawowych potrzeb

przyjezdnych: nocleg i gastronomia. Społeczne oddziaływanie projektów tego typu nie jest wyraźnie,

jednak w skali lokalnej wyłania się bardzo pozytywny wpływ na sytuację na rynku pracy.

Opolszczyzna w świetle zrealizowanych badań ankietowych na organizacjach turystycznych nie

stanowi atrakcji turystycznej na tle kraju. Mimo stosunkowo niskiego potencjału w ocenie organizacji

Strona | 118

turystycznych i badań Instytutu Turystyki zaznacza się bardzo ciekawy wynik niniejszego badania:

turystyka w województwie opolskim rozwija się zaskakująco szybko. Badanie branży hotelarsko-

gastronomicznej pokazuje, że sytuacja finansowa tych przedsiębiorstw jest dobra lub bardzo dobra,

rośnie liczba korzystających z miejsc noclegowych, realizowane są ambitne inwestycje których efekty

okazują się dużym sukcesem. Wielu respondentów badania branży turystycznej deklaruje, że sukces

działalności hotelarskiej jest zaskoczeniem nawet wśród hotelarzy. Okazuje się zatem, że popyt na

usługi turystyczne rośnie, a dodatkowo jest niezależny od trudnej sytuacji gospodarczej

w Europie. Ważne jest, że branża odnalazła swoistą niszę rynkową w turystyce rodzinnej,

sentymentalnej i biznesowej, uniezależniając się od walorów turystycznych i przyrodniczych

województwa.

Zrealizowane projekty turystyczne nie stanowią żadnej konkurencji z punktu widzenia organizacji

turystycznych zarówno w skali regionalnej, krajowej jak i międzynarodowej. Inwestycje są

traktowane raczej jako poszerzenie oferty regionalnej i możliwość wykorzystania ich w zgodzie

z własnymi walorami. Dotyczy to szczególnie terenów sąsiadujących z innymi regionami (w tym

z Czechami), gdzie oferta turystyczna Opolszczyzny ma szansę stania się w pewnym stopniu

integralną częścią sąsiednich regionów. W analizie podkreślić należy także negatywny aspekt:

powstałe hotele oraz oferta gastronomiczna nie stanowią konkurencji w sensie rynkowym z ofertą

innych regionów. Oferta Opolszczyzny jest zbyt droga w porównaniu na przykład do analogicznych

usług oferowanych w Czechach czy na Dolnym Śląsku, nie zapewnia jednocześnie adekwatnej jakości

do ceny. Wnioskować można, że branża hotelarska i gastronomiczna województwa opolskiego nie

osiągnęła jeszcze odpowiedniego poziomu rozwoju (wysokie ceny wynikają z nierównowagi popytu

i podaży) oraz nasycenia rynku adekwatnego do sąsiednich regionów, spodziewać należy się zatem

dalszych inwestycji w tym kierunku.

4.3.6 WPŁYW PROJEKTÓW TURYSTYCZNYCH REALIZOWANYCH W RAMACH RPO WO 2007-2013 NA

STOPIEŃ REALIZACJI CELÓW WYNIKAJĄCYCH Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH

STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007–2015

Podjęte w ramach projektów RPO WO 2007-2013 działania wykazują spójność ze Strategią Rozwoju

Kraju. Stopień przystawalności jest zróżnicowany, jednak można wykazać spójność z następującymi

priorytetami omawianego programu:

Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej. Szczególnie projekty dotyczące wsparcia

remontów i rewitalizacji substancji miejskiej odpowiadają na ten priorytet. Efekty projektów

oddziałują bezpośrednio na wszystkich potencjalnych odbiorców niezależnie od ich statusu. Do

tego typu projektów zaliczyć należy remonty lub odbudowy ratusza (Byczyna), rewitalizacje

śródmieścia w Prudniku, mury obronne w Paczkowie, izby pamięci, izby regionalne itd. Również

projekty sportowe i rekreacyjne wpisują się w ten priorytet, jednak ze względu na odpłatny

charakter nie można mówić o powszechnym dostępie, lecz o wzroście potencjału.

Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości przez zrealizowane projekty należy oceniać

w odpowiedniej skali. W przypadku skali wojewódzkiej oddziaływanie jest zauważalne i kształtuje

się na poziomie około 1,58% potrzeb, należy w tym wypadku raczej mówić o potencjale

oddziaływania, to znaczy możliwy jest ponad dwukrotny wzrost liczby miejsc pracy. Najbardziej

znaczące oddziaływanie odnotowuje się w gminach, gdzie realizowano więcej niż jeden projekt.

Strona | 119

W tym przypadku oddziaływanie jest wyraźnie i ma wpływ na sytuację na rynku pracy.

Rozwój obszarów wiejskich. Duża liczba projektów została zrealizowana na obszarach wiejskich.

Już sam fakt lokalizacji powoduje korzystne, choć w skali mikro, oddziaływania: wprowadzenie

nowego, lub bardziej atrakcyjnego profilu działalności pozarolniczej, przepływ usług

około -turystycznych na obszary wiejskie, w pewnym stopniu skierowanie ruchu turystycznego na

obszary o mniejszym potencjale. W ramach niniejszego badania, w kilku przypadkach gmin

(o czym dalej) uwidacznia się korzystne oddziaływanie, wyrażające się wzrostem zainteresowania

daną gminą, liczbą turystów, wzrostem małej przedsiębiorczości usługowej. Oddziaływania w tych

przypadkach sprzyjają rozwojowi gmin, jednak w przypadku większości projektów, będących

jeszcze w trakcie realizacji, lub tych, które zostały zakończone stosunkowo niedawno, należy

wstrzymać się z oceną oddziaływań.

Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej. Oddziaływanie na spójność terytorialną

należy oceniać odrębnie dla dwóch typów obszarów: typowo wiejskich oraz miejskich

i przejściowych. Na obszarach wiejskich zrealizowane projekty nie wykazują waloru podniesienia

spójności terytorialnej. Takiego oddziaływania nie dostrzegają przedstawiciele gmin wiejskich,

a w ograniczonym stopniu beneficjenci. W pewnym zakresie istnieje możliwość oddziaływania na

rynek pracy jednak nie ma pewności, że pracownicy będą pozyskiwani właśnie z obszarów

wiejskich. Wyniki ankiety wskazują, że w znacznej mierze występuje zapotrzebowanie na

pracowników o określonych kompetencjach w zakresie obsługi turystycznej (personel zaplecza

obsługi oraz kadra zarządzająca). Inwestycje są dodatkowo rozproszone na obszarach wiejskich,

dlatego ich potencjalne oddziaływanie na zasadzie synergii jest znacząco osłabione. Istnieją jednak

obszary wiejskie, które w krótkim czasie mogą znacząco poprawić swoją sytuację i wykreować

rozpoznawalny produkt turystyczny w skali kraju. JuraPark w Krasiejowie, gdzie efekty projektu

silnie oddziałują na obszar gminy (inwestycje w Ozimku) jak i na sąsiednie gminy (na przykład

w Turawie) stymulując przedsiębiorczość i przyciągając inwestycje turystyczne. Pałac w Mosznej,

który znacząco wpływa na rozpoznawalność regionu i ma potencjał powstania produktu

turystycznego. Te dwie inwestycje są jednak specyficzne ze względu na punktowy charakter

projektu. Inaczej należy oceniać ten aspekt na obszarach miejskich oraz im przyległych. Na

Opolszczyźnie dominującym obszarem miejskim jest Opole, pozostałe miasta charakteryzuje duży

stopień zapóźnienia, co znajduje odzwierciedlenie na przykład w poziomie życia, dostępie do

miejsc pracy, jakości infrastruktury a w konsekwencji w procesach demograficznych

i gospodarczych itd. Większość projektów realizowanych na terenach miejskich wykazuje

zauważalne oddziaływanie, jednak należy podkreślić, że w badaniu jakościowym oddziaływanie

projektów wynika z efektu synergii z innymi inwestycjami, często infrastrukturalnymi lub

społecznymi. Trudno wskazać jeden projekt na obszarze miejskim, który oddziaływałby

bezpośrednio na podniesienie spójności terytorialnej. Zrealizowane projekty są raczej elementem

wieloetapowego procesu stymulowanego przez miasta, a przez to wpływają na określone sfery.

Dostrzegalne efekty można zidentyfikować w projekcie rewitalizacji fortecznej wieży ciśnień, który

obok innych projektów realizowanych przy fortyfikacjach nyskich i w połączeniu z rewitalizacją

miasta, poprawą dostępności do Jeziora Nyskiego, inwestycjami hotelarskimi (rozbudowa

i wyposażenie obiektu hotelowo-gastronomicznego w Nysie), gastronomicznymi, rekreacyjnymi

i kulturalnymi (Nyski Dom Kultury), mogą stanowić ważny etap budowy spójnego produktu

turystycznego „z pomysłem”. Innym przykładem mogą być inwestycje w Brzegu, ukierunkowane

na rewitalizację miasta i zamku, w połączeniu z inwestycjami w miejsca noclegowe. Bardzo dużą

aktywnością w pozyskiwaniu funduszy europejskich wykazują się podmioty z Głuchołaz i okolic.

Strona | 120

Sześć projektów udostępniających miejsca noclegowe, cztery projekty gastronomiczne,

intensywne prace rewitalizacyjne z pewnością będą przynosiły w krótkim czasie efekty, w postaci

poprawy jakości turystyki. Kolejne przykłady to Kędzierzyn-Koźle, Kluczbork, Namysłów, Leśnica.

Wspólny mianownik wszystkich tych obszarów, to istniejący potencjał turystyczny oraz

koncentracja działań obejmujących różne sfery (rewitalizacja, gastronomia, hotelarstwo,

infrastruktura oraz działania promocyjne i społeczne).

NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013

Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie

dla wzrostu konkurencyjności Polski. Podobnie jak dla Strategii Rozwoju Kraju, tak i w tym

przypadku można wskazać wiele projektów wpisujących się niniejszy priorytet. Sytuacja rynku

turystycznego na Opolszczyźnie jest trudna, gdyż sfera ta na skutek różnorakich procesów

ostatniego ćwierćwiecza została całkowicie zmarginalizowana. Trudo wskazać inwestycje, za

wyjątkiem kilku: JuraPark w Krasiejowie oraz inwestycje w Opolu czy polityka rozwoju turystyki

w Nysie, które znacząco wpływać będą na poprawę konkurencyjności Opolszczyzny. Większość

projektów to elementarne działania u podstaw, które turystykę nie tyle czynią konkurencyjną, co

możliwą do realizacji przez przeciętnych odwiedzających.

Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora

wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług oraz Wzrost

konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej,

gospodarczej i przestrzennej. W obu priorytetach nie ma wątpliwości, iż przeprowadzone

inwestycje w sektorze hotelarskim oraz gastronomicznym, w znaczącym stopniu podnoszą jakość

i konkurencyjność oferty. Wydaje się, że korzystny jest także fakt znacznego rozproszenia

obiektów i inwestycji, w przyszłości istnieje szansa na to, aby na terenie województwa powstała

jednolita, wystarczająco gęsta sieć usług hotelarskich i gastronomicznych, stanowiąca

jednocześnie elementarną bazę dla obsługi ruchu turystycznego. Za powstałą infrastrukturą

podniosła się jakość usług turystycznych, jednak, jak już wspomniano, należy oceniać

oddziaływanie jako przeciwdziałanie marginalizacji.

Wyrównanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

Pożądany kierunek zmiany strukturalnych obszarów wiejskich można określić jako proces

dywersyfikacji profilu produkcyjnego obszarów wiejskich, poprzez wprowadzenie nowych,

nieobecnych dotychczas funkcji i profilu produkcji i działalności. W tym sensie niemal każdy

projekt o charakterze turystycznym wpisuje się w tą ideę poprzez kształtowanie lub wzmacnianie

działalności pozarolniczej. Jednocześnie kształtuje się pewien potencjał do dalej idących zmian,

choćby w działalności około turystycznej. Ten drugi aspekt (kreowania potencjału) w chwili

obecnej nie przynosi jednak widocznych efektów. Zarówno w opinii beneficjentów projektów

turystycznych jak i przedstawicieli gmin rośnie atrakcyjność inwestycyjna terenów, na których

realizowano projekty.

KIERUNKI ROZWOJU TURYSTYKI DO 2015

Wykorzystanie potencjału turystycznego kraju wymaga miedzy innymi stworzenia warunków

prawnych, instytucjonalnych, finansowych i kadrowych rozwoju turystyki, sprzyjających rozwojowi

społeczno-gospodarczemu Polski oraz podniesieniu konkurencyjności regionów i kraju, przy

jednoczesnym zachowaniu walorów kulturowych i przyrodniczych. Dokument wyznacza 4 obszary

priorytetowe z szeregiem celów operacyjnych:

Strona | 121

1. Obszar priorytetowy I – Produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności:

Kreowanie i rozwój konkurencyjnych produktów turystycznych,

Rozwój infrastruktury turystycznej,

Integracja produktów i oferty turystycznej regionów,

Rozwój przedsiębiorczości i działalności organizacji w dziedzinie turystyki

Rozwój wiodących typów turystyki (np. Welles, pielgrzymkowa i etniczna, wiejska,

przygraniczna, biznesowa i kongresowa)

2. Obszar priorytetowy II – Rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki

Przygotowanie kadr operacyjnych gospodarki turystycznej,

Rozwój edukacji turystycznej i turystyki społecznej,

Monitorowanie potrzeb branży turystycznej w zakresie kadr zawodowych

3. Obszar priorytetowy III – Wsparcie marketingowe

Usprawnienie systemu informacji turystycznej

Zwiększenie efektywności działań marketingowych w turystyce

4. Obszar tematyczny IV – Kształtowanie przestrzeni turystycznej

Kształtowanie rozwoju turystyki w sposób zachowujący i podnoszący wartość

przestrzeni

Zwiększenie dostępności turystycznej regionów przez rozwój transportu

Działania turystyczne podejmowane w ramach RPO WO 2007-2013 ze względu na swoją specyfikę

inwestycyjną wpisują się przede wszystkim w realizację obszaru priorytetowego I. W ramach

Programu wsparto liczne przedsięwzięcia turystyczne w kierunku turystyki Welles i SPA, turystyki

kongresowej i biznesowej, a także sprzyjającej aktywnemu wypoczynkowi oraz wzmacnianiu

potencjału turystyki przygranicznej – baza noclegowa i gastronomiczna. Dzięki wsparciu rozwija się

przedsiębiorczość (dominującą grupą beneficjentów analizowanych projektów turystycznych

stanowili opolscy przedsiębiorcy).

MARKETINGOWA STRATEGIA POLSKI W SEKTORZE TURYSTYKI NA LATA 2008 – 2015 ORAZ KONTYNUACJA MARKETINGOWA

STRATEGIA POLSKI W SEKTORZE TURYSTYKI NA LATA 2012-2020

Dokument przygotowany i przyjęty przez Polską Organizację Turystyczną diagnozuje 5 głównych

potencjałów produktowych: turystyka w miastach i kulturowa, turystyka biznesowa, turystyka

rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna, turystyka na terenach wiejskich oraz turystyka przygraniczna

i tranzytowa. Wśród słabych stron turystyki w Polsce wymieniono m.in.:

słabe wskaźniki stanu bazy hotelowej;

przekonanie cudzoziemców i krajowców o niskiej jakości usług w Polsce; zwłaszcza usług

wymagających wysokich kwalifikacji i profesjonalizmu;

brak spójnej i konsekwentnej (długofalowej) kampanii promocyjnej nie tylko marki „Polska”,

ale także marek produktowych (niezależnie od tego, jak oceniany jest ich dobór);

brak tworzonych z odpowiednim wyprzedzeniem kalendarzy wydarzeń (imprez kulturalnych

i sportowych); zbyt słaba i mało agresywna promocja tych kalendarzy.

Cele operacyjne Strategii skupiają się na:

poprawie pozycji konkurencyjnej na rynkach zagranicznych i krajowym (w tym m.in.

współpraca międzynarodowa np. projekty turystyczne podejmowane w ramach Programu

Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007 –

Strona | 122

2013, oparcie komunikacji marketingowej na ważnych wydarzeniach o skali

międzynarodowej którym potencjalnie może być Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej);

rozszerzeniu atrakcyjnego wizerunku produktów turystycznych przez działania marketingowe

(w tym m.in. wsparcie promocyjne powstałych produktów sieciowych, szkolenia i prezentacja

dobrych praktyk, certyfikacja produktów regionalnych i lokalnych);

stworzeniu sprawnego i efektywnego systemu informacji turystycznej w celu poprawy jakości

komunikacji i obsługi turystów (m.in. poszerzanie sieci punktów IT, budowanie z branżą

programów lojalnościowych, budowa platformy e-learning);

transferze wiedzy (badania wizerunkowe, projekt partnerstwa z uczelniami, promocja

przedsiębiorczości turystycznej).

Działania wpisane w Marketingową Strategię Polski w sektorze turystyki swoim zakresem nie

odpowiadają specyfice działań współfinansowanych w ramach RPO WO 2007-2013 w związku z czym

ocena wpływu projektów turystycznych na realizację tego dokumentu jest niemożliwa.

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM55

Rozwój turystyki biznesowej, obejmującej kongresy, wystawy (targi), spotkania biznesowe,

zbiorowe imprezy oraz podróże motywacyjne. Ten sektor turystyki obejmuje specyficzny segment

rynku, jakim są firmy i przedsiębiorstwa. W ramach RPO WO 2007-2013 zostały zrealizowane

projekty, ściśle wpisujące się w rozwój turystyki biznesowej. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj

region Kędzierzyna-Koźla i otaczających obszarów, gdzie wyraźnie kształtuje się profil turystyki

biznesowej. Wydaje się, że efekty działań będą trwałe, gdyż wykorzystany jest tutaj rosnący popyt

kształtujący się w województwie śląskim, na tego typu usługi, doskonałe położenie komunikacyjne

oraz liczne atrakcje mogące stanowić dopełnienie oferty. W szczególności działania te wpisują się

w cele Strategii rozwoju krajowego produktu turystycznego: wykorzystanie licznych już

przyjazdów do Polski motywowanych biznesem do integrowania ofert typowo turystycznych

z pakietami obejmującymi usługi hotelarskie i wszelkie usługi wykorzystywane przez osoby

podróżujące w interesach; promocja Polski jako kraju docelowego dla turystyki motywacyjnej.

Turystyka w miastach o wartości kulturowej obejmującej wycieczki zorganizowane

i indywidualne podróże w celu zwiedzania miast, muzeów, obiektów zabytkowych (historycznych

i kulturowych) oraz uczestnictwo w imprezach kulturalnych. Projekty RPO WO nie oddziałują

bezpośrednio (w zamierzeniu beneficjentów) na kształtowanie rynku krótkookresowych pobytów

w miastach, jednak kształtują potencjał umożliwiający funkcjonowanie takiej oferty turystycznej.

Turystyka rekreacyjna, jako forma turystyki aktywnej i specjalistycznej, obejmującej szeroki

zakres rekreacji przy wykorzystaniu walorów środowiska naturalnego (góry, jeziora, rzeki,

wybrzeże), specjalne imprezy z bogatej polskiej oferty turystyki specjalistycznej

(latanie/lotniarstwo, instruktaż sportowy itp.); na pojezierzach i w innych regionach, także

w uzdrowiskach.

i sanatoriach wykorzystujących naturalne warunki lecznicze oraz uwzględniającej wszystkie

rodzaje specjalistycznych zainteresowań, tj. pielgrzymki, „powrót do korzeni” itd. Potencjał

55 Dokument analityczny wydany przez Opolską Regionalną Organizację Turystyczną oraz Instytut Turystyki w Krakowie Sp.

z o.o. Opole -Kraków 2005.

Strona | 123

województwa, umożliwiający rozwój tej sfery turystyki jest wprawdzie ubogi, jednak zaznacza się

umiejętne kształtowanie i wykorzystanie atutów sąsiednich regionów.

Turystyka przygraniczna i tranzytowa, obejmująca jednodniową turystykę przygraniczną w celu

zrobienia zakupów, wzięcia udziału w imprezach lub krótkiej wizyty; wiąże się ona

z wykorzystaniem istniejącej i przyszłej infrastruktury (motele, zajazdy, stacje obsługi

samochodów itp.) usytuowanej wzdłuż głównych tras tranzytowych oraz w obrębie 50 -km strefy

przygranicznej. Zrealizowane projekty w bardzo wysokim stopniu są spójne z rozwojem turystyki

przygranicznej i tranzytowej. Na pierwszy plan wybijają się tutaj projekty realizowanie w osi

autostrady A4 oraz w pasie komunikacyjnym Nysa Kędzierzyn-Koźle. W szczególności projekty

polegające na polepszeniu przydrożnych usług gastronomicznych oraz polepszeniu bazy

noclegowej w sąsiedztwie znaczących ciągów komunikacyjnych wypełniają te wymogi.

STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO NA LATA 2000–2015

Strategia jest jednym z najważniejszych dokumentów kształtujących koncepcję rozwoju

województwa do roku 2015. Realizacja projektów RPO WO 2007-2013 w sferze turystyki w różnym

stopniu wpisuje się w cele strategiczne, jednak w większości przypadków odpowiedź na

zidentyfikowane w SRWO potrzeby jest wyraźna i jednoznaczna. Zrealizowane projekty należy

w chwili obecnej traktować jako wzrost potencjału i kreowanie sprzyjających warunków dla dalszej

poprawy jakości życia, infrastruktury i gospodarki województwa. Całość zrealizowanych działań

wpływa na następujące sfery wskazane w SRWO:

zapewnienie dogodnych warunków życia w regionie;

aktywizacja gospodarcza regionu, z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju;

rozwój funkcji metropolitalnych aglomeracji opolskiej;

wielofunkcyjne, różnorodne oraz atrakcyjne dla inwestycji i zamieszkania obszary wiejskie;

rozwój wielokulturowej tożsamości oraz międzynarodowej i krajowej współpracy regionalnej.

W chwili obecnej trwają prace nad nową Strategią Rozwoju Województw Opolskiego do 2020 Zrealizowano między innymi część diagnostyczną oraz postulatywną dokumentu, zostały także rozpoczęte konsultacje społeczne i środowiskowe dokumentu.

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM

Najważniejsze sfery, jakie w świetle analizowanych w niniejszym dokumencie projektów, stawiane są

w SRTWO to stworzenie warunków do trwałego wzrostu zatrudnienia w branży turystycznej

i około -turystycznej, podniesienie standardu obiektów wypoczynkowych i rekreacyjnych, poprawę

jakości gastronomii i miejsc noclegowych. W dalszej kolejności wymienić należy rozbudowę

i modernizację infrastruktury turystycznej, około turystycznej oraz zwiększenie zaangażowania władz

samorządowych w tworzenie dogodnej infrastruktury komunikacyjnej (parkingi, drogi dojazdowe,

oznakowanie miejsc). Biorąc pod uwagę liczbę i przeznaczone środki, o wymiernych, znaczących

efektach można mówić w przypadku poprawy jakości gastronomii i bazy noclegowej. Tego typu

inwestycje zdecydowanie podniosły liczbę i jakość oferowanych usług gastronomiczno-hotelarskich.

Trudny do jednoznacznej oceny jest wpływ inwestycji na konkurencyjność infrastruktury sportowo-

rekreacyjnej. Jeśli oceniać to, czy na skutek prowadzonych inwestycji Opolszczyzna stała się regionem

konkurencyjnym, przynajmniej w pewnym stopniu dla innych regionów w tym Pogranicza Czech,

Dolnego Śląska i śląska, wydaje się, że jest jeszcze wiele do zrobienia w tym zakresie, zwłaszcza, że

przedstawiciele tych regionów, jak również izb turystycznych z całej Polski nie dostrzegają tego, by

Strona | 124

Opolszczyzna na skutek inwestycji mogła stanowić w jakimkolwiek zakresie konkurencję. Z drugiej

jednak strony, uwzględniając tzw. efekt bazy, czyli porównując efekty inwestycji do stanu

przedinwestycyjnego, realizacja dofinansowanych projektów dała bardzo wyraźne, pozytywne

oddziaływania w odniesieniu do sportów wodnych, szlaków turystycznych, sportów rekreacyjnych

itd. Należy podkreślić, że powstanie nowych obiektów nie tylko zwiększa dostępność ale przede

wszystkim podnosi jakość oferowanych usług. W tym sensie wpływ projektów o charakterze

sportowym i rekreacyjnym należy oceniać zdecydowanie pozytywnie.

Wydaje się, że nie udało się osiągnąć takich efektów jak integracja oferty turystycznej, na co wskazują

sami beneficjenci programu. Nie udało się także utworzyć zintegrowanej sieci atrakcji turystycznych

o znaczeniu regionalnym. W pewnym stopniu poprawiła się możliwość uprawiania turystyki wodnej,

jednak oddziaływanie jest w skali lokalnej (Opole, Kędzierzyn-Koźle). Projekty wpisują się w wybrane

cele strategii jednak w nielicznych przypadkach można mówić o wyraźnym i bezpośrednim

przystawaniu i oddziaływaniu cel strategiczny. Niemniej jednak należy stwierdzić, że całość

przeprowadzonych inwestycji jest podstawą dla dalszego rozwoju oferty turystycznej, jednak

w przyszłości winna ona być skierowana na tworzenie konkretnych produktów turystycznych, a nie

jedynie poprawy zaniedbanych sfer turystyki. Najważniejsze cele strategiczne w jakie wpisują się

projekty przedstawia poniższa lista:

1. Cel strategiczny: Rozwój produktu markowego – turystyka rekreacyjna, aktywna

i specjalistyczna;

2. Cel strategiczny: Rozwój produktu markowego – turystyka miejska i kulturowa;

3. Cel strategiczny: Rozwój produktu markowego – turystyka na terenach wiejskich;

5. Cel strategiczny: Rozwój produktu markowego – turystyka tranzytowa i przygraniczna.

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO NA LATA 2011−201456

W istotnej części (kwotowo ponad 13%) zrealizowanych projektów turystycznych wpisuje się

Program opieki nad zabytkami. Projekty ściśle dotyczą chronionych prawem obiektów lub

bezpośredniego ich otoczenia (parki, przestrzenie, place otaczające zabytkowy obiekt). Część

projektów dotyczy szerszych założeń rewitalizacyjnych, gównie ścisłego centrum miast. Również

projekty, które nie zaliczają się do ogólnie pojętej rewitalizacji, są realizowane w budynkach cennych

kulturowo i architektonicznie, co daje walor przywracania im funkcjonalności, nadania nowego

przeznaczenia, a w konsekwencji prowadzi to do zwiększenia dbałości i opieki nad obiektami.

Wskazane typy projektów ściśle wpisują się w założenia programu:

odnowa wsi w kontekście poprawy stanu zachowania krajobrazu i dziedzictwa regionalnego;

rewaloryzacja miast i wspieranie działań w zakresie rewitalizacji miast historycznych

przeprowadzanych na podstawie kompleksowych programów;

wspieranie działań w zakresie rewaloryzacji miast historycznych;

wspieranie działań ułatwiających eliminację ze struktur miejskich obszarów

niezagospodarowanych, które dezintegrują strukturę przestrzenną;

ochrona dziedzictwa archeologicznego;

56 Załącznik do uchwały Nr V/76/ 2011 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 29 marca 2011r.

Strona | 125

wstrzymanie procesu degradacji założeń pałacowo-parkowych.

LOKALNE STRATEGIE ROZWOJU LOKALNYCH GRUP DZIAŁANIA

W ramach badania analizie poddano 12 Strategii Rozwoju Lokalnych Grup Działania funkcjonujących

na terenie województwa opolskiego. Każda z LGD, mając świadomość walorów i potencjału

turystycznego, przyrodniczego i kulturowego obszaru działania wyznacza sobie jako cel rozwój

turystyki w zgodzie z przyrodą i jednoczesnym rozwojem gospodarczym. LGD skupiają się w swoich

planach przede wszystkim na rozwoju nowoczesnej bazy noclegowej, stwarzania warunków do

uprawiania turystyki aktywnej, rozwoju agroturystyki. Warte uwagi są działania ukierunkowane na

promocję turystyczną Opolszczyzny a także na działania zmierzające do stworzenia markowego

produktu turystycznego w oparciu o lokalne tradycje i dziedzictwo (tradycje kulinarne, rzemiosło,

zwyczaje). Projekty turystyczne realizowane przy wsparciu środków RPO WO 2007-2013 wpisują się

przede wszystkim w cele dotyczące rozwijania bazy noclegowej, gastronomicznej oraz budowy

infrastruktury aktywnej turystyki. W mniejszym stopniu projekty oddziałują na stworzenie lokalnego

markowego produktu turystycznego. Szerzej o walorach turystycznych, przyrodniczych i kulturowych

LGD oraz planowanych działaniach w kierunku rozwoju turystyki w załączniku 3.

PODSUMOWANIE

Zrealizowane inwestycje zasadniczo wpisują się w strategiczne cele ujęte w dokumentach

programowych i strategicznych. Bez wątpienia dostrzegalna jest także spójność jeśli chodzi

o wskazane kierunki rozwoju Opolszczyzny i kraju. Naturalnie oddziaływanie jest zróżnicowane

i zależy głównie od punktu odniesienia, najbardziej wyraźnie zaznacza się w takich aspektach jak

poprawa sytuacji na rynku pracy w skali lokalnej, podniesienie standardu i jakości uprawiania

turystyki, podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw, zmniejszanie dysproporcji

i przeciwdziałanie marginalizacji terenów peryferyjnych kosztem aglomeracji i dużych miast.

W przypadku niektórych projektów wyraźny jest również wpływ na kreowanie postaw społecznych.

Opolszczyzna boryka się głównie z problemem niewykorzystania potencjału kulturowego

i społecznego, zwłaszcza w odniesieniu do obszarów peryferyjnych. Czynnik ten implikuje takie

zjawiska jak migracje, niskie zainteresowanie inwestorów, odwiedzających, spadek jakości życia,

niekorzystna sytuacja na rynku pracy. Celem głównym województwa opolskiego zapisanym w RPO

WO 2007-2013 jest zwiększenie konkurencyjności oraz zapewnienie spójności społecznej,

gospodarczej i przestrzennej dla podniesienia atrakcyjności województwa opolskiego jako miejsca do

inwestowania, pracy i zamieszkania. Realizowane inwestycje, jakkolwiek dotyczące głównie turystyki,

są istotne oraz użyteczne pod kątem zapisanych potrzeb oraz wyzwań regionalnych. Realizowane

projekty w wielu przypadkach mają bardzo duże, pozytywne oddziaływanie w skali lokalnej. Kilka

dużych projektów oddziałuje także w skali regionalnej, a nawet międzynarodowej. Inwestycje

w istotnym stopniu przyczyniają się do przezwyciężania problemów wskazanych w dokumentach

programowych i strategicznych takich jak: pogarszająca się jakość usług turystycznych, spadek

atrakcyjności oferty hotelarskiej, spadek atrakcyjności prowadzenia działalności gospodarczej.

Projekty o charakterze rewitalizacji oraz inwestycji w infrastrukturę turystyczną i rekreacyjną

pozwalają neutralizować negatywne czynniki wśród których jest spadek jakości życia, degradacja

przestrzeni życia, spadek spójności terytorialnej województwa. Niebagatelny jest wpływ projektów

na kreowanie pozytywnego wizerunku województwa jako miejsca życia i prowadzenia działalności

gospodarczej, wyrażane przez samorządy i przedsiębiorców. Zauważalna jest także pozytywna ocena

inwestycji artykułowana przez przedstawicieli ościennych województw i Czech.

Strona | 126

4.4 WSKAZANIE PRZYSZŁYCH DZIAŁAŃ W OBSZARZE TURYSTYKI, ZARYS TRENDÓW

I ROZPOZNANYCH TENDENCJI, IDENTYFIKACJA SFER ROZWOJU TURYSTYKI,

REKOMENDACJE

4.4.1 KIERUNKI ROZOWOJU TURYSTYKI ORAZ TYPY PROJEKTÓW, KTÓRYCH REALIZACJA PRZYCZYNI SIĘ DO

ROZOWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO

Zmieniające się potrzeby współczesnego turysty uruchamiają nowe tendencje wpływające na kształt

turystyki oraz jej strukturę. Mowa tutaj o zjawiskach gospodarczych, społecznych i kulturowych.

W literaturze określone zostały trendy rozwojowe turystyki oraz zmiany w popycie turystycznym,

mówiące o:

implikacjach dla rozwoju turystyki w obrębie zmian demograficznych;

pogłębionej wiedzy na temat zdrowotnych aspektów turystyki;

zainteresowaniu ekoturystyką oraz jej produktami;

kreowaniu nowych zagadnień oraz ulepszanie turystyki edukacyjnej, poznawczej i kulturowej;

zaawansowanych formach reklamowania usług turystycznych poprzez technologie

informatyczne oraz masowym dostępie gospodarstw domowych do Internetu.57

W literaturze występuje również klasyfikacja zmian w popycie turystycznym58. Kierunek tych

tendencji jest opisywany w postaci59:

odchodzenia od turystyki masowej na korzyść turystyki indywidualnej;

większym zainteresowaniu zieloną turystyką;

renesansem turystyki krajowej;

tendencją wyjazdów krótszych, lecz częstszych;

wzrostu znaczenia aktywnych form wypoczynku o charakterze turystycznym.

Ponadto plany rozwoju i zwiększenia popytu w sektorze turystycznym są skierowane głównie na

luksus oraz wyjazdy do miast. Oferty turystyczne stają się co raz bardziej rozbudowane, ze względu

na zmieniające się wymagania turysty. Istotną tendencją jest również tworzenie sztucznych atrakcji,

które stanowią alternatywę dla tradycyjnych regionów turystycznych. Kreowanie atrakcji

turystycznych wyznacza nowe nurty takie jak adaptacja obiektów i miejsc historycznych na potrzeby

turystyki (zamki, stare uniwersytety), historyczne inscenizacje oraz zjawiska przyrodnicze.

Obszernie opisywanym trendem jest również ekoturystyka oraz turystyka wiejska, opierająca się

głównie na odpoczynku na łonie natury, poszukiwaniu ciszy, dbaniu o czystość i ochronę środowiska.

Głównym konsumentem na rynku turystycznym i rekreacyjnym jest gospodarstwo domowe czyli

rodzina. Podsumowując, nurty stają się wyznacznikami, które decydują o dywersyfikacji oferty

rynkowej. Generowane przez turystykę nastawione są na intensywność doznań, aktywność,

spontaniczność i kreatywność. W świetle opisanych powyżej trendów, można z całą stanowczością

stwierdzić iż województwo opolskie ma bardzo duży potencjał turystyczny, który doskonale wpisuje

się w zachodzące zmiany w trendach w turystyce.

57 Turystyka międzynarodowa w warunkach globalizacji, J. Wysokiński, Zeszyty Dydaktyczno – Naukowe WSHiGT, nr 2, Warszawa 2007 58 Wielość zapotrzebowania za strony aktualnych turystów na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie 59 Syntetyczne podstawy rekreacji i turystki, M. Duricek, K.Obodyński, Rzeszów 2006

Strona | 127

TURYSTYKA EDUKACYJNA, POZNAWCZA I KULTUROWA;

Opolszczyzna to wiele wybitnych pomników dziedzictwa kulturowego, Opole to głównie kultura oraz

zabytki, Byczyna dla przykładu to „turystyka rekonstrukcyjna”, Krasiejów turystyka edukacyjna

i poznawcza, Góra Św. Anny to miejsce turystyki religijnej, natomiast Nysa to turystyka związana

z fortyfikacjami. Zasoby są liczne jednak rozproszone na mapie województwa. Brakuje zatem

koncepcji wykorzystania tych obiektów jako sieci stanowiącej jeden, ciekawy produkt turystyczny,

choćby związany z turystyką rowerową czy samochodową. Takiej formie sprzyja bardzo dobrze

rozwinięta sieć dróg oraz niewielkie odległości pomiędzy atrakcyjnymi turystyczne obiektami.

W przyszłości należy dążyć do przygotowywania gotowych ofert obejmujących atrakcje kulturalne

i historyczne oraz usługi hotelarskie. Współdziałanie z właściwymi organizatorami poszczególnych

imprez, w celu przygotowania z odpowiednim wyprzedzeniem kalendarzy imprez, aby mogły być one

włączone do programów touroperatorów.

TENDENCJA WYJAZDÓW KRÓTSZYCH, LECZ CZĘSTSZYCH

Należy stwierdzić jednoznacznie (co potwierdzają także opinie specjalistów zaproszonych do udziału

w badaniu, jak również badania ankietowe), że atrakcje kulturowe oraz potencjał turystyczny

województwa opolskiego stanowią idealną bazę do wyjazdów kilkudniowych. Takie miasta jak Opole,

Nysa, Krasiejów czy Byczyna, stają się celem krótkookresowych pobytów.

W opinii przedstawicieli organizacji z województw ościennych województwo opolskie jest

przeznaczone dla osób nielubiących turystyki masowej, ale też nie dysponujących zbytnio czasem lub

preferującym krótkie wyjazdy weekendowe (wypady kilku dniowe, 2-3 dni).

„Należy zauważyć potencjał i umieć go skorelować – stworzyć prawdziwy produkt turystyczny,

wpisując się w takie trendy, które zostały zauważone i zdiagnozowane w ruchu turystycznym.

Zauważa i podkreśla, że ludzie wyjeżdżają częściej i na krócej. Drugi trend – teraz potencjalny turysta

oczekuje bardziej zindywidualizowanej oferty. Produkty turystyczne muszą dawać możliwość

korzystania z nich ludziom o różnych gustach i różnych grubościach portfela. Te inwestycje, które do

tej pory zostały wykonane, dają ku temu bazę. Należy jednak w przyszłej strategii skoordynować

wszystkie zadania, aby stworzyć takie sztandarowe produkty turystyczne, żeby bez względu na

zasobność portfela i czas, każdy mógł znaleźć miejsce w województwie opolskim miejsce, do którego

będzie mógł przyjechać, będzie chciał o nim mówić i będzie go reklamował”(IDI, ekspert)

WIĘKSZE ZAINTERESOWANIE ZIELONĄ TURYSTYKĄ

Nowe trendy, które pojawiły się w turystyce oraz wzrost świadomości ekologicznej powodują, że

turyści wybierają do spędzania wolnego czasu miejsca czyste środowiskowo. W województwie

opolskim takim miejscem są okolice Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Gdzie oprócz czystych,

zielonych terenów mamy zlokalizowany szlak 69 drewnianych kościółków, które stanowią olbrzymi

potencjał kulturowy. Należy mieć jednak na względzie, że „ potrzeby w zakresie renowacji obiektów

zabytkowych (ruchomych i nieruchomych) nadal pozostają niezaspokojone, co pogarsza istniejący

stan zachowania i przyczynia się do postępującego procesu degradacji. Z uwagi na swój obecny stan,

często obiekty te nie są praktycznie dostępne – ani dla lokalnych społeczności (co skutkuje jej niską

świadomością historyczną), ani dla ruchu turystycznego (przez co nie są wykorzystywane poważne

szanse rozwojowe), jak i dla naukowców i badaczy. Często udostępnienie zabytków zwiedzającym nie

Strona | 128

jest także możliwe z powodu braku koniecznych elementów infrastruktury towarzyszącej”.(IDI,

ekspert).

WZROST ZNACZENIA AKTYWNYCH FORM WYPOCZYNKU O CHARAKTERZE TURYSTYCZNYM

Przykładem jest Nysa, gdzie widoczne są wysiłki, pozwalające wykorzystać region Jesenika (góry)

w połączeniu z rekreacją wodną, Góry Opawskie oraz Dolina Małej Panwi. Należy podkreślić, że

Opolszczyzna nie wykorzystuje potencjału rekreacyjnego na północnym obszarze województwa,

gdzie zdaniem specjalistów możliwe jest efektywne kształtowanie wielu gałęzi turystyki w tym

wodnej, kajakowej, rowerowej, sportów ekstremalnych. Potencjał ten może jednak być

niewykorzystany ze względu na ubogą infrastrukturę turystyczną, oraz (w przypadku turystyki

wodnej) bardzo niską jakość ochrony środowiska naturalnego. Dla rodzin odpowiednim miejscem

wypoczynku może być Otmuchów albo Nysa.

TURYSTYKA LUKSUSOWA

Turystyka „ podlega mechanizmom modowym. Od jakiegoś czasu modne stało się SPA&Wellness,

wówczas powstaje sporo takich obiektów i pieniądze są inwestowane właśnie w tego typu usługi.(IDI,

ekspert) Beneficjenci Podziałania 1.4.1 RPO WO doskonale zdają sobie sprawę z tego trendu, gdyż

w ramach obecnego okresu programowania zaplanowano do realizacji kilka takich obiektów.

Przedsiębiorcy doskonale wyczuwają zmieniające się trendy „Prowadzenie działalności wymusza

kreatywność. Przedsiębiorcy są czujni. Ten kto pierwszy odkryje istniejącą niszę w branży, może dużo

zyskać”(IDI, ekspert).

PODSUMOWANIE

Nie można jednoznacznie zaobserwować jednego konkretnego trendu. Niewątpliwie jednak

przedsiębiorca jest świadomy luk na rynku usług turystycznych i stara się w nią wpasować. Trendy co

roku się zmieniają, jednak nie wygasają. Można zaobserwować, iż zmieniające się trendy w turystyce

np. moda na SPA&Wellnes mają istotne znaczenie przy podejmowaniu przez beneficjentów decyzji

dotyczących rodzaju realizowanego projektu. W obecnym okresie programowania pojawiał się

również niekorzystny z punktu widzenia wydatkowania środków RPO WO 2007-2013 trend,

polegający na budowie sal weselnych. Inwestycje te skonsumowały pewną pulę pieniędzy, jednakże

ze względu na swoją specyfikę, nie przyczyniły się do wzrostu atrakcyjności turystycznej oraz wzrostu

liczby turystów, choć niewątpliwie mają wpływ na lokalny rozwój społeczno-gospodarczy. Projekty te

nie są zazwyczaj powiązane z potencjałem turystycznym, co w przyszłości może powodować

problemy z trwałością i użytecznością projektów.

Odmienność oraz bogactwo tradycyjnej kultury w odpowiedni sposób chronione i jednocześnie

promowane, może stać się istotnym elementem rozwoju województwa opolskiego, wpływając na

zasobność jej mieszkańców i przyczyniając się do rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich.

Promocja materialnej i niematerialnej kultury ludowej, tradycyjnych wyrobów sztuki kulinarnej,

tradycyjnej opolskiej architektury może stanowić ważny element rozwoju turystyki kulturalnej

i poznawczej. Opolszczyzna to także scena wielu wydarzeń kulturalnych o znaczeniu krajowym

(Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu) oraz regionalnym, a niektóre z nich mają charakter

unikatowy (np. Byczyna).

Znaczna większość projektów realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 w dużej mierze wpisuje

się w przyszłe trendy w turystyce. Można również jednoznacznie stwierdzić, iż województwo opolskie

Strona | 129

posiada duży potencjał turystyczny, który stymuluje rozwój społeczno-gospodarczy regionu, jednakże

elementem warunkującym powodzenie jest przede wszystkim powiązanie tych projektów

z istniejącym potencjałem turystycznym poszczególnych obszarów oraz intensywna i skuteczna

promocja zarówno poszczególnych przedsięwzięć, jak również samego województwa.

4.4.2 EFEKTYWNOŚĆ ORAZ SKUTECZNOŚĆ REALIZOWANYCH PROJEKTÓW

Każdy z typów realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 projektów ma potencjał poprawy

dostępności do usług turystycznych jednak najwyższy potencjał wykazują projekty angażujące się

w rewitalizację, kulturę i ochronę dziedzictwa, duże znaczenie, co zrozumiałe mają także projekty

w bazę noclegową. Inwestycje w miejsca noclegowe mają bardzo mały wpływ na wewnętrzny ruch

turystyczny (co zrozumiałe jeśli brać pod uwagę dogodny dojazd i stosunkowo mały obszar

województwa) jednak mają bardzo wysoki potencjał kreowania ruchu pozaregionalnego. Dość

znaczący jest wynik badania dla branży gastronomicznej. Ten sektor, mimo pokładanych nadziei

w dokumentach strategicznych, praktycznie nie wpływa na generowanie turystyki regionalnej

i w niewielkim stopniu ma wpływ na ponadregionalny ruch turystyczny. Najwyższy potencjał

w kreowaniu lokalnego a częściowo i ponadregionalnego ruchu turystycznego mają inwestycje

w zakresie kultury i dziedzictwa.

Największy wpływ na wydłużenie sezonu mają projekty zakresu rewitalizacji i inwestycji w kulturę,

a także sport i rekreacja. Niezwykle istotne są również działania w zakresie bazy noclegowej, jednakże

bazy noclegowej z różnego rodzaju atrakcjami, które pozwolą zatrzymać turystę na dłużej

(SPA&Wellnes). Duży potencjał tkwi tkwi również w gastronomii, którą jednak nie należy wiązać

z turystyką rekreacyjną ale z turystyką rodzinną (wesela) oraz kongresową i korporacyjną.

Czy istnieje zatem możliwość wskazania jednego, optymalnego profilu działań turystycznych,

pozwalający stymulować sferę turystyki? Tak, należy jednak odwołać się do pojęcia „produktu

turystycznego” czyli zespołu powiązanych formalnie lub nieformalnie usług, obiektów i wydarzeń,

pozwalających turyście spędzić określony czas, zapewniając jednocześnie wyżywienie, odpowiednie

atrakcje, możliwość wypoczynku i rekreacji. Wielokrotnie w niniejszym raporcie pojawia się

stwierdzenie, iż o efektach (w różnych sferach) można mówić w zasadzie tylko w przypadku obszarów

o ustalonym, relatywnie wysokim potencjale (niekoniecznie turystycznym). Oznacza to, że nie należy

rozdrabniać projektów geograficznie, lecz podejmować skoordynowaną akcję budowania produktu

turystycznego. Oddziaływania nie zaistnieją, jeśli projekty są realizowane w izolacji, lub co gorsza, na

obszarach bez potencjału. Złotym środkiem byłoby koncentrować, z różnym natężeniem, wszystkie

z wymienianych typów projektów na jednym obszarze. Taki wniosek pokrywa się zresztą

z praktyką Dolnego Śląska oraz strony czeskiej.

Należy podkreślić, że wyraźnie zarysowuje się tutaj łańcuch zależności i oddziaływań pomiędzy

typami projektów: inwestycje rewitalizacji obszarów miast, projekty markowe jak JuraPark czy

Byczyna są ważnym elementem w działalności hoteli jak również w decyzjach o przyjeździe

turystów na dany obszar. Powodują one w pierwszej kolejności wzrost liczby lokalnych turystów

oraz wzrost atrakcyjności inwestycyjnej dla branży hotelarskiej (ta ostatnia nie jest zainteresowana

walorami przyrody, o czym w dalszej części opracowania), powstają korzystne warunki dla

działalności hotelarskiej, kongresowej i rodzinnej. Wprowadzenie hoteli na zrewitalizowany

(i atrakcyjny turystycznie) obszar powoduje wzrost liczby turystów spoza regionu, to zaś powoduje,

Strona | 130

że powstaje zapotrzebowanie na obiekty gastronomiczne, a w dalszej kolejności na obiekty

rekreacyjne i sportowe. Powstają doskonałe warunki dla dalszego rozwoju gastronomii, wydłuża

się sezon turystyczny, następuje efekt synergii, a pozytywne oddziaływania kumulują się. Zatem nie

należy oceniać jakie projekty należy wspierać by dały największy zysk, lecz w jakiej kolejności

wspierać określone działania. Opisana tutaj kolejność inwestycji: rewitalizacja i kultura,

hotelarstwo, gastronomia, sport i rekreacja nie wynika ze specyfiki regionu Opolszczyzny, ale

z typowego mechanizmu kreowania funkcji turystycznych. Wspólną cechą kształtujących się funkcji

turystycznych jest jednak istniejący potencjał turystyczny. Zdaniem specjalistów z branży

turystycznej, hotel czy choćby najlepszy punkt gastronomiczny nigdy nie będą celem masowej

turystyki, są jednak ważnym elementem kształtowania obszarów atrakcyjnych turystycznie.

Potencjał turystyczny jest warunkiem koniecznym, obok wizji inwestorów, pozytywnego

oddziaływania projektów na sferę turystyki. Dobitnie świadczy o tym przykład Byczyny i miasta

Nysy na Opolszczyźnie czy Kowar lub Srebrnej Góry na Dolnym Śląsku, na turystycznej „pustyni”

podjęto, oparty wizją i potencjałem, wysiłek rewitalizacji istniejących obiektów (rynki, obiekty

średniowieczne, forty), niejednokrotnie borykając się z niechęcią mieszkańców, doprowadzając

obecnie do coraz większej rozpoznawalności najpierw w skali regionu, a obecnie w skali

ponadregionalnej i międzynarodowej.

W chwili obecnej trwają prace nad założeniami do przyszłego okresu programowania na lata 2014-

2020. Nie stworzono jeszcze żadnych wiążących rozporządzeń w zakresie przyszłej perspektywy,

jednakże ze wstępnych informacji pozyskanych podczas posiedzeń zespołów

ds. programowania, wynik iż w perspektywie 2014-2020 nie będzie funduszy przeznaczonych stricte

na turystykę. Komisja Europejska chce realizować działania ukierunkowane na środowisko

naturalne, kulturę oraz ochronę dziedzictwa narodowego. Ponadto coraz „głośniej” mówi się nt.

odejścia od finansowania bezzwrotnego dla przedsiębiorców na rzecz finansowania zwrotnego.

W przypadku instytucji publicznych nadal pozostanie dotacyjna forma wsparcia.

W związku z powyższym w przyszłej perspektywie działania w zakresie turystyki powinny polegać na

tzw. kanalizowaniu ruchu turystycznego, poprawie stanu środowiska naturalnego, zwiększeniu

bezpieczeństwa ekologicznego na obszarach o wysokim potencjale środowiska naturalnego oraz na

ochronie dziedzictwa kulturowego i narodowego. W świetle przyszłego okresu programowania

bardziej świadoma polityka kreowania usług turystycznych jest potrzebna, środki powinny być

alokowane tam gdzie jest to konieczne oraz tam gdzie jest największy potencjał endogeniczny.

W związku z powyższym wydaje się, że w świetle badań sensowność wsparcia działalności

przedsiębiorstw w obecnej formie nie jest celowe. Zdecydowanie wzrost potencjału i wzmocnienie

walorów turystycznych wybranych regionów przyniesie w sektorze przedsiębiorstw podobne, albo

i wyższe efekty niż dotychczas. Istnieje bowiem szansa, że przedsiębiorcy oceniając rynek (czego

jasnym przykładem jest lista inwestycji podjętych w tym sektorze w ramach RPO WO 2007-2013)

dostosują swoją ofertę do oczekiwań coraz liczniejszych przedsiębiorstw. Czy wspomagać ich

budową i remontem obiektów? Wydaje się że nie, raczej należałoby powiązać dofinansowanie

z działaniem, dającym bezpośredni wpływ na jakość turystyki. Na przykład inwestor chcący

wyremontować obiekt hotelowy może uzyskać dofinansowanie na utworzenie ogólnodostępnej

przystani żaglówek lub kajaków, plaży lub placu zabaw dla dzieci. Inwestor planujący budowę obiektu

sportowo-rekreacyjnego winien uzyskać dofinansowanie na stworzenie atrakcyjnej przestrzeni dla

matek z dziećmi, rowerzystów (prysznic, szatnia, odpowiednie miejsce na przechowywanie sprzętu)

albo na zatrudnienie wykwalifikowanej opieki i animatorów aktywności dziecięcej.

Strona | 131

PODSUMOWANIE

W celu lepszego stymulowania rozwoju społeczno-gospodarczego wskazane jest wspieranie takich

projektów, których potencjał może istotnie przyczynić się do wzrostu ruchu turystycznego lub

rozwoju odpłatnych usług kulturalnych, a w konsekwencji wygenerować największe efekty

mnożnikowe w postaci rozwoju bazy gastronomicznej i hotelowej, produkcji i sprzedaży pamiątek

oraz innych usług dla turystów (np. transportowych, przewodnickich itp.).

Do takich projektów należą wspomniane inwestycje z zakresu rewitalizacji przestrzeni miejskich oraz

projekty markowe jak JuraPark czy Byczyna. Projekty te przyczyniają się w pierwszej kolejności do

wzrostu liczby lokalnych turystów, a następnie wzrostu liczy turystów spoza regionu czy też

z zagranicy. Rozwój bazy hotelowej na obszarach atrakcyjnych turystycznie rodzi zapotrzebowanie na

obiekty gastronomiczne, a w dalszej kolejności na obiekty rekreacyjne i sportowe. Powstają

doskonałe warunki dla dalszego rozwoju gastronomii, wydłuża się sezon turystyczny. Obserwowany

jest efekt synergii, a pozytywne oddziaływania kumulują się. Nie należy oceniać jakie projekty należy

wspierać by dały jak największy zysk, lecz w jakiej kolejności podejmować określone działania.

Opisana tutaj kolejność inwestycji: rewitalizacja i kultura, hotelarstwo, gastronomia, sport i rekreacja

nie wynika ze specyfiki regionu Opolszczyzny, ale z typowego mechanizmu kreowania funkcji

turystycznych.

Ponadto należy skoncentrować się na realizacji projektów sieciowych w oparciu o obszar związany

z określoną dziedziną, tematem, który będzie identyfikowany z określonym produktem. Należy

stymulować projekty, które są realizowane w oparciu o współpracę kilku podmiotów tzw.

zintegrowane działania, które będą dotyczyły np. jednego obszaru, produktu. Ponadto zalecany jest

większy udział urzędów wszystkich szczebli w tworzeniu, kreowaniu sieci powiązań pomiędzy

beneficjentami, w celu realizacji projektów kompleksowych.

4.4.3 BARIERY ROZWOJU TURYSTYKI

BRAK PROMOCJI

Wydaje się, że pierwszoplanowym problemem w sferze turystyki Opolszczyzny jest brak promocji

oraz brak informacji. Problem ten był identyfikowany na każdym etapie badania, niezależnie

wskazywali go zarówno przedstawiciele przedsiębiorców, samorządów jak i organizacji turystycznych

działających poza regionami województwa, nawet przedstawiciele Czech podnosili wielokrotnie ten

problem. Analiza prowadzonych dotychczas w ramach RPO WO 2007-2013 działań daje jednoznaczną

ocenę, iż walor promocji jest w wielu przypadkach zaniedbywany. Trudno wskazać genezę tego

problemu, choć bardzo niski poziom promocji, jak również niewłaściwy sposób kształtowania polityki

marketingu wynikać mogą głównie z niewłaściwej struktury procesu promocji. Samorządy lokalne są

pozostawione sobie w kwestii promocji, nie dysponują jednocześnie odpowiednimi środkami

i co gorsza poza kilkoma przypadkami nie podejmują skoordynowanych akcji z sąsiadami, w celu

promocji szerszego geograficznie obszaru. Druga, niemal izolowana płaszczyzna to promocja

województwa jako całości, wydaje się, że w obecnym czasie niewystarczająca jest obecność

województwa na targach turystycznych, konieczne jest docieranie bezpośrednie do odbiorcy, do

konsumenta, czego wyraźnie brakuje. Ta sytuacja po pierwsze osłabia możliwość dotarcia do

szerszego odbiorcy z jasnym przekazem turystycznym, a po drugie powoduje swoisty „chaos”

Strona | 132

informacyjny, rozdrobnienie i małą siłę przebicia do świadomości potencjalnego odbiorcy. Problem

promocji jest pogarszany także rozdrobnieniem geograficznym większości inwestycji, przez co trudne

jest wykreowanie jednego, spójnego organizacyjnie, ofertowo i komunikacyjnie produktu

turystycznego.

Główne problemy wskazują jednoznacznie jakie działania należy podjąć, aby przeciwdziałać

zaistniałym problemom:

brakuje zbiorczej, ogólnodostępnej informacji nt. tego co się dzieje w regionie (kalendarz

i mapa imprez, nie ma informacji w języku angielskim, czeskim, niemieckim, rosyjskim;

brak synchronizacji informacji turystycznej z możliwością dojazdu (choćby w postaci linku do

przewoźników) brakuje skojarzenia informacji z możliwością noclegu, innych rozrywek,

gastronomii;

brak polityki cenowej stymulującej korzystanie z więcej niż jednego obiektu, brakuje „kart

miejskich” lub innych ofert pozwalających na jednym bilecie zwiedzić więcej niż jeden obiekt.

poważnym problemem są bariery infrastrukturalne w postaci odpowiedniej informacji

turystycznej, oznakowań, pieszych szlaków miejskich, turystycznych szlaków

samochodowych, informacji o parkingach, opłatach, możliwości dojazdu we własnym

zakresie;

brak możliwości pozyskania informacji o kooperacji obiektów, wspólnym produkcie

obiektów, dającej wymierne korzyści odwiedzającym.

Rozwiązaniem problemu jest świadoma i przemyślana strategii promocji, zarówno województwa jak

również poszczególnych atrakcji turystycznych regionu. Patrz punkt 4.2.6.

BRAK ŚRODKÓW NA FINANSOWANIE PROJEKTÓW

Niewystarczające zasoby finansowe na realizację projektów turystycznych są szczególnym

problemem dla JST, które realizują projekty nie dochodowe takie jak rewitalizacja przestrzeni

miejskiej czy projekty z zakresu kultury. Gminy czy też inne podmioty publiczne nie posiadają

odpowiednich środków na samodzielną realizację projektów. Często mają również problemy

z zagwarantowaniem wkładu własnego, czy też finansowanie projektu do momentu przekazania

dofinansowania za zrealizowany projekt.

CELE LOKALNE A PONADLOKALNE

Niebezpośrednim, lecz zauważalnym problemem związanym z realizacją projektów w ramach RPO

WO 2007-2013 jest niska koordynacja celów i strategii na poziomie międzygminnym, jak również

nieprzystawanie operacyjne lokalnych strategii i regionalnych. Owszem, cele są zbieżne a kierunki

podobne, jednak za dość powszechnymi sformułowaniami nie stoi żadna realna współpraca lub

spójność operacyjna. W skrócie nie istnieje polityka wspierania atutów i potencjału każdej gminy

w odniesieniu do jej szerszego otoczenia lecz kilkadziesiąt podobnie brzmiących, izolowanych

strategii, niejednokrotnie prowadzących do konfliktu interesów. Taki stan rzeczy powoduje, że

powszechne jest myślenie „(...)każdemu po trochę” co prowadzi do rozdrobnienia, braku koordynacji,

braku spójnego celu. Nie można oczywiście negatywnie oceniać tego, że samorządy starają się

pozyskać jak najwięcej dla swojej gminy nawet kosztem sąsiadów, lecz to, że nie istnieje konkurencja

idei i pomysłów, jak również to, że samorząd województwa niedostatecznie zdecydowanie wciela się

w rolę arbitra i implementatora spójnej polityki rozwoju.

Strona | 133

SPÓJNA POLITYKA ROZWOJOWA PROWADZONA NA POZIOMEJ GMIN

Wnioski, które płyną z realizowanych studiów przypadku wskazują jednoznacznie, że czynnikiem

warunkującym efektywność działań, jest spójna i długofalowa polityka rozwoju prowadzona przez

władze gmin. W analizowanych gminach odzwierciedleniem spójnej polityki rozwojowej jest

poprawnie skonstruowana strategia rozwoju gminy, która we właściwy, tzn. trafny i realistyczny

sposób, identyfikuje potencjały endogeniczne i możliwości rozwojowe gminy, jak również trafnie

określa priorytety rozwojowe60. Wśród jednostek objętych pogłębioną analizą za modelowy przykład

wdrażania spójnej i długofalowej polityki rozwoju można uznać gminę Byczyna czy też Nysę. Projekty

realizowane na terenie gmin w kompleksowy sposób przyczyniają się do poprawy warunków życia

oraz wzmocnienia potencjału rozwojowego gminy. Przemyślana polityka rozwojowa, pomimo

ograniczonych środków własnych, przynosi zauważalne efekty. W przypadku części gmin, przyjęty

model wydatkowania środków, w którym lokalne strategie rozwoju oraz wieloletnie plany

inwestycyjne odgrywają istotną rolę, wydaje się skutecznym narzędziem stymulowania spójnego

i długofalowego modelu rozwoju.

JAKOŚĆ ZASOBÓW LUDZKICH, W SZCZEGÓLNOŚCI KADR ZARZĄDZAJĄCYCH JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Kluczową rolę z punktu widzenia skutecznego kształtowania polityki rozwoju odgrywają zasoby

ludzkie. Często o aktywności pozyskania środków UE, jak również spójności prowadzonej polityki

rozwoju, decyduje poziom świadomości oraz aktywność osób zarządzających gminą. Istotne

znaczenie odgrywa wzmocnienie poziomu wiedzy osób zarządzających w gminach np. poprzez

realizację praktycznych warsztatów oraz szerokie promowanie i rozpowszechnianie dobrych praktyk

w tym zakresie (np. poprzez wizyty studyjne) wśród osób wchodzących w skład kadry zarządzającej

gmin. Bardzo pożądane wydaje się wspieranie zdolności instytucjonalnej w zakresie strategicznego

programowania i zarządzania na poziomie lokalnym. Na etapie tworzenia założeń lokalnych

dokumentów strategicznych, a także ich realizacji, bardzo istotne jest wprowadzenie skutecznych

mechanizmów (szerszych od wymaganych prawem konsultacji społecznych, które często traktowane

są dość instrumentalnie) partnerskiego zaangażowania przedstawicieli lokalnych społeczności.

MECHANIZMY FINANSOWANIA

Znaczącym problemem zgłaszanym przez beneficjentów jest skomplikowana procedura aplikowania,

niejednokrotnie wprowadzająca sprzeczne z istniejącym prawem uregulowania i wymogi oraz

trudność z dochowaniem harmonogramu realizacji inwestycji. Przedsiębiorcy planując inwestycje na

konkretny czas, nie byli w stanie synchronizować swoich przepływów finansowych

z harmonogramem programu. To spowodowało, że wielu przedsiębiorców wycofało się

z aplikowania. Przedsiębiorcy obawiają się ponadto, że inwestycja z powodów niezależnych nie

przyniesie deklarowanych efektów, a otrzymując środki unijne, mają na uwadze okres trwałości

inwestycji. Procedury powinny być zatem uproszczone oraz dokonany przegląd zgodności zapisów

wymogów, na przykład z prawem budowlanym. Problem mogą rozwiązać konsultacje

z przedsiębiorstwami zainteresowanymi aplikacją (na przykład na podstawie listu intencyjnego)

przybliżające tematykę funduszy. Powinno się prowadzić z beneficjentami dialog, a nie jak dotychczas

60 Wadą wielu analizowanych strategii rozwoju gmin jest formułowanie bardzo wielu celów rozwojowych bez wyraźnego określenia hierarchii ważności poszczególnych celów.

Strona | 134

komunikować się w formie przekazu na stronie www. Nie można mieć wpływu na czynniki

zewnętrzne, ale powinno się na nie odpowiednio reagować, a możliwość takiej reakcji musi być

wpisany w mechanizm aplikowania. Wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego – samorząd,

przedsiębiorcy, powinni rozmawiać ze sobą i mieć świadomość tych wszystkich barier.

PROBLEMY WŁASNOŚCIOWE

Poważnym problemem, niejednokrotnie blokującym na wiele la kreowanie funkcji turystycznych jest

konflikt interesów właścicieli nieruchomości, brak dialogu i zgodności celu. Wielokrotnie winne są

samorządy, które wyprzedając podstawowe obiekty o wysokich walorach turystycznych, nie są

w stanie zapewnić ich odpowiedniej funkcji po zmianie właściciela. Częstym przypadkiem jest, gdy

odsprzedany obiekt podupada lub obraca się w ruinę, obszar bezpowrotnie traci swoje pierwotne

walory. Przedsiębiorcy w niniejszym badaniu podawali jako przeszkodę sąsiedztwo zabytków, które

ograniczają możliwość rozbudowy lub ekspansji działalności. Niestety w chwili obecnej nie ma

możliwości przeciwdziałania tej sytuacji. Pewną szansą przy prywatyzacji byłoby partnerstwo

publiczno-prywatne, gdzie do ważnych obiektów wprowadza się spółkę gminno-prywatną. Niestety

ta forma współpracy jest ciągle negatywnie postrzegana w Polsce.

ZŁY STAN INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ

Kolejne dużym ograniczeniem dla rozwoju turystyki jest zła kondycja infrastruktury drogowej,

parkingowej, nieodpowiednia przepustowość i przestarzały układ komunikacyjny, złe oznakowanie

dróg. Zdarza się, że potencjalni turyści mają problem ze zjazdem z autostrady i trafieniem do celu

przeznaczenia. Rozwiązaniem mógłby być sprawny lobbing samorządu województwa w kwestii

inwestycji drogowych jak również kreowanie przychylnej atmosfery dla inicjatyw odpowiedniego

znakowania dróg dojazdowych.

PODSUMOWANIE

Najistotniejszą barierą rozwoju turystyki, wskazywaną przez wszystkie ankietowane grupy okazał się

brak promocji zarówno województwa opolskiego jak również poszczególnych gmin i projektów.

Rozwiązaniem problemu może być świadoma i przemyślana strategia promocji, zarówno

województwa jak również poszczególnych atrakcji turystycznych regionu. Ponadto należy stworzyć

zbiorczą ogólnodostępną informację nt. tego co się dzieje w regionie, stworzyć pakiety pobytowe

zróżnicowane ze względu na długość pobytu, stworzyć promocyjną ofertę dla osób zwiedzających

różne zabytki województwa, oznakować odpowiednio szlaki turystyczne dla pieszych oraz

zmotoryzowanych.

Kolejną barierą rozwojową jest niska koordynacja celów i strategii na poziomie międzygminnym, jak

również nieprzystawanie operacyjne strategii lokalnych i regionalnych do zmieniających się potrzeb.

Obecna polityka prowadzi do konfliktu i niekorzystnej atmosfery dla współpracy pomiędzy

samorządami, brakuje mechanizmu zachęcającego do współdziałania. Dodatkowo w opinii aktywnych

inwestycyjnie samorządów zasada „po równo” prowadzi do tego, że fundusze są marnotrawione,

a mało aktywne podmioty otrzymują pieniądze na inwestycje, które dałyby w innych gminach

wielokrotnie wyższe efekty. Ponadto częstym problemem w gminach jest niska jakość dokumentów

lokalnych oraz brak przemyślanej i spójnej koncepcji rozwoju gminy. Niska jakość dokumentów

strategicznych jest skorelowana często z niską jakością i dynamiką procesów rozwojowych. Ponadto

jakość polityki rozwoju jest ściśle uzależniona od jakości zasobów ludzkich. Kluczowe wydaje się

Strona | 135

wzmocnienie poziomu wiedzy osób zarządzających w gminach na temat znaczenia zrównoważonej,

długofalowej i kompleksowej polityki rozwoju, jak również zasad, metod i narzędzi umożliwiających

właściwe kształtowanie polityki rozwoju na poziomie gmin. Problemem jest również skomplikowana

procedura aplikowania o środki UE, niewystarczająca ilość środków na dofinansowanie oraz problem

z zagwarantowaniem wkładu własnego przez beneficjentów.

4.4.4 DZIEDZINY JAKIE NALEŻY WSPIERAĆ W CELU WZMOCNIENIA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ

Pytanie na temat dziedzin życia jakie należy wspierać, aby wzmocnić atrakcyjność turystyczną zadano

prawie wszystkim grupom respondentów. W opinii przedstawicieli JST najważniejsze jest

wspomaganie mieszkańców w kreowaniu funkcji wypoczynkowej takich jak agroturystyka, pokoje

gościnne, usługi gastronomiczne. Są to działania wpierające tworzenia bazy noclegowej oraz rozwój

turystyki. Kolejną niezwykle ważną dziedziną jaką należy wspierać są remonty dróg i infrastruktury

drogowej oraz inwestycje w infrastrukturę turystyki aktywnej oraz promocję walorów kulturalnych

(wykres 36).

Wykres 36. Działania jakie należy wspierać, aby maksymalnie wzmocnić potencjał turystyczny regionu

Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiety CAWI JST, n=66.

Zarówno w opinii beneficjentów jak również w opinii przedstawicieli hoteli najważniejszym

działaniem jakie należy realizować w celu wzmocnienia potencjału turystycznego są inwestycje

w infrastrukturę drogową oraz koniecznie remontować oraz rewitalizować obiekty architektoniczne i

zabytki. Stopień ważności dla beneficjentów i przedstawicieli hoteli przedstawia wykres 37.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

remonty dróg i infrastruktury drogowej

infrastrukturę turystyki aktywnej: kajakowej i wodnej, rowerowej, konnej

wspomagać ochronę środowiska,

promować walory kulturalne (promocja festiwali, koncertów, wydarzeń kulturalnych)

wspomagać mieszkańców w kreowaniu funkcji wypoczynkowej (agroturystyka, pokoje gościnne, usługi gastronomiczne, usługi …

koncentrować się na ochronie architektury i układu osiedleńczego, chronić walory krajobrazu miejskiego …

wspierać tworzenie łatwej w dostępie internetowej bazy turystycznej

nie ma konieczności wspierania funkcji turystycznych,

podejmować działania w kierunku ułatwienia rozpoczęcia działalności gospodarczej z zakresu usług /produktów …

71,2%

68,2%

36,4%

56,1%

84,0%

31,8%

31,8%

4,5%

40,9%

Strona | 136

Wykres 37. Działania jakie należy wspierać, aby maksymalnie wzmocnić potencjał turystyczny regionu

Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiety CATI beneficjenci, n=126, hotele n=34.

Postrzeganie dziedzin jakie należy wspierać w przyszłości z perspektywy JST oraz przedstawicieli

hoteli i beneficjentów RPO WO 2007-2013 różni się nieznacznie miedzy sobą. Wspólnym,

najważniejszym elementem dla wszystkich grup są inwestycje w remonty dróg i infrastruktury

drogowej. Beneficjenci oraz przedstawiciele hoteli szansę na rozwój upatrują w inwestycjach

z zakresu rewitalizacji oraz remontów obiektów architektonicznych oraz zabytków, natomiast

przedstawiciele JST uważają że największą szansą są inwestycje w infrastrukturę turystyki aktywnej.

Zarówno opinia przedstawicieli JST, przedstawicieli beneficjentów oraz hoteli jest zbieżna

z przyszłymi trendami oraz wynikami przedmiotowego badania.

Potwierdzeniem badań ilościowych są wywiady z beneficjentami. Zdaniem jednego z respondentów:

„należy wesprzeć rozwój komunikacji międzygminnej w kontekście aglomeracji aby jak najlepiej

połączyć ze sobą gminy i ułatwić mieszkańcom dostęp do miasta. Jak rozmówca zdążył zauważyć,

w mieście jest potencjał na tramwaje wodne, może niekoniecznie w kwestii komunikacji ale

z pewnością jako atrakcja turystyczna. W kwestii komunikacji publicznej zwraca uwagę na zły stan

kolei”(IDI, beneficjent).

0% 20% 40% 60% 80%

koniecznie remontować i rewitalizować obiekty architektoniczne i zabytki

inwestować w remonty dróg i infrastruktury drogowej

inwestować w kanalizację, wodociągi, gospodarkę odpadami

utworzyć fundusze wsparcia dla przedsiębiorców

wspierać doradztwem i szkoleniami dla prowadzących działalność oraz chcących wejść na ten rynek

tworzyć parki krajobrazowe, obejmować ochroną ważne elementy środowiska, jednocześnie organizując na tych

obszarach ruch turystyczny

zaadoptować rzeki i akweny wodne do wypoczynku i turystyki wodnej

wspierać inicjatywy utworzenia sieci „parków rozrywki”, aquaparków, ogólnodostępnych ośrodków sportowych i

treningowych

przejąć rolę promotora turystyki w mediach, powinien zająć się szeroko rozumianą promocją i reklamą

61,2%

72,7%

33,1%

27,3%

8,3%

9,1%

22,3%

5,8%

8,3%

47,1%

61,8%

5,9%

29,4%

5,9%

20,6%

5,9%

17,6%

26,5%

hotele beneficjenci

Strona | 137

PODSUMOWANIE

W celu wzmocnienia atrakcyjności turystycznej Opolszczyzny należy skupić się na działaniach

wykorzystujących istniejący potencjał, przede wszystkim kulturowy, przyrodniczy oraz techniczny.

Wskazane jest prowadzenie działań inwestycyjnych w zakresie remontów dróg i infrastruktury

drogowej oraz remontów i rewitalizacji obiektów architektonicznych i zabytków, a także inwestycji w

infrastrukturę turystyki aktywnej. Bardzo ważny jest wspomniany wcześniej łańcuch zależności

i oddziaływań pomiędzy typami projektów: inwestycje rewitalizacji obszarów miasta są ważnym

elementem w działalności hoteli jak również w decyzjach o przyjeździe turystów na dany obszar.

Powodują one w pierwszej kolejności wzrost liczby lokalnych turystów oraz wzrost atrakcyjności

inwestycyjnej dla branży hotelarskiej (ta ostatnia nie jest zainteresowana walorami przyrodniczymi,

o czym w dalszej części opracowania), powstają korzystne warunki dla działalności hotelarskiej,

kongresowej i rodzinnej. Wprowadzenie hoteli na zrewitalizowany i atrakcyjny turystycznie obszar

powoduje wzrost liczby turystów spoza regionu, to zaś generuje zapotrzebowanie na obiekty

gastronomiczne, a w dalszej kolejności na obiekty rekreacyjne i sportowe. W pierwszej kolejności

należy stworzyć potencjał rozwojowy, wykorzystując istniejące zasoby przyrodnicze oraz kulturowe tj.

wspierać projekty z zakresu rewitalizacji obiektów kulturowych oraz architektonicznych, wpierać

projekty z zakresu sportu i rekreacji, tak żeby stworzyć potencjał rozwojowy dla przedsiębiorców

z branży hotelarskiej i gastronomicznej a także branży okołoturystycznej.

4.4.5 MOŻLIWOŚĆ ZASTOSOWANIA INSTRUMENTÓW INŻYNIERII FINANSOWEJ W PRZYSZŁEJ

PERSPEKTYWIE FINANSOWEJ ORAZ DOBRE PRAKTYKI

Beneficjenci, przyzwyczajeni do dysponowania bezzwrotnym systemem w postaci dotacji niechętnie

podchodzą do innych możliwości finansowania projektów. W przyszłości, w której niemożliwe byłoby

korzystanie z dotacji, najchętniej sięgnęliby po pożyczkę z możliwością umorzenia części odsetek lub

pożyczkę na korzystnych warunkach (wykres 38). Ponad 18% ankietowanych beneficjentów nie jest

w ogóle zainteresowanych innymi formami wsparcia niż dotychczasowe. W opinii przedstawiciela

instytucji zaangażowanych we wdrażanie RPO WO 2007-2013 opartej na rozmowach

z wnioskodawcami wynika, iż: „wielokrotnie na spotkania z wnioskodawcami podkreślaliśmy jedną

rzecz: nie byliby w stanie wykonać tych inwestycji w takim zakresie, jak przy środkach unijnych. Po

drugie wskazywali na ważny czynnik – że widzą jak rozwija się przedsiębiorstwo turystyczne przy

finansowaniu ze środków unijnych i przy finansowaniu ze środków własnych i kredytów. Ich zdaniem

jest to ogromna różnica” (IDI, beneficjent) .

Strona | 138

Wykres 38. Preferowane formy wsparcia inwestycji turystycznych po wykluczeniu systemu dotacji

Źródło: opracowanie własne na podstawie CATI beneficjenci, n= 126

Niewątpliwie największą zachętą przyczyniającą się do realizacji projektów w obecnej perspektywie

oraz w przyszłej perspektywie jest możliwość dofinansowania projektu w ramach funduszy unijnych.

W opinii respondentów turystyka to gałąź gospodarki zyskowna, ale trudna. Branża turystyczna jest

specyficzna, w przypadku projektów z zakresu hotelarstwa oraz gastronomii mamy do czynienia

ze skupiskiem małych firm, które potrzebują wsparcia w postaci linii kredytowych na rozwój usług

turystycznych, natomiast w przypadku rewitalizacji przestrzeni miejskich, kultury oraz sportu

i rekreacji mamy doczynienia przede wszystkim z jednostkami samorządu terytorialnego, które bez

wysokiego dofinansowania nie są w stenie zrealizować projektów. Zgodnie z opisanymi trendami

i potrzeby turysty są inne niż kiedyś. Na pytanie zadane beneficjentom czy istnieje jakaś zachęta,

która może spowodować, że podejmą decyzję o zaplanowaniu kolejnej inwestycji, ponad 90%

ankietowych wskazało możliwość uzyskania dofinansowania w przyszłej perspektywie finansowej,

jednocześnie zarówno żaden z ankietowych w ramach badania CATI nie potrafił wskazać dobrych

praktyk w zakresie zachęty do inwestowania w turystykę.

DOBRE PRAKTYKI

Zwiększenie roli samorządów oraz spójna polityka rozwojowa prowadzona na poziomie gmin

Wnioski, które płyną z realizowanych studiów przypadku wskazują jednoznacznie, że czynnikiem

warunkującym efektywność działań, jest spójna i długofalowa polityka rozwoju prowadzona przez

władze gmin. W analizowanych gminach odzwierciedleniem spójnej polityki rozwojowej jest

poprawnie skonstruowana strategia rozwoju gminy, która we właściwy, tzn. trafny i realistyczny

sposób, identyfikuje potencjały endogeniczne i możliwości rozwojowe gminy, jak również trafnie

określa priorytety rozwojowe. Odpowiednie zaprogramowanie działań turystycznych, w tym

staranność w sferze diagnozowania potrzeb oraz określenia strategicznych celów, poprzez swoją

wieloletnią stabilność i trafność oceny potrzeb, angażuje w procesy rozwojowe różne podmioty

zewnętrzne, takie programy powinny obejmować zarówno działania planowane do realizacji przez

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

chcielibyśmy uczestniczyć w inwestycjach, które realizuje samorząd, w zamian za udział w dochodach z tych inwestycji

możliwość odsprzedania udziałów w inwestycji, w zamian za wsparcie finansowe

sfinansowanie nam wkładu własnego do pożyczki, który zostanie zwrócony na określonych warunkach

gwarancje dla podjętych pożyczek lub kredytów

nie interesują nas takie formy finansowania

pożyczka na korzystnych warunkach

pożyczka, z możliwością umorzenia części odsetek

0,8%

2,3%

7,8%

12,5%

18,8%

23,4%

34,4%

Przypuśćmy, że w przyszłości nie będzie możliwe pozyskanie dotacji, jakie instrumenty finansowe byłyby dla Państwa w takiej sytuacji najodpowiedniejsze, do finansowania inwestycji turystycznych:

Strona | 139

samorząd, ale również lokalnych przedsiębiorców, organizacje społeczne oraz mieszkańców.

W przypadku tego rodzaju podmiotów gmina pełniłaby rolę operatora środków, odpowiedzialnego za

monitorowanie prawidłowości ich wydatkowania. Proponowane rozwiązanie tworzy warunki dla

wdrażania bardziej kompleksowych, zintegrowanych działań rozwojowych, może również przyczynić

się do znacznego ograniczenia obciążeń finansowych i kadrowych związanych z obsługą programów

na poziomie instytucji wdrażających. Przykładem takich działań jest gmina Byczyna oraz Nysa.

Kompleksowość i komplementarność podejmowanych działań

W świetle wyników przeprowadzonych analiz wydaje się, że czynnikiem decydującym o efektywności

działań realizowanych przy wsparciu środków UE nie jest rodzaj realizowanych projektów, ale sposób

ich doboru, dostosowany do rzeczywistego potencjału rozwojowego oraz wzajemne powiązanie

realizowanych działań. Osiągnięcie istotnych efektów w turystyce wymaga podejmowania

kompleksowych działań, obejmujących klika powiązanych, wzajemnie uzupełniających się projektów,

uwzględniających szeroką paletę czynników, które wpływają na osiągnięcie oczekiwanych efektów.

Przykładem takiego podejścia może być gmina Opole, która w sposób konsekwentny kreuje potencjał

turystyczny.

Koncentracja przestrzenna

Czynnikiem warunkującym powstanie korzystnych efektów gospodarczych wydaje się koncentracja

znacznych środków w obszarach o największym potencjale dla rozwoju funkcji turystycznych.

Przykładowe obszary to obszar Gór Opawskich, Góra Św. Anny, Miasto Opole oraz Dolina Małej

Panwi.

Odejście od finansowania niezależnych projektów na rzecz kompleksowych wieloletnich programów rozwoju lokalnego, przygotowywanych na poziomie gmin i obejmujących wiele źródeł finansowania61

Należy rozważyć następujące zasady funkcjonowania proponowanego systemu:

Długoletnie ramy finansowania – programy powinny obejmować długoletnią perspektywę

obejmującą cały okres programowania;

Zintegrowana ocena – wspólna ocena wieloletnich programów przez zespół składający się

z przedstawicieli różnych instytucji wdrażających oraz instytucji zarządzających poszczególnymi

funduszami. Elementem oceny powinna być m.in. jakość i trafność założeń przyjętych w lokalnych

strategiach rozwoju, trafność doboru planowanych do sfinansowania działań, stopień ich

kompleksowości i komplementarności. Szczególnie istotny jest element oceny jakości założeń

przyjętych w lokalnych dokumentach strategicznych62. Pozytywna weryfikacja przez grupę

oceniającą powinna stanowić rekomendację dla podpisania umów bez konieczności ponownej

oceny projektów w ramach poszczególnych programów lub formę promesy przyznania

dofinansowania .

61 Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na rozwój obszarów wiejskich, Fundeko Sp. J. Warszawa 2011

62 Ocena ograniczona do stwierdzenia zgodności z założeniami lokalnych dokumentów strategicznych i wieloletnich planów finansowych nie daje gwarancji doboru działań, które odpowiadają rzeczywistemu potencjałowi rozwojowemu gmin. Często zdarza się, że lokalne dokumenty strategiczne cechuje bardzo niska jakość i są przygotowywane wyłącznie w celu spełnienia wymogu formalnego warunkującego pozyskanie środków UE.

Strona | 140

Koncentracja na efektach – programy powinny zawierać precyzyjnie zdefiniowane etapy

wdrażania (tzw. kamienie milowe) oraz precyzyjnie określone efekty końcowe, które powinny

stanowić główny punkt odniesienia na etapie oceny postępów i oceny końcowej programu.

Ukierunkowanie na cel i elastyczność – powinna zostać dopuszczona pewna elastyczność doboru

środków oraz możliwość modyfikacji sposobu dochodzenia do założonych efektów końcowych –

pod warunkiem zgodności z ogólnymi założeniami i celami rozwojowymi określonymi

w programie i zatwierdzonymi przez jednostkę oceniającą. Zaproponowany model finansowania

wieloletnich programów rozwoju lokalnego daje większą elastyczność i umożliwia szybszą reakcję

na zmieniające się potrzeby i priorytety w trakcie realizacji programu.

PODSUMOWANIE

Coraz wyraźniej mówi się na temat odejścia od finansowania bezzwrotnego dla przedsiębiorców na

rzecz instrumentów inżynierii finansowej zwrotnej. Doświadczenie ostatnich lat wykazały, że

efektywnymi instrumentami polityki regionalnej, realizującym zintegrowane podejście a także

zwiększającym efektywność wykorzystania środków publicznych mogą być instrumenty inżynierii

finansowej. Dlatego też zakłada się, ze w kolejnym okresie programowania 2014-2020 wzrastać

będzie rola funduszy pożyczkowych, poręczeniowych oraz innych usług finansowych w programach

współfinansowanych z funduszy strukturalnych w ramach realizacji Polityki Spójności Unii

Europejskiej, co przyczynić się powinno do zwiększenia efektywności gospodarowania środkami

publicznymi63.Zastosowanie narzędzi zwrotnych finansowania inwestycji przyczynia się do bardziej

efektywnego wykorzystania środków unijnych, dzięki czemu ze wsparcia będzie mogła korzystać

większa ilość przedsiębiorców. Kapitał z udzielanych preferencyjnych pożyczek, po pewnym czasie

będzie ponownie zasilać pulę dostępnych środków. Taki mechanizm można zastosować w przypadku

beneficjentów – przedsiębiorców, gdzie mamy do czynienia z rentownością podejmowanych przez

nich przedsięwzięć. Oczywistym jest, że zapytani przedsiębiorcy preferują wsparcie bezzwrotne, ale w

przypadku braku finansowania bezzwrotnego, prawie 60% deklaruje, że będzie korzystać z

preferencyjnych pożyczek. O takiej formie finansowania nie możemy mówić w przypadku instytucji

publicznych. Instytucje publiczne, a w szczególności coraz bardziej zadłużone JST, nie będą w stanie

finansować działań rewitalizacyjnych i sportowo-rekreacyjnych, które w świetle przedstawionej

analizy są najistotniejsze dla rozwoju turystyki województwa opolskiego. W kolejnym okresie

programowania należy zastanowić się nad wdrażaniem działań, które zostały zidentyfikowane jako

dobre praktyki funkcjonujące w obecnej perspektywie finansowej. Do takich praktyk należy przede

wszystkim zwiększenie roli samorządów oraz spójna polityka rozwojowa prowadzona na poziomej

gmin, kompleksowość i komplementarność podejmowanych działań, koncentracja przestrzenna

projektów. Warto rozważyć również odejście w przyszłej perspektywie od finansowania niezależnych

projektów na rzecz kompleksowych wieloletnich programów rozwoju lokalnego, przygotowywanych

na poziomie gmin i obejmujących wiele źródeł finansowania.

63 Analiza propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej rozszerzenia zakresu stosowania instrumentów inżynierii finansowej w Polityce

Spójności po 2013 r, Danuta Jabłońska

http://www.mrr.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/Negocjacje_2014_2020/Raporty/Documents/Instrumenty%20_inzynierii_finansowej_MRR_Danuta_Jablonska_FINAL_03_2011x.pdf


Strona | 141

ZALECENIA DLA SAMORZĄDÓW

KONEKWENTNA SPÓJNA POLITYKA ROZWOJOWA PROWADZONA NA POZIOMIE GMIN – wnioski,

które płyną z realizowanych zarówno studiów przypadku jak również analizowanego materiału

wskazują jednoznacznie, że istotnym czynnikiem warunkującym efektywność działań z zakresu

rozwoju turystyki, jest spójna i długofalowa polityka rozwoju prowadzona przez władze gmin

w zakresie rozwoju turystyki. W analizowanych gminach odzwierciedleniem spójnej polityki

rozwojowej jest poprawnie skonstruowana strategia rozwoju gminy, która we właściwy, tzn. trafny

i realistyczny sposób, identyfikuje potencjały endogeniczne i możliwości rozwojowe gminy.

Przemyślana polityka rozwojowa, pomimo ograniczonych środków własnych, przynosi zauważalne

efekty. Zgodnie z ankietami przesłanymi przez JST, w gminach o wysokim potencjale turystycznym,

gdzie realizowano szereg inwestycji w zakresie turystyki, zaobserwowano wzrost korzystne

przemiany rozwojowe.

ZALECENIA DLA SAMORZADÓW:

Zwiększenie roli samorządów – strategie gminne, powinny obejmować zarówno działania

planowane do realizacji przez samorząd, ale również lokalnych przedsiębiorców, organizacje

społeczne. W przypadku tego rodzaju projektów gmina pełniłaby rolę operatora środków,

odpowiedzialnego za monitorowanie prawidłowości ich wydatkowania. Proponowane

rozwiązanie tworzy warunki dla wdrażania bardziej kompleksowych, zintegrowanych działań

rozwojowych.

W perspektywie przyszłego okresu programowania bardzo istotne wydaje się wypracowanie

skutecznych metod stymulowania kompleksowości oraz komplementarności działań

podejmowanych na poziomie gmin, zarówno przez jednostki samorządu terytorialnego,

przedsiębiorców, oraz organizacje społeczne.

Polityka rozwoju województwa powinna zmierzać w kierunku podejścia skoncentrowanego,

ściśle nawiązującego do potencjałów rozwojowych nie tylko gmin, ale również grup jednostek

o wspólnych cechach funkcjonalno-przestrzennych.

Należy utworzyć regionalną instytucję kultury, której głównym celem byłoby rozpoznawanie,

rozwijanie, zaspakajanie potrzeb i zainteresowań kulturalnych mieszkańców województwa.

ZALECENIA DLA ORGANIZACJI WSPIERAJĄCYCH TURYSTYKĘ

Należy przeprowadzić szeroko zakrojoną kampanię promocyjną zarówno na zewnątrz jak i

do wewnątrz województwa. Kampania ma na celu dotarcie do świadomości odbiorcy, iż

region jako całość jest atrakcyjny, a przez to zachęcić go do poszukiwań oferty turystycznej,

odpowiedniej dla siebie.

Należy przygotować gotową kompleksową ofertę pakietową na określony czas pobytu (z

reguły 3-5 dni).

Strona | 142

5 REKOMENDACJE

Wniosek Rekomendacja Adresat

rekomendacji

Sposób wdrożenia

Status Termin

realizacji Klasyfikacja

Obszar tematyczny

W1. WSKAŹNIKI PRODUKTU I REZULTATU Z analizy dokumentacji projektowej oraz sprawozdań wynika, że część wskaźników produktu oraz rezultatu założonych w ramach działań/poddziałań dotyczących projektów z zakresu turystyki/kultury, sportu i rekreacji nie zostanie osiągnięta. Nieosiągnięcie założonych wskaźników nie wynika jednak z faktu, iż określone efekty nie zostaną osiągnięte, tylko wynika to z braku jasno określonych zasad stosowania poszczególnych wskaźników. Do takich wskaźników należą: • Podziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013 – wskaźnik „Liczba noclegów udzielonych w wyniku realizacji projektu” jest stosowany zamiennie przez beneficjentów ze wskaźnikiem „Ilość miejsc noclegowych udostępnionych turystom w wyniku realizacji projektu”. W przypadku pierwszego wskaźnika część beneficjentów wpisuje liczbę noclegów a inna ilość miejsc noclegowych. • Podziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013 – wskaźnik „Liczba utworzonych miejsc pracy w turystyce” – beneficjenci wykazali się bardzo dużą swobodą podczas wpisywania wskaźnika. str. 28-35

R1. Należy zweryfikować sposób definiowania wskaźników przez IZ oraz beneficjentów, stworzyć dokładne definicje wskaźników oraz sposób ich obliczania i weryfikacji. Należy wyeliminować wskaźniki niejednoznaczne o podobnym znaczeniu, których wnioskodawcy używają często zamiennie.

IZ RPO WO 2007-2013

Uwzględnienie wniosków i rekomendacji w procesie tworzenia założeń oraz programowania przyszłej perspektywy finansowej

31.12.2014 rekomendacja operacyjna

RPO Województwa Opolskiego 2007-2013

Strona | 143

W2. KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW ORAZ KONCENTRACJA PRZESTRZENNA W świetle wyników przeprowadzonych analiz wydaje się, że czynnikiem decydującym o efektywności działań z zakresu turystyki realizowanych przy wsparciu środków UE nie jest rodzaj realizowanych projektów, ale sposób ich doboru, dostosowany do rzeczywistego potencjału rozwojowego oraz wzajemne powiązanie realizowanych działań. Osiągnięcie istotnych efektów w zakresie rozwoju turystyki oraz stymulowanie trwałych miejsc pracy – wymaga podejmowania kompleksowych działań, obejmujących klika powiązanych, wzajemnie uzupełniających się projektów, które będą dotyczyły określonego obszaru lub produktu, które wpływają na osiągnięcie oczekiwanych efektów. Czynnikiem warunkującym powstanie korzystnych efektów gospodarczych jest koncentracja znacznych środków w obszarach o największym potencjale dla rozwoju turystyki. str. 47-61

R2. Należy wypracować skuteczne mechanizmy, stymulujące większą spójność działań podejmowanych na poziomie gmin jak również na poziomie regionów. Istnieje też potrzeba wypracowania skutecznych mechanizmów koncentracji środków. Wskazana wydaje się zarówno większa koncentracja tematyczna, jak i przestrzenna – ze szczególnym uwzględnieniem projektów sieciowych. Mechanizmem wspierającym kompleksowość oraz komplementarność w przyszłej perspektywie może być zintegrowany program na poziomie regionu.

IZ RPO WO 2007-2013




W3. POTENCJAŁ ŚRODOWISKA NATURALNEGO W opinii wielu przedstawicieli gmin, czynnikiem decydującym o atrakcyjności turystycznej są tereny cenne przyrodniczo lub tereny o wysokich walorach krajobrazowych. Duży potencjał w zakresie generowania korzyści gospodarczych i miejsc pracy na terenach o wysokich walorach przyrodniczych ma rozwój ekoturystyki, która jest najszybciej rozwijającą się dziedziną przemysłu turystycznego. Należy brać jednak pod uwagę, że obszary o wysokich walorach przyrodniczych charakteryzują się również wysoką wrażliwością ekologiczną – tereny te są szczególnie narażone na nadmierną presję ze strony ruchu turystycznego, jeżeli rozwój turystyki odbywa się w sposób niekontrolowany. str.74-80

R.3 Wskazane jest wsparcie kompleksowych programów przygotowywanych przez jednostki samorządowe, obejmujących: • działania na rzecz zachowania walorów przyrodniczych i krajobrazowych; • rozwój turystyki oraz ochronę zasobów przyrodniczych i krajobrazu; • działania na rzecz rozwoju infrastruktury turystycznej, zarówno przez podmioty publiczne, jak i prywatne; • działania dotyczące rozwoju kluczowej infrastruktury związanej ze wzmocnieniem funkcji turystycznych, w tym rozwój dróg lokalnych oraz rozwój infrastruktury ochrony środowiska.

IZ RPO WO 2007-2013


31.12.2014 rekomendacja kluczowa


W4. POTENCJAŁ KULTUROWY Pomimo inwestycji w rozwój infrastruktury, znaczna część instytucji kulturalnych w regionie funkcjonuje w obiektach, które nie są w stanie sprostać

R4. W przyszłej perspektywie należy skoncentrować się przede wszystkim na działaniach wspierających rewitalizację zabytków, ze szczególnym

IZ RPO WO 2007-2013

Uwzględnienie wniosków i rekomendacji w procesie



Strona | 144

współczesnym funkcjom i standardom, co ma pośredni, a czasami bezpośredni wpływ na satysfakcję potencjalnego odbiorcy. W przypadku instytucji kultury niedostatki widoczne są zwłaszcza na terenach wiejskich. Wiele obiektów nadal wymaga generalnego remontu i doposażenia. Inwestycje w rewitalizację obszarów miasta są ważnym elementem w działalności hoteli jak również w decyzjach o przyjeździe turystów na dany obszar. Powodują one w pierwszej kolejności wzrost liczby lokalnych turystów oraz wzrost atrakcyjności inwestycyjnej dla branży hotelarskiej. Województwo opolskie jest obecnie jedynym regionem w Polsce, w którym brakuje regionalnej instytucji kultury. str. 70-74

uwzględnieniem zabytkowych drewnianych kościółków, które mogą stanowić w przyszłości „markowy” produkt sieciowy województwa opolskiego.

tworzenia założeń oraz programowania przyszłej perspektywy finansowej

W5. INFRASTRUKTURA SPORTOWO-REKREACYJNA

Infrastruktura sportowo-rekreacyjna jest ważnym aspektem z punktu widzenia wydłużenia sezonu turystycznego. Utrzymanie ruchu turystycznego poza sezonem, zapewniającego ciągły dochód branży turystycznej wspierają inwestycje atrakcyjne dla potencjalnego turysty przez cały rok np. aquaparki, kręgle, korty tenisowe, gabinety odnowy biologicznej, SPA oraz ośrodki rekreacyjne.

Dodatkowym aspektem projektów sportowo-rekreacyjnych jest znaczenie dla lokalnej społeczności. Projekty z zakresu sportu jak pływalnie, boiska, hale, sale gimnastyczne nie wpływają może bezpośrednio na rozwój turystyki, ale wpływają na wyrównywanie szans oraz poprawę aspektów, w których odnotowuje się zapóźnienia. Infrastruktura stopnia podstawowego jest niezwykle ważna w kontekście realizacji zadań gminy. str.41-45

R5. W przyszłej perspektywie wskazane jest dofinansowanie projektów stanowiących uzupełnienie oraz uatrakcyjnienie bazy noclegowej oraz oferty kulturalnej. poprzez dodatkowe atrakcje dla potencjalnego turysty takie jak: aquaparki, kręgle, korty tenisowe, gabinety odnowy biologicznej, SPA. należy realizować projekty z zakresu infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.

IZ RPO WO 2007-2013



Strona | 145

W6. PROMOCJA Najważniejszym problemem w opinii zarówno beneficjentów jak i ekspertów jest brak promocji. Analiza prowadzonych w ramach RPO WO 2007-2013 działań daje jednoznaczną ocenę, iż walor promocji w wielu przypadkach jest zaniedbywany. U podstawy takiej oceny stoi bardzo niski poziom promocji, jak również niewłaściwy sposób kształtowania polityki marketingu. Rozdrobnienie projektów powoduje brak wspólnej promocji. Poszczególne miasta i gminy mają problem z promocją w obrębie swoich granic, nie są w stanie udźwignąć kosztów promocji. str. 88–91

R6. Należy wspierać w zakresie promocji przedsięwzięcia, które są istotne z punktu widzenia rozwoju regionu tzw. projekty sztandarowe. R7. Działania informacyjne nie powinny ograniczać się wyłącznie do informowania o „finansowaniu projektu ze środków Unii Europejskiej”, ale przede wszystkim do aktywnego informowania o osiągniętych efektach. Informacja taka powinna być zamieszana na stronach internetowych urzędów, w formie publikacji, spotkań informacyjnych oraz wizyt studyjnych.

IZ RPO WO 2007-2013,




W7. FINANSOWANIE ZWROTNE Projekty z zakresu powiększenia bazy noclegowej oraz gastronomicznej są najbardziej ekonomiczne i rentowne. Z badań wynika, iż kreując sprzyjające warunki poprzez inwestycje w rewitalizację przestrzeni miejskich oraz poprzez tworzenie atrakcji turystycznych przyciągających turystów, tworzą się sprzyjające warunki do tworzenia biznesu. Str. 137-140

R8. Projekty realizowane przez przedsiębiorców polegające na rozbudowie bazy noclegowej oraz gastronomicznej powinny być finansowane w formie mechanizmów zwrotnych.

IZ RPO WO 2007-2013




Strona | 146

6 SPIS LITERATURY, OBIEKTÓW, ZAŁĄCZNIKÓW

SPIS LITERATURY

Analiza propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej rozszerzenia zakresu stosowania instrumentów inżynierii finansowej w Polityce Spójności po 2013 r, Danuta Jabłońska

Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2008, Kalinowski T., Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2008

Badania ankietowe profilu społecznego turystów krajowych zwiedzających Polskę (miasta i atrakcje turystyczne), RAPORT Z BADAŃ Praca zrealizowana na zlecenie Polskiej Organizacji Turystycznej, Warszawa, listopad-grudzień 2008

Badanie konsumentów usług turystycznych w Polsce, styczeń 2012

Diagnoza społeczno-gospodarcza województwa opolskiego, styczeń 2012

Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego, opracowana w ramach procesu aktualizacji Strategii rozwoju województwa opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2012 (wersja aktualna)

Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego, styczeń 2012

Dostępne materiały z badania pn. Badania ruchu turystycznego na pograniczu pl-cz szansą na profesjonalizację wspólnej oferty Regionów realizowanego przez Opolską Regionalną Organizację Turystyczną, przy współpracy z KLACR o.s. w Ostrawie – czeskim klastrem turystycznym Kraju Morawsko-Śląskiego oraz Wyższą Szkołą Bankową we Wrocławiu 2012 – badanie w trakcie realizacji

Dziedzictwo kulturowe Wsi Opolskiej – problematyka konserwatorska; Polskie Krajobrazy Wiejskie Dawne I Współczesne, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 12, Komisja Krajobrazu Kulturowego Ptg, Sosnowiec, 2009

Ekonomika turystyki i rekreacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011

Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, Ministerstwo Sportu i Turystyki 2008

Klastering w turystyce, Waldemar Wierżyński

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów: Europa – najpopularniejszy kierunek turystyczny na świecie – nowe ramy polityczne dla europejskiego sektora turystycznego, COM(2010) 352 wersja ostateczna z 30 czerwca 2010

Kultura w 2010 roku, Informacje i opracowania statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2011

Lokalne Strategie Rozwoju w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013, opracowane przez Lokalne Grupy Działania powołane uchwałą Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 25 maja 2009

Marketingowa Strategia Polski w Sektorze Turystyki na lata 2012-2020, Aktualizacja dokumentu z 2008 roku, Polska Organizacja Turystyczna, październik 2010

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, maj 2007 r.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego 2010, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, wrzesień 2010

Podmioty na rynku dziedzictwa kulturowego „Studia Regionalne i Lokalne” Murzyn-Kupisz M., 2010

Porter o konkurencji, M. Porter, Warszawa, PWN, 2001

Prognoza oceny oddziaływania na środowisko projektu Strategii rozwoju turystyki na lata 2007-2013, ekspertyza Instytutu



Strona | 147

na rzecz Ekorozwoju wykonana na zlecenie Departamentu Turystyki w MGiP, Warszawa 2005 oraz jej aktualizacja w 2006

Program Opieki Nad Zabytkami Województwa Opolskiego na lata 2007-2010, Program Opieki Nad Zabytkami Województwa Opolskiego na lata 2011-2014, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2007 i 2011

Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013

Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013

Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013

Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013

Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

Projekt Strategii Rozwoju Turystyki 2007-2013, Rada Ministrów, czerwiec 2005

Projekty rozporządzeń dla perspektywy finansowej na lata 2014-2020 opublikowane w październiku 2011 roku przez Komisję Europejską, w tym w szczególności projekty rozporządzeń dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności, projekt rozporządzenia ogólnego

Raport na temat funkcjonowania systemu ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po 1989 roku, Kraków 2008 r.

Raport z badania pn. Analiza komplementarności podejmowanych interwencji w ramach RPO WO 2007-2013 z innymi instrumentami wsparcia w województwie opolskim, badanie na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego 2011

Raport z badania pn. Ocena jakości projektów i ich wpływu na skuteczną i efektywną realizację celów RPO WO 2007-2013 wraz ze wskazaniem obszarów wymagających dalszego wsparcia, badanie na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego 2010

Raport z monitoringu Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego za okres 2004-2007, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2010

Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013

Ruch turystyczny w powiatach: kluczborskim i oleskim – wybrane aspekty

Sprawozdania z realizacji RPO WO 2007-2013

Sprawozdanie specjalne nr 6/2011 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dotyczącego skuteczności projektów turystycznych współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz odpowiedzi Komisji Europejskiej i konkluzje Rady w sprawie ww. sprawozdania

Strategia rozwoju turystyki w województwie opolskim na lata 2007 – 2013, Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna, Opole 2006

Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, 2005

Syntetyczne podstawy rekreacji i turystyki, M. Duricek, K. Obodyński, Rzeszów 2006

Szczegółowy opis osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 Opole, lipiec 2012 r.

Teoretyczne i empiryczne zagadnienia rekreacji i turystyki W. Młynarski, Katowice 2008

Turystyka międzynarodowa w warunkach globalizacji, J. Wysokiński

Turystyka w 2010 roku, Informacje i opracowania statystyczne, Główny Urząd Statystyczny Warszawa 2011

Turystyka w województwie opolskim w 2007 roku, Urząd Statystyczny w Opolu 2008

Ustawa o usługach turystycznych

Strona | 148

Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na rozwój obszarów wiejskich, Fundeko Sp. J. Warszawa 2011

Wskaźnik użyteczności turystyki zagranicznej WUTZ 2011

Wytyczne w zakresie zasad opracowania i oceny Lokalnych Programów Rewitalizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2007-2013 Działanie 6.1 „Rewitalizacja obszarów miejskich”

SPIS PUBLIKATORÓW

www.funduszestrukturalne.gov.pl

www.mrr.gov.pl

www.msport.gov.pl

www.rpo.opolskie.pl

www.umwo.opole.pl

www.pois.gov.pl

www.poig.gov.pl

www.cz-pl.eu/pl

www.odnowawsi.eu

www.pot.gov.pl

www.intur.com.pl

www.orot.pl

www.europradziad.pl

www.kolot.pl

www.oodr.pl

SPIS TABEL

Tabela 1. Wykaz projektów turystycznych poddanych analizie................................................................................................ 18

Tabela 2. Stopień realizacji wskaźników docelowych dla Poddziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 .......................................... 29

Tabela 3. Wskaźniki docelowe dla Poddziałania 1.4.2 RPO WO 2007-2013 ............................................................................. 31

Tabela 4.Wskaźniki docelowe dla Działania 5.3 RPO WO 2007-2013 ....................................................................................... 32

Tabela 5. Wskaźniki docelowe dla Działania 6.1 RPO WO 2007-2013 ...................................................................................... 33

Tabela 6. Wskaźniki docelowe dla Działania 6.2 RPO WO 2007-2013 ...................................................................................... 33

Tabela 7. Analiza komplementarności na poziomie programów krajowych oraz Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Opolskiego ................................................................................................................................ 49

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/

http://www.mrr.gov.pl/

http://www.msport.gov.pl/

http://www.rpo.opolskie.pl/

http://www.umwo.opole.pl/

http://www.pois.gov.pl/

http://www.poig.gov.pl/

http://www.cz-pl.eu/pl

http://www.odnowawsi.eu/

http://www.pot.gov.pl/

http://www.intur.com.pl/

http://www.orot.pl/

http://www.europradziad.pl/

http://www.kolot.pl/

http://www.oodr.pl/

Strona | 149

Tabela 8. Zakres współpracy pomiędzy podmiotami ............................................................................................................... 65

Tabela 9. Liczba planowanych miejsc pracy w ramach projektów z zakresu turystyki ........................................................... 102

Tabela 10. Rozkład utworzonych miejsc pracy w ramach projektów w podziale na gminy ................................................... 104

Tabela 11. Rozkład utworzonych miejsc pracy w ramach Podziałania 1.4.1 RPO WO 2007-2013 ......................................... 105

Tabela 12. Wartość dodana brutto dla sekcji I i sekcji R ......................................................................................................... 111

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Rozkład projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 .................................................. 23

Wykres 2. Wartość projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 (mln PLN) ................................. 25

Wykres 3. Średnia wartość projektów poddanych analizie (mln PLN) ..................................................................................... 27

Wykres 4. Typy beneficjentów, którzy aplikowali w ramach RPO WO 2007-2013 ................................................................... 28

Wykres 5. Typy projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 ....................................................... 28

Wykres 6. Efekty projektów turystycznych w opinii beneficjentów (wybór wielokrotny) ....................................................... 38

Wykres 7. Rozkład projektów dotyczących kultury w podziale na rodzaj inwestycji ................................................................ 39

Wykres 8. Cechy przedsięwzięć z zakresu kultury w opinii beneficjentów [wybór wielokrotny] ............................................. 41

Wykres 9. Cechy przedsięwzięć z zakresu sportu i rekreacji w opinii beneficjentów ............................................................... 44

Wykres 10. Wykorzystanie usług rezerwacji miejsc oferowanych drogą Internetową przez odbiorców ................................. 46

Wykres 11. Wpływ projektów na nowe produkty lub usługi (wybór wielokrotny) .................................................................. 62

Wykres 12. Współpraca beneficjentów z innymi podmiotami ................................................................................................. 64

Wykres 13. Współpraca przedsiębiorców branży hotelarskiej z innymi podmiotami .............................................................. 64

Wykres 14. Działania podejmowane przez beneficjentów w przypadku nieotrzymania dofinansowania ze środków UE ....... 69

Wykres 15. Wpływ potencjału środowiska naturalnego na realizację projektów z zakresu turystyki ...................................... 79

Wykres 16. Oddziaływanie projektów turystycznych na środowisko naturalne ...................................................................... 81

Wykres 17. Typy działań o charakterze ekologicznym wprowadzone przez beneficjentów projektów turystycznych ............ 81

Wykres 18. Infrastruktura techniczna warunkująca podjęcie decyzji o realizacji projektu z zakresu turystyki ........................ 86

Wykres 19. Wpływ projektów z zakresu turystyki na atrakcyjność inwestycyjną najbliższej okolicy ....................................... 88

Wykres 20. Oddziaływanie projektów na wzrost liczby turystów z regionu ............................................................................. 92

Wykres 21. Oddziaływanie projektów na wzrost liczby turystów spoza regionu ..................................................................... 93

Wykres 22. Oddziaływanie projektów na wzrost liczby turystów z zagranicy .......................................................................... 93

Wykres 23. Wpływ projektów turystycznych na ofertę turystyczną w skali gminy, regionu i kraju ......................................... 94

Wykres 24. Oddziaływanie projektów turystycznych na wydłużenie sezonu turystycznego ................................................... 97

Wykres 25. Wpływ projektów turystycznych na atrakcyjność inwestycyjną na obszarze oddziaływania projektu .................. 98

Wykres 26. Wpływ projektów na zwiększenie aktywności przedsiębiorców świadczących usługi związane z turystyką,

rekreacją i wypoczynkiem ........................................................................................................................................................ 99

Wykres 27. Wpływ projektów turystycznych na wzrost obrotów firm..................................................................................... 99

Wykres 28. Wpływ projektów turystycznych na rentowność prowadzonej działalności ....................................................... 100

Wykres 29. Elementy przewagi konkurencyjnej w opinii beneficjentów ............................................................................... 101

Wykres 30. Elementy przewagi konkurencyjnej w opinii przedstawicieli hoteli .................................................................... 101

Strona | 150

Wykres 31. Udział pracujących w turystyce w stosunku do zatrudnienia ogółem ................................................................. 107

Wykres 32. Oddziaływanie projektów na kolejnych inwestorów ........................................................................................... 108

Wykres 33. Preferencje w zakresie atrakcji turystycznych znajdujących się w sąsiedztwie hotelu ........................................ 114

Wykres 34. Powody, jakimi kierują się turyści przyjeżdżając na Opolszczyznę (wybór wielokrotny) ..................................... 115

Wykres 35. Ocena możliwości konkurowania województwa opolskiego z innymi regionami ............................................... 116

Wykres 36. Działania jakie należy wspierać, aby maksymalnie wzmocnić potencjał turystyczny regionu ............................. 135

Wykres 37. Działania jakie należy wspierać, aby maksymalnie wzmocnić potencjał turystyczny regionu ............................. 136

Wykres 38. Preferowane formy wsparcia inwestycji turystycznych po wykluczeniu systemu dotacji ................................... 138

SPIS MAP

Mapa 1. Rozkład przestrzenny projektów z zakresu turystyki realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 ........................ 24

Mapa 2. Rozkład przestrzenny projektów turystycznych realizowanych w ramach RPO WO 2007-2013 ................................ 26

Mapa 3. Projekty z zakresu bazy noclegowej na tle liczby miejsc noclegowych ...................................................................... 37

Mapa 4. Projekty z zakresu sportu i rekreacji na tle istniejącej infrastruktury sportowej i rekreacyjnej ................................. 42

Mapa 5. Rozkład przestrzenny projektów komplementarnych w ramach RPO WO 2007-2013 .............................................. 54

Mapa 6. Rozkład przestrzenny projektów komplementarnych ................................................................................................ 56

Mapa 7. Wpływ projektów na potencjał kulturowy ................................................................................................................. 73

Mapa 8. Projekty turystyczne na tle potencjału środowiska naturalnego ............................................................................... 78

Mapa 9. Projekty turystyczne na tle potencjału turystycznego................................................................................................ 84

Mapa 10. Rozmieszenie projektów na tle istniejącej infrastruktury drogowej ........................................................................ 87

Mapa 11. Projekty turystyczne na tle zmiany zachodzących w zakresie liczby turystów w województwie opolskim .............. 96

Mapa 12 Zrealizowane projekty turystyczne a zmiany dochodów gmin ................................................................................ 112

Załącznik nr 1 Studia Przypadku

Załącznik nr 2 Analiza Lokalnych Strategii Rozwoju

Strona | 151

METRYCZKA

Tytuł Utworzenie Izby Tradycji - „Odkrywamy zapomniane karty historii Byczyny” oraz

termomodernizacja zabytkowego Ratusza Działanie

5.3. RPO WO 2007-2013 Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego Beneficjent

Gmina Byczyna Lokalizacja

Byczyna Status

Zakończony

OPIS PROJEKTU

Przedmiotem projektu była adaptacja poddasza i wieży Ratuszowej w Byczynie na potrzeby Izby Tradycji i punktu widokowego oraz termomodernizacja tego budynku.

Na zakres projektu składały się:

prace budowlano-montażowe z zakresu adaptacji poddasza Ratusza na Izbę Tradycji oraz wieży na punkt widokowy m.in. rozbiórka schodów drewnianych, zabezpieczenie przeciwogniowe, oczyszczenie fragmentów ceglanych murów, uzupełnienie spoin oraz prace wykończeniowe, wyposażenie części budynku w wentylację, prace przy instalacji elektrycznej;

prace z zakresu termomodernizacji obiektu - ocieplenie ścian wewnętrznych obiektu, ocieplenie stropów, wymianę stolarki okienno – drzwiowej; wymianę(modernizację) instalacji centralnego ogrzewania obiektu;

wyposażenie Izby Tradycji - gabloty, stół konferencyjny, krzesła, projektor i ekran oraz regały;

akcja informacyjno-promocyjna – m.in. akcja zbiórki starych widokówek.

Celem ogólnym realizacji projektu była poprawa stanu infrastruktury kulturowej na terenie gminy Byczyna oraz wzrost znaczenia kultury w regionie poprzez poprawę warunków i jakości świadczonych usług kulturowych, prowadzący do zachowania regionalnego dziedzictwa kulturowego. Ponadto projekt przewidywał zapewnienie funkcjonowania dobrze wyposażonego oraz spełniającego normy i standardy miejsca, w których znajdowałaby się Izba Tradycji. Wyposażenie Izby Tradycji tworzą eksponaty związane z byczyńską historią, zgromadzone z istniejącej na początku lat 90-tych Izby Tradycji Narodowej oraz z pamiątek przekazanych przez mieszkańców.

Realizacja projektu gwarantuje ułatwienie dostępu do atrakcji, obiektów turystycznych i kulturalnych, wydłużenie sezonu turystycznego, zapewnienie całorocznych atrakcji możliwości kształtowania świadomości kulturowej osób, korzystających z dóbr stworzonych w ramach projektu. W godzinach funkcjonowania Izby Tradycji możliwa jest edukacja historyczna dzieci i młodzieży szkolnej oraz uczestnictwo w zajęciach patriotyzmu lokalnego.

STUDIUM PRZYPADKU

Strona | 152

Ponadto Izba Tradycji jest idealnym miejscem do organizowania Europejskich Dni Dziedzictwa i wszelkiego rodzaju wystaw związanych z życiem Gminy Byczyna. Izba tradycji wyposażona jest w zestaw multimedialny oraz stół konferencyjny umożliwiające prowadzenie atrakcyjnych zajęć i spotkań dla mieszkańców i turystów gminy Byczyna.

W ramach projektu przeprowadzono akcję promocyjną związaną ze zbieraniem starych widokówek i zdjęć Gminy Byczyna, które wykorzystano do opracowania wystaw o gminie.

PRZYCZYNY REALIZACJI PROJEKTU

Gmina Byczyna przed realizacją projektu nie posiadała odpowiednich miejsc muzealno-ekspozycyjnych, w których odwiedzający mogliby zapoznać się z dziedzictwem kulturalnym Byczyny. Pojawiły się również sygnały od mieszkańców chcących uporządkować historię Byczyny.

Stworzenie takiego miejsca pozwoliło na zebranie w jednym miejscu historycznych zbiorów i pamiątek, jakie były w posiadaniu Gminy i jej mieszkańców. Miejsce to ma wpływ na kształtowania świadomości kulturalnej i historycznej mieszkańców Byczyny oraz przybywających do miasta coraz większej ilości turystów. Byczyna jest jednym z dwóch miast na Opolszczyźnie z zachowanymi prawie w całości murami obronnymi, które wraz z zabudowa, Byczyny tworzą unikatowa w skali kraju zabytkową przestrzeń architektoniczną. Przed realizacją projektu w Byczynie jak i jej okolicach nie było punktu widokowego. Panoramę miasta można było oglądać jedynie na pocztówkach i zdjęciach zrobionych z samolotu.

EFEKTY PROJEKTU

Efekty rzeczowe (produkty) uzyskane w wyniku realizacji projektu wskazane we wniosku o dofinansowanie:

Liczba obiektów dziedzictwa kulturowego objętych wsparciem – 1 szt.

Liczba przebudowanych obiektów dziedzictwa kulturowego – 1 szt.

Planowane rezultaty realizacji projektu – bezpośredni wpływ na otoczenie wskazane we wniosku o dofinansowanie:

Liczba osób odwiedzających obiekty dziedzictwa kulturowego objęte wsparciem – 1500 osób (w 2011 roku).

KOMPLEMENTARNOŚĆ

Średniowieczny charakter miasta i walory środowiska naturalnego w opinii beneficjenta predestynują Byczynę do tego, aby stała się turystyczną stolicą regionu. Władze gminy konsekwentnie dążą do wypromowania lokalnego produktu historycznego w ramach tzw. „rycerskiej strategii”.

W związku z zaistniałymi potrzebami w 2005 roku opracowano Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Byczyna, w którym zawiera się omawiany projekt.

Program zakłada m.in.:

poprawę infrastruktury komunikacji pieszej i kołowej w obrębie murów obronnych poprzez remonty placów, ulic i ścieżek;

Strona | 153

renowację zabytkowego obwarowania miasta wraz z renowacją zabytkowych wież;

renowację zabytkowych obiektów sakralnych Byczyny i utworzenie Izby Tradycji z punktem widokowym w Ratuszu;

zagospodarowanie zielonych terenów rekreacyjnych w parku miejskim (budowa placu zabaw, skateparku);

odbudowę i renowację zwartej zabudowy w obrębie byczyńskiego Śródmieścia, zabudowę niezagospodarowanych parceli budowlanych pod cele usługowo-mieszkalne.

Gmina konsekwentnie realizuje cele zawarte w LPR. Już od 2006 roku bardzo aktywnie korzysta z możliwości finansowania działań ze środków Unii Europejskiej oraz z innych źródeł finansowania. Realizuje projekty związane z turystyką, promocją regionu jak również z poprawą infrastruktury, komunikacji i poprawą jakości życia w gminie.

W 2009 i 2010 roku uzyskała wsparcie z Narodowego Program Przebudowy Dróg Lokalnych na lata 2008-2011.

Od 2003 roku w Byczynie dwa razy w roku organizowane są Międzynarodowe Festyny Rycerskie podczas, których miasto gości przedstawicieli rycerstwa z różnych krajów Europy m.in. z Czech, Słowacji, Rosji, Białorusi, Austrii, Niemiec i Danii. Podczas Festynów widzowie i uczestnicy mogą zapoznać się z historią oraz zwiedzić Izbę Tradycji w Ratuszu. (W 2006 i 2007 roku „Międzynarodowe Festyny Rycerskie - Byczyna 2006 – 2007” otrzymały dofinansowanie w ramach EFRR w ramach IW INTERREG III A Czechy-Polska,)

W latach 2005-2007 w ramach dofinansowania w ramach EFRR w ramach IW INTERREG III A Czechy-Polska zrealizowano projekt „Polsko Czeskie Centrum Szkolenia Rycerstwa – budowa średniowiecznego grodu drewnianego”, Gród jest zlokalizowany na wyspie przy 42-u hektarowym zalewie Biskupice-Brzózki w odległości 5 km od Byczyny. Wewnątrz grodu na powierzchni 2 tys. m2 znajdą się trybuny, hotel z miejscami noclegowymi, karczma, kuźnia i zbrojownia. Gród oferuje warsztaty i szkolenia rzemiosł średniowiecznych, lekcje fechtunku bronią historyczną, wystawy, galerie i konferencje historyczne, koncerty zespołów muzyki dawnej, turnusy edukacyjne, „żywe” lekcje historii, naukę jazdy konnej.

W ramach programowania 2007-2013 w gminie realizowane są następujące projekty komplementarne:

Program Ilość projektów komplementarnych

Łączna wartość projektu

Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego 2007-2013 2 10 897 917, 74 PLN

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 0 0 PLN

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 8 6 831 250, 21 PLN

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska-Rzeczypospolita Polska 2007-2013 (POWT RCz-RP 2007-2013)

9 971 315, 15 PLN

Strona | 154

W ramach RPO WO 2007-2013 zrealizowano projekt:

„Przebudowa budynku w Byczynie na kawiarnię, restaurację i pokoje hotelowe” (beneficjent; Galaxia Ltd. Sp.z o.o.)- projekt polegał na przebudowie dawnego budynku Domu Kultury, w centrum miasta Byczyna, przy Rynku Głównym na hotel o wysokim standardzie. Na zrealizowanej inwestycji skorzystała również gmina zyskując odremontowany budynek wpisany na listę zabytków oraz powiększając bazę noclegowa miasta.

W ramach PROW zrealizowano m.in. projekty:

„Promujemy Byczynę” - którego celem była promocja produktu turystycznego gminy Byczyna. W wyniku realizacji działania promowane są zabytki, historia, atrakcje turystyczne, wydarzenia kulturalne, baza noclegowa i gastronomiczna gminy Byczyna i obszaru LGD „Górna Prosna”. Opracowane materiały pozwolą zachęcić turystę do odwiedzenia gminy Byczyna i skorzystania z dostępnej bazy turystycznej w obszarze LGD "Górna Prosna" Gmina uzyskała wizualną promocję zachowanego w gminie Byczyna i LGD Górna Prosna dziedzictwa kulturowego i historycznego wraz z zabytkami i ruchem rycerskim.

„Zagospodarowanie przestrzeni publicznej wokół murów obronnych w Byczynie” - którego celem było zaspokojenie potrzeb mieszkańców Byczyny oraz wzrost atrakcyjności turystycznej miasta poprzez zagospodarowanie przestrzeni publicznej wokół murów obronnych (teren "Starego Parku") w Byczynie.

Obecnie gród stał się centrum działań promujących region i jego historię. Organizowane są przeróżne imprezy historyczne, wiele z nich dofinansowanych jest z funduszy UE. M.in. w ramach Funduszu Mikroprojektów „EUROREGION PRADZIAD” POWT RCz-RP 2007-2013.

„Promocja Polsko – Czeskiego centrum Szkolenia Rycerstwa” (beneficjent: Gmina Byczyna) - Głównym celem projektu jest rozwijanie i wspomaganie rozwoju współpracy pomiędzy społecznościami Polski i Czech poprzez przygotowanie i prowadzenie wspólnej promocji współpracy i działalności partnerów oraz promocji atrakcji turystycznych znajdujących się na obszarach partnerów (GRODU i MLYNÓW).

„Byczyński Gród – miejsce, w którym zatrzymał się czas” (beneficjent: Stowarzyszenie Popierania Zaradności Życiowej i Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Pomocy Wzajemnej w Byczynie) - projekt adresowany do dzieci i młodzieży gminy Byczyna (PL) i Zlatych Hor (Cz). Obie gminy partnerskie, dzięki czteroletniej współpracy, przygotowały w ramach projektu bogatą ofertę edukacyjno - rekreacyjną dla swych młodych mieszkańców w wieku 7-18 lat m.in. wycieczki ”żywe” lekcje historii oraz trzy turnusy kolonii.

„Przemarsz Chorągwi Rycerskiej z taborami na Grunwald” (beneficjent: Ośrodek Kultury w Byczynie) Projekt „Przyjaźń przez wieki i kraje” (beneficjent: Ośrodek Kultury w Byczynie) - Głównym zamierzeniem tego projektu była organizacja czterech

turnusów kolonii rycerskich dla dwudziestoosobowych grup z Polski i Czech.

Ponadto, przedmiotowy projekt jest komplementarny z wszystkimi działaniami gminy związanymi z promocją „turystyki historycznej” oraz z projektami podnoszącymi jakość życia, estetykę gminy oraz dbające o środowisko, które również mają wpływ na turystykę. Realizowane projekty przyczyniają się do zwiększenia liczby turystów odwiedzających gminę zarówno z Polski jak i z Czech. Ważnym elementem są organizowane kolonie dla dzieci i młodzieży podczas, których uczestnicy zwiedzają Byczynę i okolice oraz uczestniczą w lekcjach „żywej“ historii. Izba Tradycji pozwala zapoznać się z historią miasta i regionu, a wieża widokowa stanowi ważną atrakcję turystyczna gminy.

Strona | 155

ANALIZA SWOT PROJEKTU

SILNE STRONY SŁABE STRONY

Wieża widokowa-widok z wieży-unikatowa w skali

kraju zabytkowa przestrzeń architektoniczna

Zaangażowanie mieszkańców w uzupełnianie

zbiorów

Wyposażenie konferencyjne (zestaw multimedialny,

stół konferencyjny)

Wysokość - Brak windy

SZANSE ZAGROŻENIA

Rozwój turystyki

Współpraca ze szkołami

Bliskość średniowiecznego grodu

Sezonowe wystawy lokalnych artystów

Trzeba uzgodnić wizytę wcześniej telefonicznie

Stałość ekspozycji

PROJEKT W OCENIE BENEFICJENTA ORAZ MIESZKAŃCÓW

Według beneficjenta Izba Tradycji jest jak najbardziej popierana i pozytywnie odbierana zarówno przez mieszkańców jak i turystów (głównie młodzież szkolną). Odwiedzający Izbę mieszkańcy są mile zaskoczeni zebranymi zbiorami, takimi jak stare dokumenty i zdjęcia mieszkańców Byczyny, którzy walczyli w kampanii wrześniowej, byli żołnierzami Armii Krajowej czy Armii Wyzwoleńczej. Jedna z gablot poświęcona jest bitwie pod Byczyną z 1588 roku, wydarzeniu, dzięki któremu miasto weszło na stałe do historii Europy. Tu także zobaczyć można replikę zbroi husarskiej. Jedynym mankamentem w tym projekcie był brak możliwości zainstalowania windy dla osób niepełnosprawnych. Dla mieszkańców Byczyny utworzenie Izby Tradycji oraz punktu widokowego w Ratuszu stworzyły możliwość kształcenia świadomości dziedzictwa kulturowego Byczyny. Ponadto miłośnicy i pasjonaci historii i kultury miasta (gminy) mają odpowiednie miejsce, w którym mogą się spotykać i rozmawiać o swoich zainteresowaniach związanych z miastem i podejmować działania w tematycznie powiązanych sprawach. Projekt jest rozpoznawalny przez lokalną społeczność, zwłaszcza osoby starsze, które podkreślają, że „wreszcie powstało to, o co walczyli”. Młodzież odnosi się do pomysłu z rezerwą, jednak Izba Pamięci jest tej grupie znana. Interesujące jest to, że w Izbie pojawiają się często dawni mieszkańcy Byczyny, i są mile zaskoczeni tym, że kultywuje się z takim pietyzmem dzieje miasta.

Strona | 156

PROJEKT W OCENIE EKSPERCKIEJ

Izba Pamięci w Byczynie jest projektem na styku trzech sfer: społecznej, infrastrukturalnej i turystycznej. Gmina w ramach tego projektu rozwiązuje palące

problemy, kreując dość interesującą ofertę zarówno dla lokalnej społeczności jak i ruchu turystycznego. Podstawowym problemem była zdewastowana

i stale niszczejąca wieża Ratusza, drugim istotniejszym problemem był brak lokalizacji dla zbiorów dawnej Izby Pamięci. Ten ostatni problem był bardzo

często poruszany przez stowarzyszenia kombatanckie, które aktywnie uczestniczą w pozyskiwaniu zbiorów. Powstanie Izby było zatem w pierwszym

zamyśle odpowiedzią na potrzeby lokalowe oraz bardzo wyraźnie artykułowane postulaty lokalnej społeczności. W projekcie jednak dostrzeżono wysoki

potencjał turystyczny wieży Ratusza jako imponujący punkt widokowy dla miasta i okolic. Ponadto Izba Pamięci, dzięki dużej kubaturze, odpowiedniemu

wyposażeniu multimedialnemu stała się miejscem spotkań dla różnych inicjatyw społecznych w mieście, jak również miejscem spotkań przedstawicieli

samorządu z lokalną społecznością. Co ciekawe miejsce to cieszy się sporą popularnością wśród turystów zwłaszcza, że zwiedzanie Izby jest nieodpłatne.

Byczyna w sposób ambitny realizuje swój program rozwoju turystyki, choć ciężar ruchu turystycznego przechyla sie w kierunku nieodległego grodu

rycerskiego. Izba jest tutaj sposobem na przyciągnięcie turystów oraz sposobem na kreowanie spójnego produktu turystycznego opartego na dziedzictwie

i historii Byczyny. Wydaje się, że tego typu inwestycje mogą być popularyzowane w innych miejscowościach o podobnych walorach historycznych (na

przykład Paczków). Wobec coraz mniejszych zasobów finansowych warto wspierać inwestycje rozwiązujące kompleksowo (choćby w skali mikro)

problemy lokalnej społeczności. Powstały obiekt ma zapewnione wieloletnie funkcjonowanie z tytułu zaangażowania społeczności i samorządu.

Lokalizacja sprzyja przeciwdziałaniu wandalizmowi oraz nadaniu odpowiedniego statusu tego miejsca, paradoksalnie ta lokalizacja jest pewną przeszkodą

w pełnym wykorzystaniu przez turystów. Dojście do Izby jest niedostatecznie oznakowane, tablice informacyjne przed Ratuszem powinny jednoznacznie

identyfikować położenie Izby. Również pewną trudnością jest dotarcie do osób opiekujących się Izbą, jak również pewien opór osób z zewnątrz do wejścia

w przestrzeń urzędu. Dużym utrudnieniem jest dostępność dla osób niepełnosprawnych, w chwili obecnej rozważane są różne opcje sposobu

udostępnienia Izby dla niepełnosprawnych.

Strona | 157

7 DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

(od lewej): widok z wieży widokowej, odrestaurowane wnętrze Izby

Pamięci, wnętrze wierzy widokowej z ekspozycją, stan wyjściowy

inwestycji, dokumentacja uczestników imprezy organizowanej

w Izbie Pamięci.

Strona | 158

METRYCZKA Tytuł

Budowa obiektu turystycznego oraz ścieżki edukacyjnej na terenie odkryć paleontologicznych (JuraParku) w Krasiejowie

Poddziałanie 1.4.1 RPO WO 2007-2013

Beneficjent Stowarzyszenie Delta

Lokalizacja Krasiejów

Status Zakończony

OPIS PROJEKTU

Projekt został zrealizowany przez Stowarzyszenie Delta. Przedmiotem projektu było częściowe zagospodarowanie tworzonego JuraParku w Krasiejowie tj. budowa

ziemnej platformy widokowej i zlokalizowanego na niej obiektu obejmującego kasy, punkt informacji i punkt sprzedaży pamiątek i napojów. Obejmował

stworzenie ścieżki edukacyjnej prezentującej dzieje Ziemi i dinozaurów oraz zakup i posadowienie modeli dinozaurów wykonanych z żywicy epoksydowej

(59 modeli). Częściowo zagospodarowany w ramach projektu, a następnie rozbudowany JuraPark jest jedyną tego typu atrakcją w województwie. Wyróżnia go

jakość i różnorodność oferty i rozległa powierzchnia stwarzająca korzystne warunki do spędzania czasu wolnego.

Celem projektu było podniesienie atrakcyjności i różnorodności oferty Stowarzyszenia Delta, która przyczyniła się do dynamicznego i konkurencyjnego rozwoju

Wnioskodawcy na rynku tego rodzaju usług. Dodatkowo projekt ten oddziałuje na cały region wzmacniając ofertę turystyczną gminy.

JuraPark w Krasiejowie to:

unikalna jurajska sceneria;

unikatowe modele dinozaurów;

największe giganty prehistorycznego świata;

lekcje muzealne;

warsztaty paleontologiczno plastyczne;

największe w Europie pokłady kości triasowych gadów i płazów ;

rekonstrukcja triasowego jeziorzyska i fauny krasiejowskiej;

nowoczesny obiekt naukowo badawczy;

muzeum triasowe z tysiącami eksponatów;

STUDIUM PRZYPADKU

Strona | 159

plac zabaw i park rozrywki ;

restauracja, gastronomia.

JuraPark Krasiejów, stanowi miejsce edukacji i rozrywki dla dzieci i młodzieży, odwiedzane przez licznych turystów nie tylko z Polski, ale także z najdalszych

zakątków Europy. W V edycji ogólnopolskiego konkursu Polska Pięknieje - 7 cudów Funduszy Europejskich projekt "Budowa obiektu turystycznego oraz ścieżki

edukacyjnej na terenie odkryć paleontologicznych (JuraParku) w Krasiejowie zdobył główną nagrodę w kategorii: miejsce przyjazne dzieciom w konkursie

ogłoszonym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

JuraPark Krasiejów rozpoczął działalność 1 czerwca 2010 roku i do końca sezonu przyciągnął ok. 180 tys. turystów. W roku 2011 ich liczba wzrosła do około 300 tys. osób.


W Krasiejowie od 1993 roku prowadzone są największe w Polsce wykopaliska paleontologiczne na terenie wyrobiska kopalni iłów. W obrębie skał górnego triasu

w dwóch pokładach napotkano masowe nagromadzenia dużych fragmentów szkieletów jeziornych i lądowych kręgowców sprzed około 230 mln lat. Światowy

rozgłos zyskało znalezienie przez zespół profesora Jerzego Dzika licznych szczątków dinozauromorfa. Występują tu także skamieniałości płazów z grupy

labiryntodontów i gadów z grupy „tekodontów”. Krasiejowskie znaleziska są przeważnie znacznie bardziej kompletne od okazów znalezionych w innych

lokalizacjach.

Znaleziska te skomplikowały sytuację kopalni, teren należało zabezpieczyć i zatrzymać wydobycie. Szczątki są cały czas odkrywane, a wykopaliska są szacowane

na ok. 15 lat, a po wykopaliskach pozostaje niezagospodarowana niecka. Przekazano teren gminie Ozimek. Zawiązało się stowarzyszenie DinoPrak, dzięki

któremu w porozumieniu z gminą został postawiony trap na niecce i pawilon paleontologiczny dostępny dla turystów. Na tym poprzestano, bo dalsze działania

były związane z pieniędzmi, którymi gmina nie dysponowała. Problem zagospodarowania wyrobiska kopalnianego jednak pozostał. Ogłoszono więc przetarg

nieograniczony na zagospodarowanie niecki kopalnianej, który wygrało Stowarzyszenie Delta.

Stowarzyszenie Delta miało już doświadczenie w budowie tego typu obiektów. Wybudowało pierwszy w Polsce park, w Bałtowie oraz kolejny w Solcu.

Stowarzyszenie dostrzegło możliwości związane z prehistorycznymi dziejami danych terenów i możliwością zobrazowania dawnego świata na bazie ciągle

trwających wykopalisk.

Strona | 160

EFEKTY PROJEKTU


Liczba wybudowanych obiektów turystycznych i rekreacyjnych – 1 szt.

Liczba wybudowanych/ przebudowanych, obiektów turystycznych i rekreacyjnych – 1 szt.


Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy – 20 szt.

o w tym dla kobiet – 10 szt.

o w tym na obszarach wiejskich – 20 szt.

Liczba odbiorców (turystów) – 250 000 osób

KOMPLEMENTARNOŚĆ

JuraPark jest teraz wizytówką regionu. Wraz z walorami przyrodniczymi Doliny Małej Panwi stanowi ważną atrakcję turystyczną gminy. Wokół przedmiotowej

inwestycji powstały inne projekty. Gmina dostrzegła możliwości rozwoju regionu w kierunku turystyki. Gmina Ozimek szczyci się najstarszym w europie wiszącym

mostem żeliwnym oraz innymi zabytkami jak kościół ewangelicki, stare chałupy pokutnicze, spływy kajakowe Małą Panwią, leśne ścieżki rowerowe. Dotowano

projekty związane z agroturystyką. W 2009 roku nie było na terenie gminy w ogóle agroturystyki, w chwili obecnej oferta jest bardzo atrakcyjna. Ponadto

w gminie realizowano projekty związane z renowacją budynków, odnową zaplecza rekreacyjno-sportowego oraz z rozbudową i remontem dróg np. dotowany

projekt „Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 463 na odcinku od km 21+680 do km 26+031 Krasiejów – Mnichus“. W celu przyciągnięcia turystów realizowano

również projekty „miękkie” takie jak Gminny Dzień Seniora, planowane jest zorganizowanie Wojewódzkiego Dnia Seniora. W ramach współpracy polsko-czeskiej

zorganizowano Pierwszy Międzynarodowy Dzień Dziecka.






Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska-Rzeczypospolita Polska 2007-2013 (POWT RCz-RP 2007-2013)

6 460 869, 48 PLN

Strona | 161

W ramach RPO WO 2007-2013 zrealizowano m.in. projekty:

„Budowa kompleksu restauracyjno –hotelowo – rekreacyjnego Balaton w Grodźcu podnoszącego walory turystyczne Doliny Małej Panwi“ – w zakres projektu wchodziła: budowa, przebudowa, remont i wyposażenie obiektów, w których realizowane są usługi turystyczne (w tym infrastruktury noclegowej i gastronomicznej) i rekreacyjno – sportowe, podniesienie standardu infrastruktury towarzyszącej ww. obiektom oraz zorganizowanie terenu wokół tych obiektów, wzmacniających atrakcyjność regionu.

„Stworzenie bazy noclegowej w Ozimku“ – w ramach projektu przewidziano zakup lokalu pod pomieszczenia noclegowe, adaptacja pomieszczeń na pokoje noclegowe, aranżacja i wyposażenie pokoi, modernizacja parkingu, poprawa i modernizacja otoczenia.

W ramach PROW zrealizowano m.in. Remont pokrycia dachu zabytkowego kościoła pw. św. Małgorzaty w Krasiejowie

W ramach POWT RCz-RP 2007 – 2013 zrealizowano liczne wspólne imprezy rekreacyjne m.in. Ozimskie Dni Partnerstwa, I Międzynarodowy Dzień Dziecka oraz liczne projekty promocyjne m.in.:

„Powiat Rymarovski w opolskim województwie“ – miasto Rymarov otrzymało dotację na utworzenie IC regulacja Rýmařov i opracowanie materiałów

promocyjnych z nazwą Powiat Rymarovski w województwie opolskim. Mobilny system prezentacji wykorzystano na wystawach i targach, ulotki

rozmieszczono na stojakach, które znajdują się w IC Rýmařova. Poszerzono kolekcję materiałów promocyjnych Centrum Informacji. Pracownicy projektu

odbyli również tygodniowe staże w IC Rýmařova i Ozimku. Główną zaletą staży była wymiana doświadczeń, praktyk i zwiększenia partnerstwa między tymi

miastami.

„Spotkajmy się na moście w Ozimku. Promocja kultury i turystyki polsko-czeskiego pogranicza“ - projekt przewiduje wydanie polsko-czeskiego

informatora turystycznego, który zostanie rozpropagowany wśród uczestników imprez, w centrach informacji turystycznych w Ozimku i Rymarovie oraz

podczas wspólnego uczestnictwa w targach turystycznych. Zorganizowane zostaną również promocyjne imprezy kulturalno-sportowe z udziałem

czeskiego partnera m.in.: Rajd rowerowy z Rymarova do Ozimka, Polsko-czeski dzień podczas Dni Ozimka



Teren aktywnych wykopalisk

Największy park w Europie

Jeden z największych obszarów paleontologicznych na świecie

Oceanarium

Sezonowość

Problemy z kanalizacją (z rozmowy z respondentem)

Utrudniony dojazd, przeciążenie wiejskiej drogi dojazdowej

Strona | 162

SZANSE ZAGROŻENIA

Nowe całoroczne inwestycje (planowany Park nauki i ewolucji człowieka)

Budowa obwodnicy dla Krasiejowa – trasa przebiegać ma wzdłuż Parku

Rozwój turystyki – m.in. promocja doliny Małej Panwi

Stałość ekspozycji (brak motywacji do ponownych odwiedzin)

Brak formalnego powiązania oferty Krasiejowa i Ozimka,


Według respondenta JuraPark jest teraz wizytówką Opolszczyzny. Zaznacza, że już pierwszym wybudowanym DinoParkiem w Bałtowie zainteresowanie było

ogromne, a inwestycja w Krasiejowie ma większą przepustowość klienta. Fakt, że Park w Krasiejowie posiada fizyczne szczątki zwiększa zainteresowanie

odwiedzających, a szczątki są cały czas odkrywane. Inwestycje dodatkowe, które zostały poczynione, zostały zrealizowane ze środków własnych. Większość

zysków przeznaczane jest na inwestycje. Problemem jest sezonowość. Zimą większość ścieżki jest zamknięta. Od maja do czerwca odwiedzającymi są głównie

wycieczki szkolne, przedszkolne. Nauczyciele kładą nacisk na dydaktykę, ale z zaplecza rozrywkowego również korzystają. Zaplanowano uruchomienie

oceanarium w systemie całorocznym. W przyszłości Park nauki i ewolucji człowieka będzie całoroczny. Latem zainteresowanie jest bardzo duże. W 2010 Park

gościł prezydenta Panamy, gości z Anglii, Kanady – obiekt jest bardzo znany. Dużo jest obcokrajowców wśród zwiedzających. W tym momencie jest więcej

klientów z Małopolski, Śląska i Dolnego Śląska (tam zadziałała reklama), ale także z Czech i Niemiec. Ruch z Opolszczyzny notowany jest taki sam jak w pierwszym,

czy drugim sezonie. Prowadzona jest reklama w formie dużych bilbordów, bilbordów ledowych, ścian, banerów itd.

Mieszkańcy mają jednoznaczną ocenę korzyści jakie płyną z obecności Parku, pojawiają się wprawdzie utyskiwania na „wszędobylskich” turystów i ruch

samochodowy, lecz są one sporadyczne, a całościowa ocena projektu jest pozytywna. W rozmowach z mieszkańcami wyłania się bardzo ważny element

społeczny: zmiana postaw z biernego przypatrywania się zmianom na czynne uczestnictwo w życiu społeczności i czerpaniu korzyści z nadarzającej się szansy.

Mieszkańcy mają jasno wyklarowany obraz dalszych potrzeb: zmiana układu komunikacyjnego, poprawa jakości środowiska (kanalizacja), pojawiają się postawy

przedsiębiorcze, na drodze dojazdowej do Krasiejowa, w lokalach mieszkalnych pojawiają się sklepiki i małe restauracje, powstaje coraz więcej miejsc

agroturystycznych i noclegowych. Mieszkańcy w swoich wypowiedziach podkreślają że „wreszcie coś się dzieje”. Wśród turystów panuje jeden pogląd, uznania

i ciekawości, pod koniec sezonu turystycznego (gdy badanie było realizowane) nie dostrzegano problemów z parkingami, pewne problemy były sygnalizowane

jeśli chodzi o lokalne drogi dojazdowe i oznakowanie dojazdu. Baza gastronomiczna nie była postrzegana jako przeszkoda, gdyż na terenie parku znajduje się

punkt gastronomiczny.

Strona | 163


Projekt budowy JuraParku jest specyficzną inwestycją, wyróżnia go bowiem charakter inwestycji punktowej, budowanej od zera, opierającej się na sprawdzonym

produkcie, na który w chwili obecnej jest duże zapotrzebowanie. O lokalizacji JuraParku w Krasiejowie (rozważano także inne, bardziej turystyczne regiony kraju)

zdecydowały głównie walory odgrywki paleontologicznej, która w zamierzeniu inwestora miała uwiarygodnić położenie JuraParku w tym miejscu. Wydaje się, że

zamiar został osiągnięty, gdyż odwiedzający „naocznie” przekonują się o istnieniu dinozaurów na tych ziemiach, nie traktując makiet jako swoistego wesołego

miasteczka, lecz jako ekspozycję paleontologiczną. Efekty inwestycji należy oceniać w kategoriach sukcesu, jaki ta instalacja osiągnęła. Należy przy tym podkreślić

bilans inwestycji: odkrywkę paleontologiczną odwiedzało do kilka tysięcy osób rocznie, po otwarciu ścieżki dydaktycznej, budowie zaplecza i infrastruktury

turystycznej liczba ta wzrosła do 200 tysięcy odwiedzających rocznie. Potencjał, jakie to miejsce w chwili obecnej posiada jest wykorzystywany, ale także jest bazą

do dalszych inwestycji, mających zapewnić całoroczne działanie tego miejsca. Planuje się budowę całorocznego pawilonu historii człowieka oraz dostosowanie

obiektu na działalność całoroczną. Obszar JuraParku jest ciągle eksplorowany przez badaczy i dokonywane są dalsze odkrycia, jest to zatem żywe miejsce badań.

Krasiejów stał się również miejscem wypraw paleontologicznych z całej Europy i Świata, to zaś daje ogromny potencjał promocyjny. Badacze powracając do

Krasiejowa przywożą swoje rodziny, popularyzują obiekt w szerszym niż regionalnym znaczeniu, nie można ukrywać, że są mile zaskoczeni sposobem

popularyzacji przyrodniczych odkryć naukowych. Zachodzi tutaj swoista symbioza, JuraPark stał się dopełnieniem ciekawostki paleontologicznej, popularyzując ją

również wśród zwykłych odwiedzających, natomiast odkrywka nadaje temu miejscu autentyczności i podnosi prestiż. Wydaje się, że wskazane jest, aby miejsce

to miało wyraźny ryt obiektu badań naukowych a jednocześnie zapewniało podstawową rozrywkę dla turystów. Ten ważny element jest podnoszony przez

realizatorów inwestycji. Mają oni świadomość, że koncepcja dinozaurów ma ograniczony walor wtórnego przyciągnięcia turystów, a popyt na takie obiekty może

się zwyczajnie wyczerpać. Stąd uzasadnione są dążenia zmierzające do dywersyfikacji działalności turystycznej. W chwili obecnej Krasiejów jest głównym celem

przyjazdów turystów, a jednocześnie staje się on podstawowym potencjałem rozwoju tej części województwa. Zasadne byłoby budowanie na bazie powstałego

ruchu turystycznego spójnego produktu turystycznego, pozwalającego na dłuższy niż kilka godzin pobyt w tym miejscu. Być może warto na bazie omawianej

inwestycji utworzyć rodzaj „klastra turystycznego” obejmującego Krasiejów, Turawę, Opole, zintegrować ofertę, transport, synchronizować wydarzenia

i promocję. Wręcz narzuca się pomysł organizacji spływów kajakowych Małą Panwią z Krasiejowa do Jeziora Turawskiego, przejazdów zabytkową lokomotywą

z Opola do Krasiejowa, Czy kilkukilometrowa przejażdżka bryczką z Turawy w okolice Opola.

Strona | 164

DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

(od lewej): baner informacyjny o organizacji międzynarodowego dnia dziecka (program CZPL), Ścieżka dydaktyczna na tle wyrobiska oraz makiet dinozaurów, baner reklamowy przy wyjeździe z Krakowa przy autostradzie A4, plac zabaw i sztuczna plaża dla najmłodszych, fragment ekspozycji.

Strona | 165

METRYCZKA

Tytuł Zagospodarowanie forteczne wieży ciśnień

Działanie Działanie 6.2 RPO WO 2007-2013 Zagospodarowanie terenów zdegradowanych

Beneficjent Gmina Nysa – Urząd Miejski w Nysie

Lokalizacja Nysa

Status W trakcie realizacji

OPIS PROJEKTU

Projekt polegał na zagospodarowaniu obiektu zdegradowanej fortecznej Wieży Ciśnień w Nysie wraz z terenem przyległym i nadanie im nowej funkcji użytkowej -

wielofunkcyjnego centrum usług rekreacyjnych. Obiekt był pustostanem - stał w otoczeniu zespołu zaniedbanej pofortecznej zieleni parkowej, a wcześniej

stanowił przez prawie 50 lat mienie wojskowe, nie będąc dostępnym dla osób cywilnych, co wykluczało jego rozwój.

Powierzchnia obszaru objętego projektem stanowi 10100 m2, w tym: powierzchnia zabudowy Wieży Ciśnien-510,29 m2,powierzchnia drogi dojazdowej

(ul. Obrońców Tobruku)-1373,00 m2, powierzchnia chodników-220.00 m2,powierzchnia parkingu-1439,70 m2, powierzchnia zieleni-6557,01 m2.

Zakres projektu obejmował:

zmianę sposobu użytkowania Wieży Ciśnień na wielofunkcyjne centrum usług rekreacyjnych;

przebudowę drogi w pasie ul. Obrońców Tobruku od skrzyżowania z ul. Eichendorffa do Wieży Ciśnień;

remont elewacji;

remont dachu wieży;

prace wykończeniowe;

zagospodarowanie pomieszczeń;

wykonanie wewnętrznych instalacji;

zagospodarowanie terenu (utwardzenie terenu wokół obiektu oraz parkingu i ścieżek).

W zagospodarowanym obiekcie powstały:

taras widokowy dostępny dla osób niepełnosprawnych poprzez zewnętrzny podnośnik schodowy;

STUDIUM PRZYPADKU

Strona | 166

od strony północnej elewacji - ściany wspinaczkowe;

na najwyższym poziomie - sala ekspozycyjna z mobilnym kioskiem internetowym;

punkt automatycznej informacji turystycznej;

wielofunkcyjna sala rekreacyjna;

Centrum Zdrowego Żywienia;

dwukondygnacyjna powierzchnia usługowa przeznaczona na prowadzenie działalności gospodarczej;

winda oraz zewnętrzny podnośnik schodowy przeznaczony dla osób niepełnosprawnych.

Obiekt jest w pełni dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Strategicznym celem projektu było wzmocnienie atrakcyjności gospodarczo-społecznej i inwestycyjnej oraz wizerunku miasta Nysa.


Niektóre obiekty przeznaczone do zagospodarowania znajdowały się na terenach zdegradowanych, które straciły swe dotychczasowe funkcje usługowe m.in. na

rzecz obronności (fortyfikacje), ponadto nie były właściwie zabezpieczone i stwarzały poważne zagrożenie dla społeczeństwa. Obiekt będący przedmiotem

projektu - Wieża Ciśnień – stanowiła pustostan. Mimo iż Wieża stanowi zabytek techniki wpisany do rejestru zabytków Województwa Opolskiego następowała

degradacja, dewastacja i wandalizm, które doprowadziły do znacznych ubytków i uszkodzeń wieży, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz obiektu.

EFEKTY PROJEKTU


Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów-2szt./EPC, w tym kobiety-1szt./EPC

Liczba zagospodarowanych obiektów poprzemysłowych i powojskowych-1szt.

Liczba zagospodarowanych terenów poprzemysłowych i powojskowych-1szt.


Liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów-2szt./EPC, w tym kobiety-1szt./EPC

Powierzchnia terenów poddanych rewitalizacji i zagospodarowaniu - 1.0100 ha

Strona | 167

KOMPLEMENTARNOŚĆ

Położenie Nysy w pasie przygranicznym w jednym z najbardziej malowniczych i atrakcyjnych terenów turystycznych pogranicza polsko-czeskiego predysponuje

region do rozwoju turystyki i usług z tym związanych. Gmina Nysa poprzez zapewnienie odpowiedniego poziomu infrastruktury pogranicza dąży do zwiększenia

ruchu turystycznego a tym samym turystycznej wymiany transgranicznej i gospodarczej w województwie opolskim. Gmina już od 2002 roku bardzo aktywnie

korzysta z możliwości finansowania działań ze środków Unii Europejskiej oraz z innych źródeł. Gmina w latach 2002-2012 uzyskała dotacje z UE na 186 wniosków

na ogólną kwotę dofinansowania 113 288 739,90 PLN z programów takich jak np.: Phare CBC, Sapard, ZPORR, Pierwsza Praca, Town Twinning, Kontrakt

Wojewódzki, INTERREG, Fundusz Spójności, SPO RZL, programy PFRON, Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego, Program Operacyjny Kapitał

Ludzki realizując w ten sposób projekty związane z turystyką, promocją regionu jak również z poprawą infrastruktury, komunikacji i poprawą jakości życia w

gminie.

W latach 2006-2008 zrealizowała komplementarne projekty związane z poprawą infrastruktury turystyczno-drogowej:

„Park Kulturowo-Przyrodniczy Twierdzy Nysa – etap I” - EFRR (ZPORR) - przedmiotem projektu była rewitalizacja wybranych obiektów Twierdzy Nysa, tj. Fortu Wodnego i Bastionu Św. Jadwigi.

„Szlak Eichendorffa – budowa parkingu w Nysie przy ul. Eichendorffa” - EFRR (Programu Interreg IIIA Czechy-Polska) - wykonano parking o powierzchni 8070 m2, na 132 miejsca postojowe oraz turystyczno-przyrodniczy Szlak Eichendorffa. Parking położony jest w pobliżu grobu, pomnika i szlaku J. Eichendorffa – śląskiego poety okresu romantyzmu oraz Kąpieliska Miejskiego, Fortu Prusy i Fortecznej Wieży Ciśnień. Infrastruktura parkingowa umożliwia obsługę turystyczna tych obiektów.

W obecnym okresie programowania realizowane są następujące projekty komplementarne:

Program Ilość projektów

komplementarnych





Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczypospolita Polska

2007 – 2013 (POWT RCz – RP 2007 – 2013)

35 (w tym 2 projekty grupowe) 6 583 865, 27 (w tym wartość 2 projekty

grupowych: 2 045 698, 52 PLN)

Strona | 168


„Rozbudowa i wyposażenie obiektu hotelowo-gastronomicznego w Nysie” (beneficjent - PPHU IMPED Piotr Doskocz) – w ramach inwestycji zaplanowano budowę nowej sali konsumpcyjnej o pow. 256,94 m/2, wybudowanie kondygnacji z 15 pokojami hotelowymi (28 miejsc noclegowych) wraz z montażem zewnętrznego dźwigu dla osób niepełnosprawnych.

„Wdrożenie nowych usług turystycznych poprzez stworzenie hotelu wraz z infrastrukturą towarzyszącą” (beneficjent - DALACH Sp. z o.o.) – inwestycja polegała na wybudowaniu w miejscu starych domków letniskowych nad brzegiem Jeziora Nyskiego nowoczesnego hotelu (oferującego 108 miejsc noclegowych) z restauracją i zapleczem rekreacyjno-sportowym.

„Przebudowa Nyskiego Domu Kultury im. Wandy Pawlik przy ul. Wałowej w Nysie” (beneficjent - Nyski Dom Kultury im. Wandy Pawlik)

W ramach PROW zrealizowano działania związane głównie z renowacją i modernizacją budynków użyteczności publicznej oraz zabytków m.in. projekty:

„Remont elewacji i dachu dzwonnicy zabytkowego kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kępnicy” – wykonano prace budowlane przy remoncie elewacji i dachu kościoła ściśle wg programu konserwatorskiego.

„Modernizacja budynku po byłym przedszkolu w Kopernikach na Wiejskie Centrum Kultury” – poza remontem budynku w ramach projektu zostanie utworzona izba pamięci Mikołaja Kopernika i małe obserwatorium astronomiczne na poddaszu budynku. W ramach projektu, na którego realizację przeznaczono odnowiony zostanie także istniejący we wsi obelisk Mikolaja Kopernika.

W ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska-Rzeczpospolita Polska 2007-2013 zrealizowano głównie projekty związane

z promocją regionów np.:

„Z plecakiem po Europradziadzie - polsko-czeskie materiały promocyjne” - projekt zakładał opracowanie i wydruk przewodników po Nysie. Została też wyprodukowana mapa powiatu nyskiego na potrzeby turystów polskich i czeskich. Materiały te są nieodpłatnie rozdystrybuowane wśród turystów przez biura informacji turystycznej w Nysie i Jeseniku.

„Trasy turystyczne w twierdzach Nysy i Josefova” - projekt ma na celu wyposażenie trasy turystycznej w Bastionie Św. Jadwigi w Nysie w stałą wystawę multimedialną (typu mapping czyli"światło-dźwięk") oraz utworzenie mini sali kinowej, gdzie będą wyświetlane materiały filmowe (opracowane w ramach projektu) nawiązujące tematyką do wydarzeń historycznych wspólnych dla Nysy i Javoměřa, w językach polskim i czeskim.

„Szlaki tematyczne na pograniczu polsko-czeskim w Euroregionie Pradziad” - kontynuując działania łączenia szlaków pieszych po stronie polskiej z czeskimi zaplanowano skomunikować szlak im. Mikołaja Kopernika ze szlakami po czeskiej stronie (odcinek Kałków - Vidnava) a przez to zwrócić uwagę mieszkańców pogranicza polsko-czeskiego oraz turystów tu przybywających na historię lokalną regionu i zachęcić ich do jej odkrywania. Drugim elementem związanym bezpośrednio z przebiegiem szlaku jest jego "doznakowanie" na odcinku Otmuchów-Nysa (szlak zostanie poprowadzony północną strona jeziora Nyskiego) tak aby tworzył pętlę.

Zrealizowano również projekty związane z kulturą i sztuką oraz poprawiające infrastrukturę drogową m.in.:

Strona | 169

„Lato w Nysie, zima w Jeseniku – budowa infrastruktury drogowo-parkingowej” - głównym celem projektu było podniesienie atrakcyjności regionu nysko-jesenickiego poprzez zapewnienie odpowiedniej infrastruktury parkingowej, zlokalizowanej przy Jeziorze Nyskim oraz przy Centrum Sportów Zimowych w Jeseniku oraz szerokiej i efektywnej promocji oferty turystycznej regionu.

W ramach Współpracy Transgranicznej na terenie gminy realizowane są dwa projekty grupowe:

„Podróżowanie w czasie” – partnerzy projektu: Województwo Opolskie, Zamek Piastów Śląskich w Brzegu, Muzeum Śląska Opolskiego, Biblioteka Publiczna w Nysie

„Rekonstrukcje Historyczne - Rekonstrukcje historyczne wspólnym produktem turystycznym polsko-czeskiego pogranicza” - partnerzy projektu - Gmina Świdnica, Komitét pro udržování památek z války roku 1866 w Hradec Králové, Gmina Stoszowice, Gmina Kędzierzyn-Koźle, Miasto Zlaté Hory, Miasto Jaroměř, Gmina Nysa, Miasto Králíky



Ciekawa architektura

Ścianka wspinaczkowa

Dostępność dla osób niepełnosprawnych

Lokalizacja w pobliżu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej (sala konferencyjna)

Koszty rewitalizacji i utrzymania

Ryzyko wandalizmu i dewastacji

SZANSE ZAGROŻENIA

Popularyzacja działań zmierzających do zagospodarowania terenów zdegradowanych

Wzrost ruchu turystycznego

Położenie na terenach zdegradowanych

Kryzys gospodarczy (powierzchnia pod działalność gospodarczą)


Wieża Ciśnień jeszcze nie została udostępniona dla mieszkańców i turystów, dlatego nie pozyskiwano informacji na temat samego obiektu. Mieszkańcy są

zorientowani w dążeniach miasta zmierzających do poprawy wizerunku, rewitalizacji i wzrostu turystyki. Znane są także efekty rewitalizacji podobnych do Wieży

Ciśnień byłych fortów (centrum miasta oraz Fort Wodny) oraz podkreślane są korzyści takie jak: „europejski poziom”, możliwość spędzenia czasu, ciekawostka dla

turystów, poprawa wyglądu miasta itd. Rewitalizacja Fortecznej Wieży Ciśnień dotarła do świadomości mieszkańców w stosunkowo niedawno, gdyż był to teren

zdewastowany, zarośnięty roślinnością, powojskowy, także niebezpieczny z punktu widzenia respondentów, wiele osób nie miało świadomości istnienia obiektu.

Strona | 170

Pozytywne oddziaływanie w oczach mieszkańców dla procesu rewitalizacji fortów jest wyraźne. W odniesieniu do Wieży Ciśnień sporadycznie pojawiają się głosy,

iż „są ważniejsze wydatki”, że obiekty powinny być „zrównane z ziemią”, należy jednak takie opinie traktować z należytą rezerwą, podobne postulaty stawiane

były w przypadku już wyremontowanych obiektów, które cieszą się obecnie bardzo dużą akceptacją mieszkańców, budują ich świadomość i tożsamość, a w wielu

przypadkach stały się miejscem zarobkowym i prowadzenia działalności gospodarczej (galerie, gastronomia, usługi okołoturystyczne).


Rewitalizacja z nadaniem nowych funkcji Fortecznej Wierzy Ciśnień w Nysie należy rozpatrywać jako część szerszego planu rewitalizacji zdewastowanych terenów

powojskowych przekazanych gminie, na których znajdują się cenne architektonicznie i użytkowo obiekty o bardzo wysokim potencjale turystycznym. Samorząd

proces rewitalizacji rozpoczął już kilka lat temu, traktując podjęte działania raczej jako próbę uporządkowania układu miasta i przeciwdziałaniu negatywnym

skutkom wynikających z dewastacji tych terenów. Okazało się przy tym, że zrewitalizowane obiekty stały się rozpoznawalne i popularne turystycznie, z gminą

zaczęły współpracować grupy odtworzeniowe, a w samej gminie powstała grupa rekonstrukcji bitew przełomu XVIII i XIX wieku. Rosnąca popularność obiektów

spowodowała, że Nysa jest obecnie postrzegana jako bardzo ważny punkt na mapie fortyfikacji pasma Sudetów a realizowany projekt tylko wzmacnia tę pozycję.

Dodatkowo strona Czeska postrzega inwestycje w fortyfikacje jako szansę na współpracę regionów pogranicza w ramach koncepcji „fortyfikacji pruskich”.

Rewitalizacja wieży ciśnień jest elementem porządkowania urbanistyki miasta, nadaniu mu walorów turystycznych i rekreacyjnych. Inwestycja wydaje się być

dobrze zaplanowana i potencjalnie będzie miała zapewnione użytkowanie. Decyduje o tym sąsiedztwo szkoły wyższej, która planuje wykorzystanie jej na

potrzeby uatrakcyjnienia sympozjów, zjazdów, konferencji i innych wydarzeń; udostępnienie punktu widokowego (co z pewnością jest okolicznością sprzyjającą

gdyż będzie to unikatowy obiekt, o dobrych walorach widokowych), jak również sąsiedztwo fortyfikacji, które w dalszej przyszłości również zostaną poddane

rewitalizacji. Z pewnością dobra promocja przyczyni się do tego, że ruch sezonowy turystyczny wokół Jeziora Nyskiego zapewni inwestycji trwałość zakładanych

efektów.

Strona | 171


(od lewej): efekty rewitalizacji obiektu dawnego fortu (projekt komplementarny); ulotka

informacyjna wydana w związku z realizacją projektu, wieża ciśnień przed i po realizacji projektu,

wnętrze i ciągi komunikacyjne dostosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych.

Strona | 172

METRYCZKA

Tytuł

Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Miasta Opola poprzez zagospodarowanie terenów wzdłuż Odry

Poddziałanie 1.4.2 RPO WO 2007-2013 Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone

przez sektor publiczny Beneficjent

Miasto Opole Lokalizacja

Opole Status

W trakcie realizacji

OPIS PROJEKTU

Celem głównym projektu jest ożywienie społeczno-gospodarcze miasta Opole oraz zwiększenie jego potencjału i atrakcyjności poprzez rozwój oraz integrację najciekawszych produktów turystyczno-rekreacyjnych miasta. Bezpośrednim celem projektu jest zagospodarowanie terenów wzdłuż rzeki Odry i Kanału Młynówka oraz ożywienie tej części miasta. Tereny nadrzeczne w Opolu mają znaczący potencjał krajobrazowy i użytkowy, w związku z tym powinny być one przeznaczone w dużej mierze na cele wypoczynku, rekreacji, rozrywki i kultury. Dzięki realizacji inwestycji poszerzony został zakres możliwości aktywnego spędzania wolnego czasu w Opolu zarówno dla mieszkańców jak i turystów.

Przedmiot projektu obejmował:

zagospodarowanie wyrobiska Bolko I – projekt zakładał m.in. budowę rekreacyjnych miejsc plażowych, wyposażenie kąpieliska w sprzęt rekreacyjny, plac zabaw i niezbędne zaplecze sanitarne (przebieralnie, natryski) oraz zwiększenie bezpieczeństwa;

rewaloryzacja Parku Nadodrzańskiego – kompleksowa rewitalizacja parku w tym m.in.: uporządkowanie terenu, szaty roślinnej oraz remont istniejących ścieżek parkowych, montaż małej architektury i modernizację oświetlenia;

budowa bulwarów spacerowych nad Kanałem Młynówka - projekt zakładał m.in.: wzmocnienie i uporządkowanie nabrzeży oraz wprowadzenie nowych elementów zwiększających atrakcyjność zagospodarowania i zabudowy terenu, w tym budowę nowych i przebudowę istniejących bulwarów, wycięcie mniej wartościowych drzew i krzewów, wymianę i uzupełnienie małej architektury;

STUDIUM PRZYPADKU

Strona | 173

budowę bulwarów spacerowych nad rzeką Odra - projekt zakładał budowę trzech odcinków bulwarów: 1-szy odcinek to trasa od wyrobiska Bolko I do ul. św. Jacka, ·2-gi odcinek: od parku Nadodrzańskiego wzdłuż Odry do okolic Amfiteatru 1000-lecia, 3-ci odcinek obejmuje ulice Nadbrzeżną, teren wzdłuż ul. Nysy Łużyckiej aż do ul. Budowlanych. Wzdłuż bulwarów została zamontowana mała architektura;

remont Stawu Zamkowego – w ramach projektu planuje sie remont stawu i wymianę fontanny wraz z montażem odpowiednich instalacji.


Rzeka Odra to istotny element zagospodarowania przestrzennego Opola. Tereny te cechuje bogactwo przyrody, historyczne ukształtowanie zabudowy, zabytki oraz turystyczno - rekreacyjne otoczenie, które powinno być wykorzystane dla realizacji funkcji wypoczynkowej. W samym mieście istnieje niewiele w pełni zagospodarowanych terenów turystycznych i rekreacyjnych, gdzie odwiedzający miasto turyści mogliby spędzać wolny czas. Stan istniejących parków miejskich jest zły ze względu na zniszczenia i zaniedbania, szczególnie Park Nadodrzański na Wyspie Pasieka stracił całkowicie walory użytkowe. Infrastruktura parkowa w postaci zniszczonych alejek parkowych o nierównej nawierzchni, naruszonych murków kamiennych, podestów betonowych, uszkodzonych schodów, a także szczątki placu zabaw wraz ze zniszczoną płytą taneczną, nie zapewniały bezpieczeństwa użytkownikom i skutecznie zniechęcały do korzystania parku.

Także Staw Zamkowy zlokalizowany na Pasiece w sąsiedztwie Amfiteatru borykał się sie z problemem przestarzałej infrastruktury. Otoczenie zbiornika także było w niezadowalającym stanie użytkowym – brakowało ławek i koszy na śmieci. Zniszczone nawierzchnie utrudniały poruszanie sie wokół stawu, szczególnie osobom niepełnosprawnym, starszym czy matkom z dziećmi i wózkami. Do zagadnień związanych z niską atrakcyjnością turystyczną Opola, dołączył problem niewystarczającego wykorzystania Młynówki, która jest jednym z najbardziej charakterystycznych opolskich krajobrazów. Teren nad wodą był prawie całkowicie niezagospodarowany: niedostępny brzeg, brak dojścia do wody oraz miejsc odpoczynku. Te elementy sprawiały, że obszar był mało atrakcyjny i nie było możliwości wykorzystania go do wypoczynku nad wodą lub zorganizowania imprez plenerowych na wodzie.

W rejonie kanału przebiegały naturalne główne ciągi piesze i intensywny ruch rowerowy, które prowadziły dzikimi, nieuporządkowanymi oraz niezintegrowanymi trasami, co powodowało degradację otoczenia. Ze względu na brak ścieżek, Centrum nie było turystycznie skomunikowane z terenami zielonymi nad Odrą i nad Młynówką. Taka sytuacja uniemożliwiała pełne wykorzystanie walorów turystyczno - rekreacyjnych Opola.

Przy terenach nadodrzańskich w Opolu, naprzeciwko Wyspy Bolko, po powodzi powstał nowy zbiornik wodny – kamionka Bolko I. Bliskość centrum miasta oraz sąsiedztwo innych terenów wypoczynkowych spowodowały, że akwen jest chętnie wykorzystywany w sezonie letnim przez mieszkańców jako kąpielisko. Dotychczas nie ingerowano w naturalne zagospodarowanie kąpieliska, w wyniku czego plaża stała sie z czasem zbyt ciasna dla dużej liczby odwiedzających. Brakowało infrastruktury rekreacyjnej, podstawowych usług sanitarnych tj. przebieralni czy łazienek, wyznaczonych miejsc dla dzieci, brakowało zorganizowanego miejsca dla służb ratowniczych oraz płetwonurkowych. Układ komunikacyjny nie zapewniał służbom ratowniczym bezpośredniego dostępu do zbiornika.

Rozwiązaniem wskazanych wyżej problemów była kompleksowa przebudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury rekreacyjnej oraz zagospodarowanie atrakcyjnych terenów miasta na cele turystyczne.

Strona | 174

EFEKTY PROJEKTU


Liczba przebudowanych obiektów turystycznych i rekreacyjnych – 2szt.

Liczba wybudowanych obiektów turystycznych i rekreacyjnych – 1 szt.

Powierzchnia wybudowanych, przebudowanych, wyremontowanych obiektów - 82 144.0000 m2

Liczba zakupionych maszyn i urządzeń – 34 szt.

Liczba pozostałego sprzętu i wyposażenia – 1 031 szt.

Długość wybudowanych szlaków turystycznych: 5,86 km

Długość wybudowanych lub oznakowanych/wytyczonych ścieżek rowerowych: 4,84 km


Dodatkowo wprowadzone inwestycje - 11 638 212.9800 PLN

Liczba odbiorców (turystów) - 198 000 osób

Liczba odbiorców (turystów), w tym korzystających z wytworzonych/zmodernizowanych produktów turystycznych - 198 000 osób

KOMPLEMENTARNOŚĆ

W Opolu od kilku lat realizowane są projekty w zakresie zagospodarowania przestrzeni mające na celu podniesienie atrakcyjności miasta zarówno dla

mieszkańców jak i dla turystów. Podejmowane są również działania wpływające na poszerzenie bazy hotelowo-restauracyjnej oraz szeroko zakrojone działania

promocyjne. Władze miasta już w 2004 roku zauważyły problem związany z rewitalizacją zaniedbanych obszarów Opola.

W ramach programowania 2007-2013 zidentyfikowano 69 projektów komplementarnych o łącznej wartości 375 224 995 PLN:

Program Liczba projektów komplementarnych



Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2 53 491 073, 25 PLN

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 6 251 919, 59 PLN

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczypospolita Polska 2007 – 2013 (POWT RCz-RP 2007-2013)

22 6 210 893, 28 PLN

W ramach RPO WO zrealizowano m.in. projekty:

Strona | 175

Rewitalizacja zabytkowego parku na Wyspie Bolko w Opolu - park na Wyspie Bolko jest jednym z najchętniej odwiedzanych przez opolan miejsc. Jest

to miejsce rekreacji, wypoczynku i rodzinnego spędzania czasu. Park charakteryzuje się bogactwem przyrody, historycznym ukształtowaniem krajobrazu

oraz rekreacyjnym otoczeniem.

Centrum Rekreacji dla Dzieci i Dorosłych - Przedmiotem projektu była budowa i wyposażenie budynku usługowo – handlowego o powierzchni 257, 53

m kw.,

W budynku znajduje się m.in. trzypoziomowa hala zabaw ruchowo - zręcznościowych dla dzieci, punkt rehabilitacyjno -zabawowy dla dzieci

niepełnosprawnych, podwójna sala imprez, w których organizowane są imprezy okolicznościowe dla dzieci i młodzieży

Promocja zasobów turystycznych Opolszczyzny poprzez utworzenie i wyposażenie Opolskiego Centrum Informacji Turystycznej - projekt służył

utworzeniu punktu informacji turystycznej mającego za zadanie dostarczenie praktycznych informacji wszystkim osobom odwiedzającym Opole i okolice.

Celem długoterminowym projektu jest podniesienie atrakcyjności regionu w zakresie turystyki, w szczególności dla turystów, inwestorów i mieszkańców

oraz poprawa jakości usług informacji turystycznej świadczonych w województwie opolskim, wzrost stopnia satysfakcji klientów oraz liczby

korzystających z oferty turystycznej. Projekt realizuje cel promocyjny o znaczeniu regionalnym, który przyczynia się do wzrostu atrakcyjności regionu.

Renowacja Wieży Piastowskiej w Opolu – wieża należy do najstarszych w Polsce zabytków. Zlokalizowana jest w okolicy Amfiteatru i gmachu Urzędu Wojewódzkiego. Projekt zakładał remont tarasu, elewacji i wnętrza wieży oraz zagospodarowanie terenów przyległych oraz zamontowanie na jej szczycie kamerki internetowej przekazującej obraz z wieży do Internetu.

Zakup taboru autobusowego na potrzeby komunikacji miejskiej w Opolu - etap I i etap II – w wyniku realizacji projektu zakupiono 10 fabrycznie nowych niskopodłogowych autobusów MAN Lion’s City typ A21. Inwestycja umożliwiła dostosowanie taboru do wymogów norm technicznych i środowiskowych, poprawy komfortu i bezpieczeństwa pasażerów oraz zmniejszenia awaryjności taboru.

W ramach PO IiS zrealizowano m.in. projekt:

"Utworzenie Narodowego Centrum Polskiej Piosenki poprzez przebudowę Amfiteatru Tysiąclecia w Opolu" - w wyniku realizacji projektu utworzono Narodowe Centrum Polskiej Piosenki wyposażone w nowoczesny sprzęt i urządzenia multimedialne. Zakres rzeczowy projektu obejmował przebudowę widowni wybudowanego w 1963r. Amfiteatru, przebudowę sceny i budowę zadaszenia nad fragmentem widowni, budowę pomieszczeń reżyserskich – obrazu i dźwięku, budowę zaplecza gastronomicznego i sanitarnego, dostosowanie istniejącego budynku MOK do pełnienia funkcji zaplecza sceny przy organizacji imprez, zagospodarowanie terenu.

W ramach PO WT RCz-RP 2007 – 2013 zrealizowano m.in. projekty:

"Współpraca ZOO w Ołomuńcu i ZOO w Opolu w dziedzinie turystyki" – Głównym celem zadania jest nawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy dwoma ogrodami zoologicznymi w zakresie wsparcia i rozwoju turystyki, realizacja działań pomagających pogłębić wiedzę o partnerskich instytucjach w regionie ołomunieckim oraz w województwie opolskim, a także zwiększenie liczby turystów odwiedzających ZOO w Opolu oraz ZOO w Ołomuńcu.

„Zielone Gościńce - sieć turystyki wiejskiej oparta na dziedzictwie kulturowym regionu Opolszczyzny i Jeseników” - Przedmiotem projektu było utworzenie i wypromowanie marki "Zielone Gościńce". Pod tą nazwą kryje się sieć podmiotów turystyki wiejskiej, leżących na obszarze Opolszczyzny

Strona | 176

i Kraju Ołomunieckiego: gospodarstwa agroturystyczne, małe pensjonaty i hotele, zajazdy, karczmy, restauracje i inne atrakcje turystyczne (np. trasy narciarskie, skanseny, spływy, itp.)



Walory przyrodnicze

Rewitalizacja kąpieliska Bolko I

Przystosowanie terenów dla osób

niepełnosprawnych

Koszty utrzymania

Zagrożenie powodziami

Miasto nie może czerpać dochodu z wynajmu gruntu przedsiębiorcom, nawet, jeżeli

tylko mała jego część została zrealizowana ze środków unijnych.

SZANSE ZAGROŻENIA

Zagospodarowanie niedaleko zlokalizowanego

Parku na wyspie Bolko

Inne istniejące parki są zaniedbane i przestarzałe

Brak innych dużych terenów zieleni w Opolu

Zainteresowanie ludności z okolic Opola

Dewastacje

Zniszczenia przez „siły natury“

Ponowne zarastanie brzegów


Przed realizacją projektu wzdłuż Odry rosły dzikie krzewy i wydeptane ścieżki, a w tej chwili jest to piękny, turystyczny szlak. Zdaniem Respondentki w miarę

pozyskania kolejnych środków Miasto będzie wciąż chciało realizować tego typu projekty np. wykonanie przystani, wzmocnienie turystyki wodnej. Zdaniem

Respondentów projekt ma istotny wpływ na ofertę turystyczną w skali lokalnej oraz zaczyna wpływać na region. W weekendy osoby zamieszkujący miejscowości

pod Opolem przyjeżdżają do Miasta korzystając z atrakcji turystycznych. Są plany, aby w Parku Nadodrzańskim organizowane były imprezy plenerowe. W tej

chwili na stawie Zamkowym będą odbywały się koncerty promenadowe, ponieważ zamontowana zostanie na nim ruchoma scena. Miasto będzie zapraszało

różnych wykonawców. W okresie letnim w każdą niedzielę na stawie odbywają się koncerty Filharmonii, całkowicie bezpłatne i dostępne dla wszystkich

mieszkańców. W kwietniu tego roku była organizowana pierwsza impreza z cyklu „Opolskie deptanie bieganie”. Impreza ta promuje zdrowy styl życia -

mieszkańcy wzięli udział w maratonie, poruszając się po ścieżkach, które zostały utworzone w ramach projektu. Do Opola przyjeżdża dużo obcokrajowców,

zwłaszcza z Niemiec, którzy są zachwyceni nowymi pomysłami.

Jedynym zdefiniowanym problemem jest wynajem gruntu. Respondentka zaznacza, że zgłasza się dużo przedsiębiorców, którzy chcą na wyrobisku Bolko

prowadzić działalność usługowo-gastronomiczną (typu: frytki, gofry, sprzedawanie balonów). Miasto nie może jednak czerpać dochodu z wynajmu gruntu

Strona | 177

objętego projektem zrealizowanym ze środków unijnych. Respondentka zauważa, że bez dofinansowania z pewnością projekt nie zostałby zrealizowany w tak

szerokim zakresie. Według rozmówczyni każde Miasto powinno mieć swoją „perełkę”, dzięki której można przyciągać turystów – tereny nad Odrą będą takim

miejscem w Opolu.

Dnia 16 września w godzinach 16-18 przeprowadzono wizję lokalną na terenie bulwaru spacerowego przy amfiteatrze. Na bulwarze stale znajdowało się

kilkadziesiąt osób korzystających z urządzeń sportowych (niemal wszystkie były wykorzystywane), jeżdżących na rowerach lub na rolkach. Także spora liczba

turystów spacerowała lub odpoczywała na ławkach. Opinia mieszkańców jak i turystów dla inwestycji jest pozytywna, szczególnie doceniany jest pomysł urządzeń

sportowych i udostępnienie ścieżki dla rolkarzy. Jako poważne uchybienie stawiany jest brak możliwości wejścia na teren bulwaru od strony ulicy Ostrówek oraz

amfiteatru. Sugerowano, aby zrobić schody, wyburzyć murek lub zbudować skośny podjazd z konstrukcji metalowej, by możliwe było sforsowanie przeszkody.


Inwestycję należy traktować, jako niezbędną z punktu widzenia prestiżu i wizerunku miasta pretendującego do miana centrum turystycznego i kulturalnego.

Tereny poddane rewitalizacji znajdują się na Wyspie Pasieka, w bezpośrednim sąsiedztwie najważniejszych dla Opola obiektów: amfiteatru, Wieży Piastowskiej,

Ostrówka, oddziałują także w szerszym zakresie: na zabytkowe centrum miasta oraz na wyspę Bolko, z którą sąsiadują tworząc naturalny ciąg rekreacyjno-

spacerowy. Dotychczas tereny objęte projektem stanowiły izolowaną powierzchnię o znacznie przestarzałej i zdewastowanej infrastrukturze parkowej,

nieatrakcyjne a niejednokrotnie postrzegane, jako niebezpieczne. Bardzo pozytywnie należy oceniać sposób rewitalizacji, który można podać, jako wzorcowy:

przeznaczenie terenu poddanego rewitalizacji ściśle przystaje do utrwalonej, nieformalnej formy jego wykorzystania: głównie teren ten był wykorzystywany przez

Opolan do rekreacyjnego spędzania czasu, jazdy rowerem, a w sezonie letnim (kamionka Bolko), jako kąpielisko. Plany inwestycyjne dostosowano zatem do

utrwalonej przez lata funkcji, zapewniając z jednej strony możliwość uprawiania dotychczasowych form aktywności, ale dodając nowe funkcje sportowe:

rolkarstwo, skating oraz rekreacyjne uprawianie sportów siłowych. Podniesiono w ten sposób użyteczność i bezpieczeństwo terenów, co więcej czyniąc z nich

niezwykłą atrakcję dla ludności lokalnej i turystów. Drugi bardzo ważny aspekt to podniesienie spójności urbanistycznej oraz nadanie bardziej harmonijnej funkcji

przestrzeni miejskiej: zabytkowe obiekty centrum miasta współistnieją z atrakcyjnymi terenami zieleni, o malowniczym, nadrzecznym krajobrazie. W połączeniu

z inwestycją na Wyspie Bolko istnieje realna szansa na wykreowanie w tym miejscu także innych dyscyplin sportowych, obecnych tutaj przed wojną: wioślarstwo

i żeglarstwo. Inwestycja wpisuje się także w koncepcję „zwrotu ku rzece” obecnej od lat w Europie Zachodniej. Tereny nadrzeczne zostały niejako włączone

w strukturę miasta z wykorzystaniem ich największego potencjału: rekreacji i wypoczynku. Inwestycję należy uznać za bardzo istotną dla Opola, a jednocześnie

niezbędną z punktu widzenia jakości życia i atrakcyjności turystycznej miasta.

Strona | 178


(od prawej na górze): plac zabaw, urządzenia sportowo-rekreacyjne w ciągu spacerowym,

kąpielisko z infrastrukturą.

Strona | 179

METRYCZKA Tytuł

Rewitalizacja zabytkowego parku na Wyspie Bolko w Opolu Działanie

6.1 RPO WO 2007-2013 Rewitalizacja obszarów miejskich Beneficjent

Miasto Opole Lokalizacja

Opole Status

W trakcie realizacji

OPIS PROJEKTU

Projekt zakłada rewitalizację zabytkowego parku na Wyspie Bolko. Park na Wyspie Bolko jest jednym z obiektów najchętniej odwiedzanych przez Opolan. Jest to

miejsce rekreacji, wypoczynku i rodzinnego spędzania czasu. Park charakteryzuje się bogactwem przyrody, historycznym ukształtowaniem krajobrazu oraz

rekreacyjnym otoczeniem. Niestety liczne zaniedbania w kwestii jego zagospodarowania wymagają podjęcia kompleksowych działań modernizacyjnych

zmierzających do poprawy estetyki i funkcjonalności parku.

Zakres rewitalizacji obejmował będzie:

naprawę istniejących ścieżek, alei i dróg wewnętrznych;

wykonanie nowej nawierzchni ścieżki zdrowia wraz z remontem i doposażeniem urządzeń sportowych;

nowe tablice ścieżki przyrodniczej;

odtworzenie kładki nad Kanałem Wińskim;

utworzenie placu zabaw dla dzieci;

montaż nowych ławek parkowych oraz koszy na śmieci;

montaż koszy na zwierzęce odchody;

nowe tablice informacyjne;

oświetlenie terenu;

montaż monitoringu.

Realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do:

poprawy jakości życia mieszkańców dzięki udostępnieniu odpowiedniego zagospodarowanego parku na Wyspie Bolko jako obszaru wypoczynkowo-rekreacyjnego;

STUDIUM PRZYPADKU

Strona | 180

poprawy estetyki przestrzeni miasta poprzez modernizacje nawierzchni ścieżek, instalacje elementów małej architektury oraz pozostałe działania rewitalizacyjne w parku;

zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez modernizacje ścieżki przyrodniczej w parku na Wyspie Bolko;

poprawa zdrowia Opolan związana z możliwością podejmowania różnego rodzaju aktywności fizycznej m.in. w ramach zmodernizowanej ścieżki zdrowia w parku na Wyspie Bolko;

zachowania dziedzictwa kulturowego w wyniku działań rewitalizacyjnych w ramach obiektu wpisanego do rejestru zabytków;

poprawy bezpieczeństwa publicznego poprzez instalacje monitoringu na obszarze parku;

zwiększenia liczby turystów odwiedzających miasto Opole;

wzrostu liczby przedsiębiorstw działających w branży turystycznej, świadczących między innymi usługi noclegowe oraz gastronomiczne;

powstania nowych miejsc pracy związanych z rozwojem przedsiębiorstw z sektora turystycznego;

poprawy wizerunku Opola, jako miasta atrakcyjnego społecznie i turystycznie.


Do najistotniejszych problemów Opola związanych z zagospodarowaniem przestrzeni o charakterze rekreacyjno-wypoczynkowym należy m. in. brak dużych,

zadbanych terenów zieleni. Park na Wyspie Bolko stanowi niewykorzystany potencjał miasta. Charakteryzuje się on bogactwem przyrody, historycznym

ukształtowaniem krajobrazu oraz rekreacyjnym otoczeniem, dlatego powinien on być wykorzystany do pełnienia funkcji wypoczynkowej. Liczne zaniedbania

w kwestii zagospodarowania zabytkowego parku na Wyspie Bolko wymagają podjęcia kompleksowych działań modernizacyjnych. Jednym z najważniejszych

problemów dotykających obszaru zabytkowego parku na Wyspie Bolko jest nieodpowiednia jakość ciągów komunikacyjnych. Ścieżki spacerowe i rekreacyjne

charakteryzują się znacznymi ubytkami w nawierzchni powodującymi niski komfort korzystania z nich. Niektóre ciągi pieszo-rowerowe biegną dzikimi,

nieuporządkowanymi trasami, powodując degradacje otoczenia. Wzdłuż wyznaczonej na Wyspie Bolko ścieżki zdrowia znajduje się kilkanaście stacji

z urządzeniami, służącymi do ćwiczeń gimnastycznych. Plansze informacyjne przy stacjach zostały zdewastowane, a urządzenia są mocno wyeksploatowane

i wymagają napraw. Także ścieżka przyrodnicza charakteryzuje się słabą jakością nawierzchni. Park na Wyspie Bolko charakteryzuje się także znacznym zużyciem

elementów małej architektury. W wielu miejscach brakuje ławek, koszy na śmieci, a część z nich jest zniszczona. Dotychczas w parku brakowało także koszy na

zwierzęce odchody. W parku na Wyspie Bolko znajduje się mały staw z trzema wysepkami. Znaczącym problemem tej części parku jest zamulenie stawu oraz brak

odpowiedniej kładki dla pieszych. Staw wymaga modernizacji oraz dostosowania do potrzeb mieszkańców i turystów.

Obecnie w parku nie ma także odpowiedniego placu zabaw umożliwiającego bezpieczne spędzanie wolnego czasu dzieciom. Sprawia to, iż teren parku nie jest

atrakcyjny dla rodziców z dziećmi. Dotychczas w parku na Wyspie Bolko nie było także odpowiedniego oświetlenia oraz monitoringu. Brak tych elementów

zagospodarowania terenu sprawiał, iż miejsce to nie było odwiedzane wieczorami ze względu na bezpieczeństwo spacerowiczów.

Strona | 181

EFEKTY PROJEKTU

Planowane efekty rzeczowe (produkty) w wyniku realizacji projektu wskazane we wniosku o dofinansowanie:

Liczba zrewitalizowanych terenów – 1szt.


Powierzchnia zrewitalizowanych terenów – 60ha

Powierzchnia przestrzeni publicznej objęta systemem monitorowania – 60ha

KOMPLEMENTARNOŚĆ

Od kilku lat realizowane są projekty w zakresie zagospodarowania przestrzeni miasta mające na celu podniesienie atrakcyjności miasta zarówno dla mieszkańców jak i dla turystów. Podejmowane są również działania wpływające na poszerzenie bazy hotelowo-restauracyjne oraz szeroko zakrojone działania promocyjne.

W ramach programowania 2007-2013 w gminie realizowane były następujące projekty komplementarne:



Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego 2007-2013 38 258 467 320,70 PLN

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2 53 491 073,25 PLN

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 6 251 919, 59 PLN

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska-Rzeczypospolita Polska 2007 – 2013 (POWT RCz-RP 2007 – 2013)

22 6 210 893,28 PLN


„Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Miasta Opola poprzez zagospodarowanie terenów wzdłuż Odry” – projekt dotyczył zagospodarowania wyrobiska Bolko I, rewaloryzacji Parku Nadodrzańskiego, budowy bulwarów spacerowych nad Kanałem Młynówka, budowę bulwarów spacerowych nad rzeką Odra, remont Stawu Zamkowego.

„Centrum Rekreacji dla Dzieci i Dorosłych” - przedmiotem projektu była budowa i wyposażenie budynku usługowo – handlowego o powierzchni 257, 53 m kw., W budynku znajduje się m.in. trzypoziomowa hala zabaw ruchowo - zręcznościowych dla dzieci, punkt rehabilitacyjno -zabawowy dla dzieci niepełnosprawnych, podwójna sala imprez, w których organizowane są imprezy okolicznościowe dla dzieci i młodzieży.

„Promocja zasobów turystycznych Opolszczyzny poprzez utworzenie i wyposażenie Opolskiego Centrum Informacji Turystycznej” - projekt służył utworzeniu punktu informacji turystycznej mającego za zadanie dostarczenie praktycznych informacji wszystkim osobom odwiedzającym Opole i okolice.

Strona | 182

„Renowacja Wieży Piastowskiej w Opolu” – wieża należy do najstarszych w Polsce zabytków. Zlokalizowana jest w okolicy Amfiteatru i gmachem Urzędu Wojewódzkiego. Projekt zakładał remont tarasu, elewacji i wnętrza wieży oraz zagospodarowanie terenów przyległych oraz zamontowanie na jej szczycie kamerki internetowej przekazującej obraz z wieży do Internetu.

W ramach PO IiŚ zrealizowano m.in. projekt:

"Utworzenie Narodowego Centrum Polskiej Piosenki poprzez przebudowę Amfiteatru Tysiąclecia w Opolu" - w wyniku realizacji projektu utworzono Narodowe Centrum Polskiej Piosenki wyposażone w nowoczesny sprzęt i urządzenia multimedialne. Zakres rzeczowy projektu obejmował przebudowę widowni wybudowanego w 1963r. Amfiteatru, przebudowę sceny i budowę zadaszenia nad fragmentem widowni, budowę pomieszczeń reżyserskich – obrazu i dźwięku, budowę zaplecza gastronomicznego i sanitarnego, dostosowanie istniejącego budynku MOK do pełnienia funkcji zaplecza sceny przy organizacji imprez, zagospodarowanie terenu.

W ramach POWT RCz-RP 2007-2013 zrealizowano m.in. projekty:

"Współpraca ZOO w Ołomuńcu i ZOO w Opolu w dziedzinie turystyki" – głównym celem zadania jest nawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy dwoma ogrodami zoologicznymi w zakresie wsparcia i rozwoju turystyki, realizacja działań pomagających pogłębić wiedzę o partnerskich instytucjach w regionie ołomunieckim oraz w województwie opolskim, a także zwiększenie liczby turystów odwiedzających ZOO w Opolu oraz ZOO w Ołomuńcu.

„Zielone Gościńce - sieć turystyki wiejskiej oparta na dziedzictwie kulturowym regionu Opolszczyzny i Jeseników” - przedmiotem projektu było utworzenie i wypromowanie marki "Zielone Gościńce". Pod tą nazwą kryje się sięć podmiotów turystyki wiejskiej, leżących na obszarze Opolszczyzny i Kraju Ołomunieckiego: gospodarstwa agroturystyczne, małe pensjonaty i hotele, zajazdy, karczmy, restauracje i inne atrakcje turystyczne (np. trasy narciarskie, skanseny, spływy, itp.)



Walory przyrodnicze

Planowany nowy plac zabaw

Ścieżka zdrowia

Staw

Planowany monitoring

Przystosowanie parku dla osób niepełnosprawnych

Kosze na odchody zwierzęce

Lokalizacja (blisko zoo, Amfiteatr, biblioteka)

Koszty utrzymania

Zagrożenie powodziami

Strona | 183

SZANSE ZAGROŻENIA

Inne istniejące parki są zaniedbane i przestarzałe

Brak innych dużych terenów zieleni w Opolu

Zainteresowanie ludności z okolic Opola

Dewastacje

Zniszczenia przez „siły natury“

Ponowne zamulenie stawu


Obecnie trwa realizacja projektu komplementarnego związanego z zagospodarowaniem terenów wzdłuż Odry. Efekty zostały osiągnięte już w 80%. Rewitalizacja

Parku na Wyspie Bolko czeka na swoją realizację. Koniec prac przewidziany jest na koniec stycznia 2013 roku i wtedy będzie można interpretować efekty oraz

stwierdzić czy zostały one osiągnięte. Spodziewany jest pozytywny wydźwięk gdyż problem niewystarczająco interesującej oferty wypoczynkowej był wielokrotnie

zgłaszany podczas konsultacji społecznych z mieszkańcami.


Rewitalizacja wyspy Bolko odpowiada na dwa główne problemy miasta: brak terenów rekreacji w granicach miasta oraz niewłaściwą relację pomiędzy terenami

miejskimi a nieodłącznym w krajobrazie miasta terenami nadrzecznymi. Wyspa Bolko do niedawna była terenem w dużej części niezagospodarowanym,

odizolowanym od struktury miasta której stan pogarszały zaniedbania oraz klęski żywiołowe. Jednocześnie istnieje duże zapotrzebowanie mieszkańców miasta na

tereny związane z rekreacją i wypoczynkiem, a w dalszej kolejności także turystów, przyzwyczajonych do kompleksowego zaspakajania potrzeb. O roli terenów

zieleni w turystyce świadczy choćby Park Szczytnicki we Wrocławiu, który jest miejscem wypoczynku dla turystów zwiedzających okolice Hali Stulecia. Wysiłek

miasta zmierzający do rewitalizacji terenów brzegowych Odry wpisuje się w zakorzeniony w Europie Zachodniej trend „zwracania się” miast ku ich rzekom.

Ponownie dobrym przykładem jest Wrocław, gdzie rewitalizacja wysp odrzańskich (w podobnym zakresie co w Opolu: ścieżki, oświetlenie, nabrzeża)

spowodowało, że są to jedne z najchętniej odwiedzanych miejsc przez turystów, zachwycające innym spojrzeniem na miasto. Opolska inwestycja ma wszelkie

znamiona powodzenia: Opolskie Zoo, bardzo dobra komunikacja z centrum miasta, stosunkowo małe odległości, bardzo interesujący krajobraz miejski.

Dodatkowo istnieje bardzo dobry potencjał rozwoju sportów i rekreacji wodnej: kajakarstwo, żeglarstwo. Dodatkowo narasta zainteresowanie turystyką wodną

także w szerszym niż lokalny aspekcie. Odra jest rzeką żeglowną, we Wrocławiu, Brzegu, Brzegu dolnym powstaje infrastruktura portowa dla małych jednostek

i kajaków. Wydaje się, że kwestią czasu jest powstanie interesującej gałęzi turystyki związanej z indywidualną żeglugą rzeczną. Wyspa Bolko wydaje się

doskonałym atutem miasta, aby taką formę turystyki przyciągać. Sprzyjająca jest poprawa jakości wód Odry, jednak nie można pominąć elementarnego

zagrożenia powodziowego, które w chwili obecnej jest minimalizowane poprzez realizację programów ochrony przeciwpowodziowej na Odrze oraz świadomej

ochrony na całej długości rzeki, włączając w to bieg po stronie Czeskiej. Ostatecznie realizacja projektu, jakkolwiek powodowana elementarnymi potrzebami

rewitalizacyjnymi i społecznymi, daje bardzo wysoki potencjał rozwoju turystyki w oparciu o potencjał Odry.

Wpływ usług turystycznych na rozwój gospodarczy...

Documents

Transcript of Wpływ usług turystycznych na rozwój gospodarczy...