Wprowadzenie w Polsce Wzorcowej Specyfikacji Technicznej...

OSSA, 3 - 4 grudnia 2014 roku

Wprowadzenie w PolsceWzorcowej Specyfikacji Technicznej dla AMI

2

• Nieuchronność wdrożenia AMI

• Katalog interesariuszy wdrożenia

• Konsekwencje nieskoordynowanego wdrożenia AMI

• Bezpieczeństwo i ochrona prywatności

• Status wymagań zawartych w WST

• Najważniejsze zmiany w specyfikacji

Agenda

3







Agenda

Zalecenie KE 2014/72/UE w sprawie szablonu oceny skutków w zakresie ochrony danych na potrzeby inteligentnych sieci …

4

Nieuchronność wdrożenia AMI

11

dokument przyjęty przez KE 10.10.2014 r.

KOMISJA EUROPEJSKA, uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 292,a także mając na uwadze, co następuje:

Inteligentne sieci umożliwiają realizację kluczowych elementówpolityki energetycznej. W kontekście ram polityki na okres do2030 r. inteligentne sieci, jako trzon przyszłego bezemisyjnegosystemu energetycznego, są uznawane za czynnik ułatwiającytransformację infrastruktury energetycznej w celu umożliwieniawiększego udziału energii ze źródeł odnawialnych onieprzewidywalnej charakterystyce produkcji oraz w celu poprawyefektywności energetycznej i zapewnienia bezpieczeństwadostaw. Inteligentne sieci dają możliwość zwiększeniakonkurencyjności europejskich dostawców technologii, a takżestanowią platformę, na której tradycyjne przedsiębiorstwaenergetyczne lub nowe podmioty na rynku mogą rozwijaćinnowacyjne usługi i produkty energetyczne w infrastrukturzesieciowej oraz związane z nimi technologie informacyjno‐komunikacyjne (ICT), automatykę domową i urządzenia.

Inteligentne systemy pomiarowe to ważny krok wkierunku inteligentnych sieci. Dostarczają one narzędzipozwalających konsumentom na aktywny udział w rynkuenergii oraz umożliwiających elastyczność systemudzięki systemom reagowania na popyt i innyminnowacyjnym usługom. Zgodnie z dyrektywąParlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE (1) orazdyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady2009/73/WE (2) państwa członkowskie są zobowiązanedo wdrożenia inteligentnych systemów pomiarowychwspomagających aktywne uczestnictwo konsumentóww rynkach dostaw energii elektrycznej i gazu.

1 2

5


Stanowisko Rządu RP w odpowiedzi na Komunikat KE COM(2014)356z 17 czerwca 2014 roku22

dokument przyjęty przez RM 27.08.2014 r.

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej przyjmuje do wiadomości sprawozdanie, zgadzając siękierunkowo z zaleceniami Komisji Europejskiej w sprawie dalszych działań w zakresiewdrożenia systemu inteligentnego opomiarowania energii elektrycznej. Za szczególnieistotne należy uznać kwestie zaufania konsumentów i ochrony danych.

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej odnotowuje z uwagą znaczenie, jakie KomisjaEuropejska przypisuje sposobowi określenia cech funkcjonalnych projektowanejinfrastruktury, oceniając jako negatywną praktykę cedowania odpowiedzialności za ichokreślenie samym inwestorom, ze względu na ryzyko niedostatecznego uwzględnienianajważniejszych cech funkcjonalnych z punktu widzenia interesu konsumentów.

Z uwarunkowań polskiego rynku wynika wybór (podobnie jak ma to miejsce w Danii,Estonii i Wielkiej Brytanii) niezależnego centralnego ośrodka przetwarzania danychw zakresie energii elektrycznej (operator informacji pomiarowych).

6


Załącznik I pkt 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 roku ,dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej

33

Państwa członkowskie lub jakikolwiek wyznaczony przez nie właściwy organ zapewniainteroperacyjność tych systemów pomiarowych na swym terytorium i należycieuwzględnia stosowanie odpowiednich standardów i najlepszych praktyk oraz znaczenierozwoju rynku wewnętrznego energii elektrycznej.

• Opracowana w ramach Warsztatów Rynku Energetycznego specyfikacja technicznajest między innymi odpowiedzią na konieczność ujednolicenia wymagań w skalikraju, w tym zapewnienie interoperacyjności urządzeń.

• Analizy prawne wskazują, że pozostając w zgodzie z prawem zamówień publicznychoraz przy akceptowalnym poziomie ryzyk, można wymagać w skali kraju stosowaniajednorodnych wymagań technicznych.

7


Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku44

dokument przyjęty przez RM 10.11.2009 r.

2.2. Działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej

• Zastosowanie technik zarządzania popytem (Demand Side Managment), stymulowane poprzez, między innymi,zróżnicowanie dobowe stawek opłat dystrybucyjnych oraz cen energii elektrycznej w oparciu o ceny referencyjne,będące wynikiem wprowadzenia rynku dnia bieżącego oraz przekazanie sygnałów cenowych odbiorcom zapomocą zdalnej dwustronnej komunikacji z licznikami elektronicznymi,

6.2. Działania na rzecz rozwoju konkurencyjnych rynków

• Ułatwienie zmiany sprzedawcy energii, m.in. poprzez wprowadzenie ogólnopolskich standardów dotyczących cech technicznych, instalowania i odczytu elektronicznych liczników energii elektrycznej,

8


„Smart - nowela” ustawy Prawo Energetyczne55

proces legislacyjny w trakcie

Pismem z dnia 27 sierpnia 2014 roku, znak:DE-VII-41010-1/4/14, Ministerstwo Gospodarkirozesłało do uzgodnień projekt założeń projektuustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczneoraz ustawy o zasadach pokrywania kosztówpowstałych u wytwórców w związkuz przedterminowym rozwiązaniem umówdługoterminowych sprzedaży mocy i energiielektrycznej.

9


Przemiany i bariery technologiczne66

Rozwój i komercjalizacja technologii przemiany energii pierwotnej w energięelektryczną (odchodzenie od monopolu obiegu Rankine’a w wersji wielkoskalowejna rzecz rozproszonego wykorzystania lokalnych zasobów energii pierwotnej)

Postępujący proces rozpraszania strony popytowej

Stan sieci dystrybucyjnych i ryzyko niepewności dostaw energii

Luka bilansowa w perspektywie 2020 - 2030 - 2050

10


Potrzeby ekonomiczne77

Grid parity alternatywnych form zaspokojenia potrzeb energetycznych barierąmożliwości finansowania restytucji i ekstensywnego rozwoju KSE w formietradycyjnej

Koszty złej jakości energii stymulatorem poszukiwania nowych rozwiązań

Potrzeba ograniczenia ryzyka nacisku politycznego

Potrzeba ograniczenia ryzyka ekonomicznego skutków niewdrożenia obowiązkówwynikających z Dyrektyw UE

11







Agenda

12

Katalog interesariuszy wdrożenia

Interesariusze:Beneficjencibezpośredni

Interesariusze:Inwestorzy

Interesariusze:Beneficjenci

pośredni

13

• OSD E

• OSP

• Inwestorzy w źródła rozproszone i mikroinstalacje

• Operatorzy telekomunikacyjni

• Agregatorzy usług ESCO i systemów wsparcia klienta


Interesariusze:Inwestorzy

14


Interesariusze:Beneficjencibezpośredni

• OSD E• OSP

• Inwestorzy w źródła rozproszone i mikroinstalacje

• Operatorzy telekomunikacyjni

• Agregatorzy usług ESCO i systemów wsparcia klienta

• Aktywni klienci energetyki i prosumenci / autoproducenci• Dostawcy technologii

• Wytwórcy energii • Sprzedawcy energii

15


Interesariusze:Beneficjenci

pośredni

• Pasywni klienci energetyki

• Rynek pracy

• Budżet Państwa

• Konkurencyjność gospodarki

• Środowisko naturalne

• Wyższe uczelnie oraz ośrodki naukowo badawcze

16







Agenda

17

Konsekwencje nieskoordynowanego wdrożenia AMI

Mozaika rozwiązań technologicznych11

Podział rynku na enklawy: wyższe koszty zakupu i wdrożenia AMI.

Niespójności wewnętrzne infrastruktury: dodatkowe koszty inwestycji na ich pokonanie oraz wyższe koszty utrzymania.

Luki funkcjonalne: ograniczenie zakresu źródeł aktywizowanych korzyści.

Brak możliwości zapewnienia kompatybilnych urządzeń po upływie czasu gwarancji.

Brak rzeczywistej konkurencyjności na rynku z powodu nieporównywalności rozwiązań.

18


Zamiast konkurencji pomiędzy dostawcami o cały rynek,podział rynku na odseparowane, niekompatybilne enklawy

22

Rynek

AMI OSD

„chiński mur”

istota i cel unbundlingustaje się fikcją!

istota i cel unbundlingustaje się fikcją!

19


Nieracjonalnie wysokie koszty wdrożenia i utrzymania, degradujące efekt osiąganych korzyści

33

Koszty wdrożenia i utrzymania systemów inteligentnego opomiarowania, realizowane przez poszczególne OSD, będą na bieżąco monitorowane przez URE.

Przetargi w których wartość złożonych ofert będzie przekraczała oczekiwany poziom cen, powinny być unieważniane.

Ryzyko kosztów osieroconych:Ryzyko kosztów osieroconych:

20







Agenda

Bezpieczeństwo i ochrona danych pomiarowych oraz ochrona prywatności odbiorców

21

Mechanizmy bezpieczeństwa są niezbędne do zaimplementowania we wszystkich elementach planowanej do wdrożenia infrastruktury AMI.

Ochrona danych pomiarowych oraz ochrona prywatności odbiorców należą do najważniejszych wymagań, które muszą być zapewnione w ramach wdrożenia AMI.

Testy bezpieczeństwa całego systemu będą realizowane cyklicznie, przez specjalizujące się w tego typu działaniach podmioty.

System AMI musi spełniać wymagania bezpieczeństwa opisane w rekomendacjach dla rynku europejskiego

22

W ramach WST dostarczamy komponenty niezbędnedo zapewniania bezpieczeństwa infrastruktury AMI

23

W ramach WST jest zdefiniowany szereg wymagań,pozwalających na ich wykorzystanie w budowiekompleksowej polityki bezpieczeństwa:• hasła,• poziomy uprawnień,• szyfrowanie,• uwierzytelnianie,• klucze,• certyfikaty,• ….

Na bazie zdefiniowanych wymagań oraz uzupełnieńspecyficznych dla konkretnych środowiskteleinformatycznych, OSD zbudują systembezpieczeństwa dla infrastruktury AMI będący elementemkompleksowej polityki bezpieczeństwa.

Sieć korporacyjna

OSD

Strefa A Strefa B

SN / nN

SN / nN

Strefa C

Liczniki graniczne

APN sieci komórkowej

Sieć radiowaoperatora komórkowego

Koncentrator

Koncentrator

Modem

Modem

System AMI

Licznikbilansujący

Licznikbilansujący

Przykładowe mechanizmy bezpieczeństwa niezbędne do zapewnienia dla infrastruktury AMI

24

• Złożone hasła,• Dostęp do danych zależny od

poziomu uprawnień.

• Kontrolowany dostęp,• Szyfrowane połączenia

• Wydzielona podsieć dedykowana wyłącznie do obsługi AMI.

• Szyfrowanie danych do liczników i systemu AMI,

• Uwierzytelnianie obsługiwanych urządzeń.

• Szyfrowanie danych

• Kontrola dostępu do interfejsów licznika, jego konfiguracji oraz danych pomiarowych.

• Możliwość podłączenia wyłącznie uwierzytelnionych urządzeń.

• Dedykowany APN dla OSD,

• Kontrolowany dostęp do sieci AMI.• Niezawodna architektura

sprzętowa,• Regularnie realizowane kopie

bezpieczeństwa,• Regularne audyty

bezpieczeństwa. • Szyfrowanie danych,• Uwierzytelnianie

obsługiwanych urządzeń,• Dostęp do danych zależny

od poziomu uprawnień.

• Szyfrowanie danych

25







Agenda

26

Status wymagań zawartych w WST

Wprowadzenie wspólnych wymagań szansą na skoordynowane zakupy infrastruktury AMI

11

Przetargi będą definiowane w taki sposób, aby umożliwić złożenie ofert wielu zainteresowanym podmiotom, oraz aby uniemożliwić monopolizację rynku przez niewielką grupę podmiotów.

Istnieje możliwość podziału zakupów infrastruktury AMI w ramach poszczególnych postępowań przetargowych, na np.:• tylko liczniki jednofazowe,• tylko liczniki trójfazowe,• tylko koncentratory danych pomiarowych.

Istnieje możliwość realizacji wspólnych zakupów przez część lub wszystkich OSD.

• Niższe koszty,• Wyższa jakość produktów,• Powtarzalne przetargi,• Rzeczywista konkurencyjność,• Możliwość produkcji „na magazyn”.

Szanse?

• Ograniczona dostępność produktuw pierwszej fazie jego wymagalności,

• Próby zdominowania rynku przez niektóre podmioty.

Zagrożenia?

27

Docelowo zgodność infrastruktury AMI ze wspólnymi wymaganiami będzie potwierdzana odpowiednim certyfikatem, w tym sprawdzenie czy urządzenie danego typu spełnia ramy interoperacyjności w oparciu o przygotowaną Specyfikację.

Certyfikat będzie wystawiany przez niezależną instytucję, w skład której wejdą np. przedstawiciele instytutów badawczych oraz uczelni technicznych, o odpowiednich kompetencjach, wyposażeniu technicznymi ze stosownym umocowaniem formalno-prawnym.

Do czasu powołania instytucji certyfikującej zgodność infrastruktury AMI ze wspólnymi wymaganiami, będzie weryfikowana przez OSD.

Docelowo zgodność ze wspólnymi wymaganiami będzie potwierdzana przez niezależne instytucje

22


28

Wprowadzając Wspólną Specyfikację Techniczną, zapewnimy producentom odpowiednią ilość czasu, niezbędną na opracowanie, przetestowanie oraz wyprodukowanie urządzeń.

W pierwszych postępowaniach przetargowych, na etapie składania ofert nie będziemy wymagać próbek o pełnej funkcjonalności.

Zakładamy, że pierwsze dostawy urządzeń będą wymagane dopiero po 18 miesiącach od publikacji specyfikacji.

Zdefiniowane vacatio legis dla producentów33


29

Zgodnie z preambułą wprowadzającą do WST:Specyfikacja obowiązuje przez okres minimum 36 miesięcy, od chwili publikacji jej ostatecznej wersji.

Tryb aktualizacji zapisów oraz zasady wprowadzania zmian w Specyfikacji, specyfikacja będzie podlegała:

• planowanemu przeglądowi i podjęciu decyzji o ewentualnej jej modyfikacji lub zakończeniujej obowiązywania – przegląd rozpocznie się po upływie 24 miesięcy od publikacjiostatecznej wersji Specyfikacji – efekty tego przeglądu mogą zostać wdrożone nie wcześniejniż w ciągu 36 miesięcy od publikacji ostatecznej wersji Specyfikacji.W ramach ww. przeglądu zostanie dokonany przegląd wdrożeń realizowanych przez OSD, wtym lokalnych projektów pilotażowych,

• zmianom ad hoc – w razie zaistnienia obiektywnej konieczności, w szczególności w raziewymuszających ją zmian przepisów prawa.

Gwarantujemy stabilność specyfikacji technicznej44


30

Nowa grupa wymagań: wskaźniki jakości energii elektrycznej55


Jakośćenergii

31

Nowe wymaganie: adapter umożliwiający bezpieczną i bezprzerwową wymianę licznika

66


Koncepcja adaptera do bezprzerwowej wymiany licznika

PTPiREE nabywa prawa do rozwiązania (które zostało opracowane wspólnie z firmą WAGO) w celu zapewnienia jego otwartości.

Dokumentacja rozwiązania będzie udostępniana zainteresowanym producentom bez żadnych opłat i warunków.

Każdy zainteresowany producent, będzie mógł podjąć produkcję adaptera za symboliczną opłatę licencyjną.

Dla producentów licznika zostanie zagwarantowana odpowiednia ilość czasu, umożliwiająca dostosowanie liczników do nowego wymagania.

Korzyści z jednolitego WST dla zamówień liczników AMI z punktu widzenia TOE

33

Oczekiwania:

1. Wspólny standard danych pomiarowych do rozliczeń klientów

2. Wspólny standard danych po ISD dla wsparcia klientów

3. Wspólny standard komend sterujących wysyłanych na licznik przez sprzedawcę

4. Wspólny standard komunikatów wysyłanych na licznik przez sprzedawcę

Korzyści:

1. Niższe koszty implementacji ofert, produktów, usług wykorzystujących funkcjonalności technologii AMI

2. Krótszy czas wdrażania ofert, produktów i usług wykorzystujących technologię AMI dla klientów na terenie całej Polski

Sieć transmisji

danych OSDSieć Internet

Sieć automatyki

domowej - HAN

Liczniki z USB, Adapter ISD i kontroler ISD będą instalowane wyłącznie wtedy, gdy odbiorca wykaże zainteresowanie taką usługą

Kontroler HAN jest zasilanyz instalacji odbiorcy energii.

Jego użytkowanie może być zależne np. od podpisania dodatkowej umowy ze sprzedawcą.

Adapter HAN jest montowany pod kapą licznika. Osoby postronne nie mają do niego dostępu.

obszar odbiorcy energiiobszar odbiorcy energiiobszar OSDobszar OSD

Możliwość przekazywania danych pomiarowych w trybie on-line.Zalety wprowadzenia portu USB

do licznika granicznego

Możliwość zastosowania dowolnej technologii komunikacyjnej (od USB do bramy domowej), również nowych dzisiaj jeszcze nieznanychMożliwość dostosowywania technologii komunikacyjnej do miejsca instalacji licznika

Port USB standaryzuje zasilanie podłączonego do niego urządzeniaUSB standaryzuje zarówno warstwę fizyczną, jak i logiczną komunikacjiZastosowanie USB ogranicza wykorzystanie zasobów procesora głównego licznika

Odczyt innych mediów - koncepcja komunikacji z kontrolerem ISD

34

Proponowany kierunek rozwoju

Infrastruktura AMI jako element komunikacji pozwalający na realizację funkcji w stosunku do innych mediów takich jak:

1. Gromadzenia godzinowych danych pomiarowych – budowanie ofert łączonych / dynamicznych / wielostrefowych ToU

2. Wysyłania komend sterujących do liczników innych mediów – budowanie ofert prepaid np. dla gazu

35

36







Agenda

• Komunikacja z siecią rozległą,• Komunikacja zastępcza z Systemem Centralnym,• Komunikacja z ISD oraz zakres danych przekazywanych do ISD.

Wymagania dotyczące komunikacji

11

22

33

37

• Obsługa sygnałów Emergency oraz Demand Side Management (DSM), tryb broadcast,• Obsługa wskaźników jakości energii elektrycznej,• Przedpłatowa funkcja licznika energii elektrycznej jako standardowa usługa na życzenie.

Nowe funkcjonalności dla infrastruktury inteligentnego opomiarowania

• Obsługa pomiaru w przewodzie neutralnym,• Wymagania dotyczące podtrzymania działania zegara wewnętrznego,• Zdalna wymiana firmware w koncentratorze,• Sposób badania odporności na zewnętrzne pole magnetyczne,• Komunikacja i współpraca z infrastrukturą OSD E,• Zakres badania liczników bilansujących, gdy OSD nie wymaga dla nich certyfikatu MID.

Niektóre wymagania dodane lub doprecyzowane w stosunku do pierwotnego brzmienia

Najważniejsze zmiany wprowadzone po dotychczasowych konsultacjach

Obecne brzmienie specyfikacjiPierwotne brzmienie specyfikacji

Moduł komunikacyjny licznika musi wykorzystywaćmodulację OFDM wielomodową w warstwie fizycznej.

Podtrzymano założenie o budowie komunikacji pomiędzy licznikiem a koncentratorem w oparciu o technikę PLC LV.W chwili obecnej nie jest uzasadnione jednoznaczne doprecyzowanie standardu komunikacji.

38

Implementacja modulacji OFDM wielomodowej musi być oparta nastandardzie komunikacyjnym spełniającym następujące cechy:

• standard musi być opisany w normie, rekomendacji lub innymrównoważnym dokumencie opisanym przez organizacjęnormalizacyjną lub organizację międzynarodową (np. ISO, CEN,PKN, IEC, ITU, IEEE),

• liczniki funkcjonujące zgodnie ze standardem muszą byćoferowane przez co najmniej 3 (trzech) producentów, którzy niesą powiązani kapitałowo,

• elementy licznika odpowiadające za komunikację PLC, zgodneze standardem, muszą być oferowane przez co najmniej3 (trzech) producentów, którzy nie są powiązani kapitałowo,

Wymagania dotyczące komunikacji z siecią rozległą [1 z 2]Wymagania dotyczące komunikacji z siecią rozległą [1 z 2]

Najistotniejsze zagadnienia – komunikacja


Moduł komunikacyjny koncentratora musiwykorzystywać modulację OFDM wielomodową wwarstwie fizycznej.

39

• koncentratory funkcjonujące zgodnie ze standardem muszą byćoferowane przez co najmniej 2 (dwóch) producentów, którzy niesą powiązani kapitałowo,

• standard musi podlegać dalszemu rozwojowi,• specyfikacja standardu musi być dostępna publicznie bez

ograniczeń lub udostępniana zainteresowanym podmiotom wcelu stworzenia własnego rozwiązania implementującegostandard, a takie udostępnienie nie może wymagać uiszczeniaopłat nieproporcjonalnie wysokich w stosunku do kosztówprzekazania egzemplarza i kosztów administracyjnych,

• warunki korzystania ze standardu oraz udziału w rozwoju jegospecyfikacji nie mogą dyskryminować żadnego zzainteresowanych podmiotów.

[Do decyzji OSD E: sposób weryfikacji spełnienia wymagania naetapie oceny ofert oraz wprowadzenie do warunków umowyzobowiązań Wykonawcy dotyczących spełnienia powyższychwymagań w trakcie realizacji zamówienia]


Wymagania dotyczące komunikacji z siecią rozległą [2 z 2]Wymagania dotyczące komunikacji z siecią rozległą [2 z 2]


Licznik musi posiadać interfejs USB do komunikacjizastępczej.

Niemal wszyscy uczestnicy konsultacji społecznych postulowali poszerzenie metod zapewnienia komunikacjizastępczej. Nowe brzmienie specyfikacji daje dostawcom i OSD E większe możliwości wyboru.

40

Licznik musi umożliwiać komunikację zastępczą poprzez modemalternatywny do modemu PLC lub z wykorzystaniem interfejsuUSB.

[do decyzji OSD E:• czy i jaka część zamawianych liczników musi spełniać

wymagania dot. zapewnienia technologii zastępczej,

• w jaki sposób ma zostać zapewniona technologia zastępcza,

• w tym w jakiej technice musi działaćmodem alternatywny domodemu PLC, o ile jest wymagany]

Wymagania dotyczące komunikacji zastępczej (licznik – System Centralny)Wymagania dotyczące komunikacji zastępczej (licznik – System Centralny)



Licznik musi posiadać (…):

• do komunikacji z licznikami innych mediów lubinfrastrukturą sieci ISD port USB typu A.

Zastosowanie uniwersalnego portu USB zapewni wymienność technologii komunikacyjnej w zależności od warunkówinstalacji liczników. Nowe brzmienie specyfikacji daje dostawcom i OSD E większe możliwości wyboru.

41

Licznik musi posiadać (…):

• do przyłączenia modułu ISD lub do komunikacji zlicznikami innych mediów: port USB typu A

• [do decyzji OSD E: wskazanie, czy i jaka częśćzamawianych liczników musi spełniać wymaganie dot.komunikacji z modułem ISD lub licznikami innychmediów].

Nie dopuszcza się innych interfejsów do komunikacji z ISD.

Wymagania dotyczące komunikacji z Infrastrukturą Sieci DomowejWymagania dotyczące komunikacji z Infrastrukturą Sieci Domowej



Każdy licznik posiadał:• moduł PLC• port USB do komunikacji zastępczej oraz do

komunikacji z ISD

Nowe brzmienie specyfikacji daje możliwość skonfigurowania sposobu zapewnienia komunikacji pomiędzy licznikiemAMI a koncentratorem, Aplikacją Centralną (komunikacja zastępcza) oraz zgodnie z oczekiwaniem klienta ‐ z ISD.

42

Wymagania dotyczące komunikacjiWymagania dotyczące komunikacji



USB Host Controller w liczniku musi być integrowany zRoot Hub wyposażony w co najmniej jeden port USBzgodny ze standardem USB 2.0.

Zgodnie z postulatami uczestników procesu konsultacji społecznych, dopuszczono port USBw standardzie 1.1 oraz doprecyzowano wymagania co do liczby i przeznaczenia portu USB w liczniku.

43

USB Host Controller w liczniku musi być zintegrowany zRoot Hub wyposażony w co najmniej [do decyzji OSD E:jeden port USB lub dwa porty USB] zgodny zestandardem USB 1.1.

Musi istnieć możliwość wykorzystania portu USB,stosownie do wyboru Zamawiającego, albo dokomunikacji zastępczej albo do przyłączenia modułu ISDlub do komunikacji z licznikami innych mediów.

Wymagania dotyczące portu USB Wymagania dotyczące portu USB



Licznik musi umożliwiać konfigurowanie listy danych iinformacji przesyłanych autonomicznie do ISD, w tym conajmniej:• dane pomiarowe dotyczące bieżącego stanu liczydeł energii

czynnej i biernej w obu kierunkach, wraz ze znaczkiemczasowym, umożliwiające m.in. budowę profili obciążenia, zdokładnością odpowiednio do części kWh i kvarh, do trzechmiejsc po przecinku – z interwałem czasowym 5 sek. dlakolejnego zestawu danej.

• przekazywane do urządzeń ISD informacje o komendachsterujących przysyłanych doraźnie do licznika energiielektrycznej z Systemu Centralnego – w szczególnościinformacje o zmianie nastawy strażnika mocy w liczniku;

Zmodyfikowano i doprecyzowano wymagania dotyczące danych przekazywanych do urządzeń ISD.

44

Licznik (z poziomu Systemu Centralnego oraz lokalnie poprzezinterfejs operatora) musi umożliwiać konfigurowanie listy wartościprzesyłanych autonomicznie do modułu ISD, tj.:• wartości rejestrowanych w liczniku,• wartości skutecznych napięć (TRUE VRMS) i prądów fazowych

(TRUE IRMS) z okresem całkowania 1 sekunda;• wartości mocy czynnej i biernej ‐ sumarycznej oraz dla każdej z

faz, dla kierunku pobór i oddanie, w okresie uśredniania niedłuższym niż 1 sekunda;

• informacji o komendach sterujących przysyłanych doraźnie dolicznika z Systemu Centralnego – w szczególności informacji ozmianie nastawy strażnika mocy w liczniku.

Zakres danych przekazywanych do Infrastruktury Sieci DomowejZakres danych przekazywanych do Infrastruktury Sieci Domowej



• Ogólne wymagania dotyczące obsługi komunikatówEmergency i DSM.

• Ogólne wymagania dotyczące obsługi komunikacji wtrybie broadcast.

• Ogólne wymaganie dotyczące możliwościparametryzacji rejestrów trybu Emergency.

• Brak szczegółowych wymagań co do treści komendsterujących.

• Wymagania co do czasu przekazania sygnału doliczników przez koncentrator.

Zespół ds. WST podtrzymuje potrzebę wprowadzenia obsługi funkcjonalności Emergency i DSM, jako mechanizmów chroniącychKrajowy System Elektroenergetyczny przed brakiem zbilansowania i wymuszonymi tym wyłączeniami obszarowymi lubniekontrolowanymi wyłączeniami. W ślad za uwagami zgłaszanymi w procesie konsultacji doprecyzowano wymagania.

45

• Wprowadzono oddzielny załącznik zawierającyszczegółowy opis funkcjonalności w zakresiezarządzania stroną popytową, w tym:

• techniczne zasady wdrożenia,• specyfikację komend sterujących.

• Doprecyzowano pozostałe wymagania dotycząceobsługi komunikatów Emergency oraz DSM.

Obsługa komend sterujących Emergency oraz DSM przez liczniki i koncentratoryObsługa komend sterujących Emergency oraz DSM przez liczniki i koncentratory

Najistotniejsze zagadnienia – Emergency i DSM


• Wymagania sformułowano dla liczników 1‐fazowych i 3‐fazowych bezpośrednich oraz liczników półpośrednichgranicznych.

• Wymagany pomiar wartości skutecznych napięcia.Rozbudowane wymagania dotyczące pomiaruharmonicznych (od rzędu 2. do rzędu 13.). Pomiarwspółczynnika THD.

• Określanie czterech wskaźników:• W1: wskaźnik wolnych zmian napięcia,• W2: wskaźnik odkształcenia napięcia,• W3: wskaźnik asymetrii napięcia,• W4: wskaźnik wahań napięcia.

Zespół ds. WST ściśle współpracował przy tworzeniu zmienionych wymagań z zespołem pracowników naukowych Akademii Górniczo‐Hutniczej pod kierownictwem Prof. Zbigniewa Hanzelki. W dniu 3 czerwca 2014 r. w Krakowie odbyło się spotkanie przedstawicieli AGHoraz Zespołu ds. WST z dostawcami biorącymi udziałw procesie konsultacji społecznych.

46

• Ograniczenie wymagań dla liczników 1‐fazowych i 3‐fazowych bezpośrednich oraz liczników półpośrednichgranicznych:

• tylko pomiar wartości skutecznych napięć orazwspółczynnika TTHD,

• tylko wskaźniki W1 oraz W2.• Opisanie wymagań dla liczników bilansujących:

• Oprócz wskaźników W1 i W2 wymagany także pomiarwskaźnika asymetrii napięcia (W3) oraz wskaźnikawahań napięcia (W4).

• Wykreślenie wymagań dotyczących pomiaru harmonicznych(od rzędu 2. do rzędu 13.) i pomiaru współczynnika THD.

Wymagania dotyczące wskaźników jakości dostawy energii elektrycznejWymagania dotyczące wskaźników jakości dostawy energii elektrycznej

Najistotniejsze zagadnienia – wskaźniki jakości


• Brak szczegółowych wymagań odnoszących się dopełnienia przez licznik AMI funkcji licznikaprzedpłatowego.

Funkcjonalności uzupełniono w wyniku uwag zgłoszonych w konsultacjach społecznych. W ocenie Zespołu ds. WST możliwośćwyświetlania komunikatów ułatwi komunikację sprzedawców z odbiorcami w odniesieniu do funkcji przedpłatowej (np. informacjao energii pozostałej do wykorzystania).

47

• Nowe wymagania dla liczników komunalnychi liczników półpośrednich:− Wyświetlacz alfanumeryczny z co najmniej

ośmiopozycyjnym polem wartości, zapewnieniemożliwości wyświetlenia co najmniej 5 znaków dlaliczb i co najmniej 3 znaków dla „PLN” lub „DNI”,

− możliwość odbioru i wyświetlenia komunikatu odługości co najmniej 8 znaków.

Wymagania dotyczące obsługi funkcji przedpłatowejWymagania dotyczące obsługi funkcji przedpłatowej

Najistotniejsze zagadnienia – prepaid


• Liczniki komunalne: Licznik musi dokonywać pomiaruwartości chwilowych prądu różnicowego stanowiącegosumę zespolonych (suma geometryczna) wartościskutecznych prądów płynących przewodami fazowymii przewodem neutralnym licznika.

• Liczniki bilansujące: Licznik musi wyznaczać chwilowąwartość skuteczną prądu w przewodzie neutralnym.

Wymaganie ograniczono, jednak Zespół ds. WST podtrzymuje potrzebę pomiaru prądu w przewodzieneutralnym z uwagi na znaczenie tego pomiaru dla wykrywania nielegalnego poboru energii.

48

• Liczniki komunalne: Licznik musi dokonywać pomiaru(…) prądu w przewodzie neutralnym.

• Wprowadzono odpowiednie modyfikacje w załącznikuokreślającym wymagania konstrukcyjne dla licznikówkomunalnych.

• Liczniki bilansujące: wymaganie usunięto.

Wymagania dotyczące pomiaru w przewodzie neutralnymWymagania dotyczące pomiaru w przewodzie neutralnym

Najistotniejsze zagadnienia – pomiar w przewodzie neutralnym


Liczniki: Podtrzymanie chodu zegara przy braku napięciazasilającego musi być nie krótsze niż 120 h (nie dopuszczasię zastosowania baterii ani akumulatora jako źródłapodtrzymania).

Koncentratory: Podtrzymanie chodu zegara przy brakunapięcia zasilającego musi być nie krótsze niż 10 000 h(dopuszcza się zastosowanie baterii lub akumulatora jakoźródła podtrzymania, przy czym wymiana baterii niemoże powodować konieczności otwarcia obudowykoncentratora).

Zespół ds. WST zmodyfikował i doprecyzował wymagania zarówno dla liczników, jak i dla koncentratorów. Wprzypadku koncentratorów istotnie ograniczono wymaganie, w ślad za uwagami zgłoszonymi w trakcie konsultacji.

49

Liczniki: Podtrzymanie chodu zegara przy braku napięciazasilającego musi być nie krótsze niż 120 h. Podtrzymaniemusi być zapewnione przez okres minimum 8 lat oddostawy, bez konieczności serwisowania licznika.

Koncentratory: Podtrzymanie chodu zegara przy brakunapięcia zasilającego musi być nie krótsze niż 300 h.Podtrzymanie musi być zapewnione przez okres minimum8 lat od dostawy, bez konieczności serwisowaniakoncentratora.

Wymagania dotyczące podtrzymania chodu zegara wewnętrznegoWymagania dotyczące podtrzymania chodu zegara wewnętrznego

Najistotniejsze zagadnienia – zegar wewnętrzny


• Brak opisanych wprost wymagań odnoszących się dowymiany oprogramowania firmware w koncentratorze.

• Konieczność zapewnienia takiej możliwości wynikałapośrednio z wymagania, aby umożliwić zdalne aktywowanie ideaktywowanie funkcjonalności lokalnej zmiany ustawieńposzczególnych parametrów i wymiany oprogramowania(firmware).

W ocenie Zespołu ds. WST możliwość zdalnej i lokalnej wymiany firmware usprawni proces wdrożenia i późniejsząeksploatację systemów AMI.

50

Specyfikację uzupełniono o wymaganie:

• Koncentrator musi pozwalać na zmianę oprogramowania(firmware) w sposób zdalny za pośrednictwem SystemuCentralnego i lokalnie.

• Jakiekolwiek zakłócenie lub przerwanie komunikacji wprocesie parametryzacji koncentratora lub zmiany jegooprogramowania (firmware), nie może powodowaćuszkodzenia koncentratora lub wprowadzenia go w stanpowodujący jego błędne działanie, w tym niezgodne zdotychczasową parametryzacją lub zmienianym firmware.

Wymagania dotyczące zdalnej i lokalnej wymiany firmwareWymagania dotyczące zdalnej i lokalnej wymiany firmware

Najistotniejsze zagadnienia – wymiana firmware koncentratora


• Brak opisanych wprost wymagań odnoszących się dozarządzania pamięcią, warstwy systemu operacyjnegoczy mechanizmu watchdog.

W ocenie Zespołu ds. WST doprecyzowanie powyższych wymagań zapewni, że koncentratory stosowane w ramachwdrożeń będą rozwiązaniami nowoczesnymi i rozwojowymi.

51

Specyfikację uzupełniono o wymagania dotyczące:• zapewnienia sprzętowego wsparcia mechanizmów

zarządzania pamięcią RAM, w tym wirtualnegoadresowania,

• posiadania przez oprogramowanie koncentratorawydzielonej warstwy systemu operacyjnegowspierającego mechanizmy wielozadaniowości,współbieżności i priorytetyzacji procesów,

• wyposażenia koncentratora w sprzętowy mechanizmwatchdog.

Wymagania dotyczące koncentratoraWymagania dotyczące koncentratora

Najistotniejsze zagadnienia – niektóre aspekty działania koncentratora


• Brak opisanych wprost wymagań odnoszących się dowspółpracy koncentratora z infrastrukturą ITposzczególnych OSD E.

Celem jest zwiększenie czytelności wymagań i uniknięcie wątpliwości na etapie realizacji wdrożeń.Celem jest zwiększenie czytelności wymagań i uniknięcie wątpliwości na etapie realizacji wdrożeń.

52

Specyfikację uzupełniono o kompetencję dla OSD E opisaniawymagań dotyczących:• obsługi protokołu TCP/IP przez koncentrator,• współpracy koncentratora ze wskazanym przez OSD E

protokołem komunikacji z Systemem Centralnym,• obsługi przez koncentrator protokołu komunikacji z

licznikami w warstwie aplikacyjnej poprzez wykorzystanieklienta protokołu zgodnego z normami PN‐EN 62056‐6‐2 iPN‐EN 62056‐5‐3,

• optymalizacji zapytań koncentratora do liczników poprzezunikanie sekwencji ponownego otwierania i zamykania sesji,

• możliwości aktualizacji (upgrade) wszystkich warstwkomunikacji PLC na inne wersje i rodzaje komunikacji zgodnez CENELEC A – w licznikach i koncentratorach.

Wymagania pozostawione do decyzji poszczególnych OSD EWymagania pozostawione do decyzji poszczególnych OSD E

Najistotniejsze zagadnienia – komunikacja i współpraca z infrastrukturą OSD


Licznik musi rejestrować (…) działanie polem magnetycznym(próg nieczułości do 400 mT) ‐ rejestracja początku i końcazdarzenia.

Działanie zewnętrznego pola magnetycznego o wartości indukcjiprzy powierzchni obudowy (z wyjątkiem tylnej ściany obudowylicznika) do 400 mT nie może powodować utraty klasydokładności pomiaru lub zakłócenia pracy licznika oraz nie możepowodować zadziałania sygnalizacji wykrycia oddziaływania polamagnetycznego.

W ślad za uwagami zgłoszonymi w trakcie konsultacji społecznych Zespół ds. WST doprecyzował wymaganie orazopisał sposób jego weryfikacji (scenariusz testowy).

53

Licznik musi rejestrować (…) działanie polem magnetycznym(próg nieczułości do 400 mT) ‐ rejestracja początku i końcazdarzenia, przy czym spełnienie wymagania będzieweryfikowane za pomocą magnesu o parametrach opisanychponiżej.

Pole magnetyczne wytwarzane przez magnes stały o rozmiarach100/50/20 mm wykonany z materiału N38 (z wyłączeniem tylnejściany obudowy licznika), przy obciążeniu prądem Ib, nie możepowodować utraty klasy dokładności pomiaru lub zakłóceniapracy licznika oraz nie może powodować zadziałania sygnalizacjiwykrycia oddziaływania pola magnetycznego.

Wymagania dotyczące odporności na działanie pola magnetycznegoWymagania dotyczące odporności na działanie pola magnetycznego

Najistotniejsze zagadnienia – pole magnetyczne


• W pierwotnym brzmieniu specyfikacji wymaganiezgodności z MID pozostawiono do decyzji OSD E.

• Nie opisano szczegółowych wymagań co do sposobubadania liczników, jeśli dany OSD E podjął decyzję onieżądaniu zgodności z MID.

Celem Zespołu ds. WST było doprecyzowanie wymagań tak, aby zamawiane liczniki cechowały się wysoką jakością i zgodnością zobowiązującymi normami, a jednocześnie umożliwienie ograniczenia kosztów przez możliwość odstąpienia od żądania certyfikatuzgodności z MID.

54

• Podtrzymano prawo OSD E do podjęcia decyzji, czyzamawiane liczniki bilansujące mają posiadaćcertyfikat zgodności z MID.

• Jeśli dany OSD E podjął decyzję o nieżądaniucertyfikatu MID, wymagane jest, aby liczniki byłyprzebadane zgodnie z normą PN‐EN 50470, ale przyzastosowaniu parametrów wskazanych wwymaganiach opisanych w WST.

Wymagania dotyczące badania liczników bilansującychWymagania dotyczące badania liczników bilansujących

Najistotniejsze zagadnienia – MID dla liczników bilansujących

Dziękujemy za uwagę!

Wprowadzenie w Polsce Wzorcowej Specyfikacji Technicznej...

Documents

Transcript of Wprowadzenie w Polsce Wzorcowej Specyfikacji Technicznej...