Wprowadzenie - okuexpert.com.pl · Dyrektywa 89/391 Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników...

1

INSTYTUT MEDYCYNY PRACY im. prof. J. Nofera w ŁODZI

Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia

Wprowadzenie

2



Instytut Medycyny Pracy w Łodzi


Kierownik: dr hab. Irena Szadkowska-Stańczyk, doc. IMP

Pracownia Zagrożeń Biologicznych

Kierownik: dr inż. Alina Buczyńska

tel. : (42) 6314 575

e-mail: [email protected]

Rejestr Czynników Biologicznych w Miejscu Pracy

Krajowy Punkt Informacyjny

Kierownik: dr hab. Irena Szadkowska-Stańczyk, doc. IMP

www.imp.lodz.pl

3



Pracownia Zagrożeń Biologicznych

Laboratorium do Oceny Zagrożeń Biologicznych

Kierunki działań:

ocena narażenia zawodowego i środowiskowego na czynniki

biologiczne;

ocena ryzyka wystąpienia skutków zdrowotnych związanych z

narażeniem zawodowym i środowiskowym na czynniki biologiczne;

opracowywanie i doskonalenie metod oceny ekspozycji na czynniki

biologiczne;

prowadzenie badań dotyczących poziomów narażenia na czynniki

biologiczne wybranych grup zawodowych, skutków zdrowotnych

narażenia i poziomu zagrożenia zdrowia zatrudnionych.

Działalność ekspertyzowa:

rozpoznanie i ocena narażenia zawodowego na czynniki biologiczne,

ocena stanu zdrowia osób zatrudnionych.

4



Rejestr Czynników Biologicznych w Miejscu Pracy

Krajowy Punkt Informacyjny

Kierunki działań:

opracowanie bazy danych o czynnikach biologicznych stosowanych w

sposób zamierzony w przemyśle i w laboratoriach naukowo-badawczych;

administrowanie bazy danych;

zbieranie danych o poziomach ekspozycji na szkodliwe czynniki

biologiczne różnych grup zawodowych i skutkach zdrowotnych

narażenia (doniesienia literaturowe, badania własne);

prowadzenie działalności informacyjnej w zakresie zawodowego i

środowiskowego narażenia na czynniki biologiczne, oceny ryzyka,

profilaktyki i ochrony zdrowia pracujących.

5



Podstawowe informacje na temat

czynników biologicznych w miejscu

pracy

dr Marcin Cyprowski

6



Prawodawstwo europejskie i krajowe

Dyrektywa 89/391

Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników

Rozporządzenie

w sprawie czynników

biologicznych

w miejscu pracy

(2005.81.716) + (2008.48.288)

Kodeks Pracy

2000/54/WE

Czynniki biologiczne

Efekty fizyczne

Czynniki chemiczne

7



Kodeks Pracy

Dział X: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy

(Dz.U. Nr 21, poz. 94, 1998 r. z kolejnymi zmianami)

Art. 222

1

. Ograniczenie stopnia narażenia

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na

działanie czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne

środki eliminujące narażenie, a jeżeli nie jest to możliwe – ograniczające

stopień narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Art. 226. Informowanie o ryzyku zawodowym

Pracodawca

• ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą

oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

• informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z

wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

8



Czynniki biologiczne w gospodarce

9



Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 22 kwietnia 2005 r.

(Dz.U. z 2005 r., nr 81, poz. 716 z późn. zmianami)

w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla

zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia

pracowników zawodowo narażonych na te czynniki

Stanowi implementację zapisów dyrektywy Unii Europejskiej

nr 2000/54/WE do prawodawstwa polskiego.

Dotyczy ochrony wszystkich osób zatrudnionych przy

pracach wymagających kontaktu z czynnikami biologicznymi.

10



Rozporządzenie Ministra Zdrowia określa:

1. Klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników

biologicznych;

2. Wykaz prac narażających pracowników na działanie

czynników biologicznych;

3. Warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami

spowodowanymi przez czynniki biologiczne;

4. Sposób prowadzenia rejestru prac narażających

pracowników na działanie czynników biologicznych

oraz pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

11



Czynności zamierzone

• czynność jest bezpośrednio związana z jednym lub

kilkoma czynnikami biologicznymi

• gatunek stosowanych czynników biologicznych jest

znany

• w normalnych warunkach narażenie pracowników jest

znane w wystarczającym stopniu lub przewidywalne

Czynności niezamierzone

• czynniki biologiczne nie są przedmiotem czynności (ale

mogą wystąpić jednoczenie z czynnością)

12



Przykłady rodzajów działalności

• praca w zakładach produkujących żywność

• praca w rolnictwie,

• praca, podczas której dochodzi do kontaktu ze zwierzętami

lub produktami pochodzenia zwierzęcego,

• praca w jednostkach ochrony zdrowia,

• praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub

diagnostycznych,

• praca w zakładach gospodarki odpadami,

• praca przy oczyszczaniu ścieków

• praca w innych okolicznościach niż wymienione powyżej,

podczas której jest potwierdzone narażenie na działanie

czynników biologicznych

13



Rozporządzenie Ministra Zdrowia - Definicje

Czynniki biologiczne

drobnoustroje komórkowe, w tym

zmodyfikowane genetycznie

jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji

lub przenoszenia materiału genetycznego, w

tym zmodyfikowane genetycznie

hodowle komórkowe

pasożyty wewnętrzne człowieka

mogące być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia

14



Właściwości czynników biologicznych

Choroby zakaźne wywołane,

np.

przez wirusy

- wirus WZW

- HIV (wirus AIDS)

- wirus wścieklizny

- wirus kleszczowego

zapalenia mózgu

przez bakterie

- Chlamydia psittaci

- Salmonella typhi

- Borrelia burgdorferi

właściwości alergizujące, np.

przez bakterie Gram-dodatnie

(B. subtilis)

przez zarodniki grzybów

właściwości toksyczne, np.

przez endotoksyny (bakterie Gram-ujemne)

przez mykotoksyny (Aspergillus flavus)

przez enterotoksyny (S. aureus – TSST-1)

15



Cholera

(Vibrio cholerae (10

8

))

Kampylobakteriozy

(Campylobacter sp. (10

4

))

Jersinioza

(Yersinia enterocolitica (10

8

))

Tyfus

(Salmonella typhi (10

4

))

Biegunka

(Escherichia coli (10

8

))

Czerwonka

(Shigella dysenteriae (20))

Przykłady dawek infekcyjnych

(Liczby mikroorganizmów)

Wirus odry (1)

Wirus grypy (790)

16



Bioaerozole: mieszanina bakterii,

grzybów i pleśni oraz ich

metabolitów i toksyn, które

zostały zawieszone w pyle, lub

kroplach cieczy (wody, olejów

mineralnych).

Mogą powodować:

- choroby zakaźne (gruźlica,

gorączka Q, legioneloza),

- alergiczne (astma, alergiczne

zapalenie pęcherzyków płucnych)

- immunotoksyczne (ODTS,

„syndrom chorego budynku”)

17



Klasyfikacja do czterech grup ryzyka (GR)

(Załącznik nr 1 Rozporządzenia)

GR 1: wywołanie choroby u ludzi jest mało prawdopodobne

GR 2: może wywoływać chorobę u ludzi i może być niebezpieczny dla

pracowników; jego rozprzestrzenienie się wśród społeczności jest

mało prawdopodobne; skuteczna profilaktyka lub leczenie są

możliwe

GR 3: może wywoływać ciężką chorobę u ludzi i może stanowić poważne

niebezpieczeństwo dla pracowników; istnieje ryzyko, jego

rozprzestrzenia się wśród społeczności, lecz zazwyczaj skuteczna

profilaktyka lub leczenie są możliwe

GR 4: wywołuje ciężką chorobę u ludzi i stanowi poważne

niebezpieczeństwo dla pracowników; istnieje wysokie ryzyko, jego

rozprzestrzenia wśród społeczności; zazwyczaj skuteczna

profilaktyka lub leczenie nie są możliwe

18



Klasyfikacja czynników biologicznych zgodnie

z poziomem ryzyka infekcji

w normalnej sytuacji

niemożliwe

poważne

zagrożenie

poważne

zagrożenie

pracowników

ciężką chorobą

GR 4

w normalnej sytuacji możliwemoże istnieć

zagrożenie

poważne

zagrożenie

pracowników

ciężką chorobą

GR 3

w normalnej sytuacji możliwemało

prawdopodobne

zagrożenie

pracowników

chorobą

GR 2

nie jest wymaganebez znaczenianieprawdopodobnaGR 1

profilaktyka lub leczenierozpowszechnie-

nie wśród

ludności

choroba zakaźnagrupa ryzyka (GR)

19



Oddzielne oznaczenia

A możliwe efekty alergiczne

T produkcja toksyn

V dostępna skuteczna szczepionka

(**) Niektóre czynniki biologiczne sklasyfikowane w grupie 3, które

oznaczone są na załączonej liście dwiema gwiazdkami (**) mogą

stanowić ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, gdyż nie

są one zazwyczaj zakaźne drogą powietrzną

D Wykaz pracowników narażonych na działanie tego czynnika

biologicznego ma być przechowywana przez okres dłuższy niż 10

lat po zakończeniu ostatniego zanotowanego przypadku narażenia

Odniesienia do klasyfikacji czynników biologicznych

152 bakterie, 130 wirusów, 69 pasożytów, 25 grzybów

sklasyfikowanych do grup ryzyka2 - 4 zgodnie z wymienionymi kryteriami

20



Ryzyko

1 2 3 4

Ebola, wirus ospy

HIV, M. tuberculosis

MMR, L. pneumophila

S. cerevisiae, Micrococcus spp.

Klasyfikacja – poziom ryzyka

21



Bakterie

Escherichia coli (EHEC) Infekcja żołądkowo-jelitowa

Salmonella typhi Dur

Shigella dysenteriae Czerwonka

Wirusy

HIV, SIV AIDS

HBV, HCV, HDV WZW B, C (D)

Kleszczowe zapalenie mózgu Kleszczowe zapalenie mózgu

wariant środkowo-europejski

Wirus wścieklizny Wścieklizna

Pasożyty

Taenia solium Tasiemiec samotny

Echinococcus granulosus Tasiemiec bąblowiec

Plasmodium falciparum Malaria tropica

Czynniki TSE

CJD, odpowiednie encefalopatie gąbczaste

BSE, scrapie

Przykłady czynników biologicznych

z grupy ryzyka 3**

22



Wirus Marburg

23



Hepatitis A virus

24



Hantavirus

25



Wirus wścieklizny (Rabies virus)

26



Borrelia burgdorferi

27



Bacillus subtilis

28



Clostridium tetani

29



Helicobacter pylori

30



Leptospira interrogans

31



Thermoactinomyces vulgaris

32



Aspergillus fumigatus

33



Penicillium spp.

34



Mucor spp.

35



Endotoksyna bakteryjna - LPS

36



Giardia lamblia

37



Bąblowiec (Echinococcus granulosus)

38



Escherichia coli

39



Staphylococcus aureus

40



Salmonella typhimurium

41



Shigella sp.

42



Clostridium botulinum

43



Vibrio cholerae

44



Campylobacter jejuni

45



Listeria monocytogenes

46



Normy szczegółowe dotyczące pomiarów czynników

biologicznych obecnych w powietrzu

PN-EN 13098 (2002):

Powietrze na stanowiskach pracy –

Wytyczne dotyczące pomiaru

zawieszonych w powietrzu

mikroorganizmów i endotoksyn

PN-EN 14031 (2004):

Powietrze na stanowiskach pracy –

Oznaczanie zawieszonych w powietrzu

endotoksyn

PN-EN 14042 (2004):

Przewodnik użytkowania i stosowania

procedur do oceny narażenia na czynniki

chemiczne i biologiczne

PN-EN 14583 (2005):

Powietrze w miejscu pracy – Przyrządy do

objętościowego pobierania bioaerozolu –

Wymagania i metody badawcze

Wprowadzenie - okuexpert.com.pl · Dyrektywa 89/391 Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników...

Documents

Transcript of Wprowadzenie - okuexpert.com.pl · Dyrektywa 89/391 Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników...