WPROWADZENIE DO PRAWA EUROPEJSKIEJ INICJATYWY …

AgataB.Capik/AlicjaGniewek

WPROWADZENIEDOPRAWAEUROPEJSKIEJINICJATYWYOBYWATELSKIEJ

[WPROWADZENIEDOPRAWAEIO]

2

SPISTREŚCISPIS TREŚCI ............................................................................................................................ 2

WYKAZ SKRÓTÓW .............................................................................................................. 4

OD AUTOREK .......................................................................................................................... 5

I. UWAGI OGÓLNE ........................................................................................................... 7

I.1. DEMOKRATYZACJA UNII EUROPEJSKIEJ ...................................................................... 8 I.2. ZAGADNIENIE DEFICYTU DEMOKRACJI W STRUKTURACH EUROPEJSKICH .................. 10 I.3. EUROPEJSKA INICJATYWA OBYWATELSKA ODPOWIEDZIĄ NA DEFICYT DEMOKRACJI 11

II. ROZWOJ INSTYTUCJI – RYS HISTORYCZNY .................................................... 13

II.1. UWAGI OGOLNE ......................................................................................................... 13 II.2. KSZTAŁTOWANIE SIĘ TREŚCI REGULACJI PRAWNEJ .................................................... 14 II.3. REPREZENTACJA OBYWATELI – LOBBING .................................................................. 18

III. ZARYS PRAWA EUROPEJSKIEJ INICJATYWY OBYWATELSKIEJ .......... 23

III.1. DEFINICJA EUROPEJSKIEJ INICJATYWY OBYWATELSKIEJ .......................................... 23 III.2. ROLA EUROPEJSKIEJ INICJATYWY OBYWATELSKIEJ .................................................. 25

IV. ZARYS INNYCH FORM UDZIAŁU OBYWATELI W ŻYCIU PUBLICZNYM – PRZYKŁAD POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ ............................................................. 28

IV.1. PRAWNE INSTRUMENTY DZIAŁAJĄCE W UNII EUROPEJSKIEJ - EUROPEJSKA

INICJATYWA OBYWATELSKA (ECI) A PRAWO PETYCJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO .... 28 IV.2. INSTRUMENTY PRAWA KRAJOWEGO: PRAWO OBYWATELSKIEJ INICJATYWY

USTAWODAWCZEJ ORAZ PRAWO PETYCJI W POLSCE .............................................................. 32 IV.2.a. Prawo obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej .............................................. 32 IV.2.b. Prawo składania petycji ................................................................................... 37

V. POWSTANIE I ROZWÓJ REGULACJI DOTYCZĄCYCH EUROPEJSKIEJ INICJATYWY OBYWATELSKIEJ .................................................................................... 42

V.1. PIERWSZY KROK - INICJATYWA OBYWATELSKA A PARLAMENT ................................. 42 EUROPEJSKI ........................................................................................................................... 42 V.2. ZIELONA KSIĘGA ORAZ KONSULTACJE SPOŁECZNE KOMISJI EUROPEJSKIEJ .............. 44 V.3. ZARYS DALSZEGO KSZTAŁTOWANIA REGULACJI ROZPORZĄDZENIA – ZWYKŁA

PROCEDURA LEGISLACYJNA................................................................................................... 46 V.4. PUBLIKACJA I WEJŚCIE W ŻYCIE ................................................................................. 54

VI. WYBRANE ZAPISY SZCZEGÓŁOWE REGULUJĄCE EUROPEJSKĄ INICJATYWĘ OBYWATELSKĄ ....................................................................................... 55

VI.1. MINIMALNA LICZBA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ....................................................... 56 VI.2. MINIMALNA LICZBA OBYWATELI PRZYPADAJĄCA NA JEDNO PAŃSTWO

CZŁONKOWSKIE .................................................................................................................... 61 VI.2.a. Wymogi formalne ............................................................................................. 65

VI.3. MINIMALNY WIEK OBYWATELA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO ................................. 67 VI.4. FORMA INICJATYWY .................................................................................................. 71 VI.5. ZBIERANIE I WERYFIKACJE DEKLARACJI POPARCIA ................................................... 74 VI.6. ZBIERANIE DEKLARACJI POPARCIA ............................................................................ 78 VI.7. REJESTRACJA INICJATYWY ........................................................................................ 81 VI.8. PRZEJRZYSTOŚĆ I FINANSOWANIE ............................................................................. 85


3

VI.9. KONTROLA AUTENTYCZNOŚCI DEKLARACJI POPARCIA .............................................. 88 VI.10. ROLA KOMISJI. ...................................................................................................... 90

VI.10.a. Czas rozpatrywania EIO przez KE ............................................................... 90 VI.10.b. Kontrola dopuszczalności EIO przez Komisję ............................................. 95

JAK PODKREŚLA MAIANI, DRUGI, SKOMPLIKOWANY WARUNEK DT. KOMPETENCJI KOMISJI WYNIKA WPROST Z POSTANOWIEŃ ART. 11 TUE. NATOMIAST DWA POZOSTAŁE DOTYCZĄCE SPRZECZNOŚCI Z WARTOŚCIAMI UNII ORAZ NIEDOPOWIEDNIEGO CHARAKTERU INICJATYWY WYNIKAJĄ Z WOLI LEGISLATORA, BY UNIKNĄĆ NADUŻYĆ ZWIĄZANYCH Z EIO, A KONKRETNIE ABY UNIKNĄĆ INICJATYW UŻYWANYCH JAKO FORUM DLA KAMPANII, W KTÓRYCH UŻYWANA JEST MOWA NIENAWIŚCI. TE DWA OSTATNIE WARUNKI POZOSTAJĄ BARDZO NIEJASNE, CO MOŻE POWODOWAĆ PROBLEMY DLA OBYWATELI. ............. 101

VII. SKUTKI WPROWADZENIA EIO DO PORZĄDKU PRAWNEGO UNII EUROPEJSKIEJ .................................................................................................................. 102

VII.1. ROZPORZĄDZENIE JAKO ŹRÓDŁO PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ I JEGO

IMPLEMENTACJA ................................................................................................................. 103 VII.2. NOWA FORMA UCZESTNICZENIA W ŻYCIU PUBLICZNYM DLA OBYWATELI UNII

EUROPEJSKIEJ ...................................................................................................................... 104 VII.3. OBOWIĄZKI SPOCZYWAJĄCE NA PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH ........................ 104 VII.4. UDZIAŁ INSTYTUCJI EUROPEJSKICH W PROCEDURZE POWSTAWANIA I DALSZEGO

POSTĘPOWANIA Z INICJATYWAMI ........................................................................................ 105 VII.4.a. Szczególna rola Komisji Europejskiej ............................................................ 105 VII.4.b. Europejski Trybunał Sprawiedliwości – a EIO .............................................. 107

VIII. KRYTYKA OBECNEJ REGULACJI EUROPEJSKIEJ INICJATYWY OBYWATELSKIEJ ............................................................................................................. 108

IX. INFORMOWANIE O EIO ...................................................................................... 108

X. RAMY PRAWNE: ....................................................................................................... 109

XI. BIBLIOGRAFIA: ..................................................................................................... 144

XI.1. KSIĄŻKI I ARTYKUŁY: ............................................................................................. 144

‘DIE EUROPÄISCHE BÜRGERINITIATIVE GEFÄHRDUNG DER GLAUBWÜRDIGKEIT EINES DIREKTDEMOKRATISCHEN INSTRUMENTS?‘ [W:] JOURNAL FÜR RECHTSPOLITIK 18, 2010. ........................................................ 144

‘THE FUTUE OF THE EUROPEAN CITIZEN INITIATIVE’ [W:] KAUFMANN, B.; LAMASSOURE, A. ; MEYER, J. (RED.), TRANSNATIONAL DEMOCRACY IN THE MAKING, IRI EUROPE HANDBOOK 2004, AMSTERDAM 2003, INITIATIVE & REFERENDUM INSTITUTE EUROPE. .......................................................................... 145

‘ELEMENTE DER DIREKETEN DEMOKRATIE IM VERTRAG VON LISSABON‘ [W:] JOURNAL FÜR RECHTSPOLITIK 18, 2010. ........................................................ 151

XI.2. DOKUMENTY: .......................................................................................................... 153 XI.3. KOMUNIKATY PRASOWE: ........................................................................................ 155 XI.4. INNE: ....................................................................................................................... 155


4

WYKAZSKRÓTÓWArt. ArtykułDz.Urz. DziennikUrzędowyEIO EuropejskaInicjatywaObywatelskaEWG EuropejskaWspólnotaGospodarczaItp.JAE

ItympodobneJednolityAktEuropejski

k.p.a. Kodekspostępowaniaadministracyjnego

KE KomisjaEuropejskaM.in. MiędzyinnymiNast. NastępnyPE ParlamentEuropejskiPor. Porównajr. Rokred. RedakcjaRP RzeczpospolitaPolskas. StronaTFUE TraktatoFunkcjonowaniuUnii

Europejskiejtj. Tojestt. TomTUE TraktatoUniiEuropejskiejTWE TraktatUstanawiającyWspólnotę

EuropejskąUE UniaEuropejskaWE WspólnotaEuropejskaww. WyżejwymienioneZob. Zobacz


5

ODAUTOREK

KilkadnipowejściuwżyciepostanowieńRozporządzenia211/2011ParlamentuEuropejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej Autorki oddają do rąkCzytelnika ogólne opracowanie podstawowych zagadnień związanych zwprowadzeniemprzezTraktatzLizbonytegonowegomechanizmudoporządkuprawaUniiEuropejskiej.

Podpisany 13 grudnia 2007 rokuw Lizbonie Traktat Reformujący wprowadziłostateczniedoprawapierwotnegoUniiEuropejskiej instytucjęEuropejskiej InicjatywyObywatelskiej, instrument umożliwiający obywatelowi Unii Europejskiejwspółtworzenie regulacji prawnych na szczeblu europejskim, poprzez wezwanieKomisji Europejskiej do zaproponowania przepisów unijnych w tych kwestiach, wktórychUniaEuropejskaposiadakompetencjedostanowieniaprawa.ZdniemwejściawżycieTraktatuzLizbony,1grudnia2009roku,rzeczywiścieobywatelowiUEprzyznanozatem– przy spełnieniu konkretnych przesłanek – ogólne prawo uczestniczenia wprocesach legislacyjnych, a tym samym kształtowania swoich praw i obowiązków wtransgranicznym obrocie w ramach Wspólnego Rynku. Prawo to zostałoskonkretyzowane w postanowieniach Rozporządzenia 211/2011 ParlamentuEuropejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej, obowiązującego od dnia 1kwietnia2012roku.

Tym samym możliwość czynnego uczestniczenia obywateli Unii Eurpejskiej wprocesach integracji, wywierając wpływ na ostateczny kształt ustawodawstwa naszczeblu europejskim, stała się faktem. Pamiętać należy, iż krok ten jest efektemwieloletniejdyskusjinatemattaklegitymizacjiinstytucjiUniiEuropejkiejjakideficytudemokracji w ramach struktur europejskich. Unia Europejska jest „unikatowymeksperymentem demokratycznym”, z jednej strony ‐ posiadającym wybierany wbezpośrednichwyborachparlamentorazkompetencjeocharakterzeponadnarodowym,zdrugiejstrony–odpoczątkuprocesówintegracyjnychborykającymsięzproblemempostępującego dystansu między obywatelami UE a instytucjami funkcjonującymi wramachstruktureuropejskich.

Kolejną– ido tejporybezwątpienianajbardziejodważną–próbaprzełamaniatego dystansu jest właśnie wprowadzenie instytucji Europejskiej InicjatywyObywatelskiej do europejskiego porządku prawnego. W świetle aktualnego postępuprocesówintegracji,pożądanymbyłobyzpewnością,abynajbardziejistotnymskutkiemtego mechanizmu stało sie otwarcie instytucji europejskich na wnioski i postulatyobywatelioraztymsamym–stworzenieimszansynaaktywnewłączeniesiędodyskusjina tematy bezpośrednio ich dotyczące. Wydaje się, że Europejska InicjatywaObywatelskaw obecnym kształcie stwarzamożliwość przybliżeniamieszkańców UniiEuropejskiejdojejstrukturorazEuropy‐dojejmieszkańców.Jeślitaksięstanie,będzieto bez wątpienia istotny wkład w zainicjowanie debaty na skalę europejską, a tymsamym‐wstworzenieeuropejskiejsferypublicznej.

Powyższa problematyka jest przedmiotem rozważań Autorek niniejszegoopracowania. Zamierzeniem Autorek jest możliwie przystępne i praktyczneprzedstawienie z jednej strony ‐ charakteru prawnego oraz sposobu funkcjonowanianowejinstytucjidemokracjibezpośredniejnaszczeblueuropejskim,zaśzdrugiejstrony– ogólnego zarysu związanych z tym problemów natury faktycznej, prawnej ipolitycznej.


6

MającnauwadzepotencjałinstytucjiEIOorazwspomnianąpowyżejjejmożliwąrolę w demokratyzacji struktur europejskich, omówienie zagadnień dotyczącychbezpośrednio mechanizmu EIO poprzedzone zostało ogólnym wprowadzeniem doproblematykiprocesów integracji orazdemokratyzacjiw ramachUniiEuropejskiej.Wkolejnychrozdziałachniniejszegoopracowaniaprzedstawionozatemm.in.zagadnieniadeficytu demokracji na szczeblu europejskim oraz podejmowane przez instytucje UEpróbyprzezwyciężaniago,anastępniewsposóbogólnyomówionoprzepisyprawatakpierwotnegojak iwtórnegoUniiEuropejskiej,regulująceinstytucjęEIO,uwzględniającprzy tymskomplikowanyproceskształtowania sięostatecznegobrzmieniaodnośnychregulacji. Wreszcie, celem przybliżenia niniejszej publikacji Czytelnikowi,zaprezentowano również ogólne porównanie EIO i mechanizmów demokracjibezpośredniej,funkcjonującychnagruncieprawapolskiego.

W konsekwencji, niniejsze opracowanie nie ma siłą rzeczy charakteruwyczerpującego,leczjestjedyniewprowadzeniemdoproblematykizwiązanejztąnowąinstytucją.Publikacjaniniejszaniestanowizatemani„komentarza”doRozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejaniniejest„przewodnikiem”pozagadnieniachdemokracjinaszczeblueuropejskim.

W celu ułatwienia Czytalnikowi korzystania z niniejszego opracowania, wostatniej jego części umieszczono regulacje prawne, na które Autorki powołują się wposzczególnych rozdziałach. Ponadto, dla ułatwienia korzystania z opracowania orazbardziej zróżnicowanej jego lektury w niniejszej publikacji przyjęto system ramek ztekstamiźródłowymi,materiałamiprasowymiorazdodatkowymiinformacjami.

Autorki pragną serdecznie podziękować pani Iwonie Rokicie – Kwietniak,Dyrektor Wydziału Współpracy z UE i Szkoleń krakowskiej Izby Przemysłowo ‐Handlowej za Jej ogromną przychylność i aktywne poparcie inicjatywy niniejszegoopracowaniaorazJejpomocnewskazówkiwtrakciepracynadniniejsząpublikacją,jakrównieżwyrozumienie.PaniDyrektor I.Rokita‐Kwietniak od lat aktywniewspierającainicjatywy mające na celu rozpowszechnianie wiedzy z zakresu funkcjonowania UniiEuropejskiej, także w trakcie prac nad niniejszą publikacją służyła swoja radą,wieloletnim doświadczeniem, a przede wszystkim ‐ zrozumieniem i pomocą, majączawszenauwadzepodniesienietakjakościopracowaniajakijegoużyteczności.

Autorkompozostajeżywićnadzieję,żeniniejszeopracowaniezarównoprzyczynisię do rozpowszechnienia podstawowych informacji na temat funkcjonowaniamechamizmuEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejjakizachęcidopogłębieniawiedzyna ten temat, zachęcając jednocześnie do stosowania EIO w praktyce i korzystania zregulacjinaszczeblueuropejskim.AgataB.Capik,AlicjaGniewek

Luksemburg,4kwietnia2012r.


7

TraktatyEuropejskie:1. TraktatParyski2. TraktatRzymski3. TraktatFuzyjny4. JednolityAktEuropejski5. TraktatzMaastricht6. TraktatzAmsterdamu7. TraktatzNicei8. TraktatzLizbony

I. Uwagiogólne

Dotychczasowy rozwój Unii Europejskiej1 orazWspólnot Europejskich2 opierał się na kolejnych,następujących po sobie traktatach, negocjowanychprzez Państwa Członkowskie. Zważywszy na trwałepostępowanie procesów integracyjnych oczywistymjest, iż przyjęta metoda okazała się skuteczna,umożliwiając ciągłą ewolucję struktur europejskichprzezostatniedekady.Niedziwizatemfakt,iżtasamametoda została rownież zastosowana przez ostatniąKonferencjęMiędzyrządową3 w 2007 roku, powołanąprzez Radę Europejską4 na gruncie przygotowanegoprzezPrezydencjęNiemiec5sprawozdaniadotyczącegodalszych działań po okresie refleksji6 nad przyszłą reformą struktur europejskich.Uprzednio Rada Europejska zatwierdziła szczegółowy mandat, który miał stanowićpodstawę prac tejże Konferencji.7 Jednocześnie zwróciła się ona do PrezydencjiPortugalskiej o przygotowanie projektu tekstu traktatu („reformującego”), zgodnie zzapisamiww.mandatu,orazoprzedłożenietegoprojektuKonferencjiMiędzyrządowejniezwłoczniepojejrozpoczęciu.

1UniaEuropejskazostałapowołanadoistnienianamocyTraktatuzMaastricht,którypodpisano7lutego1992r.Traktattenwszedłwżycie1listopada1993r.,poprzeprowadzeniureferendumw(wówczas)12PaństwachCzłonkowskich.Zob.TraktatoUniiEuropejskiej,Dz.Urz.WEC191,29lipca1992.2 Pod pojęciemWspólnot Europejskich rozumie się EuropejskąWspólnotęWęgla i Stali, powołaną dożycianamocyTraktatuParyskiegopodpisanegowdniu18kwietnia1951r.,którytowszedłwżyciewdniu23 lipca1952 r.naokres50 lat, awygasłwdniu22 lipca2002 r.) a takżeEuropejskąWspólnotęEnergii Atomowej i Europejską Wspólnotę Gospodarczą, obie powołane do życia na mocy TraktatówRzymskich,podpisanych25marca1957r.ZgodniezpostanowieniamiTraktatuzMaastrichtEuropejskaWspólnota Gospodarcza została przemianowana na Wspólnotę Europejską. Na mocy postanowieńTraktatuzLizbonyUniaEuropejska,którejnadanoosobowośćprawną,wchłonęłaWspólnotęEuropejskązdniem1grudnia2009r.3 Konferencjamiędzyrządowa stanowi forum negocjacji przedstawicieli rządówPaństw CzłonkowskichUnii Europejskiej, których celem jest zmiana traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej.DokonanietakiejzmianywymagazgodywszystkichPaństwCzłonkowskich,nawarunkachokreślonychwpostanowieniachartykułu48TUE.Wciąguostatnichetapówprocesówintegracjieuropejskiejodbyłosięsiedemkonferencjimiędzyrządowych.4Naposiedzeniu,któreodbyłosię21–22czerwca2007r.5 Sprawowana w pierwszej połowie 2007 r. pod hasłem "Europa – wspólnie odniesiemy sukces”,Prezydencja Niemiec za jeden z priorytetów przyjęła przyszłość Europy, w szczególności opracowanieplanu przyjęcia „europejskiej konstytucji”. Szczegóły dotyczące Prezydencji Niemiec dostępne są podadreseminternetowymhttp://www.eu2007.de[14.05.2011].6 „Okresrefleksji”nadprzyszłościąEuropyWwynikuodrzuceniawreferendachwHolandii (1czerwca2005r.)iFrancji(27maja2005r.)TraktatuustanawiającegoKonstytucjędlaEuropy,naszczyciewdniu17 czerwca 2005 r. Rada Europejska podjęła decyzję o rozpoczęciu „okresu refleksji” i spowolnieniuprocesów ratyfikacyjnych Traktatu. Szerzej na ten temat zob. m.in. Gniatkowski, Z., Komunikacjaspołeczna…, Studia Europejskie 2/2007, s. 58; Grosse, T. G., Kondycja integracji…, Analizy i opinie,39/2005. Na temat problemów ratyfikacji Traktatu konstytucyjnego zob. m.in. Truszczyński, J., Procesratyfikacyjny, tekst dostępny na stronach MSZ, http://www.msz.gov.pl/docs/154/ratyfikacja.pdf[14.05.2011].7 Mandat Konferencji Międzyrządowej, Bruksela, 26 czerwca 2006 r., 11218/07,<http://register.consilium.europa.eu/pdf/pl/07/st11/st11218.pl07.pdf>[14.05.2011].


8

KonferencjaMiędzyrządowarozpoczęłapracę23czerwca2007r.izakończyła18października2007r.Sporządzonywjejwynikutraktat8zostałpodpisanywLizbonie13grudnia2007roku,zaśjegopostanowieniaweszływżyciezdniem1grudnia2009roku.Tym samym wprowadzenie mechanizmu Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej doporządkuprawapierwotnegoUniiEuropejskiejstałosięfaktem.

I.1. DemokratyzacjaUniiEuropejskiejPonieważ to obywatelom przyznano na gruncie postanowień regulujących

instytucję Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej większe możliwości uczestnictwa wprocesach kształtowania prawa UE, szczególnego znaczenia nabiera tu zasadademokracji,9 jako jedna z podstawowych zasad konstytucyjnych Unii Europejskiej10leżącauźródełbrzmieniatraktatowychpostanowieńdotyczącychEIO.11

Wnajbardziej ogólnymujęciu, zademokratyczneuznaje się systemywktórychwładzęsprawujedemos,czylinaród/lud,12bądź–jakująłtoAbrahamLincolnwswym„słynnymadresiegettysburskim,rząddemokratycznymusibyćrządem«narodu,poprzeznaródidlanarodu».”13Choćtakiepojmowaniedemokracjiznajdujeodzwierciedleniewkonstytucjachszeregupaństw14‐niezwyklerzadkowładza(ludu)tasprawowanajestwsposób bezpośredni15 w większych wspólnotach państwowych. Regułą jest zatem

8 Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający WspólnotęEuropejską,Dz.Urz.UE2007,C306/01.9Piesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.29.10 Nieco odmiennie Mik w kontekście Wspólnot Europejskich: „Łączenie demokracji z organizacjamipaństwowymi, jakimi były i pozostają Wspólnoty Europejskie byłoby nawet zaskakujące, że dopierowspółczesneprawomiędzynarodoweodwołujesiędodemokracjiitoraczejwkontekścieprawczłowiekaluboceny demokratyczności ustrojów państwowych.”, por. Mik, C., Legitymacja demokratyczna…, s. 1.<http://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf>[12.05.2011].11 J. Meyer uzasadniając przedstawioną przez siebie propozycję brzmienia postanowień dotyczącychprzyznania obywatelom EU możliwości wpływu na kształt prawodawstwa na szczeblu europejskim,stwierdził, iż „Europa powinna odważyć się nawięcej demokracji”, por. Piesbergen,H.,Die EuropäischeBürgerinitiative…,s.29.12Szerzejzob.m.in.Mik,C.,Europejskieprawowspólnotowe.Zagadnieniateoriiipraktyki,t.1,Warszawa2000,s.414‐438,Dahl,R.A.,Odemokracji,Warszawa2001.13Por.Kaufmann,B.,Podręcznik….,s.21.14 Preambuła Konstytucji RP: „[…] my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej …”, art. 4KonstytucjiRP: „1.WładzazwierzchniawRzeczypospolitejPolskiejnależydoNarodu.2.Naród sprawujewładzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio”, postanowienia art. 20 Niemieckiej Ustawyzasadniczej (Grundgesetz) stanowią, iż „[c]aławładza państwa pochodzi od narodu.Wykonywana jestprzez naród w wyborach i referendach […]”, art. 30 Konstytucji Belgii „Wszelka władza pochodzi odNarodu”,art.2KonstytucjiSłowacji„Władzapaństwowapochodziodobywateli,którzywykonująjąpoprzezwybranych przedstawicieli albo bezpośrednio”, art. 1 Konstytucji Hiszpanii „Suwerenność narodowaspoczywa w ludzie hiszpańskim z którego wypływają władze państwa”, art. 1 Konstytucji Włoch„Suwerennośćnależydoludu,którywykonujejąwformachiwgranicachokreślonychwkonstytucji”,art.1Konstytucji Chorwacji „W Republice Chorwacji władza pochodzi od narodu i należy do narodu jakowspólnotywolnychirównychobywateli”,art.32KonstytucjiLuksemburga:„SuwerennawładzaspoczywawNarodzie”.15 Tzw. demokracja bezpośrednia. „Nowoczesna demokracja bezpośrednia jako integralna częśćnowoczesnejdemokracjiprzedstawicielskiejdajeobywatelomprawodorealizacjiichsuwerennościrównieżpomiędzywyborami,poprzezgłosowanienad istotnymikwestiami. […]Demokracjabezpośredniaoznaczapodział władzy: poprzez tworzenie inicjatyw i udział w referendach, obywatele mogą bezpośredniopodejmować decyzje w istotnych kwestiach.” Zob. szerzej na temat demokracji bezpośredniej m.in.Kaufmann,B.,Podręcznik….s.31inast.


9

pośredni sposób wykonywania władzy (ludu/narodu)16 poprzez reprezentantów naróżnychszczeblachwspólnoty.17Mającpowyższenauwadze,należyzaznaczyćiżformademokracji pośredniej co do zasady nie tyle jest sprawowaniem władzy przezlud/naród, co legitymizacją tejże władzy18 poprzez aktywny udział obywateli wwyborach,zrzeszaniesięwpartiachpolitycznych,czyw innegorodzaju formachżyciaspołecznego.19

W tym kontekście trzeba podkreślić, iżmimo, że Unia Europejska, a wcześniejWspólnoty, jest organizacją państwową, procesy demokratyczne,w tym sprawowaniewładzy,odbywająsiętunainnychzasadachniżwramachwspólnotypaństwowejijestto regułąodpoczątkuprocesów integracji.20 Powstanienowego typu strukturyprawamiędzynarodowego na obszarze Europy niosło ze sobą bowiem szereg innowacji wprocesachsprawowaniawładzy,atogłówniezpowodów‘uprawnień,wjakiePaństwaCzłonkowskiewyposażyłyorganyWspólnot.

WpowojennejEuropie21 jużpostanowieniaartykułu21PowszechnejDeklaracjiPraw Człowieka z 10 grudnia 1948 roku przewidywały możliwość uczestniczeniakażdego obywatela w procesach sprawowania władzy.22 W literaturze przedmiotupodkreśla się, iżwzasadzie toRadaEuropy, jakopierwszapaneuropejskaorganizacjapo II wojnie światowej, „miała stanowić podstawę autentycznie ponadnarodowegoeuropejskiegopaństwa,opartegona suwerenności jegoobywateli.”23 Jednakżepiętrzącesię wówczas przeszkody tak natury politycznej 24, jak i – ściśle związane z tymiostatnimi – natury ekonomicznej, uniemożliwiły „Europie bezpośrednie przejście dodemokratycznejUniiEuropejskiej.”25

16Demokracjapośrednia.17Tak w drodze delegowania tychże reprezentantów do organów kolegialnych, takich jak parlament,samorządy lokalne, czy kolegialne organy regionalne, jak i w drodze wyborów przedstawicielasprawującegowładzę indywidualnie,np.wybieralnagłowapaństwa,wybieralnyprezydentamiasta itp.,zob. Mik, C., Legitymacja demokratyczna…, s. 1. <http://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf>[12.05.2011].18 Tak też m.in.Mik, C., Legitymacja demokratyczna…, s. 1, dokument dostępny na stronachMSZ, podadresemhttp://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf,[12.05.2011].19 „Wostatnichdziesięcioleciachbyliśmy świadkami rozszerzania sięna świeciedemokratycznegoprawa,jakimjestpowszechneuczestnictwowpolitycznychprocesachdecyzyjnych.”Kaufmann,B.,Podręcznik….,s.23.20 Por. Deklaracja Schumana z 9maja 1950 roku. <http://europa.eu/abc/symbols/9‐may/decl_pl.htm>[14.05.2011].21 Tendencjawzmacniania procesówdemokratycznych objęła z czasemwszystkie rejony globu imimoupływuczasu,nadalpozostajeaktualna. „Podczas ŚwiatowegoSzczytuONZw2005rokuwszystkierządyświatazobowiązałysięprzestrzegaćdemokratycznejzasady»pełnegouczestnictwaobywateli«,cosprawiło,że Sekretarz Generalny ONZ na początku roku 2010wezwał do «demokratyzowania demokracji».” Zob.szerzejKaufmann,B.,Podręcznik….,s.23.22 Art. 21 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka: „1. Każdy człowiekma prawo do uczestniczeniawrządzeniu swoim krajem bezpośrednio lub poprzez swobodniewybranych przez siebie przedstawicieli. 2.Każdyczłowiekmapraworównegodostępudosłużbypublicznejwswymkraju.3.Wolaludujestpodstawąwładzyrząduwolatawyrażasięwprzeprowadzanychokresoworzetelnychwyborach,opartychnazasadziepowszechności,równościitajności,lubnainnejrównorzędnejprocedurze,zapewniającejwolnośćwyborów.”http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf,[20.08.2011].23Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.48.24 M. in. „[…] połączenie niechęci elit do bardziej bezpośredniej formy demokracji, nordycko‐brytyjskiegosceptycyzmu codoEuropykontynentalnejorazgwałtownegouwidocznienia siępodziałuWschód‐Zachód,symbolizowanego później przez mur berliński […]”. Zob. szerzej na ten temat m.in. Kaufmann, B.,Podręcznik…,s.48inast.25Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.48.


10

Tworzeniu się Wspólnot wyraźnie przyświecała idea zapewnienia pokoju wEuropie, jakkolwiek nadrzędnym celem powołania do życia Europejskiej WspólnotyWęgla i Stali26 była jednak współpraca gospodarcza,27 a co za tym idzie ‐ integracjaeuropejska nie nawiązywała do demokracji jako „pewnej idei politycznej”,28 choć bezwątpienia ta ostatnia została powołana do życia a następnie rozwijana przez szaleniewąską elitę polityczną. Warunkiem przystępowania do Wspólnot z czasem stały siędemokratyczne rządy prawa,29 jakkolwiek „Ojcowie Europy” zdecydowanie większąwagęprzywiązywalidoefektywnegorozwiązywaniagospodarczychproblemówsamychWspólnot,niżdoichdemokratycznegocharakteru.30

Reasumując dotychczasowe rozważania należy zauważyć, iż mimo, że już wpoczątkowej fazie kształtowania się zjednoczonej Europy zwracano uwagę na rolędemokracjibezpośredniejwprocesachintegracji,31atymsamym–narolęobywatela,32na szczeblu europejskim, z czasemcoraz częściejwskazywało i nadalwskazuje sięnapoczuciebrakurzeczywistegowpływuobywateliPaństwCzłonkowskichUEtaknasameinstytucje powstałe w toku procesów integracji, jak na wszelakie przejawy ichdziałalności. Jak podkreśla się w doktrynie,33 ma to o tyle istotne znaczenie, iżwydarzenianaszczeblueuropejskim,wmiarępogłębianiasięprocesówintegracji,mającoraz większy wpływ na życie przeciętnego obywatela ‐ konsumenta, przedsiębiorcy,czyteżinnegouczestnikażyciaspołecznego.

I.2. ZagadnieniedeficytudemokracjiwstrukturacheuropejskichZagadnieniu demokracji europejskiej poświęca się niewątpliwie coraz więcej

uwagina szczeblu instytucjonalnym, co jestponiekądnaturalnąkonsekwencją stałegowzrostu liczby decyzji podejmowanych na szczeblu UE,34 przy jednoczesnymrozszerzaniuobszarówżyciaobjętychregulacjąprawemUE.

Unia Europejska, która jest „unikatowym eksperymentem demokratycznym, jakopierwszy posiadającym parlament wybierany w sposób bezpośredni oraz kompetencje

26NamocyTraktatuParyskiego.27Por. Deklaracja Schumana z dnia 9maja 1950 r. wmyśl której „solidarność interesów gospodarczychmiałabyćnajlepszymsposobemdlastworzeniapodstawywspółpracypolitycznej,azatemtakżezapewnieniapokoju” cyt. za Mik, C., Legitymacja demokratyczna…, s. 1‐2.http://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf,[12.05.2011].28Mik,C.,Legitymacjademokratyczna…,s.1‐2,tekstdokumentudostępnynastronachinternetowychMSZpodadresemhttp://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf,[12.05.2011].29 Podczas gdy w połowie lat 80. jedynie niewiele ponad 40% wszystkich państw świata uznano zaprzestrzegające podstawowych wartości demokratycznych, współczynnik ten wzrósł i w 2010 rokuwynosiłponad65%.,Kaufmann,B.,Podręcznik….,s.23.30Por.KlausK.,Pojęcieiźródła….,s.54.31 Już bowiem w 1949 r., w początkowej fazie dyskusji nad ustanowieniem Wspólnoty Węgla i Stali,ówczesnyprezydentFrancji,CharlesdeGaulle,oświadczył, iż„[…]organizacjaEuropymusipochodzićodsamej Europy. Uważam, że początkiem tego będzie głosowanie powszechne wszystkich wolnychEuropejczyków […].”, zob.DeGaulle,Ch., Discours etmessages. Dans l’attente. Février 1946‐Avril 1958.Paryż:Plon,TomII.,s.30.32GłosowaniepowszechnenadintegracjąEuropyjako„ostatecznyaktzałożycielskiEuropyjakoorganizmupolitycznego”postulowałrównieżAltieroSpinelli,proponującw1964r.stworzeniekonstytucjiUE,którabyłabyratyfikowanabezpośrednioprzezlud.33Por.Kubin,T.,Zagadnienie...,s.9.34Uwzględniającróżniceszacunkoweprzyjmujesię,iżok.dwóchtrzecichaktówprawnych,dotyczącychobywateli Państw Członkowskich UE jest wydawanych przez organy na szczeblu europejskim, a nienarodowym.Por.Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.6.


11

ponadnarodowychiquasi‐federalnychstrukturdecyzyjnych,”35niemalodpoczątkuswegoistnienia była krytykowana za niedostatek procedur demokratycznych w kreowaniupolitykunijnych,zabrakdostatecznejjawnościiprzejrzystościprocedurdecyzyjnych,atymsamym‐zakreowanieczyspowodowaniepowstaniadeficytudemokracji.36Jesttozarzutnajczęściejstawianystrukturomeuropejskim,37podkreślającydystanspomiędzyobywatelemUEajejinstytucjami.38Wtymkontekściepodnosisięprzedewszystkim,żeinstytucje funkcjonujące w ramach struktur europejskich są nadal „bardzo odległewoczach obywateli”,39 zaś „procesom decyzyjnym wciąż brakuje przejrzystości”.40Jednocześnie,wrazzpostępemprocesówintegracyjnychwzrastawciąż „liczbakwestii,które rozwiązać można wyłącznie na poziomie międzynarodowym lubponadnarodowym.”41PonadtowEuropienadalniejestwystarczającorozpowszechnionaponadnarodowa debata,42 co również nie pozostaje bez wpływu na zwiększanie siędystansu między obywatelami Państw Członkowskich UE a jej instytucjami, a tymsamym na pogłębiający się deficyt demokratyczny. Deficyt ten paradoksalnie pogłębiłsię43powprowadzeniubezpośrednichwyborówdoParlamentuEuropejskiego,44kiedytoPEprzestałbyćzgromadzeniemmiędzyparlamentarnym,45astałsięinstytucją,którejczłonkowie wybierani są w wyborach powszechnych bezpośrednio przez obywateliPaństwCzłonkowskich.I.3. Europejska Inicjatywa Obywatelska odpowiedzią na deficyt

demokracjiW odpowiedzi na tę krytykę struktury europejskie ‐ świadome, że „jeśli Unia

Europejska chce osiągnąć swoje cele i zamierzenia polityczne, to potrzebuje szerszejdebaty publicznej, efektywniejszego dialogu obywatelskiego i większej świadomościpolitycznej”46 ‐ podejmowały i wciąż podejmują próby przezwyciężenia deficytu

35Hautala,H.[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.5.36Szerzejnatentematzob.m.in.Klaus,K.,PojęcieiźródładeficytudemokracjiwUE,StudiaEuropejskie2/2004, s. 53‐71. W toku procesów integracji pojęciem deficytu demokratycznego objęto także brakmożliwościoddziaływaniawspólnotregionalnychoraz lokalnych,Mik,C.,Legitymacjademokratyczna…,s.2.,http://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf,[14.05.2011].37SzerzejnatentematKubin,T.,Zagadnienie...,s.9.38Hautala,H.[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.5.39M.in.„Niewiedząoni,jakmogąsięzaangażowaćorazaktywniewpływaćnaeuropejskądebatęidecyzje.”,zob.Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.6.40Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.6.41Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.6.42Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.6.43TakMik,C.,Legitymacjademokratyczna…,s.2.,tekstdokumentudostępnynastronachinternetowychMSZpodadresemhttp://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf,[14.05.2011].44 Pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się w 1979 r. na mocy Aktudotyczącego wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborachbezpośrednich,dołączonegododecyzjiRady76/787/EWWiS,EWG,Euratom,Dz.Urz.EWG1976L278/1.45 Do 1979 r. bowiem w skład najpierw Wspólnego Zgromadzenia (EWWiS), a potem (do 1962 r.)Zgromadzenia Parlamentarnego, wreszcie Parlamentu Europejskiego wchodzili reprezentanciparlamentównarodowychPaństwCzłonkowskich.46Punkt3RezolucjiParlamentuEuropejskiegozdnia13stycznia2009r.wsprawieperspektywrozwojudialoguobywatelskiegowramachTraktatuzLizbony(2008/2067(INI),Dz.Urz.UE2010,C46/E/23.


12

demokracji poprzez, między innymi, włączanie przedstawicieli społeczeństwaobywatelskiegowkształtowanieróżnychpolitykUnii.47

Przejawemjednejzostatnichnadzieńdzisiejszy takichprób jestbezwątpieniaRezolucja Parlamentu Europejskiego48 z 2009 roku, m.in. wzywająca „instytucje UniiEuropejskiejdoustanowieniawdrodzeporozumieniamiędzyinstytucjonalnegowiążącychwytycznych dotyczących powoływania przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego,metodorganizowaniakonsultacji i ich finansowania,zgodnegoz „Ogólnymizasadami iminimalnymistandardamikonsultacjizzainteresowanymistronami”.49

Wkonsekwencjiwspomnianychpowyżejstarańpodejmowanychprzezstrukturyeuropejskie a zmierzających do przezwyciężenia deficytu demokracji na szczeblueuropejskim,jednymznadrzędnychcelówpodpisanegow2007r.wLizbonieTraktatuzmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający WspólnotęEuropejską,50stałosięwzmocnieniedemokratycznejstrukturyUniiEuropejskiej.51

Z całą pewnością bardzo wyraźnym przejawem takich dążeń jest m.in.wprowadzenie do prawa pierwotnego UE ‐ po raz pierwszy w historii procesówintegracji ‐ regulacji dotyczącychEuropejskiej InicjatywyObywatelskiej,52 „pierwszegoponadnarodowego narzędzia demokracji bezpośredniej na świecie”.53 Tym samymobywatelom Unii Europejskiej przyznano prawo wystąpienia z inicjatywąustawodawczą na poziomie Unii Europejskiej.54 Krok ten uznano za przejawwzmocnienia „demokracji przedstawicielskiej i demokracji uczestniczącej”,55 zaśwprowadzoneregulacje‐za„jedynąprawdziwądemokratycznąinnowacjętraktatu”.56

47 Np. w formie konsultacji społecznych, przeprowadzanych przez Komisję Europejską. Ponadto wliteraturzeprzedmiotuspotykasięrównieżpogląd,iżdeficytdemokracjibyłjednązprzyczynutworzeniaKonwentuw2001r.Tak,m.in.,Hautala,H.[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.5.Szerzejnatentematzob.m.in.Pawłowski,J.,Przebudowa…,s.34inast.48 Perspektywy rozwoju dialogu obywatelskiego w ramach traktatu z Lizbony, Rezolucja ParlamentuEuropejskiegozdnia13stycznia2009r.wsprawieperspektywrozwojudialoguobywatelskiegowramachTraktatuzLizbony(2008/2067(INI),Dz.Urz.UE2010,C46/E/23.49 Punkt 9Rezolucji ParlamentuEuropejskiego z dnia 13 stycznia 2009 r. inprincipio, Ogólne zasady iminimalnestandardykonsultacjizzainteresowanymistronami,Dz.Urz.UEL149/2.50Dz.Urz.UE2007C306/1.51 Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający WspólnotęEuropejską,Dz.Urz.UE2007,C306/01,wwersjiroboczejokreślanyjakotraktatreformujący,podpisanydnia13grudnia2007wLizbonie,wszedłwżycie1grudnia2009r.52 A w zasadzie utrzymanie regulacji przewidzianych w postanowieniach Traktatu ustanawiającegoKonstytucjędlaEuropy(Art.I‐47ust.4).53Tak[w:]Kaufmann,B.,(red.),Podręcznik…,s.5.54 Por. EurActiv z 12 listopada 2009 r. <http://www.euractiv.pl/eurowybory/artykul/unia‐oddaje‐inicjatyw‐obywatelom‐001401> [7.05.2011];M.Walström, Każdy może zmieniać unijne prawo, cyt. zaDziennik Gazeta Prawna, z 11 listopada 2009 r., dostępny na stronach internetowych, pod adresem<http://wiadomosci.dziennik.pl/opinie/artykuly/101577,kazdy‐moze‐zmieniac‐unijne‐prawo.html>[7.05.2011].55Punkt5RezolucjiParlamentuEuropejskiegozdnia13stycznia2009r.wsprawieperspektywrozwojudialoguobywatelskiegowramachTraktatuzLizbony(2008/2067(INI),Dz.Urz.UE2010,C46/E/23.56Hautala,H.[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.5.


13

Art. 20 pkt. 1 TFUEUstanawia się obywatelstwo Unii.ObywatelemUnii jestkażdaosobamająca obywatelstwo PaństwaCzłonkowskiego. ObywatelstwoUnii ma charakter dodatkowy wstosunku do obywatelstwakrajowego, nie zastępując gojednak.

II. Rozwojinstytucji–Ryshistoryczny

II.1. UwagiogolneW świetle kształtowania się aktualnie

obowiązujących regulacji prawa pierwotnego,Traktat z Lizbony nie tyle wprowadził EIO, coprzejął tę instytucję z postanowień Traktatuustanawiającego Konstytucję dla Europy (art. I‐47 ust. 4),57 mającego z kolei swoje źródła wpostanowieniach (art. 46) projektuopracowanegoprzezKonwent.58

W konsekwencji, mimo, że samainstytucja EIO została wprowadzona doporządku prawnego Unii Europejskiejstosunkowo niedawno,59 ma ona złożonąhistorię,zaśnaostatecznykształtregulacjiwpływałynie tylkosame instytucjeUE,aletakżeszereginicjatyw,funkcjonującychnaszczeblunarodowym,m.in.MehrDemokratie(D),ReferendumPlatform(NL),WIT(B)orazInitiativeandReferendumInstituteEurope(IRI Europe).60 Roli tych ostatnich w kształtowaniu ostatecznego brzmieniapostanowień traktatowych nie można pominąć,61 gdyż to właśnie te inicjatywy oddłuższegoczasu „pracująnadrozwojemmożliwościdemokratycznegouczestnictwa,awszczególnościnadwprowadzeniemnawszystkich szczeblachpetycjipublicznych,decyzjiobywatelskich,petycjiwsprawiereferendóworazsamychreferendów”.62

57 Art. I‐47 ust. 4 Traktatu o Konstytucji dla Europy: „ObywateleUnii,w liczbie niemniejszej niż jedenmilion,mający przynależność znacznej liczby Państw Członkowskichmogą podjąć inicjatywę, wzywającKomisję, w ramach jej uprawnień, do przedłożenia stosownej propozycji w sprawach, co do którychobywatele uważają, iż akt prawny Unii jest niezbędny w celu wykonania niniejszej Konstytucji. Ustawaeuropejskaokreślaprzepisydotycząceproceduriwarunkówwymaganychodtakiejinicjatywyobywatelskiej,w tym liczbę minimalną Państw Członkowskich, z których obywatele, którzy ją przedstawiają, musząpochodzić.”, por. Mik, C., Legitymacja demokratyczna…, s. 7. Dokument dostępny na stronachinternetowychMSZpodadresem:<http://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf>[11.05.2011].58PowołanyprzezRadęEuropejskąw2001namocyDeklaracjizLaekenoprzyszłościUniiEuropejskiej,zob.załącznikdokonkluzjiRadyz14/15grudnia2001r.,SN300/1/01,rev.1.59ZEIObędziemożnadefactoskorzystaćdopierood1kwietnia2012roku.60 Zaledwie kilkamiesięcy po rozpoczęciu prac Konwentu, Initiative and Referendum Institute Europeustanowił„SiećKonwentowąIRIEurope”,zrzeszającązainteresowanychczłonkówKonwentuiekspertówzewnętrznych,wcelu„wprowadzeniaobywatelinaśrodekscenypolitycznej”,Kaufmann,B.,Lamassoure,A.,Meyer,J.(Red.):„TransnationalDemocracy…,str.223,Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.50.61WokresierefleksjinadprzyszłościąEuropy–azatemmiędzypołowąroku2005akońcem2007roku‐Initiative and Referendum Institute Europe (IRI Europe), w ramach gwarantowania jakości pierwszychtworzonychponadnarodowychnarzędzi demokracji bezpośredniej, zorganizowałkilkapaneuropejskichrund konsultacji z rządowymi i pozarządowymi zainteresowanymi stronami. W ramach projektów„Inicjatywa dla Europy” zachęcano NGO do asystowania przy testach europejskiej inicjatywyobywatelskiej jeszcze przed jej prawnymwdrożeniem. Rezultaty tych badań publikowano i omawianopodczas corocznych „szczytow europejskiej inicjatywy obywatelskiej”. Zob. szerzej na ten tematKaufmann,B.,Podręcznik…,s.54inast.62Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.7.


14

II.2. Kształtowaniesiętreściregulacjiprawnej

W świetle powyższych rozważań należy jednakże podkreślić, iż – wraz zprzekształcaniem się Wspólnot Europejskich i UE z „międzynarodowego projektuekonomicznego” w „ponadnarodowy projekt polityczny”63 zarówno w ramach strukturpaństwowych, jak i w ramach struktur Unii Europejskiej, nadrzędnego znaczeniaponownie nabiera obywatel,64 co poniekąd odzwierciedla ogólnoświatową tendencjęzapewnieniauczestnictwaobywateliwprocesachdemokratycznych.65

Znaczenie roli obywatela w kształtowaniu polityk na szczeblu europejskimprzede wszystkim promował, opowiadając się za przyjęciem rozwiązań, mającychumożliwić „sposoby konsultowania się z obywatelami Europy w sprawie UE”66 –poczynającod1988 roku ‐ParlamentEuropejski,67 aponiekądwraz znim także inneinstytucje.Tebardzoogólniesformułowanerezolucjedotyczyływszczególnościtakichspraw jak: „równoległa strategia umożliwiająca wyrażanie woli ludu […] poprzezreferendum z inicjatywy powszechnej”,68 a także wprowadzenie powszechnychkonsultacji obejmujących całą Unię Europejską.69 Postulaty rezolucji znalazły swójrealny wymiar w udzielonym przez Komisję Wolności Obywatelskich i SprawWewnętrznych PE dla wprowadzenia „europejskiego referendum legislacyjnego”,70 jakrównieżdlaumożliwieniaobywatelomgłosowanianad„decyzjamiWspólnoty”.71

Powszechnieprzyjętym jestprzekonanie,72 iżwłaśnie te inicjatywyParlamentuEuropejskiegozainicjowałyde facto debatęodemokratyzacji struktureuropejskichnapoczątkulat90chXXwieku,kontynuowanąwramachKonferencjiMiędzyrządowej73wAmsterdamie.74Wtrakcieprac75nadTraktatemAmsterdamskim76AustriaorazWłochy

63Kaufmann,B.,Podręcznik….,s.36.64„Odsamegopoczątku,kiedyEuropastarałasiępodnieśćsiępokatastrofalnejpierwszejpołowieXXwieku,[…] nie było jasne, czy to ponadnarodowe dążenie do zgody i demokratyzacji powinno być napędzanewyłącznieprzezelityipaństwaczłonkowskie.Prawdępowiedziawszy,pierwszapaneuropejskaorganizacjazałożonapo IIwojnie światowej,RadaEuropy,miała stanowićpodstawęautentycznieponadnarodowegoeuropejskiegopaństwa,opartegonasuwerennościjegoobywateli.”Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.48.65„Rosnącaliczbapaństwposiadającychproceduryuczestnictwajestjeszczebardziejimponująca:dziewięćna dziesięć państw na świecie ma już przepisy wprowadzające jakąś formę bezpośredniego wpływuobywateli na politykę i/lub ich uczestnictwow procesie legislacyjnym i decyzyjnym.”, por.Kaufmann, B.,Podręcznik….,s.23.66Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.49.67ParlamentEuropejski,ResolutiononwaysofconsultingEuropeancitizensabout theEU [RezolucjawsprawiesposobówkonsultacjizobywatelamiEuropywsprawachUE],Dz.Urz.WE1988,C187/231.68ParlamentEuropejski,ResolutiononwaysofconsultingEuropeancitizensabout theEU [RezolucjawsprawiesposobówkonsultacjizobywatelamiEuropywsprawachUE],Dz.Urz.WE1988C187/231.69Szerzejnatentematzob.m.in.Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.49.70KomisjainstytucjonalnaPE.Dok.A2‐0332/88.71KomisjaPE.Dok.A3‐0031/94.72Zob.m.in.Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.49.73Wlatach1996‐1997.74 Gdzie m.in. po raz pierwszy przedyskutowana została możliwość wprowadzenia formalnego prawaskładaniapetycjiprzezobywateliUniiEuropejskiej.Zob.Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.49.75 Konferencja Międzyrządowa 1996, zwołana w celu dokonania przeglądu postanowień traktatu, cozostało zapowiedziane w Traktacie o Unii Europejskiej (art. N). Zob. Organization of work at theIntergovernmental Conference, CONF3835/9. Tekst dostępny na stronach internetowychpod adresemhttp://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/cig1996/03835en6.pdf [14.05.2011], orazKonkluzjeRadyEuropejskiejzMadrytu(15‐16grudnia1995r.),SN400/1/95,tekstdostępnynastronachinternetowych ‐ http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/00400‐C.EN5.htm [14.05.2011]. Na gruncie tych postanowień 29 marca 1996 r. otwarto obrady konferencji


15

zgłosiły propozycję,77 mającą na celu rozwój instytucji obywatelstwa europejskiegom.in.poprzezuzupełnienieprawapetycjidoParlamentuEuropejskiego.78Wówczas tozaprezentowano79 de facto pierwszy – lapidarny – projekt „Europejskiej InicjatywyObywatelskiej”.80Zgodniezprzedstawionąpropozycją,10%obywateliUE81(wtym‐zpodpisamizebranymiprzynajmniejwtrzechPaństwachCzłonkowskich)powinnomiećprawo do przedłożenia Parlamentowi Europejskiemu tzw. inicjatywy pośredniej,82„która musiałaby być obowiązkowo rozpatrzona.”83 Konferencja Międzyrządowa nieuwzględniła jednak tej propozycji i wspomniany przepis nie został wprowadzony dotreści TWE. Sama idea przyjęta została sceptycznie, jednakże ‐ choć nie znalazłaodzwierciedlenia w postanowieniach Traktatu z Amsterdamu ‐ bez wątpieniazapoczątkowała intensywną debatęw kręgach decyzyjnychUE oraz stała się źródłemkolejnychpropozycjiwprowadzeniamechanizmówdemokracjibezpośredniejdoprawapierwotnegoUniiEuropejskiej.

Kolejneinicjatywy,mającenaceluuzupełnienie,czyrozszerzenieprawapetycji,przysługującego obywatelom UE zgłaszała Komisja Petycji PE w latach 2000‐2001,84postulującwprowadzeniemożliwościzainicjowaniazmianprawawspólnotowegoprzezobywateliUEwłaśniewdrodzepetycjidoPE.85ZgodniezprzedstawionąprzezKomisjęPetycjiPEpropozycjąKomisjaEuropejskamiałabybyć zobowiązanadowystąpienia zinicjatywąustawodawczą, jeśliwspólniezKomisjąPetycjiPEstwierdzonezostanie, żedana norma prawa wspólnotowego nie jest przestrzegana.86 Jednak także i tepropozycjeniezostaływprowadzonewżycie.87

międzyrządowej.PodjętewjejramachpracenadreformąUniiEuropejskiejzakończono17czerwca1997r.,aprobująciparafującprojekttraktatuamsterdamskiego.76 Traktat z Amsterdamu zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające WspólnotyEuropejskie oraz niektóre związane z nimi akty, przyjęty w dniu 17 czerwca 1997 r., w wynikuzakończeniapracKonferencjiMiędzyrządowejz1996r.,podpisanywdniu2października1997r.,wszedłwżyciezdniem1maja1999r.Dz.Urz.WE1997C340/1.77 Zgodnie z tą inicjatywą, do treści TWEmiałby zostać wprowadzony artykuł 8a, w myśl którego conajmniej jedna dziesiąta obywateli przynajmniej trzech Państw Członkowskich UE mogłaby złożyć doParlamentu Europejskiego propozycję uchwalenia przepisu prawnego, por. Übermittlungsvermerk derRegierungskonferenz z dnia 3 października 1996 r., CONF/3941/96. Tekst dostępny na stronachinternetowychinstytucj: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/cig1996/03941f6.pdf[19.12.2011].78Tzw.kwalifikowaneprawopetycji,por.Piesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.20.79 Projekt ten przedstawili ministrowie spraw zagranicznych Austrii (W. Schüssel) i Włoch (LambertoDini).80Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.49.81 Taki próg wydaje się szalenie wysoki, a co za tym idzie – zmniejszałby prawdopodobieństwopowodzeniaipraktycznegozastosowaniaEIO.82Podpojęcieminicjatywypośredniejrozumiesię„prawookreślonejliczbyuprawnionychdogłosowania,pozwalającenazłożeniedowłaściwegoorganuwnioskuoprzyjęcieprawalubpodjęcieśrodków;adresatemtegowniosku i żądanianie jestcałyelektorat, leczorganprzedstawicielski.” Inaczej,niżma tomiejscewprzypadkuinicjatywypowszechnej,wramachinicjatywypośredniejtowłaśnieorgandecyduje,costaniesięzwnioskiem.Zob.szerzejnatentematKaufmann,B.,Podręcznik…,s.55inast.83Por.Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.49.84Zob.Sprawozdanie roczneKomisjiPetycjiParlamentuEuropejskiegozdnia27 listopada2001r.,A5‐0429/2001,SprawozdanieroczneKomisjiPetycjiParlamentuEuropejskiegozdnia17lipca2002r.,A5‐0271/2002.85Piesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.20.86Zob.Sprawozdanie roczneKomisjiPetycjiParlamentuEuropejskiegozdnia27 listopada2001r.,A5‐0429/2001,s.9.87Piesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.20.


16

Następne, zmienione i uszczegółowione, propozycje pojawiały się jużw trakciepracKonwentu.Wmarcu2003rokuA..Lamassourezaprezentowałprojektpodtytułem„Art. 43bis: droit de pétition et référendum européen”,88 przedstawiając dwie formyEuropejskiej Inicjatywy Obywatelskiej, jak również „instytucjonalną możliwośćprzeprowadzenia paneuropejskiego głosowana powszechnego nad istotną kwestią.”89Jednocześnie, ponieważ z czasem „coraz większa część władzy decyzyjnej jestprzenoszona na szczebel europejski, obywatele potrzebują możliwości istotnegouczestnictwa również na tym szczeblu”,90 koniecznym stało się opracowanie koncepcji„wzmocnieniabezpośredniegouczestnictwaobywatelirównieżnaszczeblueuropejskim”.91Konkretyzacjęww. koniecznościwłaśnie stanowiło przedłożenie propozycji koncepcjiczłonkomKonwentu.92

Przełom w debacie zapoczątkowała jednakże dopiero kolejna propozycja,dotycząca wprowadzenia mechanizmów demokracji bezpośredniej do prawa UniiEuropejskiej i zagwarantowania jej obywatelom możliwości udziału w kształtowaniupolityk na szczeblu europejskim, amianowiciewniosek J.Meyera.93 Na uwagęw tymmiejscu zasługuje fakt, iż wniosek J. Meyera – w przeciwieństwie do poprzedniozgłaszanychpropozycji,m.in.takżewnioskuA..Lamassoure–całkowiciepomijałkwestięgłosowaniapowszechnegowramachUE,koncentrującsięwyłącznienazagadnieniachzwiązanych z wprowadzeniem Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej,94 co, jak sięokazało,znaczącoprzyczyniłosiędojegosukcesu.Wniosektenzakładał„zrównanieroli,jaką obywatele mogą odgrywać wpływając na Komisję Europejską dzięki prawu doinicjatywynawzórtegoprzyznanegoParlamentowiiRadzieEuropejskiej.”95Ostateczniewniosek podpisało siedemdziesięciu siedmiu członków Konwentu,96 przełamując tymsamymopórPrezydiumKonwentuorazbezpośrednioutorowałdrogędowprowadzeniaEIO do prawa pierwotnego UE, na mocy postanowień artykułu I‐47, p. 4 TraktatuustanawiającegoKonstytucjędlaEuropy.97

Trzeba w tym miejscu zauważyć, iż decydujące znaczenie dla umieszczeniaogólnie sformułowanych przepisów dotyczących EIO98 w treści Traktatuustanawiającego Konstytucję dla Europy miało uprzednie potwierdzenie monopoluinicjatywy ustawodawczej Komisji Europejskiej. Ze sprawozdań z prac Konwentuwynika bowiem jednoznacznie, iż zainteresowanie przyjęciem regulacji inicjatywyobywatelskiej zdecydowanie wzrosło po wystąpieniu Przewodniczącego V. Giscard

88Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.51.89Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.51.90Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.8.91Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.8.92„Członkowie inicjatywuczestniczyliwięcwprawiekażdymspotkaniuKonwentu.Zupływemczasuudałosięimporozmawiaćownioskachzkażdymczłonkiem,bezwyjątku.Wtensposóbpoddaliswojewnioskipoddebatę.Dopieropotychrozmowachpoparciedlabardziejbezpośredniegouczestnictwaobywatelskiegonaszczeblueuropejskimpojawiłosię izczasemwzrosłowśródczłonkówKonwentu.”Häfner,G.,Legislacjaodkuchni[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.8.93 I‐46,częśćI,tytułVI,CONV724/03. 94Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.51.95Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.51.96Zob.Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.51.97Zob.Zasadademokracjiuczestniczącej–Art.I‐47,p.4:ObywateleUnii,wliczbieniemniejszejniżmilion,reprezentującychznacznąliczbęPaństwCzłonkowskich,mogąpodjąćinicjatywęzwróceniasiędoKomisjioprzedłożenie,wramachjejuprawnień,odpowiedniegownioskuwsprawach,wktórych,zdaniemobywateli,wykonywanie Konstytucji wymaga aktu prawnego Unii. Ustawa europejska określa przepisy dotycząceproceduriwarunkówwymaganychdlatakiejinicjatywyobywatelskiej.98ZredagowanychprzezJ.Meyer.


17

d’Estaign,99 który w trakcie ostatniego oficjalnego zgromadzenia PrezydiumKonwentu100 zapewnił, iż EIO nie będzie miała wpływu na monopol ustawodawczyKomisjiEuropejskiej.101Zaowocowałotozmianamiwprowadzonymiwostatniejchwilido tekstu projektu Traktatu, czyli umieszczeniem regulacji dotyczących EuropejskiejInicjatywyObywatelskiejwtekścieKonstytucjidlaEuropy.102Tymsamym,założenie ‐uznawane przez szerokie kręgi jako „utopijne” – stało się faktem i począwszy od tejchwili „cały kontynent ma zamiar rozszerzyć swoją władzę, pozwalając każdemuuprawnionemu do głosowania obywatelowiUnii zostać osobą decydującą o polityce naszczebluponadnarodowym.”103

Dopiero zatem projekt konstytucji przedłożony przez Konwent przewidywałwprowadzenie do porządku prawnego UE inicjatywy obywatelskiej w kształciezbliżonym do regulacji, które weszły w życie na mocy Traktatu z Lizbony. Zauważyćjednakżenależywtymmiejscu,iżtakżewpracachKonwentuteninstrumentdemokracjibezpośredniej nie odgrywał znaczącej roli,104 aw przedłożonympierwszymprojekcietraktatu105 znalazł on odzwierciedlenie jedynie w formie ogólnych postanowieńartykułu „zasady demokracji uczestniczącej”, regulujących raczej dialog publicznyobywateli z ich reprezentacjami,106 a nie samą inicjatywę obywatelską. Zagadnieniademokracji bezpośredniej na poziomie UE nabrały znaczenia dopiero w końcowychpracach Konwentu,107 kiedy to pojawiły się konkretne propozycje uwzględnieniainicjatywy obywatelskiej w postanowieniach traktatowych, zgłaszane przezposzczególnychprzedstawicieliPaństwCzłonkowskich.108

Na uwagęw tymmiejscu zasługuje fakt, iż niewątpliwe osiągnięciew zakresiedemokratyzacjiprocesówdecyzyjnychwramachUE,jakimbyłowprowadzeniesilnegomechanizmu demokracji bezpośredniejw ramachUE do regulacji prawa pierwotnegonie przyczyniło się jednak do szybkiej ratyfikacji nowego traktatu europejskiego.109Dopierokolejnarundanegocjacjiiorazreferendapowszechne(wIrlandiiw2008i2009roku)otworzyłydrogędoratyfikacjiTraktatureformującegoprzezwszystkiePaństwaCzłonkowskie, a tym samym do wejścia w życie postanowień wprowadzającychEuropejskąInicjatywęObywatelskądoporządkuprawnegoUniiEuropejskiej.

W trakcie prac w ramach Konferencji Międzyrządowej z 2007 rokupostanowienia regulujące inicjatywę obywatelską na szczeblu europejskim zostałyjedynie nieznacznie zmodyfikowane, pod względem redakcyjnym a nie prawym wporównaniuzbrzmieniemprzyjętymprzezKonwentwtreściTraktatuoKonstytucjidla

99Wygłoszonewkońcowej faziepracKonwentu,Protokół zposiedzeniaplenarnego zdnia12 czerwca2003r.,wystąpienie04‐046.Zob.szerzejnatentematm.in.KaufmannB.,Podręcznik…,s.47inast.10012czerwca2003r.101Piesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.21‐23.102Nakonferencji prasowejpo zakończeniuostatniegooficjalnego zgromadzeniaPrezydiumKonwentu,ValéryGiscardd’Estaing oświadczył, iż „PrezydiumKonwentuwłącza inicjatywęobywatelskądoprojektukonstytucji. (...)Wniosek ustawodawczy będziemusiał zostać przedłożony przezmilion obywateli z kilkupaństwczłonkowskich.”Por.Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.47.103Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.47.104Piesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.21.105 Por. Projekt traktatu z dnia 28 maja 2003 r., CONV/724/1/03, rev. 1< http://european‐convention.eu.int/docs/Treaty/cv00724‐re01.en03.pdf>[14.05.2011].106Piesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.20.107Czerwiec/lipiec2003.108GłownieNiemiec,przywyraźnymdystansieHiszpanii.109WdwóchkolejnoposobienastępującychreferendachpowszechnychweFrancji(29maja2005r.)orazwHolandii(1czerwca2005r.)większośćgłosującychniewyraziłapoparciadlatraktatu,stanowiąctymsamymojegoodrzuceniu.


18

WięcejinformacjinatematlobbinguwUniiEuropejskiejmożnaznaleźćwpublikacjiParlamentuEuropejskiego„LobbyingintheEuropeanUnion”,dostępnejwjęzykuangielskim,nastronachinternetowychinstytucji:http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies/download.do?file=18208

WięcejinformacjinatematróżnychaspektówdemokracjiwUniiEuropejskiejmożnaznaleźćwPublikacjiRadyEuropy„ReflectionsontheFutureofdemocracyinEurope”dostępnejwjęzykuangielskimpodadreseminternetowym:http://www.coe.int/t/dgap/forum‐democracy/activities/Key‐Texts/Reflexions_Publication_en.pdf

Europy. W trakcie tych prac podkreślono zakres przedmiotowy EIO,110 wskazującjednoznacznie,iżobywateleUEbędąmogliwystąpićzinicjatywąustawodawcząwtychdziedzinach,wktórychtaostatniarównieżprzysługujeKomisjiEuropejskiej.

TakirodowódpostanowieńregulującychEIOnagruncieprawapierwotnegoUEświadczywyraźnieo tym, iż ten instrumentdemokracjibezpośredniej zostałwreszcieprzez ustawodawcę europejskiego potraktowany jako istotny element procesówkonstytucyjnych,mającyzazadanierealneprzybliżenieUEjejobywatelom.111

NowazasadabezpośredniegowłączaniaobywateliEuropywpolitykęeuropejską(Art.10 i11 traktatu lizbońskiego) jestefektemkilkudziesięciu latrozwoju112 formułystymulującejdemokratyzacjęUniiEuropejskiej.113

II.3. Reprezentacja obywateli –lobbing

Instrumenty demokracji bezpośredniej są

nieodłącznymi elementami dzisiejszej demokracjiprzedstawicielskiej.114

W tym kontekście także instytucja EuropejskiejInicjatywy Obywatelskiej nabiera innego, bardzoistotnego znaczenia, a mianowicie jako instytucjaprzeznaczona dla reprezentacji obywateli, która„podkreśla, że społeczeństwo obywatelskie Europyodgrywa znaczącą rolę w europejskim procesieintegracji, przedstawiając instytucjom europejskimstanowiska i żądania obywateli Unii […].” PonadtoinstytucjaEIO „wskazujenaznaczenie fachowejwiedzy,jaką społeczeństwo obywatelskie udostępniainstytucjom,”atakże„podkreślawagęiznaczeniefunkcjiinformacyjnych i popularyzujących dialog obywatelski,zwłaszcza w zakresie promowania i propagowaniadziałańizamierzeńUniiEuropejskiej,wbudowaniusieciwspółpracy europejskiej oraz wzmacnianiu wśródspołeczeństwaobywatelskiego tożsamości i identyfikacjieuropejskiej.”115

Jako reprezentacje obywateli powszechnieuznawane są różnego rodzaju grupy interesów,w tymorganizacje związków zawodowych, stowarzyszeniapracodawców, organizacje pozarządowe, czy

110DookreślonejeszczewtrakciepracKonwentu,zob.sprawozdaniegrupyroboczejekspertówprawnychzdnia6października2003,CIG04/03,S.111inast.111TakteżPiesbergen,H.,DieEuropäischeBürgerinitiative…,s.19.112Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.52.113 Zob. Inicjatywa obywatelska zdemokratyzuje UE, EurAciv z 20 października 2010.http://www.euractiv.pl/rozszerzenie/artykul/inicjatywa‐obywatelska‐zdemokratyzuje‐ue‐002150[10.05.2011].114Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.40.115Punkt2RezolucjaParlamentuEuropejskiegozdnia13stycznia2009r.wsprawieperspektywrozwojudialoguobywatelskiegowramachTraktatuzLizbony(2008/2067(INI),Dz.Urz.UE2010,C46/E/23.


19

organizacje regionalne, a także stowarzyszenia na rzecz ochrony środowiska, czyochronykonsumentów.116

Nauwagęwtymmiejscuzasługujefakt,iżeuropejskiegrupyinteresów,istniejącejużnapoczątkuprocesówintegracyjnych,117wrazzichpostępowaniemipogłębianiemsię,118stałysięwramachstrukturunijnychdefactoniezwykleważnympartnerem.Stałosiętakdlatego,iżwzrosłanietylkoichliczba,119czyzakresreprezentowanychprzeznieinteresów, ale także – a może przede wszystkim ‐ ich status w negocjacjach zinstytucjamiUE.120

Obserwacja zachodzących zjawisk w tej dziedzinie prowadzi do wniosku, iżpodejmowanepróbycorazbardziejszczegółowejregulacjinormatywnej121zagadnienialobbinguna szczebluUniiEuropejskiej ścisle związane są zpodejmowanymiprzezUEstaraniami wzmocnienia demokratycznych zasad jej funkcjonowania.122 Nie można wtymkontekściebowiemzapomnieć,iżlobbingwramachstrukturUniiEuropejskiejmacharakterkonsultacyjno‐doradczy.Nawstępnymetapiepraclegislacyjnychnadróżnegorodzajuaktamiprawnymidziałanialobbingoweumożliwiają,czywręczmajązasadniczywpływ na przygotowanie projektu decyzji pożądanej i aprobowanej przezspołeczeństwa Państw Członkowskich. W taki kształt założeń udziału obywateli UniiEuropejskiej w procesach ustawodawczych wpisuje się bez wątpienia także nowy

116Wyliczenietoniemacharakteruenumeratywnego.117W1951rokuistniało9grupnacisku.118 „Wraz z rozrostem działalności Unii Europejskiej zwiększał się zasięg oddziaływania lobbingu.Działalność taniezostała jednakpoddanaprawnej reglamentacji.Opróczgrup interesu reprezentującychsferę tradycyjnychbranżygospodarkidoszłyorganizacje sektoranowych technologii,anawetorganizacjenon‐profit, ogniskujące swoją aktywność wokół innych obszarów życia człowieka takich jak ochronaśrodowiska,prawakonsumentów,równościpłci.NapoziomieUniiEuropejskiejustanowiono jedyniezespółnormprawnychzapewniającyjaknajwiększejliczbiegrupinteresumożliwośćuczestnictwawkonsultacjachorazdostępdoprocesówdecyzyjnych.Przyjmowaneregulacjeprawnemiałynaceluumożliwieniedostępudoposzczególnychinstytucji.ZintensyfikowanedziałaniaKomisjiEuropejskiejukoronowałaZielonaKsięgaz21marca2007r.„Europejskainicjatywanarzeczprzejrzystości–działanianastępcze”,zawierającadecyzjęostworzeniuzasadregulującychstosunkiKomisjizgrupamiinteresu.”Zob.Witkowska,M.,LobbyingwUEireguły przejrzystości. Tekst dokumentu dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100922_witkowska_pl.htm[15.09.2010].119Zobrazowaniuzjawiskarozwojulobbinguwramachprocesówintegracyjnychsłużąm.in.następującedane:W1951r.ForumEWWiS‐8grupnacisku,1960r.‐71grupnacisku, konieclat60‐tych‐ok.350grupnacisku,koniec lat70‐tych ok.400grupnacisku,1980r. ‐439grupnacisku, 1987r. ‐650grupnacisku,połowalat90‐tych‐3000grupnaciskuiponad10tyślobbystów.Por.Kurczewska,U./Molęda–Zdziech,K.,LobbingwUE.”.Warszawa.Wyd.ISP, Michałowska–Gorywoda,K.,PodejmowaniedecyzjiwUniiEuropejskiej,Warszawa.SCHOLAR,2002.120 „W Unii Europejskiej, podobnie jak w wielu państwach członkowskich, rozwój lobbingu jestdeterminowany przez wiele czynników o charakterze politycznym i ekonomicznym. Jednym znajważniejszychuwarunkowaństymulującychzmianywdziałalnościlobbingowejjestprocespogłębianiasięintegracji europejskiej, a więc przekazywania kompetencji państw członkowskich na poziom UE ”, por.Michałowska–Gorywoda,K.,PodejmowaniedecyzjiwUniiEuropejskiej,Warszawa.SCHOLAR,2002,s.13inast.121 Jednym z ostatnich dokumentów przyjętych przez Parlament Europejski w sprawie lobbingu jestrezolucjazdnia8maja2008r.wsprawieokreśleniaramdladziałalnościgrup interesu(lobbystów)winstytucjach europejskich, zakładająca uruchomienie obowiązkowego, wspólnego dla trzech głównychinstytucji Unii Europejskiej rejestru lobbystów oraz nakładanie sankcji na lobbystów nieprzestrzegających kodeksu etycznego. Dnia 23 czerwca 2008 r. uruchomionodobrowolny, internetowyrejestrlobbystów.122Witkowska,M., Lobbyingw UE i reguły przejrzystości. Tekst dokumentu dostępny jest na stronachinternetowych pod adresem http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100922_witkowska_pl.htm,[15.09.2010].


20

instrument udziału europejskiego społeczeństwa w procesach integracyjnych, amianowicieEuropejskaInicjatywaObywatelska.


21

II.4.ZnaczenieregulacjiEIOwpostanowieniachTraktatuzLizbonyJak już wspomniano powyżej, EIO jest na gruncie prawa Unii Europejskiej

instytucjąnową,wprowadzonąpostanowieniamiTraktatuzLizbony.Mającnauwadzepowyższe rozważania, genezy tej instytucji prawnej szukać bowiem bez wątpieniawłaśnie w zarzucanym strukturom Unii Europejskiej deficycie demokracji, co zresztąwynikawprost z uzasadnień dokumentówopracowanych do tej pory przez instytucjeUE.123 Można więc stwierdzić, iż wraz z rozwojem Unii, temat demokracji był i jestrozwijany.

Zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony znalazły swoje odzwierciedlenierównież w brzmieniu i strukturze samych Traktatów. Nie można tu nie zauważyćwprowadzenia po raz pierwszy do Traktatu o Unii Europejskiej – sekcji (tytuł II)poświęconej „Postanowienia o zasadach demokratycznych124” jak i również nowychzapisów dotyczących roli Parlamentu Europejskiego i Europejskiej Inicjatywy . Jakpodkreśla bowiem ustawodawca europejski ta ostatnia zmiana nada demokracjieuropejskiejnowywymiariuzupełnizasóbprawzwiązanychzobywatelstwemUnii.125Ponadto EIO ma na celu rozszerzenie zakresu dyskusji społecznych wokół politykieuropejskiej, co z kolei przyczynić się ma do tworzenia „prawdziwej europejskiejprzestrzeni publicznej”.126 Powszechnie przyjmuje się wreszcie, iż wdrożenieEuropejskiej Inicjatywy Obywatelskiej w życie zasadniczo wzmocni zaangażowanieobywateli i organizacji społeczeństwaobywatelskiegowproceskształtowaniapolitykiUE.127

123RezolucjaParlamentuEuropejskiegozdnia8maja2008r.wsprawieokreśleniaramdladziałalnościgrup interesu (lobbystów)winstytucjach europejskich. Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępnyjest na stronach internetowych instytucji pod adresem (2007/2115(INI)).http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2008‐0197+0+DOC+XML+V0//PL> [ 10.09.2010], KomisjaWspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawieeuropejskiejinicjatywyobywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[ 10.09.2010],Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074(COD).Bruksela,dnia31.3.2010.Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.09.2010].124 Szerzej na ten temat m.in. Piris, J‐C., The Lisbon Treaty. A Legal and Political Analysis, CambridgeStudiesinEuropeanLawandPolicy.125ObywatelstwoUniiEuropejskiejjestsubsydiarnewstosunkudonarodowego,por.art.9TUE.126 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersja ostateczna. Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].127WZielonejKsiędze„Komisjajestzdania,żeobywateleeuropejscypowinnimóckorzystaćztegonowegoprawamożliwie jak najprędzej powejściuw życie traktatu lizbońskiego. Ambicją Komisji byłoby zatemdoprowadzenie do tego, aby rozporządzenie w sprawie inicjatywy obywatelskiej zostało przyjęte przedupływempierwszegorokuodwejściawżycieTraktatu.”,KomisjaWspólnotEuropejskich,ZielonaKsięgawsprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersjaostateczna.Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychinstytucjipodadresem http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].


22

Podsumowując dotychczasowe uwagi, nowa europejska „konstytucja” jest bezwątpienia„kamieniemmilowymdemokracjizewzględunaconajmniejjedenkluczowyaspekt:porazpierwszyzaproponowano,żebyzasadędemokracjiuczestniczącejprzyjąćna szczeblu ponadnarodowym, jednocześnie ustanawiając narzędzie demokracjibezpośredniej ‐ europejską inicjatywę obywatelską.”128 Dzięki wprowadzonymregulacjom, którym ostateczny kształt nadało rozporządzenie ParlamentuEuropejskiego i Rady, milion mieszkańców Unii Europejskiej pochodzących z kilkuPaństw Członkowskich już od 1 kwietnia 2012 roku będzie dysponować tym samymprawem, którym do tej pory cieszył się Parlament Europejski i Rada Europejska –prawem do przedkładania Komisji Europejskiej wniosków dotyczących nowychregulacjiprawnych.129

128Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.36.129Por.ItiretpreambułyRozporządzenia„TraktatoUniiEuropejskiej(TUE)wzmacniaobywatelstwoUniiidalejusprawniademokratycznefunkcjonowanieUnii,stanowiącmiędzyinnymi,żekażdyobywatelmamiećprawo do uczestnictwa w życiu demokratycznym Unii za pośrednictwem europejskiej inicjatywyobywatelskiej. Procedura ta daje obywatelom możliwość bezpośredniego zwrócenia się do Komisji oprzedłożenie wniosku dotyczącego unijnego aktu prawnego w celu wprowadzenia w życie Traktatów,podobnądoprawaprzyznanegoParlamentowiEuropejskiemunamocyart.255TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej(TFUE)orazRadzienamocyart.241TFUE.”,RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej.Dz.Urz.UEL65/1.


23

1 grudnia 2009 roku wszedł w życieTraktat reformujący, zgodnie zpostanowieniami artykułu 357 TFUE.Pierwotnie, Traktat reformujący (zLizbony)miałwejśćwżycie zdniem1stycznia 2009 roku, lecz nie zostałratyfikowany przez wszystkie PaństwaCzłonkowskiewprzewidzianymczasie.Należy mieć w tym przypadku nauwadze, iż na postępowanie procesówratyfikacjiTraktatuzLizbony,zgodniezpostanowieniami przepisów prawakrajowego poszczególnych PaństwCzłonkowskich,zasadniczywpływmiałnegatywny wynik pierwszegoreferendum w Irlandii,przeprowadzonegow dniu 12 czerwca2008 roku (53% uczestniczących wreferendum opowiedziało sięprzeciwko ratyfikacji, a 47%biorącychudział w referendum opowiedziało sięzaprzyjęciemTraktatuzLizbony)orazzastrzeżenia zgłaszane przezprezydenta Republiki Czeskiej, VaclavaKlausa, który dwukrotnie zwracał siędo (czeskiego) TrybunałuKonstytucyjnego o zbadaniepostanowień Traktatu z Lizbony zczeskąustawązasadniczą.Dwawnioskido Trybunału Konstytucyjnego zostałyskierowanerównieżwPolsce(K32/09iK37/09),jakkolwiekjużporatyfikacjiTraktatu z Lizbony przez RepublikęCzeską, ostatnie PaństwoCzłonkowskie, które ratyfikowało ww.Traktat, dopełniając w ten sposóbwszelkich wymogów jego wejścia wżycie.

III. ZarysprawaEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej

Z punktu widzenia pogłębianiaprocesów demokratycznych w ramachstruktur Unii Europejskiej mechanizmEuropejskiej Inicjatywy Obywatelskiej jestbez wątpienia jedną z najważniejszychinnowacji wprowadzonych na mocypostanowieńTraktatuzLizbony.130

Z chwilą wejścia w życiepostanowień Traktatu reformującego,instytucja Europejskiej InicjatywyObywatelskiej regulowana jest zarównopostanowieniami Traktatu o UniiEuropejskiej(TUE)131 ‐ gdzie zdefiniowanopokrótcesamopojęcieEIO‐ jakiTraktatuo funkcjonowaniu Unii Europejskiej(TFUE),132 którego to zapisy regulowaćmają założenia formalne (procedury iwarunki)inicjatywy.

Natomiast, w wykonaniupostanowień prawa pierwotnego,szczegółowe unormowania ostatecznegokształtuEIO,jejprzebieguiformy,znalazłysięwprawiewtórnymUE, amianowicie –w rozporządzeniu ParlamentuEuropejskiego i Rady (UE) w sprawieinicjatywyobywatelskiej.133

III.1. Definicja EuropejskiejInicjatywyObywatelskiej

Definicję instytucji Europejskiej

Inicjatywy Obywatelskiej ustawodawcaeuropejski zawarł w postanowieniachartykułu 11 ust. 4 TUE, gdzie określił jejogólneramy:

130PorazpierwszyobywateleUEmogąbezpośrednioproponowaćzmianyprawaUE,atymsamymmająprawnąifaktycznąmożliwośćrealnegowpływunakształtprocesówintegracyjnychiichkierunki.131TraktatoUniiEuropejskiej,tekstjednolityDz.Urz.UE2010,C83/12.132TraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej,tekstjednolity,Dz.Urz.UE2010,C83/47.133RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr.211/2011zdnia16lutego2011wsprawieinicjatywy,Dz.Urz.UEL65/1.


24

Natomiast procedury i warunki wymagane w celu przedstawienia takiej

inicjatywy zostały określone przez Parlament Europejski i Radę, w drodze zwykłejprocedury ustawodawczej134 zgodnie z postanowieniami artykułu 24 akapit pierwszyTraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej:

Mając na uwadze brzmienie powyższych postanowień, należy podkreślić, iżprzepis 11 TUE zawiera dwawstępnewarunki, któremuszą być spełnione, aby danyruchuznanybyłzaEuropejskąInicjatywęObywatelską,amianowicie:

minimalna liczba obywateliUE podejmujących inicjatywę na poziomie 1miliona,

„znaczna” liczbaPaństwCzłonkowskich,biorącychudziałpoprzezswoichobywateliwinicjatywie

Takareprezentacjamoże,zgodniezpostanowieniamiartykułu11ust.4TUE,wystąpićdo Komisji Europejskiej o przedłożenie wniosku, co ma na celu rozpoczęcie pracy„maszynylegislacyjnej”.Należyzauważyć,iżwtensposóburegulowanaEuropejskaInicjatywaObywatelskanieoznacza zatem prawa bezpośredniej inicjatywy prawodawczej, lecz jedynie prawoobywateliUEdozwróceniasiędoKomisji,aby„sformułowałaonaprojektaktuprawnegoiwszczęłastosownąprocedurę.”135

W świetle tendencji do pogłębiania demokracji w ramach funkcjonowaniastrukturUnii Europejskiej, z całą pewnością na uwagę zasługujewymóg adresowaniainicjatywdoKomisjiEuropejskiej.ZperspektywyprawaUniiEuropejskiejwydajesięto

134 Od chwili wejścia w życie postanowień Traktatu z Lizbony, jako zwykłą procedurę ustawodawcząrozumiesięproceduręwspółdecydowania,regulowanąpostanowieniamiartykułu294TFUE.135Mik,C.,Legitymacjademokratyczna…,s.7,teksdostępnynastronachinternetowychMSZ,podadresemhttp://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf>[11.05.2011].

Art.24TFUEParlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłąprocedurą ustawodawczą, przyjmują przepisy dotyczące procedur iwarunkówwymaganych do przedstawienia inicjatywy obywatelskiej wrozumieniu artykułu 11Traktatu oUnii Europejskiej, wtym minimalnej liczby Państw Członkowskich,zktórych muszą pochodzić obywatele, którzy występują z taką inicjatywą.

Art.11ust.4TUE

ObywateleUniiwliczbieniemniejszejniżmilion,mającyobywatelstwoznacznejliczbyPaństwCzłonkowskich,mogąpodjąćinicjatywęzwróceniasiędoKomisjiEuropejskiejo przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku w sprawach, wodniesieniu do których, zdaniem obywateli, stosowanie Traktatów wymaga aktuprawnegoUnii.Procedury iwarunkiwymaganewceluprzedstawienia takiej inicjatywyokreślane sązgodniezartykułem24akapitpierwszyTraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.


25

Kiedy Przewodniczący PE Jerzy Buzekoraz przewodniczącyRadyds.OgólnychJános Martony 16 lutego 2011 r. naposiedzeniuplenarnymPEwStrasburgupodpisali rozporządzenie w sprawieEuropejskiej Inicjatywy Obywatelskiej(EIO), Jerzy Buzek powiedział: Teninstrument prawny ustanowibezpośrednie połączenie międzyobywatelami a instytucjami Unii,zniweluje przepaść między nimi.Inicjatywa obywatelska będzie stanowiławyjątkowećwiczeniezdemokracjiwskalicałej UE. Dziś podpisujemyrozporządzenie dotyczące EuropejskiejInicjatywy Obywatelskiej.Wkrótce, mamnadzieję, podpiszę pierwszy akt prawnywynikający z bezpośredniegozapotrzebowania co najmniej milionaEuropejczyków”. Tekst dostępny:http://uniaeuropejska.org/rada‐i‐pe‐porozumienie‐w‐sprawie‐europejskiej‐inicjatywy‐obywatelskiej‐osiagniete

byćabsolutnienaturalnymrozwiązaniem.Nagruncieprawapierwotnego136bowiemtowłaśnieKomisjiEuropejskiejprzysługujeprawoinicjatywyustawodawczejiwzwiązkuz tym137wydaje siębyćona jedynymde facto ide iureumocowanymorganemUE,doktórego powinny być kierowane wnioski EIO. Komisja Europejska jednakże nie jestorganem wybieranym w bezpośrednich wyborach przez obywateli UE.138 Z tegożpowodu,uwzględniającww.monopol inicjatywyustawodawczejprzysługującyKomisjiEuropejskiej139–rodzisiępytanieolegitymacjędemokratyczną140tegoorganu.Kwestiata,napozórsporna,wielokrotnieporuszanabyławdoktrynie.141

III.2. RolaEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejEuropejska Inicjatywa

Obywatelska powinna być rozumianajako instrument pomocny obywatelomUnii Europejskiej, umożliwiający imwpływ na kształtowanie prawa UE, a wkonsekwencji zapobiegającypowstawaniuczypogłębianiusiędeficytudemokratycznego w strukturach UniiEuropejskiej.Nagrunciewprowadzonychregulacji prawnych wyraźne bowiemstaje się zarysowanie roli EIO jakoumocowania obywatela jako takiego wstrukturach Unii, forma uczestnictwaobywatela w „życiu demokratycznymUnii”, pozwalająca z jednej strony nazbliżenie„Uniidoobywateli” iwspieranie„szerszej transgranicznejdebatyna tematzagadnień dotyczących polityki UEpoprzez zrzeszanie obywateli z szeregukrajóww celuwsparcia jednej określonejkwestii.”142

136Zob.art.17.2TUE.137 Rozwiązaniemprzyjętymprzez traktaty założycielskie z lat 50ubiegłego stulecia i powtórzonymwtraktaciefuzyjnym,tudzieżkonsekwentniepowtarzanymprzezkolejneTraktaty)138Jaktomamiejsceod1979r.wprzypadkuczłonkówParlamentuEuropejskiego.139 Komisji Europejskiej przysługujewyłączne prawo do inicjatywy legislacyjnejwewszystkich sferachkompetencjiUnii,zwyjątkiemWspólnejPolitykiZagranicznejiBezpieczeństwagdzieKEniemaprawadoinicjatywylegislacyjnej.NatomiastwobszarzeWspółpracypolicyjnejisądowejwsprawachkarnychKEiPaństwaczłonkowskiemająprawodoinicjatywyustawodawczej.140Mik,C.,Legitymacjademokratyczna….,s.7,TekstdokumentudostępnyjestnastronachinternetowychMSZpodadresemhttp://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf>[11.05.2011].141 Zob. szerzej na ten tematm.in.Pawłowski, J., Przebudowa instytucjonalna…, s. 33 i nast.,Osiński, J.,Traktat Konstytucyjny…, s. 2. Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronachinternetowychinstytucjipodadresemhttp://www.msz.gov.pl/docs/150/otwarcie.pdf[20.08.2011].142 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074 (COD).Bruksela, dnia31.3.2010., s. 2.Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.09.2010].


26

Należy nadmienić w tym miejscu, iż stanowisko Komisji Europejskiej, będącepodstawą konsultacji społecznych143 było nad wyraz przychylne instytucji EIO.144Następnie, w pierwszych zdaniach uzasadnieniaWniosku Rozporządzenie ParlamentuEuropejskiego iRadyw sprawie inicjatywyobywatelskiej,wyraźnie jużpodnoszona jestkwestiademokracji uczestniczącej, jakonowej formydemokracjiwprowadzonejprzezTUE.145TymsamympodkreślanajestistotnarolapostanowieńsamegoTraktatu,który–zgodniezpowszechnymprzekonaniem‐ „wzmacnia[…]obywatelstwoUniiorazuznajeprawo każdego obywatela do uczestniczenia w życiu demokratycznym Unii”146 oraz„podtrzymuje najważniejsze standardy dialogu obywatelskiego.”147 Postanowieniatraktatowe poniekąd kodyfikują instytucję konsultacji społecznych, do tej porystanowiących bezwątpienia udaną formę dialogu z obywatelem, praktykowaną przezKomisję.

Zdrugiejstronyjesttokrokszalenieważny‐zhistorycznegopunktuwidzenia–iodważny.148Mechanizm funkcjonowaniaEIO jest swego rodzaju nowościąna gruncieprawapierwotnegoponieważwprowadzademokracjębezpośrednią, któraprzekraczagranicepaństw,ajednocześnieumacniapozycjęsamegoobywatelaUnii,którymożebyćzarówno brać udział w ustaleniu programu („agenda‐setter”) jak i być decydentem(„decision‐maker).”149

PowyższeceleizałożeniazauważyłaKomisjaEuropejskawZielonejKsiędze150wsprawieeuropejskiejinicjatywyobywatelskiej,wymieniająctakieskutkiwprowadzeniaEIO jakm.in. nadanie „demokracji europejskiejnowegowymiaru”, „uzupełnienie zasobuprawa związanych z obywatelstwem Unii”, „rozszerzenie zakresu dyskusji społecznych

143Z2010r.144 „<<Udział obywateliw procesie podejmowania decyzji jest niezbędny dla demokracji>>, powiedziałaMargotWallström,wiceprzewodniczącaKomisjiEuropejskiejodpowiedzialnazastosunkiinstytucjonalnei strategię komunikacji społecznej. <<Dzięki traktatowi lizbońskiemu społeczeństwo uzyska środekwyrażania swych opinii i będziemogłowywierać bezpośredniwpływ na kształtowanie politykiwUE.>>”KomunikatKEIP/09/1696,Bruksela,dnia11listopada2009r.,Tekstdokumentu(wjęzykuangielskim)dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/09/1696&format=HTML&aged=0&language=PL&guiLanguage=en[11.09.2010].145 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010) 370}. KOM(2010) 119wersja ostateczna 2010/0074 (COD). Bruksela, dnia 31.3.2010, s. 2,http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf,[10.09.2010].146 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010) 370}. KOM(2010) 119wersja ostateczna 2010/0074 (COD). Bruksela, dnia 31.3.2010, s. 2.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.09.2010].147KomisjaWspólnotEuropejskich,WniosekRozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywy obywatelskiej. {SEK(2010) 370}. KOM(2010) 119 wersja ostateczna 2010/0074 (COD).Bruksela, dnia 31.3.2010, s. 2, tekst dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf,[10.09.2010].148Kaufmann,B.,CitizenPowerBeyondtheNationState[w:]Berg,C./Carline,P./Kaufmann,B./Leinen,J./Wallis,D., The Initiative for Europe Handbook 2008 .The guide to transnational democracy in Europe.Initiative&ReferendumInstituteEurope,s.10.149Kaufmann,B.,CitizenPowerBeyondtheNationState[w:]Berg,C./Carline,P./Kaufmann,B./Leinen,J./Wallis,D., The Initiative for Europe Handbook 2008. The guide to transnational democracy in Europe,Initiative&ReferendumInstituteEurope,s.10.150 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.Tekstdostępnynastronachinternetowychpod adresem http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].


27

wokółpolityki europejskiej” i w efekcie tworzenie „prawdziwej europejskiej przestrzenipublicznej”,a także „wzmocnieniezaangażowaniaobywateli iorganizacjispołeczeństwaobywatelskiegowproceskształtowaniapolitykiUE.”151

151 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.3;Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].


28

IV. Zarysinnychformudziałuobywateliwżyciupublicznym–przykładPolskiiUniiEuropejskiej

EuropejskaInicjatywaObywatelskajestcoprawdanowym,bardzoistotnym,lecz

niejedynyminstrumentemumożliwiającymudziałobywatelaUniiEuropejskiejwżyciupublicznym i funkcjonowaniu struktur europejskich.152 Na gruncie prawa UEwyróżniamy także prawo petycji do Parlamentu Europejskiego. Natomiast w prawiepolskim istnieje zarówno instytucja petycji do organów władzy publicznej jak iinicjatywaobywatelskainicjującaproceslegislacyjny.

IV.1. Prawne instrumenty działające w Unii Europejskiej ‐Europejska Inicjatywa Obywatelska (ECI) a prawo petycji doParlamentuEuropejskiego

Choć powstanie oraz ostateczny kształt regulacji prawnych zarówno w

przypadku instytucji petycji, jak i mechanizmu EIO są zbliżone – a nawet przepisydotycząceEIOmająswojągenezęwprzepisachkonstytuującychprawodopetycji– tonależy bardzo wyraźnie podkreślić, że Europejska Inicjatywa Obywatelska i prawopetycji do Parlamentu Europejskiego to dwa różne i odrębnie regulowane prawa,przysługująceobywatelomUniiEuropejskiej.153

Nie można jednakże pominąć, iż cel obu tych instrumentów jest podobny –pozwalająonenabezpośrednikontaktobywatelaUEz jej Instytucjami ‐ParlamentemEuropejskimwprzypadkupetycjiiKomisjąEuropejskąwprzypadkuECI.

Traktat z Masstricht, wprowadzając koncepcję obywatelstwa europejskiego,

nadał nowe znaczenie prawu petycji do Parlamentu Europejskiego – rozwiazaniuistniejącemu w Regulaminie Zgromadzenia EWWiS od roku 1953154 ‐ jako instytucjitraktatowej.Wcześniej,bojużw1977r.ParlamentEuropejskiwydałrezolucję,wktórejwyraźnie zażądał, aby prawo petycji (do PE) zostało przyznane obywatelomWspólnoty.155Tylkokilkalatpóźniej,w1981r.,zmieniającswójwewnętrznyregulamin,ParlamentEuropejskiformalniepotwierdziłprawopetycji.Odroku1987wstrukturach

152Zob.uwagiwp.Ininiejszegoopracowania.153Por.art.11TUEwzw.zart.24TFUEorazart.227TFUE.154Corbett,R.Jacobs,F.;Shackleton,M.TheEuropeanParliament,s.274.155Dz.Urz.1977,C299/26.

Art.227TFUEWszyscyobywateleUnii,jakrównieżwszystkieosobyfizycznelubprawnemającemiejscezamieszkania lubstatutowąsiedzibęwPaństwieCzłonkowskim,mająprawokierowania,indywidualnie lub wspólnie z innymi obywatelami lub osobami, petycji do ParlamentuEuropejskiego w sprawach objętych zakresem działalności Unii, które dotyczą ichbezpośrednio.


29

Parlamentu Europejskiego istnieje również Komisja Petycji, mająca kompetencje wzakresiepetycjiorazstosunkówzEuropejskimRzecznikiemPrawObywatelskich.156

Na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów, podstawą prawną dla prawapetycjidoPEjestunormowanieartykułu227TFUEorazregulacjezawartewartykułach201‐203 Regulaminu Parlamentu Europejskiego, jak i również artykuł 44 Karty PrawPodstawowychUniiEuropejskiej.157

Ostatnio dodano również postanowienia artykułu 203a do Regulaminu

ParlamentuEuropejskiego,napodstawiektórychKomisjaPetycjiPEbadawpływEIOnaprace Komisji. Należy przy tym podkreślić, iż Komisja Petycji PE ma obowiązekinformowania o danej inicjatywie również autorów petycji zgłoszonych w tej samejmaterii.

Zgodnie z zakresem ratione personae, z prawa do petycji do Parlamentu

Europejskiego może skorzystać każdy obywatel Unii Europejskiej, osoba fizycznazamieszkała na terytorium Unii Europejskiej, a także osoba prawna – jeśli ma swojąsiedzibę na terytorium UE. Ponadto, prawo to przysługuje również zarówno osobomfizycznymjakiprawnymzkrajówtrzecich,niezamieszkującymlubniezarejestrowanymnaterenieUE.TakierozwiązaniezostałowprowadzonewrazzezmianąRegulaminuPEw 1993 roku. Jakkolwiek zauważyć trzeba, iż istnieje różnica między petycjamipochodzącymi od obywateli lub rezydentów UE (odpowiednio w przypadku osóbprawnych), a petycjami od obywateli spoza Unii Europejskiej. W przypadku tychpierwszychistniejeautomatyczneprawodorozpatrzeniapetycji(„automaticrighttobeconsidered”), które to prawo jednak nie przysługuje już w przypadku petycjizgłoszonychprzezobywatelispozaUniiEuropejskiej.Jednakże,inaczejniżwprzypadkupetycjipochodzącychodobywatelizamieszkałychnaterenieUE,przyzgłaszaniupetycjidoPEprzezobywatelaspozaUEnie jestwyraźniewymaganedowiedzenieposiadaniainteresu.158

156Epaminondas,M.,Therighttopetition…,s.169.157 Dz. Urz. UE 2010, C 83. 158Epaminondas,M.,Therighttopetition…,s.169.

Art.44KartyPrawPodstawowychUniiEuropejskiej‐ PrawopetycjiKażdyobywatelUnii ikażdaosobafizycznalubprawnamającamiejscezamieszkania lubstatutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo petycji do ParlamentuEuropejskiego.

Artykuł203aRegulaminuPE:Inicjatywaobywatelska

WprzypadkugdyParlamentpoinformowany jesto tym, żeKomisja zostaławezwanadoprzedstawieniawnioskuwsprawieaktuprawnegonamocyart.11ust.4TraktatuoUniiEuropejskiej, Komisja Petycji upewnia się, czy fakt ten ma wpływ na jej pracę oraz, wprzypadkugdytakiwpływistnieje,informujeotymautorówpetycji,którzyzłożylipetycjewsprawachpowiązanychzdanymtematem.


30

Zgodniezzakresemrationemateriae,sprawaobjętapetycjądoPEmusileżećwzakresie kompetencji lub zainteresowań Unii Europejskiej. Ponadto, co istotne, danasprawamusirównieżdotyczyćskładającegopetycjębezpośrednio(locusstandi).

Petycja do Parlamentu

EuropejskiegoEuropejska InicjatywaObywatelska

PodstawaPrawna Artykuł 227 TFUE oraz Artykuły201‐203 Regulaminu ParlamentuEuropejskiego

Artykuł 11.4 TUEiArtykuł24TFUE;Rozporządzenie211/2011

Podmiot Obywatel UE, Osoba zamieszkaławjednymzPaństwCzłonkowskichUEOsoba fizyczna lub prawna(Członek stowarzyszenia,przedsiębiorstwa, organizacji,której siedziba mieści się wjednym z Państw CzłonkowskichUE...)

Sygnatariusze: Min. 1 milionobywateli UE pochodzących zmin.¼ wszystkich państwczłonkowskich (+minima dlaposzczególnychkrajów).Komitet Organizacyjny: Min. 7osóbfizycznychz7różnychPaństwCzłonkowskich

Przedmiot Zagadnienia leżące w zakresiekompetencjilubzainteresowańUEOGRANICZENIE:! Sprawa musi bezpośredniodotyczyć podmiotu (Obywatela,CzłonkaStowarzyszeniaetc.)

Zagadnienia leżące w zakresiekompetencjiKomisjiEuropejskiej

Adresat ParlamentEuropejski KomisjaEuropejska

Wiek BRAKWiek czynnego prawawyborczegodoPE

Minimalna liczbapodmiotów

1(indywidualne) 1 milion sygnatariuszy(po spełnieniu warunków co dominimów ‐ kraju pochodzenia,ilości sygnatariuszy przypadającejnadanykraj)

Forma Złożyćpetycjęmożnazapomocą: Poczty Formularza

elektronicznego(on‐line)

FaxWjednymz27językówUE.

Formyzbieraniagłosów: Deklaracje zbierane on‐line

za pomocą systemu dozbieraniagłosówon‐line

Deklaracje zbierane zużyciem podpisuelektronicznego

Deklaracje zbierane wformiepapierowej

Efekt W przypadku petycji uznanej za

dopuszczalną, Komisja Petycjimoże:

W przypadku pozytywnegorozpatrzenia wniosku ‐ przyjęcie irozpoczęcie odpowiedniej


31

zwrócić się do KomisjiEuropejskiej w celuprzeprowadzeniadochodzenia

skontaktować się zSOLVIT‐em

przekazać Petycję innymkomisjomPE

przekazać ParlamentowiEuropejskiemu pełnesprawozdanie podgłosowanie

przeprowadzić wizytęwyjaśniającą wkraju/regionie

podjąć jakiekolwiek innestosownedziałanie

procedury legislacyjnej (wzależnościodtegojakirodzajuaktuprawnego)

Poniżejzaprezentowanodanedotyczące liczbypetycjiprzyjętychprzezKomisję

Petycji Parlamentu Europejskiego na przestrzeni lat 2008‐2010. Na bazieprzedstawionego zestawienia wyraźnie widać stosunkowo duży udział procentowypolskichpetycjiwstosunkudoogólnejliczbypetycji.159

Rok Liczba petycjiuznanych zadopuszczalne

Liczba petycjiuznanych zaniedopuszczalne

Liczba petycjidotyczącychPolski

2010 972 653 662009 1062 818 1002008 1065 821 105

Ciekawą opinię w kwestii efektywności petycji do PE oraz EuropejskiejInicjatywyObywatelskiejprzedstawiłM.Jabłoński:

„[B]ardziej uproszczoną formą będziewystąpienie z petycją (również zbiorową),którazewzględunamniejszyzakresobowiązkówiszybszysposóbsformułowaniajejtreścimozeodnieść lepszy skutek.Na tleprzyjętych rozwiązań instytucje te, choc różnią się–wprzypadkuobywatelskiejinicjatywyKomisjamusiformalniezdecydowaćojejlosie,czegobrakjestprzypetycji–toprzypuszczam,żeskutekmożebyćtakisam.Ztegoteżpowoduuważam, ze dotychczas istniejace rozwiązania, a przede wszystkim prawo dostępu doinformacjipublicznejmożewpołączeniuzprawemdopetycjistworzyćszerzemożliwościoddziaływania na organy i instytucje unijne. Są to bowiem uprawnienia, które niewymagajątakdaleceskomplikowanegoiczasochłonnegoprocedowania”160

159SporządzonenapodstawieMeyer,W.,SprawozdaniewsprawiedziałalnościKomisjiPetycjiw2010r.,(Parlament Europejski, Sprawozdanie z posiedzenia, 2010/2295(INI) 17.6.2011) orazMcGuinness,M.,Sprawozdanie w sprawie obrad komisji Petycji w roku 2008 (Parlament Europejski, Dokument zposiedzenia,2008/2301(INI)3.4.2009).160Jabłoński,M.,DemokracjapartycypacyjnawUniiEuropejskiej...,PrzeglądSejmowy4(99)/2010,s.120.


32

IV.2. Instrumenty prawa krajowego: prawo obywatelskiej

inicjatywyustawodawczejorazprawopetycjiwPolsceW obecnie obowiązującej Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej161 przyjęto162

przedmiotowąklasyfikacjępraw iwolności jednostki,gdzie jednązkategoriistanowiąprawaiwolnościpolityczne.

Prawaiwolnościpolityczneuregulowanezostaływpostanowieniachartykułów57‐62 Konstytucji RP. Zauważyć należy, iż do tej właśnie kategorii praw i wolnościjednostkinależąprawazwiązanezudziałemwżyciupublicznym,acozatymidzietakżeprawoinicjatywyustawodawczejorazprawodoskładaniapetycji.

IV.2.a. PrawoobywatelskiejinicjatywyustawodawczejEuropejska Inicjatywa Obywatelska obowiązująca w porządku prawnym Unii

Europejskiej oraz obywatelska inicjatywa ustawodawcza, regulowana przez prawoRzeczpospolitej Polskiej to dwie odrębne formy udziału w życiu publicznym,pozwalające obywatelom na przedstawienie projektów legislacyjnych odpowiednimorganom.

Podstawę prawną polskiej Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej stanowiąpostanowienia artykułu 118 ust. 2 Konstytucji RP oraz regulacje ustawy z dnia 24czerwca1999rokuowykonywaniuinicjatywyustawodawczejprzezobywateli163.

Poniżejprzedstawionoobrazoweporównanietychdwóchinstytucjiprawnych. Obywatelska Inicjatywa

UstawodawczawRPEuropejska InicjatywaUstawodawcza

PodstawaPrawna Artykuł118ust. 2KonstytucjiRPorazustawaz24czerwca1999owykonywaniu inicjatywyustawodawczejprzezobywateli.

Artykuł 11.4 TUEiArtykuł24TFUE;Rozporządzenie211/2011

Podmiot 100000 obywateli RP mającyprawowybieraniadoSejmuRP.

Sygnatariusze: Min. 1 milionobywateli UE pochodzących z min.¼ wszystkich państw

161 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez ZgromadzenieNarodowewdniu2kwietnia1997r.,przyjętaprzezNaródwreferendumkonstytucyjnymwdniu25maja1997r.,podpisanaprzezPrezydentaRzeczypospolitejPolskiejwdniu16lipca1997r.,Dz.U.1997nr78poz.483.162Garlicki,L.,Polskieprawokonstytucyjne,s.110.163Dz.U.Z1999r.Nr62,poz.688.

Art.118ust.2KonstytucjiRzeczpospolitejPolskiejInicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 100 000 obywatelimającychprawowybieraniadoSejmu.Trybpostępowaniawtejsprawieokreślaustawa.


33

członkowskich (+minima dlaposzczególnychkrajów).Komitet Organizacyjny: Min. 7osóbfizycznychz7różnychPaństwCzłonkowskich

Przedmiot Gotowy projekt ustawy wmateriach nie objętychwyłączeniem – dla spraw, wktórychKonstytucjaRPustanawiawyłączne prawo inicjatywyustawodawczej dla niektórychpodmiotów.

Zagadnienia leżące w zakresiekompetencjiKomisjiEuropejskiej

Adresat SejmRP KomisjaEuropejska

Wiek Wiek czynnego prawawyborczegodoSejmu

Wiek czynnego prawa wyborczegodoParlamentuEuropejskiego


100000sygnatariuszy 1 milion sygnatariuszy(po spełnieniu warunków co dominimów‐krajupochodzenia,ilościsygnatariuszy przypadającej nadanykraj)

Forma zbieraniagłosów

Formyzbieraniagłosów: Deklaracje zbierane on‐line



Deklaracje zbierane wformiepapierowej

Efekt W przypadku spełnienia

wszystkich wymogów –przedłożenie Sejmowi projektuoraz rozpoczęcie odpowiedniejprocedurylegislacyjnej

W przypadku pozytywnegorozpatrzenia wniosku ‐ przyjęcie irozpoczęcie odpowiedniejprocedury legislacyjnej ( wzależnościodtegojakirodzajuaktuprawnego)

Pierwszympunktem rozróżnienia tych dwóch instrumentów prawnych jest ich

adresat, a mianowicie ‐ obywatele wnoszą projekty legislacji do zupełnie innychinstytucji. Jest to odpowiednio Sejm Rzeczpospolitej w przypadku inicjatywyustawodawczej i Komisja Europejska – dla Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej.Dlatego teżw przypadku tej ostatniej – Państwo Członkowskie (tu: Polska) niemożewpływaćnazawartośćmerytorycznąprojektu,ajedynieodpowiednieorgany,określonew drodze przepisów wykonawczych do Rozporządzenia, mają pewne kompetencjezwiązane z procesem zbierania deklaracji poparcia. Takie rozwiązanie i takieukształtowanieinstrumentuEIOdajeszansęnazupełnienowąformędialogupomiędzy


34

obywatelem a Unią Europejską, a tym samym – na większą demokratyzację struktureuropejskichorazichformdziałania.

Na mocy postanowień artykułu 118 Konstytucji RP możliwość inicjatywy nieprzysługuje wyłącznie posłom164, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i RadzieMinistrów, ale również grupie 100000 obywateli, posiadających czynne prawowyborcze w wyborach do Sejmu RP. Zapis ten jest rozwinięty w Ustawie oWykonywaniuInicjatywyLudowejprzezobywatelizdnia24czerwca1999165,gdziewpostanowieniachartykułu2zdefiniowanopojęciesamejinicjatywy.

Zbrzmieniapowyższychpostanowieńwynika,iż100000obywateliRPmających

czynneprawowyborczedoSejmutowarunekwyjściowydlauznaniadanejinicjatywywrozumieniu artykułu 118 Konstytucji i regulacji ustawowej. Dla porównania – wprzypadku EIO minimalna liczba deklaracji poparcia to 1 000 000, gdzie minimalnawymagana liczba koniecznych sygnatariuszy przypadająca na Polskę to 37 500. TymsamymprógostatecznieuznanywRozporządzeniu166zaobowiązującymożebyćuznanyza stosunkowo niski, w żaden sposób nie powstrzymujący ani nie przeszkadzającywpowstaniuEuropejskichInicjatywObywatelskich.

W tym kontekście należy zauważyć, iż również w porównaniu z innymipaństwami europejskimi Polskie wymogi dotyczące minimalnego pułapu ilościowegozdająsięniebyćtrudnedospełnienia.

Poniższa tabelka, korzystając z danych i logiki przedstawionej167 przez PiotraUziębłoobrazujeminimalną liczbęsygnatriuszywwybranychpaństwacheuropejskichw stosunkudo liczbymieszkańców.Uzyskany iloraz pozwoli lepiej porównaćwymogistawianeinijcatywomludowymwróżnymkrajach.

Kraj Minimalna ilość

sygnatariuszyLiczbamieszkańców

Iloraz

Austria 100000 lub 1/6mieszkańcówztrzechlandów

837500083,75

Rumunia 250000 z co najmniej ¼województw

2146200085,85

Węgry 50000 10014000 200,28

164 Prawo inicjatywy ustawodawczej w RP przysługuje zgodnie z art. 32.2 Regulaminu SejmuRzeczypospolitej Polskiej – komisji sejmowej lub grupie co najmniej 15 posłów podpisujących projekt.Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu RzeczypospolitejPolskiej.ZałącznikdoobwieszczeniaMarszałkaSejmuRzeczypospolitejPolskiejzdnia21stycznia2009r.M.P.2009Nr5poz.47.165Dz.U.z1999r.Nr62,poz.688.166 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 211/2011 z dnia 16 lutego 2011r. wsprawieinicjatywyobywatelskiej.167Uziębło,P.‘Ustawaz1999...”,PrzeglądSejmowy4(39)/2000,s.51.

Art.2.UstawyoWykonywaniuInicjatywyLudowejprzezobywatelizdnia24czerwca1999

Grupaobywatelipolskich,liczącaconajmniej100000osób,mającychprawowybieraniadoSejmu,możewystąpićzinicjatywąustawodawcząprzezzłożeniepodpisówpodprojektemustawy.


35

Litwa 50000 3329000 66,58Macedonia 10000 2057284 205,73Słowenia 5000 2047000 409,40Włochy 50000 60340000 1206,80Polska168 100000 38167000 381,67

Wpolskimporządkuprawnymistniejetylkoinicjatywasformułowanatzn.grupa

100000obywatelimusiwystąpićzgotowymprojektemustawy,natomiastwprzypadkuwniesienie zaledwie wniosku o uregulowanie danej materii (inicjatywaniesformułowana) nie wywoła ona skutków prawnych169. Rozporządzenie dt.Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej nie wprowadza obowiązku przedstawieniakomisjigotowegoprojektuaktuprawnego,ajedynieprzedstawićdanąideę‐wymogiwtej kwestii są wyszczególnionew Załączniku II170.W celu rejestracji danej inicjatywynależy podać jej tytuł, krótki opis materii poruszanej przez inicjatywę, opis celówinicjatywy,istotnewdanejsprawiepostanowieniaTraktatów,spisźródełwsparciaorazfinansowania, a także dane członków komitetu organizacyjnego. Dlatego też w tymprzypadkumamydoczynieniazinicjatywąniesformułowaną.JakpodkreślaJabłoński–świadczytoobrakuzaufaniaUniiEuropejskiejdoinstytycjidemokracjibezpośredniej–„Przyjęty ostatecznie na płaszczyźnie rozwiązań traktatowych model inicjatywy jestdowodemnato,żeinstytucjedemokracjibezpośredniejniesądarzonezaufaniemrównież– amoże w szczgeólności – na poziomie Unii Europejskiej. Jest to bowiem inicjatywaniesformułowana, przyjmująca postać wystąpienia z ogólną propozycją (zaganieniemprawnym),którąobywateleUniibędąmoglikierowaćdoKomisjiEuropejskiej.Komisjazaśjakoorganwyłącznieuprawnionybędziemogła(aleniemusiała)przygotowaćkonkretnyaktprawny(ewentualnyprojektprzygotowanyprzezobywateliwżadnymrazieniewiążeKomisji).”171

Przedmiotem polskiej inicjatywy ustawodawczej mogą być wszelkie materie,które nie podlegają bezpośredniemu lub pośredniemu wykluczeniu poprzez przepisyKonstytucjiRP.172Takiewyłączeniaznajdująsięwartykułach221Konstytucjioraz235Konstytucji.

168 Dane dotyczące populacji przentowanych krajów zostały zestawione na podstawie Eurostat,‘Commission staff working document. Demography Report (European Commission 2010) z wyjątkiemMacedonii – w tym przypadku posłużono się danymi ze stronyMacedońskiego Urzędu Statystycznego(State Staistical Office of the Republic of Macedonia)<http://www.stat.gov.mk/OblastOpsto_en.aspx?id=2>[24.11.2011]169Uziębło,P.‘Ustawaz1999...”,PrzeglądSejmowy4(39)/2000,s.51.170ZałącznikIIdoRozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej.171Jabłoński,M.,‘DemokracjapartycypacyjnawUniiEuropejskiej...’,PrzeglądSejmowy4(99)/2010,s.120.172Uziębło,P.‘Ustawaz1999...”,PrzeglądSejmowy4(39)/2000,s.52.

Art.221.KonstytucjiRP

Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizoriumbudżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego orazustawyoudzielaniugwarancji finansowychprzezpaństwoprzysługujewyłącznieRadzieMinistrów.


36

Wdoktrynie173uznajesięrównieżzaniedopuszczalneskładanieinicjatywprzez

100000 obywatelii w materii ustaw wyrażających zgodę na ratyfikację umowymiędzynarodowejorazuchwalaniuustawzartykułu25ust.5Konstytucji.

Organizacją i przygotowaniem projektu inicjatywy ludowej (w tym:

rozpowszechnianiem, promocją, zbieraniem podpisów)174 zajmuje się, posiadającyosobowośćprawną,komitetinicjatywyustawodawczej,któryskładasięzconajmniej15obywatelipolskich,posiadającychczynneprawowyborczedoSejmuRP,aktórzyzłożylipisemneoświadczenieoprzystąpieniudokomitetu175.Wgartykułu5ustęp3komitetjest reprezentowany przez pełnomocnika komitetu lub przez jego zastępcę (są oniwskazani w pisemnym oświadczeniu wydanym przez pierwsze 15 osób tworzącychkomitet inicjatywy ustawodawczej)176. W Rozporządzeniu 211/2011 również istniejezapisdotyczącykomitetuobywatelskiego,który jestodpowiedzialnyzaprzygotowaniedanej inicjatywy jak i przedłożenie jej Komisji Europejskiej177. W przypadku EIOkomitet musi liczyć co najmniej 7 osób, będących obywatelami UE oraz posiadającyczynneprawowyborczedoPE178.Dodatkowymwwymogiemjestpochodzenieczłonkówkomitetuzconajmniej7różnychpaństwczłonkowskich179.Podobniejakwprzypadkupolskie inicjatywy – i tu mamy czo czynienia z reprezentantem komitetu oraz jegozastępcą. Ich zadaniem jest pośredniczenie w kontaktach między komitetem ainstytucjami Unii podczas całej przewidzianej Rozporządzeniem procedury. Mają onirównieżprawodowypowiadaniaidziałaniawimieniukomitetuobywatelskiego.

173Uziębło,P.‘Ustawaz1999...”,PrzeglądSejmowy4(39)/2000,s.52..174Artykuł5ust.1UstawyoWykonywaniuInicjatywyLudowejprzezobywatelizdnia24czerwca1999.Dz.U.z1999r.Nr62,poz.688.175Artykuł5ust.2iust.5UstawyoWykonywaniuInicjatywyLudowejprzezobywatelizdnia24czerwca1999.Dz.U.z1999r.Nr62,poz.688.176Artykuł5ust.3UstawyoWykonywaniuInicjatywyLudowejprzezobywatelizdnia24czerwca1999.Dz.U.z1999r.Nr62,poz.688.177 Artykuł 2.3) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 211/2011 z dnia 16 lutego2011r.Wsprawieinicjatywyobywatelskiej.178 Artykuł 3.1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 211/2011 z dnia 16 lutego2011r.Wsprawieinicjatywyobywatelskiej.179 Artykuł 3.2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 211/2011 z dnia 16 lutego2011r.Wsprawieinicjatywyobywatelskiej.

Art.235KonstytucjiRP

1. ProjektustawyozmianieKonstytucjimożeprzedłożyćconajmniej1/5ustawowejliczbyposłów,SenatlubPrezydentRzeczypospolitej.(...)

Art.25KonstytucjiRP

5.StosunkimiędzyRzecząpospolitąPolskąainnymikościołamiorazzwiązkamiwyznaniowymiokreślająustawyuchwalonenapodstawieumówzawartychprzezRadęMinistrówzichwłaściwymiprzedstawicielami.


37

Ponadto‐wymaganejestpowiadomienieMarszałkaSejmuozałożeniuKomitetupozebraniu1000deklaracjipoparcia,poczymMarszałekSejmuwydajepostanowienieo przyjęciu zawiadomienia w ciągu 14 dni lub wzywa do usunięcia braków wprojekcie180. Co interesujące, w przypadku EIO ta forma wstępnej oceny danejinicjatywyzostałausunięta,choćpojawiałasięwprojektachRozporządzenia.

IV.2.b. Prawoskładaniapetycji

Składaniepetycjiwustawodawstwiepolskimregulowane jestpostanowieniami

Artykułu63KonstytucjiRzeczpospolitejPolskiej.

Należy zauważyć, iż w systemie prawa polskiego brak jest stosownej ustawy

wykonawczej mimo bezpośredniego i wyraźnego wskazania w postanowieniachKonstytucjiRP–„Trybrozpatrywaniapetycji,wnioskówiskargokreślausawa.”Aktualnierozpatrywany jest co prawda projekt ustawy o petycjach wniesiony przez SenatRzeczypospolitej Polskiej181, jakkolwiekw doktrynie182 ‐mimo że nie kwestionuje siępotrzeby posiadania szczegółowej regulacji ‐ to jednak poddaje się pod wątpliwośćkoniecznośćwydawanianowejustawywtejmaterii.Zgodniezestanowiskiemdoktrynybowiem ‐w zamianproponuje siewprowadzeniew życie nowychprzepisówpoprzeznowelizację kodeksu postępowania administracyjnego. Polski kodeks postępowaniaadministracyjnegobowiemjużwobecnymbrzmieniuwyraźnieodwołujesiędoprawaskładaniapetycjiwArtykule221.

180Artykuł6UstawyoWykonywaniuInicjatywyLudowejprzezobywatelizdnia24czerwca1999.Dz.U.z1999r.Nr62,poz.688.181UchwałaRzeczypospolitejPolskiejzdnia14kwietnia2011wsprawiewniesieniadoSejmuprojektuopetycjach.182 Inter alia, Działocha, K. ‘Prawo petycji w obowiązującym...’, [w:] Prawo petycji w ustawodawstwiepolski,OpinieiEkspertyzyOE‐85,2008;Orłowski,W.‘Konstytucyjneuwarunkowaniaprawa...’,[w:]Prawopetycji w ustawodawstwie polski, Opinie i Ekspertyzy OE‐85, 2008; Piotrowski, R. ‘Konstytucyjneuwarunkowaniaprawa...’,[w:]Prawopetycjiwustawodawstwiepolski,OpinieiEkspertyzyOE‐85,2008;Jaroszyński,A.‘Opiniawsprawieprojektu...’,Martysz,Cz.‘Opiniawsprawieprojektuustawy...’,[w:]Opiniewsprawieprojektuustawyopetycjach(druksenackinr1036.OpinieiEskpertyzyOE‐165,2011;Martysz,Cz.‘Opiniawsprawieprojektuustawy...’,[w:]Opiniewsprawieprojektuustawyopetycjach(druksenackinr1036.OpinieiEskpertyzyOE‐165,2011.

Art.63KonstytucjiRzeczpospolitejPolskiejInicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 100 000 obywatelimającychprawowybieraniadoSejmu.Trybpostępowaniawtej sprawieokreślaustawa.Każdyma prawo składać petycje,wnioski i skargiw interesie publicznym,własnym lubinnej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucjispołecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresuadministracjipublicznej.Trybrozpatrywaniapetycji,wnioskówiskargokreślaustawa.


38

Wzwiązkuztym,żeniniejszapublikacjaniemanaceludogłębnejanalizypetycjiw ustawodawstwie polskim, poniżej zaprezentowane będzie jedynie porównanie tegoisntrumentuprawnegozprawemEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej.Zestawienietoma na celu przybliżenie zasad rządzących tymi narzędziami z jednoczesnymuwzględnieniem celuw jakim zostały one powołane.Wporównaniu petycjiw prawiepolskimiEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejpomocnebędzieponiższezestawienie:

Petycjawprawiepolskim Europejska Inicjatywa

ObwyatelskaPodstawaPrawna Artykuł 63 Konstytucji RP i

Artykuł221k.p.aArtykuł 11.4 TUEi Artykuł 24 TFUE; Rozporządzenie211/2011

Podmiot Actio popularis w najszerszymznaczeniu.Prawoskładaniapetycjiprzysługujekażdemubezwzględuna obywatelstwo i miejscezamieszkania/siedzibę.Przysługuje ona zarówno osobomfizycznym jak i prawnym, a takżewszelkim podmiotom zbiorowym(bez względu na posiadanieosobowościprawnej).

Sygnatariusze: Min. 1 milionobywateliUEpochodzącychzmin.¼wszystkich państw członkowskich(+minima dla poszczególnychkrajów).KomitetOrganizacyjny:Min.7osóbfizycznych z 7 różnych PaństwCzłonkowskich

Przedmiot Działalnośćwładzypublicznej Zagadnienia leżące w zakresiekompetencji Komisji Europejskiej.Ponadto inicjatywa nie może byćoczywistym nadużyciem, nie możebyćniepoważna lubdokuczliwaorazniemożebyćoczywiściesprzecznazwartościami Unii określonymi wArtykule2TFUE.

Adresat Wszystkie organy wykonującezadaniapubliczne

KomisjaEuropejska

Wiek Brakzastrzeżeń WiekczynnegoprawawyborczegodoParlamentuEuropejskiego

Art.221KodeksuPostępowaniaAdministracyjnego

§ 1. Zagwarantowane każdemuwKonstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składaniapetycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorząduterytorialnego,organówsamorządowych jednostekorganizacyjnychorazdoorganizacji iinstytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszegodziału.§2.Petycje,skargiiwnioskimogąbyćskładanedoorganizacji i instytucjispołecznychwzwiązku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracjipublicznej.§ 3. Petycje, skargi iwnioskimożna składaćw interesie publicznym,własnym lub innejosobyzajejzgodą.


39

„Zgodnie z przyjętą w prawiekonstytucyjnymwykładnią,podmiotamipetycji są różne społeczne podmiotyzbiorowe, niezależnie od posiadaniaosobowości prawnej, a więc związkuzawodowe, związki pracodawców,organizacje społeczno‐zawodowerolników, stowarzyszenia, samorządyspołeczne i zawodowe, fundacj, itp.organizacje społeczeństwaobywatelskiego. Mogą być nimi takżemniejszości narodowe i etniczne”(Kazimierz Działocha, ‘Prawo petycji w obowiązującym ustawodawstwie i proponowane kierunki zmian’ in Prawo petycji w ustawodawstwie polskim (Opinie i eksertyzy OE-85, Kancelaria Senatu Biuro Informacji i Dokumentacji Dział Analiz i Opracowań Tematycznych, 2008)


Brakzastrzeżeń 1 milion sygnatariuszy(po spełnieniu warunków co dominimów ‐ kraju pochodzenia, ilościsygnatariuszyprzypadającej na danykraj)

Forma Brakzastrzeżeń Formyzbieraniagłosów: Deklaracje zbierane on‐line



Deklaracjezbieranew formiepapierowej

Efekt Rozpatrzenie sprawy (zajęcie

stanowiska iodpowiedźudzielonaobowiązkowo przez adresatapetycji)

W przypadku pozytywnegorozpatrzenia wniosku ‐ przyjęcie irozpoczęcie odpowiedniej procedurylegislacyjnej ( w zależności od tegojakirodzajuaktuprawnego)

Na uwagę zasługuje fakt, iż należy

jednak rozróżnićpojęciapetycji regulowanejprzez ustawodawstwo polskie i pojęciepetycji do Parlamentu Europejskiegorozpatrywanej w punkcie IV. Oba teinstrumenty wywodzą się z różnychporządków prawnych, ustanowione są naróżnych zasadach, jakkolwiek łączy je ideadialogu pomiędzy obywatelem a władząpubliczną. W przypadku prawa petycji wprawie polskim, należy jednak przytoczyćnegatywną opinię istniejącą w doktrynie codo do funkcjonowania tego instrumentu.183Pojęcie petycji nie doczekało się jednakustawowegouszczegółowienia,odwrotnieniżskarga i wniosek również wymienione wpostanowieniachartykułu63KonstytucjiRP.Dlatego też wg doktryny184 w kwestiachzwiązanych z wykonywaniem prawa petycji należy stosować odpowiednie przepisykodeksu postępowania administracyjnego.Należymieć jednak na uwadze, iż przepisyogólne kpa odnoszą się bezpośrednio do petycji, zaś część szczegółowa zawiera tylkoregulacje dotyczące skarg i wniosków. Dlatego też, jak podkreśla Piotr Uziębło, „Wzwiązku z taką luką prawnąnie pozostajewięcnic innegoniż odpowiednie stosowanie

183Uziębło,P.‘Demokracjapartycypacyjna.’,2009,CentrumBadańSpołecznych,s.251.184Uziębło,P.‘Demokracjapartycypacyjna.’,2009,CentrumBadańSpołecznych,s.252.


40

odnośnieprawapetycjiprzepisówkodeksupostępowaniaadministracyjnegodotyczącychwnioskówiskarg,pomimo,że(...)formalniesąoneodrębnymbytemprawnym185.”186.

NamocypostanowieńArtykułu63KonstytucjiRP „każdy”maprawo składaniapetycji, dlatego też jest to prawo o charakterze powszechnym,187 dostępne dla osóbfizycznych i prawnych bez względu na miejsce zamieszkania, obywatelstwo czy teżsiedzibę czy miejsce rejestracji. Inaczej niż w przypadku Europejskiej InicjatywyObywatelskiej, gdzie to istnieje wymóg obywatelstwa Unii Europejskiej zarówno wstosunkudo sygnatariuszy188 jak i organizatorów189. Ponadtowarunkiemdla złożeniapetycji jest „zamiar zrealizowania interesu publicznego (zbiorowego) poprzez takiedziałanie”190.

Petycje można składać zarówno do „organów władzy publicznej” jak i do„organizacji i instytucji społecznychw związku zwykonywanymi przez nie zadaniamizleconymi z zakresu administracji publicznej”.191 Pierwsza grupa ustalona jest na tyleszerokobyobejmowaćorganypaństwoweorazorganysamorząduterytorialnego–bezograniczeńterytorialnychczyteżograniczeńwynikającychztrójpodziałuwładzy192.Wprzypadku drugiej grupy, Kazimierz Działocha proponuje193 ograniczenie kreguadresatów poprzez podkreślenie wyrażenia „w związku” występującego w przepisieKonstytucjiRP–azatempetycjekierowaćmożnadowszystkichorganówwykonującychzadania z zakresu władzy publicznej, ale jedynie „ z związku” z wykonywanymizadaniami.

Natomiast w Artykule 221 kpa pojawia się wyliczenie dotyczące adresatówpetycjiskargiwniosków–możnajezatemskładać„doorganówpaństwowych,organówjednostek, samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostekorganizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych” oraz „do organizacji iinstytucji społecznychw związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi zzakresuadministracjipublicznej”.

Ten zapis wyraźnie odróżnia instytucje petycji od instytucji istniejących wporządku prawnym Unii Europejskiej. W przypadku petycji w UE – przyjęto zasadęcharakerystycznądlapaństwdemokratycznych194‐wedługktórejpetycjekierowanesądoparlamentu(tu:ParlamentuUniiEuropejskiej).WprzypadkuEuropejskiejInicjatywy

185JakpodkreślaKazimierzDziałocha–prawopetycjijestodrębnym(samoistnym)prawem,któreróżnisięodskargiwniosków,a„Wynikatozokreśleniapodmiotowegoprawainną,własnąnazwą,wysunięciejejwporządkuprzepisukonstytucjinaplanpierwszy,zhistorycznychzwiązkówztakimprawemwkonstytucjimarcowej z 1921r. (art. 107) i związków porównawczych z petycjami w prawie innych państwdemokratycznych (Holandii, Belgii, Szwajcarii, RFN, Hiszpanii, Portugaliii, Grecji.’’ Działocha, K. ‘Prawopetycji w obowiązującym...’, [w:] Prawo petycji w ustawodawstwie polski, Opinie i Ekspertyzy OE‐85,2008,s.2;186Uziębło,P.‘Demokracjapartycypacyjna.’,2009,CentrumBadańSpołecznych,s.252.187Uziębło,P.‘Demokracjapartycypacyjna.’,2009,CentrumBadańSpołecznych,s.251.188Artykuł2punt2orazArtykuł3punkt4RozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRady (UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.Wsprawieinicjatywyobywatelskiej.189 Artykuł 3 punkt 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 211/2011 z dnia 16lutego2011r.Wsprawieinicjatywyobywatelskiej.190Uziębło,P.‘Demokracjapartycypacyjna.’,2009,CentrumBadańSpołecznych,s.252.191Artykuł63KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej192 Tu budzi jednak wątpliwości istota składania petycji do organów sądowniczych, ze względu naniezawisłośćsędziów,patrzDziałocha,K.‘Prawopetycjiwobowiązującym...’,s.4.;Jaroszyński,A.‘Opiniawsprawieprojektu...’,s.3.193Działocha,K.‘Prawopetycjiwobowiązującym...’,[w:]Prawopetycjiwustawodawstwiepolski,OpinieiEkspertyzyOE‐85,2008,s.4.194Działocha,K.‘Prawopetycjiwobowiązującym...’,[w:]Prawopetycjiwustawodawstwiepolski,OpinieiEkspertyzyOE‐85,2008,s.4.


41

Obywatelskiej–adresatemjestnatomiastrównieżwyraźnieokreślonyorgan‐KomisjaEuropejska.

W Konstytucji RP brak jest bezpośredniego określenia przedmiotu petycji. Wdoktrynie dominuje pogląd określający przedmiot jako działalność władzy publicznejprzy czym petycją powinien kierować interes publiczny. Jednak jak podkreśla195KazimierzDziałochatainterpretacjajestniezgodazzapisemistniejącymwKonstytucji,ponieważzgodniezArt.63petycjemożnaskładać„winteresiepublicznym,własnymlubinnejosoby”acozatymidziemająone„charakter<<mieszany>>,publicznoprywatny”196.Co interesujące wg Opinii Adama Jaroszyńskiego w sprawie najnoszwego projektuustawy o petycjach197 „z przedmiotu petycji powinny zostać wyłączone sprawy objętepostępowaniami prawnymi w toku (administracyjne i podobne, cywilne oraz karne),postępowaniami zakończonymi lub które mają zostać wszczęte)” aby uniknąćwprowadzania dodatkowego (zastępczego czy konkurencyjnego) postępowania wmateriidanychspraw.CodomateriiEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejpojawiłysięnastępujące konkretne wymogi dotyczące przedmiotu inicjatywy198 ‐ po pierwszeinicjatywa nie może wykraczac „w sposób oczywisty poza kompetencje KomisjiEuropejskiejw zakresieprzedkładaniawnioskudotyczącegounijnegoaktuprawnegowceluwprowadzeniaw życieTraktatów”, niemoże być „oczywistymnadużyciem”czy też„oczywiścieniepoważnalubdokuczliwa”,atakżeniemożepozostawaćwsprzecznościzwartościamiUniizart.2TFUE.

195Działocha,K.‘Prawopetycjiwobowiązującym...’,[w:]Prawopetycjiwustawodawstwiepolski,OpinieiEkspertyzyOE‐85,2008,s.4.196Działocha,K.‘Prawopetycjiwobowiązującym...’,[w:]Prawopetycjiwustawodawstwiepolski,OpinieiEkspertyzyOE‐85,2008,s.4.197UchwałaRzeczypospolitejPolskiejzdnia14kwietnia2011wsprawiewniesieniadoSejmuprojektuopetycjach.198Artykuł4punkt2b)‐d)RozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.Wsprawieinicjatywyobywatelskiej.


42

V. Powstanie i rozwój regulacji dotyczących EuropejskiejInicjatywyObywatelskiej

Europejska Inicjatywa Obywatelska zanim uzyskała swój ostateczny kształt

pokonała długą drogę legislacyjną, począwszy od prac w Parlamencie Europejskim,poprzez prace w Komisji, konsultacje społeczne, zwykłą procedurę legislacyjną aż wkońcudotarładoetapupublikacjiwDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiej.Jednakżeito jeszcze nie koniec. Zgodnie z rocznym vacatio legis – pierwsza inicjatywa będziemogłazostaćzarejestrowanawkwietniu2012.

V.1. Pierwszykrok‐inicjatywaobywatelskaaParlamentEuropejski

Prace nad projektem Europejskiej Inicjatywy Europejskiej rozpoczęły się w

ParlamencieEuropejskim,zgodniezartykułem192akapit2TWE(obecnieartykuł225TFUE).

PracenadprojektemEuropejskiejInicjatywyEuropejskiej–schematuproszczony

7.05.2009 RezolucjaParlamentuEuropejskiego

11.11.2009

Konsultacjespołeczne 11.11.2009‐31.01.2010

31.03.2010–16.02.2011

PublikacjawDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiej

PierwszaEuropejskaInicjatywaObywatelskamożezostaćzarejestrowana

11.03.2011

PrzyjęcieprzezKomisjęZielonejKsięgi

Zwykłaproceduralegislacyjna

1.04.2011 Rozporządzeniewchodziwżycie,rozpoczynasięrocznevacatiolegis

1.04.2012

Art.192akapit2TWE

ParlamentEuropejskimoże,stanowiącwiększościągłosówswoichczłonków,żądaćodKomisjiprzedłożeniawszelkichwłaściwychpropozycjiwkwestiach,codoktórychuważaon,żeaktwspólnotowyjestniezbędnywceluwykonanianiniejszegoTraktatu.


43

Rozwinięciepostanowieńzart.225TFUEznajdujesięwArtykule42Regulaminu

ParlamentuEuropejskiego:

Zgodnie z powyższym zapisem Parlament Europejski zażądał od Komisji

EuropejskiejprzedłożeniawnioskuustawodawczegowmateriiEuropejskiejInicjatywyUstawodawczej.RezolucjaPE199 zostałaprzyjętadnia7maja2009 rokunapodstawie 199 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. wzywające Komisję do przedłożeniawniosku w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie realizacji inicjatywyobywatelskiej, 2008/2169(INI), dokument dostępny na stronach internetowych pod adresem

Art.225TFUEParlament Europejski może, stanowiąc większością głosów wchodzących w jego składczłonków,żądaćodKomisjiprzedłożeniawszelkichwłaściwychpropozycjiwkwestiach,codo których uważa on, że akt Unii jest niezbędny w celu wykonania Traktatów. JeżeliKomisja nie przedłoży wniosku, zawiadamia o tym Parlament Europejski, podającuzasadnienie.

Artykuł 42: Inicjatywa przewidziana w art. 225 Traktatu o Funkcjonowaniu UniiEuropejskiej

1. Zgodnie z art. 225 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej Parlamentmoże,przyjmując rezolucję na podstawie sprawozdania z inicjatywy własnej właściwejkomisji sporządzonego zgodnie z art. 48, zwrócić się do Komisji o przedłożeniewszelkich stosownych wniosków mających na celu przyjęcie nowego lubmodyfikację istniejącego aktu prawnego. Rezolucja jest przyjmowana większościągłosów posłów do Parlamentu. Parlament może jednocześnie ustalić terminprzedłożeniawniosku.

2. Każdy poseł może przedłożyć wniosek dotyczący aktu prawnego Unii w ramachprawa Parlamentu do inicjatywy ustawodawczej zgodnie z art. 225 Traktatu oFunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.

3. Wniosek przedkładany jest Przewodniczącemu, który przekazuje go właściwejkomisji do rozpatrzenia. Przed przekazaniem wniosek tłumaczony jest na językiurzędowe,któreprzewodniczącywłaściwejkomisjiuznazaniezbędnedopodjęciadecyzjiw sprawienadaniawnioskowi dalszego biegu.W ciągu trzechmiesięcy odprzekazaniawniosku ipoprzesłuchaniu jegoautora,komisjapodejmujedecyzjęwsprawie dalszej procedury.Jeżeli komisja podejmie decyzję o przedłożeniu wniosku Parlamentowi zgodnie zprocedurąopisanąwart.48,wtytulesprawozdaniawymieniasięnazwiskoautorawniosku.

4. Rezolucja Parlamentu wskazuje odpowiednią podstawę prawną oraz zawieraszczegółowe zalecenia dotyczące treści wymaganego wniosku, który powinienuwzględniaćprawapodstawoweizasadępomocniczości.

5. Jeżeli wymagany wniosek pociąga za sobą skutki finansowe, Parlament wskazujesposóbzapewnieniaodpowiednichśrodkówfinansowych.

6. Właściwa komisja nadzoruje postępy w przygotowywaniu wszelkichzaproponowanych aktów ustawodawczych sporządzonych na specjalny wniosekParlamentu.


44

sprawozdaniaKomisji SprawKonstytucyjnychPE. Projekt tej ostatniej datuje sięna 3lutego2009.PonadtotakżeKomisjaPetycjiPEaktywnieuczestniczyławkształtowaniuregulacji prawnych EIO i wystosowała Opinię dla Komisji Spraw Konstytucyjnych PEdnia20stycznia2009,zawierającąwskazówkiodnośnieostatecznegoprojektu.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego została przyjęta ogromną większościągłosów.200Jednakżejaksugerujeprof.AndrzejHarasimowicz201,poparciedlainicjatywyobywatelskiej w Parlamencie Europejskim przejawiają Ci, którzy „widzą tu szansęwzmocnienia swego głosu” – „posłowie wywodzący się z ruchów obywatelskich, takżeradykalnych lub eurosceptycznych, z organizacjipozarządowych (anty‐establishement).”Nadrugimkońcuznajdująsięnatomiastposłowiezdużychpartiipolitycznych,którzy„odnosząsiębardziejostrożniedotegonowegokanałuartykulacjizbiorowychinteresów,dotądprzezniekontrolowanych.”

WedługnajbardziejogólnychzałożeńRezolucjiwydaneRozporządzeniepowinnobyć jasne,proste iprzyjaznedlaużytkowników(„clear, simpleanduser‐friendly”)orazregulujące takie elementy praktyczne, aby inicjatywa obywatelska nie była mylona zprawempetycji.202

W wyniku Rezolucji PE Komisja Europejska została wezwana do przedłożeniawniosku na podstawie postanowień artykułu 24 TFUE w sprawie Rozporządzenia,mającegonaceluustaleniewarunkówiprocedurdlainicjatywyobywatelskiej.Komisja,zgodnie z zapisem traktatowym dotyczącymwpływu PE na inicjatywę ustawodawcząKomisji, jest zobowiązana rozpatrzyć wniosek Parlamentu Europejskiego. W tymprzypadkuKomisjauznałażądaniezastosowneiprzedłożyłaprojektaktuprawnego.V.2. Zielona Księga oraz konsultacje społeczne Komisji

EuropejskiejKomisjiEuropejskaprzyjęłaZielonąKsięgę11 listopada2009r.wsprawieEIO,

dwa dni poźniej przekązując ją Radzie oraz do Parlamentu Europejskiego. Zgodnie zprzyjętą na szczeblu europejskimpraktyką, ten dokument pozwala na przedstawienieaktualnychspraworazcoważniejszerozpoczynadyskusję,wktórąwłączonajestopiniapubliczna, dotyczącą możliwości rozwiązania problematycznych zagadnień, amianowicietzw.konsultacjespołeczne.

Konsultacje społeczne203, jako stała ‐ co do zasady ‐ praktyka KomisjiEuropejskiej, przeprowadzane są wówczas, gdy Komisja rozpoczyna prace nad nową http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL,[10.09.2010].200 380 za, 41 przeciw, 29 wstrzymało się od głosu. Więcej na ten temat: European Parliament: non‐legislativeresolution.07/05/2009,dokumentdostępnyjest(tylkowjęzykuangielskimorazfrancuskim)na stronach internetowych instytucji, pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/oeil/FindByProcnum.do?lang=en&procnum=INI/2008/2169>[9.09.2010].201Harasimowicz,A.,EuropejskaInicjatywaObywatelska..,publikacjadostępnanastronachinternetowychhttp://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100415_europejska_inicjatywa_obywatelska_po_edycji_pl.htm[9.09.2010].202European Parliament: non‐legislative resolution. 07/05/2009, dokument jest dostępny (w językachfrancuskim i angielskim) na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/oeil/FindByProcnum.do?lang=en&procnum=INI/2008/2169,[9.09.2010].203 Konsultacjom społecznym poświęcona jest ogólnodostępna strona internetowahttp://ec.europa.eu/yourvoice/index_pl.htm.


45

inicjatywąpolitycznąbądźchcedokonaćprzegląduistniejącegojużustawodawstwa.204Oznacza to, że pojedyncze osoby, przedsiębiorstwa, placówki naukowe i organizacjezainteresowanedanymtematem lubposiadająceeksperckąwiedzęwdanymzakresie,mogą się wypowiedzieć na tenże temat i w ten sposób pomóc w kształtowaniupropozycji ustawowych, na bardzo wczesnym etapie, a mianowicie jeszcze zanimKomisja przekaże je Radzie oraz Parlamentowi Europejskiemu do dalszych pracustawodawczych,anastępnieichewentualnegoprzyjęcia.Dlategotaformazasięgnięciaopini społeczeństwa pozwala na „uspołecznienie procesu podejmowania strategicznychdecyzji”205.

Zuwagina istotneznaczenienowegopostanowieniaTraktatutakdlaobywateliUnii Europejskiej, jak i społeczeństwa obywatelskiego oraz zainteresowanych stronwcałej UE, jak również ze względu na złożoność niektórych kwestii formalno‐proceduralnych, które miały zostać uregulowane przewidzianym rozporządzeniem,Komisja ‐ zgodnie z postanowieniami prawa pierwotnego ‐ rozpoczęła szerokozakrojonekonsultacjespołeczneodnośnieEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejwrazzprzyjęciemZielonejKsięgi,206tj.wdniu11listopada2009r.

Trzeba w tym miejscu zauważyć, iż Komisja Europejska w Zielonej Księdzewyraźnie uzasadniła potrzebę przeprowadzenia tychże konsultacji właśniewspomnianym powyżej dużym znaczeniem wniosku zarówno dla obywateli UE,organizacji społeczeństwa obywatelskiego jak i zainteresowanych podmiotów orazorganów władzy publicznej w Państwach Członkowskich.207 Takie uzasadnieniepodkreśla wagę nowych rozwiązań prawnych, przygotowywanych w związku zmechanizmemEIO.

Konsultacje społeczne w przedmiocie Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiejtrwałyprawietrzymiesiąceizakończyłysięzdniem31stycznia2010roku,zaśjedynietrzy tygodnie później ‐ 22 lutego 2010 roku ‐ zorganizowano publiczne posiedzenie(public hearing), którego celem było omówienie rezultatów konsultacji –przedstawionych propozycji rozwiązań prawnych odnośnie EIO. Nadmienić należy, iżkonsultacjebyłypodzielonetematyczniena10grupzawierającychkluczowekwestiedlauregulowania tak zgłaszania, jak i funkcjonowania Europejskiej InicjatywyObywatelskiej.Wkażdejztychgrupwyjaśnionoiomówionomożliwościregulacjiorazichwadyizalety.Podmioty,którezdecydowalisięodpowiedziećnakonsultacje–godzilisięzocenąKomisjilubpodawaliwłasne,alternatywnerozwiązaniaisugestie.

Summa summarum otrzymano 329 odpowiedzi, z których 160 pochodziło odobywateli, 133 od organizacji i 36 od władz publicznych poszczególnych PaństwCzłonkowskich. Komisja wyraźnie podkreśliła, że w nadesłanych odpowiedziachznalazłosięwieleciekawychiinnowacyjnychsugestii.

Przede wszystkim podkreślić należy, iż nadesłane odpowiedzi jednoznaczniepotwierdziły potrzebę procedury, która będzie łatwa, dostępna oraz przyjazna dla

204Por.<http://europa.eu/take‐part/consultations/index_pl.htm>[13.09.2010].205Biernat,S.,TworzenieprawaUnii...,s.I‐247.206 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.3,tekstdokumentudostępnyjest(takżewjęzyku polskim) na stronach internetowych instytucji pod następującym adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].207 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich,s.3Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.10.2010].


46

obywateli Unii Europejskiej. W konsekwencji, uwzględniając powyższe postulaty, wostatecznymkształcieregulacjinależałozatemunikaćwprowadzaniatakichprzeszkódformalnych, które utrudniłyby czy wręcz uniemożliwiły korzystanie z mechanizmuEuropejskiej Inicjatywy Obywatelskiej. Przede wszystkim podniesiono kwestięorganizowania zbierania głosów wspierających daną inicjatywę oraz samegodeklarowania poparcia. Sama procedura powinna być proporcjonalna do naturyinicjatywy.

Jednakże z drugiej strony w wyniku konsultacji społecznych potwierdzonazostała także potrzeba wprowadzenia takich wymogów, które są niezbędne dlazapewnienia wiarygodności EIO oraz przeciwdziałania nadużyciom, a jednocześniezapewniająjednakowewarunkidlainicjatywyobywatelskiejwcałejUE.208

Nauwagęzasługujerównieżfakt, iżopróczpodnoszonychjużwcześniejkwestiidemokracji bezpośredniej, nadesłane do Komisji w wyniku konsultacji odpowiedziwyraźnie sugerowały, że mechanizm Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej możewypełnić lukępomiędzyKomisją a obywatelami, zachęcając dodialogu, a tym samymponiekąd stymulować poczucie europejskiej tożsamości wśród obywateli. 209Podsumowaniem rezultatówprzeprowadzonychprzezKomisję Europejską konsultacjispołecznych w sprawie wprowadzenia do prawa Unii Europejskiej mechanizmuEuropejskiej InicjatywyObywatelskiejniechbędzieopiniaB.Kaufmannawtejkwestii:„W związku z proceduralnym podejściem do rozporządzenia, przedustawodawcza, czykonsultacyjna faza powstawania projektu (aż do momentu zaprezentowania wnioskuprzez Komisję dnia 31 marca) wykazała, że większość podmiotów, oprócz jużwspomnianego, ogólnie pozytywnego nastawienia, oparła swoje komentarze dotyczącesposobu zbierania podpisów lub zwrotów finansowych dla organizatorów, nadoświadczeniachnarodowychilokalnych.Możnarównieżstwierdzić,żespektrumpostawwykazało, że niektóre strony zainteresowane postrzegają europejską inicjatywęobywatelskąjakobliższątradycyjnemuprocesowiskładaniapetycji,zaśinneporównująjąraczejdoklasycznej,pełnejinicjatywyobywatelskiej,wrazzjejefektamidecyzyjnymi.”210

V.3. Zarys dalszego kształtowania regulacji Rozporządzenia –zwykłaproceduralegislacyjna

Ostateczny tekst Rozporządzenia regulującego mechanizm Europejskiej

Inicjatywy Obywatelskiej jest wynikiem nie tylko współdziałania instytucjifunkcjonujących w ramach struktur europejskich w ostatnich miesiącach, ale przedewszystkim powinien być rozumiany jako rezultat wieloletniej debaty nad „zasadamiprowadzenia na szczeblu ponadnarodowym w XXI wieku nowoczesnej demokracjiprzedstawicielskiej, opartej w równym stopniu na demokracji pośredniej ibezpośredniej.”211Podkreślićwtymmiejscujednakżenależy,iżtowłaśniekońcowyetap

208 Commission Staff Working Document. Outcome of the public consultation on the Green Paper on aEuropeanCitizens'Initiative,Bruksela31.3.2010.SEC(2010)370,tesktdokumentu(wjęzykuangielskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf,[7.09.2010].209 Commission Staff Working Document. Outcome of the public consultation on the Green Paper on aEuropeanCitizens'Initiative,Bruksela31.3.2010.SEC(2010)370,tekstdokumentudostępnypodadresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf,[7.09.2010].210Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.71.211TakteżKaufmann,B.,Podręcznik…,s.68.


47

prac nad wdrażaniem nowego mechanizmu oferował zapowiedź potencjału tegonowego instrumentu władzy obywatelskiej212 Po raz pierwszy bowiem w historiiprocesów integracjinie tylkogłówne instytucjeUE,213 ale także całagrupaorganizacjirządowych i pozarządowych musiała dojść do porozumienia w kwestii sposobówregulacji struktury i funkcjonowania instrumentudemokracjibezpośredniej, jakim jestEuropejskaInicjatywaObywatelska.WtrakciepracnadostatecznymkształtemregulacjiEIO wszystkie instytucje przewidziały także konkretne role dla siebie, i tak m.in.Parlament Europejski zaplanował „monitorowanie procesu EIO”, zaś EKES „podjął sięrolicentruminformacyjnegodlazainteresowanychobywateliEuropyigrupinicjatywy.”214

Uwzględniając zarównowyniki konsultacji społecznych,215 jak i dotychczasowądebatę nad kształtem mechanizmu Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej, KomisjaEuropejska przystąpiła do opracowania projektu tekstu rozporządzenia,przewidzianego postanowieniami prawa pierwotnego. Dokładnie dwa miesiące pozakończeniu konsultacji społecznych, 31 marca 2010 roku, Komisja przedstawiłaWniosek dotyczący Rozporządzenia w sprawie Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiejorazprzekazałago‐zgodniezezwykłaprocedurąlegislacyjną(procedurawspółdecyzji,któratopowejściuwżycieTraktatuzLizbonyzostałagłównąprocedurąustawodawcząwUniiEuropejskiej)216‐RadzieorazdoParlamentuEuropejskiego.217

W tymmiejscu należy również nadmienić, iż w okresie prac nad ostatecznymkształtem tekstu projektu rozporządzenia w zasadzie wszystkie zaangażowane w teprace strony były bardzo pozytywnie nastawione tak do samego wprowadzeniamechanizmuEIO,218 jak i ustanowienia przyjaznychdla obywateli, łatwodostępnych iprostych procedur, gwarantujących skuteczność tego instrumentu.219 Na uwagęzasługuje w tym kontekście fakt, iż również rządy tych Państw Członkowskich, wktórych systemach prawnych na szczeblu krajowym nie funkcjonują podobnemechanizmy,wszczególności‐Szwecji,Czech,NiemiecczyGrecji–opowiedziałysięzawprowadzeniemEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej.220

W świetle powyższych uwag zasadną wydaje się teza, iż „istnieje ogólne(pozytywne) zainteresowanie zwiększaniem przedstawicielstwa demokracji

212Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.68.213 Radę Europejską, Parlament oraz, oczywiście, Komisję, ale także Europejski Komitet EkonomicznoSpołeczny(EKES),KomitetRegionóworazEuropejskiegoRzecznikaPrawObywatelskich.214Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.68.215 W tym kontekście warto przypomnieć wystąpienie wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej,Maroša Šefčoviča, wskazujące efekt końcowy regulacji prawnych Europejskiej InicjatywyObywatelskiej„[…] obywatele chcą narzędzia przyjaznego dla użytkownika.Ma być proste, bezpośrednie, zrozumiałe, aprzedewszystkimłatwodostępne!Zgadzamsięztymcałkowicie.Teninstrumentmusibyćużywany.Musimywięcuczynićgo tak łatwymwużyciu, jak tomożliwe,bypobudzić europejską sferępubliczną, rozszerzyćzakres debaty publicznej oraz zbliżenia UE do problemów jej obywateli [..]”,Przemówienie wygłoszonezostałopodczaspublicznegowysłuchaniapodmiotówzainteresowanychkwestiąwprowadzeniadoprawaUE europejskiej inicjatywy obywatelskiej, mającego miejsce w Brukseli, 22 lutego 2010 roku.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/stakeholder_hearing_en.htm,[19.08.2011].216Zob.art.294TFUE.217„[…]projektrozporządzeniaKomisji,uruchamiającyformalnyprocesustawodawczy[…]opartybyłna:1)rozsądnymistosownymefekciekońcowym,sformułowanymprzezKomisarzaŠefčoviča:procesieprzyjaznymdla użytkownika, prostym, bezpośrednim, zrozumiałym i łatwo dostępnym; 2)mieszance permisywnych irestrykcyjnych wniosków, uzupełnionych kilkoma konstruktywnymi elementami i narzędziami, przyjednoczesnymprawiecałkowitympominięciuinnych.”,Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.70.218Por.Kaufmann,B.,Podręcznik...,s.68.219Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.68.220Por.Kaufmann,B.,Podręcznik...,s.68.


48

przedstawicielskiej”,221acozatymidzie,należyprzypuszczać,iż„szerokasiećrządowychi pozarządowych zainteresowanych podmiotów będzie gotowa do uczestnictwa,wspieraniaimonitorowanianowegoprocesupojegouruchomieniuw2011roku.”222

Jakjużzostałowcześniejwspomnianeorazjakwynikazpowyższegozestawienia,w proces kształtowania ostatecznego brzmienia postanowień rozporządzeniaregulującego kwestie Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej włączyło się szereginstytucji i organów funkcjonujących w strukturach europejskich. I tak, w dniu 21kwietnia2010roku,przyjętazostałaOpiniaEuropejskiegoInspektoraOchronyDanych(EIOD) w sprawie wniosku dotyczącego regulacji EIO.223 Generalnie EIOD wyraziłzadowolenie ze sposobu regulacji zagadnienia ochrony danych osobowych w

221Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.68.222Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.68.223 Opinia Europejskiego Inspektora Ochrony Danych w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej,Dz.Urz.UE2010C323/1.

Procesdecyzyjnypomiędzyinstytucjami–EuropejskaInicjatywaObywatelska

31.03.2010 PrzyjęcieprojektuprzezKomisję

PrzekazanieRadzie PrzekazaniedoParlamentuEuropejskiego

21.04.2010 OpiniaEuropejskiegoInspektoraDanychOsobowych

26.04.2010 DebatawRadzie

10.06.2010 OpiniaKomitetuRegionów

14.06.2010 PorozumienieosiągniętewRadzie

OpiniaEuropejskiegoKomitetuEkonosmiczno‐Społecznego 14.07.2010

14.12.2010 DebatawRadzie

15.12.2010

ZatwierdzenieprzezRadęwpierwszymczytaniu

OpiniaParlamentuEuropejskiegowpierwszym

czytaniu

StanowiskoKomisjiwsprawiepoprawekPEwpierwszym

czytaniu

14.02.2011

16.02.2011 Zatwierdzenieprzez ParlamentEuropejskiiRadę


49

proponowanymrozporządzeniu,224a takżeodniósł siędokilkukwestiiwprzedmiocieochronydanychosobowych,budzącychlubmogącychbudzićzastrzeżenia.

WcentrumopiniiEIODjednakże–siłąrzeczy–znalazłasięzatemszczegółowaanaliza propozycja regulacji poświęconej ochronie danych osobowych w ramachEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej.225Wopiniitejpodkreślonojużnawstępie,226iż„pełneposzanowaniezasadochronydanychznacznieprzyczynisiędowiarygodności,wagii powodzenia tegoważnego nowego instrumentu,”227 jakim jest Europejska InicjatywaObywatelska.228

Pokreślić należy, iż w swojej opinii dużo uwagi EIOD poświęcił kwestiombezpośrednio związanym ze zbieraniem i przetwarzaniem danych osobowych, wszczególności‐zzaproponowanąprzezKomisjęprocedurąrejestracjiEIOorazzbieraniadeklaracji poparcia. W tym kontekście EIOD zwrócił uwagę na problematykędostępnościadresupocztowegoiadresue‐mailorganizatora.229Wyraziłonwtejkwestiiprzekonanie, że dane te, gromadzonew ramachwspomnianych procedur rejestracji izbierania deklaracji poparcia, „zzasadyniebędądostępnepubliczniew rejestrze. Jeżelijest inaczej, EIOD prosi prawodawcę o ocenę iwyjaśnienie konieczności upublicznieniaorazowyjaśnienietreściart.4wodniesieniudotegozagadnienia.”230

Nieco więcej uwag miał EIOD w kwestii identyfikacji w procesach zbieraniadeklaracjipoparcia ipublikacji zawartychwnichdanych.Zwracającuwagęnaróżniceuregulowań prawnych w poszczególnych Państwach Członkowskich odnośniestosowania (niepowtarzalnych) numerów identyfikacyjnych, EIOD wyraźnieopowiedział się przeciwko używaniu tych danych w ramach procedury zbieraniapoparciadladanej inicjatywyobywatelskiejnaszczeblueuropejskim.231PonadtoEIODzasugerował dodanie „wzoru standardowego oświadczenia o ochronie prywatności,wskazującego tożsamośćadministratoradanych,cel ichgromadzenia, innychodbiorcówdanych oraz okres zatrzymywania danych”232 zgodnie z obowiązującymi przepisamiprawaUniiEuropejskiej.

Zwracającuwagęnabezpieczeństwoprzetwarzaniadanych,EIODpoddałanalizieproponowane regulacje. W odniesieniu do maksymalnych długości okresówzatrzymywania zgromadzonych danych osobowych, zaproponowano w przypadkuorganizatora termin jednego miesiąca od przedłożenia inicjatywy Komisji lub conajmniej18miesięcyoddatyzarejestrowaniaproponowanejinicjatywy.Wswojejopinii

224 „Zasadniczo EIOD jest usatysfakcjonowany sposobem, w jaki kwestia ochrony danych zostałapotraktowanawproponowanymrozporządzeniu”,zob.OpiniaEuropejskiegoInspektoraOchronyDanychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej,Dz.Urz.UE2010C323/1,Wprowadzenie,p.4.225Art.12Rozporządzenia.226 W niniejszym opracowaniu zaprezentowane są jedynie niektóre, wybrane przez Autorki, uwagizawartewOpiniiEuropejskiegoInspektoraOchronyDanych.227Ibidem,Wprowadzenie,p.5infine.228 Zob. Opinia Europejskiego Inspektora Ochrony Danych w sprawie wniosku dotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej,Dz.Urz.UE2010C323/1.229Wyrażając przekonanie, że one „z zasadyniebędądostępnepubliczniew rejestrze. Jeżeli jest inaczej,EIODprosiprawodawcęoocenęiwyjaśnieniekoniecznościupublicznieniaorazowyjaśnienietreściart.4wodniesieniudotegozagadnienia.” Ibidem,cz.II.Szczegółowaanalizawniosku,p.8infine.230 Por. Opinia Europejskiego Inspektora Ochrony Danych w sprawie wniosku dotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej,Dz.Urz.UE2010C323/1.231Ibidem,cz.II.Szczegółowaanalizawniosku,p.9i10.232Ibidem,cz.II.Szczegółowaanalizawniosku,p.12.


50

Rada przeprowadziła debatę orientacyjną nad wnioskiem w sprawie rozporządzenia,dzięki któremu inicjatywa obywatelska – jedna z najwidoczniejszych innowacjiwprowadzonatraktatemzLizbony–będziemogłabyćrealizowanawpraktyce.WwynikudebatyRada zwróciła siędoKomitetuStałychPrzedstawicieli, bynadzorowałdalsze prace nad projektem rozporządzenia, tak aby na posiedzeniu Rady w dniu 14czerwcamożnabyłookreślićpodejścieogólne.Traktat zLizbonyobokdemokracjipośredniej, stanowiącej fundamentUniiEuropejskiej,wprowadzanowywymiardemokracji–demokracjęuczestniczącą;matonaceluzbliżenieUE do obywateli oraz wspieranie szerszej transgranicznej debaty na temat kwestiiunijnych.Inicjatywa obywatelska pozwoli obywatelom zwrócić się do Komisji o przedłożeniewniosków ustawodawczych w konkretnej kwestii, z tym że pod daną inicjatywą musipodpisać się co najmniej milion osób i muszą one pochodzić ze znacznej liczby państwczłonkowskich. We wniosku przedstawiono procedury i warunki działania inicjatywyobywatelskiejwpraktyce.

Radaskupiłasięwswojejdebacienanastępującychkwestiach: rejestracjaidopuszczalnośćproponowanejinicjatywy; minimalnaliczbasygnatariuszywpojedynczympaństwieczłonkowskim; proceduryiwarunkizbieraniadeklaracjipoparcia; systemyzbieraniaon‐line.

KomunikatprasowyRady3010.posiedzenieRady,Sprawyogólne,Luksemburg,26kwietnia2010r.]

EIOD podkreślił zgodność proponowanych rozwiązań z obowiązującymi regulacjamiprawaUniiEuropejskiej,jednakżezaproponowałtakżedodaniekolejnegoustępudoart.12 przedłożonego projektu rozporządzenia, na gruncie którego zagwarantuje się zjednej strony, że dane osobowe zgromadzone przez organizatora nie sąwykorzystywane w żadnym innym celu niż wyrażone poparcie dla danej inicjatywyobywatelskiej oraz z drugiej strony ‐ że dane otrzymane przez właściwy organ sąwykorzystywanewyłączniedlacelówpotwierdzeniaautentycznoścideklaracjipoparciainicjatywyobywatelskiej.

Zgodnie ze zwykłą procedurą legislacyjną projekt aktu prawnego wymagarównież stosownych prac w Radzie Unii Europejskiej. Debata orientacyjna w Radzieodbyłasiędnia26kwietnia2010roku.233

SkutkiemdebatyorientacyjnejRadybyłoprzekazanieprojektudoKomitetuStałych Przedstawicieli (COREPER – Comité des représentants permanents) celemnadzorunaddalsząpracą.

Następnie,wdniu10czerwca2010roku,przedstawionazostałaOpiniaKomitetuRegionów234 w sprawie Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej. Komitet ten ma zazadanieopiniowanieprojektówdotyczącychpolitykiregionalnejilokalnej.

233Komunikat prasowy, 3010. posiedzenie Rady. Sprawy ogólne. Luksemburg, 26 kwietnia 2010r.,8967/10, tekst komunikatu dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=PRES/10/89&format=HTML&aged=0&lg=pl&guiLanguage=pl[7.09.2010].


51

Rada osiągnęła porozumienie w sprawie podejścia ogólnego do projektu

rozporządzenia, które ma umożliwiać obywatelom UE występowanie o przygotowaniewnioskówustawodawczychdotyczącychkonkretnejkwestii.

RadapoprosiłaprezydencjęorozpoczęcienegocjacjizParlamentemEuropejskimna podstawie podejścia ogólnego, tak by przyjęcie rozporządzenia mogło nastąpić wpierwszymczytaniu.

Wspomnianainicjatywa–jednaznajważniejszychinnowacjiTraktatuzLizbony–pozwoliobywatelomzwracaćsiędoKomisjioprzedkładaniewnioskówustawodawczych,jeżelipoddanąprośbąpodpiszesięconajmniejmilionosóbpochodzącychzwielupaństwczłonkowskich.

Szczegółymożnaznaleźćwkomunikacieprasowym11099/10.

[Komunikat prasowy Rady, 3022. posiedzenie Rady, Sprawy ogólne,Luksemburg,14czerwca2010r.]

W połowie czerwca 2010 roku osiągnięte zostało porozumienie w Radzie.

Postanowiono o rozpoczęciu negocjacji pomiędzy Radą (reprezentowaną przezprezydencję)aParlamentenEuropejskimcelemprzyjęciarozporządzeniawpierwszymczytaniu.235:

Następnym krokiem było opiniowanie projektu przez Europejski Komitet

Ekonomiczno–Społeczny(EKES).

Miesiącpóźniej,wdniu14 lipca2010nasesjiplenarnejEKESprzyjąłOpinięwsprawieWnioskuKomisji.

W konsekwencji wspomnianych powyżej działań szeregu organów

funkcjonujących w ramach struktur europejskich, ponownie podjęto pracę nadprojektem EIO w różnych komisjach Parlamentu Europejskiego, głównie w Komisji 234 Komitet Regionów, Opinia Komitetu Regionów „Europejska Inicjatywa Obywatelska”, 85. Sesjaplenarna, CIVEX‐V‐007, dokument dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/afco/dv/cdr167‐2010_fin_/cdr167‐2010_fin_pl.pdf[31.03.2012].235Komunikat prasowy. 3022. posiedzenie Rady. Sprawy ogólne. Luksemburg, 14 czerwca 2010 r.11021/10, tekst komunikatu dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=PRES/10/174&format=HTML&aged=0&lg=pl&guiLanguage=en>[7.09.2010].

Artykuł307TFUE(dawnyartykuł265TWE)

Komitet Regionów jest konsultowany przez Parlament Europejski, Radę lub Komisję wprzypadkach przewidzianych w Traktatach oraz we wszelkich innych przypadkach, wszczególności gdy mają one związek ze współpracą transgraniczną, o ile jedna z tychinstytucjiuznatozastosowne.(...)

Artykuł304

(dawnyartykuł262TWE)KomitetjestkonsultowanyprzezParlamentEuropejski,RadęlubKomisjęwprzypadkachprzewidzianychwTraktatach.Możebyćkonsultowanyprzezteinstytucjewprzypadkachgdyuznajątozastosowne.Możeonwydawaćopiniezwłasnejinicjatywywprzypadkachgdyuznatozastosowne.(...)


52

SprawKonstytucyjnychPE.SprawozdanietejkomisjiPE,ostatecznieprzyjętewdniu3grudnia 2010 roku,236 poprzedzone było analizą szeregu opinii innych komisji PE,przedstawionych Komisji Spraw Konstytucyjnych PE. W szczególności sprawozdanieuwzglęnia Opinię Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i SprawWewnętrznychdlaKomisjiSprawKonstytucyjnychzdnia26października2010roku,237Opinię Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji Spraw Konstytucyjnych z dnia 28października 2010 roku238 oraz Opinię Komisji Petycji dla Komisji SprawKonstytucyjnych,którazostaławystosowana23listopada2010.239

PracekomisjiParlamentuEuropejskiegozostałyprzedstawionewRadzie,którawznowiła działania mające na celu przyjęcie ostatecznego tekstu rozporządzenia.Finalna debata w Radzie miała miejsce 14 grudnia 2010 roku, natomiast 16 grudnia2010 zatwierdzono z poprawkami, w pierwszym czytaniu Opinię ParlamentuEuropejskiego. Tego samegodniaKomisja przyjęławszystkie poprawkiwprowadzoneprzezParlamentEuropejskiwpierwszymczytaniu.240 Wreszcie, w dniu 14 lutego 2011 Rada w pierwszym czytaniu. zatwierdziłaprojekt Rozporządzenia 211/2011 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawieEuropejskiej Inicjatywy Obywatelskiej, tym samym kończąc długotrwały pracelegislacyjne nad wprowadzeniem nowego instrumentu prawnego do systemu prawaUniiEuropejskiej.

236 Komisja Spraw Konstytucyjnych PE, Sprawozdanie w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej,(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)); tekstdokumentudostępny jestna stronach internetowych instytucjipodadresem<http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title3>[2.02.2011].237KomisjaWolnościObywatelskich,Sprawiedliwości iSprawWewnętrznychPE,OpiniaKomisjiWolnościObywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych dla Komisji Spraw Konstytucyjnych.(COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 26 października 2010 r.; tekst dokumentudostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title5[2.02.2011].238KomisjaKulturyiEdukacjiPE,OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywyobywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010; tekstdokumentu dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title5[2.02.2011].239 Komisja Petycji PE, Opinia Komisji Petycji dla Komisji Spraw Konstytucyjnych, wystosowana 23listopada2010. (COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)); tekstdokumentudostępny jestna stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title3[2.02.2011].240 Proces decyzyjny między Instytucjami dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/prelex/detail_dossier_real.cfm?CL=pl&DosId=199169[2.02.2011].


53

I.Europejskainicjatywaobywatelska

Radaprzyjęłarozporządzenie,któreumożliwiobywatelomUEwystępowaniezapelemownioskiustawodawczedotyczącekonkretnegozagadnienia(65/10+5769/11ADD1).

Tzw.europejskainicjatywaobywatelska–jednaznajważniejszychnowościprzewidzianychwTraktaciezLizbony–polegaćbędzienaumożliwieniuobywatelomzwracaniasiędoKomisjioprzedkładaniewnioskówustawodawczych,jeżelidanąinicjatywępoprzeconajmniejmilionosóbpochodzącychzwielupaństwczłonkowskich.

TraktatzLizbonyobokdemokracjipośredniej,stanowiącejfundamentUniiEuropejskiej,wprowadzanowywymiardemokracji–demokracjęuczestniczącą;matonaceluzbliżenieUEdoobywateliorazwspieranieszerszejtransgranicznejdebatynatematkwestiiunijnych.

Wrozporządzeniuprzedstawionoproceduryiwarunkirealizacjiinicjatywyobywatelskiej.Więcejinformacjimożnaznaleźćwkomunikacieprasowym6469/11.

[Komunikatprasowy,3066.posiedzenieRady,Edukacja,młodzież,kulturaisport,Bruksela,14lutego2011r.]

Ukonoronowaniem całego, trwającego kilkanaściemiesięcy, procesu legislacyjnego

powołującego do życia Rozporządzenie w sprawie Europejskiej InicjatywyObywatelskiej, była oficjalna ceremonia, która miała miejsce 16 lutego 2011 roku wStrasburgu. Minister Spraw Zagranicznych Węgier, János Martonyi241 orazPrzewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek podpisali Rozporządzenie wimieniu Rady i Parlamentu Europejskiego.242 Podczas tej uroczystości, minister JánosMartonyipodkreślił,że„InicjatywaObywatelskaumożliwiaobywatelomUniiEuropejskiejwspólnekształtowaniewspólnejprzyszłościdla silnejEuropy,dając jednocześnieUnijnejlegislacji wymiar ludzki”243 Natomiast ówczesny Przewodniczący PE, Jerzy Buzek,zaznaczył, że „[t]en instrument prawny ustanowi bezpośrednie połączenie międzyobywatelami,ainstytucjamiUnii,zniwelujeprzepaśćmiędzynimi.Inicjatywaobywatelskabędzie stanowiławyjątkowe ćwiczeniezdemokracjiw skali całejUniiEuropejskiej.Dziśpodpisujemy rozporządzenie dotyczące Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej.Wkrótce,mam nadzieję, podpiszę pierwszy akt prawny wynikający z bezpośredniegozapotrzebowaniaconajmniejmilionaEuropejczyków”.244

241Ponieważwtymczasie–Ipółrocze2011roku–WęgrysprawowałyPrezydencjęwRadzie.242 EU laws at citizens’ initiative, 16.02.2011. <http://www.eu2011.hu/news/eu‐laws‐citizens%E2%80%99‐proposals>(wjęzykuangielskim,niemieckimiwęgierskim)[20.04.2011].243 Tłumaczeniewłasne.Wersja oryginalna : “The citizens’ initiative enablesEuropean citizens to jointlyshape their common future for a strong Europe, giving EU legislation a human dimension” “EU laws atcitizens’ initiative”. 16.02.2011.; tekst (w języku niemieckim, angielskim i francuskim) dostępny jest nastronach internetowych Węgierskiej Prezydencji w Radzie pod adresem<http://www.eu2011.hu/news/eu‐laws‐citizens%E2%80%99‐proposals,[20.04.2011].244 Szyszka,K., Rada i PE: porozumienie..., tekst dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://uniaeuropejska.org/unia/index.php?option=com_content&view=article&id=499&catid=49&Itemid=65[4.03.2011].


54

V.4. Publikacjaiwejściewżycie

RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)zdnia16lutego2011r.wsprawie inicjatywyobywatelskiej zostałoopublikowanewDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiejzdnia11marca2011roku.

Zgodniezregulacjąprawapierwotnego,24520dnipóźniej–1kwietnia2011rokuprzepisyRozporządzeniaweszływżycie.Tegosamegodniarównieżrozpocząłsiębiegrocznego vacatio legis Rozporządzenia. PrzepisyRozporządzeniamogą być stosowaneoddnia1kwietnia2012,odkiedytotopierwszaInicjatywamożebyćzarejestrowana.

245Art.297TFUE.


55

VI. Wybrane zapisy szczegółowe regulujące EuropejskąInicjatywęObywatelską

ProjektEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejzawierałkilkapunktówspornych,gdzieopinieiuzasadnieniaróżniłysięznaczacowprzypadkuróżnychinstytucji.

Niniejszy rozdział zajmuje się analizą i interpretacją szczegółowychzapisówRozporządzeniawkontekścieichewolucjipodczasścieżkilegislacyjnej.Przyjętastrukturazakładazapoznaniesięwpoczątkowejczęścipodrozdziałuzprzyjętąfinalnieregulacją by w późniejszej części prześledzić dyskusję, która doprowadziła do jejprzyjęcia.

Poniżejprezentowanesątzw.minima–wyjściowezałożeniadlakażdejEIO–jakirównieżpokrótceomówionesąwybraneszczegółoweregulacjedtgłównychelementówinicjatywy.

minima

MinimalnaliczbaPaństwCzłonkowskich

Minimalnaliczbasygnatariuszyna1Państwo

C ł k ki

Minimalnywieksygnatariusza

¼wszystkichPaństwCzłonkowskich

LiczbaeurodeputowanychzdanegoP.Cz.750

WiekczynnegoprawawyborczegodoPE

RezolucjalegislacyjnaParlamentuEuropejskiegozdnia15.12.2010r


56

VI.1. MinimalnaliczbaPaństwCzłonkowskichMinimalna liczba Państw Członkowskich, jaka jest konieczna dla skutecznego

zgłoszenia Europejskiej InicjatywyObywatelskiej, została ustalona na poziomie jednejczwartej wszystkich Państw Członkowskich – co w przypadku 27 PaństwCzłonkowskichwynosi7.

Podczasdyskusjinadtymzapisempodawanogłówniedwaułamki:jednaczwarta

(7)oraz jedna trzecia (9)wszystkichPaństwCzłonkowskich, starając się zbalansowaćdostatecznąreprezentatywność,zjednejstrony,iniskiebarierywejściazdrugiejstrony.

Parlament Europejski w swej Rezolucji246 przyjał minimum na poziomie ¼

wszystkichPaństwCzłonkowskich,tzn.warunkiemkoniecznymjestspełnieniewarunku„udziału” 7 Państw Członkowskich z których pochodzą obywatele biorący udział winicjatywie.Należyw tymmiejscuzauważyć, iż „udział”w tymprzypadkunieoznaczakooperacji napozimie tworzenia czy zgłoszenia inicjatywy, jakkolwiek zakładapewnedziałania na pozimie weryfikacji głosów poparcia. Doprecyzowując liczbę Państw

246 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. wzywające Komisję do przedłożeniawniosku wsprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie realizacji inicjatywyobywatelskiej, 2008/2169(INI), teskt dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronachinternetowych instytucji pod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL

ParlamentEuropejski:Minimalnaliczba‐¼wszystkichPaństwCzłonkowskich

(5)Koniecznejestustanowienieminimalnejliczbypaństwczłonkowskich,zktórychmusząpochodzićobywatele.Wceluzapewnienia,abyinicjatywaobywatelskabyławwystarczającymstopniureprezentatywnadlainteresuUnii,przyjednoczesnymzapewnieniu,abyinstrumenttenpozostałłatwywużytku,liczbętęnależyustalićnapoziomiejednejczwartejpaństwczłonkowskich.(...)Art.21)„inicjatywaobywatelska”oznaczainicjatywęprzedłożonąKomisjizgodniezniniejszymrozporządzeniem,wzywającąKomisjędoprzedłożenia,wramachjejuprawnień,odpowiedniegownioskuwsprawach,wodniesieniudoktórych,zdaniemobywateli,stosowanieTraktatówwymagaaktuprawnegoUnii;inicjatywatakaotrzymaławsparcieconajmniejmilionakwalifikującychsięsygnatariuszypochodzącychzconajmniejjednejczwartejwszystkichpaństwczłonkowskich;(...)Art.71.Sygnatariuszeinicjatywyobywatelskiejpochodzązconajmniejjednejczwartejpaństwczłonkowskich.[RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej]


57

CzłonkowskichParlamentEuropejskioparłsięnainnymprzepisieprawapierwotnego,amianowicienapostanowieniachartykułu76TFUE.Wuzasadnieniutegokrokupodanodwie przesłanki – po pierwsze minimalna liczba Państw Członkowskich nie mogłazostaćustalonawoderwaniuodinnychpostanowieńtraktatowych,gdyżwprzeciwnymrazieprowadziłobytodosprzecznychinterpretacji.Podrugie,mającwpamięciceltegouregulowania, należało przyjącminimumna takimpoziomie, bywyrażało ono ogólnyinteres europejski. Ostatecznie przyjęta liczba –¼wszystkich Państw CzłonkowskichodzwierciedlarozwiązanieprzyjęteostateczniewRozporządzeniu.

Krokdalej,wZielonejKsiędzedotyczącej.EuropejskiejInicjatywyObywatelskiej,

Komisja Europejska uznała, że wyższy próg – na poziomie 1/3 wszystkich PaństwCzłonkowskich będzie dostatecznie reprezentatywny. Wniosek ten został jednakpoprzedzonyprezentacjąinncychmożliwości.

Komisja podkreśliła, podobnie jak Parlament Europejski, istotnośćdoprecyzowania <<znacznej liczby państw członkowskich>> na takim poziomie byzagwarantowac reprezentatywność interesu Unii.247 KE rozważała w tym kontekście„określenie progu jako większości Państw Członkowskich”,248 jakkolwiek uznała tenwymóg za sprzeczny z postanowieniami traktatowymi oraz nieproporcjonalniewysoki.249Wkonsekwencji,mając powyższena uwadze oraz uwzględniając znaczenieregulacji w niektórych systemach krajowych,250 Komisja uznała, że wyższy niż

247 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna. s. 4, tekstdokumentu (w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].248Większość Państw Członkowskich to na dzień dzisiejszy 14 państw. Zob. szerzejKomisjaWspólnotEuropejskich.ZielonaKsięgawsprawieeuropejskiej inicjatywyobywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622 wersja ostateczna. s. 4. Tekst dokumentu dostępny na stronach internetowych podadresem http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[15.08.2011].249 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna, s. 4, tekstdokumentu (w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].250 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna, s. 4, tesktdokumentu (w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem

KomisjaEuropejska:Minimalnaliczba– 1/3wszystkichPaństwCzłonkowskich

Artykuł76TFUE

Akty,októrychmowawrozdziałach4i5, jakrównieżśrodki,októrychmowawartykule74, które zapewniająwspółpracę administracyjnąwdziedzinach, o którychmowaw tychrozdziałach,sąprzyjmowane:a)nawniosekKomisji;lubb)zinicjatywyjednejczwartejPaństwCzłonkowskich.


58

proponowany w Rezolucji PE próg – tj. jednej trzeciej Państw Członkowskich ‐pozwoliłbypogodzićkoniecznośćzapewnieniaodpowiedniejreprezentatywnościEIOzuzasadnionym dążeniem do jej łatwiejszego stosowania przez obywateli UE.251Jednocześnie tak określony próg nie pozostawałbyw sprzeczności z postanowieniamiprawapierwotnego,wprowadzającegomechanizmEIO252orazinnymipostanowieniamiTraktatów.253 Wuzasadnieniuswojejpropozycji,KErozważyłaargumenty„za”i„przeciw”takwysokiego, jak i niskiego progu.W konsekwencji, w odniesieniu dowysokiego proguwejściowegoodnośnieliczbyPaństwCzłonkowskich,KomisjaEuropejskatłumaczyła,żeustalonynatakimpoziomieułamekstanowiłbyzpewnościągwarancjęodpowiednieji‐z natury tej instytucji ‐ oczywiście pożądanej reprezentatywności EuropejskiejInicjatywy Obywatelskiej. Z drugiej jednakże strony, nie sposób nie zauważyć w tymmiejscu, iż zbytwysokiprógmiałby istotnywpływrównieżnauciążliwośćprocedury.Odwrotny do powyższego rezultat pojawiał się w kwestii obniżenia progu. KomisjaEuropejska uzasadniała, iż, w przypadku niskiego progu poprawiłby on dostępnośćinicjatywy,awkonsekwencji ‐ jej reprezentatywność.254Dlatego też, zdaniemKE,obawarianty należało odpowiednio wyważyć, mając jednocześnie na uwadze, iż prógpowinno się określić w oparciu o kryteria obiektywne, a w szczególności zgodnie zinnymipostanowieniamiTraktatu,255 tak abyuniknąć ich sprzecznych interpretacji.256Jednocześnie Komisja Europejska wypowiedziała się krytycznie do przedstawionejwłaśnie,w oparciu o argumentacje jednolitej interpretacji postanowień traktatowych,przez Parlament Europejski propozycji zastosowania tej samej liczby PaństwCzłonkowskich w przypadku zgłaszania EIO, jaka jest przewidziana w przypadkuzgłaszaniaaktówprawnychwramachwspółpracysądowejwsprawachkarnych.257

http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[13.08.2011].251 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna. s. 4, tekstdokumentu (w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[13.09.2010].252Zob.art.11TUEoraz24TFEU.253Zob.uwagiponiżej.254 Commission Staff Working Document. Outcome of the public consultation on the Green Paper on aEuropean Citizens' Initiative Bruksela 31.3.2010. SEC (2010) 370, s. 4, tekst dokumentu (w językuangielskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf,[7.09.2010].255 KE powołała się tu na postanowienia art. 83 TFUE dotyczące rozpoczęcia procedury „wzmocnionejwspółpracy” oraz art. 7 ust. 2 dołączonego do Traktatów protokołu w sprawie stosowania zasadpomocniczościiproporcjonalności,gdzieprógwprzypadkuliczbyparlamentównarodowychkoniecznychdo rozpoczęciaprocedurypomocniczości jest określony jako „jedna trzeciaPaństwCzłonkowskich” (nadzieńdzisiejszy jest to9PaństwCzłonkowskich).Zob.KomisjaWspólnotEuropejskich,ZielonaKsięgawsprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersjaostateczna, s. 4, tekst dokumentu dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[13.08.2011].256 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersja ostateczna. s. 4, tekst dokumentu jest dostępny nastronach http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[13.08.2011].257„Jesttopróg,któryzaproponowałParlamentEuropejskiwrezolucjiwsprawieinicjatywyobywatelskiej,poprzezanalogiędoart.76Traktatuo funkcjonowaniuUniiEuropejskiej,stanowiącego,żeaktydotyczącewspółpracy sądowejw sprawachkarnych lubwspółpracypolicyjnejmogąbyćprzyjętez inicjatywy jednejczwartej państw członkowskich. Komisja Europejska uważa jednak, że podobieństwomiędzy tą ostatniąinicjatywą a inicjatywą obywatelską nie jest duże. Jest ona bardzo specyficzna dla swojego sektora, a jej


59

Propozycje nadesłane w wyniku przeprowadzonych konsultacji społecznych258

wahały się od jednego Państwa Członkowskiego do dwudziestu siedmiu. Jakkolwiekznaczną ilość pozytywnych opinii respondentów otrzymała – preferowana już wZielonej Księdze przez Komisję Europejską ‐ propozycja jednej trzeciej PaństwCzłonkowskich.Jednocześniedużepoparcie,główniewśródorganizacji,otrzymałatakżepropozycja – przedstawiona w Rezolucji Parlamentu Europejskiego ‐ ukształtowaniaprogunawysokościjednejczwartejPaństwCzłonkowskich.259

Ostatecznie w proponowanym Wniosku Rozporządzenia Parlamentu

Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej260 (Artykuł 2.1) ustalonominimumnapoziomie1/3wszystkichPaństwCzłonkowskich,cowprzypadku27daje9

logika odbiega od logiki inicjatywy obywatelskiej. Komisja uważa ponadto, że jedna czwarta państwczłonkowskichstanowiłabyzbytniskipróg,abyzagwarantowaćodpowiednieodzwierciedlenieinteresuUnii.Trzecim rozwiązaniem byłoby określenie progu na poziomie jednej trzeciej państw członkowskich.Osiągałoby się go obecnie przy liczbie dziewięciu państw członkowskich. Odpowiadałoby to szeregowipostanowień Traktatu o ogólniejszym charakterze. Próg taki stosowany jest w przypadku postanowieńdotyczących „wzmocnionejwspółpracy”,którestanowią, żeuczestniczyćwniejmusi „conajmniejdziewięćpaństwczłonkowskich”(artykuł20TUE).Udział jednejtrzeciejpaństw jestrównieżstosowany jakoprógwprzypadku liczbyparlamentównarodowychkoniecznychdorozpoczęciaprocedurypomocniczości,októrejmowaw art.7 ust. 2 dołączonego doTraktatówprotokołuw sprawie stosowania zasad pomocniczości iproporcjonalności.Proporcjawwysokości jednejtrzeciejmatakżedużeznaczeniewniektórychsystemachkrajowych.Austriackakonstytucja federalnastanowi,że inicjatywyobywatelskiemusząbyćpoparte liczbą100000podpisów lubprzez jednąszóstąosóbuprawnionychdogłosowaniawconajmniejtrzechkrajachzwiązkowych, co odpowiada jednej trzeciej z dziewięciu austriackich krajów związkowych. Poza UE, wSzwajcarii,próg liczbykantonówkoniecznychwprzypadkureferendównieobowiązkowych jesttakżebliskijednej trzeciej.” Zob. KomisjaWspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywyobywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersja ostateczna, s. 4, tekst dostępny podadresem http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[13.09.2010].258 Pytania: „Czy Pani/Pana zdaniem jedna trzecia łącznej liczby państw członkowskich stanowiłabywymaganą Traktatem „znaczną liczbę państw członkowskich”? Jeżeli nie, to jaki próg byłby Pani/Panazdaniemodpowiedni idlaczego?”,KomisjaWspólnotEuropejskich,ZielonaKsięgawsprawieeuropejskiejinicjatywy obywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersja ostateczna. s. 4. Tekstdokumentu dostępny jest (w języku polskim) na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[13.09.2010].259„W odniesieniu do minimalnej liczby państw członkowskich, z których muszą pochodzić obywatelepopierający inicjatywę obywatelską, wielu respondentów zgodziło się, że próg jednej trzeciej państwczłonkowskich jestodpowiedni.Znacznepoparcie,główniewśródorganizacji,otrzymał takżeniższypróg,przede wszystkim próg jednej czwartej państw członkowskich.”, Wniosek Rozporządzenie ParlamentuEuropejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej. {SEK(2010) 370}. KOM(2010) 119 wersjaostateczna 2010/0074 (COD). Bruksela, dnia 31.3.2010., s. 3, tekst dokumentu dostępny pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[11.09.2010].260 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna; tekst dokumentudostępny jest na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010]

Konsultacje:Minimalnaliczba–od1do27(znacznepoparcie1/3i¼)wszystkichPaństwCzłonkowskich

WniosekRozporządzenia:Minimalnaliczba–1/3wszystkichPaństwCzłonkowskich


60

Państw Członkowskich. We wniosku jest to uzasadnione nawiązaniem do innychpostanowieńTraktatowych,gdzieinteresUniijestreprezentowanydostateczniewłaśniedzięki takiemu progowi (np. przepisy dotyczące wzmocnionej współpracy a takżerozpoczęciaprocedurypomocniczości).261

Opinia262 Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji Spraw Konstytucyjnych

proponowała zmianę tego zapisu – w trzeciej poprawce zmniejszono próg z jednejtrzeciejwszystkichPaństwCzłonkowskich na jedną czwartą 263, co daje 7 spośród 27PaństwCzłonkowskich.Wuzasadnieniu tej zmianypodniesionoponownie sytuację,wktórej zbyt wysoki próg zaszkodziłby dostępności inicjatywy dla obywateli. W tymkontekście także stwierdzono, pozostając w linii rozumowania Komisji – iż taki prógbędzie odzwierciedlał wspólny interes UE, a także będzie korespondował z innymizapisami Traktatowymi, jak np. z postanowieniami artykułu 76 TFUE. Idąc dalej tądrogą, Komisja Spraw Konstytucyjnych264 opowiedziała się w swej opini za progiemustalonym na poziomie jednej piątej wszystkich Państw Członkowskich, zastrzegającjednocześnie w uzasadnieniu do Poprawki 6 zmieniającej brzmienie akapitu 5preambuły,że–„Niższyprógmożezostaćustalonywprzypadkugdy interesyUniimogąbyćw dalszym ciąguwwystarczającym stopniu reprezentowane, awymogi nie są zbytuciążliwe.” Jest to uzasadniane w poprawce 23265 i 44266 owej Opinii potrzebą

261SzerzejnatematwnioskuKomisjiEuropejskiejzob.m.in.Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.69inast.262KomijaKulturyiEdukacjiPE,OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywyobywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010 r.; tekstdokumentu dostępny jest (w języku polskim) na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[04.04.2012].263 Nowy próg został wprowadzony również do przepisów samego projketu Rozporządzenia, poprzezpoprawki24tąi25tą,zmieniająceodpowiednioArtykuł7paragraf1i2.264 Sprawozdaniew sprawiewniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Radywsprawie inicjatywy obywatelskiej. Komisja Spraw Konstytucyjnych. 3.12.2010. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronachinternetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL[04.04.2012].265 Poprawka 23, zmieniająca Artykuł 2, ustęp 1Wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRadywsprawieinicjatywobywatelskiej.SprawozdaniewsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRadyw sprawie inicjatywyobywatelskiej.Komisja SprawKonstytucyjnych.3.12.2010.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)),Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL[04.04.2012].266 Poprawka 44, zmieniająca Artykuł 7, ustęp 1Wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRadywsprawieinicjatywobywatelskiej.SprawozdaniewsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRadyw sprawie inicjatywyobywatelskiej.Komisja SprawKonstytucyjnych.3.12.2010.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)),Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL[04.04.2012].

OpinieKomisji:Minimalnaliczba– 1/4i1/5wszystkichPaństwCzłonkowskich


61

zapewnienia ułatwienia rozpoczęcia inicjatywy i zapewnienia mniej skomplikowanejdalszejprocedury.

Jakjużzostałotowspomnianepowyżej,wostatecznymtekścieRozporządzenia267zdnia 16 lutego 2011 zdecydowano się pozostawić próg jednej czwartej wszystkichPaństwCzłonkowskich.268

VI.2. Minimalna liczba obywateli przypadająca na jednoPaństwoCzłonkowskie

W trakcie prac nad ostatecznym kształtem regulacji dotyczących Europejskiej

InicjatywyObywatelskiej kolejną sporną kwestię stanowiłaminimalna ilość obywateliprzypadających na dane Państwo Członkowskie, biorące udział269 w EuropejskiejInicjatywie Obywatelskiej. W ostatecznej wersji rozporządzenia przyjęto, iż wprzypadkukażdegoPaństwaCzłonkowskiegominimalnaliczbawymaganychpodpisówbędzie inna – ustalana według następującego wzoru: liczba posłów do ParlamentuEuropejskiegoprzypadającanadanepaństwoprzemnożonaprzez750.

267 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej(COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD));tekst dokumentu dostępny jest na stronachinternetowych instytucji pod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL,[04.04.2012].268Artykuł2(1).269Por.PunktV.5niniejszegoopracowania.

Rozporządzenie:Minimalnaliczba–¼wszystkichPaństwCzłonkowskich

[….] 6)W tym celu należy również określić minimalną liczbę sygnatariuszy pochodzących zkażdego z tych państw członkowskich. Aby zapewnić obywatelom podobne warunkiwspierania inicjatywy obywatelskiej, takie liczby minimalne powinny być degresywnieproporcjonalne. Mając na uwadze zapewnienie jasności, należy określić takie liczbyminimalne dla każdego państwa członkowskiego w załączniku do niniejszegorozporządzenia.Minimalna liczba podpisów wymagana w każdym z państw członkowskich powinnaodpowiadaćliczbieposłówdoParlamentuEuropejskiegowybranychwkażdymzpaństwczłonkowskich,pomnożonejprzez750.Komisjapowinnazostaćupoważnionadozmianytegozałącznika,abyodzwierciedlićwszelkiezmianywskładzieParlamentuEuropejskiego.[...]Art.72.Wconajmniej jednejczwartejpaństwczłonkowskichliczbasygnatariuszyobejmujeconajmniej minimalną liczbę obywateli określoną – w chwili rejestracji proponowanejinicjatywyobywatelskiej–wzałącznikuI.TeminimalneliczbyodpowiadająliczbieposłówdoParlamentuEuropejskiegowybranychwkażdymzpaństwczłonkowskich,pomnożonejprzez750. [RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej]


62

Wrezolucji270ParlamentuEuropejskiegoustalonominimalnąliczbęobywateliw

przeliczeniu na jedno Państwo Członkowskie, posługując się się ułamkiem 1/500ludności danego Państwa Członkowskiego. Zasada ta opierała się na stosunkuwymaganej przez zapisy traktatowe ogólnej liczby 1milionawszystkichwymaganychdeklaracjipoparciadoogólnejliczbyludnościwUniiEuropejskiej–ok.500milionów.

Należywtymmiejscuzauważyć, iżwuzasadnieniudoprojektu tejRezolucji271,przedstawionej 3 lutego 2009 przez Komisję Spraw konstytucyjnych, podkreślono iżsamTraktatpodsuwaistotnąwskazówkęwtejkwestiistwierdzając,że1/500ludnościUniiEuropejskiejjestnatylereprezentatywnabystanowićwejściowezałożeniedlaEIO,a tym samym może być również reprezentatywnym ułamkiem dla poszczególnychPaństwCzłonkowskich.

PodobniejakParlamentEuropejski,takżeKomisjaEuropejskawZielonejKsiędze

w sprawie Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej podkreśliła, iż uszczegółowiająctraktatowy zapis dotyczący „znacznej liczby państw członkowskich” należy nie tylkookreślićdolnypułapilościpaństw,aletakżeokreślićminimalnąliczbęobywateli,którzymusząpoprzećinicjatywęwkażdymzPaństwCzłonkowskich.ZgodniezestanowiskiemKE, dzięki takiemu rozwiązaniu Europejskie Inicjatywy Obywatelskie będą miały„prawdziweeuropejskicharakter.272”Braktakiegorozwiązania,zgodniezargumentacjąKomisji Europejskiej, mógłby zaowocowąc inicjatywami, które wyrażałyby opiniejedynie jednego państwa lub niereprezentatywnej grupy państw, bowiem pierwszywarunekdotyczącyminimalnej liczbyPaństwCzłonkowskichmógłbyzostać spełnionyw sposób bardzo łatwy – czyli uzyskując jedynie małą liczbę czy wręcz jeden głos zdanegopaństwa.Niezapewniłoby towspomnianegoprzezKEmiarodajmnegowynikudotyczącego rozpowszechnienia opinii w Unii Europejskiej273 a cała regulacja byłabysprzeczna„zduchemTraktatu”.274

270 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. wzywające Komisję do przedłożeniawniosku wsprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie realizacji inicjatywyobywatelskiej, 2008/2169(INI); tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronachinternetowych instytucji pod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL[04.04.2012].271 Sprawozdanie z dnia 3 lutego 2009 wzywające Komisję do przedłożenia wniosku w sprawierozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie realizacji inicjatywy obywatelskiej(2008/2169(INI)); tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowychinstytucji pod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+REPORT+A6‐2009‐0043+0+DOC+XML+V0//PL,[04.04.2012].272 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna., s.5, tekstdokumentu(w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem<http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].273 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna., s.5, tekstdokumentu(w językupolskim)

ParlamentEuropejski:1/500ludnościdanegoPaństwaCzłonkowskiego

KomisjaEuropejska:1/500ludnościdanegoPaństwaCzłonkowskiego


63

Komisja Europejska przedstawiła co prawda kilka rozwiązańw tymwzględzie,ostatecznie jednak nie przychylając się do żadnego z nich. Jednym ze sposobówustalenia,minimalnejliczbyobywateliprzypadającychnajednoPaństwoCzłonkowskie,byłoby określenie stałej liczby uczestniczących obywateli każdego z PaństwCzłonkowskich. Takie rozwiązanie, według KE, jest przejrzyste i proste,275 alejednocześniekrzywdzącedlamałychpaństw.276 Innymsposobem,zdaniemKE,byłobyokreślenieprogujakoodsetkałącznejliczbyludnościPaństwaCzłonkowskiego.277Wtensposób KE podążyła za logiką przedstawioną w Rezolucji Parlamentu Europejskiego,podając jako jedno z rozwiązań ułamek 1/500 (0,2%) ludności biorący swe źródło wrelacji traktatowego wymogu 1 miliona do ogólnej liczby ludności w EU278 KomisjaEuropejska uznała to rozwiązanie za „bardziej sprawiedliwe”279 niż pierwsze zproponowanych przez siebie oraz zauważyła w tym względzie, iż udział obywateliwymagany do poparcia Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej w zdecydowanejwiększościPaństwCzłonkowskich(wktórychstosujesiętakiinstrument)jestznaczniewyższyniż0,2%.280

dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].274 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna., s.5, tekstdokumentu(w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].275 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich,s5, tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].276ZważywszybowiemwłaśnienaogromneróżnicewliczbieludnościmiędzyposzczególnymiPaństwamiCzłonkowskimi, którewahają się od410000naMalciedo82milionówwNiemczech, taka stała liczbabyłaby, zgodnie z przekonaniem Komisji Europejskiej, krzywdząca dla obywateli pochodzących zmniejszychpaństw.Por.KomisjaWspólnotEuropejskich,ZielonaKsięgawsprawieeuropejskiejinicjatywyobywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersja ostateczna, s. 5, tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].277 Taką ocenę podzieliła Komisja Europejska Zielonej Księdze, por. Komisja Wspólnot Europejskich,Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009KOM(2009)622 wersja ostateczna. Komisja Wspólnot Europejskich, s. 5, tekst dokumentu (w językupolskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].278 KomisjaWspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej –KOM(2009)622wersjaostateczna,s.5, tekstdokumentu(w językupolskim)dostępny jestnastronachinternetowych Komisji Europejskiej pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].279 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich,s5, tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].280Jakoprzykłady,KomisjaEuropejskapodałaAustrięorazHiszpanię,gdzieudziałtenwynosiokoło1,2%ludności,atakżeLitwę,gdzieudziałludnościwporównywalnychprzedsięwzięciachwynosionniemal1,5% ludności, czy wreszcie na Łotwie, gdzie udział obywateli w porównywalnych przedsięwzięciachustalonona10%ludności.Ponadto,Komisjaustaliłarównież,iżtakżewPolsce,Portugalii,SłoweniioraznaWęgrzechomawianeprogi znajdująsiępowyżej0,2%ludności.Por.KomisjaWspólnotEuropejskich,Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna, s. 5, tekstdokumentu (w językupolskim)dostępny jestna stronachinternetowych Komisji Europejskiej pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].


64

Odpowiedzi respondentów,281 uczestniczących w przeprowadzonych przez

KomisjęEuropejskąkonsultacjach społecznychbyły zróżnicowane, jakkolwiek– codozasady‐potwierdziłypotrzebęokreśleniawśródsygnatariuszyEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej minimalnej liczby obywateli pochodzących z każdego z PaństwCzłonkowskich.282 I tak,wielu respondentówzgodziło się z, proponowanymprzezKE,progiem0,2%populacji danegoPaństwa Członkowskiego, jednakże niemożnaw tymmiejscupominąć faktu, iż jednocześnie duża liczba respondentówopowiedziała się zaobniżeniemprogu‐0,1%.Argumentująctoostatniestanowisko,podnoszonocelprogujakozapobieganienadużyciom,niezaśbarieręwstosowaniumechanizmuEIO.Ponadto,odnotowano też stanowisko, które – w świetle braku zapisów expressis verbis prawapierwotnego – co do zasady nie popierało idei progu.283 Wreszcie w nadesłanychodpowiedziachzaproponowanorównież„asystemofslidingscale”–gdziewprzypadkunieosiągnięciaminimalnejliczbyobywateliwminimalnejliczbyPaństwCzłonkowskichdochodziłobydokompensacjipoprzezzwiększenieudziałuPaństwCzłonkowskich.

Przyjęty przez Parlament Europejski i Radę we Wniosku Rozporządzenia w

sprawieinicjatywyobywatelskiej284wskaźnikjest„degresywnieproporcjonalnydoliczbyludności każdego z nich, z progiemminimalnym i pułapem.”285 Na podstawie zarzutu

281 Pytania: Czy Pani/Pana zdaniem udziałwwysokości 0,2% łącznej liczby ludnościw poszczególnychpaństwachczłonkowskichstanowiodpowiednipróg? Jeżelinie,toczymaPani/Pan innepropozycjewtymwzględzie, pozwalające osiągnąć cel, jakim jest zapewnienie pełnej reprezentatywności inicjatywyobywatelskiej pod kątem interesu Unii? Por. KomisjaWspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawieeuropejskiej inicjatywyobywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.5,tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].282 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074 (COD).Bruksela, dnia31.3.2010., s. 3,tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf,[10.09.2010].283Argumentując,iżustalaniejednolitegowskaźnikaprocentowegodlawszystkichPaństwCzłonkowskichnie jest sprawiedliwe, ponieważ o wiele łatwiej jest, na przykład, zebrać deklaracje poparcia 1 000obywateli(stanowiących0,2%populacji)wLuksemburguniż160000wNiemczechiwzwiązkuztymłatwiej jest liczyć małe państwa członkowskie niż duże, Komisja Wspólnot Europejskich, WniosekRozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074(COD).Bruksela,dnia31.3.2010,s.5.Tekstdokumentu(wjęzyku polskim) dostępny na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.09.2010].284KomisjaWspólnotEuropejskich,WniosekRozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywobywatelskiej.Bruksela,dnia31.3.2010.2010/0074(COD).KOM(2010)119wersjaostateczna,s.6. Tekst dostępny na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].285„Wceluzapewnienia,żepowyższeprogiopierająsięnaobiektywnychkryteriach,Komisjaprzyjęłazaichpodstawęwielokrotność liczby członkówParlamentuEuropejskiegodla każdego zpaństw członkowskich.Wybrano wielokrotność wynoszącą 750 – z jednej strony w celu odzwierciedlenia wniosków wieluzainteresowanychstron,abyustalićprógnapoziomieponiżej0,2%liczbyludności,adrugiejstronywceluuwzględnienia zastrzeżeń, że w małych państwach członkowskich próg nie powinien być zbyt niski.W

Konsultacje:1/500,1/000,brakprogu,„slidingscale”

WniosekRozp.:wskaźnikdegresywnieproporcjonalny(ZałącznikI)


65

podniesionego podczas konsultacji społecznych – odrzucono jednolity wskaźnikprocentowy jakoniesprawiedliwy.Minimalną liczbęsygnatariuszywyraźnieokreślonoodpowiednio dla każdego Państwa Członkowskiego w Załączniku I zatytułowanym„Minimalna liczba sygnatariuszy przypadająca na państwo członkowskie”, a która dlaPolskiwynosi38250osób.ZuwaginaliczbęludnościdanegoPaństwaCzłonkowskiegonajwyższeminimumprzypadłodlaNiemiec(72000osób),anajniższedlaCypru,Estonii,LuksemburgaiMalty(4500osób).

W Opinii286 Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji Spraw Konstytucyjnych nie

zgłoszonozastrzeżeńcodotejzasady.JednakwOpiniiKomisjiSprawKonstytucyjnychprzyjęto zasadę, która została przyjęta później przez PE w Rozporządzeniu, amianowiciezwiązanieminimalnej liczbysygnatariuszyz liczbądeputowanychdoPEzdanegoPaństwaCzłonkowskiego.Wuzasadnieniudopoprawki7,zmieniającejpunkt6preambuły podniesione zostało, że „Podziałmiejscw Parlamencie Europejskim będzieregularnie zmieniany zgodnie z formułą, któraw pełni uwzględnia zasadę degresywnejproporcjonalności.”287

VI.2.a. Wymogiformalne

Codowymogówformalnychdotyczącychdanychorazdokumentów,któremuszą

zostaćokazaneprzezsygnatariuszy‐zgodniezpostanowieniamiartykułu7.3WnioskuRozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywobywatelskiej288kraj pochodzenia sygnatariusza określa się na podstawie dokumentu tożsamościzadeklarowanegowdeklaracjipoparcia(krajwydaniadokumentutożsamości).

Cointeresujące,kierunekjakiprzyjętowOpiniiKomisjiKulturyiEdukacjiPE289dlaKomisjiSprawKonstytucyjnychzmierzał jednakdo jaknajwiększegouproszczenia przypadkuprzyjęciamnożnikarównego750prógdlaponadpołowypaństwczłonkowskichbędzieniższylubznacznieniższyniż0,2% liczby ludności,podczasgdyprógdlamniejszychpaństw członkowskichbędziewyższy.” Zob. Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywyobywatelskiej. {SEK(2010) 370}. KOM(2010) 119 wersja ostateczna 2010/0074 (COD). Bruksela, dnia31.3.2010.,s.3,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychinstytucjihttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.09.2010].286OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010. Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[29.03.2012]287 Poprawka 7, zmieniająca punkt 6 PreambułyWniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRadywsprawieinicjatywobywatelskiej.SprawozdaniewsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRadyw sprawie inicjatywyobywatelskiej.Komisja SprawKonstytucyjnych.3.12.2010.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)).288KomisjaWspólnotEuropejskich,WniosekRozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywobywatelskiej.Bruksela,dnia31.3.2010.2010/0074(COD).KOM(2010)119wersjaostateczna.http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF>[20.12.2010].289KomisjaKulturyiEdukacjiPE,OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy

OpinieKomisji:brakzastrzeżeńzwiązanieminimumzmiejscamiwPE


66

formywjakiejpoparciemożebyćdeklarowane.Wkrótkimuzasadnieniustwierdzono,że powinny być zbierane tylko konieczne dane osobowe, takie jak nazwisko, adres,narodowość,dataurodzenia ipodpis.Dlatego też równieżartykuł7.3uległ zmianiewzwiązkuzpoprawką26stąwwynikuktórejustalono,żekrajpochodzeniasygnatariuszaokreśla jegoadres.KomisjaSprawKonstytucyjnychPEwpoprawce46290zmieniającejten artykuł przyjęła miejsce stałego pobytu za wyznacznik kraju pochodzeniasygnatariusza. Natomiast w przypadku osób posiadających miejsce stałego pobytu wpaństwietrzecim–obywatelstwoUniijestwyznacznikiemkrajupochodzenia.

W tekście Rozporządzenia291 uzgodnionym na dzień 15 grudnia 2010 nadal

obowiązuje odwołanie się do Załącznika I, w którym to podane są minimalne liczbysygnatariuszypartycypującychwdanej inicjatywie,odpowiedniodlakażdegoPaństwaCzłonkowskiego. Swoiste novum, jakie zostało tu jednak wprowadzone dotyczydoprecyzowaniaznaczenialiczbzawartychwzałączniku.Popierwszeliczbysąustalanew momencie rejestracji proponowanej inicjatywy,292 a po drugie „odpowiadają [one]liczbieposłówdoParlamentuEuropejskiegowybranychwdanympaństwieczłonkowskimpomnożonej przez 750.” Co istotne, nie są one stałe, ponieważ zgodnie zpostanowieniamiartykułu7.3Komisjajestuprawnionadowprowadzeniapotrzebnychzmian‐„Komisja–zgodniezart.17izzastrzeżeniemwarunkówokreślonychwart.18i19–przyjmujewdrodzeaktówdelegowanychodpowiedniekorektydozałącznika I,abyodzwierciedlićwszelkiezmianywskładzieParlamentuEuropejskiego.”Podkreślićnależy,iżzmianieuległtakżesposóbustalaniakrajupochodzeniaposzczególnychsygnatariuszy–otóżwtekścieprzyjętym15grudnia2010wartykule7.4stanowisię,że„sygnatariuszepochodzą z państwa członkowskiego odpowiedzialnego za weryfikację ich deklaracjipoparciazgodniezart.8ust.1akapitdrugi”.WzwiązkuzpowyższymiobliczeniamidlaPolskiminimalnaliczbasygnatariuszyto37500.

obywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010. Tekstdostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].290Poprawka46,zmieniającaArtykuł7.3WnioskuRozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRadywsprawie inicjatyw obywatelskiej. Sprawozdanie w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRadyw sprawie inicjatywy obywatelskiej. Komisja SprawKonstytucyjnych.3.12.2010.291 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)).Tekstdostępnynastronach internetowychpodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].292Artykuł7.3projektuRozporządzenia.

Rozporządzenie:LiczbaeurodeputowanychdanegoPaństwaCzłonkowskiego*750


67

VI.3. MinimalnywiekobywatelaPaństwaCzłonkowskiego

W uzasadnieniu do Rezolucji Parlamentu Europejskiego podniesiono zasadę

proporcjonalności,odnośnienierównegotraktowaniazewzględunawiekiograniczeniaprawa do demokratycznego udziału w procesach społeczeństwa obywatelskiego. Wkonsekwencji takich rozważań zaproponowano minimalny wiek, którego osiągnięcieuprawniadopoparciaEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej,napoziomie,którydyktująustawodawstwaposzczególnychPaństwCzłonkowskich.293

KomisjawZielonejKsiędze ‐odnotowała, iżpostanowieniaprawapierwotnegoszalenieogólnietraktująkwestięwieku,wktórymobywateleUniiEuropejskiejzyskująprawoudziałuwprocesach integracyjnych.PonadtoKomisja ‐słusznie ‐zauważyła, iżpostanowieniaTraktatówsąskierowanedowszystkichobywateliUE,acozatymidzie,koniecznymwydaje się ustalenieminimalnegowieku, który należy osiągnąć, abymócpoprzećEuropejskąInicjatywęObywatelską.294NaszczebluKErozważanodwasposoby 293Punkt3,ZałącznikdoProjektuRezolucjiParlamentuEuropejskiegozdnia7maja2009r.wzywająceKomisjędoprzedłożeniawnioskuwsprawierozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawierealizacji inicjatywy obywatelskiej (2008/2169(INI)) Tekst dostępny na stronach internetowych podadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL[10.09.2010].294 Jest tak w przypadku wszystkich Państw Członkowskich, w których istnieje prawo inicjatywyobywatelskiej. Por. KomisjaWspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywyobywatelskiej. Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersja ostateczna. Komisja WspólnotEuropejskich, s. 5, Tekst dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].

7)Należyokreślićminimalnywiek,którynależyosiągnąć,abymócpoprzećinicjatywęobywatelską.Powinientobyćwiek,któryupoważniaobywatelidogłosowaniawwyborachdoParlamentuEuropejskiego.(...)Art.34.Abymócpoprzećproponowanąinicjatywęobywatelską,sygnatariuszemusząbyćobywatelamiUniiiosiągnąćwiekuprawniającydogłosowaniawwyborachdoParlamentuEuropejskiego.[RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej]

ParlamentEuropejski:poziomdyktowanyprzezustawodawstwaPaństwCzłonkowskich

KomisjaEuropejska:16,18latlubwiekczynnegoprawawyborczegokrajupobytu


68

ustalenia minimalnego wieku, którego osiągnięcie uprawniałoby do uczestnictwa winicjatywach. Po pierwsze, rozważono kryterium państwa pobytu.295 W tym kontekściezaproponowano, że ‐ aby móc poprzeć Europejską Inicjatywę Obywatelską ‐ trzebaosiągnąćwiekuprawniającydogłosowania296wwyborachwPaństwieCzłonkowskim(stałego)pobytuobywatelaUE.297 Po drugie, rozważono możliwość regulacji limitu wieku bezpośrednio wrozporządzeniu,któregowydanieprzewidująpostanowieniaprawapierwotnego.298Wtymprzypadkubranopoduwagęwiek16i18lat.299 Wyniki konsultacji społecznych, przeprowadzonych przez Komisję Europejskąwykazały, iż co do zasady respondenci opowiedzieli się za wprowadzeniem limituwiekowego.300Wielurespondentówsugerowałoprzytym,żewiek,któregoosiągnięcieuprawniadopoparciaEuropejskiej InicjatywyObywatelskiejpowinienbyćzwiązanyzwiekiem czynnego prawa wyborczego do Parlamentu Europejskiego.301 Jakkolwiek

295 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. wzywające Komisję do przedłożeniawniosku wsprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie realizacji inicjatywyobywatelskiej. 2008/2169(INI), s. 2, Tekst dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL [ 10.09.2010], Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawieeuropejskiejinicjatywyobywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.,s.6.Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].296Czynneprawowyborcze.297 Taka też jest powszechna praktyka w Państwach Członkowskich: aby móc poprzeć inicjatywęeuropejską,obywatelemusząsiękwalifikowaćdogłosowania.Nadmienićnależywtymmiejscu, iżwiekuprawniającydogłosowaniawewszystkichPaństwachCzłonkowskich–zwyjątkiemAustrii–wynosi18lat.WAustriiwiek,wktórymuzyskujesięczynneprawowyborczeod2010r.wynosi16lat.Zob.KomisjaWspólnotEuropejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Bruksela, dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich,s.6.Tekstdokumentu(wjęzyku polskim) dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].298Por.art.24TFUE.299Ustalenieminimalnegowiekuna18 latodpowiadałobywiekowiuprawniającemudogłosowaniawewszystkich Państwach Członkowskich z wyjątkiem jednego. Wykluczałoby to jednak tych obywateliAustrii,którzysą jużuprawnienidogłosowaniawwieku lat16.Ustalenieminimalnegowiekuna16 latspowodowałoby natomiast znaczne obciążenie administracyjne wskutek odejścia od istniejącychsystemów rejestracji głosujących., Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich,s.6.Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].300 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074 (COD).Bruksela, dnia31.3.2010., s. 4.Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.09.2010].301 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074(COD).Bruksela,dnia31.3.2010. ,s.4.Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.09.2010].

Konsultacjespołeczne:16,18lat,wiekczynnegoprawawyborczegodoPE


69

część respondentów optowała za wiekiem ustalonym na poziomie 16 lub 18 lat.302Opowiadający się za progiem lat 16, twierdzili że mogłoby to doprowadzić dowzbudzenia zainteresowania i debaty wśród młodych ludzi. Zwolennicy tej opiniiargumentowalitozjednejstronyfaktemrelatywniemniejszejwagiinicjatywy‐jakożeniemaonategosamegocharakteru(rozstrzygającego),cowybory‐zaśzdrugiejstronynauką kwestii związanych z obywatelstwem, braniem udziału w debacie publicznej istanowieniuprawa.303 We Wniosku304 równiez ustalono w postanowieniach artykulu 3.2 wiekuprawniający do oddania głosu poparcia dla inicjatywy obywatelskiej na poziomiewiekujakiwymaganydlaposiadaniaczynnegoprawawyborczego. Tutaj Opinia305 Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji Spraw Konstytucyjnychuczyniłazdecydowanykroknaprzód,ustalającstaływymógwiekusygnatariusza.JużwkrótkimuzasadnieniudoOpiniiRóżaThunodniosłasiędotegopunktu,wprowadzającpróg na poziomie 16 lat. Co ciekawe, w ostatnim akapicie uzasadnienia podniesionokwestię braku równości, która zachodzi przy tak różnych wymogach wiekowych wposzczególnychkrajach.Udziałmłodychludziwwymiarzeichaktywnościobywatelskiej(„Activecitizenship,socialinclusionandsolidarity”)jesttuuważanyzaszczególnieważnydla przyszłości Europy. Zauważono również drugą stronę inicjatywy obywatelskiej,mianowicieniejejwymiarbezpośredniolegislacyjny,aletenprowadzącyodmożliwościsprowokowania dyskusj do ogólnoeuropejskiej debaty i przyspieszenia procesówlegislacyjnych. W uzasadnieniu do poprawki do postanowień artykułu 3 paragraf 2

302 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela,dnia31.3.2010.2010/0074(COD).KOM(2010)119wersjaostateczna,s.4 .Tekstdokumentu(w jezyku polskim) jest dostępny na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].303 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela,dnia31.3.2010.2010/0074(COD).KOM(2010)119wersjaostateczna,s.4.Tekstdokumentu(wjezyku polskim) jest dostępny na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].304 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela,dnia31.3.2010.2010/0074(COD).KOM(2010)119wersjaostateczna,s.6,Tekstdokumentu(wjezyku polskim) jest dostępny na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF,[20.12.2010].305KomisjaKulturyiEdukacjiPE,OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywyobywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010, Tekstdokumentu (w jezyku polskim) jest dostępny na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].

WniosekRozp.:czynneprawowyborcze

OpinieKomisji:16lat,decyzjaPaństwaCzłonkowskiego


70

ponowiono zarzut nierówności (inequality), jaką mogłoby wprowadzić odwołanie donarodowych rozwiązań w sprawie wieku sygnatariuszy. Zaznaczono że obniżenie iharmonizacjawieku na poziomie 16 lat jest doradzana zarówno jeśli chodzi o równetraktowanie obywateli jak i zaangażowanie młodych ludzi. Komisja SprawKonstytucyjnychPEwprowadziłajednakinnerozwiązanie,przyczymjegocel,pozostałten sam, jakwskazanow uzasadnieniu do Poprawki 29, zmieniającej Artykuł 3 ustępdrugi Wniosku Rozporządzenia – „W celu wspierania udziału młodych obywatelieuropejskich w kształtowanie przyszłości Unii oraz celem zachęcania do szerszegouczestnictwa w demokratycznym życiu Unii, należy(...).”306 Sama zmiana polega napozostawieniu w gestii Państw Członkowskich ustalenia progu wiekowego, którego„punktem odniesienia jest wiek uprawniający do udziału w wyborach do ParlamentuEuropejskiego”307. Ostatecznie w tekście Rozporządzenia308 przyjętym 15 grudnia 2010 rokuustalono,żewiekuprawniającydozadeklarowaniapoparciadla inicjatywybędzie takisamjakwiekuprawniającydogłosowaniawwyborachdoParlamentuEuropejskiego.309

306 Poprawka 29, zmieniająca Artykuł 3, ustęp 2 Wniosku Rozporządzenia. Opinia Komisji Kultury iEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 –2010/0074(COD)).28października2010,Tekst(wjęzykupolskim)dostępnynastronachinternetowychpod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012307 Poprawka 29, zmieniająca Artykuł 3, ustęp 2 Wniosku Rozporządzenia. Opinia Komisji Kultury iEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 –2010/0074(COD)).28października2010,Tekstdokumentudostępnyjestnastronachinternetowychpodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012308 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)),Tekstdostępnynastronachinternetowychpodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012]309Artykuł3.4projektuRozporządzenia.

Rozporządzenie:wiekuprawniającydogłosowaniawwyborachdoParlamentuEuropejskiego


71

VI.4. Formainicjatywy

Naturalnącechąpostanowieńprawapierwotnegojestichogólność.Wzwiązkuztym także postanowienia regulujące wprowadzenie Europejskiej InicjatywyObywatelskiejsformułowanesąnatyleogólnie,żenieprzewidująformy,jakąpowinnatainstytucjaprzyjąć.Postanowieniatraktatowestanowiąjedynie,żeobywatelepowinnizwrócić się „do Komisji Europejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień,odpowiedniego wniosku w sprawach, w odniesieniu do których, zdaniem obywateli,stosowanieTraktatówwymagaaktuprawnegoUnii”.310 KomisjaEuropejskauznałazapożądaneustalenie„pewnychwymogówwzakresieformy inicjatywy obywatelskiej, zwłaszcza jeśli chodzi o umożliwienie obywatelom iKomisjijasnegookreśleniajejprzedmiotuicelów”.311 Powołując się na praktykę, obwiązującą w niektórych PaństwachCzłonkowskich,312 jednąz rozważanychopcjibyłowprowadzenie formyprojektuaktuprawnego,zawierającegojednoznacznieokreśloneprzepisyprawne,ostateczniejednak–porozważeniuwszelkichzaiprzeciw–odrzuconejjakozbytskomplikowanej,313orazniewymaganejwyraźnienagruncieregulacjiprawapierwotnego.314

310Artykuł11ust.4TraktatuoUniiEuropejskiej.311 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.7,Tekstdokumentu(w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].312 Projekty ustaw są także wymagane w przypadku inicjatyw w np. Austrii, Hiszpanii, Polsce i weWłoszech.313 Komisja uznała ten wymóg jako nadmiernie ograniczający i obciążający. Zob. Komisja WspólnotEuropejskich,ZielonaKsięgawsprawieeuropejskiej inicjatywyobywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.s.7,Tekstdostępnynastronachinternetowychinstytucjipodadresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].314 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich.,s.7,Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].

Artykuł41.PrzedrozpoczęciemzbieraniaodsygnatariuszydeklaracjipoparciadlaproponowanejinicjatywyobywatelskiejorganizatorzydokonująjejrejestracjiwrejestrzeKomisji,dostarczającinformacjeokreślonewzałącznikuII,wszczególnościinformacjedotycząceprzedmiotuicelówproponowanejinicjatywyobywatelskiej.[RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej]

KomisjaEuropejska:


72

Zdrugiejjednakstrony,Komisjazaznaczyła,iżsformułowanietekstuniejasnegobądź nie dość szczegółowego mogłoby wprowadzać sygnatariuszy EuropejskiejInicjatywy Obywatelskiej w błąd, jak również utrudnić samej Komisji formułowanieprecyzyjnych i uzasadnionych odpowiedzi. Kompromisem w takiej sytuacji zostałorozwiązanie zakreślające wymóg, aby Europejska Inicjatywa Obywatelska jasnookreślała przedmiot i cele wniosku, na podstawie którego Komisja miałaby podjąćdziałanie.Rozwiązanietoniewykluczałobymożliwościzałączeniaprzezobywateli‐dlaułatwienia‐projektuaktuprawnego.315 WodpowiedzinapytaniazadaneprzezKomisjęEuropejskąwdrodzekonsultacjispołecznych, wielu respondentów opowiedziało się za wprowadzaniem pewnegorodzaju formularza, który miał by być wypełniany koniecznymi informacjami przezorganizatorów.Wedługstosunkowoznacznejliczbyodpowiedziorganizatorzypowinnibyć zobowiązani do wskazania podstawy prawnej dla ich inicjatywy, wielurespondentów twierdzi również, że powinna istnieć możliwość, ale nie obowiązek,dodaniawersjiroboczejaktuprawnego. Ponadto,wielurespondentówodpowiedziałorównież,żeorganizatorzypowinnimieć zapewnione neutralne wsparcie i kierownictwo, w tym pomoc prawną, przyprzygotowywaniuinicjatyw.

Europejski, a zatem między‐ czy ponadnarodowy charakter instytucjiEuropejskiej InicjatywyObywatelskiej jestbezsprzeczniezwiązanyzkwestią języka,wktórym ta inicjatywa powinna być sformułowana. W kwestii języków, w jakichinicjatywy miałyby być prezentowane – część z respondentów uznała, że powinnaistniećmożliwośćprzedkładaniaEuropejskiej InicjatywyObywatelskiejwewszystkichjęzykachurzędowychUniiEuropejskiej.316CodowsparciazestronyUE–proponowanebyłyróżneinstytucje,m.in.KomisjaEuropejska.

Ostatecznie w Rozporządzeniu przyjęto formułę wymagającą podaniaprzedmiotuicelówdanejinicjatywyorazinformacjektóreenumeratywniewymienionesą w załączniku II, m.in. tytuł, odnośne postanowienia Traktatowe, dane członkówkomitetu organizacyjnego. Jest to minimalne założenie, ponieważ zgodnie z uwagamikońcowymi załącznika II (do omawianego Rozporządzenia) możliwe jest podanierównieżwiększejilościinformacji,jakiprzedstawienieprojektuaktuprawnego.

315 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.s.7,Tekstdokumentu(w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].316 Na dzień dzisiejszy –w Unii Europejskiej obowiązują 23 języki urzędowe (m.in. angielski, celtycki,francuski, niemiecki, niderlandzki, hiszpański, portugalski, włoski, grecki, maltański, węgierski,słowiański, słowacki, czeski, polski, litewski, łotewski, estoński, fiński, szwedzki, duński), w tym trzy(francuski,niemiecki,angielski)uznawanesąjakojęzykiroboczeinstytucjiUniiEuropejskiej.

Konsultacje Społeczne:

Rozporządzenie:


73

Postanowienia Traktatów istotne dla proponowanej Inicjatywy

Dane członków komitetu obywatelskiego oraz wskazanie przedstawiciela i zastępcy

Źródła wsparcia i finansowania w momencie rejestracji

FormaInicjatywy–InformacjeKoniecznedoZarejestrowaniaEIO

Tytuł Inicjatywy

Cele inicjatywy

Przedmiot Inicjatywy


74

VI.5. Zbieranieiweryfikacjedeklaracjipoparcia

Zgodnie z opinią Komisji Europejskiej, wyrażonej w Zielonej Księdze, „aby

zagwarantować legitymację i wiarygodność inicjatyw obywatelskich, należy stworzyćprzepisy zapewniające dostateczny stopień kontroli i potwierdzenia autentyczności

Artykuł51. Organizatorzy są odpowiedzialni za zbieranie od sygnatariuszy deklaracji poparcia dlaproponowanejinicjatywyobywatelskiej(...)DocelówgromadzeniadeklaracjipoparciamożnawykorzystywaćwyłącznieformularzezgodnezewzoramiprzedstawionymiwzałącznikuIIIiktóresąsporządzonewjednejzwersjijęzykowychproponowanejinicjatywyobywatelskiej włączonych do rejestru. Przed rozpoczęciem zbierania od sygnatariuszydeklaracjipoparciaorganizatorzywypełniająformularzewsposóbwskazanywzałącznikuIII.(...)2.Organizatorzymogązbieraćdeklaracjepoparciawformiepapierowejlubelektronicznej.(...)3. Sygnatariusze wypełniają formularze deklaracji poparcia udostępnione przezorganizatorów. Podają jedynie te dane osobowe, których wymaga się do celów weryfikacjiprzezpaństwaczłonkowskie,zgodniezzałącznikiemIII.(...)

Artykuł81. Po zgromadzeniu niezbędnych deklaracji poparcia od sygnatariuszy zgodnie z art. 5 i 7,organizatorzy przedkładają deklaracje poparcia –w formie papierowej lub elektronicznej –właściwymorganom(...)docelówweryfikacjiipoświadczenia.(...)Organizatorzyprzedkładajądeklaracjepoparciawłaściwympaństwomczłonkowskimwedługnastępującychzasad:a)państwuczłonkowskiemumiejscazamieszkanialubobywatelstwasygnatariusza,zgodniezzałącznikiemIIIczęśćCpkt1;lubb) państwu członkowskiemu, które wydało osobisty numer identyfikacyjny lub dokumenttożsamościwskazanywdeklaracjipoparcia,zgodniezzałącznikiemIIIczęśćCpkt2.2. W okresie nieprzekraczającym trzech miesięcy od otrzymania wniosku właściwe organyweryfikują przedłożone deklaracje poparciawdrodze odpowiednich czynności kontrolnych,zgodnie z prawem krajowym lub z praktyką krajową, w zależności od przypadku. Na tejpodstawiedostarczająorganizatoromcertyfikatzgodnyzwzoremzawartymwzałącznikuVI,poświadczającyliczbęważnychdeklaracjipoparciazdanegopaństwaczłonkowskiego.Wceluweryfikacjideklaracjipoparcianiejestwymaganeuwierzytelnieniepodpisów.3.Certyfikat,októrymmowawust.2,jestwydawanybezpłatnie.[Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 211/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. wsprawieinicjatywyobywatelskiej]

KomisjaEuropejska:


75

podpisów zgodnie z odpowiednią legislacją krajową, europejską imiędzynarodowąwzakresieprawpodstawowych,prawczłowiekaiochronydanychosobowych.”317

W tym kontekście podkreślić należy, iż, na szczeblu Unii Europejskiej, w jejstrukturze instytucjonalnejnie istniejeorgan,którybyposiadał takuprawnienia, jak iniezbędne informacje, które to umożliwiły by mu kontrolowanie zarówno ważnościpodpisów i sprawdzanie okoliczności, czy dany obywatel UE kwalifikuje sięw danymmomencie do poparcia Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej. Konsekwencją takiejsytuacjijestkoniecznośćwykonywaniaww.zadańprzezorganykrajowe(administracjipublicznej) poszczególnych Państw Członkowskich. Fakt ten również podkreśliłParlamentEuropejskiwswojejrezolucji.318Wzwiązkuzpowyższym,toorganykrajowebyłybyodpowiedzialnezakontrolęipoświadczenieautentycznościpodpisówzebranychwdanymPaństwieCzłonkowskim.319 Wydajesięoczywistym,iżwszystkiePaństwaCzłonkowskieposiadająproceduryi mechanizmy kontroli uprawnień wyborców, zaś wiele państw dysponuje teżprocedurami320 kontroli i potwierdzenia autentyczności podpisów w odniesieniu dokrajowych inicjatywobywatelskich.321OstatecznymzaścelemregulacjinaszczebluUEw tym przedmiocie powinno być zatem zapewnienie Państwom Członkowskim wszczególności możliwości zagwarantowania odpowiedniego poziomu kontroli co dokwalifikacji podpisów w ramach Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej zebranych wdanympaństwie,beznakładanianaobywatelinadmiernierestrykcyjnychwymagańanistwarzanianiepotrzebnychobciążeńadministracyjnych.322

317 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.,s.7,Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.10.2010].318 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. wzywające Komisję do przedłożeniawniosku wsprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie realizacji inicjatywyobywatelskiej. 2008/2169(INI), Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronachinternetowych instytucji pod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL[10.09.2010].319 Komisja Wsólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich,s.7,Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].320Procedurytewposzczególnychpaństwachczłonkowskichznaczniesięjednakmiędzysobąróżnią:wniektórych państwach wymogi dotyczące procedur w zakresie zbierania podpisów są dosyćrygorystyczne. Dotyczy to na przykładwymogu, aby składanie podpisów pod inicjatywą odbywało sięwyłączniewoficjalniedotegoceluwyznaczonychlokalach,wymoguobecnościurzędnikalubnotariuszaw celu potwierdzania autentyczności wszystkich podpisów podczas ich składania, czy też wymoguwystawienia dla każdego podpisującego potwierdzenia, że jest on zarejestrowany jako głosujący.Natomiast przepisy w innych państwach członkowskich są w tym względzie mniej restrykcyjne, nienakładają żadnych konkretnych wymogów w zakresie zbierania podpisów, jedynie końcową kontrolęzebranychpodpisówprzezwładzepublicznewceluskontrolowaniaichważnościiprzeliczeniaoddanychgłosów.321 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.s.8,Tekstdokumentu(w językupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].322 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich,s.9,Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[10.09.2010].


76

Wtakiejsytuacjipojawiłsiękatalogkwestii,323którenależałorozważyćwodniesieniudo sposobu przeprowadzania ww. kontroli w danym Państwie Członkowskim orazzakresujednolitychwymogów,regulowanychnaszczebluUniiEuropejskiej. W wyniku przeprowadzonych konsultacji okazało się, że uczestniczący w nichrespondenciogólniepoparlikoncepcjęwspólnychwymogówproceduralnychwzakresiezbierania, weryfikacji oraz kontroli deklaracji poparcia, mającą na celu zapewnieniajednolitego procesu na obszarze całej Unii Europejskiej oraz uniknięcia koniecznościprzestrzeganiaprzezorganizatorówodmiennychprzepisów,obowiązującychwkażdymz Państw Członkowskich,324 z utrzymaniem jednocześnie europejskiego charakteruinstytucjiEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej.Wuzasadnieniutakiejkoncepcjirespondencipodawalinastępującepowody:

uniknięciezbytniejkomplikacjidlaorganizatorów, uniknięcieutrudniającychrestrykcji, umożliwienieobywatelowijaknajłatwiejszegopodjęciadecyzji.

Nie można pominąć jednakże w tym miejscu pozostałych koncepcji,sugerowanych przez respondentów uczestniczących w przeprowadzonych przezKomisję Europejską konsultacjach społecznych. Niektórzy opowiadają się zawykorzystaniemsystemówzposzczególnychPaństwCzłonkowskich. Respondenci wypowiadali się również odnośnie innych kwestii,zakwalifikowanych przez Komisję, jako konieczne do rozważenia, respondenci Jeślichodzi o procedurę on‐linewiększość opowiedziała się zamożliwością deklaracji on‐line, przy czymproponowane systemy zabezpieczające różnią sięod siebie, natomiastniewieluuznałotęopcjęzamałobezpieczną. We Wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawieinicjatywy obywatelskiej325 ustalono, ze nie będzie jednej, ustalonejmetody zbierania

323Komisjauznała,żewgłównejmierzenależyrozważyć:a)czynależynarzucićwarunkicodomiejscaisposobuzbieraniapodpisów:np.poprzezwpisywaniesięnalistęipodpisywaniejej,drogąpocztową,woficjalnie do tego celu wyznaczonych lokalach itd.; b) jakie szczególne wymogi w zakresie kontroli ipotwierdzania autentyczności i jakie środki zabezpieczające byłyby konieczne w przypadku zbieraniapodpisówon‐line;c)czyoświadczeniepoparciadanejinicjatywyprzezobywatelanależałobysprawdzaćw państwie członkowskim, którego jest on obywatelem, czy też w państwie pobytu; d) jakiezabezpieczeniaw ramachochronydanychosobowychnależałobywprowadzićwprzypadku zbierania iprzetwarzania danych, por. Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiejinicjatywyobywatelskiej–KOM(2009)622wersjaostateczna,s.9.Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf[10.09.2010].324 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010) 370}. KOM(2010) 119wersja ostateczna 2010/0074 (COD). Bruksela, dnia 31.3.2010, s. 3,Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf,[10.09.2010].325 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna,Tekst dokumentu (w

Konsultacje Społeczne

Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EIO:


77

deklaracji,azamiasttegozaproponowanotzw.swobodnyproceszbieraniadeklaracji326–zgodniezwynikiemkonsultacjispołecznych. Podkreślićnależywtymkontekście,iżustalonometodęzbieraniadeklaracjion‐line jako dopuszczalną, a deklaracje zbierane tą drogą uznano jako autentyczne, pospełnieniu szeregu wymogów odnośnie bezpieczeństwa i zobowiązanie PaństwCzłonkowskich do poświadczenia ich zgodności ze standardami bezpieczeństwa.Zastrzeżonojednak,żew/wtechnikaniepowinnabyćdozwolonaodsamegopoczątkustosowania postanowień rozporządzenia, głównie z uwagi na ewentualność trudnościczyproblemówtechnicznych,zaśwarunkitechnicznemająbyćustaloneprzezKomisjęwdrodześrodkówwykonawczych. Jeśli chodzi o poprawkiwprowadzone przez Opinię Komisji Kultury i EdukacjiPE327dla Komisji SprawKonstytucyjnych PE co do formy,w jakiej poparciemoże byćdeklarowane, trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż zdecydowanie w tej kwestii dążono domaksymalnegouproszczeniaiułatwieniazjednoczesnymumożliwieniemindywidualnejkomunikacji. Pierwszawzmiankapojawiasięwkrótkimuzasadnieniu,gdziepozostawionotowdyskrecjiorganizatora,którymusispełnićkoniecznewymogi,ale takżemożedodaćdodatkowopytanialubinformacjeatakżenaprzykładlogoinicjatywy.Wpoprawce19zmienionopoprzedniebrzmienieArtykułu5,paragrafu1,wktórymwymaganoużyciamodelu z Załącznika III na jedynie przyjęciemodelu z Załącznika III jakomodel przyjednoczesnymwymoguużyciawszystkichzawartychwniminformacji,copodkreślonowuzasadnieniutejpoprawki. Komisja Spraw Konstytucyjnych PE przyjęła tu jednakże inne stanowisko –głównym wymogiem stało się użycie uprzednio zarejestrowanej wersji językowejdeklaracjipoparcia,któremusząbyćzgodnezewzoremzzałącznikaIII.WuzasadnieniudoPoprawki37podano,żezapobiegatosytuacjikiedy„wprzypadkunieprawidłowegotłumaczenia, niemożna będzie zapewnić, że podpisy zostały zebrane dla poparcia tejsamejinicjatywy.”328

języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].326 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074(COD).Bruksela,dnia31.3.2010.Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf[10.10.2010].327OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010, Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4,[31.03.2012].328 Poprawka 37 zmieniająca Artykuł 5, ustęp 1 Wniosku Rozporządzenia. Opinia Komisji Kultury iEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 –2010/0074(COD)).28października2010,Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowych Parlamentu Europejskiego, pod adresem

Opinie Komisji Parlamentu Europejskiego


78

Ostatecznie w tekście Rozporządzenia,329 przyjętym 15 grudnia 2010 roku wpostanowieniach artykulu 5.1. wyraźnie podkreślono konieczność zastosowaniawzorówdeklaracjipoparciazawartychwzałącznikuIII,którychwersja językowamusiodpowiadać wersji językowej zadeklarowanej w momencie włączania do rejestru.330Ponadtoodpowiedzialnyzazbieraniedeklaracjipoparciasygnatariuszjestzobowiązanydowypełnienia formularzy zawartychwZałączniku III danymi odpowiadającymi tym,którezostałyzawartewrejestrze. Podkreślićwtymmiejscunależy,iżponowniewtymkontekściezasygnalizowanorównoważnośćdeklaracjiwformiepapierowejielektronicznej,oilewprzypadkutychostatnich „zostały [one]podpisaneelektroniczniezapomocązaawansowanegopodpisuelektronicznegowrozumieniudyrektywy1999/93/WEParlamentuEuropejskiego iRadywsprawiewspólnotowychramwzakresiepodpisówelektronicznych”331 Należy również zwrócić uwagę w tym miejscu, iż jeśli chodzi o danesygnatariusza – zgodnie z postanowieniami artykułu 5.3. konieczne są tylko te dane,które są wymagane „do celów weryfikacji przez państwa członkowskie, zgodnie zzałącznikiemIII” co oznacza, że Komisja w drodze aktów delegowanych będzieodzwierciedlała wszelkie zmianywprowadzone przez Państwa Członkowskie, po tymjakteostatniepoinformująjąotym.332

VI.6. Zbieraniedeklaracjipoparcia

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].329 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej;(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)), tekstdokumentu (w językupolskim)dostępnyjest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].330 Zgodnie z zapisem rozporządzenia„(...)możnawykorzystaćwyłącznie deklaracje poparcia zgodne zewzoramiprzedstawionymiwzałączniku IIIoraz sporządzonew jednejzwersji językowychproponowanejinicjatywyobywatelskiejwłączonychdorejestru.”331Artykuł5.2332Artykuł5.4– „(...)zgodniezart.17 izzastrzeżeniem spełnieniawarunkówokreślonychwart.18 i19,zmianywzałącznikuIII.”

(17)Należyzapewnić,abydeklaracjepoparciainicjatywyobywatelskiejbyłyzbieranewokreślonymterminie.Wceluzapewnienia,abyproponowaneinicjatywyobywatelskiepozostawałyaktualne,przyjednoczesnymuwzględnieniuzłożonościproceduryzbieraniadeklaracjipoparciawcałejUnii,termintenniepowinienbyćdłuższyniż12miesięcyoddatyrejestracjiproponowanejinicjatywyobywatelskiej.(...)Artykuł55.Wszystkiedeklaracjepoparciazbierasiępodacierejestracjiproponowanejinicjatywyobywatelskiejwokresienieprzekraczającym12miesięcy.[RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej]

Rozporządzenie:


79

WZielonejKsiędzedotyczącejEIO,KomisjaEuropejskazauważyła,iżkorzystnymwydaje się zakreślenie konkretnego terminu zbierania podpisów. Co prawda,postanowienia traktatowe takiego terminu same nie przewidują, ani nie nakładająobowiązkunaustawodawcęeuropejskiego,bytakiterminzakreślił.Jakkolwiek,Komisjasłusznie zauważyła w tej kwestii, iż w większości Państw Członkowskich, w którychprawo inicjatywy obywatelskiej istnieje na gruncie ustawodawstwa krajowego, takitermin jest wyraźnie uregulowany.333 Jako, że zgłoszenie EIO z dużymprawdopodobieństwembędziemiałomiejscew aktualnych kwestiach różnychpolitykUE, zakreślenie konkretnego terminu, „rozsądnego i odpowiednio długiego”, KomisjaEuropejskauznałazanaderpożądane.334 Większość odpowiedzi nadesłanych przez respondentów, biorących udział wkonsultacjach społecznych, popierała przyjęcie terminu jednego roku, jako czasu nazebranie deklaracji. Jakkolwiek, również wielu respondentów wskazywało na terminosiemnastu miesięcy, w uzasadnieniu podając jako powód takiego wyboru ‐skomplikowanyproceszbieraniadeklaracjiw27PaństwachCzłonkowskich. Zaznaczyćw tymmiejscu należy, iż nadesłano również propozycje zakreśleniaterminusześciomiesięcznego,wuzasadnieniuprzywołująckorzyścipłynącezInternetuimediów.335 We Wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawieinicjatywobywatelskiej336 ustalonomaksymalny termin zbierania deklaracji poparciana 12 miesięcy, zgodnie z wynikiem konsultacji społecznych aby zapewnić zarówno

333Np.30dninaLitwie,60dniwSłowenii,czy6miesięcywHiszpanii.334 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.10,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].335 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.{SEK(2010) 370}. KOM(2010) 119wersja ostateczna 2010/0074 (COD). Bruksela, dnia 31.3.2010, s. 4,Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf,[11.09.2010].336 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna, Tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF,[20.12.2010].

KomisjaEuropejska

KonsultacjeSpołeczne

WniosekRozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawiei i j


80

aktualność podnoszonych w inicjatywach spraw, jak i odpowiednio długi termin dlazbierania deklaracji. Wedle Artykułu 5 punkt 4 Wniosku termin 12 miesięcy należyliczyćodmomenturejestracjiinicjatywyijestonnieprzekraczalny. Opinia337 Komisji Kultury i Edukacji PE dla Komisji SprawKonstytucyjnych PEnie zmieniła długości okresu zbierania deklaracji poparcia, jednakżew skutek innychzmian wprowadzonych w Opinii a dotyczących momentu w którym Komisja wydajedecyzję o dopuszczalności inicjatywy, okres 12miesięcy liczony jestwłaśnie od owejpozytywnejdecyzji. KomisjaSprawKonstytucyjnychPErównieżniemiałazastrzeżeńcodowymogu12miesięcy, natomiastwprowadziła zapis dotyczący inicjatywy, która nie zakończyłasię powodzeniem – w przypadku niezebrania w ciągu 12 miesięcy określonej wyżejliczbydeklaracji–inicjatywatakamabyćwedleKomisjiusuwanazrejestru.338 W postanowieniach artykułu 5. 5 tekstu Rozporządzenia339 przyjętego dnia 15grudnia 2010 przewidziano, że organizator ma 12 miesięcy na zebranie deklaracjipoparciaitegoterminuniewolnoprzekroczyć.Informacjenatematupłynięciaterminu,a także braku odpowiedniej ilości deklaracji poparcia, można uzyskać ‐ wedlewspomnianychpostanowieńartykułu5.5.Rozporządzenia‐bezpośredniozrejestru.

337KomisjaKulturyiEudukacjiPE,OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywyobywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010, Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].338 Poprawka 38 zmieniająca Artykuł 5, ustęp2 Wniosku Rozporządzenia. Opinia Komisji Kultury iEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 –2010/0074(COD)).28października2010,;tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].339 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)), tekstdokumentu (w językupolskim)dostępnyjest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].

Rozporządzenie:12miesięcy na zebranie deklaracji poparcia

OpinieKomisjiPE:


81

VI.7. Rejestracjainicjatywy

Konsekwencją omówionego w powyższym punkcie zakreślenia terminuzbierania poparcia dla EIO, jest naturalnie konieczność określenia, kiedy ten terminrozpoczynaikończyswójbieg.Wydajesię,iżKomisjaEuropejskasłusznie,jakoswoistywyznacznik zaproponowała wprowadzenie obowiązku rejestracji inicjatywy przedrozpoczęciem zbierania podpisów.340 Wedle założeń Komisji Europejskiej, rejestracja 340Por.KomisjaWspólnotEuropejskich,ZielonaKsięgawsprawieeuropejskiej inicjatywyobywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.10;tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instutucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].

Artykuł41.PrzedrozpoczęciemzbieraniaodsygnatariuszydeklaracjipoparciadlaproponowanejinicjatywyobywatelskiejorganizatorzydokonująjejrejestracjiwrejestrzeKomisji(...).Popotwierdzeniurejestracjizgodniezust.2organizatorzymogązapewnićtłumaczenieproponowanejinicjatywyobywatelskiejnainnejęzykiurzędoweUniiwceluwłączeniadorejestru.(...)2.WterminiedwóchmiesięcyodotrzymaniainformacjiokreślonychwzałącznikuIIKomisjarejestrujeproponowanąinicjatywęobywatelskąpodwyłącznymnumeremrejestracyjnymiwysyłaorganizatorowipotwierdzenie,podwarunkiemżespełniononastępującewarunki:a)utworzonokomitetobywatelskiiwyznaczonoosobękontaktowązgodniezart.3ust.2;b)proponowanainicjatywaobywatelskaniewykraczawsposóboczywistypozakompetencjeKomisjiwzakresieprzedkładaniawnioskudotyczącegounijnegoaktuprawnegowceluwprowadzeniawżycieTraktatów;c)proponowanainicjatywaobywatelskaniejestoczywistymnadużyciem,niejestoczywiścieniepoważnalubdokuczliwa;orazd)proponowanainicjatywaobywatelskaniejestwsposóboczywistysprzecznazwartościamiUniiokreślonymiwart.2TFUE.3.Komisjaodmawiarejestracji,jeżeliniezostałyspełnionewarunkiokreślonewust.2.WprzypadkuodmowyrejestracjiproponowanejinicjatywyobywatelskiejKomisjainformujeorganizatorówoprzyczynachtejodmowyorazowszystkichmożliwychdostępnychdlanichsądowychipozasądowychśrodkachprawnych.4.Proponowanainicjatywaobywatelska,którazostałazarejestrowana,jestupublicznianawrejestrze.(...)5.Organizatorzymogąwycofaćproponowanąinicjatywęobywatelską,którazostałazarejestrowana,wkażdymmomencieprzedzłożeniemdeklaracjipoparciazgodniezart.8.Wtakimprzypadkuwrejestrzeodnotowujesięwzmiankęotymfakcie.[RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)Nr211/2011zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej]

Komisja:


82

taka mogłaby zostać dokonana przez organizatorów Europejskiej InicjatywyObywatelskiej na specjalnej stronie internetowej udostępnionej do tego celu przezKomisję. Mającpowyższenauwadze, todoorganizatorówwięcnależałobyumieszczeniena stronie internetowej wszystkich istotnych informacji dotyczących proponowanejinicjatywy, takich jak jej tytułu, przedmiotu, celów, kontekstu. Informacje te byłybyogólnodostępne.Systemudzielałbynastępnieorganizatorompotwierdzeniarejestracji,jej daty i numeru, na podstawie których można by rozpocząć zbieranie poparcia(podpisów). Zdaniem Komisji Europejskiej, rejestracja taka działałaby poniekąd jak „zegarodmierzający czas”, jednocześnie zapewniając wgląd w proponowane inicjatywyobywatelskie,wodniesieniudoktórychprowadzonesąkampanie.Podkreślićprzytymnależy, iż –w przeciwieństwie do Parlamentu Europejskiego341‐ Komisja niewyraziłaprzekonania, iż proces rejestracji powinien wymagać jakiejkolwiek jej decyzji co dodopuszczalnościproponowanejEIO. Wyniki konsultacji społecznych wykazały, iż respondenci byli zgodni co dopotrzeby istnienia rejestracji online, odpowiedzi różniły się jedynie co do gospodarzastronyinternetowejktóramiałabyzawieraćrejestr.

Ostatecznie we Wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w

sprawie inicjatyw obywatelskiej342 wprowadzono wymóg obowiązkowej rejestracjiinicjatywobywatelskichwinternetowymrejestrzeKomisjiEuropejskiej.Jesttojedyniewymóg formalny, zaś fakt rejestracji nie jest bynajmniej jednoznaczny z akceptacjądanejinicjatywy.ZgodniezWnioskiem,343rejestracjawrejestrzejestwymaganajeszczeprzed rozpoczęciem zbierania deklaracji poparcia Organizator, rejestrując inicjatywę,jest zobowiązany do podania informacji wyszczególnionych w załączniku II (tuszczególnynacisk jestpołożonynaprzedmiot,celorazźródła finansowania iwsparciainicjatywy)wjednymzurzędowychjęzykówUnii.

Zgodniezpowyższymzałożeniem,wwiększościprzypadkówKomisjadokonujerejestracji niezwłocznie przy czym nadaje jej niepowtarzalny numer rejestracji,organizatorotrzymujepotwierdzenie(artykuł4.2),ainformacjenatematinicjatywysąupublicznianewrejestrze (artykuł4.5).Wpunktach3 i4artykułuwymienionesąwa 341WRezolucjiPEzaproponowałkontrolęexanteEIO.342 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna, Tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF,[20.12.2010].343 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna, Tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF,[20.12.2010].

KonsultacjeSpołeczne:

WniosekRozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieEIO


83

wyjątki, kiedy Komisja odmawia rejestracji. Przede wszystkim nie powinno sięrejestrowaćinicjatyw,które„możnaracjonalnieuznaćzanieodpowiednie,ponieważmającharakternadużycia lub sąpozbawionepoważnego charakteru” (por. artykuł4.3) oraztych,które„stojąwwyraźnejsprzecznościzwartościamiUnii.”

Opinia344KomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychzmieniła

brzmienie postanowień artykułu 4.1, nakazując by rejestracja została dokonana nietylkoprzedrozpoczęciemprocesuzbieraniadeklaracjialerównieżprzedotrzymaniemdecyzjiKomisjiodopuszczalności inicjatywy (poprawka14).Ponadtodopostanowieńartykułu 4.4 dodano, celem zagwarantowaniawiększej przejrzystości działań, wymógogłoszenia oraz wytłumaczenia powodów ewentualnego odrzucenia inicjatywy. Wuzasadnieniu poprawki 115, która wprowadziła ten zapis, podniesiono waloryedukacyjne tego wymogu jak również – potencjalnie ‐ zmniejszenie liczby inicjatywniedopuszczalnychlubniedorzecznych.345

Poprawka16wprowadziłanovumdotyczącemomentudecyzjiKomisjiwsprawiedopuszczalności. Według postanowień artykułu 4.5 Komisja, jak zostało ustalone wuzasadnieniu–bezzbędnegoopóźnienia346,porejestracjijestzobowiązanadozbadaniadopuszczalności inicjatywy zgodnie z artykułem 8. W uzasadnieniu podniesionoargument braku potrzeby czekania z decyzją o dopuszczalności do czasu gdyorganizator zbierze pewną ilość głosów poparcia, ma to na celu zniesienieniepotrzebnegociężaruadministracyjnego.

Nauwagęzasługujetakżefakt,iżwprowadzononowyzapis5aktórymanaceluwedług uzasadnienia możliwość bieżącego informowania obywateli o mającychaktualnie miejsce inicjatywach. Wszystkie zarejestrowane inicjatywy winny otrzymaćnumer referencyjny. Baza danych Komisji przetrzymująca zarejestrowane inicjatywypowinna co tydzień informowaćo stopniu zaawansowaniana jakim znajduje siędanainicjatywa.

Komisja Spraw Konstytucyjnych PE wprowadziła ponadto również zapisdotyczący zamieszczania przez organizatora na stronie internetowej aktualnychinformacji dotyczących źródeł finansowania iwsparcia.347Wewspomnianej poprawce

344KomisjaKulturyiEdukacjiPE,OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywyobywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010, Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].345Ang.“inadmissibleorludicrous”.346 „Commission should check the admissibility of the proposed initiative right after the registration andwithout any delay.” Uzadnienie poprawki 16. Komisja Kultury i Edukacji PE, Opinia Komisji Kultury iEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 –2010/0074(COD)). 28 października 2010, Tekst dokumentu dostępny jest na stronach internetowychinstytucji pod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].347Poprawka30zmieniającaArtykuł4,ustęp1WnioskuRozporządzenia.KomisjaKulturyiEdukacjiPE,Opinia Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji SprawKonstytucyjnychw sprawiewniosku dotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–

Opinie Komisji Parlamentu Europejskiego:


84

zaakcentowano również potrzebę tłumaczenia inicjatywy, co w uzasadnieniu do niejzostałonakreślonenastępująco– „Wpraktyce inicjatywapowinnabyćprzetłumaczona,ponieważ w skład komitetu obywatelskiego wchodzą obywatele pochodzący z różnychkrajów,apodpisymająbyćzbieranewconajmniejjednejpiątejpaństwczłonkowskich.”348

Komisja Spraw Konstytucyjnych PE odrzuciła wcześniejsze dwa wyjątkiuzasadniającaodmowęrejestracjiiprzyjęławPoprawce32349nowe:

„utworzonokomitetobywatelskiiwyznaczonoosobykontaktowe” „nie ma wyraźnych i znaczących niespójności między wersjami językowymi

tytułu,przedmiotuicelówproponowanejinicjatywy” „inicjatywa nie wykracza w wyraźny sposób poza zasięg uprawnień

przysługującychKomisjinamocytraktatówidotyczącychprzedstawianiaaktówprawnychbędącychprzedmiotemwniosku”

„zaproponowana inicjatywa nie jest wyraźnie obelżywa, niepoważna lubprzykra”

„zaproponowana inicjatywa nie jest wyraźnie sprzeczna z wartościami Uniiokreślonymiwart.2TraktatuoUniiEuropejskiej

WedletekstuRozporządzenia350z15grudnia2010roku,utrzymanoobowiązek

rejestracjiprzedrozpoczęciemprocesuzbieraniadeklaracjipoparcia.Jeślichodzioobowiązkiorganizatorawtymwzględzie,tonależyzwrócićuwagę,

iż zgodnie z postanowieniami artykułu 4.1 jest on zobowiązany jest do podania wrejestrze on‐line, w jednym z języków urzędowych Unii Europejskiej wszelkichinformacji,określonychwZałącznikuIIdorozporządzenia,a„wszczególnościinformacjedotycząceprzedmiotuicelówproponowanejinicjatywyobywatelskiej”.Wtymkontekście

C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010; tekst dokumentu dostępny na stronachinternetowych http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].348Poprawka30zmieniającaArtykuł4,ustęp1WnioskuRozporządzenia.KomisjaKulturyiEudukacjiPE,Opinia Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji SprawKonstytucyjnychw sprawiewniosku dotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].349Poprawka32zmieniającaArtykuł4,ustęp3WnioskuRozporządzenia.KomisjaKulturyiEudukacjiPE,Opinia Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji SprawKonstytucyjnychw sprawiewniosku dotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].350 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)), tekstdokumentu (w językupolskim)dostępnyjest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].

Rozporządzenie


85

zaznaczyć należy, iż wprowadzono tu także ostatecznie pewną dowolność, dotyczącąorganizatorów, („organizatorzymogą zapewnić”) abymogli oni zapewnić tłumaczeniainicjatywy na inne języki urzędowe i włączyć je do rejestru po potwierdzeniurejestracji351. Przy czym organizatorzymogą ‐ zgodnie z brzmieniem postanowienieńartykułu5.5‐wycofaćzrejestrudanąinicjatywęoileniezadeklarowanojeszczedlaniejżadnychdeklaracjipoparcia.Odpowiedniawskazówkadotyczącategofaktujestrównieżzamieszczanawrejestrze.

Co do obowiązków po stronie Komisji natomiast warto zauważyć dwienastępujące kwestie. Po pierwsze, postanowienia artykułu 4.1 stanowią w ostatnimzdaniu, że „Komisja ustanawia punkt kontaktowy udzielający informacji i pomocy.” Podrugie,Komisjamaobowiązekrejestracjiw terminie2miesięcydanej inicjatywy „podwyłącznymnumeremrejestracyjnym”o ile spełnionezostanąwarunkiwyszczególnionewpostanowieniachartykułu4.2.,amianowicie:

Warunki,któremusząbyćspełnioneabyinicjatywazostałazarejestrowana:

OrganizatordostarczyłinformacjeokreślonewzałącznikuII „utworzonokomitetobywatelski iwyznaczonoosobękontaktowązgodniezart.3

ust.2” „proponowana inicjatywa obywatelskaniewykraczawyraźnie poza kompetencje

Komisji dotyczące przedstawiania aktu prawnego Unii do celów stosowaniaTraktatów”

„zaproponowana inicjatywaobywatelskanie jestwyraźnieobelżywa,niepoważnalubprzykra”

„proponowana inicjatywaobywatelskanie jestwyraźnie sprzecznazwartościamiUniiokreślonymiwart.2TFUE.”

Zgodnie z brzmieniem postanowień artykułów 4.2 i 4.3, organizator zostaje

poinformowany zarówno o pozytywnym rozpatrzeniu wniosku o rejestrację, jak i oodmowie rejestracji ‐ w przypadku niespełnienia wymienionych wyżej warunków.Podkreślić należy w tym miejscu, iż po stronie Komisji istnieje obowiązek nie tylkouzasadnienia odmownej decyzji, ale także udzielenie informacji o przysługującychsądowychipozasądowychśrodkachodwołania.

VI.8. Przejrzystośćifinansowanie

Wodniesieniudozasad, jakimikierowaćsiępowinieneuropejskiustawodawca,

Parlament Europejski w omawianej Rezolucji podnosi, iż organizatorzy skuteczniezgłoszonej Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej mają obowiązek, w odpowiednimterminie po zakończeniu procedury, przedstawić Komisji sprawozdanie dotyczące

351„Popotwierdzeniurejestracjizgodniezust.2organizatorzymogązapewnićtłumaczenieproponowanejinicjatywy obywatelskiej na inne języki urzędowe Unii w celu włączenia do rejestru. Za tłumaczenieproponowanej inicjatywy obywatelskiej na inne języki urzędowe instytucji Unii odpowiedzialni sąorganizatorzy.”

Parlament Europejski:


86

finansowania inicjatywy, w tym źródeł finansowania.352 Sprawozdanie powinno byćnastępniebadaneprzezKomisjęorazopublikowanewrazzjejopinią.Podkreślićnależy,iżKomisjazaczynazajmowaćsiętreściąEuropejskiej inicjatywyobywatelskiejdopieropoprzedstawieniunależycieprzygotowanegosprawozdaniadotyczącegoprzejrzystości.

Bezspornymjest,iżrozpoczęcieorazprawidłowezorganizowanieodpowiedniejkampanii na rzecz proponowanej Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej będzie wwiększości ‐ o ile nie za każdym razem ‐ przypadków wymagać wsparcia ze stronyorganizacji,główniewdziedziniefinansowaniatakichprzedsięwzięć.Wtymwzględzie,zuwaginaprzejrzystość idemokratycznąodpowiedzialność,Komisjawyraziłapogląd,iżorganizatorzy inicjatywpowinnibyćzobowiązanidoprzedstawienia„podstawowychinformacji”,353wszczególnościcodoorganizacjiwspierającychinicjatywęisposobu,wjakijestlubbędzieonafinansowana.354 Mającpowyższenauwadze,Komisja–jużwZielonejKsiędze‐zaproponowaławtej kwestii następujące rozwiązanie: „Gdyby przewidziano rejestrację, informacje temogłyby znajdować się w rejestrze udostępnianym przez Komisję. Rozporządzeniemogłobynakładaćnaorganizatorów takżewymógpublicznegoudostępnianiawszelkichistotnych informacji na temat finansowania i wsparcia udzielonego w trakciekampanii.”355 Respondenci w konsultacjach społecznych opowiedzieli się za obowiązkieminformowania przez organizatora o pozyskanych funduszach, jakkolwiek część (some)była za wprowadzaniem tego obowiązku jedynie od pewnej kwoty celem uniknięciazbytniegoobciążaniaorganizatorów. Pojawił się też pomysł (tj. „some respondents”), przy przeważającym udzialeorganizacji, aby UE finansowała inicjatywy ustawodawcze. Mogłoby to wgrespondentówprzyjąćformęwspomaganiatłumaczeńlubpomocyprawnej.

352Por.Sprawozdaniedotycząceprzejrzystości.353Niestety,Komisjaniedoprecyzowałategopojęcia.354ParlamentEuropejskiwswojejrezolucjistwierdza,żeorganizatorzyinicjatywyobywatelskiejpowinni–w imięprzejrzystości –publiczniewziąćodpowiedzialność za jej finansowanie,w tymza źródła tegofinansowania. Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawiewniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywyobywatelskiejtekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiego pod adresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].355 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela, dnia 11.11.2009 KOM(2009)622 wersja ostateczna. s. 11.<http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf>[12.09.2010].

Komisja Europejska:

Konsultacje Społeczne:


87

W Opinii356 Komisji Kultury i Edukacji dla Komisji Spraw Konstytucyjnych PErównież kwestia finansowania została uznana za bardzo istotną z punktu widzeniaobywatela.Abyzapewnićkażdemupotencjalnemusygnatariuszowiodpowiednipoziominformacji–jużwkrótkimuzasadnieniuOpiniipodkreślonokoniecznośćuwzględnieniaźródeł finansowania danej inicjatywy w formularzu na którym składa się deklaracjępoparcia, ponieważ„Itshouldbecleartoallsignatorieswho is financingtherespectiveinitiative.”(Dlakażdegosygnatariuszapowinnobyćjasnektofinansujedanąinicjatywę.)Wpoprawce34OpiniiuwzględnionotododającwZałącznikuIII,box2nowypunkt4a,zobowiązującydopodanianaformularzuźródełfinansowaniainicjatywy. Według tekstu Rozporządzenia357 przyjętego 15 września 2010 roku –organizatorzy są zobowiązani „ dla celów rejestru orazw stosownych przypadkach naswej stronie internetowej organizatorzy podają regularnie aktualizowane informacjedotyczące źródeł wsparcia i finansowania inicjatywy obywatelskiej” co z pewnościąprzyczynisiędowiększejprzejrzystościiwiedzyobywateli.358 Ponadto zgodnie z brzmieniem postanowień artykułu 9, który wprowadzaostrzejsze wymagania odnośnie informowania o finansowaniu, organizatorzy sązobowiązani do podaniawraz z kompletną inicjatywą ustawodawczą i odpowiednimicertyfikatami dotyczącymi wiarygodności złożonych deklaracji poparcia, informacjidotyczących „wszelkich źródeł wsparcia lub finansowania otrzymanego na rzecz tejinicjatywy”,korzystającprzytymzformularza(wformiepapierowejlubelektronicznej)zawartegowZałącznikuVIII,anastępnie‐informacjetesą„publikowanewrejestrze.”Wtensposóbobywatelmamożliwośćśledzeniainicjatywynakażdymjejetapietakżepodwzględemjejfinansowania. Uzględniającpowyższeuwagi, trzeba takżezaznaczyć, iż „[W]ysokośćwsparcia ifinansowania otrzymanego z jakiegokolwiek źródła, powyżej której należy dostarczyćodnośnych informacji będzie taka sama, jak ta ustalona w rozporządzeniu (WE) nr2004/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawieprzepisówregulującychpartiepolitycznenapoziomieeuropejskimorazzasaddotyczącychichfinansowania”PonadtoźródłafinansowaniazaznaczonesąwzałącznikachIIiVII.

356KomisjaKulturyiEudukacjiPE,OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywyobywatelskiej. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].357 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)), tekstdokumentu (w językupolskim)dostępnyjest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].358Artykuł4.1.

Opinie Komisji:

Rozporządzenie:


88

VI.9. Kontrolaautentycznoścideklaracjipoparcia

We Wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie

inicjatyw obywatelskiej359 nie narzucono jednej metody kontroli autentyczności dlapaństwa Cczłonkowskiego, istnieje jednak wymóg by była ona „odpowiednia” tzn. popierwsze metoda musi umożliwić kontrolę a po drugie sama kontrola musi byćprzeprowadzonawterminie3miesięcy.

Zgodnie z Artykułem 9.1 organizator inicjatywy obywatelskiej po zdobyciuodpowiedniej liczby głosów przedkłada deklaracje poparcia odpowiednio właściwymorganomzpaństwczłonkowskich,którewydałydokumentytożsamościzadeklarowaneprzez sygnatariuszy. Deklaracje poparcia mogą być złożone zarówno w formieelektronicznej jak i papierowej, jakkolwiek należy do ich złożenia użyć formularza zzałącznika VI. Zgodnie z kolejnym punktem Artykułu 9 (9.2) odpowiednie organyweryfikującepozakończeniu,wokresiepodanymwyżej,kontrolidostarczająbezpłatnieorganizatorowicertyfikatwktórymjestzaznaczonaliczbaważnychdeklaracjipoparciadla danego Państwa Członkowskiego. Certyfikat powinien być wydany zgodnie zewzorem z załącznika VII. Dopiero po uzyskaniu certyfikatu a także po dopełnieniuwszelkich przewidzianych przez Rozporządzenie procedur i warunków, organizatorprzedkładakompletnąinicjatywęKomisji.

359 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna, tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresem <http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF>[20.12.2010].

Wniosek Rozporządznie


89

W Tekście Rozporządzenia360 przyjętym 15 grudnia 2010 zapisy dotyczącekontroliipotwierdzeniaautentycznoścideklaracjipoparciaznajdująsięwomawianychjużpowyżejpostanowieniachartykułu9.

Należy podkreślić, iż obowiązek kontroli autentyczności deklaracji poparcianadal scedowany jest na Państwa Członkowskie, których instytucje ‐ zgodnie zpostanowieniami artykułu 15 ‐ wyznaczają jeden organ odpowiedzialny za „zakoordynowanie procesu kontroli deklaracji poparcia oraz dostarczanie certyfikatów”361Dla bardziej sprawnego przepływu informacji Państwa Członkowskie, na mocypostanowieńartykułu15.3,wciągu11miesięcyoddatywejściawżycieRozporządzeniasą zobowiązanedoprzekazaniaKomisji nazw i adresówodpowiednichwyznaczonychorganów, których to wykaz jest później udostępniany publicznie przez Komisję.362 Wedle procedury opisanej w postanowieniach artykułu 9 – organizatorzobowiązanyjestdostarczyćdeklaracjepoparciawłaściwymorganom,opisanymwyżej,korzystajączformularzazZałącznikaVIprzyczymdeklaracjepowinnybyćpodzielonena3grupy:

„deklaracjepoparciazebranewformiepapierowej” „deklaracje poparcia podpisane elektroniczne za pomocą

zaawansowanegopodpisuelektronicznego” „deklaracjepoparciazebranezapomocąsystemuzbieraniadeklaracjion‐

line”Przy czym przydzielenie odpowiednich deklaracji do odpowiedniego PaństwaCzłonkowskiegoodbywasięnapodstawienastępującychzasad:

360 Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)), tekstdokumentu (w językupolskim)dostępnyjest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].361Artykuł15.2.362Artykuł15.4.

SchematprzydziałudeklaracjipoparciadoodpowiedniegoPaństwaCzłonkowskiegocelemweryfikacjideklaracjipoparcia

PaństwoCzłonkowskie,wktórymniewymagasięosobistegonumeruidentyfikacyjnego/numeruosobistego dokumentu

PaństwoCzłonkowskie,wktórymwymagasięosobistegonumeruidentyfikacyjnego/numeruosobistegodokumentutożsamości

PaństwoCzłonkowskie,wktórymznajdujesięmiejscezamieszkaniasygnatariusza

PaństwoCzłonkowskie,któregoobywatelemjestsygnatariusz

Państwo Członkowskie, które wydało numeridentyfikacyjny lub dokument tożsamościwskazanywdeklaracjipoparcia

Rozporządzenie


90

VI.10. RolaKomisji.Bezpośrednim adresatem Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej jest Komisja

Europejska, która to sprawuje quasi‐wyłączne prawo formalnej inicjatywyprawodawczej.363 Jednak obok formalnej, istnieje również polityczna inicjatywaprawodawcza,wprzypadkuktórejKomisjadzielisiępraweminicjatywyprawodawczejtakżezespołeczeństwemobywatelskim.

Rola Komisji na początkowym etapie procesu ustawodawczego zainicjowanego

przezEuropejskąInicjatywęObywatelskądotyczygłówniedwóchistotnychaspektów–czasisposóbrozpatrywaniaInicjatywy.

VI.10.a. CzasrozpatrywaniaEIOprzezKEKomisjaEuropejska rozpatrujedaną inicjatywęobywatelskąnadwóchetapach.

Pierwszy trwa maksymalnie 2 miesiące364 od momentu rejestracji a tym samymdostarczenia wszelkich informacji wymaganych przez załącznik II do Rozporządzenia

363Por.TheTreatyofLisbon:ASecondLookattheInstitutionalInnovations.JointCEPS,EGMONTandEPCStudy.September2010,s.51‐52.364Artykuł4.2Rozporządzenia.

WeryfikacjadeklaracjipoparciawgArt.8.2Rozporządzenia:

Weryfikacja musi zostać przeprowadzona przez właściwe organy w PaństwieCzłonkowskimw nieprzekraczalnym terminie 3miesięcy odmomentu otrzymaniawniosku

Czynności kontrolne mające na celu weryfikację mają być zgodne z prawemkrajowymlubwstosownymiprzypadku,praktykamikrajowymi.

Właściwie organy w Państwie Członkowskim w wyniku weryfikacji wydająodpowiednicertyfikatpotwierdzającyliczbęważnychdeklaracjipoparcia,zgodnyzewzorem z Załącznika VI Rozporządzenia i wydawany bezpłatnie

WprocesieweryfikacjideklaracjipoparciaprzeprowadzanejprzezwłaściweorganywPaństwieCzłonkowskimniemawymoguuwierzytelnieniapodpisów.

Prawopolitycznej inicjatywyprawodawczej(Napodstawie:TheTreatyofLisbon:ASecondLookattheInstitutionalInnovations.JointCEPS,

EGMONTandEPCStudy.September2010)

KE dzieli prawo politycznejinicjatywyprawodawczejz:

RadaEuropejskaArt.15(1)TUE

RadaUniiEuropejskiej(Rada)Art.241TFUE

ParlamentEuropejskiArt.225TFUE

SpołeczeństwoObywatelskieArt.11TUE


91

211/2011. Ten etap ma miejsce jeszcze przez rozpoczęciem zbierania deklaracjipoparcia365.

Drugi etap jest regulowany postanowieniami artykułu 10 Rozporządzenia211/2011.Kiedy tylkowszystkie potrzebnedeklaracje poparcia zostaną zebrane orazKomisja Europejska otrzyma inicjatywę obywatelską zgodnie z przepisamiRozporządzenia (artykuł 9), ma ona obowiązek niezwłocznie opublikować ją wrejestrze,anastępniezorganizowaćprzyjęcieorganizatorównaodpowiednimszczeblu.Ponadtonadmienićnależy, iżKomisjaEuropejskamaczas–maksymalnie3miesiące‐na rozpatrzenie danej inicjatywy oraz nawydanie stosownego komunikatuw kwestiiprzedłożonejinicjatywy.366

Litera Z Rezolucji PE z dania 7 maja 2009 mówi o podzieleniu procedury

dotyczącej EIO na 5 etapów: zgłoszenie inicjatywy, zbieranie głosów poparcia,przedłożenie inicjatywy, zajęcie stanowiska przez Komisję oraz sprawdzenie czy aktprawnybędącyprzedmiotemwnioskujestspójnyztraktatami.

W pierwszym etapie Komisji Europejskiej ma przysługiwać – zgodnie zpropozycją PE ‐ 2 miesiące odmomentu zgłoszenia inicjatywy na decyzję w sprawiedopuszczalnośći Inicjatywy.367 Po wydaniu takiej decyzji następuje (etap drugi)zbieraniedeklaracjipoparciawśródobywateliUniiEuropejskiej.

WtrzecimetapieinicjatywatrafiaponowniedoKomisji,którapodejmujeformalądecyzję w sprawie skuteczności przedłożenia EIO (decyzja w sprawie jejreprezentatywności)wciągu2miesięcy.368

Wreszcie,wkońcowymstadiumprac,KomisjaEuropejskarozpatrujezgłoszonąinicjatywę pod kątem merytorycznym. Zgodnie z propozycją Parlamentu, powinnaprzeznaczyćnatoniewięcej,niż3miesiące369.

365Art.4.1Rozporządzenia366Art.10.1‐2.Rozporządzenia367Punkt5(c)ZałącznikadoProjektuRezolucji,RezolucjalegislacyjnaParlamentuEuropejskiegozdnia15grudnia 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady wsprawie inicjatywy obywatelskiej (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].368Punkt7(c)ZałącznikadoProjektuRezolucji,RezolucjalegislacyjnaParlamentuEuropejskiegozdnia15grudnia 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady wsprawie inicjatywy obywatelskiej (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].369Punkt8(c)ZałącznikadoProjektuRezolucji,RezolucjalegislacyjnaParlamentuEuropejskiegozdnia15grudnia 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady wsprawie inicjatywy obywatelskiej (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].

Parlament Europejski: 2 miesiące + 2 miesiące + 3 miesiące


92

Komisja Europejska już w Zielonej Księdze podkreślała, że w TraktacieLizbońskimbrakjestzapisudotyczącegoczasurozpatrywaniaEIO,podobnierównieżwprzypadkupetycjidoParlamentuEuropejskiegobrak jestustaleniatakiegoterminu.370Równieżwporządkachkrajowychnieznalezionoinspiracjiwtymzakresie.

W związku z powyższym, po analizie odpowiednich regulacji krajowychw tymzakresie, Komisja Europejska zwróciła uwagę na rozbieżności wahające się od kilkutygodni do kilkunastu miesięcy w przypadku terminów rozpatrywania inicjatywludowych.371 Podkreślono jednak, że w tym przypadku uzasadnionym jest przyjęcieterminu na rozpatrywanie danej inicjatywy. W uzasadnieniu podano po pierwszezgodnośćzdobrąpraktykąadministracyjną,apodrugie–zwróconouwagęnafakt,żerozpatrywanie zgłoszonej EIO powinno się odbywać na tyle szybko, aby okresniepewnościcodostanowiskaKomisjiEuropejskiejwsprawiedanejinicjatywyniebyłzbyt długi.372 W tak wyrażonym stanowisku wyraźnie widać tendencję dozbalansowaniapotrzebobustron:zarównoKomisji(tak,abydaćjejwystarczającąilośćczasu na zbadanie sprawy), jak i osób związanych z daną EIO (tak aby stanowiskoKomisji zostało im przedstawione w rozsądnym terminie)373. Ten okres wg KomisjiEuropejskiejniepowinienprzekraczać6miesięcy.

W konsultacjach społecznych zainicjowanych przez Komisję Europejską wielu

respondentów uznało za odpowiedni 6 miesięczny czas rozpatrywania zgłoszonejinicjatywy, a jedynie nieznaczna część opowiedziała się za krótszym okresem374.WiększekontrowersjewzbudziłakwestiabadaniadopuszczalnościprzezKomisjęprzedokresem zbierania deklaracji poparcia. Głosy w tej kwestii były zróżnicowane, 370 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,p.12,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].371 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.13,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].372 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.12,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].373 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.13,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].374 Commission Staff Working Document. Outcome of the public consultation on the Green Paper on aEuropean Citizens' Initiative Bruksela 31.3.2010. SEC (2010) 370, s. 5. Tekst dokumentu (w językuangielskim) dostępny na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf [7.09.2010];Wniosek,p.4

Komisja Europejska: max 6 miesięcy

Konsultacje Społeczne: 6 miesięczny czas rozpatrywania


93

jakkolwiek istniała tendencje do ustalenia nieprzekraczalnego czasu dla Komisji napoczynienietakiejkontrolidopuszczalności375

Natomiast we Wniosku dotyczącym Rozporządzenia okres przewidziany na

badanie kompletnej inicjatywy przez Komisję został skrócony na mocy postanowieńartykułu 11.1b, w którym to przewidziano okres 4 miesięcy,376 jako przedział czasuodziwerciedlający tendencje zauważone w przeprowadzonych konsultacjachspołecznych377.

Zgodnie z Wnioskiem KE ma obowiązek niezwłocznie opublikować danąinicjatywęprazwydać stosownykomunikatbędącyefektemrozpatrywaniadanejEIO.Należypodkreślić,iżcałyproceszostałtuznaczniezmodyfikowany.Pierwszymkrokiemjest rejestracja danej inicjatywy a Komisja ma niezwłocznie378 dokonać rejestracjiinicjatyw, które nie stoją w wyraźnej sprzeczności z wartościami Unii,379 inicjatyw,którychniemożnaracjonalnieuznaćzanieodpowiednieoraz inicjatyw,któreniemającharakterunadużycialubniesąpozbawionepoważnegocharakteru380.

Ponadto nie można w tym kontekście pominąc zapisu dotyczącego kontrolidopuszczalności danej EIO przed zebraniem wymaganego 1000000 deklaracji.Kontrola taka miałaby się odbyć po zebraniu 300000 deklaracji. Komisja ma tu zazadaniepodjąćdecyzjęodopuszczalnościinicjatywywciągu2miesięcyodotrzymaniawniosekuwtejsprawie.

375 Commission Staff Working Document. Outcome of the public consultation on the Green Paper on aEuropean Citizens' Initiative Bruksela 31.3.2010. SEC (2010) 370, s. 5. Tekst dokumentu (w językuangielskim) dostępny jet na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf[7.09.2010].376 Art. 11.1b) ‐ Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywobywatelskiej. Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna. Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].377 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela,dnia31.3.2010.2010/0074(COD).KOM(2010)119wersjaostateczna,por.Uzasadnienie,punkt3.9, p. 7. Tekst dokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresem.http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].378 Art. 4.2 ‐ Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywobywatelskiej. Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna. tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych pod adresem http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].379 Art. 4.4 ‐ Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywobywatelskiej. Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF>[20.12.2010].380 Art. 4.3 ‐ Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywobywatelskiej. Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna. Tekstdokumentu (w języku polskim) dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresemhttp://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF>[20.12.2010].

Wniosek Rozp.: niezwłocznie + 2 miesiące + 4 miesiące


94

WRozporządzeniu211/2011przyjętodwaprzedziałyczasowy–pierwszyetap

jak już wspomnianoma trwać 2miesiące i ma na celu ocenę dopuszczalności EIOwtrakcie rejestracji. Drugi etap natomiast ilustruje poniższy rysunek, a ma on trwać 3miesiące,zgodniezpostanowieniamiRozporządzenia:

JakpodkreślaMaiani,381przyjęcie3miesięcznegookresunawydaniekomunikatu

wsprawieinicjatywyjestdobrymrozwiązaniem.Z jednej strony ‐ w ten sposób unika się sytuacji, w której dana inicjatywa

zostałaby odłożona na przysłowiową półkę. Z drugiej zaś strony jednak KomisjaEuropejskaniejestzobligowanadoprzedłożeniaprojektuaktuprawnegowciągutychtrzechmiesięcy.Tozkoleiz jednejstronypozwalaKomisjinaprzygotowanielepszegoaktu prawnego – poprzez przeprowadzenie np. konsultacji społecznych, ale z drugiejstrony istnieje ryzyko, że dana inicjatywa zostanie jednak, mimo komunikatu KE,opóźnionaczywręczodłożonawłaśnienaprzysłowiowąpółkę382.

381Maiani,F., Citizen Participation…’, Studies in Pulic Policy 484, Centre for the Study of Public Policy,UniversityofAberdeen,s.16.382Maiani,F., Citizen Participation…’, Studies in Pulic Policy 484, Centre for the Study of Public Policy,UniversityofAberdeen,s.16.

OstatecznerozpatrywanieEIOprzezKomisjęwgArt.10Rozporządzenia211/2011

OtrzymanieEIOzgodniezArt.9Rozporządzenia211/2011

NiezwłocznapublikacjaEIOwrejestrze

OrganizatorówEIO

ParlamentuEuropejskiegoiRady

Podaniedowiadomościpublicznej

Powiadomienieokomunikacie:

Przyjęcie organizatorów naodpowiednimszczeblu(wyjaśnienie)

Wciągu3miesięcywydaniekomunikatuzawierającego: Prawne i polityczne wnioski dt.

EIO Informacjedotycząceew.działań Uzasadnienie

podjęcie/niepodjęciadziałań

Rozporządzenie: 2 miesiące + 3 miesiące


95

VI.10.b. KontroladopuszczalnościEIOprzezKomisjęEuropejskaInicjatywaObywatelskamusiprzejśćprzeztrzyetapy‐etapzbierania

deklaracji poparcia, etap kontroli autentyczności deklaracji poparcia na poziomiePaństwaCzłonkowskiego,jakrównieżetap,wktórymEIOtrafiadoinstytucjiUE.

Trzygrupyzainteresowanychstronpojawiająsięnaposzczególnychetapachtegoprocesu: obywatele Unii (w tym na przykład NGO), organy administacji publicznejPaństwa Członkowskiego oraz instytucje Unii Europejskiej. Z samej natury tegonarzędziademokracjibezpośredniejwynikająwięcciągłerelacjeizależnościpomiedzywyszczególnionymipodmiotamipodczasproceduryzmierzającejdowydaniafinalnegokomunikatu Komisji. Aby proces ten przebiegał sprawnie i efektywnie musi zostaćzachowanarównowagaw„obciążeniu”stron–takabyżadnaznichniebyłanadmiernieobciążona obowiązkami związanymi z procesami dotyczącymi inicjatywy. Szczególnieinteresujące jestwtejmateriipytanieomoment,wktórymdanaEIOtrafiadoorganustanowiącegoojejdopuszczalności.

WliterzeWRezolucjistwierdzonezostało,żewysocepożądane jestotrzymanie

„pewności prawnej odnośnie jej [inicjatywy] dopuszczalności”383 przed rozpoczęceiemzbieraniadeklaracjipoparcia.PonadtowliterzeYpodkreślasię,żedziałalnośćKomisjimapolegaćwtejkwestiinaanaliziezagadnieńprawnych,aniepolitycznych–„(...)niemoże[Komisja]podżadnympozoremkierowaćsięwzględamioportunizmupolitycznego;mającegonauwadze,żedziękitemuKomisja,woparciuowłasneinteresypolityczne,niebędzie miała pełnej swobody przy podejmowaniu decyzji, czy inicjatywa obywatelskapowinnazostaćuznanazadopuszczalną,czynie.”384.

Mającpowyższenauwadze,wzałącznikudoprojektuRezolucjizaproponowanopięciostopniową385 procedurę postępowania z europejskimi inicjatywamiobywatelskimi.PierwszymetapemmabyćzgłoszeniedanejEIOprzezorganizatorówdo

383Zob.LiteraW,.RezolucjalegislacyjnaParlamentuEuropejskiegozdnia15grudnia2010r.wsprawiewniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywyobywatelskiej (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), tekst dokumentu (w językupolskim) dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].384 Litera Y, Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawiewniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywyobywatelskiej (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), tekst dokumentu (w językupolskim) dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].385Punnkt4Załącznikdoprojekturezolucji,Rezolucja legislacyjnaParlamentuEuropejskiegozdnia15grudnia 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady wsprawie inicjatywy obywatelskiej (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].

Parlament Europejski: Badanie dopuszczalności przy zgłoszeniu EIO


96

Komisji wraz z podaniem ich danych. Następnie Komisja dokonuje sprawdzeniaformalnej dopuszczalności inicjatywy. I tu Rezolucja proponuje wprowadzenie 4warunków386:

W Zielonej Księdze Komisji Europejskiej zaproponowany został automatyczny

sposóbrejestracjinastronieinternetowejKomisji.387Wymagałbyonpodaniaistotnychinformacji dotyczących inicjatywy, a takżewyznaczałmoment odktórego rozpoczęciekampaniiizbieraniedeklaracjipoparciapodinicjatywąjestmożliwe388.PonadtoKEnieprzewidziałaswojegoudziałunatymetapie–„opisanyprocesrejestracji[nie]powinienwymagać jakiejkolwiek decyzji Komisji w zakresie dopuszczalności proponowanejinicjatywy”389. Taka ocena dopuszczalności danej inicjatywy na gruncie czysto

386Punkt5(b)Załącznikdoprojekturezolucji‐RezolucjalegislacyjnaParlamentuEuropejskiegozdnia15grudnia 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady wsprawie inicjatywy obywatelskiej (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowychParlamentuEuropejskiegopodadresem http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P7‐TA‐2010‐0480+0+DOC+XML+V0//PL[31.03.2012].387 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.10,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].388 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.10,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].389 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.13,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)

Komisja Europejska: brak kontroli ex-ante

WarunkiproponowaneprzezPEprzybadaniudopuszczalnościEIO

akt prawny będący przedmiotem wniosku nie jest w oczywisty sposób sprzeczny z ogólnymi zasadami prawa stosowanymi w Unii Europejskiej.

Komisja posiada kompetencje do przedłożenia wniosku dotyczącego takiego aktu prawnego na mocy traktatów stanowiących podstawę funkcjonowania Unii Europejskiej

UE posiada kompetencje do przyjęcia danego aktu prawnego na mocy traktatów stanowiących podstawę funkcjonowania Unii Europejskiej

zawiera skierowane do Komisji wezwanie do przedłożenia wniosku dotyczącego wydania aktu prawnego Unii Europejskiej;


97

formalnymbyłabywgKomisjimylącadlaorganizatotów,sugerując„zielone światłonietylko na podstawie czysto formalnych”.390 Ponadto trzeba również w tym kontekściezaznaczyć, iżniemożna rozpatrywaćosobnodopuszczalności i treści inicjatywym, zaskontrola już na etapie rejestracji nie jest wskazana, zgodnie ze stanowiskiemzaprezentowanym przez KE. W odpowiedzi na ewentualny zarzut „marnowaniazasobówiwzbudzanianegatywnychemocjiwśródobywateli”,którzypoparliinicjatywę,która okazała się niedopuszczalna – Komisja Europejska podkreśliła, iż „(...)kryteriumdopuszczalnościwniosku,napodstawiektóregoKomisja jestproszonaopodjęciedziałańw ramach swoich uprawnień, jest wystarczająco jasne i znane na płaszczyźnie UE.Wkażdymraziemożnawzasadzieoczekiwać,żeorganizatorzy jeszczeprzedrozpoczęciemkampanizwiązanejz inicjatywąwpełniocenią, czy inicjatywamieści siępodwzględemprawnymwuprawnieńKomisjiczynie391.PropozycjaKEzakładałazatemwysokipoziomwiedzy oraz świadomości obywatela w kwestiach go dotyczących, związanych z UniąEuropejskąijejsystememprawnym.

Podczas konsultacji społecznych dotyczących EIOwyodrębniły się dwa główne

stanowiska. Jedno z nich opowiadało się zdecydowanie za wczesnym badanieminicjatywy–jeszczeprzedzakończeniemprocesuzbieraniagłosów(kontrolaex‐ante),aw idealnym przypadki jeszcze podczas rejestracji, w ściśle określonych ramachczasowych. To zdanie podzielały głównie organizacje oraz organy władzy publicznejposzczególnych Państw Członkowskich. 392 I tu jednak zdania były podzielone co dozdefiniowania instytucji kontrolującej: jedni opowiadali się za Komisją Europejską,natomiastinnapropozycjazakładałaudziałniezależnejinstytucji393.Obokzwolennikówkontroli exante – swoje opinie przedstawili również stronnicy koncepcji zakładającejbraktakowejkontroli.

dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].390 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.11,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].391 Komisja Wspólnot Europejskich, Zielona Księga w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna,s.10,tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępny jest na stronach internetowych instytucji pod adresem.http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf,[11.09.2010].392 Commission Staff Working Document. Outcome of the public consultation on the Green Paper on aEuropeanCitizens'InitiativeBruksela31.3.2010.SEC(2010)370,s.5.Tekstdokumentujestdostępnynastronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf[7.09.2010].393 Commission Staff Working Document. Outcome of the public consultation on the Green Paper on aEuropeanCitizens'InitiativeBruksela31.3.2010.SEC(2010)370,s.6.Tekstdokumentudostępnyjestnastronach internetowych instytucji pod adresemhttp://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf[7.09.2010].

Konsultacje Społeczne


98

WeWnioskuKomisja Europejskawybrała kompromisowe rozwiązanie badania

dopuszczalnościinicjatywyobywatelskiej.Otóżwybranojednakformękontroliex‐ante:pierwszebadanieinicjatywymaodbyćsięjużpozebraniu300000deklaracjipoparciazgodniezartykułem5Wniosku394 z conajmniej3PaństwCzłonkowskich (costanowi1/3 ostatecznego progu, wymaganego do ostatecznego przedstawienia i rozpatrzeniaprzezKomisję)iprzedprzedłożeniemEIOdokontroliPaństwuCzłonkowskiemu.

TakierozwiązaniezjednejstronymazapobiecnadmiernemuobciążeniuPaństwCzłonkowskich, które nie będą musiały przeprowadzać weryfikacji EIO, które nieprzejdą badania KE, a z drugiej strony badanie to nie będzie przeprowadzane przedrejestracją,atymsamymdebatapaneuropejskaniezostaniepowstrzymana395.

Trzebawtymmiejscuzauważyć, iżefektemkontroliprzeprowadzanejprzezKEmabyćdecyzjadotyczącadopuszczalności.Wniosekobadanie składaorganizatorEIOnaformularzudostępnymwzałącznikuV.396ZgodnieaArtykułem8.2WnioskuKEma2miesiące na wydanie decyzji o dopuszczalności na podstawie dwóch kryteriów – popierwsze sprawdzane jest czy dana EIOmieści sięw kompetencjach KE do składania

394 Art. 8.1 ‐ Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywobywatelskiej. Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna.<http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF>[20.12.2010].395 Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatyw obywatelskiej.Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna, s. 6‐7. <http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF>[20.12.2010].396 Artykuł 8.1 ‐ Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywobywatelskiej. Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna,http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF[20.12.2010].

SpornestanowiskarespondentówpodczaskonsultacjispołecznychprzeprowadzonychprzezKomisjęEuropejskąwsprawieEIO

Argumenty przemawiające za kontrolą ex‐anteprzeprowadzonąprzezKE

braknegatywnychreakcjiobywateliwywołanychniedopuszczalnąinicjatywą

zapobieżeniemarnowaniuzasobów eliminacjapomysłówsprzecznychz

wartościamiUniiiKartąPrawPodstawowych

przeciwdziałaniemarnowaniuzasobówwładzpublicznychprzysprawdzaniuikontrolowaniinicjatyw

debatapaneuropejskajestistotna,nawetwkwestiachwykraczającychpozakompetencjeKE

ochronawolnośćwypowiedzi

Argumenty przemawiające przeciw kontroliex‐anteprzeprowadzonejprzezKE

Wniosek Rozp.:


99

wniosków,atakżeczymożnanapodstawieEIOprzyjąćaktprawnywcelustosowaniaTraktatów.397

Kolejne zmiany zaproponowano w Opinii398 Komisji Kultury i Edukacji PE dla

KomisjiSprawKonstytucyjnychPE–wktórejtopostanowieniaartykułu8.1otrzymałynowebrzmienie399 – zamiast progu300000deklaracji poparcia iminimalnej liczby3PaństwCzłonkowskichkrajupochodzenia– zaproponowanokontrolędopuszczalnościbezzwłoczniepodokonaniurejestracjiEIOaby,jakpodanowuzasadnieniudopoprawki27400 – uniknąć niepotrzebnych obciążeń administracyjnych. Zgodnie z nowymproponowanym punktem 13 preambuły – ta kontrola powinna odbyć się przedrozpoczęciemprocesuzbieraniapodpisów401.

Co więcej, ww. Opinia402 Komisji Kultury i Edukacji PE dla Komisji SprawKonstytucyjnych PE w postanowieniach artykułu 8.3 dodała do wcześniejszegobrzmieniategoparagrafunowezdanie,zobowiązująceKomisjęnietylkodopodawaniaswojej decyzji w sprawie dopuszczalności do wiadomości publicznej, ale także dopoinformowania jaki akt lub środek prawny jest właściwy do osiągnięcia założeńinicjatywy(wprzypadkupomyślnieprzedłożonejizaakceptowanejinicjatywy).Ponadto 397 Art. 8.2 a) i b) ‐ Wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie inicjatywobywatelskiej. Bruksela, dnia 31.3.2010. 2010/0074 (COD). KOM(2010) 119 wersja ostateczna,<http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0119:FIN:PL:PDF>[20.12.2010].398OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)). 28 października 2010, Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].399Poprawka27OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.(COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].400Poprawka27OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.(COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].401Poprawka7OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.(COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].402OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].

Opinie Komisji:


100

nadmienićzależy,iżwkrótkimuzasadnieniudopoprawki28403zostałopodkreślone,żeto wskazanie powinno być realistyczne i odpowiednio wcześnie przedłożoneorganizatorowi. Tym samym można na przykład uniknąć możliwego rozminięcia sięoczekiwań i rzeczywistego efektu, jeśli Komisja nie zaproponuje wiążącego aktuprawnego404.

Inne zdanie wyrażone zostało w Opinii Komisji Wolności Obywatelskich,SprawiedliwościorazSprawWewnętrznych–tuprzyjętozapróggranicznydlakontrolidopuszczalności przez komisję : 5000 deklaracji poparcia w ciągu 6 miesięcy, gdziesygnatariuszemogąpochodzićnawetztegosamegoPaństwaCzłonkowskiego,aKEma1miesiącanie2 jakpoprzednioprzytaczanejOpiniinawydaniedecyzji.Zmniejszeniewymogów dotyczących ilości sygnatariuszy oraz kraju pochodzenia, uzasadnionezostałooszczędnościątakczasujakiśrodków.NatomiastdziękiskróceniuczasujakiKEmanadecyzję–niespowalniasięzbieraniadeklaracji.405

WRozporządzeniuzrezygnowano jednakzkontrolidopuszczalnościw formach

proponowanych na poszczególnych szczeblach procedury legislacyjnej. WybranomechanizmwktórympierwszymkrokiemjestrejestracjaEIOprzezorganizatorówicoważne–następujeonaprzedrozpoczęciemprocesuzbieraniadeklaracjipoparcia.

Wpostanowieniachartykułu4.2wpodpunktacha)dod)wymienionesąwarunkijakiemusi spełnić EIO aby uzyskać rejestrację. Komisja Europejskama 2miesiące odmomentu w którym otrzyma wszystkie konieczne informacje (patrz: załącznik II) naudzielenielubodmówienierejestracjiinicjatywie.406

403Poprawka28OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego iRady w sprawie inicjatywy obywatelskiej.(COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (wjęzyku polskim) dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].404OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010 – 2010/0074(COD)), 28 października 2010, Tekst dokumentu (w języku polskim)dostępny jest na stronach internetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title4[31.03.2012].405 Zwięzłe uzasadnienie. Opinia Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i SprawWewnętrznych dla Komisji Spraw Konstytucyjnych. (COM(2010)0119 – C7‐0089/2010 –2010/0074(COD)),26października2010;tekstdokumentu(wjęzykupolskim)dostępnyjestnastronachinternetowych Parlamentu Europejskiego pod adresemhttp://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title5,[2.02.2011].406Artykul4.2Rozporządzenia.

Rozporządzenie:


101

Jak podkreśla Maiani, drugi, skomplikowany warunek dt. kompetencji Komisjiwynika wprost z postanowień art. 11 TUE. Natomiast dwa pozostałe dotyczącesprzecznościzwartościamiUniiorazniedopowiedniegocharakteruinicjatywywynikająz woli legislatora, by uniknąć nadużyć związanych z EIO, a konkretnie aby uniknąćinicjatyw używanych jako forum dla kampanii, w których używana jest mowanienawiści.407 Te dwa ostatnie warunki pozostają bardzo niejasne408, co możepowodowaćproblemydlaobywateli.

407Maiani,F., Citizen Participation…’, Studies in Pulic Policy 484, Centre for the Study of Public Policy,UniversityofAberdeen,s.16.408Maiani,F., Citizen Participation…’, Studies in Pulic Policy 484, Centre for the Study of Public Policy,UniversityofAberdeen,s.16.

OdmowarejestracjiEIOprzezKomisjęEuropejską(Artykuł4.2‐3Rozporządzenia)

Podstawydoodmowyrejestracji:

Brakkomitetuobywatelskiegoorazosobykontaktowej

EIOwykraczawsposóboczywistypozakompetencjeKomisjiwzakresieinicjatywyprawodawczejwUE

EIOjestoczywistymnadużyciem,jestdokuczliwa,oczywiścieniepoważna

EIOjestsprzecznazwartościamiUE(Art.2TFUE)

KomisjaEuropejskaodmawiarejestracjiEIOwrazzuzasadnieniem

KomisjaEuropejskainformujeośrodkachprawnych:pozasądowychisądowych


102

VII. Skutkiwprowadzenia EIO do porządku prawnego UniiEuropejskiej

Obywatele Unii Europejskiej mogą korzystać z prawa do inicjatywyobywatelskiejjużod

1kwietnia2012roku.Jeśli chodzi o praktyczny wymiar wprowadzenia mechanizmu Europejskiej

Inicjatywy Obywatelskiej, obywatele Polski jako Państwa Członkowskiego UniiEuropejskiej mogą korzystać z dobrodziejstw demokracji bezpośredniej i co jestpodkreślanepierwszyrazwhistoriimogąkorzystaćzmożliwościwpływanianaproceslegislacyjnynapoziomiewyższymniżPaństwoCzłonkowskie.

JakpodkreślaA.Łada409obokprzepisuregulującegojawnośćobradigłosowaniaRady, który pozwoli na lepsze i aktualniejsze informowanie obywateli UE to właśnieinicjatywa obywatelska zasługuje na uwagę ze względu na bezpośrednią relacjęfunkcjonowaniaWspólnotyijednostkiacozatymidziefakt,że„głos[obywateli]corazbardziejzaczynasięliczyćnaarenieeuropejskiej.410”Komisarz Maroš Šefčovič, zapytany w wywiadzie dla EurActiv czy Unia nie jestprzeintelektualizowana i skierowana tylko do specjalistów – nie tylko zdecydowaniezaprzeczył,411aleiwyraźniezaakcentowałpotrzebęinformowaniaosprawachunijnych,awefekciewyraźniejszegozaistnieniaUniiwżyciucodziennymjejmieszkańców.

Trzebaw tym kontekście zauważyć, iżwedług danych statystycznych już terazPolacy posiadają sporą wiedzę na temat Unii,412 a także pozytywne nastawienie dointegracji, jakkolwiek „ewolucja, umożliwiająca jeszcze lepsze poznanie Wspólnoty iutożsamianie się z europejskim społeczeństwem obywatelskim, z pewnością pomożePolakom czuć się Europejczykami oraz zmobilizuje do aktywności na arenieeuropejskiej.”413Wreszcienadmienićnależy,iżdefactokilkadnipowejściuwżyciepostanowieńRozporządzenia, „wciąż nie wiadomo, jaki będzie ostateczny los EIO. Może stać sięwydajnym instrumentem uczestnictwa obywatelskiego lub bezużyteczną, niespełnionąobietnicą.Możepopchnąćdoprzodueuropejskądebatępolitycznąizachęcićobywatelidoaktywnegouczestnictwaalbo,przeciwnie,rozczarowaćtych,którzysąjuzzainteresowaniinadłuższąmetęzwiększyćjedynieichfrustrację”.414

409Łada,A.,‘Traktatlizboński...’.410Łada,A.,‘Traktatlizboński...’.411„‐DoyouagreethattheEUistoointellectualandonlyforspecialists?‐Idon'tthinkso.ThereisanunderstandingintheEU,especiallyafterthelastroundsofenlargement,thatsufficientknowledgeofcitizensisakeyissueandinthiscontextithasrecentlylaunchedanumberofinitiativesandinformationcampaigns,aimedatconveyingthemessagepreciselythattheUnionisnottoointellectualandonlyforspecialists,butpartoftheeveryday lifeof itscitizens.It isourroletocommunicatethepositiveeffectandthehighaddedvalue of being in the European family. Wywiad. “Slovak commissioner: <<My affiliation is socialdemocratic>>.” Maroš Šefčovič, Tekst dostępny na stronach internetowych pod adresemhttp://www.euractiv.com/en/future‐eu/slovak‐commissioner‐affiliation‐social‐democratic/article‐186550[7.09.2010].412DaneprocentoweprzytaczaneprzezA.Łada–59%Polakówuznaje,żewiewjakisposóbfunkcjonujeUniaEuropejska.Łada,A.,‘Traktatlizboński...’.413Łada,A.,‘Traktatlizboński...’.414Hafner,G.[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.11.


103

„Wzałożeniu,normyzawartewrozporządzeniachwspólnotowychpowinnybyćkompletne,abyniewymagałykonkretyzacjiprzezorganypaństwczłonkowskich.WpraktycerozporządzenianiesąpełneiniezbędnestajesięuzupełnianieichtreściprzezinstytucjeWEalbopaństwaczłonkowskie.Wrozporządzeniachznajdująsięczęstostosowaneupoważnieniadowydawaniadalszychprzepisów.(...)Niekiedywrozporządzeniuwspólnotowymsązawartenormyprawamaterialnego,natomiastrozwiązaniaorganizacyjneiproceduralnepozostawiasięprawukrajowemu.”Biernat,S.,ŹródłaprawaUniiEuropejskiej[w:]Barcz,J.(red.),PrawoUniiEuropejskiej.ZagadnieniaSystemowe.

VII.1. RozporządzeniejakoźródłoprawaUniiEuropejskiejijego

implementacjaJakpodkreślająKaufmann iPichler–najważniejszymwyzwaniem jeślichodzio

EIO jest jejwłaściwa implementacja.Wuzasadnieniu tegopoglądupodkreśla się, iżwhistorii odnotowano już wiele przypadków, kiedy to zwroty ku demokracji zostałypogrzebane poprzez niedemokratyczną i nieprzyjazną obywatelowi implementacjęprzyjętych instrumentów.415W tymmiejscu zaznaczyć należy, że przepisy rozwijającezapisy Traktatowe przyjęto za pomocą Rozporządzenia, które jako takie jestbezpośrednio – bez konieczności transpozycji do krajowego porządku prawnego –obowiązującym aktem prawa Unii Europejskiej.416 Oznacza to, że wejście w życiepostanowień rozporządzenia oraz wpływ na prawa oraz obowiązki jednostki nie sązależne od jakichkolwiek przepisów transpozycyjnych przyjętych przez PaństwoCzłonkowskie,wtym–Polskę.

Jednakże należy mieć na uwadze, iż Rozporządzenie dotyczące EIO należy do

kategorii rozporządzeń,którewyjątkowowymagająpodjęcia środkówwykonawczych.Postanowienia artykułu 23 Rozporządzenia przewiduje jego wejście w życie w ciągudwudziestudniodmomentuopublikowaniawDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiej,jakkolwiekjegopostanowieniastosowaćmożnadopierood1kwietnia2012roku.Przezten czas (vacatio legis), zarówno Państwa Członkowskie, jak i Komisja miałypodejmowaćkroki,mającenaceluprzygotowaniegruntupodprzepisyRozporządzenia.

415Pichler, J.,W.,Kaufmann,B., ‘TheEuropeanCitizens’…’[w:]Pichler, J.W.,Kaufmann,B.,TheEuropeanCitizens’Initiative–intonewdemocraticterritory.EuropeanAcademicPress.WienGraz2010.416Majkowska‐Szulc,S. ‘Stosowanie i interpretacja...’[w:]Łazowski,A.,Meritum.UniaEuropejska.PrawoInstytucjonalneigospodarcze.WoltersKluwerPolska,Warszawa2008,s.305.


WceluwykonaniakompetencjiUniiinstytucjeprzyjmująrozporządzenia,dyrektywy,decyzje,zaleceniaiopinie.Rozporządzeniemazasięgogólny.WiążewcałościijestbezpośredniostosowanewewszystkichPaństwachCzłonkowskich.(...)


104

VII.2. Nowa forma uczestniczenia w życiu publicznym dla

obywateliUniiEuropejskiej Mimo niewątpliwie istotnego znaczenia nowego mechanizmu demokracji

bezpośredniej należy wyraźnie podkreślić, iż Europejska Inicjatywa Obywatelska niedajejednakobywatelomżadnejbezpośredniejmocydecyzyjnej.

W literaturze przedmiotu podkreśla się przedewszystkim, iż „potrzeba jeszczenieco czasu oraz sporo argumentacji i wysiłku politycznego, zanim możliwe będąreferenda i plebiscyty na szczeblu europejskim.”417 Ponadto instrument ten jest bezwątpienia potrzebny przede wszystkim w tym celu, aby obywatele Unii Europejskiejfaktycznie mieli nie tylko szansę, ale i realne możliwości podejmowania decyzjii wistotnych, intereujących ich,bądźdotyczących ichbezpośredniokwestiach,poodbyciustosownejdebaty.Zgodnie z takprzyjętymcelem,mechanizmEIOmożebezpośredniozwrocić uwagę Komisji Europejskiej na problemy, wnioski i sugestie obywateli. Cowięcej,może imusi zobligowaćKomisjędozajęcia się tymiwnioskami czy sugestiamiobywateliUE.

Hierlemann i Wohlfarth podkreślają w tym kontekście, że ogromną rolę wprowadzaniu na arenę europejską Inicjatywy będzie miała tak naprawdę właśnie jejimplementacja w poszczególnych Państwach Członkowskich. Chodzi tu o przedewszystkimzapewnienie,żekażdyobywatelmaprawowziąćudziałwinicjatywieatakżejązorganizowaćpocząwszyodidei.418

VII.3. ObowiązkispoczywającenaPaństwachCzłonkowskichZgodnie z postanowieniami artykułu 15.1 Rozporządzenia, Państwa

Członkowskiebędąodpowiedzialnezawyznaczenieodpowiedzialnychorganów,które‐na mocy postanowień artykułu 6.3 Rozporządzenia – wydawać będą tzw. certyfikatyzgodności,dotyczącezbieraniapodpisówwsystemieon‐line.

Natomiast w postanowieniach artykułu 15.2 Rozporządzania przewidzianoobowiązek Państwa Członkowskiego dotyczący wyznaczenia jednego organuodpowiedzialnego za koordynowanie procesu weryfikacji deklaracji poparcia orazdostarczenia odpowiednich certyfikatów, na mocy postanowień artykułu 8.2 tegoRozporządzenia.

Zaznaczyćwtymmiejscunależy,iżostatecznyterminnaprzesłaniedanych(m.in.nazw iadresów)organów–PaństwaCzłonkowskiemiałydodnia1marca2012, czylidokładnie1miesiącprzeddatą,odktórejprzepisyRozporządzeniasąstosowane.

417Haefner,G.[w:]Kaufmann,B.,Podręcznik…,s.6.418Hierlemann,D.,Wohlfarth,A.,‘ARevolutionin...’,SpotlightEurope2010/07.


105

VII.4. Udziałinstytucjieuropejskichwprocedurzepowstawaniai

dalszegopostępowaniazinicjatywamiWraz z pierwszymi EIO, które dojdą do Brukseli, dwie Instytucje Europejskie,

Komisja i Parlament Europejski, staną przed wielkim wyzwaniem419. Z jednej stronyKomisja – zostanie obciążona wieloma (ze względu na nowy, łatwiejszy wymiarinicjatywy) bardzo delikatnymi politycznie sprawami,420 co wymagać będziezwiększonejobsługiadministracyjnej,azdrugiejstronyParlament,którywg.StratulatiEmmanouilidisniepowinienpozostaćobojętnywobecskładanychEIO,będziemiałnowe„pole”aktywnościwsferzeprocesówdemokratyzacjistruktureuropejskich.

Wartympodkreśleniajest,iżParlamentEuropejski,atakżesamepartepolitycznemająwieledostraceniawprzypadkujakichkolwiekzaniechań,amianowiciePEtraciwtakim przypadku świetną okazję do zaangażowania się w sprawy promowaniademokracjiorazwtesprawy,którenajbardziejdotykająobywateli,którzyoddalilubnieoddali głosu w wyborach. Natomiast partie zasiadające w Parlamencie Europejskimmogąstracićswojąistotnąfunkcję,kiedyinneformyreprezentacjiprzeważą421.

VII.4.a. SzczególnarolaKomisjiEuropejskiejCo do działań Komisji, które stanowią podwaliny pod efektywne

przeprowadzanie Inicjatyw na poziomie Unii Europejskiej – wymienia się międzyinnymioferowanieobywatelompomocyiinformacji(helpdeskiuserguide)422.Zgodniez art. 4Rozporządzenia211/2011– „Komisjaustanawiapunktkontaktowyudzielającyinformacji i pomocy.”423 Funkcjonuje również specjalnie w tym celu stworzona stronainternetowanagłównymportaluKomisjiEuropejskiej.424

Podkreślićnależyiż,abyzapewnićdostatecznypoziomwiedzycodoprocedury,praktycznych wymogów oraz efektów jakie może wywołać skuteczna EuropejskaInicjatywaObywatelska–działaniainformacyjneKomisjiwydająsiębyćniezbędne.Beznich–wieluobywateli,organizacjiczyprzedsiębiorcówniebędąmogliskorzystaćztegonarzędziademokracjibezpośredniejzbrakuwiedzy,mimożeodsamegopoczątkupracnadtąregulacjąstawianosobiezaceluzyskanieprawajaknabliższegoobywatelom.

Innym elementem, za który odpowiedzialna jest Komisja są specyfikacjetechniczne dotyczące zbierania podpisów drogą elektroniczną, które to będąmusiałyzostaćprzyjętedo1stycznia2012roku(Artykuł6.5Rozporządzenia).

Od 1 kwietnia 2012 użytkownicy inicjatywymogąwpływać na prawo unijne –przynajmniej, jak było to podniesione wyżej – taki jest cel wprowadzenia tego

419 Stratulat, C; Emmanouilidis, J.C., ‘The European Citizens’ Initiative…’, European Policy Centre,<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[16.12.2010].420 Stratulat, C; Emmanouilidis, J.C., ‘The European Citizens’ Initiative…’, European Policy Centre,<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[16.12.2010].421 Stratulat, C; Emmanouilidis, J.C., ‘The European Citizens’ Initiative…’, European Policy Centre,<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[16.12.2010].422 Stratulat, C; Emmanouilidis, J.C., ‘The European Citizens’ Initiative…’, European Policy Centre,<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[16.12.2010].423Art.4.1Rozporządzenie211/2011.424http://ec.europa.eu/citizens‐initiative/public/welcome.


106

mechanizmudoporządkuprawnegoUniiEuropejskiej.Jednakżepytanie,jakijestrealnyskutektegokrokupozostajenadalaktualne.

ZprawnegopunktuwidzeniaszalenieważnejestdoczegotaknaprawdęKomisjajest zobligowana w odpowiedzi na złożony i kompletny projekt EIO. Zarzut brakujakiegokolwiekzobowiązaniawobecprojektówRozporządzeniapojawiał425siępodczasprac nad tym instrumentem obok – zbyt dużej liczby krajów członkowskich, któremuszą być zaangażowane w EIO oraz zbyt rygorystycznych wymogów dotyczącychlegitymowania sygnatariuszy (dowód osobistym, numer ubezpieczenia zdrowotnego).Odpowiedzią na tą prawną ślepą uliczkę gdzie istnieje zagrożenie zlekceważeniaprojektuconajmniej1milionaobywateliUniiEuropejskiej,byławysuwana426podczasprac nad Rozporządzeniem, propozycja wysłuchania publicznego przed Komisją iParlamentemEuropejskim–zostałaonawprowadzonawpostanowieniachartykułu11doRozporządzenia211/2011–„Wprzypadkugdyspełnionezostaływarunkizart.10ust.1lita)ib),orazwterminieustanowionymwart.10ust.1lit.c),organizatoromumożliwiasię przedstawienie inicjatywy obywatelskiej na wysłuchaniu publicznym. Komisja iParlament Europejski zapewniają, aby wysłuchanie to zorganizowano w ParlamencieEuropejskim, w stosownych przypadkach z udziałem innych instytucji i organów Unii,które zgłoszą chęć udziału, oraz by Komisja była reprezentowana na właściwymsszczeblu.”427

Oczywiście Komisja będzie również poddana naciskom opinii publicznej – wprzypadku oczywistego zlekceważenia inicjatywy, popartej nawet minimalną liczbą1000000 deklaracji poparcia – media z pewnością zianteresują się genezą danejinicjatywy oraz przyczynami dla których Komisja wydała negatywną opinię w jejsprawie. Ponadto sama Komisja nie może milczeć w sprawie wniesionej do niejinicjatywy – finalne rozpatrzenie inicjatywyprzezKomisję trwa 3miesiące i skutkujewydaniemkomunikatu,wktórymtoKEmusipodaćsweprawneipolitycznewnioskiwjejtemaciejakirównieżnakreślićstosownekrokijakiemazamiarpodjąćwtejsprawie.Co istotne,musionapodaćuzasadnieniezarównopodjęcia jak iniepodjęciadziałańwsprawieinicjatywy428.

Jak podkreśla429 Schnellbach, kryteria dopuszczalności danej inicjatywy są takwysokie, że jeśli duża liczba inicjatyw nie przejdzie przez tą pierwszą kontrolę, aKomisja Europejska nie zdecyduje się działać nawet w przypadku tych, które zostałyuznane zadopuszczalne–może todoprowadzićdopoczuciaklęskiuobywateli a ta zkoleidowzrosturoczarowaniaUniąEuropejskąuobywateli–atozpewnościąniebyłocelem tych,którzyoptowali zawprowadzeniemEuropejskiej InicjatywyObywatelskiejdoporządkuprawnegoUniiEuropejskiej.

425Hierlemann,D.,Wohlfarth,A.,‘ARevolutionin...’,SpotlightEurope2010/07,s.3.426Hierlemann,D.,Wohlfarth,A.,‘ARevolutionin...’,SpotlightEurope2010/07,s.3.427Art.11Rozporządzenia211/2011428Art.10.1c)Rozporządzenia211/2011429Schnellbach,Ch.,DirectdewmocracyintheEuropeanUnion,MultilevelPolitics:Intra‐andInter‐levelComparativePerspectives,CEPSAAnnualConference2011,Vienna


107

Artykuł228TFUE(dawnyartykuł

195TWE)1. Europejski Rzecznik PrawObywatelskich, wybierany przezParlamentEuropejski, jestuprawnionydo przyjmowania od każdegoobywatela Unii lub każdej osobyfizycznejbądźprawnejmającejmiejscezamieszkanialubstatutowąsiedzibęwPaństwie Członkowskim skarg, któredotyczą przypadków niewłaściwegoadministrowania w działaniachinstytucji, organów lub jednostekorganizacyjnych Unii, z wyłączeniemTrybunału Sprawiedliwości UniiEuropejskiej wykonującego swojefunkcje sądowe. Europejski RzecznikPraw Obywatelskich bada te skargi isporządza sprawozdanie na ich temat.

VII.4.b. EuropejskiTrybunałSprawiedliwości–aEIO

Zważywszy na dyskrecję Komisji

Europejskiej w zakresie EuropejskiejInicjatywy Obywatelskiej, istotna dlaobywatela jest procedura skarżenia jejdecyzji. Już teraz mówi się o inicjatywieobywatelskiej „tylko dla poważnychprojektów”430tojednakpozostajepytanieo interpretacje tego założenia. KomisjaEuropejska bowiem nie może byćinstytucją od decyzji której w temaciedopuszczalności oraz ostatecznegorozpatrzenia inicjatywy nie przysługujeodwołanie. Dlatego też komisarz MarošŠefčovič wyraźnie podkreślił możliwośćzaskarżenia decyzji dopuszczającychinicjatywyobywatelskiedoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości.431

Już w treści Rozporządzenia211/2011 pojawia się wzmianka odostępnych dla obywateli środkachprawnych.Wprzypadkuodrzuceniadanejinicjatywy na etapie kontrolidopuszczalności przez KomisjęEuropejską, ta ostatnia ma obowiązek zgodnie z art. 4.3 Rozporządzenia 211/2011poinformować obywateli o „przyczynach tej odmowy oraz wszelkich możliwychdostępnych dla nich sądowych i pozasądowych środkach prawnych.” Dorozumiane432zatem jest, że działanie KE będzie kontrolowane w tej materii przez TrybunałSprawiedliwości Unii Europejskiej oraz przez Europejskiego Rzecznika PrawObywatelskich.

Jakpodkreśla433Maiani –Trybunałw tejkwestii zajmieraczej stanowiskodośćrygorystyczne – ponieważ z jednnej strony Komisja ma w przypadku badaniadopuszczalności ograniczone kompetencje, a po drugie z powodu badania przeztrybunałemjedyniesprawdotyczącychzagadnieńprawnych.

430Sobczak,K.,EuropejskaInicjatywaObywatelska...’,<http://lex.pl/?cmd=artykul,4660>[10.09.2010].431 „Łatwomożedojśćdo konfliktówmiędzywolnością słowaawolnością religijną”, ostrzegłM. Šefčovič,dodając, że decyzje polityczne w sprawie dopuszczenia kontrowersyjnych przypadków przekazywanebędą komisarzom. „Decyzje te będzie można oczywiście zaskarżyć do Europejskiego TrybunałuSprawiedliwości” powiedział M. Šefčovič, Komisja zamierza filtrować inicjatywyobywatelskie.”http://www.euractiv.pl/eurowybory/wywiad/komisja‐zamierza‐filtrowa‐inicjatywy‐obywatelskie‐001814>[6.09.2010].432Maiani,F., Citizen Participation…’, Studies in Pulic Policy 484, Centre for the Study of Public Policy,UniversityofAberdeen,s.16.433Maiani,F., Citizen Participation…’, Studies in Pulic Policy 484, Centre for the Study of Public Policy,UniversityofAberdeen,s.16.


108

VIII. KrytykaobecnejregulacjiEuropejskiejInicjatywyObywatelskiej

Innywspomnianyjużkrytykowanyzapis–odnosisiędozbytdużejliczbypaństwczłonkowskich z których pochodzić mają sygnatariusze434. Wiąże się on z zarzutemskierowaniainicjatywynietyledopojedynczychobywateli,którzymająmniejsząszansęna zrzeszenie sięw sposób efektywny i zadość uczynieniewszystkimwymogom jakiestawia Regulacja niż duże organizacje międzynarodowe435, które oprócz swoichwłasnych członków mają także wypróbowane modele komunikacji z mediami iobywatelami.

KontrargumentemjesttuzapiswregulacjisamegoRozporządzenia,atraktującyoorganizatorach, tworzącychkomitetobywatelski,którytomożeskładaćsię jedyniezosóbfizycznychaktóreminimalniemusiliczyć7osóbpochodzącychz7różnychPaństwCzłonkowskich.

IX. InformowanieoEIOStratulat i Emmanouilidis w artykule poświęconym dalszemu postępowaniu z

EIO, odniosły się do dwóch stron inicjatywy – tak nadziei z nią związanych jak imożliwychporażek,bojakzauważyły–tylkotadrogarozmawianiaoEIOmożezapobiecnegatywnej ewaluacji tego instrumentu.436 Jednym z istotniejszych podniesionych tuargumentów437 jest kwestia, jeśli posłużyć się bardziej holistycznym określeniem,edukacji obywateli UE w kwestii procedur i technik stosowanych w UE – autorkipodkreślają bowiem fakt, że zła lub jedynie zawężająca kampania danej EIO możespowodować wzrost negatywnych reakcji wywodzących się z niewiedzy (EIO możebowiem skutkować także niewiążącym instrumentem prawnym czy wręcz byćzmieniona lubw najgorszym przypadku odrzucona, tak na poziomie Komisji jak i nadalszymetapieprocedurylegislacyjnej,askutkiniebędąnatychmiastowe438).

434Hierlemann,D.,Wohlfarth,A.,‘ARevolutionin...’,SpotlightEurope2010/07,s.3.435Hierlemann,D.,Wohlfarth,A.,‘ARevolutionin...’,SpotlightEurope2010/07,s.3.436 Stratulat, C; Emmanouilidis, J.C., ‘The European Citizens’ Initiative…’, European Policy Centre,<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[16.12.2010].437 Stratulat, C; Emmanouilidis, J.C., ‘The European Citizens’ Initiative…’, European Policy Centre,<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[16.12.2010].438 Stratulat, C; Emmanouilidis, J.C., ‘The European Citizens’ Initiative…’, European Policy Centre,<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[16.12.2010].


109

X. Ramyprawne:[...]


Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłąprocedurą ustawodawczą, przyjmują przepisy dotyczące procedur i warunkówwymaganych do przedstawienia inicjatywy obywatelskiej w rozumieniu artykułu 11TraktatuoUniiEuropejskiej,wtymminimalnejliczbyPaństwCzłonkowskich,zktórychmusząpochodzićobywatele,którzywystępująztakąinicjatywą. Każdy obywatel Unii ma prawo petycji do Parlamentu Europejskiego, zgodnie zpostanowieniamiartykułu227.Każdy obywatel Unii może zwracać się do Rzecznika Praw Obywatelskich,ustanowionegozgodniezpostanowieniamiartykułu228.Każdy obywatel Unii może zwracać się pisemnie do każdej instytucji lub organuokreślonegow niniejszym artykule lubw artykule 13 Traktatu o Unii Europejskiejwjednymz językówwskazanychw artykule 55ustęp1 tegoTraktatu oraz otrzymywaćodpowiedźwtymsamymjęzyku.[...]

Artykuł76 Akty, o których mowa w rozdziałach 4 i 5, jak również środki, o których mowa wartykule 74, które zapewniają współpracę administracyjną w dziedzinach, o którychmowawtychrozdziałach,sąprzyjmowane:

a) nawniosekKomisji;lubb) zinicjatywyjednejczwartejPaństwCzłonkowskich.

[...]

Artykuł294(dawnyartykuł251TWE)

TRAKTATOFUNKCJONOWANIUUNIIEUROPEJSKIEJ

(DziennikUrzędowyUniiEuropejskiej2010C83/47)[wyciąg]


110

1. W przypadku gdy w Traktatach czyni się odwołanie do zwykłej proceduryustawodawczejwceluprzyjęciaaktu,stosowanajestnastępującaprocedura. 2. KomisjaprzedstawiaprojektParlamentowiEuropejskiemuiRadzie.Pierwszeczytanie3. Parlament Europejski uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje jeRadzie.4. Jeżeli Rada zatwierdzi stanowisko Parlamentu Europejskiego, projektowany aktzostajeprzyjętywbrzmieniu,któreodpowiadastanowiskuParlamentuEuropejskiego.5. Jeżeli Radanie zatwierdzi stanowiskaParlamentuEuropejskiego, przyjmujewłasnestanowiskowpierwszymczytaniuiprzekazujejeParlamentowiEuropejskiemu.6.RadainformujewpełniParlamentEuropejskiopowodach,któredoprowadziłyjądoprzyjęcia jej stanowiskaw pierwszym czytaniu. Komisja informujew pełni ParlamentEuropejskioswoimstanowisku.Drugieczytanie7.JeżeliwterminietrzechmiesięcyodtegoprzekazaniaParlamentEuropejski:a) zatwierdzi stanowisko Rady w pierwszym czytaniu lub nie wypowie się, dany aktuważasięzaprzyjętywbrzmieniu,któreodpowiadastanowiskuRady;b)odrzuci,większościągłosówwchodzącychwjegoskładczłonków,stanowiskoRadywpierwszymczytaniu,proponowanyaktuważasięzanieprzyjęty;c) zaproponujewiększością głosówwchodzącychw jego skład członkówpoprawkidostanowiska Rady w pierwszym czytaniu, zmieniony w ten sposób tekst jestprzekazywanyRadzieiKomisji,którawydajeopinięwprzedmiocietychpoprawek.8.JeżeliwterminietrzechmiesięcyodotrzymaniapoprawekParlamentuEuropejskiegoRada,stanowiącwiększościąkwalifikowaną:a)przyjmiewszystkietepoprawki,danyaktuważasięzaprzyjęty;b) nie przyjmie wszystkich poprawek, przewodniczący Rady w porozumieniu zprzewodniczącymParlamentuEuropejskiegozwołujekomitetpojednawczywterminiesześciutygodni.9. Rada stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotemnegatywnejopiniiKomisji.Procedurapojednawcza10. Komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie Rady lub ichprzedstawicieleoraztakasamaliczbaczłonkówreprezentującychParlament


111

Europejski,mazazadaniedoprowadzićdoporozumieniawsprawiewspólnegoprojektuwiększościąkwalifikowanączłonkówRadylubichprzedstawicieliorazwiększościągłosówczłonkówreprezentującychParlamentEuropejski,wterminiesześciutygodniodjegozwołania,napodstawiestanowiskParlamentuEuropejskiegoiRadywdrugimczytaniu.11.KomisjauczestniczywpracachkomitetupojednawczegoipodejmujewszelkieniezbędneinicjatywynarzeczzbliżeniastanowiskParlamentuEuropejskiegoiRady. 12. Jeżeli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitet pojednawczy niezatwierdziwspólnegoprojektu,proponowanyaktuważasięzanieprzyjęty.Trzecieczytanie13. Jeżeliwtymterminiekomitetpojednawczyzatwierdziwspólnyprojekt,ParlamentEuropejski i Rada dysponują terminem sześciu tygodni od tego zatwierdzenia naprzyjęcie danego aktu zgodnie z tym projektem, przy czym Parlament Europejskistanowiwiększością oddanych głosów, aRada –większością kwalifikowaną. Jeżeli nieuczyniątego,proponowanyaktuważasięzanieprzyjęty.14.Terminytrzechmiesięcyisześciutygodni,októrychmowawniniejszymartykule,sąprzedłużane najwyżej, odpowiednio, o miesiąc i o dwa tygodnie, z inicjatywyParlamentuEuropejskiegolubRady.Postanowieniaszczególne15.Jeżeli,wprzypadkachprzewidzianychwTraktatach,aktustawodawczyjestpoddanyzwykłej procedurze ustawodawczej z inicjatywy grupy Państw Członkowskich, nazalecenieEuropejskiegoBankuCentralnegolubnawniosekTrybunałuSprawiedliwości,ustępu2,ustępu6zdaniedrugieorazustępu9niestosujesię.W takich przypadkach Parlament Europejski i Rada przekazują Komisji projekt aktuorazswojestanowiskawpierwszymidrugimczytaniu.ParlamentEuropejskilubRadamogą, w toku całej procedury, zwrócić się do Komisji o opinię, którą Komisja możewydać również z własnej inicjatywy. Może ona również, jeżeli uzna to za niezbędne,uczestniczyćwpracachkomitetupojednawczegozgodniezustępem11.[...]


Niniejszy Traktat podlega ratyfikacji przezWysokieUmawiające się Strony, zgodnie zich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi. Dokumenty ratyfikacyjne zostanązłożonedodepozytuRządowiRepublikiWłoskiej.NiniejszyTraktatwchodziwżyciepierwszegodniamiesiącanastępującegopozłożeniudo depozytu dokumentu ratyfikacyjnego przez Państwo‐Sygnatariusza, które jakoostatniespełni tę formalność. Jeżeli jednakzłożenietomamiejscewokresiekrótszymniż 15 dni przed rozpoczęciem następnego miesiąca, wejście w życie Traktatu jestodłożonedopierwszegodniadrugiegomiesiącapodaciezłożeniadodepozytu.


112

Artykuł5(dawnyartykuł5TWE)

1. Granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania. Wykonywanie tychkompetencjipodlegazasadompomocniczościiproporcjonalności.2. Zgodnie z zasadą przyznania Unia działa wyłącznie w granicach kompetencjiprzyznanychjejprzezPaństwaCzłonkowskiewTraktatachdoosiągnięciaokreślonychwnichcelów.WszelkiekompetencjenieprzyznaneUniiwTraktatachnależądoPaństwCzłonkowskich.3. Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznejkompetencji,Uniapodejmujedziałaniatylkowówczasitylkowtakimzakresie,wjakimcelezamierzonegodziałanianiemogązostaćosiągniętewsposóbwystarczającyprzezPaństwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym orazlokalnym, i jeślizewzględunarozmiary lubskutkiproponowanegodziałaniamożliwejestlepszeichosiągnięcienapoziomieUnii.Instytucje Unii stosują zasadę pomocniczości zgodnie z Protokołem w sprawiestosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Parlamenty narodowe czuwająnad przestrzeganiem zasady pomocniczości zgodnie z procedurą przewidzianąw tymprotokole.4.ZgodniezzasadąproporcjonalnościzakresiformadziałaniaUniiniewykraczająpozato,cojestkoniecznedoosiągnięciacelówTraktatów.Instytucje Unii stosują zasadę proporcjonalności zgodnie z Protokołem w sprawiestosowaniazasadpomocniczościiproporcjonalności.[....]

Artykuł7(dawnyartykuł7TUE)

1. Na uzasadniony wniosek jednej trzeciej Państw Członkowskich, ParlamentuEuropejskiego lubKomisji Europejskiej, Rada, stanowiącwiększością czterech piątychswych członków po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzićistnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Państwo Członkowskiewartości,októrychmowawartykule2.PrzeddokonaniemtakiegostwierdzeniaRadawysłuchujedanePaństwoCzłonkowskiei,stanowiączgodnieztąsamąprocedurą,możeskierowaćdoniegozalecenia.

TRAKTATUOUNIIEUROPEJSKIEJ(DziennikUrzędowyUniiEuropejskiejC83/13)

[wyciąg]


113

Radaregularniebada,czypowodydokonaniatakiegostwierdzeniapozostająaktualne.2. Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie na wniosek jednej trzeciej PaństwCzłonkowskich lub Komisji Europejskiej i po uzyskaniu zgody ParlamentuEuropejskiego, może stwierdzić, po wezwaniu Państwa Członkowskiego doprzedstawienia swoich uwag, poważne i stałe naruszenie przez to PaństwoCzłonkowskiewartości,októrychmowawartykule2.3. Po dokonaniu stwierdzenia na mocy ustępu 2, Rada, stanowiąc większościąkwalifikowaną, może zdecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających zestosowania Traktatów dla tego Państwa Członkowskiego, łącznie z prawem dogłosowania przedstawiciela rządu tego Państwa Członkowskiego w Radzie. Radauwzględnia przy tym możliwe skutki takiego zawieszenia dla praw i obowiązkówosóbfizycznychiprawnych.

[...]

Artykuł9WewszystkichswoichdziałaniachUniaprzestrzegazasadyrównościswoichobywateli,którzy są traktowani z jednakową uwagą przez jej instytucje, organy i jednostkiorganizacyjne. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo PaństwaCzłonkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku doobywatelstwakrajowegoiniezastępujego.[...]

Artykuł111. Za pomocą odpowiednich środków instytucje umożliwiają obywatelom istowarzyszeniomprzedstawicielskimwypowiadaniesięipublicznąwymianępoglądówwewszystkichdziedzinachdziałaniaUnii.2. Instytucje utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniamiprzedstawicielskimiispołeczeństwemobywatelskim.3. Komisja Europejska prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronamiwceluzapewnieniaspójnościiprzejrzystościdziałańUnii.4. Obywatele Unii w liczbie nie mniejszej niż milion, mający obywatelstwo znacznejliczby Państw Członkowskich, mogą podjąć inicjatywę zwrócenia się do KomisjiEuropejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku wsprawach,wodniesieniudoktórych,zdaniemobywateli,stosowanieTraktatówwymagaaktuprawnegoUnii.Procedury i warunkiwymaganew celu przedstawienia takiej inicjatywy określane sązgodniezartykułem24akapitpierwszyTraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.


114

[...]

Artykuł20(dawneartykuły27a–27e,40–40bi43–45TUE

orazdawneartykuły11i11aTWE)

1.PaństwaCzłonkowskie,którepragnąustanowićmiędzysobąwzmocnionąwspółpracęWramachkompetencjiniewyłącznychUnii,mogąkorzystaćwtymceluzjejinstytucjiiwykonywaćtekompetencje,stosującodpowiedniepostanowieniaTraktatów,zzastrzeżeniemograniczeńorazzgodniezprocedurąokreślonąwniniejszymartykuleiwartykułach326–334TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.Celem wzmocnionej współpracy jest sprzyjanie realizacji celów Unii, ochrona jejinteresów oraz wzmocnienie procesu jej integracji. Współpraca taka otwarta jest dlawszystkich Państw Członkowskich w dowolnym czasie, zgodnie z artykułem 328TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.2. Decyzję upoważniającą do podjęcia wzmocnionej współpracy Rada przyjmuje wostateczności, jeżeli ustali, że cele takiej współpracy nie mogą zostać osiągnięte wrozsądnymterminieprzezUnięjakocałość,orazpodwarunkiem,żeuczestniczywniejco najmniej dziewięć Państw Członkowskich. Rada stanowi zgodnie z procedurąokreślonąwartykule329TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.3.WobradachRadymogąuczestniczyćwszyscyczłonkowieRady,jednakwgłosowaniubiorąudziałtylkoczłonkowieRadyreprezentującyPaństwaCzłonkowskieuczestniczącewe wzmocnionej współpracy. Zasady głosowania przewidziane są w artykule 330TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.4. Akty przyjmowane w ramach wzmocnionej współpracy wiążą wyłącznieuczestniczące Państwa Członkowskie. Nie są one uważane za dorobek, który musizostaćprzyjętyprzezpaństwakandydującedoprzystąpieniadoUnii.

[...]


115

[...]

Artykuł71.ParlamentEuropejski,Rada iKomisjaoraz,wstosownymprzypadku,grupaPaństwCzłonkowskich, Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Bank Centralny lub EuropejskiBankInwestycyjny,jeżeliprojektaktuustawodawczegopochodziodnich,uwzględniająuzasadnione opinie wydane przez parlamenty narodowe lub izbę parlamentunarodowego.Każdyparlamentnarodowydysponujedwomagłosami rozdzielonymiwzależnościodkrajowego systemu parlamentarnego. W dwuizbowym krajowym systemieparlamentarnymkażdazizbdysponujejednymgłosem.2.Wprzypadkugdyuzasadnioneopinieoniezgodnościprojektuaktuustawodawczegoz zasadą pomocniczości stanowią co najmniej jedną trzecią głosów przyznanychparlamentom narodowym zgodnie z ustępem 1 akapit drugi, projekt zostaje poddanyponownej analizie. Próg ten wynosi jedną czwartą w przypadku projektu aktuustawodawczegodotyczącegoprzestrzeniwolności,bezpieczeństwa i sprawiedliwości,przedłożonegonapodstawieartykułu76TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.Po ponownej analizie, Komisja lub, w stosownym przypadku, grupa PaństwCzłonkowskich, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Europejski BankCentralny lub Europejski Bank Inwestycyjny, jeżeli projekt aktu ustawodawczegopochodzi od nich,mogą postanowić o podtrzymaniu, zmianie lubwycofaniu projektu.Decyzjatamusibyćuzasadniona.3. Ponadto, jeżeli w ramach zwykłej procedury ustawodawczej uzasadnione opinie oniezgodności wniosku dotyczącego aktu ustawodawczego z zasadą pomocniczościstanowiąconajmniejzwykłąwiększośćgłosówprzyznanychparlamentomnarodowymzgodnie z ustępem 1 akapit drugi, wniosek zostaje poddany ponownej analizie. Poponownej analizie Komisja może postanowić o podtrzymaniu, zmianie lub wycofaniuwniosku.Jeżeli Komisja postanowi podtrzymać wniosek, powinna przedstawić uzasadnionąopinię określającąprzyczyny, dla którychuważa, żewniosek ten jest zgodny z zasadąpomocniczości. Wspomniana uzasadniona opinia, a także uzasadnione opinieparlamentów narodowych, powinny zostać przekazane prawodawcy Unii w celu ichwzięciapoduwagęwramachproceduryustawodawczej:

PROTOKÓŁ(nr2)WSPRAWIESTOSOWANIAZASAD

POMOCNICZOŚCIIPROPORCJONALNOŚCI(DziennikUrzędowyUniiEuropejskiejC83/206)

[wyciąg]


116

a) przed zakończeniem pierwszego czytania prawodawca (Parlament Europejski i

Rada) rozważa zgodność wniosku ustawodawczego z zasadą pomocniczości,biorącwszczególnościpoduwagępowodypodaneipodzielaneprzezwiększośćparlamentównarodowych,jakrównieżuzasadnionąopinięKomisji;

b) jeżeli większością głosów wynoszącą 55 % członków Rady lub większością

głosów oddanych w Parlamencie Europejskim prawodawca stwierdzi, że jegozdaniem wniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, wniosekustawodawczyniebędziedalejanalizowany.


117

PARLAMENTEUROPEJSKIIRADAUNIIEUROPEJSKIEJ,uwzględniającTraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej,wszczególnościjegoart.24ust.1,uwzględniającwniosekKomisjiEuropejskiej,poprzekazaniuprojektuaktuustawodawczegoparlamentomnarodowym,uwzględniającopinięEuropejskiegoKomitetuEkonomiczno‐Społecznego,439uwzględniającopinięKomitetuRegionów,440stanowiączgodniezezwykłąprocedurąustawodawczą,441atakżemającnauwadze,conastępuje:(1) Traktat o Unii Europejskiej (TUE)wzmacnia obywatelstwoUnii i dalej usprawniademokratycznefunkcjonowanieUnii,stanowiącmiędzyinnymi,żekażdyobywatelmamieć prawo do uczestnictwa w życiu demokratycznym Unii za pośrednictwemeuropejskiej inicjatywy obywatelskiej. Procedura ta daje obywatelom możliwośćbezpośredniegozwróceniasiędoKomisjioprzedłożeniewnioskudotyczącegounijnegoaktu prawnego w celu wprowadzenia w życie Traktatów, podobną do prawaprzyznanegoParlamentowiEuropejskiemunamocyart.255TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej(TFUE)orazRadzienamocyart.241TFUE.(2) Procedury i warunki wymagane dla inicjatywy obywatelskiej powinny być jasne,proste, przyjazne użytkownikowi i proporcjonalne do charakteru inicjatywyobywatelskiej, tak aby zachęcić obywateli do udziału i zwiększyć dostępność Unii.Powinnyonetakżewprowadzaćrozsądnąrównowagęmiędzyprawamiiobowiązkami(3) Powinny również zapewniać, aby obywatele Unii podlegali podobnymwarunkomwspierania inicjatywy obywatelskiej, bez względu na to, z którego państwaczłonkowskiegopochodzą(4)Komisjapowinnanażądanieudzielaćobywatelominformacjiinieformalnejporadyna temat inicjatyw obywatelskich, w szczególności w odniesieniu do kryteriówrejestracji

439Dz.U.C44z11.2.2011,s.182.440Dz.U.C267z1.10.2010,s.57.441 Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2010 r. (dotychczas nieopublikowane wDziennikuUrzędowym)orazdecyzjaRadyzdnia14lutego2011r.

ROZPORZĄDZENIEPARLAMENTUEUROPEJSKIEGOIRADY(UE)NR211/2011

zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej


118

(5) Konieczne jest ustanowienie minimalnej liczby państw członkowskich, z którychmusząpochodzićobywatele.W celu zapewnienia, aby inicjatywa obywatelska była w wystarczającym stopniureprezentatywnadlainteresuUnii,przyjednoczesnymzapewnieniu,abyinstrumenttenpozostał łatwywużytku, liczbę tęnależyustalić napoziomie jednej czwartej państwczłonkowskich(6)Wtymcelunależyrównieżokreślićminimalnąliczbęsygnatariuszypochodzącychzkażdego z tych państw członkowskich. Aby zapewnić obywatelom podobne warunkiwspierania inicjatywyobywatelskiej, takie liczbyminimalnepowinnybyćdegresywnieproporcjonalne.Mając na uwadze zapewnienie jasności, należy określić takie liczby minimalne dlakażdego państwa członkowskiego w załączniku do niniejszego rozporządzenia.Minimalna liczba podpisów wymagana w każdym z państw członkowskich powinnaodpowiadać liczbie posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w każdym zpaństw członkowskich, pomnożonej przez 750. Komisja powinna zostać upoważnionadozmianytegozałącznika,abyodzwierciedlićwszelkiezmianywskładzieParlamentuEuropejskiego(7)Należyokreślićminimalnywiek,którynależyosiągnąć,abymócpoprzećinicjatywęobywatelską. Powinien to być wiek, który upoważnia obywateli do głosowania wwyborachdoParlamentuEuropejskiego.(8) Aby pomyślnie przeprowadzić inicjatywę obywatelską, potrzebna jest minimalnastruktura organizacyjna. Powinna ona przybrać formę komitetu obywatelskiegozłożonego z osób fizycznych (organizatorów) pochodzących z co najmniej siedmiuróżnych państw członkowskich, aby zachęcać do podnoszenia kwestii oogólnoeuropejskimznaczeniuorazwspieraćrefleksjęnadtymizagadnieniami.Zmyśląoprzejrzystościorazosprawnej iskutecznejkomunikacjikomitetobywatelskipowinienwyznaczyć przedstawicieli w celu pośredniczenia między komitetem obywatelskim ainstytucjamiunijnymiwczasietrwaniaprocedury.(9)Podmioty,wszczególnościorganizacje,którenapodstawieTraktatówuczestnicząwkształtowaniu europejskiej świadomości politycznej iwyrażaniuwoli obywateli Unii,powinnymiećmożliwośćwspieraniainicjatywyobywatelskiej,podwarunkiemżebędątoczyniłyprzypełnejprzejrzystości.(10)W celu zapewnienia spójności i przejrzystościw odniesieniu do proponowanychinicjatywobywatelskich orazw celu uniknięcia sytuacji,w której zbierane są podpisypodproponowanąinicjatywąobywatelską,któraniespełniawarunkówustanowionychwniniejszymrozporządzeniu,należywprowadzićobowiązekrejestrowaniainicjatywnastronie internetowej udostępnionej przez Komisję przed zebraniem niezbędnychdeklaracji poparcia od obywateli. Wszystkie proponowane inicjatywy obywatelskiespełniające warunki ustanowione w niniejszym rozporządzeniu powinny byćrejestrowaneprzezKomisję.Komisjapowinnaprowadzićrejestracjęzgodniezzasadamiogólnymidobrejadministracji


119

(11) Po zarejestrowaniu proponowanej inicjatywy obywatelskiej organizatorzy mogązbieraćdeklaracjepoparciaodobywateli.(12)Wzałącznikudoniniejszegorozporządzenianależyzamieścićformularzdeklaracjipoparciaokreślającydanewymaganedocelówweryfikacjiprzezpaństwaczłonkowskie.Komisja powinna zostać upoważniona do zmiany tego załącznika zgodnie z art. 290TFUE,uwzględniającinformacjeprzekazanejjejprzezpaństwaczłonkowskie.(13)Przynależytymprzestrzeganiuzasady, zgodnie zktórądaneosobowemusząbyćwystarczające, odpowiednie i proporcjonalne do celu, w którym są gromadzone,podawania przez sygnatariuszy proponowanej inicjatywy obywatelskiej danychosobowych, w tym w stosownych przypadkach osobistego numeru identyfikacyjnegolubnumeruosobistegodokumentutożsamości,wymagasięwzakresie,wjakimmożetobyćkoniecznewceluumożliwieniaweryfikacjiprzezpaństwaczłonkowskiedeklaracjipoparcia,zgodniezprawemipraktykąkrajową.(14)Zmyśląowykorzystaniuwsłusznymcelunowoczesnejtechnologii,jakonarzędziademokracjiuczestniczącej,należyzapewnićmożliwośćzbieraniadeklaracjizarównowformie papierowej, jak i on‐line. Systemy zbierania deklaracji on‐line powinny byćwyposażonew odpowiednie zabezpieczenia, aby zapewnićmiędzy innymi bezpiecznegromadzenie i przechowywanie danych. W tym celu Komisja powinna określićszczegółowe specyfikacje techniczne w odniesieniu do systemów zbierania deklaracjion‐line.(15) Państwa członkowskie powinny weryfikować zgodność systemów zbieraniadeklaracji on‐line z wymogami niniejszego rozporządzenia zanim deklaracje poparciazostanązebrane.(16) Komisja powinna udostępnić otwarte oprogramowanie, które będzie miećodpowiednie elementy techniczne i zabezpieczenia niezbędne do zapewnieniazgodności z przepisami niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do systemówzbieraniadeklaracjion‐line.(17)Należyzapewnić,abydeklaracjepoparciainicjatywyobywatelskiejbyłyzbieranewokreślonym terminie.W celu zapewnienia, aby proponowane inicjatywy obywatelskiepozostawały aktualne, przy jednoczesnym uwzględnieniu złożoności proceduryzbieraniadeklaracjipoparciawcałejUnii, termin tenniepowinienbyćdłuższyniż12miesięcyoddatyrejestracjiproponowanejinicjatywyobywatelskiej.(18) Należy również przewidzieć, że w przypadku gdy inicjatywa obywatelskaotrzymała niezbędne deklaracje poparcia od sygnatariuszy, każde z państwczłonkowskichpowinnobyćodpowiedzialnezaweryfikację ipoświadczeniedeklaracjipoparcia zebranych od sygnatariuszy pochodzących z tego państwa członkowskiego.Uwzględniając potrzebę ograniczania obciążenia administracyjnego, państwaczłonkowskie powinny, w terminie trzech miesięcy od otrzymania wniosku opoświadczenie, przeprowadzić taką weryfikację deklaracji w oparciu o odpowiednieprocedury kontrolne, które mogą być oparte na próbach losowych, oraz wydaćdokumentpoświadczającyliczbęotrzymanychważnychdeklaracjipoparcia.


120

(19)Organizatorzypowinnizapewnić,abywszystkiestosownewarunkiustanowionewniniejszym rozporządzeniu zostały spełnione przed przedłożeniemKomisji inicjatywyobywatelskiej.(20) Komisja powinna zbadać inicjatywę obywatelską i przedstawić oddzielnie swojewnioski prawne i polityczne. Powinna również określić w terminie trzech miesięcydziałania, które zamierza podjąć w odpowiedzi na inicjatywę. Aby wykazać, żeinicjatywa obywatelska poparta przez co najmniej milion obywateli Unii zostaniewnikliwiezbadanawrazzjejewentualnyminastępstwami,Komisjapowinnawyjaśnićwprosty, zrozumiały i szczegółowy sposób powody działań, jakie zamierza podjąć, jakrównież podać powody, jeżeli nie zamierza podjąć żadnych działań. Gdy Komisjaotrzyma inicjatywę obywatelską popartą przez wymaganą liczbę sygnatariuszy, któraspełnia inne wymogi niniejszego rozporządzenia, organizatorzy powinni mieć prawoprzedstawieniatejinicjatywynapublicznymwysłuchaniunaszczebluUnii.(21) Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danychosobowych i swobodnego przepływu tych danych442 ma w pełni zastosowanie doprzetwarzaniadanychosobowychprowadzonegonamocyniniejszegorozporządzenia.Wzwiązkuztym,mającnauwadzepewnośćprawa,należywyjaśnić, żeorganizatorzyinicjatywyobywatelskiejiwłaściweorganypaństwczłonkowskichsąadministratoramidanych w rozumieniu dyrektywy 95/46/WE, oraz określić maksymalny terminprzechowywania danych osobowych zgromadzonych na potrzeby inicjatywyobywatelskiej.Organizatorzy,działającwcharakterzeadministratorówdanych,powinnipodejmować wszystkie odpowiednie środki w celu wypełnienia obowiązkównałożonychdyrektywą95/46/WE,wszczególnościzwiązanychzezgodnościązprawemprzetwarzania, bezpieczeństwem działań dotyczących przetwarzania, udostępnianiainformacji oraz prawem osób, których dane dotyczą, do dostępu do swoich danychosobowychorazdownoszeniadonichpoprawekiusunięciaich.(22) Do przetwarzania danych prowadzonego na mocy niniejszego rozporządzeniazastosowanie mają w pełni przepisy rozdziału III dyrektywy 95/46/WE dotycząceśrodkówsądowych,odpowiedzialnościisankcji.Organizatorzyinicjatywyobywatelskiejponoszą odpowiedzialność za wszelkie szkody, które spowodują, zgodnie z mającymzastosowanie prawem krajowym. Ponadto państwa członkowskie powinny zapewnić,aby organizatorzy podlegali odpowiednim sankcjom za naruszenie przepisówniniejszegorozporządzenia.(23) Do przetwarzania danych osobowych przez Komisję na mocy niniejszegorozporządzeniazastosowaniemawpełnirozporządzenie(WE)nr45/2001ParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia18grudnia2000r.oochronieosóbfizycznychwzwiązkuzprzetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i oswobodnymprzepływietakichdanych.443(24)NapotrzebydostosowaniawprzyszłościKomisjapowinnazostaćupoważnionadoprzyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 290 TFUE dla celów zmiany

442Dz.U.L281z23.11.1995,s.31.443Dz.U.L8z12.1.2001,s.1.


121

załącznikówdoniniejszego rozporządzenia. Szczególnieważne jest, abyw czasiepracprzygotowawczychKomisjaprowadziłastosownekonsultacje,wtymzekspertami.(25) Środki niezbędne do wykonania niniejszego rozporządzenia powinny zostaćprzyjętezgodniezdecyzjąRady1999/468/WEzdnia28czerwca1999r.ustanawiającąwarunkiwykonywaniauprawnieńwykonawczychprzyznanychKomisji.444(26)NiniejszerozporządzenieuwzględniaprawapodstawoweijestzgodnezzasadamizapisanymiwKarcieprawpodstawowychUniiEuropejskiej,wszczególności jejart.8,którystanowi,żekażdymaprawodoochronydanychosobowych,któregodotyczą.(27) Skonsultowano się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, który przyjąłopinię,445PRZYJMUJĄNINIEJSZEROZPORZĄDZENIE:

Artykuł1Przedmiot

Niniejsze rozporządzenieustanawiaprocedury iwarunkiwymaganewodniesieniudoinicjatywyobywatelskiej,przewidzianewart.11TraktatuoUniiEuropejskiej iart.24TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej.

Artykuł2Definicje

Docelówniniejszegorozporządzeniastosujesięnastępującedefinicje:1) „inicjatywa obywatelska” oznacza inicjatywę przedłożoną Komisji zgodnie zniniejszym rozporządzeniem, wzywającą Komisję do przedłożenia, w ramach jejuprawnień, odpowiedniegownioskuw sprawach, w odniesieniu do których, zdaniemobywateli, stosowanie Traktatów wymaga aktu prawnego Unii; inicjatywa takaotrzymaławsparcieconajmniejmilionakwalifikującychsięsygnatariuszypochodzącychzconajmniejjednejczwartejwszystkichpaństwczłonkowskich;2)„sygnatariusze”oznaczająobywateliUnii,którywyrazilipoparciedladanejinicjatywyobywatelskiejpoprzezwypełnienieformularzadeklaracjipoparciatejinicjatywy;3) „organizatorzy” oznaczają osoby fizyczne tworzące komitet obywatelskiodpowiedzialnyzaprzygotowanieinicjatywyobywatelskiejiprzedłożeniejejKomisji. 444Dz.U.L184z17.7.1999,s.23.445Dz.U.C323z30.11.2010,s.1.


122

Artykuł3Wymogiwstosunkudoorganizatorówisygnatariuszy

1. Organizatorzy muszą być obywatelami Unii i osiągnąć wiek uprawniający dogłosowaniawwyborachdoParlamentuEuropejskiego.2. Organizatorzy tworzą komitet obywatelski, w którego skład wchodzi co najmniejsiedemosóbzamieszkałychwconajmniejsiedmiuróżnychpaństwachczłonkowskich.Organizatorzy wyznaczają jednego reprezentanta i jednego zastępcę („osoby dokontaktu”), którzy będą pośredniczyćmiędzy komitetem obywatelskim a instytucjamiUniiwtokucałejproceduryorazktórzysąupoważnienidowypowiadaniasięidziałaniawimieniukomitetuobywatelskiego.Organizatorów,którzysąposłamidoParlamentuEuropejskiego,nie liczysiędocelówosiągnięciaminimalnejliczbywymaganejdoutworzeniakomitetuobywatelskiego.Dla celów rejestrowania proponowanej inicjatywy obywatelskiej zgodnie z art. 4Komisja rozpatruje jedynie informacje dotyczące siedmiu członków komitetuobywatelskiego, którzy są potrzebni do spełnienia wymogów określonych w ust. 1niniejszegoartykułuiwniniejszymustępie.3.Komisjamożezwrócićsiędoorganizatorówodostarczenieodpowiedniegodowodupotwierdzającegospełnieniewymogówokreślonychwust.1i2.4. Aby móc poprzeć proponowaną inicjatywę obywatelską, sygnatariusze muszą byćobywatelami Unii i osiągnąć wiek uprawniający do głosowania w wyborach doParlamentuEuropejskiego.

Artykuł4Rejestracjaproponowanejinicjatywyobywatelskiej

1.Przedrozpoczęciemzbieraniaodsygnatariuszydeklaracjipoparciadlaproponowanejinicjatywy obywatelskiej organizatorzy dokonują jej rejestracji w rejestrze Komisji,dostarczającinformacjeokreślonewzałącznikuII,wszczególnościinformacjedotycząceprzedmiotuicelówproponowanejinicjatywyobywatelskiej.Informacje tedostarcza sięw jednymz językówurzędowychUnii,w rejestrzeon‐lineudostępnionymdotegoceluprzezKomisję(„rejestr”).Dla celów rejestru oraz w stosownych przypadkach na swojej stronie internetowejorganizatorzypodająregularnieaktualizowaneinformacjedotycząceźródełwsparciaifinansowaniaproponowanejinicjatywyobywatelskiej.Popotwierdzeniurejestracjizgodniezust.2organizatorzymogązapewnićtłumaczenieproponowanejinicjatywyobywatelskiejnainnejęzykiurzędoweUniiwceluwłączeniado rejestru. Za tłumaczenie proponowanej inicjatywy obywatelskiej na inne językiurzędoweUniiodpowiedzialnisąorganizatorzy.


123

Komisjaustanawiapunktkontaktowyudzielającyinformacjiipomocy.2.W terminie dwóchmiesięcy od otrzymania informacji określonychw załączniku IIKomisja rejestruje proponowaną inicjatywę obywatelską pod wyłącznym numeremrejestracyjnym i wysyła organizatorowi potwierdzenie, pod warunkiem że spełniononastępującewarunki:a)utworzonokomitetobywatelskiiwyznaczonoosobękontaktowązgodniezart.3ust.2;b) proponowana inicjatywa obywatelska nie wykracza w sposób oczywisty pozakompetencje Komisji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego unijnego aktuprawnegowceluwprowadzeniawżycieTraktatów;c) proponowana inicjatywa obywatelska nie jest oczywistym nadużyciem, nie jestoczywiścieniepoważnalubdokuczliwa;orazd) proponowana inicjatywa obywatelska nie jest w sposób oczywisty sprzeczna zwartościamiUniiokreślonymiwart.2TFUE.3.Komisjaodmawiarejestracji,jeżeliniezostałyspełnionewarunkiokreślonewust.2.W przypadku odmowy rejestracji proponowanej inicjatywy obywatelskiej Komisjainformuje organizatorów o przyczynach tej odmowy oraz o wszystkich możliwychdostępnychdlanichsądowychipozasądowychśrodkachprawnych.4. Proponowana inicjatywa obywatelska, która została zarejestrowana, jestupublicznianawrejestrze.Bezuszczerbkudla ichprawnamocyrozporządzenia(WE)nr45/2001osoby,którychdotycządane,mająprawo żądaćusunięciaswoichdanychosobowych z rejestru po wygaśnięciu terminu dwóch lat od dnia rejestracjiproponowanejinicjatywyobywatelskiej.5. Organizatorzy mogą wycofać proponowaną inicjatywę obywatelską, która zostałazarejestrowana,wkażdymmomencieprzedzłożeniemdeklaracjipoparciazgodniezart.8.Wtakimprzypadkuwrejestrzeodnotowujesięwzmiankęotymfakcie.

Artykuł5Proceduryiwarunkizbieraniadeklaracjipoparcia

1.Organizatorzysąodpowiedzialnizazbieranieodsygnatariuszydeklaracjipoparciadlaproponowanejinicjatywyobywatelskiej,którazostałazarejestrowanazgodniezart.4.DocelówgromadzeniadeklaracjipoparciamożnawykorzystywaćwyłącznieformularzezgodnezewzoramiprzedstawionymiwzałącznikuIIIiktóresąsporządzonewjednejzwersjijęzykowychproponowanejinicjatywyobywatelskiejwłączonychdorejestru.


124

Przed rozpoczęciem zbierania od sygnatariuszy deklaracji poparcia organizatorzywypełniają formularze w sposób wskazany w załączniku III. Informacje podane wformularzachmusząodpowiadaćinformacjomzawartymwrejestrze.2. Organizatorzy mogą zbierać deklaracje poparcia w formie papierowej lubelektronicznej.W przypadku deklaracji poparcia zbieranych on‐line zastosowaniemaart.6.Do celów niniejszego rozporządzenia deklaracje poparcia, które zostały podpisaneelektronicznie za pomocą zaawansowanego podpisu elektronicznego w rozumieniudyrektywy1999/93/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia13grudnia1999r.wsprawiewspólnotowych ramw zakresie podpisówelektronicznych,446 traktuje się taksamo,jakdeklaracjepoparciawformiepapierowej.3. Sygnatariusze wypełniają formularze deklaracji poparcia udostępnione przezorganizatorów. Podają jedynie te dane osobowe, których wymaga się do celówweryfikacjiprzezpaństwaczłonkowskie,zgodniezzałącznikiemIII.Sygnatariuszemogąwyrazićpoparciedladanejproponowanejinicjatywyobywatelskiejtylkoraz4.PaństwaczłonkowskieprzesyłająKomisjiwszelkiezmianyinformacjiokreślonychwzałączniku III. Uwzględniając te zmiany, Komisja może przyjmować w drodze aktówdelegowanych,zgodniezart.17izzastrzeżeniemwarunkówokreślonychwart.18i19,zmianywzałącznikuIII.5.Wszystkiedeklaracjepoparciazbierasiępodacierejestracjiproponowanejinicjatywyobywatelskiejwokresienieprzekraczającym12miesięcy.Zkońcemtegookresurejestrbędziewskazywał,żeterminupłynąłoraz,wstosownychprzypadkach,żeniezebranowymaganejliczbydeklaracjipoparcia.

Artykuł6Systemyzbieraniadeklaracjion‐line

1.Wprzypadkuzbieraniadeklaracjipoparciaon‐linedaneotrzymanepoprzezsystemzbieraniadeklaracjion‐linesąprzechowywanenaterytoriumpaństwaczłonkowskiego.Systemzbieraniadeklaracjion‐linemusibyćpoświadczonyzgodniezust.3wpaństwieczłonkowskim, w którym będą przechowywane dane zebrane za pomocą systemuzbierania deklaracji on‐line. Organizatorzy mogą wykorzystywać system zbieraniadeklaracji on‐line w celu zbierania deklaracji poparcia w kilku lub we wszystkichpaństwachczłonkowskich.Wzory formularzy deklaracji poparcia można dostosować do potrzeb zbieraniadeklaracjion‐line.

446Dz.U.L13z19.1.2000,s.12.


125

2.Organizatorzyzapewniają,abysystemzbieraniadeklaracjion‐linewykorzystywanywceluzbieraniadeklaracjipoparciabyłzgodnyzust.4.Przed rozpoczęciem zbierania deklaracji poparcia organizatorzy zwracają się dowłaściwegoorganu stosownegopaństwa członkowskiegoopoświadczenie, że systemzbieraniadeklaracjion‐linewykorzystywanydotegocelujestzgodnyzust.4.Organizatorzy mogą rozpocząć zbieranie deklaracji poparcia za pomocą systemuzbieraniadeklaracjion‐linedopieropootrzymaniucertyfikatu,októrymmowawust.3.Organizatorzymusząpodaćdopublicznejwiadomościkopiętegocertyfikatunastronieinternetowejsłużącejdoobsługisystemuzbieraniadeklaracjion‐lineDo dnia 1 stycznia 2012 r. Komisja wprowadza, a następnie aktualizuje otwarteoprogramowaniezawierającestosowneelementytechniczneizabezpieczenianiezbędnedo zapewnienia zgodności z przepisami niniejszego rozporządzenia dotyczącymisystemówzbieraniadeklaracjion‐line.Oprogramowanieudostępniasiębezpłatnie.3.Wprzypadkugdysystemzbieraniadeklaracjion‐line jest zgodnyzust.4,właściwyorgan państwa członkowskiego wydaje w tym zakresie w ciągu miesiąca certyfikatzgodnyzewzoremzawartymwzałącznikuIV.Państwaczłonkowskieuznającertyfikatywydaneprzezwłaściweorganyinnychpaństwczłonkowskich.4.Systemyzbieraniadeklaracjion‐line sąwyposażonewodpowiedniezabezpieczeniaorazelementytechnicznewceluzapewnienia,aby:

a) formularzdeklaracjipoparciamogłazłożyćon‐linejedynieosobafizyczna;

b) dane przekazane on‐line były gromadzone i przechowywane w sposóbbezpiecznywceluzapewnieniamiędzyinnymi,abyniezostałyonezmienioneaniwykorzystane do celów innych niż wyrażone poparcie dla danej inicjatywyobywatelskiej,orazwceluochronydanychosobowychprzedichprzypadkowymlub bezprawnym zniszczeniem lub przypadkową utratą, zmianą lubnieupoważnionymujawnieniemlubdostępemdonich;

c) system mógł wygenerować deklaracje poparcia w formie zgodnej ze wzoremzawartym w załączniku III, aby umożliwić przeprowadzenie weryfikacji przezpaństwaczłonkowskiezgodniezart.8ust.2.

5. Do dnia 1 stycznia 2012 r. Komisja przyjmie specyfikacje techniczne do celówwykonaniaust.4zgodniezprocedurąregulacyjną,októrejmowawart.20ust.2.


126

Artykuł7MinimalnaliczbasygnatariuszyprzypadającanaPaństwoCzłonkowskie

1. Sygnatariusze inicjatywy obywatelskiej pochodzą z co najmniej jednej czwartejpaństwczłonkowskich.2.Wconajmniej jednejczwartejpaństwczłonkowskich liczbasygnatariuszyobejmujeconajmniejminimalną liczbęobywateliokreśloną–wchwilirejestracjiproponowanejinicjatywy obywatelskiej – w załączniku I. Te minimalne liczby odpowiadają liczbieposłów do Parlamentu Europejskiegowybranychw każdym z państw członkowskich,pomnożonejprzez750.3.Komisjaprzyjmujewdrodzeaktówdelegowanych,zgodniezart.17izzastrzeżeniemwarunków określonych w art. 18 i 19, odpowiednie korekty do załącznika I, abyodzwierciedlićwszelkiezmianywskładzieParlamentuEuropejskiego.4. Uznaje się, że sygnatariusze pochodzą z państwa członkowskiego, które jestodpowiedzialne za weryfikację ich deklaracji poparcia zgodnie z art. 8 ust. 1 akapitdrugi.

Artykuł8Weryfikacjaipoświadczenieprzezpaństwaczłonkowskiedeklaracjipoparcia

1.Pozgromadzeniuniezbędnychdeklaracjipoparciaodsygnatariuszyzgodniezart.5i7, organizatorzy przedkładają deklaracje poparcia – w formie papierowej lubelektronicznej–właściwymorganom,októrychmowawart.15,docelówweryfikacjiipoświadczenia. W tym celu organizatorzy korzystają z formularza zawartego wzałączniku V oraz oddzielają deklaracje poparcia zebrane w formie papierowej,deklaracje poparcia podpisane elektroniczne za pomocą zaawansowanego podpisuelektronicznego ideklaracjepoparciazebranezapomocąsystemuzbieraniadeklaracjion‐line.Organizatorzy przedkładają deklaracje poparcia właściwym państwom członkowskimwedługnastępującychzasad:

a) państwu członkowskiemu miejsca zamieszkania lub obywa‐telstwasygnatariusza,zgodniezzałącznikiemIIIczęśćCpkt1;

lub

b) państwu członkowskiemu, które wydało osobisty numer identyfikacyjny lubdokumenttożsamościwskazanywdeklaracjipoparcia,zgodniezzałącznikiemIIIczęśćCpkt2.

2. W okresie nieprzekraczającym trzech miesięcy od otrzymania wniosku właściweorganyweryfikująprzedłożonedeklaracjepoparciawdrodzeodpowiednichczynnościkontrolnych, zgodnie z prawem krajowym lub z praktyką krajową, w zależności odprzypadku. Na tej podstawie dostarczają organizatorom certyfikat zgodny z wzorem


127

zawartymwzałącznikuVI,poświadczającyliczbęważnychdeklaracjipoparciazdanegopaństwaczłonkowskiego.Wceluweryfikacjideklaracjipoparcianiejestwymaganeuwierzytelnieniepodpisów.3.Certyfikat,októrymmowawust.2,jestwydawanybezpłatnie.

Artykuł9PrzedłożenieinicjatywyobywatelskiejKomisji

Po uzyskaniu certyfikatów przewidzianych w art. 8 ust. 2 oraz pod warunkiemdopełnienia wszystkich stosownych procedur i warunków określonych w niniejszymrozporządzeniu organizatorzy mogą przedłożyć inicjatywę obywatelską Komisji,załączając informacje dotyczące wszelkiego wsparcia i finansowania otrzymanego narzecztejinicjatywy.Informacjetezostająopublikowanewrejestrze.Wysokość wsparcia i finansowania otrzymanego z jakiegokolwiek źródła, powyżejktórejnależydostarczyć informacji, jest takasama, jak taokreślonawrozporządzeniu(WE) nr 2004/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. wsprawieprzepisówregulującychpartiepolitycznenapoziomieeuropejskimorazzasaddotyczącychichfinansowania.447Do celów niniejszego artykułu organizatorzy korzystają z formularza zawartego wzałączniku VII oraz przedkładają wypełniony formularz wraz z kopiami, w wersjipapierowejlubelektronicznej,certyfikatówprzewidzianychwart.8ust.2.

Artykuł10ProcedurabadaniainicjatywyobywatelskiejprzezKomisję

Wprzypadkuotrzymaniainicjatywyobywatelskiejzgodniezart.9Komisja:

a) niezwłoczniepublikujeinicjatywęobywatelskąwrejestrze;

b) przyjmuje organizatorów na odpowiednim szczeblu, aby mogli szczegółowowyjaśnićkwestie,którychdotyczyinicjatywaobywatelska;

c) w ciągu trzech miesięcy wydaje komunikat zawierający prawne i politycznewnioski Komisji dotyczące tej inicjatywy obywatelskiej, informacje na tematewentualnych działań, jakie zamierza podjąć, oraz uzasadnienie podjęcia lubniepodjęciatychdziałań.

2.Okomunikacie,októrymmowawust.1lit.c),powiadamiasięorganizatorów,atakżeParlamentEuropejskiiRadęorazpodajesięgodowiadomościpublicznej.

447Dz.U.L297z15.11.2003,s.1.


128

Artykuł11Wysłuchaniepubliczne

Wprzypadkugdyspełnionezostaływarunkizart.10ust.1lit.a)ib),orazwterminieustanowionym w art. 10 ust. 1 lit. c), organizatorom umożliwia się przedstawienieinicjatywy obywatelskiej nawysłuchaniu publicznym. Komisja i Parlament Europejskizapewniają, aby wysłuchanie to zorganizowano w Parlamencie Europejskim, wstosownychprzypadkachzudziałeminnychinstytucjiiorganówUnii,którezgłosząchęćudziału,orazabyKomisjabyłareprezentowananawłaściwymszczeblu.

Artykuł12Ochronadanychosobowych

1. Przetwarzając dane osobowe na mocy niniejszego rozporządzenia, organizatorzyinicjatywy obywatelskiej i właściwe organy państwa członkowskiego przestrzegająprzepisów dyrektywy 95/46/WE oraz przepisów krajowych przyjętych na mocy tejdyrektywy.2. Do celów przetwarzania przez nich danych osobowych organizatorów inicjatywyobywatelskiej i właściwe organy wyznaczone zgodnie z art. 15 ust. 2 uważa się zaadministratorówdanychzgodniezart.2lit.d)dyrektywy95/46/WE.3. Organizatorzy zapewniają, aby dane osobowe zebrane do celów danej inicjatywyobywatelskiej nie były wykorzystywane do żadnych innych celów niż udzieleniepoparcia dla tej inicjatywy, oraz niszczą wszystkie deklaracje poparcia otrzymane wzwiązku z tą inicjatywą oraz wszelkie ich kopie najpóźniej w ciągu miesiąca odprzedłożenia tej inicjatywy Komisji zgodnie z art. 9 lub w ciągu 18miesięcy od datyrejestracji proponowanej inicjatywy obywatelskiej, w zależności od tego, która z tychdatjestwcześniejsza.4. Właściwy organ wykorzystuje dane osobowe, które otrzymał w związku z danąinicjatywąobywatelską,wyłączniewceluzweryfikowaniadeklaracjipoparciazgodniezart. 8 ust. 2 oraz niszczy wszystkie deklaracje poparcia oraz wszelkie ich kopienajpóźniejwciągumiesiącaodwydaniapoświadczenia,októrymmowawtymartykule.5. Deklaracje poparcia danej inicjatywy obywatelskiej i ich kopiemożna zachować naczas przekraczający terminy określone w ust. 3 i 4, jeżeli jest to konieczne do celówczynności prawnych lub administracyjnych związanych z proponowaną inicjatywąobywatelską.Organizatorzyiwłaściwyorganniszcząwszystkiedeklaracjepoparciaiichkopienajpóźniejtydzieńpodniuzakończeniawspomnianychprocedurwdrodzedecyzjiostatecznej.6.Organizatorzywprowadzająwżycieodpowiednieśrodkitechniczneiorganizacyjnew celu ochrony danych osobowych przed ich przypadkowym lub bezprawnymzniszczeniem lub przypadkową utratą, zmianą, nieupoważnionym ujawnieniem lubdostępem do nich, w szczególności w przypadku gdy przetwarzanie takich danychobejmujeichprzesyłaniezapomocąsieci,orazprzedwszystkimiinnyminiezgodnymizprawemformamiprzetwarzania.


129

Artykuł13Odpowiedzialność

Zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym organizatorzy ponosząodpowiedzialnośćzawszelkieszkody,którespowodująwtrakcieorganizacjiinicjatywyobywatelskiej.

Artykuł14Sankcje

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby organizatorzy podlegali odpowiednimsankcjomzanaruszenieprzepisówniniejszegorozporządzenia,azwłaszczaza:

a) składanienieprawdziwychoświadczeńprzezorganizatorów;

b) bezprawnewykorzystywaniedanych.

2. Sankcje, o których mowa w ust. 1, muszą być skuteczne, proporcjonalne iodstraszające.

Artykuł15Właściweorganywpaństwachczłonkowskich

1.Docelówwykonaniaart.6ust.3państwaczłonkowskiewyznaczająwłaściweorganyodpowiedzialnezawydawaniecertyfikatuprzewidzianegowtymprzepisie.2. Do celów wykonania art. 8 ust. 2 każde z państw członkowskich wyznacza jedenwłaściwy organ odpowiedzialny za koordynowanie procesu weryfikacji deklaracjipoparciaorazdostarczaniecertyfikatówprzewidzianychwtymprzepisie.3.Najpóźniejwdniu1marca2012r.państwaczłonkowskieprzesyłająKomisjinazwyiadresywłaściwychorganów.4.Komisjaudostępniapubliczniewykazwłaściwychorganów.

Artykuł16Zmianazałączników

Komisja może przyjmować w drodze aktów delegowanych zgodnie z art. 17 i zzastrzeżeniem warunków zawartych w art. 18 i 19, zmiany do załączników doniniejszego rozporządzenia, w zakresie stosownych przepisów niniejszegorozporządzenia.


130

Artykuł17Wykonanieprzekazanychuprawnień

1. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 16,powierzasięKomisjinaczasnieokreślony.2. Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja powiadamia o tymrównocześnieParlamentEuropejskiiRadę.3. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych powierzone Komisji podlegająwarunkomokreślonymwart.18i19.

Artykuł18Odwołanieprzekazanychuprawnień

1. Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 16, może zostać odwołane wdowolnymmomencieprzezParlamentEuropejskilubRadę.2. Instytucja, która rozpoczęła wewnętrzną procedurę w celu zadecydowania, czyzamierzaonaodwołaćprzekazanieuprawnień,starasiępoinformowaćdrugąinstytucjęoraz Komisję, w rozsądnym terminie przed podjęciem ostatecznej decyzji, wskazującprzekazaneuprawnienia,któremogłybyzostaćodwołane,orazmożliweprzyczynytegoodwołania.3.Decyzjaoodwołaniukończyprzekazanieuprawnieńokreślonychwtejdecyzji.Stajesię ona skuteczna natychmiast lub od późniejszej daty, która jest w niej określona.Decyzjataniewpływanaważnośćaktówdelegowanychjużobowiązujących.ZostajeonaopublikowanawDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiej.

Artykuł19Sprzeciwwobecaktówdelegowanych

1.ParlamentEuropejskilubRadamożewyrazićsprzeciwwobecaktudelegowanegowterminie dwóch miesięcy od daty powiadomienia. Z inicjatywy ParlamentuEuropejskiegolubRadytermintenjestprzedłużanyodwamiesiące.2.Jeślipoupływieterminu,októrymmowawust.1,aniParlamentEuropejski,aniRadaniewyrażąsprzeciwuwobecaktudelegowanego,zostajeonopublikowanywDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiejiwchodziwżyciezdniemwnimprzewidzianym.AktdelegowanymożezostaćopublikowanywDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiejimożewejśćw życieprzedupływem tego terminu, jeżeliParlamentEuropejski iRadapoinformująKomisję,żeniezamierzająwyrażaćsprzeciwu.3. JeśliParlamentEuropejskialboRadawyrażąsprzeciwwobecaktudelegowanegowterminie, o którymmowaw ust. 1, niewchodzi onw życie. Instytucja, którawyrażasprzeciwwobecaktudelegowanego,podajeuzasadnienie.


131

Artykuł20Komitet

1.Wceluwykonaniaart.6ust.5Komisjęwspomagakomitet.2. W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 5 i 7 decyzji1999/468/WE,zuwzględnieniemjejart.8.Okresprzewidzianywart.5ust.6decyzji1999/468/WEustalasięnatrzymiesiące.

Artykuł21

ZgłoszenieprzepisówkrajowychKażde z państw członkowskich zgłasza Komisji przepisy szczegółowe przyjętew celuwykonania niniejszego rozporządzenia Komisja informuje o tym pozostałe państwaczłonkowskie.

Artykuł22Przegląd

Dodnia1kwietnia2015r.,anastępniecotrzylata,KomisjaprzedstawiaParlamentowiEuropejskiemu i Radzie sprawozdanie dotyczące stosowania niniejszegorozporządzenia.

Artykuł23Wejściewżycieistosowanie

NiniejszerozporządzeniewchodziwżyciedwudziestegodniapojegoopublikowaniuwDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiej.Niniejszerozporządzeniestosujesięoddnia1kwietnia2012r.Niniejszerozporządzeniewiążewcałościijestbezpośredniostosowanewewszystkichpaństwachczłonkowskich.SporządzonowStrasburgudnia16lutego2011r.WimieniuParlamentuEuropejskiego WimieniuRady

J.BUZEK MARTONYIJ.Przewodniczący Przewodniczący


132

ZAŁĄCZNIKIMINIMALNA LICZBA SYGNATARIUSZY PRZYPADAJĄCA NA PAŃSTWOCZŁONKOWSKIEBelgia16500Bułgaria12750RepublikaCzeska16500Dania9750Niemcy74250Estonia4500Irlandia9000Grecja16500Hiszpania37500Francja54000Włochy54000Cypr4500Łotwa6000Litwa9000Luksemburg4500Węgry16500Malta3750Niderlandy18750Austria12750Polska37500Portugalia16500Rumunia24750Słowenia5250Słowacja9750Finlandia9750Szwecja13500ZjednoczoneKrólestwo54000

ZAŁĄCZNIKIIINFORMACJE WYMAGANE W CELU ZAREJESTROWANIA PROPONOWANEJINICJATYWYOBYWATELSKIEJAby zarejestrować proponowaną inicjatywę obywatelską w rejestrze on‐line Komisji,dostarczasięnastępująceinformacje:1)tytułproponowanejinicjatywyobywatelskiej–niewięcejniż100znaków;2)przedmiotinicjatywy–niewięcejniż200znaków;3)opis celówproponowanej inicjatywyobywatelskiej,wodniesieniudoktórejwzywasięKomisjędodziałania–niewięcejniż500znaków;4) postanowienia Traktatów uznane przez organizatorów za istotne dlazaproponowanychdziałań;


133

5) imiona i nazwiska, adresy pocztowe, obywatelstwa i daty urodzenia siedmiuczłonkówkomitetuobywatelskiego,zewskazaniemprzedstawiciela izastępcyorazichadresówe‐mail;4486)wszystkieźródławsparciaifinansowaniaproponowanejinicjatywyobywatelskiejwmomencierejestracji(1).Organizatorzymogąpodaćbardziejszczegółoweinformacjenatematprzedmiotu,celówikontekstuproponowanej inicjatywyobywatelskiejwzałączniku.Organizatorzymogąrównież,jeślitegochcą,przedłożyćprojektaktuprawnego.

448 Oświadczenie o ochronie danych osobowych: Zgodnie z art. 11 rozporządzenia (WE) nr 45/2001Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku zprzetwarzaniemdanychosobowychprzezinstytucjeiorganywspólnotoweioswobodnymprzepływietakichdanych,informujesięosoby,którychdanetedotyczą,żeKomisja gromadzi te dane osobowe na potrzeby procedury dotyczącej proponowanej inicjatywyobywatelskiej.W rejestrze on‐lineKomisji publicznie udostępnione zostaną jedynie: imiona i nazwiskaorganizatorów, adresy e‐mail osób do kontaktu oraz informacje dotyczące źródeł wsparcia ifinansowania. Osoby, których dotyczą dane, mają prawo sprzeciwić się publikacji swoich danychosobowych,podającuzasadnionepowodyzwiązanezichszczególnąsytuacjąorazżądaćwkażdejchwilikorektyiusunięciaswoichdanychosobowychzrejestruon‐lineKomisjipowygaśnięciuokresudwóchlatoddniarejestracjiproponowanejinicjatywyobywatelskiej.


134

KOMISJAEUROPEJSKA,uwzględniającTraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej,uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 211/2011 zdnia16lutego2011r.wsprawieinicjatywyobywatelskiej(1),wszczególnościjegoart.6ust.5,pokonsultacjizEuropejskimInspektoremOchronyDanychatakżemającnauwadze,conastępuje:(1) Rozporządzenie (UE) nr 211/2011 stanowi, że w przypadku zbierania deklaracjipoparcia on‐line system używany do tego celu musi spełniać pewne wymogibezpieczeństwa i wymogi techniczne oraz musi posiadać certyfikat wydany przezwłaściwyorgandanegopaństwaczłonkowskiego.(2)Systemzbieraniadeklaracjion‐linewrozumieniurozporządzenia(UE)nr211/2011jest systemem informatycznym, obejmującym oprogramowanie, sprzęt, środowiskohostingowe, procesy biznesowe i personel, służącym do gromadzenia deklaracjipoparciaon‐line.(3) Rozporządzenie (UE) nr 211/2011 określa wymogi, które systemy zbieraniadeklaracjion‐linemusząspełniaćwceluuzyskaniacertyfikatu,orazstanowi,żeKomisjapowinnaprzyjąćspecyfikacjetechnicznewceluwprowadzeniawżycietychwymogów.(4) Opracowanie „Top 10 2010” stworzone przez organizację OWASP (Open WebApplication Security Project) zawiera przegląd zarówno największych zagrożeńdotyczącychbezpieczeństwaaplikacjisieciowych,jakinarzędzidoicheliminowania;wzwiązku z czym specyfikacje techniczne są oparte na wynikach wspomnianegoopracowania.(5)Wdrożeniespecyfikacjitechnicznychprzezorganizatorówpowinnozagwarantowaćwydanie przez władze państw członkowskich certyfikatów dla systemów zbieraniadeklaracjion‐lineorazprzyczynićsiędowprowadzeniawżycieodpowiednichśrodkówtechnicznych i organizacyjnych wymaganych do wykonania zobowiązań nałożonychdyrektywą95/46/WEParlamentuEuropejskiegoiRady(2)wsprawiebezpieczeństwaprzetwarzania danych, zarównow czasie projektowania systemu przetwarzania, jak i

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) NR 1179/2011

z dnia 17 listopada 2011 r.

ustanawiające specyfikacje techniczne w odniesieniu do systemów zbierania deklaracji on-line na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady

(UE) nr 211/2011 w sprawie inicjatywy obywatelskiej


135

podczas samego przetwarzania, w celu zapewnienia bezpieczeństwa, a tym samymniedopuszczenia do niedozwolonego przetwarzania danych oraz zagwarantowaniaochrony danych osobowych przed przypadkowym lub nielegalnym zniszczeniem lubprzypadkowąutratą,zmianą,niedozwolonymujawnieniemlubdostępem.(6) W celu ułatwienia procesu wydawania certyfikatów organizatorzy powinnikorzystać z oprogramowania zapewnianego przez Komisję zgodnie z art. 6 ust. 2rozporządzenia(UE)nr211/2011.(7) Podczas gromadzenia deklaracji poparcia on‐line organizatorzy inicjatywobywatelskich, jako administratorzy danych, powinni wdrażać wymogi specyfikacjitechnicznych określonych w niniejszym rozporządzeniu w celu zapewnienia ochronyprzetwarzanych danych osobowych. W przypadku przetwarzania danych przezprzetwarzającego organizatorzy powinni dopilnować, aby działał on wyłącznie napolecenie organizatorów i wdrażał wymogi specyfikacji technicznych określonych wniniejszymrozporządzeniu.(8)Niniejsze rozporządzenieuwzględniaprawapodstawowe i jest zgodne z zasadamizapisanymiwKarcieprawpodstawowychUniiEuropejskiej,wszczególności jejart.8,którystanowi,żekażdymaprawodoochronydanychosobowych,któregodotyczą.(9) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią komitetupowołanegonamocyart.20rozporządzenia(UE)nr211/2011,PRZYJMUJENINIEJSZEROZPORZĄDZENIE:

Artykuł1Specyfikacje techniczne, o których mowa w art. 6 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr211/2011,sąokreślonewzałączniku.

Artykuł2NiniejszerozporządzeniewchodziwżyciedwudziestegodniapojegoopublikowaniuwDziennikuUrzędowymUniiEuropejskiej.Niniejszerozporządzeniewiążewcałościijestbezpośredniostosowanewewszystkichpaństwachczłonkowskich.SporządzonowBrukselidnia17listopada2011r.WimieniuKomisjiJoséManuelBARROSOPrzewodniczący


136

ZAŁĄCZNIK1. SPECYFIKACJE TECHNICZNE DOTYCZĄCEWYKONANIA ART. 6 UST. 4 LIT. a)ROZPORZĄDZENIA(UE)NR211/2011W celu niedopuszczenia do składania deklaracji poparcia przez automaty przedzłożeniemdeklaracjiwsystemiesygnatariuszprzechodziodpowiedniprocesweryfikacjizgodny z aktualną praktyką. Jednym z możliwych procesów weryfikacji jestzastosowaniesilnegozabezpieczeniatypu„captcha”.2. SPECYFIKACJE TECHNICZNE DOTYCZĄCEWYKONANIA ART. 6 UST. 4 LIT. b)ROZPORZĄDZENIA(UE)NR211/2011Normydotyczącezabezpieczaniainformacji2.1.Organizatorzyprzedstawiajądokumentacjęwykazującą,żespełniająwymoginormyISO/IEC27001bezkoniecznościprzyjęciajej.Wtymcelu:

a) przeprowadzili kompleksową ocenę ryzyka, obejmującą rozpoznanie systemu,wpływ na działalność operacyjną w razie wystąpienia różnych naruszeńbezpieczeństwa informacji, stworzenie listy zagrożeń i luk systemuinformatycznego, opracowanie analizy zagrożeń wraz z wykazem środkówmającychprzeciwdziałaćzagrożeniomorazśrodkówzaradczychprzewidzianychdo zastosowania w przypadku wystąpienia zagrożenia, a także sporządzeniehierarchicznegowykazuudoskonaleń;

b) opracowali i wprowadzili środki służące eliminacji zagrożeń związanych zochronądanychosobowychorazochronążyciarodzinnegoiprywatnego,atakżeśrodków,którezostanąpodjętewraziewystąpieniazagrożenia

c) określilinapiśmieryzykoszczątkowe;

d) zapewnili środki organizacyjne służące uzyskiwaniu informacji zwrotnych onowychzagrożeniachiudoskonaleniachzwiększającychbezpieczeństwo.

2.2. Organizatorzy dokonują wyboru środków kontroli bezpieczeństwa na podstawieanalizyryzyka,októrejmowawpkt2.1.a),spośródnastępującychnorm:

1) ISO/IEC27002;lub

2) standardudobrejpraktykiopracowanegoprzezorganizacjęInformationSecurityForum;

wcelurozwiązywanianastępującychkwestii:

a) ocenryzyka(zalecanajestmetodykaprzewidzianawnormieISO/IEC27005lubinnaodpowiedniadotegocelumetodykaocenyryzyka);

b) bezpieczeństwafizycznegoibezpieczeństwaśrodowiska;


137

c) bezpieczeństwazasobówludzkich;

d) komunikacjiizarządzaniaoperacyjnego;

e) standardowychśrodkówkontrolidostępu,oprócztychokreślonychwniniejszymrozporządzeniuwykonawczym;

f) pozyskiwania,rozwojuiutrzymaniasystemówinformatycznych;

g) zarządzaniaincydentamizwiązanymizbezpieczeństweminformacji;

h) środkami zaradczymi i środkami mającymi łagodzić skutki takich naruszeńsystemów informatycznych, które wiążą się ze zniszczeniem lub przypadkowąutratą, zmianą, niedozwolonym ujawnieniem lub dostępem do przetwarzanychdanychosobowych;

i) zgodnościzwymogami;

j) bezpieczeństwa sieci komputerowych (zalecana norma ISO/IEC 27033 lubstandarddobrejpraktykiSoGP).

Stosowanie tych norm może być ograniczone do tych części organizacji, które sązwiązane z systemem zbierania deklaracji on‐line. Przykładowo, bezpieczeństwozasobówludzkichmożeograniczaćsiędopracownikówmającychfizycznylubsieciowydostęp do systemu zbierania deklaracji on‐line, a bezpieczeństwo fizyczne iśrodowiskowemoże ograniczać się do budynków, w których znajdują się urządzeniahostingowesystemu.Wymaganiafunkcjonalne2.3. System zbierania deklaracji on‐line składa się z instancji aplikacji sieciowejutworzonej do celów gromadzenia deklaracji poparcia dla pojedynczej inicjatywyobywatelskiej.2.4. Jeśli administrowanie systemem wymaga różnych ról, tworzy się różne poziomykontrolidostępuustalanezgodniezzasadąprzydzielaniajaknajmniejszychuprawnień.2.5.Publiczniedostępnefunkcjesąwyraźnieoddzieloneod funkcjiprzeznaczonychdocelów administracyjnych. Żadne środki kontroli dostępu nie utrudniają odczytaniainformacji dostępnych w publicznej części systemu, włącznie z informacjamidotyczącymi inicjatywy i elektronicznym formularzem deklaracji poparcia.Przystąpienie do inicjatywy jest możliwe tylko za pośrednictwem publicznej częścisystemu.2.6.Systemwykrywaiuniemożliwiaponownezłożeniedeklaracjipoparcia.


138

Bezpieczeństwonapoziomieaplikacji2.7.Systemjestodpowiedniozabezpieczonyprzedznanymilukamiwzabezpieczeniachiprogramamiwykorzystującymitakieluki.Wzwiązkuztymspełniaonm.in.następującewymagania:2.7.1. System zapewnia ochronę przed iniekcją błędów poprzez zapytania zwykorzystaniemjęzykaSQL(StructuredQueryLanguage),protokołuLDAP(LightweightDirectory Access Protocol) lub języka XPath (XML Path Language), poleceń systemuoperacyjnegolubargumentówprogramów.Wtymcelusystemwymagaconajmniej:

a) sprawdzania poprawności wszystkich danych wprowadzanych przezużytkowników;

b) sprawdzania poprawności przynajmniej przezmechanizmy logiczne po stronieserwera;

c) aby jakiekolwiek stosowanie interpreterów wiązało się z wyraźnymoddzieleniem niezaufanych danych pochodzących z polecenia lub zapytania.Wprzypadku połączeń SQL oznacza towykorzystywanie powiązanych zmiennychwewszystkichopracowywanychdeklaracjach i zachowanychprocedurachorazunikaniezapytańdynamicznych.

2.7.2.Systemzapewniaochronęprzediniekcjąskryptówzinnychwitryn(atakamiXSS).Wtymcelusystemwymagaconajmniej,by:

a) wszystkie dane wprowadzone przez użytkowników wysyłane z powrotem doprzeglądarkibyły sprawdzanepodkątembezpieczeństwa (poprzezweryfikacjępoprawnościdanychwejściowych);

b) wszystkiedanewprowadzoneprzezużytkownikówbyłyodpowiedniozmienianeprzedumieszczeniemnastroniewyjściowej;

c) odpowiedniekodowaniedanychwyjściowychgwarantowałotraktowanietakichdanych jako tekstu w przeglądarce oraz aby nie wykorzystywano żadnychaktywnychtreści.

2.7.3.Systemposiadasilneuwierzytelnianieizarządzaniesesją,cowymagaconajmniejspełnieniaponiższychwarunków:

a) dane uwierzytelniające są zawsze chronione podczas przechowywania poprzezstosowanieskrótówlubszyfrowanie.Ryzyko,żektośuwierzytelnisięzapomocąprzejętegoskrótu(ataku„pass‐the‐hash”),jestograniczone;

b) danych uwierzytelniających nie można odgadnąć ani zastąpić, wykorzystującniedoskonałe funkcje zarządzania kontem (np. funkcje tworzenia kont, zmianyhasła,odzyskiwaniahasła,słabeidentyfikatorysesji);


139

c) identyfikatorysesjiidanesesjiniesąujawnianewadresieURL;

d) identyfikatorysesjiniesąnarażonenaatakizwykorzystaniemspreparowanychstałychidentyfikatorówsesji(atakitypu„sessionfixation”);

e) identyfikatory sesji mają limit czasu, który zapewnia wylogowanie

użytkowników;

f) niewystępujerotacjaidentyfikatorówsesjipoudanymlogowaniu;

g) hasła,identyfikatorysesjiiinnedaneuwierzytelniającesąprzesyłanewyłączniezapomocąprotokołuTLS(TransportLayerSecurity);

h) częśćadministracyjnasystemu jest chroniona. Jeśli jejochrona jest zapewnianapoprzez uwierzytelnianie zwykorzystaniem jednego składnika,wówczas hasłoskładasięzconajmniej10znaków,wtymconajmniejjednejlitery,jednejcyfryijednego znaku specjalnego. Istnieje również możliwość zastosowaniauwierzytelnianiadwuskładnikowego.

W przypadku zastosowania uwierzytelniania z wykorzystaniem jednego składnikaobejmujeonomechanizmdwuetapowejweryfikacjidostępudoczęściadministracyjnejsystemu przez internet, w którym jednemu składnikowi towarzyszy inny sposóbuwierzytelniania, np. przesłanie jednorazowego hasła bądź kodu za pośrednictwemwiadomości SMS lub asymetrycznie szyfrowany losowy łańcuch znaków, który musizostać odszyfrowany przy użyciu nieznanego dla systemu, prywatnego kluczaorganizatorów/administratorów.2.7.4. Systemnie zawiera niezabezpieczonych bezpośrednich odniesień do obiektu.Wtymceluwymaganejestconajmniejspełnienienastępującychwarunków:

a) w przypadku bezpośrednich odniesień do zastrzeżonych zasobów aplikacjasprawdza,czyużytkownikmaprawodostępudodanegozasobudanych;

b) w przypadku odniesień pośrednichmapowanie do bezpośredniego odniesieniaograniczasiędowartościdopuszczalnychdlabieżącegoużytkownika.

2.7.5.SystemposiadazabezpieczeniaprzedatakamiCSRF(cross‐siterequestforgery).2.7.6. Wprowadzono właściwą konfigurację zabezpieczeń, co oznacza spełnienie conajmniejponiższychwymogów:

a) przeprowadzonoaktualizacjęwszystkichskładnikówoprogramowania,włączniez systemem operacyjnym, serwerem aplikacji/WWW, systemem zarządzaniabaządanych(SZBD),aplikacjamiiwszystkimibibliotekamikodów;

b) zbędne usługi systemu operacyjnego i serwera aplikacji/WWW są wyłączone,usuniętelubniezostałyzainstalowane;

c) domyślnehasładokontzostałyzmienionelubwyłączone;


140

d) obsługabłędówzostałaskonfigurowanatak,abyzapobiegaćprzeciekomśladówstosówiinnychkomunikatówobłędziemającychcharakterinformacyjny;

e) ustawieniazabezpieczeńwstrukturachprogramistycznychibibliotekachzostałyskonfigurowanezgodnieznajlepsząpraktyką,np.wytycznymiOWASP.

2.7.7.Systemprzewidujeszyfrowaniedanychwnastępującysposób:

a) dane osobowe w formie elektronicznej są szyfrowane podczas ichprzechowywanialubprzekazywaniawłaściwymorganompaństwczłonkowskichzgodniezart.8ust.1rozporządzenia(UE)nr211/2011,azarządzaniekluczamiitworzenieichkopiizapasowejprzeprowadzanejestoddzielnie;

b) silne algorytmy i silne klucze stosowane są zgodnie z normamimiędzynarodowymi.Wprowadzonejestzarządzaniekluczami;

c) hasła są skracane z wykorzystaniem silnego algorytmu i odpowiedniego ciągu

zaburzającego;

d) wszystkiekluczeihasłasąchronioneprzeddostępemosóbnieupoważnionych.

2.7.8. System ogranicza dostęp do adresów URL w oparciu o poziomy dostępu iuprawnienia użytkowników. W tym celu wymagane jest co najmniej spełnienienastępującychwarunków:

a) w przypadku zastosowania zewnętrznych mechanizmów bezpieczeństwa douwierzytelniania i kontrolowania autoryzacji dostępu do stronmuszą one byćodpowiednioskonfigurowanedlakażdejstrony;

b) wprzypadkuzastosowaniaochronynapoziomiekodutakaochronamusizostaćwprowadzonadlakażdejwymaganejstrony.

2.7.9. System posiada odpowiednią ochronę warstwy transportowej. W tym celustosowanesąwszystkieponiżsześrodki lubśrodkizapewniająceconajmniej taki sampoziombezpieczeństwa:

a) system wymaga, aby dostęp do wszelkich poufnych zasobów był możliwy zapomocą najnowszej wersji protokołu HTTPS (Hypertext Transfer ProtocolSecure), przy użyciu certyfikatów, które są ważne, nie wygasły, nie zostałycofnięte i odpowiadają wszystkim domenom wykorzystywanym przez danąwitrynę;

b) system oznacza flagą bezpieczeństwa wszystkie pliki „cookie” zawierająceinformacjepoufne;

c) serwer wymusza, aby składnik protokołu TLS obsługiwał jedynie algorytmyszyfrowaniazgodneznajlepsząpraktyką.Użytkownicysąinformowani,żemusząwłączyćwprzeglądarceobsługęprotokołuTLS.


141

2.7.10.Systemzapewniaochronęprzednieważnymiprzekierowaniami.Bezpieczeństwobazdanychiintegralnośćdanych2.8. W przypadku wykorzystywania tych samych zasobów sprzętowych i systemuoperacyjnego przez systemy zbierania deklaracji on‐line w odniesieniu do różnychinicjatyw obywatelskich systemy te nie współdzielą żadnych danych, w tym danychuwierzytelniającychzwiązanychzdostępemlubszyfrowaniem.Znajdujetododatkoweodzwierciedleniewocenieryzykaiwewprowadzonychśrodkachzaradczych.2.9.Ryzyko,żektośuwierzytelnisięwbaziedanychzapomocąprzejętegoskrótu(ataku„pass‐the‐hash”),jestograniczone.2.10.Dostęp do danych podawanych przez sygnatariuszymawyłącznie administratorbazydanych/organizator.2.11.Daneuwierzytelniająceadministratora,daneosobowezebraneodsygnatariuszyiich kopia zapasowa są zabezpieczone algorytmami silnego szyfrowania zgodnie z pkt2.7.7.b). Dane dotyczące państwa członkowskiego,w którym zliczane będą deklaracjepoparcia, daty złożenia deklaracji oraz języka, w jakim sygnatariusz złożył deklaracjępoparcia,mogąbyćjednakprzechowywanewpostaciniezaszyfrowanej.2.12. Sygnatariusze mają dostęp do przesyłanych danych wyłącznie podczas sesji, wktórej wypełniają formularz deklaracji poparcia. Po przesłaniu formularza deklaracjipoparciasesjatazostajezakończona,aprzesłanedaneniesąjużdostępne.2.13. Dane osobowe sygnatariuszy są dostępne w systemie, w tym również w kopiizapasowej, wyłączniew postaci zaszyfrowanej.W celu weryfikacji lub poświadczaniadanych przez organy krajowe zgodnie z art. 8 rozporządzenia (UE) nr 211/2011,organizatorzymogąeksportowaćzaszyfrowanedanezgodniezpkt2.7.7.a).2.14. Trwałość danych wprowadzonych do formularza deklaracji poparcia jestniepodzielna. Oznacza to, że po wprowadzeniu przez użytkownika wszystkichwymaganych informacji do formularza deklaracji poparcia i zatwierdzeniu decyzji opoparciuinicjatywysystemalbozapisujewszystkiedanezformularzawbaziedanych,albo –w raziebłędu–nie zapisuje żadnychdanych. System informujeużytkownikaoudanymlubnieudanymwynikuoperacji.2.15. Stosowany SZBD jest aktualizowany i stale poprawiany w celu ochrony przedprogramamiwykorzystującyminowoodkrytelukiwzabezpieczeniach.2.16. Prowadzone są dzienniki aktywności całego systemu. System gwarantujemożliwośćprowadzeniaiprzechowywaniadziennikówinspekcjirejestrującychwyjątkii inne niżej wymienione zdarzenia związane z bezpieczeństwem aż do momentuzniszczenia danych zgodnie z art. 12 ust. 3 lub 5 rozporządzenia (UE) nr 211/2011.Dzienniki są odpowiednio zabezpieczone, np. poprzez przechowywanie nazaszyfrowanym nośniku. Organizatorzy/administratorzy regularnie sprawdzajądziennikipodkątempodejrzanychdziałań.Dziennikizawierająconajmniej:


142

a) datyigodzinylogowaniaorazwylogowaniaorganizatorów/administratorów;b)wykonanekopiezapasowe;c)wszystkiezmianyiaktualizacjedokonaneprzezadministratorabazydanych.

Bezpieczeństwo infrastruktury – umiejscowienie, infrastruktura sieciowa iśrodowiskoserwerowe2.17.BezpieczeństwofizyczneBez względu na rodzaj hostingu, urządzenie hostingowe aplikacji jest odpowiedniochronione,cooznacza:

a) kontrolędostępudostrefyhostingowejiprowadzeniedziennikainspekcji;b) fizyczne zabezpieczenie danych kopii zapasowych przed kradzieżą lub

przypadkowymzgubieniem;c) montażserwerahostingowegoaplikacjiwszafieserwerowej.

2.18.Bezpieczeństwosieci2.18.1.Systemjestumieszczonynaserwerzezdostępemdointernetu,zainstalowanywstrefiezdemilitaryzowanejichronionyzaporąsieciową.2.18.2.Stosowneaktualizacjeipoprawkizaporysieciowejinstalowanesąniezwłoczniepoichwydaniu.2.18.3.Całyruchprzychodzącyiwychodzącyserwera(związanyzsystememzbieraniadeklaracjion‐line)jestrejestrowanywdziennikuikontrolowanyzużyciemregułzaporysieciowej. Reguły zapory blokują ruch, który nie jest potrzebny do bezpiecznegodziałaniasystemuidoadministrowanianim.2.18.4. System zbierania deklaracji on‐line musi być umieszczony w odpowiedniochronionym roboczym segmencie sieci, oddzielonym od segmentów, na którychumieszczonesąsystemynierobocze,np.środowiskoprogramistycznelubtestowe.2.18.5.WprowadzononastępująceśrodkibezpieczeństwasiecilokalnejLAN:

a) listakontrolidostępudowarstwy2(L2)/zabezpieczenieprzełącznikaportów;b) portynieużywanesąwprzełącznikuzablokowane;c) strefazdemilitaryzowanaznajdujesięwdedykowanejwirtualnejsiecilokalnej(VLAN)/LAN;d) trunkingwwarstwie2(L2)jestwyłączonynazbędnychportach.

2.19.Bezpieczeństwosystemuoperacyjnegoiserweraaplikacji/WWW2.19.1. Wprowadzono właściwą konfigurację zabezpieczeń obejmującą elementywymienionewpkt2.7.6.2.19.2. Aplikacje mają przydzielony najniższy poziom uprawnień wymagany do ichdziałania.


143

2.19.3. Podczas dostępu administratora do panelu zarządzania w systemie zbieraniadeklaracjion‐lineprzydzielanyjestkrótkilimitczasusesji(najwyżej15minut).2.19.4.Niezwłocznie powydaniu instalowane są odpowiednie aktualizacje i poprawkidosystemuoperacyjnego,środowiskawykonawczegoaplikacji,aplikacjidziałającychnaserwerachlubnarzędzichroniącychprzedzłośliwymoprogramowaniem.2.19.5.Ryzyko,żektośuwierzytelnisięwsystemiezapomocąprzejętegoskrótu(ataku„pass‐the‐hash”),jestograniczone.2.20.BezpieczeństwooprogramowaniaklienckiegoorganizatoraWceluzapewnieniapełnegobezpieczeństwaorganizatorzypodejmująponiżsześrodkiniezbędne do zabezpieczenia narzędzia/oprogramowania klienckiego służącego douzyskiwaniadostępudosystemuzbieraniadeklaracjion‐lineidoadministrowanianim.2.20.1.Przywykonywaniuzadańniezwiązanychzkonserwacją(np.automatyzacjipracbiurowych)użytkownicymająprzydzielonynajniższypoziomuprawnieńwymaganydoprawidłowegodziałania.2.20.2. Stosowne aktualizacje i poprawki do systemu operacyjnego, wszelkichdziałającychaplikacji lubnarzędzi chroniącychprzedzłośliwymoprogramowaniemsąinstalowaneniezwłoczniepoichwydaniu.3. SPECYFIKACJE TECHNICZNE SŁUŻĄCE DOWYKONANIA ART. 6 UST. 4 LIT. c)ROZPORZĄDZENIA(UE)NR211/20113.1. W odniesieniu do każdego państwa członkowskiego system zapewniamożliwośćwygenerowania raportu z podaniem inicjatywy i danych osobowych sygnatariuszypodlegającychweryfikacjiwłaściwegoorganudanegopaństwaczłonkowskiego.3.2. Deklaracje poparcia złożone przez sygnatariuszy mogą być eksportowane doformatu określonego w załączniku III do rozporządzenia (UE) nr 211/2011. Systemmoże ponadto pozwalać na eksportowanie deklaracji poparcia w formaciezapewniającyminteroperacyjność,np.wformacieXML(ExtensibleMarkupLanguage).3.3. Eksportowane deklaracje poparcia oznaczane są jako dystrybucja ograniczona dodanegopaństwaczłonkowskiegoorazopatrzoneetykietądaneosobowe.3.4.Przesyłanieeksportowanychdanychdopaństwczłonkowskichdrogąelektronicznąjestzabezpieczoneprzedpodsłuchemzapomocąszyfrowanianacałejdrodzeprzesyłudanych.


144

XI. Bibliografia:

XI.1. KsiążkiiArtykuły:

Adamiak,B.;Borkowski,J.

‘Kodekspostępowaniaadministracyjnego.Komentarz.’wyd.8.Warszawa2006,C.H.Beck.

Anioł,W. ‘Deficyt demokratyczny w systemie globalnym’ [w:]StudiaEuropejskie4/2002.

Auer,A. ‘European Citizens’ Initiative.’ [w:] EuropeanConstitutionalLawReview1:79‐86,2005.

Balthasar,A.;Prosser,A.

‘Die Europäische Bürgerinitiative Gefährdung derGlaubwürdigkeit eines direktdemokratischenInstruments?‘[w:]JournalfürRechtspolitik18,2010.

Banaszak,B. ‘Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz.’,

Warszawa2009,C.H.Beck.

Biernat,S. ‘TworzenieprawaUniiEuropejskiej’[w:]Barcz,J.(red.)Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia Sytemowe.Warszawa 2006. Wydawnictwo Prawo i PraktykaGospodarcza

Boucher,S. ‘Ifcitizenshaveavoice,who’slistening?Lessonsfromrecent citizen consultation experiments for theEuropeanUnion’,EPINWorkingPapernr24,2009.

Celiński,A. ‘Lex, ‐kracja i demos. Rzecz o deficycie demokracji wUE’<http://www.knsp.uksw.edu.pl/artykuly/deficyt_ac.pdf>[30.11.2011].

Cendrowicz,L. ‘DirectDemocracy:CitizenInitiativesCometoEurope.’Time.<http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1978069,00.html>[3.03.2011].

Crum,B. ‘TailoringRepresentativeDemocracy to theEuropean

Union: Does the European Constitution Reduce theDemocratic Deficit?’ [w:] European Law Journal, t.11,nr4,2005.

Cuesta,V. ‘Prospects for Participatory Democracy in theSupranational Constitutionalism of the EuropeanUnion’[w:] Pállinger, Z.T.; Kaufmann, B.; Marxer,W.;Schiller, T., Direct Democracy in Europe.


145

Developments and Prospects, Wiesbaden 2007, VSVerlagfürSozialwissenschaften.

Cuesta,V. ‘The Futue of the European Citizen Initiative’ [w:]Kaufmann, B.; Lamassoure, A.; Meyer, J. (red.),Transnational Democracy in the Making, IRI EuropeHandbook 2004, Amsterdam 2003, Initiative &ReferendumInstituteEurope.

Davies,B. ‘Giving EU Citizens a voice: Regulation 211/2011 on

theEUCitizen’sInitiative[w:]JournalofSocialWelfare&FamilyLaw,t.22,nr3,2011.

DeGaulle,Ch. ‘Discours et messages. Dans l’attente. Février 1946‐

Avril1958.’,t.II,Paryż1970,Plon.

deWitte,B.;Trechsel,A.H.;Damjanović,D.;Hellquist,E.;Hien,J.;Ponzano,P.

‘Legislating after Lisbon. New Opportunities for theEuropeanParliament’,EUDOReport2010/1,EuropeanUnionDemocracyObservatory(EUDO).

Działocha,K. ‘Prawo petycji w obowiązującym ustawodawstwie iproponowane kierunki zmian’ [w:] Prawo petycji wustawodawstwie polski, Opinie i Ekspertyzy OE‐85,2008.

Efler,M. ‘European Citizen’s Initiative. Legal options forimplementationbelowconstitutionallevel.’DemocracyInternational,2010.

Efler,M. ‘European Citizens’ Initiative. Legal Nature andCriteria for Implementation.’ [w:] Pichler, J.W.;Kaufmann, B., The European Citizens’ Initiative – intonewdemocraticterritory,2010.

Egenhofer,Ch.;Kurpas,S.;Kaczyński,P.M.;vanSchaik,L.

‘The ever‐changing Union. An Introduction to theHistory,InstitutionsandDecision‐MakiingProcessesofthe European Union’, wyd.2 poprawione, Centre forEuropeanPolicyStudies(CEPS),2011.

Epaminondas,M. ‘The right to petition the European Parliament afterMaastricht’ [w:] European Law Review, t. 19, 1994,LondonSweetandMaxwell.

Feld,L.P.;Kirchgaessner,G.

‘Theroleofdirectdemocracy in theEuropeanUnion’,CESifoWorkingPaperNo.1083,2003.

Follesdal,A. ‘Why There is a Democratic Deficit in the EU: AResponse to Majone and Moravcsik’ [w:] Journal of


146

CommonMarketStudies,t.44,nr3,2006.

Garcia,L.B. ‘HowcouldtheEuropeanCitizens’Initiative(art.11.4.TUE)contributetotheemergenceofaEuropeanpublicsphere? On the citizens’ initiative as way to improveEuropean civil society organisations’representativeness.’<http://www.uaces.org/pdf/papers/1002/Bouza%20Garcia.pdf>[30.11.2011].

Garlicki,L. ‘Polskie prawo konstytucyjne.’ Wyd. 12, Warszawa2008,LIBER.

Garlicki,L. ‘Artykuł118’[w:]KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiej.Komentarz (red. Garlicki, L.), t. II, Warszawa 2001,KanceleriaSejmu.

Gerkrath,J. ‘Representationof Citizensby theEP.’ [w:]EuropeanConstitutionalLawReview1:73‐78,2005.

GieseK. ‘Direkte Demokratie in den Mitgliedstaaten der EU‘[w:] Pichler, J.W. (red.), Verändernwir Europa! 2008,BerlinerWissenschafts‐Verlag.

Gniatkowski,Z. ‘KomunikacjaspołecznawUniiEuropejskiej–refleksjepo odrzuceniu Traktatu Konstytucyjnego’ [w:] StudiaEuropejskie2/2007.

Grosse,T.G. ‘Kondycja integracji po szczycie UE oraz referendachwe Francji i Holandii’ [w:] Analizy i opnie 39/2005,InstytutSprawPublicznych.

Grundmann,R. ‘The european public sphare and the deficyt ofdemocracy’ [w:] Smith, D.; Wright, S. (red.), WhoseEurope? The turns towards democracy, Oxford 1999,Wiley‐Blackwell.

Harasimowicz,A. ‘Europejska Inicjatywa Obywatelska – pytania iwątpliwości’, 2010.<http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100415_europejska_inicjatywa_obywatelska_po_edycji_pl.htm> [9.09.2010].

Harasimowicz,A. ‘Europejska Inicjatywa Obywatelska – pytania i

wątpliwości.’<http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100415_europejska_inicjatywa_obywatelska_po_edycji_pl.htm>[9.09.2010].

Hierlemann,D.; ‘A Revolution in Disguise: The European Citizens’


147

Wohlfarth,A. Initiative.’ [w:] Spotlight Europe 2010/07http://www.bertelsmann‐stiftung.de/bst/en/media/xcms_bst_dms_32090_32220_2.pdf[30.11.2011]

Hurrelmann,A. ‘EuropeanDemocracy,the‘PermissiveConsensus’andtheCollapseoftheEUConstitution’[w:]EuropeanLawJournal,t.13,nr3,2007.

Jabłoński,M. ‘Demokracja partycypacyjna w Unii Europejskiej.

Rozważania na tle wprowadzenia instytucjiobywatelskiejinicjatywyustawodawczej’[w:]PrzeglądSejmowy4(99)/2010.

Janusz,G. ‘Procedury legislacyjne w Unii Europejskiej poTraktacie Lizbońskim’ [w:] Polityka i Społeczeństwo8/2011.

Jaroszyński,A. ‘Opiniaw sprawie projektu ustawy o petycjach (druksenacki nr 1036)’ [w:] Opinie w sprawie projektuustawy o petycjach (druk senacki nr 1036. Opinie iEskpertyzyOE‐165.

Kaczyński,P.M. ‘TheEuropeanCitizens’ Initiative:AProperResponsefromtheCommission.’CEPSCommentaries,2010.

Kaczyński,P.M;óBroin,P.;Dehousse,F.;DeSchoutheete,P.;Heremans,T.;Keller,J.;Milton,G.;Witney,N.;Emmanouilidis,J.;Missiroli,A.;Stratulat,C.

‘The Treaty of Lisbon: A Second Look at theInstitutional Innovations’, CEPS, EGMONT, EPC Study,2010.

Kaddous,Ch. ‘L’initiative citoyenne: un instrument de democratiedirecteal’echelledel’Unioneuropeene.‘[w:]Kaddous,Ch.; Auer, A. (red.) Les principes fondamentaux de laConstitutioneuropéenne,Dossierdedroiteuropéenn°15, Genève/Bâle/Munich/Bruxelles/Paris 2006,Helbing&Lichtenhahn/Bruylant/LGDJ.

Kammel,A.;Moeller,A.

‘Mehr Demokratie wagen: Der Entwurf zurEuropäischen Bürgerinitiative muss überarbeitetwerden.‘ [w:] Fokus 5/2010, Austria Institut fürEuropa‐ und Sicherheitspolitik.http://www.aies.at/download/2010/AIES‐Fokus‐2010‐05.pdf[30.11.2011].


148

Kanut,A.;Plottka,J. ‘The European Ctizens’ Initiative: New KnowledgeRegimesforInterestGroups’InvolvementinEuropeanLawMaking Processes?’, 6th International Conferencein Interpretative Policy Analysis: Discurdive Spaces,Politics,PracticesandPower,2011.

Kaufmann,B. ‘CitizenPowerBeyondtheNationState.’ [w:]Berg,C.;Carline, P.; Kaufmann, B.; Leinen, J.; Wallis, D. TheInitiative for Europe Handbook 2008 .The guide totransnational democracy in Europe. Initiative &ReferendumInstituteEurope,2008.

Kaufmann,B. ‘The European Citizens’ Initiative Handbook. YourGuide to the World’s First Transnational DirectDemocratic Tool.” IRI.<http://www.gef.eu/fileadmin/user_upload/ECI_Manulal_PL_web_final.pdf>[30.11.2011].

Kaufmann,B. ‘The <<new>> participative paradigm. How theEuropeanCitizens’ Initiativecanbecomethestandardbearerof21thcenturysuperdemocracy.’[w:]Pichler,J.W.; Kaufmann, B. The European Citizens’ Initiative –into new democratic territory. Publications of LegalPolicy,t.30.WienGraz2010,Intersentia.

Kaufmann,B. ‘Prospects for Transnational Direct Democracy –Exploring the New European Approach to Citizens’Power beyond the Nation State’ [w:] Pállinger, Z.T.;Kaufmann,B.;Marxer,W.;Schiller,T.,DirectDemocracyin Europe. Developments and Prospects, Wiesbaden2007,VSVerlagfürSozialwissenschaften.

Kaufmann,B.(red) ‘Podręcznik europejskiej inicjatywy obywatelskiej,Przewodnik po zasadach pierwszegoponadnarodowego narzędzia demokracjibezpośredniej na świecie’, Bruksela 2011, GreenEuropean Foundationhttp://zielonyinstytut.pl/download/podrecznikeio.pdf[30.11.2011].

Kaufmann,B.;Lamassoure,A.;Meyer,J.(red.)

‘Transnational Democracy in the Making, IRI EuropeHandbook 2004’, Amsterdam 2003, Initiative &ReferendumInstituteEurope.

Kaufmann,B.;Pichler,J.W.(red)

‘The European Citizens’ Initiatives: Into newdemocraticterritory.’[w:]PublicationsofLegalPolicy,t.30.WienGraz2010,Intersentia.


149

Klaus,K. ‘PojęcieiźródładeficytudemokracjiwUE’[w:]StudiaEuropejskie2/2004.

Kraemer,L. ‘Legal opinion by Prof. Dr. Ludwig Kraemer.’ClientEarth Justice for the Planet. < http://www.greenpeace.org/raw/content/eu‐unit/press‐centre/policy‐papers‐briefings/eci‐legal.pdf>[30.11.2011].

Kruk,M. ‘PrawoinicjatywyustawodawczejwnowejKonstytucjiRP’[w:]PrzeglądSejmowy2(25)/98.

Kubin,T. ‘Zagadnienie <<deficytu demokracji>> w Unii

Europejskiej’[w:]StudiaEuropejskie1/2007.

Kubin,T. ‘Zagadnienie “deficytu demokracji” w UniiEuropejskiej. Część II:Aspektypraktyczne związane zfunkcjonowaniem system instytucjonalnegoWspólnotEuropejskch.”[w:]StudiaEuropejskie2/2007.

Kubin,T. ‘Zagadnienie “deficytu demokracji” w UniiEuropejskiej.CzęśćI:Aspektyteoretyczne”[w:]StudiaEuropejskie1/2007.

Kubin,T. ‘Postanowienia Traktatu Lizbońskiego a zaganienie<<deficytu demokracji>> w Unii Europejskiej’ [w:]StudiaEuropejskie3/2010.

Kubin,T. ‘<<Deficyt demokracji>> w Unii Europejskiej?Instytucje Unii Europejskiej I poczuciewpływu na jejfunkcjonwaniewświetlebadańopiniipublicznej’ [w:]StudiaEuropejskie4/2009.

Kuciński,J. ‘Konstytucyjny Ustrój Państwowy RzeczypospolitejPolskiej.’, Warszawa 2003, Wydawnictwo PrawniczeLexisNexis.

Kurczewska,U.;Molęda–Zdziech,K.

‘LobbingwUE.’Warszawa2002,Wyd.ISP.

Lopez,V.C. ‘The Lisbon Treaty’s Provisions on DemocraticPrinciples: A Legal Framework for ParticipatoryDemocracy’[w:]EuropeanPublicLaw16,nr1,2010.

Lu,L.‐T. ‘The Ability of the European Union to Solve theDemocratic Deficit: A Historical Perspective’ [w:]Journal of Humanities and Social Sciences, t.1, nr 2,2007.

Łada,A. ‘Traktat lizboński – wpływ na UE i życie obywateli.’


150

<http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/091222_traktat_lizbonski_ue_obywatele_pl.htm>[6.09.2010].

Łada,A., ‘Traktat lizboński – wpływ na UE i życie obywateli.’<http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/091222_traktat_lizbonski_ue_obywatele_pl.htm>[6.09.2010].

Maiani,F. ‘Citizen Participation and the Lisbon Treaty: A LegalPerspective’, Studies in Public Policy, Centre for theStudyofPublicPolocy,UniversityofAverdeen.

Majkowska‐Szulc,S. ‘Stosowanie i interpretacja prawa Unii Europejskiej.’[w:] Łazowski, A. (red), Meritum. Unia Europejska.Prawo Instytucjonalne igospodarcze.Warszawa 2008,WoltersKluwerPolska.

Martysz,Cz. ‘Opiniaw sprawie projektu ustawy o petycjach (druksenacki nr 1036)’ [w:] Opinie w sprawie projektuustawy o petycjach (druk senacki nr 1036. Opinie iEskpertyzyOE‐165,2011.

Maurer,A.;Vogel,S. ‘Die Europaeische Burgerinitiative. Chancen, Grenzenund Umsetzungsempfehlungen.’ 2009 SWP‐Studie.<http://www.swp‐berlin.org/fileadmin/contents/products/studien/2009_S28_mrr_vogel_ks.pdf>[30.11.2011].

Michałowska–Gorywoda,K.

‘PodejmowaniedecyzjiwUniiEuropejskiej.’Warszawa2002.Wyd.Scholar.

Mik,C. ‘Legitymacja demokratyczna Unii Europejskiej wświetle Traktatu ustanawiającego Konstytucję dlaEuropy’, konferencja Demokratyzacja i wzmocnienielegitymacji UE, Warszawa, 3 marca 2005.<http://www.msz.gov.pl/files/docs/legitymacja.pdf >[30.11.2011].

Mik,C. ‘Umocnienie legitymacji demokratycznej UniiEuropejskiej’ [w:] Barcz, J. (red.) Traktat z Lizbony.Główne reformy ustrojowe Unii Europejskiej.Warszawa 2008, Urząd Komitetu IntegracjiEuropejskije.DepartamentDokumentacji EuropejskiejiPublikacji.

Moravcsik,A. ‘In Defense of the ‘Democratic Deificit’: ReassessingLegitimacy in the European Union’ [w:] Journal ofCommonMarketStudies,t.40,nr4,2002.

Obwexer,W.;Villotti, ‘Die Europäische Burgerinitiative. Grundlagen,


151

J. Bedingungen und Verfahren.' [w:] Journal furRechtspolitik18,2010.

Olejniczak,M. ‘Europejskiespołeczeństwoobywatelskie?’[w:]StudiaEuropejskie3/2005.

Orłowski,W. ‘Konstytucyjne uwarunkowania prawa petycji’ [w:]Prawo petycji w ustawodawstwie polski, Opinie iEkspertyzyOE‐85,2008.

Osiński,J. ‘Traktat Konstytucyjny i legitymacja demokratyczna

Unii Europejskiej (przemówienie otwierającekonferencję)’, konferencja Demokratyzacja iwzmocnienie legitymacjiUE,Warszawa,3marca2005.<http://www.msz.gov.pl/docs/150/otwarcie.pdf>[30.11.2011].

Pawłowski,J. ‘Przebudowa instytucjonalna Unii Europejskiejwobecpotrzeblegitymacji.’,[w:]StudiaEuropejskie2/2007.

Pichler,J.W. ‘The European Initiative – Soon Law in Action?’ [w:]Pichler, J. W.; Kaufmann, B. The European Citizens’Initiative– intonewdemocratic territory.PublicationsofLegalPolicy,t.30.WienGraz2010,Intersentia.

Pichler,J.W.;Kaufmann,B.(red.)

‘The next big thing. Making Europe ready for theCitizens’ Initiative.’ Publications of Legal Policy, t. 32.WienGraz2011,Intersentia.

Pichler,J.W.;Kaufmann,B.(red.)

‘The European Citizens’ Initiative – A New Era ofTransnational,ParticipativeDemocracy.’[w:]Pichler,J.W.; Kaufmann, B. The European Citizens’ Initiative –into new democratic territory. Publications of LegalPolicy,t.30.WienGraz2010,Intersentia.

Piotrowski,R. ‘Konstytucyjne uwarunkowania prawa petycji orazpożądanych kierunków zmian legislacyjnych w tymzakresie’ [w:] [w:] Prawo petycji w ustawodawstwiepolski,OpinieiEkspertyzyOE‐85,2008.

Piris,J‐C. ‘The Lisbon Treaty. A Legal and Political Analysis.’CambridgeStudies inEuropeanLawandPolicy.2010.CambridgeUniversityPress.

Riedel,R. ‘DeficytdemokratycznywUniiEuropejskiej.Defektczybłogosławieństwo?’[w:]StudiaEuropejskie4/2008.

Robertson,V. ‘Elemente der direketen Demokratie im Vertrag vonLissabon‘[w:]JournalfürRechtspolitik18,2010.


152

Sadurski,S. ‘Obywatelstwo europejskie’ [w:] Studia Europejskie

4/2005.

Sarnecki,P. ‘Prawo konstytucyjne RP’, wyd. 4, Warszawa 2002,C.H.Beck.

Sauron,J.‐L. ‘The European Citizens’ Initiative: not such a goodidea?’[w:]FondationRobertSchuman.EuropeanIssueNo.192,2011.

Sigmund,A.‐M. ‘ADecesiveStepTowardsaModernEuropeanModelofDemocracy. [w:] Pichler, J. W.; Kaufmann, B. TheEuropean Citizens’ Initiative – into new democraticterritory.PublicationsofLegalPolicy, t.30.WienGraz2010,Intersentia.

Smith,G. ‘Trans‐nationaldemocraticinnovationintheEuropeanUnion: Flirting with deliberative and plebiscitarydesign.’ Centre for Citizenship, Globalization andGovernance(C2G2),2011.

Sobczak,K. ‘Europejska Inicjatywa Obywatelska tylko dla

poważnych projektów.’ 2010http://lex.pl/?cmd=artykul,4660[10.09.2010].

Sobczak,K. ‘Europejska Inicjatywa Obywatelska tylko dlapoważnych projektów.’<http://lex.pl/?cmd=artykul,4660>[10.09.2010].

Sokolewicz,W. ‘Artykuł 63’ [w:]KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiej.Komentarz (red. Garlicki, L.), t. IV, Warszawa 2001,KanceleriaSejmu.

Stratulat,C.;Emmanouilidis,J.C.

‘The European Citizens’ Initiative: next step,implementation.’ Commentary. European PolicyCentre. 2010<http://www.epc.eu/documents/uploads/pub_1203_the_european_citizens_initiative.pdf>[30.11.2011].

Szmyt,A. ‘III. W sprawie uprawnień przedstawiciela komitetuinicjatywy ustawodawczej obywateli’ [w:] PrzeglądSejmowy1(96),2010.

Szyszka,K. ‘Rada i PE: porozumienie w sprawie Europejskiej

Inicjatywy Obywatelskiej osiągnięte.’ <http://uniaeuropejska.org/unia/index.php?option=com_content&view=article&id=499&catid=49&Itemid=>[4.03.2011].


153

Thomson,J. ‘A space inside Europe for the Public before <<AEuropean Public Spehere>> The European Citizens’Initiative and the Future of EU Public Engagement,Involve, 2011 <http://www.involve.org.uk/wp‐content/uploads/2011/03/ECI‐A‐Space‐Inside‐Europe‐for‐the‐Public.pdf>[30.11.2011].

Truszczyński,J. ‘Proces ratyfikacyjny Traktatu konstytucyjnego wpaństwach członkowskich UE.’, konferencjaDemokratyzacja i wzmocnienie legitymacji UE,Warszawa, 3 marca 2005.http://www.msz.gov.pl/docs/154/ratyfikacja.pdf[14.05.2011].

Trzaskowski,R. ‘The European Citizens’ Initiative: a victory fordemocracyoramarketingtrick?’[w:]EuropeanView.9(2),2010.

Uziębło,P. ‘Demokracja partycypacyjna.’, 2009, Centrum BadańSpołecznych.

Uziębło,P. ‘Ustawa z 1999 roku o wykonywaniu inicjatywyusatwodawczej obywateli’ [w:] Przegląd Sejmowy4(39)/2000.

Ventura,L. ‘The European Citizens’ Initiative (ECI): a newdemocratic tool?’ [w:] TEPSA Brief. 2010.http://tepsa.be/TEPSA%20BRIEF%20ECI%20final.pdf[30.11.2011].

Witkowska,M. ‘Lobbying w UE i reguły przejrzystości.’, 2010.<http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100922_witkowska_pl.htm>[15.09.2010].

Zoll,A. ‘Demokracja i legitymizacja Unii Europejskiej’,konferencjaDemokratyzacja iwzmocnienie legitymacjiUE, Warszawa, 3 marca 2005.<http://www.msz.gov.pl/files/docs/demokratyzacja.pdf>[30.11.2011].

XI.2. Dokumenty:CommissionStaffWorkingDocument.OutcomeofthepublicconsultationontheGreenPaperonaEuropeanCitizens’InitiativeBruksela31.3.2010.SEC(2010)370.<http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/sec_2010_370_en.pdf>[7.09.2010].

EP:non‐legislativeresolution.07/05/2009.<http://www.europarl.europa.eu/oeil/FindByProcnum.do?lang=en&procnum=INI/


154

2008/2169>[9.09.2010].Finallegislativeact.Dostępnewjęzykuangielskimijęzykufrancuskim.<http://www.europarl.europa.eu/oeil/FindByProcnum.do?lang=2&procnum=COD/2010/0074>[20.03.2011]

KomisjaSprawKonstytucyjnych,SprawozdaniewsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej,(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD));<http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title3>[2.02.2011]

OpiniaEuropejskiegoKomitetuEkonomiczno‐SpołecznegowsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiejCOM(2010)119wersjaostateczna–2010/0074(COD)Bruksela,14lipca2010r.Sprawozdawcageneralny:Anne‐MarieSigmund<http://eescopinions.eesc.europa.eu/eescopiniondocument.aspx?language=pl&docnr=993&year=2010>[6.09.2010].

OpiniaKomisjiKulturyiEdukacjidlaKomisjiSprawKonstytucyjnychwsprawiewnioskudotyczącegorozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)).28października2010.<http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title5>[2.02.2011]

OpiniaKomisjiWolnościObywatelskich,SprawiedliwościiSprawWewnętrznychdlaKomisjiSprawKonstytucyjnych.(COM(2010)0119–C7‐0089/2010–2010/0074(COD)).26października2010.<http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&reference=A7‐2010‐0350&language=PL#title5>[2.02.2011]

ProjektRezolucjiParlamentuEuropejskiegozdnia7maja2009r.wzywającyKomisjędoprzedłożeniawnioskuwsprawierozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawierealizacjiinicjatywyobywatelskiej(2008/2169(INI))http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL[10.09.2010].

RezolucjaParlamentuEuropejskiegozdnia7maja2009r.wzywająceKomisjędoprzedłożeniawnioskuwsprawierozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawierealizacjiinicjatywyobywatelskiej.2008/2169(INI).<http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2009‐0389+0+DOC+XML+V0//PL>[10.09.2010].RezolucjaParlamentuEuropejskiegozdnia8maja2008r.wsprawieokreśleniaramdladziałalnościgrupinteresu(lobbystów)winstytucjacheuropejskich.(2007/2115(INI)).<http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=‐//EP//TEXT+TA+P6‐TA‐2008‐0197+0+DOC+XML+V0//PL>[10.09.2010].PerspektywyrozwojudialoguobywatelskiegowramachtraktatuzLizbony,


155

RezolucjaParlamentuEuropejskiegozdnia13stycznia2009r.wsprawieperspektywrozwojudialoguobywatelskiegowramachTraktatuzLizbony(2008/2067(INI),Dz.Urz.UE2010,C46/E/23.TraktatofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej,tekstjednolity,Dz.Urz.UE2010,C83/47.TraktatoUniiEuropejskiej,tekstjednolityDz.Urz.UE2010,C83/12.WniosekRozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRadywsprawieinicjatywyobywatelskiej.{SEK(2010)370}.KOM(2010)119wersjaostateczna2010/0074(COD).Bruksela,dnia31.3.2010.<http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2010_119_pl.pdf>[10.09.2010].ZielonaKsięgawsprawieeuropejskiejinicjatywyobywatelskiej.Bruksela,dnia11.11.2009KOM(2009)622wersjaostateczna.KomisjaWspólnotEuropejskich.<http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/docs/com_2009_622_pl.pdf>[10.09.2010]

XI.3. Komunikatyprasowe:Komunikatprasowy.3010.posiedzenieRady.Sprawyogólne.Luksemburg,26kwietnia2010.8967/10(Presse89)<http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=PRES/10/89&format=HTML&aged=0&lg=pl&guiLanguage=pl>[7.09.2010].Komunikatprasowy.3022.posiedzenieRady.Sprawyogólne.Luksemburg,14czerwca2010r.11021/10<http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=PRES/10/174&format=HTML&aged=0&lg=pl&guiLanguage=en>[7.09.2010].KomunikatprasowyIP/09/1696.Bruksela,dnia11listopada2009r.<http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/09/1696&format=HTML&aged=0&language=PL&guiLanguage=en>[11.09.2010].

XI.4. Inne:‘Komisjazamierzafiltrowaćinicjatywyobywatelskie.’,7.05.2010<http://www.euractiv.pl/eurowybory/wywiad/komisja‐zamierza‐filtrowa‐inicjatywy‐obywatelskie‐001814>[6.09.2010].Wywiad.“Slovakcommissioner:<<Myaffiliationissocialdemocratic>>.”MarošŠefčovič<http://www.euractiv.com/en/future‐eu/slovak‐commissioner‐affiliation‐social‐democratic/article‐186550>[7.09.2010].Szyszka,K.,‘RadaiPE:porozumieniewsprawieEuropejskiejInicjatywyObywatelskiejosiągnięte.’


156

<http://uniaeuropejska.org/unia/index.php?option=com_content&view=article&id=499&catid=49&Itemid=65>[4.03.2011].‘EUlawsatcitizens’initiative.’16.02.2011.Dostępnewjęzykach:angielski,niemieckim,francuskimiwęgierskim.<http://www.eu2011.hu/news/eu‐laws‐citizens%E2%80%99‐proposals>[20.04.2011].

WPROWADZENIE DO PRAWA EUROPEJSKIEJ INICJATYWY …

Documents

Transcript of WPROWADZENIE DO PRAWA EUROPEJSKIEJ INICJATYWY …