powstaje bardziej trwały wolny rodnik askorbinowy,a gdy zostaje przyłàczony drugi elektron, powstajekwas dehydroaskorbinowy. Kwas dehydroaskorbinowymo˝e byç z powrotem przekształcony w kwas L-askor-binowy przez reduktaz´ kwasu dehydroaskorbinowegolub zniszczony, gdy zostanie otworzony pierÊcieƒ lak-tonowy. Witamina C pomaga równie˝ w regeneracjiutlenionej postaci witaminy E – silnego antyoksydanturozpuszczalnego w tłuszczach. Pod tym wzgl´dem tedwie witaminy antyoksydacyjne działajà, jak si´ wy-daje, synergistycznie w komórce.

Gdy promieniowanie ultrafioletowe wzmaga wy-twarzanie wewnàtrzkomórkowych wolnych rodnikówtlenowych, do pewnego stopnia zwi´ksza si´ w skórzezdolnoÊç do ich neutralizowania. Ekspozycja na UVBpozbawia skór´ wielu rodzajów antyoksydantów, z wi-taminà C włàcznie. Wiadomo, ˝e ekspozycja na pro-mieniowanie ultrafioletowe zmniejsza skórne rezerwywitaminy C w stopniu zale˝nym od dawki. Nawet mi-nimalna ekspozycja, do 1,6 minimalnej dawki wywo-łujàcej rumieƒ (minimal erythema dose, MED), mo˝ezmniejszyç st´˝enie witaminy C do 70% wartoÊci pra-widłowej, podczas gdy dziesi´ç razy wi´ksza ekspozycjaskóry u myszy zwi´ksza utrat´ do 54% wartoÊci pra-widłowej. Dodatkowo ozon zmniejsza zasoby wita-min C i E w komórkach naskórka. Takie nara˝enie Êro-dowiskowe uszkadza naturalne mechanizmy obronneskóry, słu˝àce do walki ze stresem oksydacyjnym.

Wpływ witaminy C na syntezękolagenu i elastyny

Witamina C jest niezb´dna do syntezy kolagenu. Askor-binian słu˝y jako kofaktor hydroksylazy prolilu i lizylu,enzymów odpowiedzialnych za stabilizacj´ i krzy˝owa-nie włókien kolagenu. Askorbinian mo˝e równie˝ bez-poÊrednio pobudzaç syntez´ kolagenu przez aktywacj´jego transkrypcji i stabilizowanie mRNA prokolagenu.Przykładem zaburzenia przemian fizjologicznych zacho-dzàcych w organizmie, gdy brakuje w nim witaminy Ci upoÊledzona jest synteza kolagenu, jest szkorbut.

W Êwietle powy˝szych informacji nie dziwi to, ˝ewitamina C stosowana miejscowo powoduje zwi´k-szenie wytwarzania kolagenu w ludzkiej skórze. Wynikibadaƒ wycinków skóry pobranych od kobiet po me-nopauzie, stosujàcych 5% kwas L-askorbinowyna jedno przedrami´, a podło˝e na drugie, wykazaływzrost poziomu mRNA dla kolagenu I i III. PonadtoaktywnoÊç tkankowego inhibitora metaloproteinazy 1była równie˝ zwi´kszona, co wskazuje, ˝e miejscowostosowana witamina C mo˝e tak˝e zmniejszaç uszko-dzenie kolagenu. Co ciekawe, poziomy mRNA dlaelastyny, fibryliny i tkankowego inhibitora metalopro-teinazy 2 pozostały niezmienione. Autorzy badaƒ zwró-cili uwag´, ˝e pacjentki, u których stwierdzono naj-wi´kszà reakcj´ na miejscowe stosowanie witaminy C,spo˝ywały małe iloÊci witaminy C w diecie, co suge-ruje, ˝e aktywnoÊç komórek skóry mo˝na zwi´kszyçprzez miejscowe stosowanie witaminy C.

Kwas L-askorbinowy ma ponadto, jak si´ wydaje,wpływ na biosyntez´ elastyny. W badaniach przepro-wadzonych w warunkach in vitro wykazano, ˝e askor-binian mo˝e hamowaç syntez´ elastyny przez fibro-blasty. To mo˝e pomóc w redukcji nagromadzonej ela-styny, charakterystycznej dla skóry starzejàcej si´pod wpływem promieni słonecznych.

Witamina C zapewnia ochronęprzed promieniowaniem słonecznym

Chocia˝ podstawà w ochronie skóry przed zmianamiwywołanymi przez promieniowanie ultrafioletowe sàfiltry słoneczne, uznanie zyskujà tak˝e antyoksydantystosowane miejscowo. Wyniki ostatnich badaƒ dowo-dzà, ̋ e choç filtry słoneczne zmniejszajà rumieƒ i two-rzenie dimerów tyminy spowodowane przez promie-niowanie UV, majà jednak niewielkà aktywnoÊçw ochronie skóry przed wolnymi rodnikami. Nawetstosowane prawidłowo filtry słoneczne blokujà jedy-nie 55% wolnych rodników powstajàcych przy eks-pozycji na promieniowanie UVA. Uwa˝a si´, ˝e UVAjest głównym czynnikiem odgrywajàcym rol´ w pato-genezie starzenia si´ skóry i, byç mo˝e, w powstawaniuczerniaka. Powy˝sze dane wskazujà, ˝e w celu udo-skonalenia ochrony przed promieniowaniem ultrafio-letowym nale˝y stosowaç łàcznie filtry przeciwsło-neczne i miejscowe antyoksydanty.

Działanie ochronne kwasu L-askorbinowego na skór´jest znane. Witamina C nie działa jak filtr przeciwsło-neczny per se, nie wchłania te˝ promieniowania sło-necznego w zakresie UV. Wykazano, ̋ e miejscowo sto-sowany kwas L-askorbinowy chroni skór´ Êwiƒskàprzed rumieniem i oparzeniem słonecznym wywoły-wanym przez promieniowanie UVB. Stwierdzono rów-nie˝, ˝e witamina C stosowana miejscowo, w st´˝e-niu 10%, zmniejsza nasilenie rumienia wywołanego

58

Kosmeceutyki

Ryc. 8.1 Owoce cytrusowe, takie jak pomarańcze, są bo-gatym źródłem witaminy C w diecie

R_08 31.08.2011 15:02 Page 58