Wilno - Cmentarz na Rossie

http://www.polskaniezwykla.pl/miniprzewodnik/map.aspx?lat=54.6690662153666&lng=25.3042602539063&pl=21

WilnoCmentarz na Rossie

Obok Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie, naPowązkach w Warszawie, Rakowieckiego w Krakowie,Cmentarz na Rossie jest jedną z najważniejszych nekropoliipamięci narodowej Polaków. Źródła datują założeniacmentarza na 6 maja 1801 r., kiedy magistrat Wilnawyznaczył na potrzeby pochówków przy parafialnymkościele Wniebowstąpienia Pańskiego około 3,5 ha.

Teren ten to były wtedy dalekie miejskie peryferia.Dzielnica nazywała się Rossa. Prawdopodobnie, w tymsamym miejscu, jeszcze w połowie XVIII w. chowanozmarłych na zarazę, samobójców i żołnierzy. Położony nauboczu miasta, przy drodze z Popławów do Rybiszekcmentarz początkowo pozostawał pod opieką księżymisjonarzy. W 1820 r. został otoczony murowanymogrodzenie.

Po zlikwidowaniu parafii Wniebowstąpienia Pańskiegocmentarz przeszedł w 1844 r. pod opiekę kościoła św.Jana. Mniej więcej w tym samym czasie, ks. JózefBogdanowicz oraz prof. Uniwersytetu Wileńskiego JanWaszkiewicz wybudowali na cmentarzu kaplicę w styluneogotyckim. Później dr. Hilary Raduszkiewicz wybudowałprzy kaplicy oratorium z dzwonnicą oraz grobowiec dlasiebie. Obok kaplicy, z dwóch jej stron znajdowały sięwielokondygnacyjne kolumbaria czyli katakumby lub inaczejpieczary. Podobne zachowały się do dziś na CmentarzuBernardyńskim na Zarzeczu. Na Rossie zostały zburzonepod koniec lat 30. ubiegłego stulecia, zaś ich resztkizburzono po wojnie na początku lat 50.

Obok głównej bramy cmentarza, po lewej stronie znajdujesię kwatera żołnierzy. Niewielki cmentarzyk wojskowyzaprojektował prof. Wojciech Jastrzębski. Z tego miejscaturyści zazwyczaj rozpoczynają zwiedzanie wileńskiejnekropolii. Są tu pochowani polscy żołnierze polegli wwalkach o Wilno w latach 1919–1920 i 1939 r. orazpodczas operacji „Ostra Brama” w lipcu1944 r. przeprowadzonej w ramach ogólnokrajowejoperacji AK „Burza”.

Głównym jednak akcentem kwatery jest mauzoleumMarszałka Piłsudskiego. Pośród grobów wojskowych przymurze cmentarnym znajduje się wzniesienie z ogromnymnagrobnym głazem. Na kamieniu nie ma ani imienia, aninazwiska, żadnych dat. Pod płytą z czarnego wołyńskiegogranitu spoczywa Maria z Billewiczów Piłsudska (zm. 1884)i serce jej syna. Złożone w srebrnej urnie 12 maja 1936 r.,w pierwszą rocznicę śmierci Marszałka, podczas uroczystejceremonii z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego. Odtego czasu przy mauzoleum Marszałka zawsze stała warta

honorowa. Po zajęciu Wilna przez Rosjan doszło tu dowymiany ognia, o czym świadczą ślady karabinowych kulna płycie Mauzoleum. Rosjanie wtedy po prostuzamordowali trzech żołnierzy z ostatniej zmiany warty. Nacmentarzu znajduje się również grób brata Marszałka,Adama Piłsudskiego (1895–1935), prezydentaWilna, a na krótko przed śmiercią senatora RP.

Do kwatery żołnierzy AK i Mauzoleum Marszałka prowadzibrama z kapliczką stylizowaną na kaplicę Matki BoskiejOstrobramskiej. Po wojnie, w okresie radzieckim cmentarzpodupadał w ruinę. Co więcej, był nawet celowodewastowany. W owym czasie zostało zniszczonych lubuszkodzonych wiele nagrobków. „Wandale”rozbijali fotografie na grobach zmarłych, utrącali krzyże.Lecz prawdziwe zagrożenie zawisło nad nekropolią wpołowie lat 80. ubiegłego stulecia, kiedy pojawiły się planybudowy obwodnicy przez terytorium cmentarza. Realizacjatych planów groziła całkowitą zagładą jednego znajstarszych w Europie cmentarzy. Tylko dzięki ostrymprotestom społeczności polskiej oraz litewskiej, jak teżwstawiennictwem ówczesnego Czerwonego Sztandaru(polskojęzycznej gazety, dziś Kurier Wileński) władzekomunistyczne zrezygnowały z planów zaasfaltowanianekropolii na Rossie.

Cmentarz na Rossie leży na bliskich obrzeżach staregomiasta. Od północy jest oddzielony od miasta toramikolejowymi, od zachodu Rasu gatve (ul. Rossa) i wysokimiwzgórzami dzielnicy Lipówka (Liepkalnio). Od wschoducmentarz jest podzielony Sukileliu gatve (ul. Listopadowa)na dwie części: Starą oraz Nową Rossę, która graniczy zniezwykle malowniczym Parkiem Regionalnym w KoloniiWileńskiej.

54°40'09"N 25°18'15"E | na mapie:A

WilnoAušros Vartai - Ostra Brama

Dokładnie nie wiadomo od kiedy i dlaczego nazwaną tak

2

jedną z 9 bram miejskich Wilna. Początkowo zwanaMiednicką (wiodła bowiem na szlak do MiednikKrólewskich), brama została wybudowana z pozostałymiprawdopodobnie przed 1522 r. W 1503 roku bowiemmiasto otrzymało przywilej wybudowania murów miejskich.Pierwsza wzmianka o tej właśnie bramie pochodzi już z1514 roku. Z kolei wiadomo też, że już w 1522 roku całemiasto było opasane murem obronnym.

Ostra Brama, to jedyna zachowana z owych dziewięciubram w murach obronnych Wilna. Pierwsza wzmianka oOstrej Bramie pochodzi z kolei z 1594 roku. Nazwa taprawdopodobnie pochodzi od dzielnicy zwanej OstrymKońcem. Litewska historiografia wywodzi jednak polskąnazwę bramy od litewskiego słowa„ašmenys” (ostrza).

Rzekomo, początkowo bramę zaczęto nazywaćOszmiańską, gdyż prowadziła również w kierunku Oszmian(Ašmena - lit) za Miednikami Królewskimi i dalej doMińska, co potem przetłumaczono na polski i łacińskidosłownie – Ostra Brama. Z kolei w ogóle nie maźródeł, dlaczego litewska nazwa bramy pochodzi od„zorzy” czy „świtu”. Niektórzyhistorycy litewscy twierdzą, że to późniejsze skojarzenieMatki Boskiej Ostrobramskiej z symbolem „gwiazdyzarannej”. W każdym bądź razie, późniejszeskojarzenia Ostrej Bramy dotyczą prawie wyłączniesanktuarium maryjnego, które znajduje się w kaplicy nadbramą.

Brama od zewnątrz przedstawia wysoki, masywny,

czworoboczny obiekt, który zamyka attyka, przykrywającadach pogrążony, typowy dla budowli obronnych XV– XVI w. Attykę zdobią motywy architektoniczneoraz figury dwóch gryfów trzymających tarczę z godłembiałej Pogoni na czerwonym tle. Od strony miasta, bramaw niczym prawie nie przypomina swego obronnegocharakteru.

Znajduje się tu kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej zesłynnym obrazem. Średniowiecznym zwyczajemzawieszono go wprost na murze. Obraz jest datowany nalata 1550–1650 i nosi wyraźne cechy malarstwaziem wschodnich Rzeczpospolitej. Namalowany zostałtemperą na dębowej desce o wymiarach 163 x 200 cm, zpodkładem kredowym. Obraz przedstawia Madonnę bezDzieciątka, z głową pochyloną nieco w prawo i rękamizłożonymi na piersiach do modlitwy. Kaplica wewnątrzbramy jest sklepiona trzema łukami. Od strony miastazamknięta trzema dużymi przeszklonymi oknami iozdobiona żelazną balustradą. Do kapliczki prowadząschody przy bocznym wejściu do kościoła św. Teresy.

Sama kapliczka, jak na sanktuarium jest mała i możepomieścić jednorazowo najwyżej kilkudziesięciu wiernych.Niemniej są tu odprawiane nabożeństwa. Dla większychrzeszy wiernych nabożeństwa są odprawiane z kaplicyprzez rozsunięte okna, co wprawia w niesamowitewzruszenie setki pielgrzymów modlących się wprost nabruku ulicznym. Na ścianie z lewa pod kaplicą jestumieszczona tablica pamiątkowa po wizycie Jana Pawła II,który również modlił się przed świętym obrazem podczasswojej pielgrzymki na Litwę.

3

Sanktuarium zawiera mnóstwo symboli i znakówwdzięczności. Liczbę wystawionych tu srebrnych wotów,złożonych przez wiernych w darze za otrzymane łaski,szacuje się w przybliżeniu na ponad 8 tys. Warta uwagi jestsrebrna plakietka na prawym filarze z napisem:„Dzięki Ci Matko za Wilno”. Jest to darMarszałka Piłsudskiego. Od zewnątrz kaplicę zdobi natympanonie znak Opatrzności Bożej, nad nim niewielkasygnatura zwieńczona krzyżem oraz napis po łacinie:„Mater Misericordiae, sub Tuum Praesidiumconfugimus”. Zamieniono go w 1864 r. orazpowtórnie po II wojnie światowej z polskiego„Matko Miłosierdzia, pod Twoją Obronę uciekamysię”.

Kult Matki Boskiej Ostrobramskiej liczy ponad 300 lattradycji, a od połowy XIX w. stał się częścią ruchuniepodległościowego. W okresie zaborów oraz walkpowstańczych kaplica z obrazem Madonny była miejscemmanifestacji patriotycznych. Kaplica mieści się u wejścia naStare Miasto, od strony południowej, przy AušrosVartu gatve 12 (ul. Ostrobramska). Dlatego wielu turystówwłaśnie stąd zaczyna poznawanie Wilna. Przed Bramą tużpo prawej oraz nieco dalej po lewej stronie są parkingi,dlatego można tu pozostawić samochód oraz udać się napieszą wędrówkę po Starym Mieście. Z dworca można tudojechać w ciągu kilka minut jadąc wzdłuż torówGeležinkelio gatve (ul. Kolejowa) i skręcając na światłach wlewo wprost w kierunku Ostrej Bramy.

54°40'27"N 25°17'22"E | na mapie:B

WilnoŠv. Dvasios cerkve - cerkiew DuchaŚwiętego

To jedna z dwóch zabytkowych świątyń prawosławnychmieszczących się przy Aušros Vartu gatve (ul.Ostrobramska). Cerkiew Ducha Świętego zostaławzniesiona w XVII wieku na mocy decyzji króla ZygmuntaIII Wazy. Świątynia była kilkakrotnie rozbudowywana.Obecny jej wygląd zawdzięczamy ostatniej renowacji z lat1749–1753.

Cerkiew jest bardzo ważnym ośrodkiem prawosławia naLitwie. W jej podziemiach pochowane były szczątkichrześcijańskich męczenników: dworzan Antoniusza, Jana iEustachego. Postradali oni życie rzekomo z rąk KsięciaOlgierda w 1347 roku za przejście na prawosławie.Podobizny męczenników widnieją na fresku przy głównymwejściu.

Cerkiew jest także ciekawym obiektem pod względem swejarchitektury, a przede wszystkim z racji bogatejornamentyka stiukowej. W cerkwi znajduje się potrójnyrokokowy ikonostas. Bazylikowe wnętrze, pełne bogatejornamentyki, z trzema nawami, urządzone jest na planiekrzyża łacińskiego. Cerkiew ma dwie zakrystie i kruchtę.Obok stoi dzwonnica z 1638 r. oraz dwa czynne klasztoryprawosławne: męski oraz żeński.

54°40'32"N 25°17'27"E | na mapie:C

WilnoKościół św. Teresy (1635-1650).

Kościół św. Teresy (Šv. Tereses bažnyčia) w Wilniezostał zbudowany przez fundację podskarbiego wielkiegolitewskiego Stefana Paca w latach 1635-1650. Połączony zOstrą Bramą, dlatego często nazywany jest"ostrobramskim". Kościół został oddany zakonowikarmelitów. Wystrój wnętrza rokokowy, z freskami z życiaśw. Teresy namalowanymi na sklepieniu.

4

54°40'31"N 25°17'23"E | na mapie:D

WilnoŠv. Trejybes cerkve - cerkiew TrójcyŚwiętej

Cerkiew na tle panoramy miasta wyróżniają zielone kopuły.Świątynia została wzniesiona z inicjatywy KonstantegoOstrogskiego na pamiątkę zwycięstwa nad wojskamimoskiewskimi pod Orszą w 1514 r. Zygmunt III Wazaprzekazał ją na potrzeby unickiego (greckokatolickiego)zakonu bazylianów.

Po pożarze w połowie XVIII w. dokonano przebudowy podkierownictwem Jana Krzysztofa Glaubitza. Dziś cerkiew matrzy równej wysokości nawy oraz trzy półkoliste absydy idwie lekkie wieżyczki. Wnętrze świątyni jest rokokowe.Cerkiew odgradza od ulicy Ostrobramskiej, zabytkowabrama wejściowa - Wrota Bazyliańskie. Po kasacie zakonubazylianów w 1827 r. cerkiew przejęli prawosławni. Zaś napierwszym piętrze w lewym skrzydle zabudowańklasztornych urządzono więzienie carskie.

Podczas procesu filaretów w latach 1823– 1824przebywał w nim Adam Mickiewicz, a kilkanaście lat późniejSzymon Konarski. To tu znajdowała się znana z Dziadówcela Konrada, zlokalizowana w latach 20. przez profesoraJuliusza Kłosa. W okresie międzywojennym część klasztoruzajmowało Muzeum Białoruskie im. Janka Kupały. Dziścerkiew wróciła do zakonu, który czyni starania na rzeczodbudowy świątyni. Aušros Vartu gatve 7b (ul.Ostrobramska) w pobliżu ostrobramskiego kościoła św.Teresy.

54°40'34"N 25°17'19"E | na mapie:E

WilnoRatusz

Ratusz, jak na budynek tego rodzaju przystało, stoi naPlacu Ratuszowym (Rotušes aikšte).Zajmuje jego południowo-zachodnią część u zbiegu ulicNiemieckiej, Rudnickiej i Wielkiej. Dziś pełni rolęreprezentacyjnej budowli miasta, gdzie odbywają sięuroczystości, koncerty, konferencje, przyjęcia, w tymtradycyjny Bal Wiedeński.

Swój wygląd architektoniczny zawdzięcza znanemuarchitektowi Wawrzyńcowi Gucewiczowi, który pracowałprzy budowie Katedry Wileńskiej. Stąd być może niektórepodobieństwa dwóch budynków, dotyczące przedewszystkim fasady z portykiem wspartym na sześciudoryckich kolumnach. Prace nad obecnym budynkiemtrwały w latach 1785–1799.

Projekt wileńskiego architekta znalazł aprobatę królaStanisława Augusta Poniatowskiego. Przed ratuszem miałstanąć pomnik króla. Niestety wcześniej miał miejsce trzecirozbiór Rzeczypospolitej i abdykacja króla Stasia. Od 1845roku w budynku działał teatr. Tu miedzy innymi odbyła siępremiera Halki, Stanisława Moniuszki. Po powstaniustyczniowym teatr polski zastąpiony został rosyjskim.

Dziś Ratusz i Plac Ratuszowy są dopiero co po renowacji.Stanowią harmonijny kompleks otoczony kamieniczkamiStarego Miasta, którego nieodzownym akcentem są ulicznekawiarenki otaczające Plac ze wszystkich stron. Na samymzaś placu, przed Ratuszem często odbywają się koncerty, wtym po raz pierwszy w 2008 roku koncert „Lata zRadiem”. Ponadto rokrocznie, we wrześniu tutajodbywa się jarmark z okazji Dni Wilna.

54°40'42"N 25°17'13"E | na mapie:F

5

WilnoSobór Przeczystej Bogurodzicy(Dievo Motinos Emimo i Dangukatedra)

Cerkiew pw. Przeczystej Bogurodzicy to prawosławnacerkiew katedralna wybudowana w stylu gruzińskim.Pierwsza świątynia zbudowana w tym miejscu w 1346 rokuspłonęła podczas insurekcji kościuszkowskiej. Obecnacerkiew powstała w 1868 r. według projektu AleksandraRiazanowa i Nikołaja Czagina.

W jej wnętrzu znajdują się tablice pamiątkowe żołnierzyrosyjskich poległych w powstaniu styczniowym, a takżegrób Heleny Moskiewskiej, żony króla polskiego i wielkiegoksięcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka. Cerkiewmieści się przy ulicy Maironio.

54°40'52"N 25°17'33"E | na mapie:G

WilnoCerkiew św. Mikołaja (Vilniaus Šv.Nikolajaus Stebukladario palaikuPernešimo cerkve)

Cerkiew św. Mikołaja w Wilnie (pełna nazwa: CerkiewPrzeniesienia Relikwii św. Mikołaja Cudotwórcy), zostałazbudowana w roku 1514 przez wielkiego hetmana, księciaKonstantego Ostrogskiego. Wzniesiona w stylu gotyckim, wroku 1609 przekazana unitom. Zniszczona przez pożary, wXVIII wieku odbudowana w stylu rokokowym. W 1827 rokuprzekazana z powrotem duchowieństwu prawosławnemu.W 1865 roku przebudowana w stylu rosyjsko-bizantyjskim.Cerkiew znajduje się na Starym Mieście przy ulicy Didžioji.

54°40'47"N 25°17'19"E | na mapie:H

6

WilnoPacu rumai - Pałac Paców

Okazały budynek przy Didžioji gatve (ul. Wielka) pod nr 7,to dawny pałac rodu Paców. Obecny kształt budynku jestwynikiem przebudowy Domu Wojewody z przełomu XV iXVI w. Renowacji domu dokonano w 1675 r. z poleceniaMichała Paca, sławnego fundatora kościoła śś. Piotra iPawła na Antokolu.

Od czasu przebudowy pałac stał się najwspanialsząmagnacką rezydencją w Wilnie, co znalazło odbicie wpopularnym powiedzonku: „wart Pac pałaca, apałac Paca”. Na salonach Pałacu Paców bywalimonarchowie Jan Sobieski (1688), Aleksander I czyNapoleon Bonaparte (1812) i inne znakomitościówczesnego świata. A w 1822 r. odbywały się tu tajneposiedzenia filaretów.

Przebudowany przez Rosjan w połowie XIX w. napomieszczenia biurowe, znacznie ucierpiał na swejniegdysiejszej świetności. Dziś w zabytkowym gmachurezydują różne instytucje i firmy. Pałac Paców, obokrezydencji Chodkiewiczów i Ogińskich, Oskierków iRadziwiłłów, Sanguszków i Słuszków, Tyszkiewiczów orazpałaców Namiestnikowskiego czy biskupiego w Werkach,jest jednym z ponad 20 zabytkowych pałaców w Wilniewzniesionych przez rody polsko-litewskie.

Przy Šv. Jono gatve (ul. Świętojańska) znajduje sięinny pałac Paców, wzniesiony w stylu klasycystycznym.Ostatnio budynek ten odkupiły władze Polski na potrzebyplacówek dyplomatycznych w Wilnie. W pałacu znajduje sięAmbasada, Konsulat i Instytut Kultury Polskiej.

54°40'49"N 25°17'18"E | na mapie:I

Wilno"Republika Zarzecze"

Zarzecze (lit. Užupis), to jedna z najstarszych dzielnic Wilnależąca na prawym brzegu rzeki Wilejki. Miejsce toupodobali artyści, nazywane jest wileńskim Montmartremlub Republiką Zarzecze. Jest tutaj wiele galerii i urokliwychkafejek. Dzielnica posiada swoją Konstytucję, w ktorejzawarte są prawa izasady, ktorymi w życiu powinnikierować się jej mieszkańcy. Oto niektóre z nich: Człowiekma prawo się mylić; Kot nie jest obowiązany kochać swegogospodarza, lecz w trudnej chwili powinien mu pomóc;Człowiek jest odpowiedzialny za swoją Wolność; Człowiekma prawo być różnych narodowości. Dokument jestopatrzony następującym podpisem autorów: "Konstytucjazostała spisana przez dwóch obywateli Republiki Zarzecze:Tomasa „Jeffersona” Čepaitisa i Romasa„George Washington” Lileikisa, wczesnymwieczorem któregoś z dni 1997 roku."

Republikę proklamowano w 1997 roku, a DzieńNiepodległości obchodzony jest tam zawsze 1 kwietnia. W2002 roku artyści Zarzecza ustawili na wysokiej (8,5 m)kolumnie rzeźbę Anioła Zarzecza (Užupio angelas), dłutarzeźbiarza Romasa Vilčinskasa. Rzeźba symbolizuje związeknieba z ziemią. Republika Zarzecza posiada swegoprezydenta, flagę, naznaczonego biskupa, dwie parafie,ambasadora w Moskwie i dwunastoosobową armię. Wknajpce Zarzecze obraduje zarzeczański "rząd". Konstytucjawypisana jest na tablicach w kilku językach, także w popolsku. Na Zarzeczu przed pierwszą wojną światowąmieszkali Konstanty Ildefons i Natalia Gałczyńska, tutajurodziła się Kira Gałczyńska.

54°41'02"N 25°18'20"E | na mapie:J

7

WilnoPiatnickajos cerkve - cerkiew św.Paraskiewy

Niewątpliwym rarytasem wśród zabytków wileńskiejstarówki jest cerkiew św. Paraskiewy, nazywana takżecerkwią Piatnicką. Znajduje się przy Didžioji gatve 2 (ul.Wielka). W okresie przedwojennym był to Rynek Rybny.Cerkiew zbudowano tu około 1345 roku dla prawosławnejżony księcia Olgierda. Świątynia ta była prawdopodobniepierwszym murowanym budynkiem w Wilna.

W 1611 roku przekazano ją unitom i z biegiem czasuświątynia popadłą w ruinę. Odnowiono ją dopiero w 1864r. na rozkaz generał-gubernatora wileńskiego MichaiłaMurawiewa (Wieszatiela). Dziś w cerkwi znajduje sięgaleria sztuki, ale też są czynione starania, by zostałaprzekazana wiernym. Architektura cerkwi, ani też jejwystrój wewnątrz niczym specjalnym nie wyróżnia się.

Według miejscowej legendy, w 1708 r. car ochrzcił w tejświątyni Murzyna o imieniu Hannibal, który był uważany zadziadka Aleksandra Puszkina. Hannibal był prawdopodobnieniewolnikiem tureckim i na Litwę trafił jako dar sułtanatureckiego dla Piotra I Wielkiego. Epizod ten potwierdzaumieszczona na zewnątrz tablica z opisem wydarzeń sprzedwieków.

54°40'52"N 25°17'20"E | na mapie:K

WilnoŠv. Onos bažnyčia - kościół św.Anny

Perła wileńskiej architektury sakralnej. Świątynia przysamej ulicy Maironio gatve wchodzi w skład całegokompleksu obejmującego kościół św. Michała orazświątynię i klasztor Bernardynów. Kościół św. Anny, zcharakterystycznym gotyckim wyglądem zaliczany jest donajcenniejszych zabytków Wilna.

Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1501 roku. Była tomurowana świątynia z drewnianymi stropami, którą w 1564r. strawił pożar. Odbudowana została w 1585 roku zpolecenia arcybiskupa lwowskiego Jana DymitraSolikowskiego oraz przy finansowym wsparciu Radziwiłłów.W następnych latach przeprowadzono szereg renowacjikościółka, lecz do dziś nie ma pewności, kto jest autoremarchitektury, na urok której mało kto pozostaje obojętny.

Przypuszczalnie jednym z architektów kościoła był MichałEnkinger, budowniczy m.in. murów obronnych w Gdańsku ikościoła Brygidek w Elblągu. Uroda kościoła zauroczyłanawet francuskiego Cesarza Napoleona I. Bonaparte miałtu powiedzieć, że gdyby mógł, to przeniósłby świątynie wswoich dłoniach do Paryża.

Zachodnią fasadę wieńczą trzy smukłe wieżyczki zkoronkowymi krzyżami, wzniesione z 33 rodzajówprofilowanych i wypalanych ze gliny cegieł. Niestetyrozczarowuje wnętrze kościoła. Znajduje się tu 19-metrowanawa oddzielona od prezbiterium ostrym gotyckim łukiem.Obraz dopełniają trzy barokowe ołtarze, które nieco kłócąsię z gotyckim wykończeniem świątyni.

Przy kościele stoi czynna, aczkolwiek niedostępna dlaturystów kaplica Schody Chrystusa (Scala Christi), zwanepotocznie „Stopy”. Obok wzniesiona w 1874roku gotycka dzwonnica. Tuż za dzwonnicą, na skwerkuprzed sąsiednim kościołem Bernardynów znajduje siępomnik Adama Mickiewicza dłuta G. Jokubonisa (1984). Dlaturystów z Polski trudnym może okazać się skojarzenieepitafium na pomniku z nazwiskiem wieszcza. Mimozabiegów miejscowych Polaków i polskich placówekdyplomatycznych oraz przychylności wileńskich władz,autor dzieła kategorycznie odmówił umieszczenia napomniku obok litewskiej wersji Adomas Mickevičius wersjipolskiej Adam Mickiewicz.

54°40'59"N 25°17'35"E | na mapie:L

8

WilnoAdomo Mickevičiaus Memorialinisbutas muziejus - Muzeum AdamaMickiewicza

Nieopodal kościoła św. Anny, przy Bernardyńskiej 11,znajduje się Muzeum Adama Mickiewicza. Na początku XIXw. kamieniczka, w której dziś mieści się, należała doniejakiego Życkiego. W 1822 roku wynajmował tumieszkanie (na parterze od strony dziedzińca) AdamMickiewicz. To było miejsce gdzie powstawała„Grażyna”. W 1911 roku w tej samejkamienicy, będącej wówczas własnością znanego śpiewakai wydawcy Jana Obsta, otwarte zostało muzeumpoświęcone Mickiewiczowi.

W 1979 roku dokonano renowacji budynku, a od 1983 r. wtrzech salkach znowu otwarto tu muzeum poety. Muzeumdziała pod opieką Uniwersytetu Wileńskiego. Wśródeksponatów są między innymi rzeczy osobiste poety:krzesło przywiezione z Paryża, które przed wojną stało wceli Konrada przy klasztorze Bazylianów, oraz częśćsprzętów domowych z jego mieszkania w Kownie. Wmuzeum jest także księga rejestracyjna studentów z 1815roku, w której pod nr. 93 wpisano nazwisko Mickiewicza. Wjednym z pomieszczeń muzeum otworzono Salę Filomatów,gdzie są organizowane wieczory poetyckie oraz spotkaniapoetów z Polski i Litwy.

54°40'60"N 25°17'32"E | na mapie:M

WilnoŠv. Jono Krikštytojo ir w. JonoApaštalo ir Evagelisto Bažnyčia -Kościół św. Jana Chrzciciela, św.Jana Apostoła i Ewangelisty

To jedna z najstarszych i najpiękniejszych budowlisakralnych w Wilnie. Jego budowę rozpoczęto w 1387 roku,a zakończono w roku 1426. Początkowo kościół odpowiadałepoce, w której dominował styl gotycki, lecz staleprzebudowywany do XIX w. nabrał charakteru barokowo-klasycystycznego.

Niewątpliwie jednym z najważniejszych architektonicznychelementów kościoła jest dzwonnica. Jej wolnostojąca bryławznosi się na wysokość 86 metrów, przez co dzwonnicastała się charakterystycznym elementem wileńskiejstarówki. Ozdobą kościoła jest barokowy ołtarz, na któryskłada się 10 mniejszych ołtarzy.

W kościele znajdują się pomniki poświęcone wybitnymPolakom – A. Mickiewiczowi, W. Syrokomli i S.Moniuszce. Moniuszko w czasie swego pobytu w Wilnie w1840–1858 był tu organistą. W świątyni znajduje sięteż tablica upamiętniająca czyny T. Kościuszki. AdresŠv. Jono gatve (ul. Świętojańska)12.

54°40'56"N 25°17'18"E | na mapie:N

9

WilnoDzielnica żydowska

Prawo do zamieszkania na terenie miasta Żydzi otrzymali wpołowie XVI wieku. Podczas II wojny światowej na tereniedzielnicy żydowskiej znajdowało się getto. Był to obszarpołożony między ulicami Dominikańską, Wielką i Niemiecką.Obecnie pozostałości tej dzielnicy możemy zobaczyć przyulicach Szklanej (Stikliý g.), Żydowskiej(Žydý g.), Gaona (Gaono g.), M. Antokolskio g.,Zaułek Szwarcowy (Švarco g.), Mesiniýg. Sąto małe kolorowe sklepiki i restauracyjki położone przywąskich malowniczych uliczkach.

Do najlepiej zachowanych ulic dawnej dzielnicy żydowskiejnależy Szklana (Stikliý g.), przy której zachowałosię kilka domów wzniesionych w okresie od XVI do XVIII w.Są to kamienice jedno i dwupiętrowe o bardzo ciekawychdziedzińcach. Warto zobaczyć zwłaszcza te pod nr. 6, 7, 8,12 i 14. W domu nr 24 przy ul. Niemieckiej przyszedł naświat w 1827 r. znakomity krytyk literacki, esteta i historyksztuki Juljan Klaczko, przyjaciel Słowackiego. Stoi tu takżepopiersie Eliasza ben Salomona Zalmana zwanego Gaonemz Wilna, matematyka, rabina, wybitnego interpretatoraTalmudu.

54°40'50"N 25°17'05"E | na mapie:O

WilnoVilniaus universitetas - UniwersytetWileński im. Stefana Batorego

Uniwersytet Wileński im. Stefana Batorego (Vilniausuniversitetas) jest ostatnią nazwą, jaką wileńskawszechnica nosiła w okresie międzywojennym. W swojejkilkusetletniej historii wileńska uczelnia działała podróżnymi nazwami.

Zespół budynków uniwersytecki położony jest w sercuStarego Miasta między Pilies gatve (ul. Zamkowa),Šv. Jono gatve (ul. Świętojańska), Universiteto

gatve (ul. Uniwersytecka) i S. Skapo gatve (ul. Skopówka).Była to Szkoła Główna Litewska, Szkoła Główna Wileńska,Imperatorski Uniwersytet Wileński, który został zamkniętyprzez rząd carski po powstaniu styczniowym. Po przejęciuWilna przez Polskę uczelnia została wskrzeszona i do 15 XII1939 r. funkcjonowała właśnie jako Uniwersytet im.Stefana Batorego.

Uczelnia powstała w 1570 roku w Wilnie jako kolegiumjezuickie, które 9 lat później (1 IV 1579) Stefan Batoryprzekształcił w uniwersytet. Po II wojnie światowej, od1955 r. i do czasów odrodzenia niepodległej Litwy,wileńskiej uczelni narzucono patronat litewskiego działaczakomunistycznego Vincasa Kapsukasa-Mickevičiusa. Sławę iwpływy uniwersytet zyskał w pierwszej połowie XIX wieku.

Z uniwersytetem nierozerwalnie jest związana działalnośćwybitnych profesorów i absolwentów, zasłużonych dlakultury polskiej, ale też litewskiej. Związani z nim byliksiądz Skarga, Poczobut-Odlanicki, bracia Śniadeccy,Mickiewicz i Słowacki, litewscy działacze oświatowiDowkont (Daukantas) i Staniewicz (Stanevičius) oraz wieluinnych.

Budynki uniwersyteckie, to kolejna historia w dziejachuczelni. Rozległy kompleks zabudowań obejmuje sporączęść wileńskiej starówki. Zabytkowe budowle, wznoszonew różnych okresach, stąd łączą w sobie kilka styliarchitektonicznych charakterystycznych dla epoki XV-XIXwieków. Na terytorium uczelni znajduje się 12 dziedzińców,które otaczają uniwersyteckie gmachy. Dziedzińce nazwanoimionami wybitnych osobistości związanych z dziejamiuczelni. Jeśli zaczniemy zwiedzanie uczelni od ul.Świętojańskiej, od strony Pałacu Paców, gdzie mieszczą siępolskie placówki dyplomatyczne, to trafimy na dziedziniecWielki (Piotra Skargi) i kolejno na dziedziniec MaciejaSarbiewskiego, dziedziniec Szymona Dowkonta (F.Smuglewicza) i dziedziniec Arkadowy. Wejście przez bramęod ul. Zamkowej prowadzi na dziedziniec WawrzyńcaGucewicza, dziedziniec Adama Mickiewicza, dziedziniecSzymona Staniewicza i dziedziniec Konstantego Szyrwida.Zaś wchodząc od strony ul. Uniwersyteckiej trafimy nadziedziniec Mikołaja Daukszy, dziedziniec Biblioteczny(Centralny), dziedziniec Marcina Poczobuta(Obserwatorium) i dziedziniec Apteczny.

Wśród turystów z Polski największą ciekawość wywołujądziedzińce Wielki i Poczobuta. Dziedziniec Wielki jestotoczony z trzech stron barokową kolumnadą. Mieszczą siętu trzy freski ukazujące założyciela i późniejszego patronaUczelni - Stefana Batorego oraz Piotra Skargę i jednego zbraci Śniadeckich. Tuż obok w klasycystycznym budynku,obok wysokiej dzwonnicy i lewej części fasady kościoła św.Jana, urządzono z początkiem XIX w. Aulę Kolumnową,zaliczaną do najładniejszych sal w całym zespoleuniwersyteckim.

10

Na dziedzińcu Poczobuta możemy podziwiaćObserwatorium Astronomiczne, udekorowane m.in. tablicąpoświęconą Komisji Edukacji Narodowej. Wewnątrz mieścisię klasycystyczna Biała Sala, w Bibliotece i sąsiednichbudynkach zaś sale Lelewela i Sala Smuglewicza.Uniwersyteckie obserwatorium astronomiczne należy donajstarszych w Europie. Z wieży obserwatorium w 1865roku po raz pierwszy na świecie rozpoczęto regularnefotografowanie zjawisk na Słońcu. Na dziedzińcuSarbiewskiego uwagę zwraca budynek uniwersyteckiejksięgarni Littera. Freski na sklepieniu przedstawiająnajbardziej znanych wykładowców i studentów uczelni.

54°40'58"N 25°17'16"E | na mapie:P

WilnoŠv. Dvasios bažnyčia - Kościół pw.Ducha Świętego

Kościół dominikański pw. Ducha Świętego jest jednym znajpopularniejszych wśród turystów z Polski, a wszystko zdwóch powodów. Po pierwsze, nabożeństwa w tej świątyniodbywają się wyłącznie po polsku, a po drugie, kościół mabardzo ozdobne wnętrze, z licznymi freskami, rzeźbami,obrazami.

Do niedawna w nawie głównej znajdował się OłtarzMiłosierdzia Bożego z obrazem „Jezu ufamTobie”. Obraz namalowany został zgodnie z wizjąsiostry Faustyny Kowalskiej, która w 1931 roku miała wizjęPana Jezusa i podała dokładny jej opis. Przed kilku laty,decyzją litewskich władz kościelnych obraz ten zostałzabrany i przeniesiony kilka kroków dalej do świątyniMiłosierdzia Bożego.

Niemniej, kościół pod wezwaniem Ducha Świętego jestjednym z najpiękniejszych zabytków Wilna. Jego dziejesięgają prawdopodobnie początków chrześcijaństwa naLitwie. Jak podają źródła, w swoim liście do papieża, w1323 roku, Książę Giedymin napisał, że Wilno ma dwaklasztory i kościoły katolickie: franciszkański i dominikański.Pierwszy drewniany kościół dominikański został

ufundowany prawdopodobnie przez Wielkiego KsięciaWitolda i powstał w 1480 roku. Obecny kościół zbudowanyw połowie XVIII w. jest wciśnięty między inne budynki przyul. Dominikańskiej (Dominikonu gatve 6). W podziemiachkościoła odkryto zbiorowe groby pochodzące z początkuXIX w. Prawdopodobnie są to ofiary zarazy albo teżżołnierze napoleońscy.

54°40'51"N 25°17'01"E | na mapie:Q

WilnoSenamiestis - Stare Miasto

Niewątpliwie głównym traktem Starego Miasta(Senamiestis) jest ciąg uliczek Zamkowej (Pilies gatve)przechodzącej w ulicę Wielką (Didžioji gatve) i kończący sięulicą Ostrobramską (Aušros Vartu gatve).

Trakt ten uważany jest za historycznie najstarszy w Wilnie.Łączy on bowiem książęcą rezydencję, czyli Zamek Dolny(Žemutine pilys obecnie Valdovu rumai), z PlacRatuszowym (Rotušes aikšte), na którymmieściła się siedziba władz miasta.

Tu stoją najstarsze, zabytkowe kamieniczki, które dziśmieszczą stylowe restauracje oraz bary, hotele, firmowebutiki i sklepiki z pamiątkami. Pamiątki i różnego rodzajusouveniry można też znaleźć na straganach, które ciągnąsię od ul. Zamkowej aż po Plac Ratuszowy.

54°40'51"N 25°16'60"E | na mapie:R

11

WilnoPiliu parkas - Park Zamkowy

Inaczej Cielętnik, rozciąga się między T. Vrublevskio gatve(ul. T. Wróblewskiego), a Barbaros Radvilaites gatve (ul.Barbary Radziwiłłównej). Nazwę swą zawdzięcza zamkowi,gdyż został założony w okolicach dziś odbudowywanegoZamku Dolnego. Nazwa „Cielętnik” wywodzisię od rozciągających się tu kiedyś łąk, na których pasły siękrowy.

Zamek został zburzony podczas wojny z Moskwą w drugiejpołowie XVII wieku. W latach 1799–1803ostatecznie rozebrano go z polecenia carskich władz. Wlatach siedemdziesiątych XIX wieku Rosjanie założyli tuskwer im. Aleksandra Puszkina. Ustawili tu też naspecjalnym postumencie popiersie poety. Po wycofaniu sięz miasta Rosjan po I wojnie światowej zniknęła też nazwaparku, a popiersie poety wywieziono do Rosji.

Po II wojnie światowej władze sowieckiej Litwy przywróciłynazwę Park im. A. Puszkina i ufundowali nowe popiersiepoety, które wraz z nazwą zachowały się do 1991 roku, doczasu odzyskania przez kraj niepodległości. W tym teżokresie parkowi przywrócono historyczną nazwę, apopiersie Puszkina przeniesiono tym razem do MuzeumPuszkina na Markusiach (Markučiai). Po odzyskaniu przezLitwę niepodległości rozpoczęła się odbudowa ZamkuDolnego tzw. Pałacu Władców (Valdovu rumai).

Wracając do Parku Zamkowego, idąc w kierunkupołudniowo-zachodnim Cielętnik łączy się z OgrodemBernardyńskim obecnie Ogród Serejkiski(Sereikiškiu sodas). Park został założony w 1469 r.przez zakonników, którzy mieli tu swój browar i wytwórnięmiodów pitnych. Dziś Ogród Bernardyński jest jednym zulubionych miejsc wypoczynku wilnian. Unikalna przyroda iprzytulne zakątki sprzyjają relaksowi, jak też czynnemuwypoczynkowi. Tym bardziej, że park znajduje się wsamym centrum miasta obok uczelni i szkół oraz wbezpośrednim sąsiedztwie starówki i prestiżowej dzielnicyZarzecze. W Ogrodzie Bernardyńskim często odbywają siękoncerty, imprezy miejskie oraz festyny ludowe. Z ogrodu

rozlega się wspaniały widok na Górę Bekieszową, która leżynaprzeciwko po drugiej stronie płynącej przez ogródWilenki.

54°41'09"N 25°17'35"E | na mapie:S

WilnoTriju kryžiu kalnas - GóraTrzykrzyska

Na prawym brzegu Wilenki, naprzeciw Góry Zamkowej zBasztą Gedymina. Na szczycie wzgórza stoją trzy białekrzyże. To także jeden z symboli Wilna. Górę zwanądawniej Łysą lub Krzywą, legendy wiążą z dziejami Litwy.W pogańskich czasach miano na tej właśnie górzezamęczyć siedmiu misjonarzy. Ciała czterech z nichzrzucono ze stromej góry do wód Wilenki, zaś trzechpozostałych przybito do krzyży i postawiono na górze.

Zaraz po chrzcie Litwy te trzy drewniane krzyże miały byćświadectwem przyjęcia przez chrześcijaństwa. Miało miećto wymiar bardziej praktyczny, gdyż przekaz ten miałzapobiegać najazdom krzyżackim. Pierwszy wiarygodnyzapis źródłowy o krzyżach na górze Łysej pochodzi jednakdopiero z lat 1613-1636 r. W 1740 r. zmurszałe krzyżezamieniono nowymi. Te z kolei rozebrano po powstaniustyczniowym.

Nowe krzyże, z żelbetonu, postawiono dopiero w 1916 r.podczas okupacji niemieckiej. Inicjatorem odbudowy krzyżybył ks. prałat Kazimierz Michałkiewicz, zaś autoremprojektu Antoni Wiwulski. Krzyże przetrwały burzliwy okresII wojny światowej, lecz w 1951 r., na rozkaz władzradzieckich pomnik wysadzono pewnej nocy w powietrze.Resztki usunięto z góry, bądź zakopano na miejscu.

W okresie restytucji niepodległości Litwy, odbudowane teżzostały Krzyże. Do ich odbudowy wykorzystanopozostałości po starych. Nowe są prawie identyczne, leczprawie o 2 metry wyższe od przedwojennych. Krzyżezostały odbudowane jako pomnik ofiar stalinizmu na Litwie.Ich uroczyste odsłonięcie nastąpiło 14 czerwca 1989 r.Góra Trzykrzyską otacza Kalnu parkas (Park Górny). Stojącu podnóży Trzech Krzyży mamy także wspaniały widok naStare Miasto.

54°41'13"N 25°17'53"E | na mapie:T

12

WilnoŠv. Kotrynos bažnyčia - Kościółświętej Katarzyny

Zamieniona w okresie sowieckim w magazyn, jeszcze doniedawna znajdowała się w opłakanym stanie. Porenowacji jest kolejną perłą architektury wileńskiej. Ichociaż kościół częściej służy za salę koncertową,kameralna muzyka wcale nie ujmuje mu świętości. Kościółstoi przy ul. Wileńskiej 30 (Vilniaus gatve). Wybudowany wXVII wieku, już w wieku następnym został gruntownieprzebudowany. Kolejna rekonstrukcja, która podniosłakościół z ruiny dobiegła końca na przełomie ostatniegostulecia.

Świątynia znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie skweruim. Stanisława Moniuszki, gdzie też w 1922 r. ustawionopopiersie wybitnego artysty. Skwer i kościół stanowiąniejako harmonijną całość architektoniczną. Wartozauważyć, że poza popiersiem oraz pomnikiem w kościeleśw. Jana, kolejnym miejscem pamięci wielkiegokompozytora, jest tablica na domu kompozytora przyniedalekiej od kościoła świętej Katarzyny, Vokiečiu gatve29 (ul. Niemiecka). Miejscowi Polacy od lat starają sięprzekonać władze, by w tym domu otworzyć muzeum S.Moniuszki.

54°40'54"N 25°16'51"E | na mapie:U

Autorzy zdjęć (w kolejności): Zetem, , km_nida, km_nida,km_nida, V. Valužis/Centrum Informacji Turystycznej Litwy,km_nida, km_nida, sevinis, km_nida, K.Driskius/CentrumInformacji Turystycznej Litwy, km_nida, km_nida, km_nida,km_nida, km_nida, V. Valužis/Centrum InformacjiTurystycznej Litwy, km_nida, km_nida

Przewodnik wygenerowany w serwisiewww.polskaniezwykla.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone.Żadna część ani całość Mini przewodnika nie może byćreprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny,mechaniczny, fotograficzny i inny; nie może być użyta doinnej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek baziedanych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.Copyright © 2007 Polska Niezwykła

Wygenerowano:środa 24 listopada 2021 01:21:09

13