W prezentacji wykorzystano ilustracje i zdjęcia dostępne w Internecie

Wiesław BABIKUniwersytet Jagielloński

w.babik@uj.edu.pl

Prezentacja informacji z punktu widzenia ekologii informacji

Wizualizacja Informacji w Humanistyce

III Międzynarodowa Konferencja Naukowa

Toruń, 23-24 marca 2017 r.

Notka biograficzna

Prof. zw. dr hab. Wiesław Babik

Kierownik Zakładu Zarządzania Informacją w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od 2006 roku koordynator krajowy (prezydent) w Polsce międzynarodowej organizacji International Society for Knowledge Organization (ISKO) oraz krajowy przedstawiciel International Information Centre for Terminology we Wiedniu (INFOTERM-u). Autor ponad 260 opracowań naukowych z zakresu nauk o informacji i bibliotekoznawstwa, w tym języków informacyjno-wyszukiwawczych i ekologii informacji. Autor książek m.in.: Słowa kluczowe (2010) oraz Ekologia informacji (2014) oraz redaktor naukowy Nauki o informacji (2016).

To jeszcze nie wiosna...

W prezentacji wykorzystano ilustracje i zdjęcia dostępne w Internecie

Abstrakt• Prezentacja informacji z punktu widzenia ekologii

informacji• Na temat prezentacji informacji tekstowych istnieje już spora

literatura przedmiotu. Zarówno proces ich tworzenia, jak i korzystania z nich jest też swoistego rodzaju sztuką językową. Liczy się przede wszystkim styl, czyli jakość prezentacji uwzględniająca nie tylko zawartość treściową, ale i specyfikę odbioru poprawnie sformułowanych informacji zawartych w komunikatach językowych. Zwykle mniejszą uwagę przywiązujemy do formy, stąd stała się ona przedmiotem tego artykułu.

• Celem wystąpienia jest przedstawienie problemów językowej prezentacji informacji tekstowych, które wpływają na odbiór informacji.

• Uzasadnia to potrzebę nowego spojrzenia na podjęte zagadnienie i zwrócenia uwagi na wytyczne ekologii informacji dotyczące prezentacji informacji.

• Słowa kluczowe: Ekologia informacji. Prezentacja informacji. Język naturalny. Język polski. Informacje tekstowe. Prezentacja informacji w nauce.

Abstract• Presentation of Information from the Viewpoint of

Information Ecology• There is quite abundant literature on the issue of the presentation of

text messages. The processes of both text creation and text comprehension belong to specific language arts. Importance is attached primarily to the style, or the quality of presentation, taking into account not only the contents, but also the details of the reception of correct formulated information contained in text messages. Usually, we pay less attention to the form of messages and that is why that issue is the topic of this paper.

• The purpose of the presentation is to present the elements of text information presentation that influence reception. Such an intention justifies the need to revisit the topic and take into account the guidelines of information ecology relating to information presentation.

• Keywords: information ecology, information presentation, natural language, Polish language. Text information. Visualization of information in science.

Przydatność ekologii informacji

• Ekologia informacji jest - obok architektury informacji – uważana za jedną z najnowszych specjalności nauk humanistycznych, w tym nauk informacyjnych (nauki o informacji). „Zaczęła się rozwijać pod naporem i przeciw dominacji technologicznych aspektów projektowania i eksploatacji systemów informacyjnych w rozległych sieciach komputerowych na przełomie XX i XXI wieku” [Sitarska 2005, s. 16].

Ekologia informacji to metafora

Ekologia informacji to metafora traktująca przestrzeń informacyjną jako ekosystem/infosystem [Nardi, O’Day 1999].

W kontekście rozwoju społeczeństwa informacji i wiedzy termin ten wyraża związek między ideami ekologii (środowiska przyrodniczego) a dynamiką rozwoju i cechami cyfrowej przestrzeni informacji.

W opisie i analizie systemów informacyjnych ekologia informacji posługuje się językiem ekologii środowiska przyrodniczego (przyrody).

Plan

• Wprowadzenie.

• Ustalenia terminologiczne.

• Ekologia informacji – nowe spojrzenie na językową prezentację informacji.

• Prezentacja informacji tekstowych w praktyce.

• Język polski narzędziem prezentacji informacji tekstowych w nauce.

• Ekologia informacji wyzwaniem językowej prezentacji tekstów.

• Podsumowanie.

„Niedbałość o formę jest zniewagą dla treści”

Janusz S. Pasierb

Czy tak wyglądają nasze teksty?

• Z punktu widzenia ekologii informacji rola i znaczenie wizualizacji informacji zwiększa się głównie pod wpływem postępującego zalewu informacji, rozwoju społeczeństwa informacyjnego i masowej produkcji zasobów informacyjnych.

• Zarządzanie informacją tekstową staje się niezbędnym elementem procesów wymiany informacji, zwłaszcza za pośrednictwem publikacji naukowych.

• Problemy definicyjne szczegółowo prezentowała Paulina Motylińska [Motylińska 2014, s. 407-409]. Sygnalizuję, że wizualizacja jest różnie rozumiana: jest traktowana jako „proces reprezentacji wyrazów i pojęć w formie wizualnej”oraz jako zastosowanie „narzędzi i metod interpretacji danych graficznych oraz generowania obrazów na podstawie danych wielowymiarowych” [Osińska 2010, s. 15].

• Stuart Card, Jock Mackinlay i Ben Shneiderman w definiowaniu wizualizacji proponują skupienie się na podstawowym celu wizualizacji definiując ją jako „wizualna reprezentacja informacji służąca wzmacnianiu funkcji poznawczych użytkowników” [Card, Mackinlay, Shneiderman 1999, s. 7].

Ustalenia terminologiczne

• W wystąpieniu ograniczę się do przedstawienia zagadnień wizualizacji informacji w nauce, zawężając je do wizualizacji informacji tekstowych odwzorowywanych za pomocą języka polskiego na piśmie, będącym graficzną reprezentacją/kodem języka naturalnego w jego narodowych odmianach.

• Nabywanie i posiadanie kompetencji wizualnych (ang. visual literacy) jest obecnie uważane za niezbędny element wykształcenia i właściwego funkcjonowania we współczesnym świecie [Dylak 2012].

• Wizualizacja tekstu to zagospodarowanie pewnej przestrzeni/powierzchni informacyjnej.

Ustalenia terminologiczne

• Ekologia informacji opiera się na współczesnych koncepcjach ekofilozoficznych. Ich korzenie tkwią jeszcze w czasach i osobie Jana Jakuba Rousseau, który w opozycji do oświeceniowego mechanicyzmu i materializmu spopularyzował hasło powrotu do natury.

Ekologia informacji – nowe spojrzenie na językową prezentację informacji

• Dopiero w XX wieku filozofowie zajęli się na szerszą skalę problemami związanymi z rosnącym zagrożeniem naturalnego środowiska przyrodniczego naszej planety a ekonomiści i informatolodzy problemami środowiska informacyjnego człowieka jako jego metafory.

• Ich infoekologiczny nurt myślenia opiera się więc na ekofilozofii o większym lub mniejszym nastawieniu antropocentrycznym, które zakłada, że środowisko naturalne powinniśmy chronić ze względów praktycznych mając na uwadze przede wszystkim dobro człowieka.

Ekologia informacji – nowe spojrzenie na językową prezentację informacji

• Informacja jako przekaz wiadomości ma oprócz treści swoją formę. Rodzaj formy nadanej wiadomościom jest również jednym z elementów – oprócz kanału przekazu – narracji w stylu naukowym, w tym prezentacji/wizualizacji informacji. Zarówno forma, jak i kanał przekazu zależą od możliwości nadawcy i potencjalnego odbiorcy ale i środowiska informacyjnego oraz „otoczenia” informacji.

• Środowisko przekazu i otoczenie to kategorie ekologiczne, w naszym przypadku infoekologiczne. Ich kluczowym elementem – oprócz człowieka – jest zwykle jakaś pojedyncza informacja lub zbiór informacji, które chcemy intencjonalnie przekazać potencjalnemu odbiorcy. Informacja wprowadzona do obiegu publicznego często napotyka na drodze do właściwie zdefiniowanego lub nie potencjalnego odbiorcy na różnego rodzaju przeszkody/bariery informacyjne, stanowiące dla niej jakieś zagrożenie.

• Ekologia informacji jest „uczulona” przede wszystkim za różnego rodzaju zagrożenia informacji i środowiska informacyjnego, które w następujący lapidarny sposób opisał Zygmunt Bauman.

Zygmunt Bauman w „Dwa szkice o moralności ponowoczesnej”:

„A nade wszystko – powódź, nadmiar, przerost informacji, komunikatów, dźwięków i obrazów o ładunku semantycznym, którego odcyfrować, a już tym bardziej wchłonąć i przyswoić nie ma czasu”.

• Pisanie tekstów jest jednym ze sposobów prezentacji informacji. Zwykle wymaga się przedstawienia niezbędnych informacji w odpowiedniej formie i kolejności (architektura informacji). Niestety szkoła i studia przeważnie tego już nie uczą, może poza nielicznymi wyjątkami.

• W tekstach naukowych, ale nie tylko, poza właściwym tytułem, aby ułatwić zrozumienie tematu niezbędne jest odpowiednie wprowadzenie lub wstęp, w którym odwołujemy się do tytułu i pokazujemy jak rozumiemy dany problem.

Prezentacja informacji tekstowych w praktyce

• Pomijam fakt, że tekst powinien na czytelniku zrobić wrażenie i zachęcić go do lektury, zaciekawić a zarazem wprowadzić problem. Trzeba więc pieczołowicie wyważyć każde słowo, aby poinformować o czym dalej będzie mowa, ale też nie zepsuć przyjemności czytania. Chcemy zazwyczaj zaintrygować, ale nie powinniśmy pisać zbyt tajemniczo i ogólnikowo. Za niezbędne uważam zajęcie przez autora tekstu jakiegoś stanowiska, czyli postawienie tezy. Teza pokazuje kierunek myślenia, ale siła wypowiedzi bierze się z argumentów.

Prezentacja informacji tekstowych w praktyce

• Argumenty należy jednak wyliczać nie przypadkowo, lecz trzeba je porządnie poukładać według wymyślonego przez siebie logicznego schematu. Niezbędny jest więc tu pewien logiczny porządek.

• Każdy tekst powinien wyglądać jak dobrze ułożone puzzle. Wbrew pozorom puzzle są tu istotne. Są to przecież akapity. Akapity po pierwsze powinny być (!), nie mogą być umieszczane w sposób dowolny i nie mogą być zbyt „słabe” (zbyt krótkie lub zbyt długie).

• A akapity to przecież cegiełki, z których składa się tekst. Każdy nowy akapit powinien oznaczać nową myśl, a zatem stanowić nową cegiełkę.

Prezentacja informacji tekstowych w praktyce

• Stąd zasada: jeden akapit – jedna myśl. Każdy akapit to przecież kolejna nowa cegiełka w konstrukcji tekstu. Jeżeli jest ona zbyt słaba, to może zawalić się cała konstrukcja tekstu.

• Akapity nie powinny więc być jednozdaniowe. Ich kolejność musi być logiczna (logistyka informacji) i w tekście powinny być jakoś wyodrębnione, a więc mają się jakoś wyróżniać (na przykład poprzez odpowiednie wcięcie lub układ np. blokowy) i być ze sobą jakoś połączone.

• Wprawdzie jest to sprawa tzw. redakcji tekstu, ale z punktu widzenia prezentacji informacji jest ona bardzo ważna. Należy więc dbać o „estetyczne” łączenie akapitów poprzez wprowadzenie do następnego lub nawiązanie do poprzedniego.

Prezentacja informacji tekstowych w praktyce

• Gdy tekst jest długi to jest konieczne podzielenie go na wyraźnie porównywalne części, zwane rozdziałami lub podrozdziałami, którym trzeba nadać odpowiednie tytuły lub śródtytuły, odzwierciedlające logiczną strukturę tekstu, które również trzeba jakoś wyróżnić, na przykład pogrubieniem, większą czcionką, odpowiednią numeracją.

• Logiczna struktura tekstu oznacza, że podział na rozdziały, podrozdziały itd. jest dokonywany według logiki klasycznej, to znaczy, że tekst dzieli się je na co najmniej dwie części: 1.1, 1.2.

• Można mieć wrażenie, że wielu autorów tekstów myli tekst z hipertekstem, który dopuszcza, a nawet sugeruje wydzielanie podrozdziałów nie bacząc na zasady logiczne. Stosowanie takiej procedury w tekście (poza oczywiście przypisami) powszechnie uważa się słusznie za tzw. błąd metodologiczny.

• Poza klarowną prezentacją elementów tworzących tekst, bardzo ważnym z punktu widzenia prezentacji a więc i ekologii informacji jest jego wygląd. To nie może być luźna zbieranina/stek znaków graficznych, którymi są litery i w konsekwencji wyraz i zdania.

• Tekst powinien być swoistego rodzaju dziełem sztuki wizualnej. Jeśli tak, to niezbędne jest odpowiednie operowanie światłem, a więc niezbędne są tzw. puste linie dostarczające więcej światła, unikanie „natłoku” zdań i co za tym idzie – informacji. Odpowiednie światło w tekście pełni identyczna rolę, jak w malarstwie. Jeżeli jest możliwe, to można „ożywić” tekst efektowną grafiką: rysunkiem, zdjęciem, słowem.

• Ale nie taką, która wyskakuje jak „Filip z konopi”. Wcześniej należy zaanonsować ją w tekście. Poza tym ich grafika powinna być jakoś osadzona w przestrzeni/na powierzchni. Mam tu na myśli jej wyodrębnienie w tekście, głównie poprzez wstawienie przed i po tzw. pustych linii (oprócz numeracji i tytułu, ewentualnie podania źródła).

• W przeciwnym wypadku wizualnie następuje zlanie się tekstu z „wtłoczoną” grafiką. Podobnie dzieje się w przypadku „niewyodrębnienia” poszczególnych rozdziałów i podrozdziałów w strukturze całości tekstu. Poprawnie skonstruowany tekst tego nie znosi a przecież wizualizacja ma ułatwiać jego odbiór.

• Prezentacja tekstu powinna opierać się na użyciu odpowiedniego rodzaju i wielkości czcionki zapewniającej odpowiednią czytelność tekstu a także jego zróżnicowanie estetyczne oraz właściwe zagospodarowanie przestrzeni, odpowiednie wyróżnienia fragmentów tekstu, na przykład wytłuszczenia (bold), podkreślenia, użycie pochyłej czcionki (italic), wyróżnienia fragmentów tekstu będących cytowaniami.

• W sumie to wszystko winno sprawić wrażenie, że autor odpowiednio zarządza powierzchnią tekstu, właściwie umieszcza na niej informacje oraz stosuje odpowiednią inżynierię (edytorstwo) tekstu. Dotyczy to nie tylko zwykłego naukowego tekstu, lecz także tzw. pism użytkowych/urzędowych. W przypadku pism użytkowych dodatkowym elementem jest czytelny podpis, który często jest mylony z tzw. parafką.

• Umieszczane w tekście elementy graficzne powinny znajdować się w odpowiednim to jest właściwym, ustalonym zwyczajowo lub standardowo miejscu, najlepiej tuż po ich anonsie i na tej samej stronie, a nie w dowolnym miejscu, chyba że nie pozwala na to dostępna na danej stronie powierzchnia. Nie powinny być przenoszone na następną stronę, chyba że są długie.

• Typowym błędem jest opisowe powtarzanie zawartości tabeli czy rysunku. Jej opis powinien zawierać wnioski, jakie wynikają z tabeli, a więc to, co w tabeli trudno dostrzec. Przyjmuje się, że jeżeli w pracy występuje więcej niż dziesięć tabel, wówczas należy na jej końcu zamieścić spis tabel.

• Z punktu widzenia makrostruktury tekstu naukowego bardzo ważnymi są zarówno wstęp (przedmiot, ujęcie, teza, stan badań, cel, metody badawcze, struktura tekstu), jak i zakończenie/podsumowanie (przypomnienie co było celem tekstu, synteza rozważań, zasygnalizowanie perspektyw dalszych badań). Istotnym elementem prac naukowych jest bibliografia, której opisy powinny być kompletne i sporządzone według jednego schematu. Wymaga to wręcz żelaznej konsekwencji w stosowaniu przyjętej w pracy jednolitej konwencji przypisów. Oczywiście nie należy zapominać o poprawnym opracowaniu abstraktu (przedmiot i jego ujęcie, cel, zastosowane metody badawcze, wyniki przeprowadzonych badań, wartość dodana do obecnego stanu wiedzy) i wykazu słów kluczowych.

• Nade wszystko przed oddaniem tekstu należy go przeczytać i poprawić błędy literowe.

• Układ i rozplanowanie tekstu zwykle regulują tworzone lub dostarczane przez wydawców bardziej lub mniej szczegółowe instrukcje. Mają one zwykle postać wytycznych w postaci instrukcji dla autorów, zasad przygotowywania artykułów, zaleceń dla autorów, zaleceń wydawniczych. Jeśli ich nie ma, to zwykle panuje „wolna amerykanka”, będąca pokłosiem braku jakiejkolwiek kultury i estetyki rozplanowania tekstu. Jej produkty można delikatnie porównać i nazwać brudnopisem.

• Z infoekologicznego punktu widzenia ważnym dla prezentacji tekstu jest także jego wielkość. W przyszłości prawdopodobnie będą dominować krótkie ale treściwe teksty.

• Prezentacja informacji w nauce powinna odbywać się za pomocą poprawnie sformułowanych komunikatów językowych.

• Można by mniemać, że Bóg tworząc Polaków, rzekł im:

• ”Oto na domiar wszystkiego daję wam spiż dźwięczny, a niespożyty, taki, z jakiego ludy żyjące przed wami stawiały posągi swoim bohaterom; daję wam złoto błyszczące i giętkie, a wy z tego tworzywa uczyńcie mowę waszą”. I powstała ta mowa, niespożyta jak spiż, świetna i droga jak złoto, jedna z najwspanialszych na świecie, tak wspaniała, tak piękna i dźwięczna, że chyba tylko język dawnych Hellenów może się z nią porównać.

Język polski narzędziem prezentacji informacji tekstowych w nauce

• Powstali również z biegiem wieków liczni mistrze słowa, którzy ze spiżu uczynili ramę harfy, a ze złota nawiązali na nią struny. A wówczas poczęła śpiewać ta polska harfa i wyśpiewywać dawne życie. Czasem huczała jak grzmot w górach, czasem unosiła się nad równinami, czasem w skowronkowych tonach dźwięczała nad polami – błogosławiąca i błogosławiona, czysta jak łza, boża jak modlitwa, słodka jak miłość”.

• [H. Sienkiewicz: Mowa przy odsłonięciu pomnika J. Słowackiego w parku miłosławskim dnia 16 września 1899 roku. [W:] H. Sienkiewicz: Dzieła, t. XL: Wiersze i inne drobne utwory. Warszawa 1951, s. 81].

Język polski narzędziem prezentacji informacji tekstowych w nauce

• Obecnie nie trzeba być językoznawcą ani wytrawnym obserwatorem życia i sposobów komunikowania, aby zauważyć, że dzisiejsza mowa polska (a i pismo) przestała być „czystą jak łza, bożą jak modlitwa, słodką jak miłość”. I nie wynika to tylko z tego, że język polski, podobnie jak inne języki naturalne, żyje się, rozwija się, zmienia. Trudno też oczekiwać, żeby był to język Kochanowskiego, Mickiewicza, Słowackiego czy nawet Sienkiewicza, Prusa, Herberta czy Miłosza.

• Niewątpliwie jest on w poważnym kryzysie, spowodowanym napływem anglicyzmów czy amerykanizmów, lecz przede wszystkim postępującym procesem jego wulgaryzacji i brutalizacji.

• Atakują go przede wszystkim liczne choroby, z których największą zarazą wydaje się być mowa nienawiści. Hejtowanie stało się naszą narodową specjalnością. Mowa nienawiści zyskała już na stałe „prawa obywatelskie” w polityce i coraz częściej pojawia się w języku potocznym, ale i w języku naukowym, za pomocą którego przekazujemy informacje na co dzień. Jedną z chorób jest też informacyjny bełkot.

• Zauważyli to m.in. prof. Walery Pisarek: „Obserwujemy cofanie się polszczyzny z niektórych dziedzin życia naukowego. Może się ona również cofać w wojsku, transporcie, szkole” i prof. Janusz Tazbir pisząc: „Obecnie naszemu językowi nie zagraża całkowite wyparcie przez angielszczyznę, lecz zubożenie poprzez napływ wulgaryzmów”.

• Stałe miejsce w naszym życiu publicznym ma polszczyzna zrodzona z poprawności politycznej. Niechlubny udział w niszczeniu polszczyzny ma znacząca część mediów, które stały się dziś prawdziwym orężem w walce o „rząd dusz” w społeczeństwie. „Wielu badaczy podkreśla, że znaczna część mediów straciła swą służebną rolę informacyjną, edukacyjną, opiniotwórczą, słowem –kulturową misyjność względem społeczeństwa, a stała się potężnym instrumentem ogłupiania społeczności, przynoszącym płaską rozrywkę polegającą głównie na powtarzaniu wzorów obcych”[Ożóg 2013].

• Uczestnicy I Kongresu Języka Urzędowego (30-31 października 2012 r.) przyjęli Deklarację końcową, w której oświadczyli, że ci, „[…] którzy tworzą teksty, powinni dołożyć wszelkich starań o ich zrozumiałość, poprawność, estetykę oraz formułowanie treści z szacunkiem dla odbiorców”.

• Fala nowej odmiany „nowomowy” opanowuje także nasze uniwersytety, które powinny stać na straży piękna naszego języka. Tymczasem „nowomowa –przebrana w szaty prawa – kwitnie, pączkuje, napiera, kształtuje wciąż nowe fragmenty rzeczywistości z koszmaru sennego, odciąga pracowników od ich właściwych zadań, krępuje rozwój, przy akompaniamencie ciągłego mówienia o innowacyjności utrudnia innowacyjność” [Trammer 2015, s. 39].

• Dlaczego o tym mówię? Chodzi mi o to, aby do obiegu publicznego trafiały informacje w postaci poprawnego przekazu językowego. Język to przecież narzędzie i sposób prezentacji informacji. Istnieje pilna potrzeba posługiwania się poprawnym pod względem leksykalnym, semantycznym (terminologicznym), gramatycznym językiem polskim, zwłaszcza, że niechlubnych przykładów ostatnio jest moc, np. „zauczestniczenie w projekcie” (poseł RP), czy „dzieci są zaopiekowane” (nauczycielka). W odpowiednim prezentowaniu informacji tekstowej na piśmie mogą pomóc zasygnalizowane wytyczne płynące z domeny ekologii informacji.

• Z punktu widzenia ekologii informacji istotnym jest szczególna troska i dbałość o nowość, prawdziwość i wiarygodność informacji, „oszczędność” przekazu informacji poprzez preferowanie krótkich ale „treściwych” (bez wypełniaczy!) komunikatów językowych.

Ekologia informacji wyzwaniem językowej prezentacji tekstów

• Ma to pozwolić uniknąć, a przynajmniej zminimalizować stopień, zaśmiecania środowiska informacyjnego człowieka.

• Językowa prezentacja informacji winna uwzględniać rodzaj informacji, być dostosowana do potrzeb potencjalnych odbiorców, uwzględniać w przekazie informacji potencjalne możliwości językowego odbioru informacji przez człowieka, zawierać tylko niezbędną redundancję.

Ekologia informacji wyzwaniem językowej prezentacji tekstów

• Ponadto powinna dostarczać odbiorcy informacji przesłanek do zaufania do informacji oraz zapewniać odbiór informacji bez zbędnych szumów informacyjnych.

• Wykorzystanie istniejących możliwości językowego dostosowania prezentacji informacji – zarówno pod względem formalnym, jak i merytorycznym - do potrzeb i preferencji odbiorcy winno opierać się przede wszystkim na odpowiedniej selekcji, filtrowaniu i estetyce informacji, na co zwraca szczególną uwagę ekologia informacji.

Ekologia informacji wyzwaniem językowej prezentacji tekstów

„Wizualizacja informacji powinna zejść

„pod strzechę”; nie być umiejętnością tylko wąskiej elity”

• W moich rozważaniach skupiłem się na zadeklarowanym w tytule infoekologicznym spojrzeniu na wizualizację informacji tekstowych w nauce, będących elementem organizacji informacji tekstowych w tradycyjnych publikacjach naukowych. W tego rodzaju wizualizacji ważną rolę odgrywają formalne elementy językowej prezentacji tekstów naukowych. Pozostałe elementy, ze względu na przyjęty we wstępie zakres tematu, zostały w artykule pominięte.

Podsumowanie

• Zalecenia dotyczące wizualizacji zwykle mają charakter edytorski i przeważnie dotyczą techniki wydawniczej. Biorąc pod uwagę fakt, że obecnie bardzo często już sami dokonujemy przynajmniej wstępnej redakcji tekstów, niezbędna staje się znajomość reguł dotyczących tekstowej prezentacji informacji, zwłaszcza zwyczajowo utartych zasad stosowanych w edytorstwie.

• Zasygnalizowane w artykule problemy wymagają więc pogłębienia i dalszych badań. Wizualizacja informacji to atrakcyjny problem badawczy szczególnie dla osób zainteresowanych badaniami o charakterze interdyscyplinarnym.

Podsumowanie

Bibliografia• Babik Wiesław, Ekologia informacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu

Jagiellońskiego 2014.

• Card Stuart, Mackinlay Jock, Shneiderman Ben. Readings in Information Visualization: Using Vision to Think. San Francisco: Morgan-Kaufmann 1999.

• Dylak Stanisław, Alfabetyzacja wizualna jako kompetencja współczesnego człowieka. [W:] Red. W. Skrzydlewski, S. Dylak. Media-Edukacja-Kultura. Poznań-Rzeszów: Polskie Towarzystwo Technologii i Mediów Edukacyjnych, s. 119-132.

• Motylińska Paulina, Wybrane zagadnienia wizualizacji w nauce o informacji. [W:] Komunikacja naukowa w środowisku cyfrowym. Badania, zasoby, użytkownicy. Warszawa: Wydawnictwo SBP 2014, s. 406-427.

• Nardi Bonnie, O’Day Vicky: Information Ecologies: Using Technology with Heart. Cambridge, MA: MIT Press 1999.

• Osińska Veslava, Wizualizacja i wyszukiwanie informacji. Warszawa: Wydawnictwo SBP 2010.

• Ożóg Kazimierz. Czy w nowych czasach mamy nowy język polski? [W:] Cum reverentia, gratia, amicitia… Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Bogdanowi Walczakowi. Pod red. A. Migdał i A. Piotrowskiej-Wojaczek. T. II Poznań: Wydawnictwo Rys and Autorzy 2013,. s. 533-541.

• Sienkiewicz Henryk: Mowa przy odsłonięciu pomnika J. Słowackiego w parku miłosławskim dnia 16 września 1899 roku. [W:] H. Sienkiewicz: Dzieła, t. XL: Wiersze i inne drobne utwory. Warszawa 1951, s. 81.

• Sitarska Anna, Systemowe badania bibliotek: studium metodologiczne. Wyd. 2. Białystok: Książnica Podlaska im. Ł. Górnickiego 2005.

• Trammer Jerzy. Nowomowa. „Forum Akademickie” 2015 nr 5 s. 39.

• Ziejka Franciszek, Ratujmy naszą mowę ojczystą! „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2017 nr 191 s. 13-19.

Czas ucieka! Pora s/kończyć …

Dziękuję za uwagę

Wiesław Babikw.babik@uj.edu.pl

Wiesław BABIKUniwersytet Jagielloński

w.babik@uj.edu.pl

Prezentacja informacji z punktu widzenia ekologii informacji

Wizualizacja Informacji w Humanistyce

III Międzynarodowa Konferencja Naukowa

Toruń, 23-24 marca 2017 r.