WIELKIE RÓWNINYKRAINA BEZKRESNYCH TRAW

WIELKIE RÓWNINY

Wielkie Równiny (Wielkie Równiny Arizońskie) –

rozległa kraina geograficzna, a zarazem krąg

kulturowy na obszarze Kanady i USA, u podnóża

Kordylierów. Obszar ten charakteryzuje się płaskim

ukształtowaniem terenu i niemal wyłącznie

trawiastą roślinnością (poza lasami łęgowymi w

dolinach rzecznych), tzw. prerią. Obszar ten leży w

kilku strefach klimatycznych. Silny wpływ na jego

klimat ma bliskość Kordylierów.

WIELKIE RÓWNINY

WIELKIE RÓWNINY

WIELKIE RÓWNINY

WIELKIE

RÓWNINY

Ze względu na

znaczną zmienność

wyróżnia się szereg

typów prerii, przy czym

do podstawowych

należy: preria typowa

(wysoka), niska i

mieszana.

WIELKIE

RÓWNINY

Zróżnicowanie prerii w Ameryce

Pn.:

preria północna (żółty)

preria wysoka (oliwkowy)

preria mieszana

(pomarańczowy)

preria niska (beżowy)

preria nadbrzeżna (brązowy)

tereny zakropkowane –

formacje mieszane z lasami

WIELKIE RÓWNINY

PRERIA WYSOKA (TYPOWA)

Preria typowa (p. wysoka, p. właściwa, ang. tallgrass

prairie) – na obszarach o opadach rocznych najczęściej

rzędu 500-800 mm i glebach typu czarnoziemów, z

roślinnością trawiastą o wysokości średniej (do ok. 1 m

wysokości) i wysokiej (do ok. 2 m, na koniec sezonu i w

miejscach najbardziej wilgotnych nawet 3 m.

Wykształca się w miejscach o zwykle wysokim poziomie

wód gruntowych. Rośliny rosną tu bardzo gęsto, tworząc

zbitą darń i głęboko przenikając glebę korzeniami.

WIELKIE RÓWNINY

WIELKIE RÓWNINY

PRERIA NISKA

Preria niska (ang. shortgrass prairie) – występuje na

obszarach o małych opadach (300-500 mm rocznie), na

glebach kasztanowych, o niskim poziomie wód

gruntowych (deszcze padają tylko wiosną i przenikają

do 60 cm w głąb profilu glebowego). Dominują tu niskie,

w miejscach intensywnie wypasanych także niewielkie

opuncje.

WIELKIE RÓWNINY

WIELKIE RÓWNINY

PRERIA MIESZANA

Preria mieszana (ang. mixed-grass prairie) – występuje w

rejonie przejściowym między preriami właściwymi i

niskimi. Ma postać mozaiki zwartej darni niskich traw z

płatami traw wysokich, typowych dla prerii właściwej. Ze

względu na przejściowy charakter granice tej formacji

trudno wyznaczyć jednoznacznie, ale też ze względu na

współwystępowanie gatunków o różnych wymaganiach

ekologicznych jest to formacja preriowa o największym

zróżnicowaniu gatunkowym.

WIELKIE RÓWNINY

WIELKIE RÓWNINY

Bouteloua curtipendula Elymus canadensis

WIELKIE RÓWNINY

Ostnica Palczatka

WIELKIE RÓWNINYBizon amerykański

Bizon amerykański (tatanka) to

duży ssak z rodziny wołowatych,

największy obecnie ssak Ameryki

Północnej. W warunkach

naturalnych żył w olbrzymich

stadach; szacuje się, że przed

kolonizacją Ameryki przez

Europejczyków populacja bizona

amerykańskiego liczyła miliony

osobników. W latach 90. XX wieku

populację bizonów oceniano na

około 20 tysięcy osobników.

WIELKIE RÓWNINYWidłoróg amerykański

Jedyny żyjący przedstawiciel

rodzaju widłoróg zamieszkujący

Amerykę Północną. Widłorogi

amerykańskie są najszybszymi

zwierzętami Ameryki Północnej –

na krótkich dystansach (do 1,5

km) osiągają do 95 km/h

wykonując przy tym skoki o

długości do 6 metrów.

WIELKIE RÓWNINYNieświszczuk czarnoogonowy

Piesek preriowy to gatunek ssaka z

rodziny wiewiórkowatych.

Zamieszkuje prerie na dużym

obszarze Ameryki Północnej. Żyje

w koloniach, które mogą liczyć od

kilku osobników do wielu tysięcy

zwierząt. Często zatrzymuje się w

wyprostowanej pozycji.

Zaniepokojony alarmuje członków

stada gwizdem.

WIELKIE RÓWNINYIndyk zwyczajny

Gatunek dużego ptaka

grzebiącego z rodziny

kurowatych, zamieszkujący

pierwotnie różne części Ameryki

Północnej.

Obecnie indyk domowy

wywodzący się od indyka

zwyczajnego jest tradycyjnym

daniem podczas Święta

dziękczynienia w USA.

WIELKIE RÓWNINYMustang

Rasa zdziczałych koni,

wywodzących się od koni

przywiezionych do Ameryki

Północnej z Hiszpanii w XVI wieku

przez hiszpańskich

konkwistadorów. Część

przywiezionych przez nich koni, w

różnych okolicznościach dostała

się na wolność i wtórnie zdziczała,

tworząc na prerii nową rasę.

INDIANIE AMERYKI PÓŁNOCNEJ

INDIANIE AMERYKI PÓŁNOCNEJ

Indianami nazywa się niemal całą (z wyłączeniem

Aleutów i Inuitów) autochtoniczną (tubylczą, rdzenną)

ludność obu Ameryk. Znaleziska archeologiczne i

antropologiczne sugerują, że Ameryka Północna została

zaludniona przez przybyszy z Azji co najmniej 12 tysięcy

lat temu. Podczas ostatniej epoki lodowcowej ludzie

przedostali się do niej przez Cieśninę Beringa.

Współcześnie Indianie Ameryki Północnej stanowią

mieszankę etniczną, kulturową, językową i religijną z

większym lub mniejszym wpływem elementów

pochodzenia euro-amerykańskiego.

INDIANIE AMERYKI PÓŁNOCNEJ

INDIANIE AMERYKI

PÓŁNOCNEJ

Czejenowie, Czejeni lub

Szejenowie (ang. Cheyenne,

nazwa własna: Tsis tsis’tas –

„ludzie”) – plemię Indian

północnoamerykańskich.

Współcześnie wszyscy mówią po

angielsku, ok. 1,7 tys. posługuje

się również własnym językiem

czejeńskim należącym do

rodziny algonkińskiej.

INDIANIE AMERYKI

PÓŁNOCNEJ

Czarne Stopy – federacja trzech blisko spokrewnionych plemion Indian Ameryki Północnej. W skład grupy wchodziły plemiona: Pikuni(Piegan), Kainah i Siksika, które w XIX w. obejmowały swoją opieką także sąsiednie mniejsze plemiona. Do dziś wielu z nich posługuje się językiem siksika z grupy języków algonkińskich.

INDIANIE AMERYKI

PÓŁNOCNEJ

Dakotowie – dzielą się na trzy

grupy: Santee, Yankton i Teton.

Wspólna nazwa oznaczająca

„sprzymierzeni”, „przyjaciele”.

Popularnie używanym

określeniem Indian narodu

Dakotów jest także Siuksowie

(Sjuksowie). Nazwa ta została

nadana im przez Francuzów.

INDIANIE AMERYKI

PÓŁNOCNEJ

Komancze – pierwotnie

należeli do ludności

koczowniczej, typowej dla

Indian Wielkich Równin w

środkowej części Stanów

Zjednoczonych. Komancze

zamieszkiwali bardzo duże

terytorium zwane

„Komanczerią”. Komancze

słynęli z ogromnych stad koni,

a także z mistrzowskiej

umiejętności jazdy konnej.

INDIANIE AMERYKI PÓŁNOCNEJ

INDIANIE AMERYKI PÓŁNOCNEJ

INDIANIE AMERYKI PÓŁNOCNEJ

Sat-Okh (w języku

shawnee Długie

Pióro), właśc.

Stanisław

Supłatowicz, polski

pisarz, gawędziarz i

artysta, były żołnierz

Armii Krajowej. Autor

książek o tematyce

indiańskiej „Ziemia

słonych skał”

ZAGROŻENIA PRERII

Poza bezpośrednimi polowaniami (jak w

przypadku bizona) podstawowym problemem w

ochronie prerii jest przekształcenie jej pod uprawy

i tereny zabudowane, jej fragmentacja oraz

niewłaściwe użytkowanie (nadmierny wypas). Na

skutek gaszenia pożarów część obszarów

preriowych pokryła się lasami. podejmowane są

różne inicjatywy mające na celu zachowanie

istniejącej oraz odtworzenie zniszczonej prerii.

BUDOWA KOLEI

wybudowana w latach 60. XIX wieku linia kolejowa łącząca sieć kolejową we wschodnich Stanach Zjednoczonych z Kalifornią i wybrzeżem Oceanu Spokojnego. Ukończona 10 maja 1869 roku linia pozwoliła na zastąpienie karawan osadników nowocześniejszym środkiem transportu i przyczyniła się do gwałtownego wzrostu liczby ludności na zachodzie Stanów Zjednoczonych i szybkiego rozwoju amerykańskiej gospodarki/

PROMOTORY

HODOWLA

BYDŁA

Ranczo – wielkie

gospodarstwo rolne, zwykle

hodowlane, w Ameryce

Północnej i Środkowej. Na ranchach hoduje się

głównie bydło na

wołowinę. Kowboj –

pasterz bydła w Ameryce,

zajmował się również

hodowlą koni. Kowboje

obok Indian, bandytów i szeryfów stali się ulubionymi

bohaterami westernów.

RODEORodeo – sport wywodzący

się z pracy z bydłem,

głównie w USA, a także w Hiszpanii i Australii. Bazuje

ono na umiejętnościach

wymaganych w pracy

kowbojów. Konkurencje, w

większości rozgrywane z

końskich grzbietów, mają

sprawdzać umiejętności i

refleks zawodników.

FARMA

Farma – zazwyczaj duże

gospodarstwo rolne,

zmechanizowane i

specjalizujące się w uprawie wybranych roślin

lub hodowli wybranych

zwierząt. Nastawione na

wysoką towarowość i

specjalizację produkcji. Z

reguły zatrudnia najemną

siłę roboczą.

GRODZENIE

PRERII

Szczytowy okres spędów to lata 1880 – 1885. Miliony sztuk bydła pędzono z pustynnego Teksasu na północ przez wielkie równiny w poszukiwaniu pastwisk. Wolny spęd coraz mniej podobał się właścicielom okolicznych stad bydła zajmujących pastwiska i wodopoje. Ranczerzy ogradzali ziemie opatentowanym w 1874 r. drutem kolczastym, co wywołało protesty farmerów, kowbojów i małych hodowców. Nasiliły się też kradzieże. Kompanie hodowlane i wielcy ranczerzy zatrudniali rewolwerowców do odstraszania nieproszonych gości.

WIELKIE RÓWNINY

„Planeta nowa 8”

Autor: ©W. Dejnega®

WIELKIE RÓWNINY

Wikipedia:

„Indianie Ameryki Północnej”, „Preria”