Wiatr rzeźbiarzem powierzchni Ziemi

Opracowała: Dorota Mysza

Wiatr może cząstką poruszać, przesuwać, toczyć, unosić. Wiatr niszczy, transportuje i buduje.

Rozmiary i przebieg tej działalności zależą od siły

i przeważających kierunków wiatru.

KORAZJA - to proces, podczas którego transportowane wiatrem cząstki skalne różnej

wielkości uderzają o skały stanowiące przeszkodę na ich drodze, szlifując je i polerując.

Korazja najsilniejsza jest tuż nad ziemią, gdzie wiatr unosi najwięcej najcięższych cząstek

skalnych. Szybszemu niszczeniu ulegają zwietrzałe, mniej

odporne partie skał, dzięki czemu pierwotne formy rzeźby przybierają często fantazyjne kształty, np. w postaci grzbietów skalnych.

Działalność niszcząca wiatru to deflacja, korazja (erozja eoliczna).

DEFLACJA - czyli wywiewanie materiału powoduje obniżenie powierzchni terenu,

odsłaniając nie zwietrzałą jeszcze litą skałę.W wyniku deflacji tworzą się: misy deflacyjne,

tzw. góry świadki (ostańce - w postaci grzybów, maczug, stołów), rynny, niecki,

wanny, powstają bruzdy, graniaki - kamienice oszlifowane niesionymi przez wiatr cząstkami.

Działalność budująca wiatru to:AKUMULACJA - osadzanie się

transportowanego materiału spowodowane przez malejącą siłę wiatru lub napotykane

po drodze przeszkody.Wpierw osadzają się piaski od

gruboziarnistych do coraz drobniejszych, później i najdalej od miejsc wywiewania

osadzają się pyły.

Na obszarach suchych, deflacja, czyli wywiewanie materiału powoduje tworzenie się pustyń:

kamiennych, zwanych hamadą (znaczna część Sahary i Tybetu, część Gór Skalistych) oraz

żwirowych, zwanych serir (znaczna część Sahary, część pustyń w Australii).

Pustynie piaszczyste - ergi tworzą się na obszarach akumulacji piasku (wielki Erg

Zachodni i Wschodni na Saharze, pustynie australijskie Wiktorii i Piaszczysta, Atacama,

Kara-Kum, Kyzył-Kum).

Na pustyniach piaszczystych wiatr z akumulowanego piasku tworzy wydmy. Mają

one różne rozmiary oraz różną prędkość przesuszania się. Zależy to od siły, ilości

i spoistości piasku.

Na obszarach pustyń suchych i gorących tworzą się wydmy zwane barchanami. Mają one kształt półksiężycowaty, niewielkie rozmiary,

ramiona skierowane zgodnie z kierunkiem wiatru, wyprzedzają wydmę.

www.geografia.com.pl

W klimacie wilgotniejszym tworzą się wydmy paraboliczne.

Kształt mają półksiężycowaty, ale ramiona zwrócone przeciwko wiatrowi. Związane jest to z tym, że piasek wewnątrz wydmy

jest bardziej suchy, więc przesuwa się szybciej, wilgotniejszy piasek na ramionach

posuwa się wolniej. O powstaniu tych wydm decyduje w znacznym stopniu

roślinność.

www.geografia.com.pl

Prezentacja opracowana na podstawie:

www.geografia.com.pl