Wejście osób młodych na rynek pracy - DAS KPRM

1

Warszawa, dnia 25 marca 2010 r. Departament Analiz Strategicznych Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Wejście osób młodych na rynek pracy (na podstawie danych ZUS)

1. Podstawowe dane o wejściu na rynek pracy

W latach 2000-2010 przeciętnie rzecz biorąc obniżał się wiek wejścia na rynek pracy (wykres 1). Spadł on zarówno w grupie mężczyzn jak i kobiet o około rok. Wpływ na taką tendencję miały głównie czynniki popytowe- spadek bezrobocia i powstawanie nowych etatów w gospodarce. Uzasadnienie takie potwierdza fakt lekkiego odwrócenia tendencji w 2009 roku, czyli kiedy wystąpiły pewne trudności na rynku pracy. Wśród czynników podażowych można wśród kobiet wymienid zmiany obyczajowe, prowadzące do przesuwania decyzji o potomstwie na później i zamiast tego wchodzenie na rynek pracy, natomiast wśród mężczyzn stopniowe znoszenie poboru do wojska, a co za tym idzie również i spadek liczby osób uczących się jedynie w celu uniknięcia poboru.

Wykres 1

Przeciętny wiek wejścia na rynek pracy w poszczególnych latach

Źródło: Baza danych ZUS

Niezbyt zaskakującym zjawiskiem jest przewaga mężczyzn pod względem zarówno wysokości zarobków, jak i ich mediany (wykres 2). Z drugiej strony w tej grupie z powodu dużego zróżnicowania kwalifikacji występuje większa różnica pomiędzy medianą a wartością średnią. Należy jednak dodad, że udział osób zarabiających pracę minimalną w obu grupach jest zbliżony i oscyluje w granicach 15-17%.

21

21,5

22

22,5

23

23,5

24

24,5

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Śre

dn

i wie

k w

ejś

cia

na

ryn

ek

pra

cy w

p

osz

cze

góln

ych

lata

ch

Rok

Kobiety

Mężczyźni

Średnia

2

Wykres 2

Mediana i przeciętne pierwsze wynagrodzenie w 2009 roku


2. Struktura terytorialna

Na rynku pierwszych prac występuje zróżnicowanie również pod względem terytorialnym. Mapa nr 1 pokazuje jaki procent pierwszych miejsc pracy powstaje w poszczególnych powiatach. Najwięcej miejsc pracy dla ludzi młodych jest tworzonych w dużych miastach. Zdecydowanie największe szanse na zatrudnienie absolwent szkoły ma w Warszawie, następnie Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu.

Wykres 3


0 zł

200 zł

400 zł

600 zł

800 zł

1 000 zł

1 200 zł

1 400 zł

1 600 zł

1 800 zł

Kobiety Mężczyźni Całkowicie

Wyn

agro

dze

nie

w z

łoty

ch

Grupa wiekowa

Średnia

Mediana

18%

5%

4%

3%

3%

2%

66%

Udział największych miast w tworzeniu pierwszych miejsc pracy w latach 2000-2009

Warszawa

Kraków

Wrocław

Poznao

Łódź

Katowice

Inne miasta

3

Zwiększoną liczbę wakatów dla niedoświadczonych pracowników często oferują obszary otaczające te miasta: aglomeracje warszawska, śląska, krakowska, łódzka, tereny wokół Poznania oraz na Pomorzu Gdaoskim.

Mapa 1

Udział powiatów w tworzeniu nowych miejsc pracy w latach 2000-2009


Na drugim biegunie są powiaty województw Warmiosko-Mazurskiego, Podlaskiego, Lubelskiego, Świętokrzyskiego i Podkarpackiego gdzie na skutek niskiego poziomu uprzemysłowienia, występowania małego sektora usług oraz rolniczego charakteru pierwszą pracę udaje się znaleźd tylko nielicznym.

O łatwości wejścia na rynek pracy może świadczyd średni wiek wejścia na rynek pracy w poszczególnych województwach. Jest on znacznie wyższy w powiatach tzw. Ściany wschodniej oraz kielecczyźnie, Pomorzu Zachodnim i Dolnym Śląsku.

4

Mapa 2

Średni wiek otrzymania pierwszej pracy w latach 2000-2009


5

Rozkład mediany pierwszych wynagrodzeo w poszczególnych powiatach (mapa 3) pokazuje, że w powiatach, w których wejście na rynek pracy jest trudniejsze nie zawsze wynagrodzenia te są niższe. Wpływ na ten stan rzeczy mogą mied pewne sztywności na rynku, zarówno po stronie popytowej jak i podażowej. Z jednej strony pracodawcy mogą zbyt rzadko wykorzystywad sposoby elastycznego zatrudniania pracowników- staże absolwenckie, umowy na jakąś częśd etatu, z drugiej zaś rolniczy charakter takich obszarów może zmniejszad skłonnośd mieszkaoców do podjęcia pracy i tym samym zwiększad oczekiwania płacowe.

Mapa 3

Rozkład realnej pierwszej płacy w latach 2000-2009


Wśród największych miast najwyższe średnie wynagrodzenie występowało w Warszawie (wykres 4), gdzie oprócz stosunkowo dużej liczby osób dobrze zarabiających, wielu wchodzących na rynek dostaje dużo mniejszą pensję. W rezultacie Warszawa pod względem mediany plasuje się za Katowicami i Poznaniem.

6

Wykres 4

Rozkład pierwszych wynagrodzeo w największych miastach w 2009 roku


Znaczące dysproporcje występują na linii powiaty miejskie-pozostałe powiaty (tabela 1). Zarówno średnia jak i mediana jest o około 300 zł wyższa w powiatach miejskich niż wiejskich. Dosyd niespodziewanym wynikiem jest brak różnicy pomiędzy przeciętnym wiekiem wejścia na rynek w tych dwóch grupach.

Tabela 1

Porównanie pierwszej płacy w powiatach miejskich i pozostałych w 2008 roku

Średnia Mediana Przeciętny

wiek

Udział

procentowy

Powiaty

miejskie

1790,3 1600 23,0077739

63%

Pozostałe

powiaty

1507,88 1300 22,8154049

37%


0 zł

500 zł

1 000 zł

1 500 zł

2 000 zł

2 500 zł

Wyn

agro

dze

nie

w z

ł

Miasto

Mediana

Średnia

7

3. Analiza karier

Przeprowadzenie analizy karier osób zaczynających pracę wymaga ustalenia punktu wyjścia, czyli stosunku rozkładu pierwszych płac do rozkładu płac wśród wszystkich osób pracujących (tabela 2). Mniej niż płaca minimalna lub płacę minimalną zarabiało w 2008 roku 30% pracujących przez pierwszy miesiąc, natomiast wśród wszystkich pracujących nie więcej niż 20%. Największa różnica występuje jednak w przypadku następnych decyli- siódmy decyl rozkładu w grupie pracujących po raz pierwszy zarabia tyle co czwarty w całej gospodarce. Tyle co 10 % najlepiej zarabiających ze wchodzących na rynek pracy zarabia w gospodarce trochę mniej niż 40% wszystkich pracujących. Dane te świadczą o dwóch zjawiskach- niższych kwalifikacjach osób młodych oraz niechęci pracodawców do „przepłacania” nowych pracowników.

Tabela 2

Rozkład decylowy dochodów w grupie pracujących po raz pierwszy i wszystkich pracujących w 2008 roku

Grupa

Rozkład w wśród

pracujących pierwszy miesiąc

Rozkład w wśród

wszystkich pracujących

10% zarabia mniej niż 900,8197 1125,922131

20% zarabia mniej niż 1124,18 1200

30% zarabia mniej niż 1128,689 1500








Miarą rozwoju kariery zawodowej jest zmiana średniego decyla dochodów grupy wchodzącej na rynek pracy w danym roku w ogólnym rozkładzie dochodów w kolejnych latach. Powinien on zmierzad do poziomu 5,5. Jak wynika z wykresu 5, średni decyl osób wchodzących na rynek pracy w poszczególnych latach był raczej stabilny, nieznacznie wahając się wokół 3, po czym raczej systematyczne wzrastał. Można zaobserwowad tendencję, że osoby wchodzącej na rynek bliżej kooca dekady uzyskiwały szybciej stosunkowo lepsze warunki pracy niż ich rówieśnicy sprzed kilku lat. Trudności gospodarcze ostatnich lat spowodowały jednak spadek dynamiki wzrostu wynagrodzeo młodych ludzi, szczególnie poszkodowane mogą byd grupy zaczynające pracę w 2008 i 2009 roku. Przedłużający się kryzys na rynku pracy może spowodowad pogłębienie różnicy dochodów starszego i młodszego pokolenia.

8

Wykres 5

Zmiana średniego decyla w ciągu trwania kariery dla osób wchodzących na rynek pracy w poszczególnych latach ( stan ustalony 5,5; w roku 2007 wystąpiły trudności z wydobyciem poprawnych danych w związku z reformą składki rentowej i dane dla niego należy traktowad z rezerwą)


Badając dochody z punktu widzenia statyki porównawczej, dosyd długim okresie czasu (7 latach, wykres 6) nadal nieproporcjonalnie duża częśd młodych pozostaje w pierwszym decylu. Stopniowo następuje wzrost udziału wyższych decyli. Wielu młodych znajduje się w 10 decylu już po tych 7 latach, co może świadczyd, że po kolejnych kilku latach osoby młode będą miały ponad proporcjonalny udział w grupie osób najlepiej zarabiających w społeczeostwie. Niepokojące jest natomiast pozostawanie wielu młodych w grupie o najniższych dochodach.

9

Wykres 6

Miejsce osób młodych w ogólnym rozkładzie dochodów w czasie trwania kariery


Trudniejszym zadaniem jest wyciągnięcie wniosków o dynamice dochodów (tabela 3). Po pierwszym roku pracy większośd ludzi pozostaje zazwyczaj w tej samej kohorcie dochodów, lub przesuwa się kohortę wyżej. Najmniej zmienia się sytuacja osób z pierwszej kohorty oraz z kohort 9 i 10. Jeśli chodzi o duże względne zmiany dochodu to są one zazwyczaj ujemne(spadek dochodu) niż dodatnie. Przeważają jednak stopniowe zmiany, a tam tendencja jest wzrostowa.

Numer kohorty

I ( w 10% populacji o najniższym dochodzie)

II (10% populacji o dochodzie większym niż pierwsza a

mniejszym niz pozostali)

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X (10% najlepiej zarabiających)

10

Tabela 3 / Wykres 7

Zmiana w

procentach osób z

danej kohorty w 1-

wszym roku

Kohorta w drugim roku na rynku pracy

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ko

ho

rta

w p

ierw

szy

m r

ok

u n

a

ryn

ku

pra

cy

1 60,79% 14,67% 12,52% 6,23% 2,85% 1,41% 0,63% 0,46% 0,25% 0,17%

2 37,89% 25,89% 20,77% 8,53% 3,65% 1,94% 0,47% 0,52% 0,28% 0,05%

3 17,93% 7,43% 30,01% 24,60% 11,69% 5,01% 1,98% 0,61% 0,51% 0,22%

4 9,62% 2,76% 15,88% 28,35% 22,84% 12,70% 5,37% 1,68% 0,65% 0,14%

5 6,01% 1,74% 6,96% 13,12% 26,52% 24,42% 11,74% 6,67% 2,17% 0,65%

6 4,33% 1,52% 4,66% 6,72% 15,60% 24,05% 21,99% 14,30% 5,20% 1,63%

7 2,74% 0,91% 2,58% 3,04% 8,36% 11,40% 24,47% 27,36% 14,74% 4,41%

8 0,69% 0,46% 0,92% 1,37% 7,32% 6,18% 13,04% 28,60% 27,92% 13,50%

9 0,67% 0,67% 0,67% 1,01% 1,68% 1,68% 3,02% 11,07% 43,62% 35,91%

10 0,00% 0,00% 0,83% 0,83% 0,00% 0,83% 1,65% 0,83% 8,26% 86,78%


Po siedmiu latach względna sytuacja większości osób znacznie się poprawia(tabela 4). Co prawda do trzecia osoba z pierwszej kohorty w momencie rozpoczęcia pracy pozostaje w niej, lecz tyle samo osób trafia do kohort 3-5. Znacznie lepiej radzą sobie osoby z lepszymi kwalifikacjami, już na starcie otrzymujące stosunkowo duże zarobki. Jeżeli ktoś otrzymuje w pierwszym roku swojej pracy więcej niż 50% pracujących z dużym prawdopodobieostwem znajdzie się po kilku lat w grupie najlepiej zarabiających lub w którejś z grup niewiele niższych.

Kohorta w pierwszym roku na rynku pracy 1Kohorta w pierwszym roku na rynku pracy 2





0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

12345678910

Kohorta w drugim roku na rynku pracy

Pro

cen

t gr

up

y za

czyn

ając

ej p

racę

w d

ane

j ko

ho

rcie

Przesunięcie z kohorty w pierwszym roku do kohorty w drugim roku

11

Tabela 4 / Wykres 8

Zmiana w

procentach osób z

danej kohorty w

1-wszym roku

Kohorta w siódmym roku na rynku pracy

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ko

ho

rta

w p

ierw

szy

m r

ok

u n

a

ryn

ku

pra

cy

1 33,37% 7,48% 11,22% 12,24% 10,25% 6,91% 6,35% 5,84% 3,68% 2,66%

2 26,61% 7,78% 12,08% 11,16% 10,44% 10,03% 8,09% 5,83% 3,28% 4,71%

3 17,83% 3,10% 9,63% 13,07% 14,62% 10,52% 8,53% 8,86% 7,31% 6,53%

4 15,52% 3,43% 7,19% 10,29% 12,75% 11,44% 11,60% 9,48% 8,33% 9,97%

5 9,43% 1,62% 5,66% 8,36% 9,97% 9,70% 12,13% 12,40% 13,21% 17,52%

6 9,62% 0,84% 1,67% 4,60% 9,62% 6,69% 14,23% 12,13% 14,64% 25,94%

7 8,72% 0,51% 2,56% 6,15% 7,18% 5,64% 11,28% 13,85% 13,33% 30,77%

8 11,90% 1,59% 4,76% 1,59% 3,97% 3,17% 2,38% 9,52% 14,29% 46,83%

9 5,32% 0,00% 2,13% 3,19% 4,26% 4,26% 3,19% 3,19% 11,70% 62,77%

10 1,89% 0,00% 3,77% 3,77% 3,77% 1,89% 0,00% 1,89% 5,66% 77,36%


Podsumowując wyniki(wykres 9) , sytuacja dochodowa nowo wchodzących na rynek pracy poprawia się znacząco w porównaniu z początkiem ich kariery zawodowej, tempo tej poprawy nie jest jednak jednostajne. Dla przykładu (wykres 10) nawet po upływie wielu lat osoby przybywające do Warszawy






0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

12345678910

Kohorta w siódmym roku na rynku pracy

Pro

cen

t gr

up

y za

czyn

ając

ej p

racę

w d

ane

j ko

ho

rcie

Przesunięcie z kohorty w pierwszym roku do kohorty w siódmym roku

12

przeciętnie rzecz biorąc nie zarabiają tyle, co osoby które zaczynały swoją karierę zawodową w stolicy.

Wykres 9

Zmiana sytuacji zawodowej po n latach pracy ( w procentach)


Wykres 10

Mediana średniego wynagrodzenia osób w 2009 roku które zaczynały karierę zawodową poza Warszawą i imigrowały do niej oraz osób które zaczynały karierę w Warszawie (w zależności od roku rozpoczęcia kariery zawodowej)


0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

1 2 3 4 5 6 7

Pro

cen

t w

gru

pie

osó

b

Liczba lat stażu na rynku pracy

pogorszyło się

bez zmian

polepszyło

0 zł

500 zł

1 000 zł

1 500 zł

2 000 zł

2 500 zł

3 000 zł

3 500 zł

4 000 zł

4 500 zł

20012002200320042005200620072008

Wyn

agro

dze

nie

w z

łoty

ch w

20

09

ro

ku

Rok wejścia na rynek pracy

Mediana dla imigrantów

Mediana dla Warszawiaków

13

Trzeba również zauważyd, że nie wszystkie wejścia na rynek pracy kooczą się powodzeniem( wykres 11). 6,6% osób zaczynających pracę po roku nie wykazało żadnego dochodu z pracy, wśród nich duża częśd pozostaje bez dochodów przez kolejny rok. Dane te mogą byd jednak niewiarygodne, ponieważ baza nie notuje ile osób po roku pracy otworzyły własną działalnośd gospodarczą, a taka grupa może byd znaczna.

Wykres 11


4. Podsumowanie

Do najważniejszych tendencji na rynku pracy młodych należy: spadek wieku wejścia na rynek pracy, dysproporcje między dochodami mężczyzn i kobiet, duży udział pracodawców z miast, w szczególności z większych, w liczbie pracodawców zatrudniających młodych oraz dosyd szybki wzrost dochodu w trakcie kariery. Jak wynika z analizy ścieżek karier, młodzi ludzie wchodzący na rynek pracy posiadają duży potencjał i należy go jak najlepiej wykorzystad. Potencjał ten może byd blokowany przez bariery w wejściu na rynek pracy, których pewnym miernikiem jest wysoki przeciętny wiek wejścia na rynek pracy- w regionach o słabo rozwiniętym rynku pracy jest on znacznie wyższy.

Badanie można rozszerzyd o analizę porównawczą ścieżek karier kobiet i mężczyzn oraz osób zaczynających i kontynuujących pracę w miastach i poza nimi. Można również dokładniej przebadad kariery osób wchodzących na rynek pracy dzięki stażom absolwenckim finansowanym przez PUP-y.

0,00%

1,00%

2,00%

3,00%

4,00%

5,00%

6,00%

7,00%

Pro

cen

t o

sób

wch

od

zący

ch n

a ry

ne

k p

racy

Udział osób bez dochodu z pracy w roku następującym po wejściu na rynek pracy

Osoby które były przez rok bez dochodu ale uzyskiwały dochód po dwóch latach

Osoby które przez dwa kolejne lata były bez dochodów

Wejście osób młodych na rynek pracy - DAS KPRM

Documents

Transcript of Wejście osób młodych na rynek pracy - DAS KPRM