WebQuestMaria Goeppert -

Mayerzwiązki przodków Noblistki ze

Śląskiem- prezentacja grupy

historycznej

na podst. informacji zebranych przez grupę, prezentację przygotowała

Magdalena Byczek

Maria Goeppert - Mayer

Związki Marii Goeppert- Mayer ze Śląskiem nie ograniczały się tylko do urodzenia w Katowicach. Wywodziła się ona bowiem z rodziny od pokoleń mieszkającej w tym regionie, wielce przy tym zasłużonej dla nauki i oświaty, prawdziwej „dynastii” lekarzy, prawników, uczonych i profesorów wyższych uczelni. Warto podkreślić, że Maria była siódmym z kolei członkiem tej rodziny, który objął katedrę uniwersytecką.

Rodzina GoeppertówJohann Georg Goeppert

Pochodził z Nysy, gdzie jego ojciec, z zawodu szewc i oberżysta, otwarł znaną w mieście Bergapotheke. Przeniósł się do Szprotawy, gdzie na dzisiejszej ul. Odrodzenia (tzw. Murzynek) założył słynną niegdyś „Aptekę na Wzgórzu”, odwiedzaną przez samego króla Fryderyka Wielkiego.

Johann Heinrich Robert GoeppertUrodził się 25 lipca 1800 w Szprotawie. Był to

największy uczony śląski ubiegłego stulecia, chluba Alma Mater Wratislaviensis.

Podobnie jak wielu przyrodników epoki oświecenia wywodzi się z rodziny

aptekarskiej, dla której znajomość roślin była zawodowym obowiązkiem. Goeppert ukończył więc początkowo w Szprotawie i

Nysie szkołę aptekarską, lecz przeciwstawił się ojcu i wstąpił na Uniwersytet Wrocławski

w 1821 r., by studiować medycynę.

W związku z działalnością w nielegalnej organizacji studenckiej, zmuszony został do przerwania w 1824 nauki, którą dokończył w Berlinie. Powrócił jednak do Wrocławia w 1826 r. jako lekarz, rok później habilitował się z medycyny. Wielkim poświęceniem wykazał się podczas epidemii cholery, która W 1827 r. został asystentem Treviranusa w Ogrodzie Botanicznym.

W 1831 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1839 r. – profesorem zwyczajnym medycyny na Uniwersytecie Wrocławskim. W roku akademickim 1846/47 dostąpił zaszczytu wyboru na rektora uczelni, dwukrotnie pełnił też funkcję dziekana Wydziału Medycznego i przez jeden rok – Wydziału Filozoficznego, którego członkiem był od 1852 r. Jako dydaktyk wykładał zarówno przedmioty medyczne, jak i botaniczne: fizjologię, systematykę, geografię roślin.

Jako jeden z pierwszych uczonych prowadził badania nad roślinami kopalnymi z różnych epok geologicznych, a światową sławę przyniosło mu empiryczne udowodnienie w 1848 roku tezy o organicznym pochodzeniu węgla kamiennego. Udowodnił, że węgiel kamienny powstał z roślin lądowych pod wodą, w warunkach ograniczonego dostępu powietrza. Był wielokrotnie nagradzany przez uniwersytety i towarzystwa naukowe w kraju i za granicą, otrzymał m.in. Medal Cotheniusa i Medal Murchisona. Na wystawie światowej w Paryżu w 1867 r. otrzymał złoty medal za serię fotografii ilustrujących strukturę węgla kamiennego.

Spośród zasług Goepperta dla miasta na pierwszym miejscu należy wymienić reorganizację Ogrodu Botanicznego w taki sposób, aby mógł w znacznie większym stopniu niż dotychczas służyć powszechnej edukacji przyrodniczej. W ciągu 32 lat działalności profesora na stanowisku dyrektora Ogrodu, od 1852 do 1884 r., przebudowano i unowocześniono 3 duże szklarnie ekspozycyjne, a jedną mniejszą wzniesiono od podstaw.

Bezprecedensowym posunięciem było udostępnienie Ogrodu do zwiedzania we wszystkie dni powszednie, otwierając zaś w roku 1878 Muzeum Ogrodu Botanicznego. Miasto odwdzięczyło się Goeppertowi, nadając mu 11 stycznia 1875 r. tytuł honorowego obywatela Wrocławia. Jego śmierć, 18 maja 1884 roku, oznaczała odejście wspaniałego człowieka. Został pochowany na katolickim cmentarzu św.Wawrzyńca.

Na jego cześć m.in. Ettingshausen nadał dwóm roślinom kopalnym nazwy Alloiopteris goepperti i Calamitina goepperti, a Meyer nadał kopalnemu gadowi i rybie nazwy Lamprosaurus goepperti i Cenchrodus goepperti.

W listopadzie 1885 r. miasto odsłoniło płytę pamiątkową ku pamięci Göpperta na ścianie apteki jego ojca (dzisiejsza ul Odrodzenia - tzw. murzynek) w miejscowości Szprotawa. W roku 1900 postawiono mu popiersie w brązie, który uświetniał Park Słowackiego do 1945 r., obecnie stoi tam pomnik. Ponadto jego nazwiskiem nazwano most, plac oraz ulicę (dzisiejsza ul. Słowackiego) we Wrocławiu.

Pomnik Johanna Heinricha

Roberta Goepperta

Wczoraj..

… dzisiaj

Henryk GoeppertPo studiach prawniczych rozpoczął karierę urzędniczą. Doszedł do stanowiska radcy w departamencie szkolnictwa wyższego w pruskim Ministerstwie Kultury w Berlinie. Poślubił Gertrudę z domu Landsberg i miał z nią syna Fryderyka – ojca Marii.

Friedrich Wilhelm Karl GoeppertOjciec Marii, Fryderyk był synem

Henryka Goepperta i Gertrudy Goeppert z domu Landsberg. Urodził się we Wrocławiu w 1870 roku i poszedł w ślady wielkiego dziadka Henryka Roberta Goepperta: po studiach w Berlinie i Heidelbergu ukończył medycynę. W 1900 roku przybył do Katowic, gdzie znalazł zatrudnienie w inspektoracie sanitarnym na powiat katowicki, odpowiadał za szkolne gabinety lekarskie. Ponadto otworzył praktykę lekarską w zakresie pediatrii przy ul. Warszawskiej 1. Tu poznał swoją żonę, a matkę Marii Goeppert Mayer, Marię Wolff. Ślub Fryderyka Goepperta i Marii Wolff (byli ewangelikami) odbył się 19 września 1901 roku. Zamieszkali oni w dużym mieszkaniu Wolffów przy ulicy Młyńskiej 5. Tam przyszła też na świat ich córka Maria Goeppert – Mayer.

Rodzina LandsbergówGertruda Goeppert, zd. LandsbergBabcia Marii, Gertruda pochodziła ze znakomitej,

zasymilowanej rodziny żydowskiej z Wrocławia. Jej ojcem był Ludwik Landsberg.

Ludwik LandsbergPradziadek Ludwik Landsberg był rajcą Wrocławia, który

zapisał się w dziejach tego miasta jako założyciel Parku Południowego.

Dr Waldemar Gottlieb Wolff Był on dziadkiem Marii ze strony matki. Pochodził z Halle, gdzie też

się urodził 7 kwietnia 1840 roku. Do Katowic sprowadził się w 1872 po otrzymaniu pracy w pierwszym, otwartym w 1871 roku, gimnazjum klasycznym w tym mieście, które mieściło się prawdopodobnie w nie zachowanym budynku przy ulicy Młyńskiej. Prowadził zajęcia z przedmiotów humanistycznych i religii ewangelickiej. Nauczał tam do 1893 roku, gdy jego życie przerwał przedwczesna śmierć. Został pochowany na starym cmentarzu ewangelickim przy ulicy Damrota w Katowicach.

szkoła z roku 1856- stała w miejscu gdzie dzisiaj

wznosi się budynek Urzędu Miejskiegoprzy ul. Młyńskiej

Rodzina Wolffów

Katarzyna Wolff, z domu FleschePochodziła z urzędniczej rodziny ze Szczecina. Urodziła się 15

grudnia 1850 roku w Stettin. Później przeprowadziła się do Katowic, gdzie wyszła za mąż za Waldemara Gottlieba Wolffa. Ich córka Marię stała się później matką Marii Goeppert- Mayer. Zmarła w roku 1923 i została pochowana obok męża na starym cmentarzu ewangelickim przy ulicy Damrota w Katowicach.

Maria Goeppert z domu Wolff

Urodziła się 23 lutego 1874 roku w Katowicach, była córką dr Waldemara Gottlieba Wolffa i jego żony Katarzyny, z domu Flesche. Pochodziła z rodziny nauczycielskiej i sama udzielała lekcji francuskiego i gry na fortepianie. 19 września 1901 roku wyszła za mąż za Fryderyka Goepperta, z którym zamieszkała w mieszkaniu przy ul. Młyńskiej 5. Tamże 28 czerwca 1906 roku urodziła ich jedyne dziecko – córkę Marię, późniejszą noblistkę. W 1909 przeniosła się wraz z mężem i córką do Getyngi.

Miejsce

urodzenia Marii

Goeppert - Mayer

Rodzina Flesche’ówKatarzyna Wolff, z domu FleschePochodziła z urzędniczej rodziny ze Szczecina. Wyszła za mąż

za Waldemara Gottlieba Wolffa i urodziła mu córkę Marię, która z kolei stała się później matką Marii Goeppert- Mayer. Zmarła w roku 1923 i została pochowana obok męża na starym cmentarzu ewangelickim przy ulicy Damrota w Katowicach.

Maria Goeppert – Mayer z rodzina

Maria Goeppert – Mayer wyszła za mąż za Josepha Mayera, absolwenta chemii w Berkeley. Gdy razem z Marią osiedlili się w Baltimore, otrzymał posadę asystenta w Instytucie Chemii na tamtejszym John Hopkins University, pracował tam do 1938r. Później objął stanowisko profesora chemii na Columbia University w Nowym Jorku. To samo stanowisko objął w Chicago.

bibliografia- „Ocalić od zapomnienia - Nobliści znad Wisły, Odry i Niemna”,Maria Pilich i Przemysław Pilich,Wyd. Sport i Turystyka - MUZA SAWarszawa 2005

- „Nobliści śląscy”,Piotr Greiner,Wyd. Wokół nasGliwice 1999

- „Maria Göeppert – Mayer, katowicka laureatka Nagrody Nobla”,Piotr Greiner,Wyd. Towarzystwo Zachęty KulturyKatowice 1992

- „Maria Göeppert – Mayer, 1906- 1972, katowicka laureatka Nagrody Nobla”,Wydanie II rozszerzone,Piotr Greiner,Wyd. Towarzystwo Zachęty KulturyKatowice 1995

- strony internetowe:www.katowice.friko.pl/ciekawostki.htmwww.szprotawa.cal.plwww.szprotawa.plizba.szprotawa.org.plwroclaw.hydral.com.plwww.muzeum-przyrodnicze.uni.wroc.plwww.przyroda.katowice.plwww.us.edu.pl/katowice/informator/tekst/poliso/z0718.shtmlwww.us.edu.pl/katowice/gazeta130/tekst/poliso/4.htmlwww.luteranie.pl/ewangelik/2006/2006_3_61.htmli inne