Rynek wewnętrzny Unii

Europejskiej (UE);

Jednolity rynek towarów

Opracowała:

Anna Puklya 68841

Spis treści:

1. Ogólna charakterystyka rynku wewnętrznego

2. Rola i znaczenie swobodnego przepływu towarów w ramach rynku wewnętrznego XXI

wieku

3. Swobodny przepływ towarów: ramy ogólne

4. Postanowienia Traktatu

5. Cele polityki celnej UE

6. Zdefiniowanie barier

7. Struktura handlu towarami Polski ze Stanami Zjednoczonymi

8. Struktura handlu towarami UE ze Chinami

9. Analiza głównych partnerów handlowych

10. Analiza głównych grup produktów

Ogólna charakterystyka rynku wewnętrznego

Na UE-28 przypada około jednej szóstej światowego handlu towarami. Wartość

międzynarodowego handlu jest znacznie większa w przypadku towarów niż w przypadku usług

(około trzykrotnie)

Wartość międzynarodowego handlu towarami prowadzonego przez UE-28 z resztą świata (suma

zewnętrznego eksportu i importu) wyceniono na 300 mld EUR (= 3 419 000 mln EUR) w 2013

r.; o ile wartość eksportu z państw UE-28 osiągnęła rekordowy poziom, to import w porównaniu

z 2012 r. zmniejszył się o ponad 100 mld EUR. Dzięki temu bilans handlowy UE-28 po raz

pierwszy od rozpoczęcia serii był dodatni

W dziedzinie handlu zewnętrznego UE-28 w 2013 r. zdecydowanie największym uczestnikiem

rynku pozostały Niemcy, z których pochodziło 27 % eksportu towarów z UE-28 do państw

nienależących do Unii i które przyjęły prawie jedną piątą importu UE-28 ,  następne w

kolejności były: Irlandia (22,5 mld EUR) i Włochy (20,0 mld EUR).

Definicja rynku wewnętrznego zapisana jest w art. 26 TFUE (Traktat o Funkcjonowaniu Unii

Europejskiej, czyli Traktat Lizboński), który stanowi, że „rynek wewnętrzny obejmuje obszar

bez granic wewnętrznych, w których jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług

i kapitału, zgodnie z postanowieniami Traktatów”

Do powstania jednolitego rynku wewnętrznego przyczyniło się postanowienie Jednolitego Aktu

Europejskiego oraz Traktatu o Unii Europejskiej, a jego niewątpliwymi sukcesami są:

zliberalizowanie obrotu kapitałowego i finansowego oraz stopniowe rozszerzanie polityki

wspólnotowej na dziedziny

W odniesieniu do czterech swobód jednolitego rynku obowiązuje fundamentalna zasada

niedyskryminacji ze względu na przynależność narodową. Ograniczenie tych swobód dozwolone

jest tylko w konkretnych, sprecyzowanych przez prawo wspólnotowe przypadkach. Istotą

jednolitego rynku jest dążenie do niezakłóconej konkurencji, likwidacja barier w podejmowaniu

działalności gospodarczej oraz pracy na obszarze UE, eliminacja ceł i ograniczeń ilościowych w

obrocie towarowym między państwami członkowskimi, swobodny przepływ kapitału. Jednolity

rynek to przestrzeń ekonomiczna zbliżona funkcjami do terytorium jednolitego państwa.

Rola i znaczenie swobodnego przepływu towarów w ramach rynku

wewnętrznego XXI wieku

Celem działań nad utworzeniem jednolitego rynku było obniżenie cen produkcji towarów i

obrotu nimi, zwiększenie dostępności konkurencyjności usług, umożliwienie swobodnego

przemieszczania się obywateli, tak aby wzmocnić więzy łączące państwa.

Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej (UE) jest rynkiem jednolitym, na którym realizuje się

tzw. cztery wolności(swobody): swobodę przepływu towarów, osób, usług i kapitału. Jego

zewnętrznym celem jest wzrost konkurencyjności UE.

Jego celem jest doprowadyenie do zmian strukturalnych w gospodarcach krajów członkowskich

–by zwiększyć zdolność UE do kreowania wzrostu ekonomicznego i zatrudnienie.

Wszystko co produkowane jest w UE jest albo towarem albo usługą. Wszystkie produkty są

podzielone na te dwie kategorie. Dzielą się one dalej na kategorie produktów konsumpcyjnych i

przemysłowych lub też pośrednich. Towary stanowią produkty materialne. „Materialne” oznacza

takie których istnienie można odczuć i/lub stwierdzić przy pomocy zmysłu wzroku i/lub zapachu

i /lub które mogą być składowane. Towary można podzielić na trwałe (np. samochody, zabawki,

pralki) i nietrwałe ( np. produkty żywnościowe).

Etapy procesu liberalizacji obrotu towarowego można podzielić na dwie części: jedna to okres

do połowy lat siedemdziesiątych, druga to okres od połowy lat siedemdziesiątych do lat

dziewięćdziesiątych.

Na samym początku, już przed końcem roku 1961 udało się znieść opłaty celne oraz

ograniczenia ilościowe na towary wymieniane pomiędzy sobą przez kraje członkowskie

Wspólnoty. Efektem tego było znaczne zwiększenie poziomu wymiany handlowej w stosunku

do prowadzonej przez poszczególne kraje produkcji. Panujący wówczas w Europie wysoki

wzrost gospodarczy oraz niskiebezrobocie sprzyjały procesowi liberalizacji handlu

Przez cały okres wprowadzania kolejnych zmian na drodze do liberalizacji wspólnej polityki

handlowej, udało się państwom pokonać wiele przeszkód. Jedną z nich były tak zwane Bariery

Poza Taryfowe , które jeszcze w roku 1968 (ale i w latach następnych) istniały wewnątrz

Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Bariery te wprowadzały samodzielnie państwa, które

obawiały się wystawiać narodowego przemysłu i produkcji na zewnętrzną konkurencję. Były

więc one instrumentem w prowadzeniu polityki ochronnej, dbającej o własną produkcję

i obawiającej się większej konkurencyjności ze strony producentów zewnętrznych. Bariery takie

przyjmowały charakter barier fiskalnych, technicznych, jak również barier czysto fizycznych

- sprowadzały się do ustalania poziomów (barier) w standaryzacji technicznej, ekologicznej,

zdrowotnej, jakościowej czy w kwestii bezpieczeństwa. Pozwalały tym samym

na niedopuszczenie na krajowy rynek potencjalnie niewłaściwych towarów i artykułów, które

zostawały odrzucane w drodze analizy nieprzystosowania się do krajowych regulacji. 1 stycznia

1993r. jednolity rynek został wprowadzony. Od tego momenty towary przekraczające

wewnętrzne granice Wspólnoty przestały podlegać kontroli celnej na granicach. Zamiast tego

stosuje się obecnie w Państwach Członkowskich kontrolę administracyjną na poziomie

przedsiębiorstw.

Parlament jest siłą napędową procesu, który doprowadził do utworzenia rynku wewnętrznego.

Poparł on zwłaszcza ideę przekształcenia do 2002 r. rynku wewnętrznego w całkowicie

zintegrowany rynek wewnętrzny o charakterze rynku krajowego (rezolucja z dnia 20 listopada

1997 r.). W kilku rezolucjach przyjętych w 2006 r. (np. z dnia 12 lutego, z dnia 14 lutego, z dnia

16 maja i z dnia 6 lipca) Parlament wspierał ideę, zgodnie z którą rynek wewnętrzny stanowi

wspólne ramy i punkt odniesienia dla wielu polityk UE, oraz zaapelował o debatę, która

wykroczyłaby poza wspólne zasady dotyczące czterech swobód oraz kwestię praw

podstawowych i konkurencji.

Parlament odegrał również aktywną rolę w niedawnym ożywianiu rynku wewnętrznego.

W rezolucji z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie przybliżenia jednolitego rynku konsumentom

i obywatelom podkreślił, że należy podjąć działania w celu skuteczniejszego informowania

i zwiększenia praw konsumentów i MŚP na jednolitym rynku, a także w celu podwyższenia

zaufania obywateli. Parlament trzykrotnie ustosunkował się do Aktu o jednolitym rynku,

przyjmując trzy rezolucje w dniu 6 kwietnia 2011 r.: w sprawie zarządzania i partnerstwa na

jednolitym rynku, w sprawie jednolitego rynku dla Europejczyków oraz w sprawie jednolitego

rynku sprzyjającego przedsiębiorstwom i wzrostowi gospodarczemu. We wszystkich swoich

rezolucjach dotyczących rynku wewnętrznego, które zostały przyjęte w 2010 i 2011 r.,

Parlament apelował o lepsze zarządzanie jednolitym rynkiem oraz poprawę transpozycji

i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku. W rezolucji Parlamentu z dnia

20 kwietnia 2012 r. w sprawie konkurencyjnego jednolitego rynku cyfrowego – administracja

elektroniczna jako projekt przewodni wskazano na potrzebę jasnych i spójnych ram prawnych

w zakresie wzajemnego uznawania uwierzytelniania elektronicznego, identyfikacji

elektronicznej i podpisów elektronicznych, co jest niezbędne do funkcjonowania

transgranicznych usług administracyjnych na terenie UE. 

Ponieważ wciąż nie w pełni wykorzystuje się potencjał rynku wewnętrznego, a od czasu

wprowadzenia jednolitego rynku Europa zmieniła się w rezultacie ponownego zjednoczenia,

rozszerzenia i większej integracji, Parlament, Rada i Komisja w ostatnim czasie ponownie

podjęły starania ukierunkowane na ożywienie rynku wewnętrznego, aby na nowo pobudzić

rozwój europejskiego jednolitego rynku i ponownie postawić społeczeństwo, konsumentów

i MŚP w centrum polityki jednolitego rynku.

W maju 2010 r. Komisja opublikowała sprawozdanie pt. „Nowa strategia na rzecz jednolitego

rynku – W służbie gospodarki i społeczeństwa Europy” obejmujące wszystkie odnośne polityki

(konkurencję, konsumentów, politykę cyfrową, podatkową i inne). W sprawozdaniu określono

także szereg inicjatyw zmierzających do wspierania jednolitego rynku poprzez usunięcie

istniejących barier. Przygotowało to grunt pod komunikat Komisji pt. „W kierunku Aktu

o jednolitym rynku”, w którym Komisja zaprezentowała szereg działań zmierzających do

ożywienia europejskiej gospodarki i stworzenia miejsc pracy, tym samym przyjmując

ambitniejszą politykę w zakresie jednolitego rynku. Po wydaniu komunikatu z dnia 11 stycznia

2012 r. pt. „Spójne ramy na rzecz wzmocnienia zaufania na jednolitym rynku cyfrowym handlu

elektronicznego i usług online”, w czerwcu 2012 r., Komisja opublikowała komunikat pt.

„Lepsze zarządzanie jednolitym rynkiem”, w którym proponowano położenie nacisku na sektory

charakteryzujące się najwyższym potencjałem wzrostu w 2012 i 2013 r., tj. na sektory sieciowe

(np. energetyczny i telekomunikacyjny) oraz kluczowe sektory usługowe (handel, usługi

biznesowe, pośrednictwo finansowe i transport).

Swobodny przepływ towarów: ramy ogólne

Swobodny przepływ towarów jest przykładem sukcesu projektu europejskiego. Pomógł on

w utworzeniu rynku wewnętrznego, z którego korzystają obecnie obywatele i przedsiębiorstwa

europejskie i który stanowi centralny element polityki UE.

Techniczne bariery dla handlu są obecnie najszerzej występującą przeszkodą dla swobodnego

obrotu towarowego na rynku UE. Ograniczający wpływ na handel tych krajowych barier

regulacyjnych wynika rekonfiguracji produktów dla uzyskania ich zgodności ze specyfikacjami

kraju partnerskiego. Ocenia się, że w roku 1985 w UE współistniało ponad 100 000 różnych

krajowych specyfikacji. Obecnie 76% wartości handlu wewnętrznego w UE podlega

obowiązkowym specyfikacjom technicznym. Gdyby cała ta działalność gospodarcza była

regulowana wyłącznie na poziomie krajowym, można by oczekiwać, że duża jej część byłaby

narażona na ryzyko barier technicznych.

Władze prawodawcze wykazują stałą skłonność do rozszerzania lub zmieniania sieci krajowych

regulacji technicznych, w rezultacie postępującego rozwoju technologii i produktów a także

innowacji w zakresie produktów. W praktyce państwa członkowskie nadal koncentrują wiele

energii regulacyjnej dokładnie w tych sektorach gdzie przyjęto odpowiednie ustawodawstwo UE

(np. żywność, sprzęt transportowy , produkty chemiczne i farmaceutyczne, wyposażenie

telekomunikacyjne, produkty budowlane, inżynieria mechaniczna). Stworzona została procedura

wzajemnego informowania się. Jednolity Akt Europejski (JAE). Został on podpisany w 1986r. i

wszedł w życie w 1987r. Począwszy od tego momentu nie istniał już wymóg jednomyślności.

Środki odnoszące się do wspólnego rynku towarów (i usług) mogły być przyjmowane

kwalifikowaną większością. Przyspieszyło to proces integracji.

Dzisiejszy rynek wewnętrzny ułatwia kupno i sprzedaż produktów w 27 państwach

członkowskich, których łączna liczba mieszkańców wynosi ponad 490  milionów. Daje to

konsumentom szeroki wybór produktów i umożliwia znalezienie najkorzystniejszej oferty.

Jednocześnie swobodny przepływ towarów jest korzystny dla przedsiębiorstw. Handel towarami

stanowi około 75% handlu wewnątrz UE

Wiele poważnych ograniczeń dotyczących swobodnego przepływu towarów zostało zniesionych.

Wykonano prace przygotowawcze wraz z wprowadzeniem jednolitego rynku europejskiego

w 1993 r., ale skargi od obywateli i przedsiębiorstw nieustannie napływające do Komisji

świadczą, że mimo wielu starań w przeszłości nie zdołano usunąć wszystkich barier w handlu.

Ich skutki w dalszym ciągu odczuwają zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa. Z tego

właśnie względu przedsiębiorstwa te wolą skupić swoją działalność na kilku państwach

członkowskich, zamiast prowadzić ją na całym rynku wewnętrznym, ponieważ trudno jest im

poradzić sobie z różnymi przepisami krajowymi w zakresie wymagań technicznych dotyczących

produktów, które nie zostały jeszcze zharmonizowane. Dodatkowo dostęp do rynku mogą

komplikować różnice w uregulowaniach dotyczących sprzedaży detalicznej lub cen, których nie

znają przedsiębiorstwa w innych państwach członkowskich.

Swobodny przepływ towarów nie jest jednak wartością bezwzględną. Na tle wielkich globalnych

przemian nie dziwi, że w ostatnich latach swobodny przepływ towarów przybrał bardziej

ekologiczny charakter, co wskazuje na fakt, że postrzeganie niektórych uzasadnień może

z czasem ulec zmianie.

Swoboda przepływu towarów oznacza, że na danym obszarze zniesione zostały bariery w

obrocie towarami, istnieje swobodny obrót towarami pomiędzy państwami członkowskimi a

także ujednolicone są zasady obrotu towarowego z krajami trzecimi. Wolność przepływu

towarów przejawia się w zakazie stosowania w jej obrębie ceł a także opłat o równoważnym do

ceł skutku oraz w obrębie ograniczeń ilościowych w przywozie i wywozie towarów w UE.

Towar, który został legalnie wprowadzony na teren któregoś z państw członkowskich może być

sprzedawany na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.

Swoboda przepływu towarów jest jednym z elementów polityki Unii prowadzonej w celu

ustanowienia rynku wewnętrznego, obszaru w którym zapewniona jest swobodna cyrkulacja

ekonomiczna. W aspekcie przepływu towarów oznacza to zniesienie przez państwa

członkowskie różnego typu barier, które dyskryminują towary pozostałych państw

członkowskich i utrudniają obrót wewnątrz Unii.

Na potrzeby prawa Unii towary zdefiniowane są jako wszelkie produkty, których wartość

wyrażona jest w pieniądzu i które mogą być przedmiotem transakcji.

Od 1 stycznia 1993 na rynku wewnętrznym UE nie ma granic, a więc nie ma też barier celnych.

Wszystkie towary podlegają tym samym normom i wymogom certyfikacyjnym i powinny być

obłożone takimi samymi podatkami. Swoboda przepływu towarów w Unii Europejskiej dotyczy

zarówno towarów rolnych, spożywczych, jak i przemysłowych

Ze względu na istniejący rynek wewnętrzny eksport stał się wiele łatwiejszy. Ponadto sprzedaż

towarów w innych Państwach Członkowskich pociąga za sobą mniejsze koszty ze względu na

zniesienie ceł i kontroli na granicach. Firmy które eksportują odnoszą korzyści skali wynikające

z obniżki kosztów produkcji. Z tych względów mogą one le[piwj konkurować z firmami

Amerykańskimi i Japońskimi które już maja od długiego czasu duże zintegrowane rynki

wewnętrzne. Zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa które produkują i sprzedają towary dla

nisz rynkowych mogą odnosić korzyści z rynku z rynku wewnętrznego, gdyż rozmiary ich rynku

krajowego są ograniczone.

Postanowienia Traktatu

Głównymi postanowieniami Traktatu regulującymi swobodny przepływ towarów są:

art.  34  TFUE, który dotyczy przywozu wewnątrz UE i zakazuje stosowania „ograniczeń

ilościowych w przywozie oraz wszelkich środków o  skutku równoważnym” między państwami

członkowskimi;

art. 35 TFUE, który dotyczy wywozu pomiędzy państwami członkowskimi i podobnie zakazuje

stosowania „ograniczeń ilościowych w wywozie oraz wszelkich środków o skutku

równoważnym”; oraz

art. 36 TFUE, który dopuszcza uzasadnione pewnymi szczególnymi względami odstępstwa od

swobód rynku wewnętrznego przewidzianych w art. 34 i 35 TFUE.

Teraz nacisk położono na zniesienie wszystkich pozostałych przeszkód w swobodnym

przepływie towarów w celu utworzenia rynku wewnętrznego – przestrzeni bez granic

wewnętrznych, w której obrót towarowy odbywa się tak swobodnie, jak na rynkach krajowych.

W celu zniesienia barier prawo Unii Europejskiej przewiduje:

Zakaz wprowadzania ceł (przywozowych i wywozowych) oraz opłat o skutkach równoważnych

do cła

Zakaz wprowadzania przez państwa członkowskie

podatków bezpośrednich lub pośrednich wyższych niż te które są nakładane na podobne

produkty krajowe (tzw. zakaz dyskryminacji)

podatków bezpośrednich, które pośrednio chronią inne produkty (tzw. zakaz protekcji)

Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych oraz środków mających skutki równoważne do

ograniczeń ilościowych.

Powyższe zakazy zostały dookreślone przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości,

szczególnie w aspekcie ograniczeń ilościowych. Dorobkiem Trybunału są między innymi:

Państwa Członkowskie zwykle regulują ryzyka związane z tym samym produktem w różny

sposób. Ogólnie, produkty wytwarzane zgodnie z różnymi krajowymi regulacjami technicznymi

dotyczącymi tych samych ryzyk związanych z produktami uznawane są za „równoważne” w

kategoriach reprezentowanego przez nie poziomu ochrony. W przypadkach gdy krajowe

podejścia do regulacji technicznych są tak rozbieżne , że łatwe zastosowanie tej zasady jest

wykluczone – np. gdy konsumenci są bezpośrednio narażeni na ryzyka związane z produktami,

zasada wzajemnego uznawania może odgrywać tylko ograniczoną rolę w zapewnianiu

swobodnego obrotu. Jeśli swobodny obrót w całej UE tego rodzaju produktami na się stać

rzeczywistością, może być niezbędna pewna harmonizacja w zakresie dopuszczalności

produktów, ich składu i oznaczania. W przypadkach gdy wybranym podejściem jest wzajemne

uznawanie, inspektoraty zdrowia i bezpieczeństwa krajów importujących mogą nie być w stanie

ocenić wiarygodności świadectwa zgodności produktów z odpowiednimi specyfikacjami kraju

eksportującego. Niezbędna jest szersza wymiana informacji na temat krajowych przepisów i

związanych z nimi procedur oceny zgodności, oraz rozwój powszechnie uznawanych systemów

akredytacji dla autoryzacji testowania i podmiotów certyfikujących.

Zasada wzajemnego uznania zapewnia swobodny przepływ towarów i usług bez konieczności

harmonizowania prawodawstwa poszczególnych państw członkowskich. Sprzedaż produktu

legalnie wyprodukowanego w jednym z państw członkowskich nie może być więc zakazana w

innym państwie członkowskim, nawet jeśli przepisy techniczne lub jakościowe różnią się od

przepisów obejmujących ich własne produkty. Wyjątek stanowią zagadnienia interesu ogólnego,

takie jak ochrona zdrowia, konsumentów lub środowiska naturalnego, które podlegają

restrykcyjnym warunkom. Ta sama zasada odnosi się do usług.

W ujęciu ogólnym decydujące znaczenie mają zasady panujące w państwie członkowskim

będącym krajem pochodzenia. Gwarantuje to przestrzeganie zasady pomocniczości bez

konieczności wdrażania szczegółowych postanowień na szczeblu wspólnotowym przy

zapewnieniu większego poszanowania tradycji lokalnych, regionalnych oraz narodowych, a

także umożliwia utrzymanie różnorodności produktów oraz usług. Wzajemne uznawanie stanowi

zatem pragmatyczny i silny środek integracji gospodarczej. Obecnie uważa się, że zdolność

zasady wzajemnego uznawania do tworzenia warunków dla swobodnego obrotu towarowego nie

jest zadowalająca. Jednym z głównych problemów są ograniczone możliwości podejmowania

działań przeciwko naruszeniom.

Harmonizacja techniczna

Gdy założenie równoważności poziomów ochrony regulacyjnej reprezentowanej przez krajowe

przepisy jest niemożliwe do przyjęcia, jedyną możliwą drogą do usunięcia barier technicznych o

które chodzi jest zawarcie umowy (opartej na zasadzie kwalifikowanej większości głosów) o

wspólnym systemie prawnie wiążących wymogów. Po zawarciu takiej umowy żadne dalsze

prawne utrudnienia nie mogą zamknąć dostępu do jakiegokolwiek rynku w UE produktów

spełniających te wymogi. Ustawodawstwo UE harmonizujące specyfikacje techniczne

charakteryzuje się dwoma różnymi podejściami:

• „stare podejście” (harmonizacja szczegółowa)

• „nowe podejście” (istotne wymogi)

Kluczowe składniki nowego podejścia są następujące:

ustawodawstwo ogranicza się do wymogów które są istotne dla zagwarantowania wysokiego

poziomu ochrony dla przedmiotowego interesu zbiorowego

jednostki normalizujące mają za zadanie zdefiniowanie szczegółowych rozwiązań technicznych

których charakter pozostaje dobrowolny

zastosowanie tych rozwiązań (normy zharmonizowane) stwarza domniemanie zgodności z

„istotnymi wymogami”

producenci są prawnie odpowiedzialni za zapewnienie, żę wszystkie sprzedawane produkty są

zgodne z „istotnymi wymogami”

ocena zgodności dokonywana jest przez jednostki testujące i certyfikujące. Są one desygnowane

przez władze Państwa Członkowskiego które ponoszą odpowiedzialność za ich działalność.

Państwa Członkowskie wzajemnie uznają świadectwa zgodności wydawane przez podmioty

desygnowane przez inne Państwa Członkowskie („jednostki notyfikowane”)

Zasada wymogów imperatywnych

państwo członkowskie może ograniczyć obrót towarami w drodze ograniczeń ilościowych jeśli

może w uzasadniony sposób powołać się na ochronę własnego ważnego interesu ( ochronę

zdrowia publicznego, skuteczność kontroli podatkowej, ochronę konsumenta, rzetelność obrotu

handlowego). Zasada ta uzupełnia obecny art. 36 TfUE.

Zasadniczo, gdy państwa członkowskie chcą utrzymać lub wprowadzić środki w celu ochrony

zdrowia na podstawie art. 36 TFUE, ciężar udowodnienia konieczności tych środków spoczywa

na państwach członkowskich. Państwa członkowskie nie muszą jednak wykazywać wyraźnego

związku między dowodem i ryzykiem; zamiast tego wystarczy wykazać, że dany obszar leży

w zakresie niepewności naukowej. Instytucje UE ocenią wówczas sprawę wniesioną przez

państwo członkowskie

Cele polityki celnej UE

Popieranie handlu światowego

Promocja uczciwego handlu

Zwiększanie atrakcyjności UE jako miejsca lokowania kapitału dla przemysłu, handlu i

tworzenia miejsc pracy

Popieranie wszechstronnego rozwoju w świecie

Pomoc dla krajów kandydujących w ich przygotowaniach do akcesji i realizacji roli

pełnego członkowstwa

Zapewnienie ochrony dla biznesu i obywateli Wspólnoty we wszystkich dziedzinach

objętych importem lub eksportem w sposób jak najbardziej przejrzysty, jednolity i

efektywny

Ogrodzenie jednolitego rynku tak, by zapewnić maksimum korzyści płynących z tego

dla każdego

Praktyczne ułatwianie systemu poboru ceł, podatków VAT i akcyzowego

Zbieranie istotnych danych statystycznych

W celu zapewnienia realizacji swobody na obszarze UE przyjęto regulacje prawne dotyczące

takich zagadnien jak 1.podstawowe standardy techniczne, certyfikaty jakości i bezpieczenstwa

produktów, definicje metrologiczne.

Dla niektórych towarów wprowadzono jednolite, zharmonizowane standarty na podstawie

dyrektyw,zasad. Dla innych standardy takie nie istnieją. Prawo wspólnotowe w odniesieniu do

swobodnego przeplywu towarów jest dzielone na obszary: zharmonizowane, niezhrmonizowane

Obszar zharmonizowany

Harmonizacja standartów wymaga przyjęcia aktów prawnych, które regulowałyby zagadnienia

związane z działaniem organów certyfikacyjnych, akredytacyjnych, zajmujących się

standaryzacją i nadzorem rynku.

Takie struktury administracyjne tworzą ramy dla funkcjonowania nowego podejścia do

europejskiego prawa dotyczącego produktów.

Nowe podejście sprowadza się do zasady samodzielnego poświadczania oraz domniemania

zgodności produktu ze standartami.

Obszar niezharmonizowany dotyczy produktów, które nie podlegają przepisom harmonizującym

na szczeblu Wspólnoty

W obszarze niezharmonizowanym państwa członkowskie:

–  mają prawo do ustanawiania przepisów krajowych dotyczących wprowadzania wyrobów do

obrotu,

zgodnie z zasadą wzajemnego uznawania  zezwalają na wprowadzanie na rynek krajowy

wyrobów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim,

– stosują  procedury określone w rozporządzeniu, jeśli istnieją  przesłanki  do podjęcia decyzji  o

zakazie wprowadzenia na  rynek, modyfikacji lub wycofaniu wyrobu wprowadzonego legalnie w

innym państwie członkowskim.

W praktyce, granica pomiędzy tymi dwoma obszarami zaciera się i w niektórych przypadkach

trudno ocenić, czy istnieją zagadnienia regulacje zcharmonizowane, czy też można stosować

zasadę swobodnego przepływu towarów.

Zdefiniowanie barier handlowych

Bariery handlowe przyjmują dość różne formy i kształty. Niekiedy barierami są bardzo

bezpośrednie środki szczególnie ukierunkowane na przywóz lub pozwalające na preferencyjne

traktowanie towarów krajowych, a niekiedy barierę stanowi nieoczekiwany skutek uboczny

decyzji dotyczących polityki ogólnej

Bariery fizyczne

– Kontrola towarów w punktach granicznych

• Uproszczenie procedury granicznej (dokumenty handlowe, gromadzenie danych statystycznych

– SAD (Single Administrative Document) – Od 1993 tylko w obrotach zewnętrznych

• Likwidacja granicznej kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej – Kontrola w miejscu załadunku

i miejscu przeznaczeni a – Harmonizacja warunków higienicznych i zdrowotnych – System

inspekcji warunków hodowlanych – System inspekcji produkcji i wydawania certyfikatów

– Przepisy dot. swobody przemieszczana się osób

– Likwidacja ograniczeń w transporcie

• Zniesienie – kontyngentów w transporcie drogowym, – granicznej kontroli pojazdów

zarejestrowanych na teranie WE

• Liberalizacja lotniczych przewozów towarowych,

• Harmonizacja zasad: – Przewozu towarów niebezpiecznych – Bezpieczeństwa towarów –

Kontroli pracy kierowców

Bariery fiskalne

– Problem z różnicach w narodowych stawkach i strukturach podatków pośrednich

– Przejściowy wspólny system podatków pośrednich (VAT)• Zasady opodatkowania kraju

przeznaczenia • Określenie minimalnych stawek VAT • stawka podstawowa nie niższa niż 15%,

• stawki zredukowane nie niższe niż 5% • Zakupy osób podróżujących – opodatkowanie w kraju

pochodzenia

– Współpraca władz administracyjnych przy wprowadzaniu i egzekwowaniu wspólnych

systemów podatkowych

– Przyjęcie minimalnych zharmonizowanych stawek akcyzy

– Harmonizacja stawek celnych podatku akcyzowego • Wyroby tytoniowe – minimalna stawka

celna 57%, minimalna kwota akcyzy na 1000 sztuk – 70 euro • Napoje alkoholowe – w

zależności od zawartości alkoholu • Paliwa mineralne – minimalna stawka (benzyna

bezołowiowa 359 euro/1000 litrów, olej napędowy 350 euro/1000 litró w

Bariery techniczne

– Restrykcje techniczne i administracyjne ograniczające swobodę

– Standardy techniczne

– Normy jakościowe

– Wymogi dopuszczające produkt do obrotu

– System nadzoru nad rynkiem produktów w obrocie

– Dyskryminacja przy przetargach na zamówienia publiczne (firm zagranicznych)

– Ograniczenia w zakładaniu filii przedsiębiorstw

– Ograniczenia w możliwości zakładania działalności

Ograniczenia pzywozu, wywozu lub tranzytu mogą być wprowadzone tylko pod warunkiem, że

wymagają tego wzłędy:

Moralności publicznej

Porządku i bezpieczeństwa publcznego

Ochrona zdrowia i życia ludzi

Ochrona zwierząt i roślin

Ochrona majątku narodowego posiadającego wartość artystycyną, historycyną lub

archeologiczną

Ochrona własności przemysłowej i handlowej

Powyższe zakazy i ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka samowolnej dyskryminacji

oraz utajonego ograniczania handlu między członkami

Tego rodzaju ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji lub

ukrytych ograniczeń dla handlu między krajami” Dobrym przykładem w tym przedmiocie jest

embargo ogłoszone przez Komisję na produktu w łańcuchu zaopatrzenia w mięso wołowe, w

rezultacie „choroby szalonych krów” (BSE). W tym przypadku wchodzi w grę zdrowie ludzi i

zwierząt i dlatego uczyniono wyjątek dla swobodnego przemieszczania się towarów.

Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych przez Intrastat , dwie trzecie firm odnosi korzyści

z jednolitego rynku.Wielkość handlu towarami między państwami członkowskimi UE (handel

wewnątrzunijny) w 2013 r. wyceniono na podstawie wywozów na 2 839 mld EUR. Był to

poziom o około dwie trzecie wyższy niż odnotowany w przypadku eksportu z UE-28 do państw

nienależących do Unii (handel zewnętrzny UE). O znaczeniu rynku wewnętrznego UE dobitnie

świadczy fakt, że w przypadku każdego z państw członkowskich wartość wewnątrzunijnego

handlu towarami przewyższała wartość handlu zewnętrznego – jedynymi wyjątkami były Grecja

i Zjednoczone Królestwo.

Struktura handlu towarami Polski ze Stanami Zjednoczonymi

W analizowanym okresie udział artykułów rolno-spożywczych w polskim eksporcie do Stanów

Zjednoczonych był wyższy niż w imporcie do Polski Chociaż znaczenie artykułów rolno-

spożywczym w polskim eksporcie do USA malało, a w imporcie – wzrastało, Polska notowała

trwale dodatnie saldo obrotów handlowych tymi artykułami (z wyjątkiem 2010 r.).

W latach 2000-2012 wyraźne zmiany zaszły w strukturze towarowej polskiego eksportu do

Stanów Zjednoczonych (według sekcji HS). Wzrosło znaczenie maszyn i urządzeń oraz sprzętu

transportowego, a zmalało – metali i wyrobów metalurgicznych, wyrobów ceramicznych,

produktów chemicznych i spożywczych.

Polski eksport do Stanów Zjednoczonych cechował relatywnie wysoki wskaźnik koncentracji

towarowej, mierzony udziałem dziesięciu głównych grup towarów, wyodrębnionych według

działów HS. W 2012 r. przypadało na te działy blisko ¾ polskiego eksportu na ten rynek.

Natomiast trzy najważniejsze działy – maszyny i urządzenia mechaniczne, maszyny i urządzenia

elektryczne oraz meble , pościel, materace, stelaże pod materace, poduszki i in. stanowiły w

2012 r. blisko 46% eksportu do Stanów Zjednoczonych.

W latach 2000-2012 znaczenie maszyn i urządzeń mechanicznych zwiększyło się niemal

dwukrotnie, znaczenie mebli, pościeli, materacy, stelaży pod materace, poduszek i in. wzrosło

tylko nieznacznie, a maszyn i urządzeń elektrycznych – nieznacznie zmalało. Stany Zjednoczone

miały szczególnie duże znaczenie wśród krajów trzecich jako odbiorca polskich statków

powietrznych i części do nich. W 2012 r. na rynek ten trafiła ponad połowa polskiego eksportu

tego działu do państw spoza UE i 38% eksportu ogółem. Wśród dziesięciu najważniejszych grup

produktów w polskim eksporcie do USA (według działów HS) , tylko w jednym przypadku

(tworzywa sztuczne i wyroby z nich) stawka celna w przywozie do USA była wyższa niż 3%

(wyniosła 4,02%).

Wskaźnik koncentracji polskiego importu ze Stanów Zjednoczonych, mierzony udziałem

dziesięciu najważniejszych grup towarów (według działów HS), był w 2012 r. podobny do

analogicznego wskaźnika w polskim eksporcie na rynek amerykański i wyniósł blisko 74%.

Największe znaczenie miały maszyny i urządzenia mechaniczne oraz ich części, statki

powietrzne i ich części, a także urządzenia i aparatura precyzyjna. Na te trzy grupy towarów

przypadało w 2012 r. około 45% importu ze Stanów Zjednoczonych. W niektórych działach,

USA były ważnym dostawcą wyrobów spośród krajów trzecich na rynek Polski. Z tego kierunku

pochodziła ponad połowa pozaunijnego polskiego importu statków powietrznych i ich części,

25% importu produktów farmaceutycznych oraz blisko 20% przyrządów i aparatury precyzyjnej.

Wśród dziesięciu najważniejszych grup towarów w polskim imporcie z USA (według działów

HS), najwyższe stawki celne obowiązywały w przywozie tworzyw sztucznych i wyrobów z nich

(6,18%), pojazdów nieszynowych oraz ich części, (5,81%), a także chemikaliów organicznych

(4,41%). W pozostałych działach HS stawki były niższe niż 3%, a dostawy produktów

farmaceutycznych odbywały się na zasadzie bezcłowej.

Wskaźnik koncentracji polskiego importu ze Stanów Zjednoczonych, mierzony udziałem

dwudziestu głównych towarów w tym imporcie (według sześciocyfrowej klasyfikacji HS),

wynosił w 2012 r. blisko 42% . Wśród towarów mających istotne znaczenie w dostawach do

Polski znalazły się m.in. części do silników turboodrzutowych i turbośmigłowych, samoloty (o

masie poniżej 15 t) i śmigłowce (o masie poniżej 2 t), samochody, leki oraz tytoń. Zwraca uwagę

silny stopień koncentracji geograficznej w niektórych grupach towarów. W 2012 r. Stany

Zjednoczone były – nie tylko wśród krajów, ale wśród wszystkich importerów - dominującym

dostawcą na rynek polski takich towarów, jak: śmigłowce o masie nieprzekraczającej 2 t,

pozostałe artykuły z niklu, włókna optyczne, wiązki włókien optycznych i kable światłowodowe,

a także części do silników turboodrzutowych i turbośmigłowych.

Struktura handlu towarami UE ze Chinami

Uregulowanie międzynarodowych stosunków handlowych stanowi obecnie priorytet wielu

państw funkcjonujących w zglobalizowanym świecie. Uregulowanie stosunków gospodarczych z

Chinami (które w rankingach Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego

pod względem wielkości PKB są trzecią gospodarką świata) staje się w związku z powyższym,

niezmiernie istotne dla państw, które aspirują do roli aktywnych graczy na światowym rynku. W

2008 roku eksport stanowił 32,7% chińskiego PKB, zaś import – 25%, co daje 57,7% udziału

handlu w chińskim PKB. Na przestrzeni ostatnich trzech lat eksport chińskich produktów

systematycznie wzrasta, podobnie jak import. Obecnie obserwuje się jednakże rosnący deficyt w

wymianie handlowej między stronami. Istnieją szacunki, wedle których deficyt ten powiększa

się na niekorzyść strony europejskiej w tempie 17 mln euro na godzinę.

W 2006 r. wartość importu z Chin przekroczyła nieznacznie wartość przywozu z USA, co

uczyniło ChRL największym dostawcą towarów na unijny rynek. Udział chińskiego partnera

zwiększył się niemal we wszystkich grupach towarowych. Państwa członkowskie UE najczęściej

importują komputery i części komputerowe, telefony komórkowe, gry wideo, a także wyroby

włókiennicze, obuwie i zabawki. Największymi odbiorcami towarów chińskich są Niemcy (ok.

1/5 wolumenu importu), Holandia, Wielka Brytania, Włochy i Francja. UE jest drugim po

Stanach Zjednoczonych importerem Chin, szczególnie istotnym w chińskiej koncepcji świata

wielobiegunowego dla utworzenia przeciwwagi wobec amerykańskiego unilateralizmu. W

strukturze eksportu UE do Chin dominują towary inwestycyjne, w szczególności nowoczesne

maszyny i urządzenia wykorzystywane do uruchomienia lub unowocześnienia produkcji. Innym

ważnym źródłem są europejscy producenci oryginalnego sprzętu (OEM), którzy przenieśli swoje

zakłady produkcyjne z Europy lub innego kraju do Chin, ze względu na niskie koszty produkcji,

ale wciąż zaopatrują tych samych odbiorców.  Twierdzi się, że ok. 50% wymiany handlowej

między UE i Chinami stanowi import towarów wytworzonych przez przedsiębiorstwa z

udziałem kapitału zagranicznego (w tym europejskie), które przeniosły część swojej działalności

do Chin.

Przełomowym momentem w rozwoju międzynarodowych stosunków handlowych UE-ChRL

było przystąpienie Chin do WTO w grudniu 2001 r. po trwających od 1986 r. negocjacjach.

Wydarzenie, które otworzyło ChRL dostęp do rynku światowego, nałożyło nań szereg

obowiązków związanych z dostosowaniem obowiązujących norm i praktyk, odnoszących się do

handlu zagranicznego, do standardów WTO. Fakt ten, wespół z ogromnym rynkiem

wewnętrznym a jednocześnie widocznym gołym okiem zacofaniem technologicznym sprawiły,

że ekspansja inwestorów zagranicznych na rynek chiński była tak gwałtowna. Bariera w postaci

niejasnych przepisów i słabych gwarancji prawnych została w ten sposób przynajmniej

częściowo zmniejszona.

Kluczowe znaczenie w przystąpieniu Chin do WTO ma liberalizacja importu i eksportu

wszelkimi rodzajami dóbr i usług oraz poddanie ich cen i kursów siłom rynkowym oraz

umowom celnym i handlowym zawieranym przez ChRL z państwami trzecimi. W tym celu

konieczne jest przede wszystkim zniesienie ograniczeń ilościowych oraz środków o skutku

równoważnym w odniesieniu do towarów importowanych.

Zgodnie z postanowieniami GATT te ostatnie mają być traktowane w taki sam sposób, jak inne

dobra znajdujące się na rynku krajowym (klauzula narodowego traktowania). Pewien szczególny

reżim może być utrzymywany w dalszym ciągu w odniesieniu do handlu niektórymi towarami,

m.in. handlu ropą naftową, zbożami, nawozami sztucznymi, bawełną. Newralgiczną kwestią

pozostaje kontrola importu do Chin, dokonywana przede wszystkim za pośrednictwem

przedsiębiorstw państwowych. Do połowy lat 90. zagraniczno-chińskie przedsiębiorstwa joint

ventures miały prawo importować towary jedynie w zakresie wynikającym z ich działalności. W

tym okresie przyznano im ogólne prawo do importowania, ograniczone jednak licznymi

licencjami i limitami. Ponadto spółki te wciąż są kontrolowane przez państwo. Przedsiębiorcy

zagraniczni mają utrudniony dostęp szczególnie w sektorach bankowym, telekomunikacyjnym,

pocztowym i motoryzacyjnym. Istotną zasadą handlu międzynarodowego jest poddanie importu i

eksportu regułom wynikającym z powszechnie obowiązującego prawa (transparentność

procedur). Przystąpienie do WTO zmusiło Chiny do zaniechania praktyki związania podmiotów

handlowych treścią niepublikowanych przepisów rządu centralnego. Porozumienie o

przystąpieniu ChRL do WTO dodatkowo nakłada na to państwo obowiązek ustanowienia lub

wskazania procedur i sądów, które służyć będą rozstrzyganiu krajowych sporów wynikłych na

tle stosowania norm WTO. W myśl przepisów Porozumienia Chiny nie mogą stosować cen

dumpingowych. Skutki łamania jego postanowień są widoczne zwłaszcza na przykładzie handlu

tekstyliami. Do jego pełnej liberalizacji w ramach WTO doszło 1 stycznia 2005 r. Mimo iż

import z ChRL, jako kraju rozwijającego się, do 2008 r. nie powinien przekraczać wartości

importu do danego państwa członkowskiego WTO o więcej niż 7,5%, to w pierwszych dwóch

miesiącach 2005 r. Chiny wysłały do państw WTO o 30% więcej towarów tekstylnych niż w

roku poprzednim. Liczba sporów toczących się w ramach WTO przeciwko Chinom (117)

wskazuje, iż w tym zakresie zasady tej organizacji pozostają martwą literą, a problem ten jest w

chwili obecnej najpoważniejszy z punktu widzenia państw trzecich.

Wyzwaniem dla Państwa Środka jest zapewnienie poszanowania praw własności intelektualnej,

zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi dla wszystkich członków WTO z treści TRIPS. Dla

krajów rozwijających się, w tym także ChRL, okres przejściowy na dostosowanie prawa do

ustanowionych w tym dokumencie zasad upłynął z końcem 2005 r. W świetle statystyk, w

których szacuję się, iż ok. 60% towarów naruszających prawa własności intelektualnej w

Europie oraz 70% takich towarów w Stanach Zjednoczonych pochodzi z ChRL, trudno mówić o

poprawnej implementacji przepisów w tej dziedzinie. Niemniej w raportach przedkładanych

WTO władze tego kraju deklarują coraz większe przywiązanie przedsiębiorców chińskich do

ochrony praw autorskich i praw własności przemysłowej.

Handel czy działalność gospodarcza w Chinach różni się jednakże wielokroć  od praktyk

obowiązujących w krajach zachodnich. Wiele praktyk rządu chińskiego jest nie do pomyślenia

dla przedsiębiorców przyzwyczajonych do działalności w krajach demokratycznych. Apple w

zamian za możliwość rozwoju biznesu w Chinach współpracuje z władzami, by móc sprzedawać

iPhone’y. Firma zgodziła się na zablokowanie aplikacji dotyczących polityków uznanych przez

Pekin za wrogów publicznych. Microsoft cenzuruje wpisy blogerów, Google blokuje strony

pornograficzne. Działalność Yahoo doprowadziła nawet do skazania na więzienie jednego z

opozycjonistów, poprzez ujawnienie treści jego maili. Większość koncernów tłumaczy swoją

uległość obowiązkiem działania zgodnie z obowiązującym prawem. Zatem chcąc robić udane

interesy w Chinach priorytetowo należy potraktować linię polityki rządowej a zobowiązania

międzynarodowe mogą być tylko jej uzupełnieniem.

Współpraca między UE i Chinami wiąże się jednakże nie tylko z szansami, ale też zagrożeniami.

UE obawia się między innymi o swoje relacje handlowe zwłaszcza z krajami północnej Afryki i

Ameryki Południowej, które zacieśniają swoją współpracę z Chinami, powodując stopniowe

wypieranie eksportu europejskiego. Problemami stojącym przed stosunkami gospodarczymi

między Państwem Środka a UE pozostają również: embargo UE na transfer broni do Chin,

pogwałcenia praw własności intelektualnej, nieprzestrzeganie przez Chiny zasad kontroli

eksportu. Co podkreślone zostanie po raz kolejny, stosunki UE – Chiny są i pozostaną jedynie

komplementarne do uzgodnień zawartych w traktatach bilateralnych między państwami. Mimo,

że od 2003 roku stosunkom UE–Chiny nadano rangę strategicznych i obie strony prowadzą 24

dialogi sektorowe, brak jest do tej pory przełomowych rozwiązań istotnie dynamizujących i

ułatwiających handel między obojgiem partnerów.

Analiza głównych partnerów handlowych

Między 2012 a 2013 r. zaobserwowano znaczące zmiany w strukturze eksportu towarów z UE-

28 w podziale na głównych partnerów handlowych. Największy stopień wzrostu odnotowano w

przypadku eksportu do Szwajcarii (o 27,0 %), natomiast eksport do Korei Południowej, Turcji i

Chin zwiększał się wolniej Największy spadek odnotowano w odniesieniu do eksportu do Indii

(o 6,9 %); mniejsze spadki wystąpiły w przypadku eksportu do Rosji (o 2,9 %), Japonii (o 2,8 %)

i Stanów Zjednoczonych (o 1,6 %).

Mimo to Stany Zjednoczone pozostały zdecydowanie najczęstszym odbiorcą towarów

eksportowanych z UE-28 w 2013 r.Chociaż udział eksportu z UE-28 kierowanego do Stanów

Zjednoczonych w eksporcie ogółem spadł z 26,4 % w 2003 r. do 16,6 % w 2013 r.

Najważniejszą pod względem wartości kategorią produktów eksportowaną z UE-28 do Stanów

Zjednoczonych w 2013 r. były maszyny i sprzęt transportowy. Ta sama grupa produktów

stanowiła również główną kategorię eksportu towarów do Chin, które były dla UE-28 trzecim

najważniejszym rynkiem eksportu w 2013 r. (8,5 % łącznego eksportu z UE-28), po Szwajcarii

(9,8 %).

Import z Chin zmniejszył się we wszystkich głównych kategoriach produktów, z wyjątkiem

chemikaliów (wzrost o 1,1 %) oraz żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (wzrost o

0,2 %).

Analiza głównych grup produktów

Stosunkowo niewielki wzrost eksportu poza UE-28 odnotowano w przypadku dwóch grup

produktów o najwyższym poziomie eksportu w 2013 r., tj. maszyn i sprzętu transportowego (o

0,6 %) oraz innych wyrobów gotowych (o 1,0 %). Najwyższą stopę wzrostu eksportu z UE-28 w

2013 r. odnotowano w przypadku eksportu żywności, napojów i wyrobów tytoniowych, który

osiągnął rekordową wartość 104,3 mld EUR (zob. tablica 6).

Żywność, napoje i wyroby tytoniowe stanowiły również jedyną grupę produktów, w przypadku

której w 2013 r. odnotowano wzrost importu do UE-28 (o 0,4 %). Największy spadek importu

między 2012 a 2013 r. odnotowano w przypadku paliw mineralnych i środków smarnych (o

9,1 %); produkty te miały najwyższą wartość spośród wszystkich grup produktów

importowanych do UE-28. Do zmniejszenia importu paliw mineralnych i środków smarnych

przyczynił się spadek wartości importowanych produktów naftowych rzędu 8,3 % (spadek pod

względem ilościowym wyniósł -2,8 %). Prawie jedna trzecia (32,2 %) unijnego importu paliw

mineralnych i środków smarnych w 2013 r. pochodziła z Rosji. Następne w kolejności były

Norwegia (9,9 %), Algieria (6,3 %), Nigeria (5,5 %) i Arabia Saudyjska (5,0 %).

Do nadwyżki w handlu towarami w UE-28, wynoszącej w 2013 r. 54,6 mld EUR przyczynił się

dodatni bilans handlowy związany z obrotem maszynami i sprzętem transportowym (o wartości

275,0 mld EUR) oraz chemikaliami (o wartości 115,5 mld EUR). Równoważył go deficyt

handlowy w wysokości 377,8 mld EUR związany z paliwami mineralnymi i środkami

smarnymi, który zmniejszył się w porównaniu z rekordowym deficytem w odniesieniu do tych

towarów w 2012 r. (422,9 mld EUR).

Źródla:

1. www-ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/

International_trade_in_goods/pl

2. www.eurl-ex.europa.eu/summary/chapter/internal_market

3. www. ec.europa.eu/enterprise/policies/single-market-goods

4. www.pl.wikipedia.org

5. www.arslege.pl/traktat-o-funkcjonowaniu-unii-europejskiej

6. www. europarl.europa.eu/

7. http://www.polska-azja.pl/

8. https://books.google.pl/