Wdrożenie nowej podstawy programowej-

edukacja wczesnoszkolna

Dorota Dziamska, Małgorzata Małyska, Małgorzata Wróblewska, Janusz Woźniak

WDRAŻANIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ Rok szkolny 2017/2018

przedszkola, oddziały przedszkolne oraz inne formy wychowania przedszkolnego

klasy: I, IV,VII szkoły podstawowej

szkoła podstawowa – dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym

szkoły branżowe I stopnia

szkoły specjalne przysposabiające do pracy

semestr I szkoły policealnej

WDRAŻANIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Rok szkolny 2018/2019

kolejne klasy szkoły podstawowej: II, V, VIII

kolejne semestry szkoły policealnej

Rok szkolny 2019/2020

4-letnie liceum ogólnokształcące

5-letnie technikum

Rok szkolny 2020/2021

Szkoła branżowa II stopnia rozpocznie nabór kandydatów na rok szkolny 2020/2021

KIERUNKI ZMIAN PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Spiralny układ treści nauczania – w rozumieniu powtarzania i utrwalania materiału na kolejnych, wyższych etapach nauczania.

Wzmocnienie wychowawczej i profilaktycznej funkcji szkoły poprzez szersze uwzględnienie w podstawie programowej zadań wychowawczo-profilaktycznych.

Zastąpienie idei integracji przedmiotowej korelacją przedmiotową, począwszy od klasy V szkoły podstawowej (w ramach przedmiotów humanistycznych oraz przedmiotów przyrodniczych i ścisłych).

KIERUNKI ZMIAN PODSTAWY PROGRAMOWEJ Wzmocnienie edukacji w zakresie języków obcych nowożytnych poprzez

system:

- nieprzerwanej i systematycznej nauki pierwszego języka obcego przez 12 (13) lat,

- naukę drugiego języka obcego przez 6 (7) lat,

- możliwość kształcenia dwujęzycznego (od klasy VII szkoły podstawowej).

Szersze uwzględnienie w podstawie programowej poszczególnych przedmiotów technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK), co umożliwi kształcenie kompetencji i umiejętności cyfrowych uczniów również w ramach innych przedmiotów.

KIERUNKI ZMIAN PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Wprowadzenie nauki programowania, począwszy od edukacji wczesnoszkolnej.

Poszerzenie problematyki edukacji dla bezpieczeństwa, w tym ratownictwa medycznego.

Ustalenie zakresu treści nauczania i liczby godzin zajęć poszczególnych przedmiotów, umożliwiające nauczycielom rozwijanie umiejętności pracy zespołowej uczniów, rozwiązywania problemów i realizację projektów edukacyjnych.

Koncepcja kształcenia zintegrowanego

Proces uczenia się oparty jest na różnych formach aktywności uczniów( integracja czynnościowa),oddziałuje na wszystkie sfery osobowości uczniów( integracja psychiczna), zakłada integrację różnych strategii uczenia się( integracja metodyczna). Wynikiem wielokierunkowej aktywności dzieci staje się wiedza o charakterze zintegrowanym( integracja treściowa)

W odniesieniu do podstawy programowej:

- cele ogólne edukacji wczesnoszkolnej zostały opisane w odniesieniu do czterech obszarów rozwojowych dziecka: fizycznego, emocjonalnego, społecznego, poznawczego

- ogólne cele rozwoju ucznia są źródłem celów szczegółowych zapisanych w formie efektów. Uczeń ma je osiągać realizując zadania wymagające wielokierunkowej aktywności

- zakres aktywności wytyczają treści nauczania przyporządkowane poszczególnym edukacjom.

Konstrukcja podstawy programowej

Podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej zawiera cele do osiągnięcia przez dziecko na końcu pierwszego etapu kształcenia, określa zadania szkoły oraz warunki i sposób realizacji.

Nowa podstawa programowa ma charakter ewolucyjny, nie burzy osiągnięć poprzednich dokumentów o podstawie programowej i odnosi się bezpośrednio do trzech głównych źródeł:

istoty kształcenia zintegrowanego, zapoczątkowanego reformą w 1999 roku, dopełniając dokument stosownymi paradygmatami

modelu zapisów w formie efektów kształcenia, wprowadzonego reformą w 2009 roku

koncepcji całościowego kształcenia prof. Ryszarda Więckowskiego- twórcy pedagogiki wczesnoszkolnej

Koncepcji całościowego kształcenia prof. Ryszarda Więckowskiego

Naturalne strategie uczenia się:

• strategia percepcyjno- odtwórcza- styl uczenia się oparty na schematach, podejście zadaniowe.

• strategia percepcyjno- wyjaśniająca- styl uczenia oparty na ,,okazjach edukacyjnych”, podejście odwołujące się do naturalnej ciekawości dziecka kierowanej chęcią dopełnienia brakujących informacji

• strategia percepcyjno- innowacyjna- styl uczenia się oparty na pedagogicznym podejściu sytuacyjnym, aktywność twórcza jest wskaźnikiem uczenia się, doprowadza ona określonych zmian, które są zgodne z oczekiwaniami i potrzebami poznawczymi.

Model zapisów w formie efektów kształcenia

Treści podane są w formie efektów(celów szczegółowych):

• są ukierunkowane na podejmowanie aktywności z wykorzystaniem wszystkich strategii uczenia się w obrębie wszystkich edukacji

• w ,,języku podstawy” uczeń: odkrywa, tworzy, buduje strategie, rozpoznaje, sprawdza, eksperymentuje, prowadzi doświadczenia, konstruuje, odczuwa, identyfikuje, wyjaśnia, …

• umiejętności zapisane językiem efektów kształcenia, pomagają nauczycielowi w przygotowaniu opisu osiągnięć w rozwoju ucznia( ocena opisowa)

Ramowe plany nauczania

Podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej zawiera cele do osiągnięcia przez dziecko na końcu pierwszego etapu kształcenia, sformułowane w postaci tzw. efektów kształcenia. Dokument dzieli się na trzy części:

1) zadania szkoły,

2) cele ogólne – wizerunek ucznia kończącego klasę trzecią, opisany jako zestaw osiągnięć w czterech naturalnych obszarach rozwoju: fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym;

3) cele szczegółowe, które osiąga uczeń na końcu trzeciej klasy w odniesieniu do konkretnych dyscyplin naukowych.

Edukacja wczesnoszkolna jako pierwszy etap kształcenia w systemie szkolnym obejmuje trzy lata nauki w klasach I, II i III. Charakteryzują ją: 1) spokój i systematyczność procesu nauki, 2) wielokierunkowość działania, 3) dostosowanie tempa pracy do możliwości psychoruchowych każdego ucznia, 4) dostosowanie poznawanych zagadnień do możliwości percepcyjnych dziecka.

Kształcenie zintegrowane

• Edukacja polonistyczna

• Edukacja matematyczna

• Edukacja społeczna

• Edukacja przyrodnicza

• Edukacja plastyczna

• Edukacja muzyczna

• Edukacja techniczna

• Edukacja informatyczna

• Wychowanie fizyczne

Edukacja polonistyczna

Istotą edukacji polonistycznej jest proces poznawania języka mówionego i pisanego w kontakcie ze światem zewnętrznym, w tym z otoczeniem społeczno – przyrodniczym oraz kulturą regionalną i narodową. Nadrzędną wartością edukacji polonistycznej staje się zatem komunikatywne posługiwanie się przez dzieci językiem ojczystym w mowie i w piśmie połączone z umiejętnością czytania w stopniu umożliwiającym płynne uczenie się dziecka na pierwszym i kolejnych etapach edukacyjnych.

Edukacja polonistyczna

1) Osiągnięcia w zakresie słuchania.

2) Osiągnięcia w zakresie mówienia.

3) Osiągnięcia w zakresie czytania.

4) Osiągnięcia w zakresie pisania.

5) Osiągnięcia w zakresie kształcenia językowego.

6) Osiągnięcia w zakresie samokształcenia

24 propozycje lektur do wyboru w trzyletnim cyklu

nauczania.

1) Hans Christian Andersen, Baśnie (do wyboru);

2) Justyna Bednarek, Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych);

3) Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom;

4) Alina Centkiewiczowa i Czesław Centkiewicz, Zaczarowana zagroda;

5) Waldemar Cichoń, Cukierku, ty łobuzie!;

6) Agnieszka Frączek, Rany Julek! O tym, jak Julian Tuwim został poetą;

7) Mira Jaworczakowa, Oto jest Kasia;

8) Grzegorz Kasdepke, Detektyw Pozytywka;

9) Leszek Kołakowski, Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?;

10) Barbara Kosmowska, Dziewczynka z parku;

11) Maria Krüger, Karolcia;

12) Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn;

13) Hugh Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta;

14) Marcin Pałasz, Sposób na Elfa;

15) Joanna Papuzińska, Asiunia;

16) Danuta Parlak, Kapelusz Pani Wrony;

17) Roman Pisarski, O psie, który jeździł koleją;

18) Janina Porazińska, Pamiętnik Czarnego Noska;

19) Maria Terlikowska, Drzewo do samego nieba;

20) Julian Tuwim, Wiersze dla dzieci;

21) Barbara Tylicka, O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie;

22) Danuta Wawiłow, Najpiękniejsze wiersze;

23) Łukasz Wierzbicki, Afryka Kazika;

24) Łukasz Wierzbicki, Dziadek i niedźwiadek.

Edukacja matematyczna

Istota edukacji matematycznej prowadzi do poznania pojęć podstawowych takich, jak liczba, działanie arytmetyczne. Nauczyciel zobowiązany jest zatem tak planować zajęcia, aby wiedza matematyczna stopniowo układała się w logicznie powiązany system prowadzący od myślenia konkretno-obrazowego w kierunku myślenia pojęciowego. Pomaga w tym spiralny układ treści.

Edukacja matematyczna

1) Osiągnięcia w zakresie rozumienia stosunków przestrzennych i cech wielkościowych.

2) Osiągnięcia w zakresie rozumienia liczb i ich własności.

3) Osiągnięcia w zakresie posługiwania się liczbami.

4) Osiągniecia w zakresie rozumienia pojęć geometrycznych.

5) Osiągnięcia w zakresie czytania tekstów matematycznych.

6) Osiągnięcia w zakresie stosowania matematyki w sytuacjach życiowych oraz w innych obszarach edukacji.

Edukacja społeczna

Istotą edukacji społecznej i jej rezultatem jest odkrycie istnienia określonych procesów zachodzących w otoczeniu uczniów. Ich rozumienie jest zawsze pochodną obserwacji i doświadczenia jako wyniku celowego spostrzegania. Nauczyciel dba o organizację przestrzeni, w której uczniowie mogą eksplorować, obserwować i doświadczać. Ta przestrzeń nie zamyka się wyłącznie w obrębie klasy czy budynku szkoły.

Edukacja społeczna

1) Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego.

2) Osiągnięcia w zakresie orientacji w czasie historycznym.

Edukacja przyrodnicza

1) Osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska przyrodniczego.

2) Osiągnięcia w zakresie funkcji życiowych człowieka, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i odpoczynku.

3) Osiągnięcia w zakresie rozumienia przestrzeni geograficznej.

Edukacja plastyczna

Istotą edukacji plastycznej jest umożliwienie dzieciom postrzegania wartości wizualnych, które zawarte są w otoczeniu oraz w naturze. Uczeń poprzez ich przeżywanie rozwija swoją sferę duchową. Dzieci, mając naturalną potrzebę wyrażania swych doznań wewnętrznych, wykorzystują do tego techniki plastyczne, muzykowanie, działania konstrukcyjne. Znaczenie tych działań jest równorzędne z aktywnością polonistyczną czy matematyczną, a dzięki integracji czynnościowej, organizacyjnej i metodycznej działania te wspomagają rozwój mowy i myślenia.

Edukacja plastyczna

1) Osiągnięcia w zakresie percepcji wizualnej, obserwacji i doświadczeń.

2) Osiągnięcia w zakresie działalności ekspresji twórczej.

3) Osiągnięcia w zakresie recepcji sztuk plastycznych.

Edukacja muzyczna

1) Osiągnięcia w zakresie słuchania muzyki.

2) Osiągnięcia w zakresie ekspresji muzycznej. Śpiew.

3) Improwizacja ruchowa, rytmika i taniec.

4) Gra na instrumentach muzycznych.

4) Osiągnięcia w zakresie znajomości form zapisu dźwięku.

Edukacja techniczna

Istotą edukacji technicznej jest praca dziecka, a podejmowane przez dziecko zadania techniczne prowadzą do konstrukcji form użytkowych. Te zaś nauczyciel włącza do kolejnych działań jako materiał dydaktyczny, ukazując dzieciom ich funkcjonalność. Nadrzędna wartość zadań technicznych to określone umiejętności oraz sprawności techniczne, w tym manualne.

Edukacja techniczna

1) Osiągnięcia w zakresie organizacji pracy

2) Osiągnięcia w zakresie znajomości informacji technicznej, materiałów i technologii wytwarzania

3) Osiągnięcia w zakresie stosowania narzędzi i obsługi urządzeń technicznych.

Edukacja informatyczna

1) Osiągnięcia w zakresie rozumienia, analizowania i rozwiązywania problemów.

2) Osiągnięcia w zakresie programowania i rozwiązywania problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych.

3) Osiągnięcia w zakresie posługiwania się komputerem, urządzeniami cyfrowymi oraz urządzeniami zewnętrznymi przy wykonywaniu zadania.

4) Osiągnięcia w zakresie rozwijania kompetencji społecznych.

5) Osiągnięcia w zakresie przestrzegania prawa i zasad bezpieczeństwa.

Edukacja informatyczna

W początkowej fazie nauczyciel przeprowadza zajęcia informatyczne, wykorzystując przestrzeń klasy, organizując aktywność dzieci z wykorzystaniem liczmanów, gier planszowych, materiału naturalnego czy form plastycznych, technicznych wykonanych przez dzieci, nie zawsze używając komputerów czy innych urządzeń. Edukacja informatyczna wprowadza uczniów w świat języka informatyki. Uczeń np. układając sekwencje zdarzeń w logicznym porządku, poznaje intuicyjnie pojęcie „liniowa kolejność” formułując polecenia do wybranego obiektu i sterując nim poznaje znaczenie słowa „instrukcja”. Nauczyciel w pracy z uczniem wykorzystuje do tego zabawy i gry interakcyjne oraz planszowe, w tym strategiczne, które są wprowadzane systematycznie i umiejętnie. Praca z urządzeniem, np. komputerem powinna, w miarę możliwości, dotyczyć wszelkich zadań i ćwiczeń wynikających z programu nauczania w zakresie treści wszystkich edukacji.

Wychowanie fizyczne

1) Osiągnięcia w zakresie utrzymania higieny osobistej i zdrowia.

2) Osiągnięcia w zakresie sprawności motorycznych.

3) Osiągnięcia w zakresie różnych form rekreacyjno-sportowych.

Warunki realizacji

Codzienna praca nauczyciela wyznaczona jest przez realizowany i interpretowany program nauczania, oparty na podstawie programowej kształcenia ogólnego dla edukacji wczesnoszkolnej. Interpretacja programu to dostosowanie sposobów osiągania celów, czyli efektów do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów. Nauczyciel, diagnozując umiejętności uczniów, ich możliwości i potrzeby, może tak organizować ich pracę, aby uczniowie osiągnęli cele wykraczające poza treści określone w podstawie programowej.

mgr Beata Chmielewska- konsultant MODN w Ełku