16 SCENARIUSZY wdrażająCYCh

narzędzia myślenia

I UCZENIa się

małgorzata Taraszkiewicz

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

2 str. 3 str.

SCENARIUSZ NR 1. Temat: Wstęp, czyli myśleć można na różne sposoby

SCENARIUSZ NR 2. Temat: Budujemy… PZ i plan (Punkt Zwrotny)

SCENARIUSZ NR 3. Temat: ASOCJOGRAM jest jak magnes!

SCENARIUSZ NR 4. Temat: STRATEGIA SŁONIA, czyli rozłożenie problemu na części.

SCENARIUSZ NR 5. Temat: STRATEGIA SŁONIA… w praktyce

SCENARIUSZ NR 6. Temat: ZOOM, czyli rozwiązania przybliżone

SCENARIUSZ NR 7. Temat: UPRASZCZANIE problemów – szyfrowane notatki

SCENARIUSZ NR 8. Temat: BURZA MÓZGÓW I MORDERCY POMYSÓW!

SCENARIUSZ NR 9. Temat: KOLOROWE KAPELUSZE

SCENARIUSZ NR 10. Temat: Myślenie na kolorowo

SCENARIUSZ NR 11. Temat: Skok, czyli MYŚLENIE W BOK

SCENARIUSZ NR 12. Temat: SKUTKI I NASTĘPSTWA

SCENARIUSZ NR 13. Temat: INNE PUNKTY WIDZENIA – 6 czy 9?

SCENARIUSZ NR 14. Temat: Selekcja informacji – krócej pls (info obrazki)

SCENARIUSZ NR 15. Temat: OPTYMALIZACJA… wszystko zaczęło się od KOŁA

SCENARIUSZ NR 16. Temat: OPTYMALIZACJA. Wiem, czego nie wiem

● MateriałyedukacyjnezawartewpakiecieNeuroBoxorazwdodatkach(dodatki.neurobox.pl)można wykorzystywać do doskonalenia pracy nauczycieli, doskonalenia kompetencji wychowawczych rodziców/opiekunów uczniów oraz doskonalenia kompetencji u uczniów w konkretnej placówc orazzgodniezopisemtj.wczasierealizowanychwarsztatówispotkańzrodzicami,czyspotkań RadyPedagogicznej.

● Wybranemateriałymożnatakżewykorzystywaćwsposóbkreatywny,wprowadzającjenalekcje, zajęciadodatkoweiinneformyrealizowanewplacówce.

● Prosimyorespektowanieprawawłasnościintelektualnej,cooznaczazakazudostępnianiai/lubpu- blikowaniawjakikolwieksposóbjakichkolwiekmateriałówzpakietuNeuroBox.

●ProsimytakżeoniewykorzystywanieelementówmateriałówzDodatkówdopakietuNeuroBox.pl dopublikacjibezkażdorazowegouzyskaniazgodyautorówpakietu(adresdokomunikacjie-mail: neuroBox@wp.pllubESPPS@wp.pl).

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

2 str. 3 str.

Przebieg lekcji:

1.Nauczycielprzedstawiacellekcji.Izachęcauczniówdowyobra- żeniasobie,żeAsocjogramjestjakmagnes:przyciągadosiebie to,cojesttematemzapisanymwśrodku.2.Następnienauczycielprosiuczniów,abypodzielilisięnagrupy 2-3 osobowe; wzięli kartki papieru, narysowali Asocjogram zkilkomapromieniami(będziemożnadorysowywaćpromienie wraziepotrzeby)izrobiliAsocjogramwedługinstrukcji(ucznio- wiemająnapisaćlubnarysowaćcoasocjogramprzyciąga): (a) JestemAsocjogramem,coprzyciągawszystkiefigurycoma- jąkątprosty! (b) Jestem Asocjogramem, co przyciąga wszystkie figury co mająkołolubokrąg!

(c) Jestem Asocjogramem, co przyciąga wszystkie figury płaskie! (d) JestemAsocjogramem,coprzyciągawszystkiemiarycze- gokolwiek!3.Aterazzadanieniecotrudniejsze: (a) JestemAsocjogramem, co przyciąga wszystkie figury, co lubiąsięturlać! (b) JestemAsocjogramem,coprzyciągawszystkiefigury,zktó- rychmożnazrobić…. c) JestemAsocjogramem,coprzyciągawszystkiefigury,4.Uczniowieoglądająwykonaneprace.Terazczasnaewentualne korektyiznalezienienajbardziejoryginalnychskojarzeń!5. Krótkadyskusjaizakończenielekcji.

Przebieg lekcji:

1.Nauczycielprzedstawiacellekcjiipytasięczyuczniowieznajątakie powiedzenieicóżonoznaczy?2.Nauczycielbierze terazkartonmleka i trochę rozlewanablat stołu.3.Pytasięuczniówcosiędzieje?Cowidzą?…Zobaczcierozlane mleko rozlewa się strumieniem i nie można zapanować nad kształtemtegorozlewiska.

4.Teraz nauczyciel wlewa mleko do naczyń o różnych kształ- tach:wysokiej szklanki, spodeczka, foremek (kuchennych lub dziecięcych).5.Coteraz:wnaczyniachmlekorozlewasięinaczej–zaczynamieć pewnąformę.Jaktomożnapołączyćzmyśleniem?6.Prawdopodobnie uczniowie odnajdą regułę, która stanowi podsumowanie tej części: myślenie nie powinno płynąć bezładnie jak strumień rozlanego mleka, ale wykorzystywać jakąśformę–dlategowartopoznaćróżnenarzędziamyślenia, apotemjeodpowiedniostosować.

Przebieg lekcji:

1.Nauczycielprzedstawiacel lekcji i zapraszauczniówdozaję- ciamiejscprzystolikach,wgrupachpo4-5osób.2.Dzisiaj będziemy budować teksty opowiadania jak buduje się np.domy.Najpierwzbudujemytekstwamznany,apotemzbudu- jeciewłasneteksty.3.Nauczycielprosiuczniówowzięciekartekpapieru.Każdakartkato cegiełkabudowanejopowieści. -Wybierzciejakąśznanąwambajkę. - Ustalcie co w niej jest PZ – punktem zwrotnym (nauczy- ciel ewentualnie wyjaśnia, że chodzi o taki punkt od którego zaczęła się zmiana np. losu bohaterów.Whistorii świata jest tonp.wygrana/przegranawojna,ważnezdarzeniajaknp.zburze- niemuruBerlińskiegolubpojawiającysięwynalazek,któryzmie-

nił losy ludzi– jakwynalezieniedruku, telefonu,aparatu foto- graficznegoczykomputerów,alboodkryciageograficzne,albo poznanie nowejwiedzy…). KartkęPunkt zwrotny połóżcie na podłodze. - Teraz wykonajcie kolejne cegiełki – opisujące jak do tego doszło.Ułóżciejetak,abydochodziłydoPZ. - Potem zróbcie cegiełki na których będzie opisane co było dalej–kolejnewydarzenia.UłóżciejeodPZ,zgórydodołu.4.Uczniowieukładającegiełkiwedługinstrukcji.5.Powykonaniuzadania– idąwzdłużcegiełek(nawetponich!) iopowiadajądanąhistorię.6.Jeślimająochotęmogąwspólnieopracowaćaktualnieprzerabianą lekturęszkolną.7.Nauczycieldziękujeuczniomzaaktywność.

Temat: Wstęp, czyli myśleć można na różne sposobySCENARIUSZ NR 1.

Temat: PUNKT ZWROTNYSCENARIUSZ NR 2.

Temat: ASOCJOGRAM jest jak magnes! SCENARIUSZ NR 3.

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

4 str. 5 str.

Temat: STRATEGIA SŁONIA, czyli ROZŁOŻENIE PROBLEMU NA CZĘŚCI. SCENARIUSZ NR 4.

Przebieg:

1.Nauczyciel wprowadza uczniów w temat poprzez opowieść. Wwielu sytuacjach niemożemy rozwiązać problemu, bo jest onzbytduży.Klasyczniesformułowanyproblembrzmi:jakzjeść słoniawcałości?Odpowiedz–porozłożeniuproblemunaczęści: pokawałku.Wieleproblemówprzerażaponieważniepodcho- dzimydoniego „jakdosłonia”,niedzielimynakawałki.Duży problem,wcałości–możewywoływaćprzerażenieiblokować wiarę, że da się go rozwiązać. Po podzieleniu problemu na części – można odetchnąć i zabrać się za analizowanie mniejszychporcjach. Przykładowoiżartobliwierzeczujmując-kiedynaszymzada- niemjestgruntownieposprzątaćswójpokój(dużeogólnezada- nie), na ogół czujemy wewnętrzny opór i spadek motywacji (ewentualniewzrastakreatywnośćwwymyślaniuinnychpilnych, aleprzyjemniejszychzadań). Kiedy owe zadanie podzielimy na mniejsze kawałki (podpro- blemy),np.:posprzątambiurko iparapet,potemułożę rzeczy wszafie,apotemwyniosęśmieci…sytuacjazaczynabyćbar- dziejprzyjaznaimożliwadorealizacji.Aiterazmożnasiętąpra- cą podzielić z innymi. I wykonać, bo rozłożenie problemu na częścitodopieropoczątekdziałania. NatejlekcjiuczniowiepoznająStrategięSłonia,narzędzieefek- tywnegomyślenia idziałaniapolegającenarozłożeniuproble- mu na części. Jako pretekst wyjściowy nauczyciel powinien przygotowaćanegdotędotyczącąokreślonegoproblemużycio- wegolubnaukowego(np.pokazującokreślonezadanie).

2.Nauczycielodwołujedodoświadczeńuczniów–czyktośmiał takąsytuację,żepostawionyprzednimproblembyłogromnyna tyle, żewydawało się, że to przerastamożliwości poradzenia sobieznim?

3.Nauczyciel opowiada przygotowaną anegdotę np. dotyczącą matematyki.Wskazujecojest„słoniem”ijakgołatwo„zjeść”po rozłożeniunakawałki.Podajedowolnezadanietekstoweośred- nio skomplikowanej treści, które tnienożyczkaminamniejsze kawałki. Uczniowiedzieląsięnamniejszezespoły(3-4osobowe).Każdy zespół otrzymuje „mniejszy problem” do rozwiązania – porcję doprzeczytania.Jeślipotrzebujdanychwcześniejszych–pow innizacząćwspółpracować!

4.Poprzygotowaniusię–każdyzespółomawianaogólnymforum „własnykawałeksłonia”.

5.Nauczyciel kieruje do uczniów pytanie czy to zadanie było łatwe?Coewentualniebyłonajtrudniejsze?

KOMENTARZ:

Strategia Słonia jest narzędziem, które można stosować uni-wersalniew sytuacjach, kiedy problem jest złożony.Wyobraźmysobie, że naszym problemem jest „podnieść jakość nauczaniamatematyki”. Tak ogólnie sformułowany problem jest trudny doogarnięcia.Popodzieleniugonamniejszeporcjenp.opanowaniestresuprzedmatematykąprzezdzieci,nauczenietechnikuczeniasięitd.możnajużpracowaćnadkonkretnymirozwiązaniami.

Strategię Słonia można wykorzystać dla rozwiązywania prob-lemów wychowawczych. Zamiast stosowania apelu do uczniówopoprawęzachowania,możnapoprosićuczniówoopracowanierozwiązańpodproblemów,np.punktualność,kulturalneodnosze-niesiędosiebie…Niedasię„poprawićogólnie”,zresztąbardzotrudnowtedystantakizweryfikować!

Temat: STRATEGIA SŁONIA… w praktyce SCENARIUSZ NR 5.

Przebieg:

1.Nauczycielprzedstawiacellekcji.2.Uczniowiedzieląsięnagrupy.3.Nauczycielprzekazujeuczniomkolejneduże„słoniowe”zadanie (jednozadanienakartcepapieru).4.Zadaniemuczniów jest rozwiązaćzadaniekorzystajączoma- wianejstrategii idodatkowozrobićListęKontrolną(tzw.check listę) ilustrującąkolejnośćwykonywanychzadań.Czyliwprak tycedzieląsłonianamniejszefragmenty.

5.Poprzygotowaniusię–każdyzespółomawianaogólnymforum jakrozwiązywalizadanie6.Nauczycielpomagawraziekonieczności.7.Na zakończenie nauczyciel pyta uczniów czy to zadanie było łatwe?Coewentualniebyłonajtrudniejsze?8.Podziękowanieuczniomzaaktywność.

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

4 str. 5 str.

Temat: ZOOM, CZYLI ROZWIĄZANIA PRZYBLIŻONE. SCENARIUSZ NR 6.

Przebieglekcji:

1.Nauczycielprzedstawiacel zajęć.Następniezadajeuczniom pytanieczyktoświedoczegotosłuży?(pokazującjakiśprzed- miot,alemożliwienieznaneuczniom).Nauczycielzachęcado „strzelania”,wykorzystujączasadygry„ciepło-zimno”. Zarówno w sytuacjach życiowych, jak i zawodowych często ważniejszejestznaleźćrozwiązanieprzybliżoneniżtracićwiele czasuiśrodkównaposzukiwanierozwiązaniaabsolutnieideal- nego.„Wmatematyceczęstostosujesięrozwiązanieprzybliżo- nepoto,abyznaleźćogólnąpostaćodpowiedzi”,–piszeEdward deBono,światowejsławyekspertwzakresieprocesówmyślenia. Skorow„wielkiejnauce”cenisiętakierozwiązania–czemunie wykorzystaćichtakżewnaszymżyciu?E.deBonopodkreśla iżkiedyznajdziemyrozwiązanieprzybliżonemożemysięnadnim lepiejskupić.Mamypunktpodparcia,możemyterazposzukiwać lepszychrozwiązań,dokonujączmianimodernizacji. Na tej lekcji uczniowie będą poznawać kolejne narzędzia myś- lenia:RozwiązaniaPrzybliżone.Wartodocenićwartość Roz- wiązań Przybliżonych, gdyż w edukacji mamy tendencję do RozwiązańPerfekcyjnych,któreczęstowywołujątakistres,że człowieksiępoddajeiprzestajeszukać,myśleć,działać!Trze- ba nauczyć się nie bać się niedoskonałości – bo to paradok- salniezbliżanasdodoskonałości.Obniżenielęku(lubcałkowita jego eliminacja) przed brakiem perfekcji, wywołuje określony efekt edukacyjny – łatwiej o uaktywnienie tzw. przedwiedzy. Naprawdęludzie(anawetuczniowie!)wiedząwięcejniżimsię wydaje. 2.Następnienauczycielmożewyjaśnić funkcjęRozwiązańPrzy- bliżonychnadowolnychprzykładachzżycialubtematówszkol- nych. Poniżej przykłady pytań, w nawiasach – przykłady do brychrozwiązańprzybliżonych. 1)gdzieleżyTanzania(Afryce) 2)gdzieleżyRzeszów?(nadolemapyPolski) 3)gdzierosnąpomarańcze?(wciepłychkrajach)

4)jakąprędkośćmogąosiągaćsamochody?(powyżej300-400 km/godz. 5)cotojestobwódfigury? 6)cotojestpolefigury?

3. Nauczyciel zapisuje pierwsze cztery pytania na tablicy, zos- tawiającmiejscenawpisywaniebardziejszczegółowychpara- metrów. -Odpowiedzizupełnienietrafione–nauczycielkomentujeży- czliwie„zimno-zimno,dziękuję,poproszęokolejneprzybliżenie”.

4.Nauczyciel wyjaśnia, że jak mamy już „rozwiązanie przybli- żone”, możemy się skupić na określonym obszarze i szukać dokładniejszychprzybliżeń.Wzależnościodmożliwości–korzy- stamyterazzwyszukiwarkiinternetowej,ewentualnieatlasów.

5.Uczniowie,wparachposzukujądokładniejszychodpowiedzina pierwszeczterypytania.Ktoznajdziedokładnąlubdokładniejszą odpowiedz-dopisujenatablicy.

6.Nauczycielzapraszauczniówdorefleksjiikomentarzynatemat jakzrozwiązaniaprzybliżonegoprzechodzilidorozwiązańoco- razwyższymwspółczynnikudokładności.7.Nauczycielpokazujewzorydotyczącepytań5-6.Czytadefini- cje.Uczniowieparafrazujądefinicjewłasnymisłowami…ażzro- zumieją!8.Mogą wykonać kilka prostych obliczeń z pomocą kalkulatora (np.poleblatuławkilubobwódpodłogiwklasie).Mogąstosować kreatywnemiarynp.własnestopylubłokcie,ołówkiitp.

KOMENTARZ:

Pamiętajmy,żeuczeńsięuczy–jestnadrodzeosiąganiaspraw- ności i kompetencji. Ma prawo do niewiedzy, nieumiejętności,brakówiluk.Odpowiedniowyrażonaakceptacjadlaniewiedzyucz- nia–paradoksalniezachęcauczniadonauki!Pamiętajmy -PrzybliżoneRozwiązania jestważnymnarzędziemefektywnegouczeniasię,nieporażkąedukacyjną!

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

6 str. 7 str.

Temat: Upraszczanie problemów – szyfrowane notatki SCENARIUSZ NR 7.

Przebieg lekcji:

1.Nauczycielprezentujecelzajęć.Piszenatablicyhasło „UPROŚCIĆ!!!”.

Większość uczniów wynosi ze szkoły nawyk szkolnego roz- wiązywania problemów, który – jak mówi Edward de Bono, „powoduje, że doszukujemy się w napotkanych sytuacjach problemów, których w zasadzie nie ma”. W wielu sytuacjach nie ma potrzeby używania wzorów, algorytmów, skompliko- wanych operacjimatematycznych, niema co szukać pułapek logicznych,kluczyrozwiązań…wystarczyodwołaćsiędozdro- wego rozsądku i oderwać od rutyny właśnie tego szkolnego rozwiązywaniaproblemów.Na tej lekcjiproponujemyuczniom doświadczenie w upraszczaniu problemów przez ich proste rozwiązanie. Przyda się to na pewno ogólnie i do życia i do funkcjonowania zawodowego. W to uczniom uświadomić, że najczęściejwykonaniemałegodziałania,niewielkiejczynności rozwiązujeproblem,którybeztegomożeurosnąćdoogromnej skali…Wieleproblemówdasięuprościć,awtedyodzyskujemy czasienergięnazajęciesiętym,cojestbardziejskomplikowane.2.Uczniowiebiorąkartkiiflamastryiwparachpracująnadkolej- nymizadaniami. 1)zadanie „EDWARD”:nauczyciel rysujena tablicy ramkędo wpisywania odpowiedzi (załącznik EDWARD). Prosi uczniów oprzerysowanieramkiiwpisaniewniąsłowaEDWARDwtaki sposób,abykażdyZNAKbyłwosobnejkratce. 2)zadanie„KRZYŻ”:nauczycielrysujenatablicydziesięćmonet ułożonychwkształciekrzyżalubukładamonetylubinneprzed- miotywsposóbopisany(załącznikKRZYŻ). Instrukcja:zasta- nów się jak przestawić jeden element (monetę), aby ramiona krzyżabyłyrówne.

3.Nauczyciel zapraszauczniówdo refleksji i komentarzy na te- mattegoczegosięnauczyli,jakiezdobylidoświadczenia.Coich zdziwiło?4.Na zakończenie uczniowie układają zdania, gdzie zastępują konkretne słowa skrótami, symbolami (stosując zapis uprosz czony)np.=><x:Pi? np. „Wklasiejestwięcejchłopcówniżdziewcząt”jako„Wklasiejest chłopcy>dziewczęta” lubnawet:wklasie(trójkąt)>O zLicząPIPIątekPIeczywoPIłka „Ułóżrównozeszyty”jako„Ułóż=zeszyty”5.Teraz wymieniają się zaszyfrowanymi zdaniami i starają odczytaćsens. KOMENTARZ:Upraszczaniemożnazastosowaćzpowodzeniemwżyciu.Nauc-zycielmożesiępytaćonajprostszerozwiązaniaklasycznychsytu-acjidomowych(np.wyrzucanieśmieciczyinnapomocdomowa).Możewartostracić2minutyiwyrzucićtenieszczęsneśmieci,awzamianodzyskaćwdzięcznośćizgodęnato,naczymnamzależy?Możewartowstać5minutwcześniej i przestać się spóźniaćnapierwsząlekcję,cowyeliminujenarastająceproblemyzwiązaneznieobecnościami.

Może to wydawać się dziwne, ale sprawdźcie działanie innychzastosowań Upraszczania Problemów, oto one: przeproszeniekogoś,wyrażenieprośbyowyjaśnienie,opomoc,wspólneucze-niesięzzastosowaniemStrategiiSłonia.ZawszeUproszczeniemProblemówjestdobreprzygotowaniesięnp.dolekcji!Napewnoniemożnaupraszczaćzbytpochopnie,kiedyproblemdotyczyanalizykonsekwencjilubodpowiedzialności!

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

6 str. 7 str.

Temat: BURZA MÓZGÓW I MORDERCY POMYSÓW!SCENARIUSZ NR 8.

Przebieg lekcji: 1.Nauczycielprzedstawiacelzajęćilokujeuczniówwwyobraźni wokreślonejscenerii(jaknp.wstreszczeniu).

Pośródwielu ciekawych sposobów poszukiwania nowych po- mysłówiinnowacyjnychrozwiązań,uczniowienapewnopowin- nopoznaćmetodęzwaną„BurzaMózgów”(brainstorming). Jest tometoda zarówno rozgrzewki „szarych komórek” przed opracowaniem zadań wymagających kreatywnego myślenia, jakimetodaposzukiwanianowychrozwiązań.Takiniezbędnik „wymyślacza-innowatora”.Metoda jestwykorzystywanaw po- ważnych firmach, więcmożemy zaproponować uczniom, aby wyobrazilisobiesiebiejakopracownikówznakomitejfirmyXYZ produkującejinnowacyjneurządzeniadomowe,którerozwiązują wielecodziennychżmudnychczynnościdomowych.Przyoka- zji uczniowie poznają listęMordercówPomysłów, aby już nie byłożadnychwymówek…2.Uczniowie zaczynają od ćwiczenia rozgrzewającego kreatyw- ność(załącznikKREAT),wykonywanegoindywidualnie.3.Terazprzechodzimydozadaniawłaściwego.Nauczycielprzed- stawiazasadypracymetodąBurzyMózgów(załącznikBURZA MÓZGÓWorazprzedstawia listęMordercówPomysłów(załą- cznikMORDERCYLISTA). Zadaniemuczniówjestrozwiązanieproblemunp.wymyślećja- kieśnoweurządzenie,któreułatwiżyciedomowe.Nauczyciel przypomina,żewpierwszejfaziekreowaniapomysłówmożna, anawettrzebapofolgowaćfantazji–uwolnićsięodograniczeń, że„toniemożliwe!”. NauczycielprowadzisesjęBurzyMózgów,zachęcauczniówdo generowaniapomysłów,uczniowieodpowiadająspontanicznie.4.DodokładnegoomówienianapewnosąMordercyPomysłów, to tacy pesymiści (czasem w nas samych), którzy ściągają naszepomysłu–jaktosięmówi,doparteru.Wtejfazietrzeba zapomnieć, że czegoś się nie da. Wszystko na świecie jest wymyślone przez ludzi, którzy spojrzeli na świat inaczej! (załącznikMORDERCYPOMYSŁÓW)

5.Wartozadaćuczniompytanie:gdybyświedział,żenapewnosię uda,tocobyćzrobił?Gdziebyśchciałbyć?Kimchciałbyśbyć? Wgrupiedobrzezintegrowanej,gdzieludzieczująsiębezpiecz- nie – poziom kreatywności wzrasta, a jeden pomysł zapala kolejny. Można naprawdę wygenerować bardzo kreatywne rozwiązania!

Podstawowe zasady pracy metodą „burzy mózgów”.

PojęcieBurzaMózgówzostałowprowadzoneprzezAlexaOsbour-naokoło1935roku,zajmowałonsięreklamą(wwieku19latbyłwiceprezesemjednejzwiększychagencjireklamowychBBDO).

1.Celem burzy mózgów jest wymyślenie jak największej liczby rozwiązańdopostawionegoproblemu(postawionegowformie pytania).2.Pracujemywzespole–częstowykorzystujesięosobyniebędące specjalistamiwdanejdziedzinie.3.Musi panować dobra atmosfera: zaufania, otwartości, bezpieczeństwa.4.Każdymarówneprawawwymyślaniupomysłów.5.Wszystkiepomysłyzostajązapisane.6. Imbardziejszalonypomysł,tymlepiej.7.Kiedyzabrakniepomysłów(zapadniecisza)-prowadzącypowi- nienpodrzucaćnowekierunkimyślenia(stawiającróżnepytania otwierającenowetorymyśleniu)8.Na etapie generowania pomysłów – nie wolno ich oceniać, wyjaśniać,opisywać.9.Powstałepomysłymożnałączyć,poszerzać,udoskonalać.10.Naetapiegenerowaniaważnajestilośćpomysłów(aniejakość).

Kolejneetapyto:1.ocenianiepomysłów2. wybóriopracowaniesposobówdziałania.

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

8 str. 9str.

Temat: KOLOROWE KAPELUSZE SCENARIUSZ NR 9.

Przebieg lekcji:

1.Nauczycielprzedstawiacelzajęć,korzystajączestreszczenia.

Najwyższyczasnaopanowaniebardzosilnegonarzędziamyś- lenia,któregonazwabrzmidośćbeztrosko.Uczniowiepoznają kolorymyśleniaiichkonsekwencje.Byćmożerozpoznająswój ulubionykolormyśleniainaucząsię,żemyśleniemmożnaza- rządzać!Kiedyznamyfunkcjonalnościokreślonegokolorumyś- lenia,możemywpływać na swojemyślenie!Autorem sześciu sposobówmyśleniazapomocąsześciukolorowychkapeluszy jestEdwarddeBono,światowejsławyekspertwdziedziniepro- cesumyślenia,autorwielunarzędzimyślowych,zktórychkilka jużuczniowiepoznali.2.Napocząteknauczycielstawiakilkapytańwywołującychcieka- wość tematem,aodwołującychsiędo intuicji idoświadczenia uczniów,np.cotoznaczy,żektośmyślinaczarnolubwidziświat przezczarneokulary?Jakjeszczekolorystycznieokreślamyróż- nesposobypatrzenianaświat? (np. różoweokulary),z jakim koloremkojarzysięoptymizm,azjakimpesymizm?3. Przystępujemydopracy.Uczniowiedzieląsięnasześćzespołów iprzygotowująprezentacjęna tematcharakterystykikolejnych

kolorówmyślenianapodstawieopisuwzałączniku(KOLOROWE KAPELUSZE).4.Następujeprezentacjawdowolnejformie(miniwykładuczniow- ski,sesjaplakatowaitp.)5.Nauczycielzachęcauczniówdorefleksjiidyskusji.Możecośich zdziwiło,wywołałozdumienie?Coichzainteresowało?

Komentarz:Jeżelijesttakamożliwość–uczniowiemogąprzygotowaćrekwizy- ty,np.kolorowenakryciagłowywykonanezkrepinylubzszafdo-mowych.WięcejinformacjionarzędziachmyślowychEdwardadeBonowbi- bliografii. Może jeszcze warto uświadomić uczniom, że Edward deBononiejesttymBonozgrupyrockowejU2!WięcejinformacjionarzędziachmyślowychEdwardadeBonowbibliografii.Możejeszczewartouświadomićuczniom,żeEdwarddeBononiejesttymBonozgrupyrockowejU2!

Załącznik:KoloroweKapeluszeUwagatechniczna:poskserowaniunależyprzyciąćobrazek,takabypowstałypaskipo2kapelusze.Każdypasekwkładamydokoperty(razemzopisemfunkcjonalnościiInstrukcją).

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

8 str. 9str.

KAPELUSZŻÓŁTYŻÓŁTY ● OPTYMIZM

Myśleniewkapeluszużółtymtodomenaoptymistów!

Mającnagłowieżółtykapelusz–poprostusnujeszzłocisteplany, piękneperspektywyinajlepszerozwiązania!Niezważasznaco- kolwiekzagrażającego,nieprzewidujeszżadnychtrudności!Tosu-peropcja,kiedydziałamywstrefieswobodnegosnuciaplanów.

Wżółtymkapeluszuzamieniamysięwtotalnychoptymistów,myś- limyultrapozytywnie,snujemyświetlanewizje,niezajmujemysięwogóleewentualnymiproblemami.

Każdykolormyśleniajestdobryinależyzniegokorzystaćwod- powiednimczasieiwodpowiednichproporcjach.

Przemyśldlawprawy„nażółto”:

Cobybyło,gdybykażdynastolatekdostawałpensjęcomiesiącwwysokości1000zł?

Twoimzadaniemjestopracowanieopisufunkcjonalnościmyśleniawtymkolorze.

Zastanów się i napisz: po czym poznasz, że ktoś myśli w tymwłaśniekolorze?

Zróbmini-plakat,możesztakżeprzygotowaćmini-scenkę.

KAPELUSZZIELONY ZIELONY ● MOŻLIWOŚCI

Zielonytokolorinnowacyjnychbadaczy.Tobu- dzeniedożycianowychrozwiązań.Tojestjakwiosna,kiedywyda-jenamsię, żewszystkosięmożezdarzyć!Tootwarcienastałeudoskonalaniesiebieiotoczenia.Totroska,abysprawymiałylepszyobrót,doskonalszywymiar.LudzieZieloniuwielbiająwprowadzaćzmianyipoprawki.Ichdziałaniecechujekreatywność.Sągenera-toramiprowokacyjnychpomysłów.Lubiąodwracaćkotaogonem,aby sprawdzić czy tak nie wygląda lepiej. Odważnie pytają się:jakmożebyćinaczej, lepiej?Cobybyło, jakbytobyłomniejsze,większe,odwróconenadrugąstronę?Jakbytopodzielić,połączyć,cośwyeliminować?Jakbydodaćjakiśkolor,jakąścechę?Jakbytobyłopostawioneodwrotnie, jakby to znikło, jakby to byłowielkiejakgóra?

Z wielu szalonych pomysłów, czasem na początku brzmiącychzupełnieniedorzecznie,wyprowadzono,poobróbkach idalszychprzemyśleniach,wynalazki,któreistniejąisłużąnamnacodzień.ZatemLudzieZielonitoinnowatorzy,beznichniebyłobypostępu:koła, nożyczek, komputerów, pralek automatycznych, nowychtkanin na wiosenne sukienki i szybko schnących lakierów dopaznokci itp. itd.Dobrze jestwięc nauczyć się korzystać z tegotypu umiejętności i w wyobraźni wypuszczać “balony próbne” -obrazkipewnychstanówrzeczylubsytuacji,zzałożeniemjakieśzmiany. Inaczejmówiąc - sprawdzić jak by to coś, comamynamyśli, wyglądałozczymśnowymlubbezczegoś.(Innowatorzy

stosują rozmaite zabiegi - eksperymenty myślowe, prowokacjerzeczywistości...abyznaleźćnowemożliwości).

Wzielonymkapeluszuzamieniamysięw innowatorów,szukamynowychrozwiązań,badamyróżnerozwiązania.

Każdy kolor myślenia jest dobry i należy z niego korzystać wodpowiednimczasieiwodpowiednichproporcjach.

Przemyśldlawprawy„nazielono”:

Cobybyło,gdybyuczniowierazwtygodniuchodzilidopracy?

Twoimzadaniemjestopracowanieopisufunkcjonalnościmyśleniawtymkolorze.

Zastanów się i napisz: po czym poznasz, że ktoś myśli w tymwłaśniekolorze?

Zróbmini-plakat,możesztakżeprzygotowaćmini-scenkę.

KAPELUSZNIEBIESKI NIEBIESKI ● RÓWNOWAGA Niebieski jakniebo,którenadnami.Tokolor

chłodnego,bezstronnegoobserwatora,któryoglądazgóryto,co się dzieje. Ludzie Niebiescy są zrównoważeni, zorganizowani irefleksyjni.Lubiąoglądaćsprawyzróżnychstron,najlepiejana- lizującwszystkiemożliweaspekty:pierwszeemocje,wady,zalety,możliwościifakty!

KapeluszNiebieskinależynosićstale(np.jakoczapkę-niewidkę).Niechstaniesięochronąprzedmyśleniemprzesterowanymwja- kąś stronę, jednostronnym,więc zawsze uprzedzonym i niebez-piecznym!

Myślącw kapeluszuniebieskim sprawdzasz jakby „odgóry” czypodczasmówieniaojakiejśsprawiezastosowanowszystkiekolorymyślenia.

Wniebieskimkapeluszuzamieniamysięwbezstronnychbadaczyrównowagi.Sprawdzamyczyrespektowanajestzasady„przemyślto dobrze, zewszystkich stron”, czyli z użyciem funkcjonalnościwszystkichkolorów.

Każdykolormyśleniajestdobryinależyzniegokorzystaćwodpo- wiednimczasieiwodpowiednichproporcjach.

Przemyśldlawprawy„naniebiesko”:Jakikolormyśleniadominujewklasycznychdyskusjachdomo- wychznastolatkamirozpoczynającychsięodzwrotu:czymożeszposprzątajswójpokój?

Twoimzadaniemjestopracowanieopisufunkcjonalnościmyśleniawtymkolorze.Zastanów się i napisz: po czym poznasz, że ktoś myśli w tymwłaśniekolorze?Zróbmini-plakat,możesztakżeprzygotowaćmini-scenkę.

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

10str. 11 str.

KAPELUSZCZERWONY CZERWIEŃ ● EMOCJE

Czerwieńtokoloremocji,impulsywności.O ludziach Czerwonych mówi się: “on/ona jest taka emocjo- nalna,żeażtotrudnoznieść”.LudzieCzerwoniniepotrafiąukryćswoich emocji; reagują niezwykle silnie i wybuchowo: wybucha-mi złości, płaczem, gwałtownym śmiechem, ogromnym lękiem...Reagująwedługskali“naśmierćlubżycie”.

Jaksięłatwodomyśleć,zachowanieludziCzerwonychtrudnoprze- widzieć,niewiadomocoimaktualniezagra,coimsięspodoba.

Alewartoumiećwykorzystywaćtęumiejętnośćszybkiegoreagow-aniadodiagnozypierwszegowrażenia,jakiewywołujewnasjakiśnowypomysł, pewnapropozycja, nowasytuacja. Jeśli sięnauc-zymy z tego korzystać - otrzymamy ważny wskaźnik własnegonastawienia.

NauczmysięzakładaćCzerwonyKapeluszwodpowiedniejchwili,napewienczas,izdejmowaćgokiedyjestjużzbyteczny.Kiedytakikapeluszjestnagłowie,mamyprawodowyrażaniaemocji,bezichuzasadniania.Poprostu“czujemyiżjesttakitak”.Wsłowachbrzmitotak:“KiedymyślęotymwCzerwonymKapeluszu,czujężejestświetnypomysł,chcętorobić”lub“...tojakiśmakabrycznywymysł,niepodobamisięto,absolutnie,niemamowy,abysięztymzgodzić!”.

Wczerwonymkapeluszumamyprawowyrażaćswojeodczucianagorąco,wyrażać to, to odczuwamyw związku z pewną sprawą,pomysłem?Mówić,czytonamsiępodoba,czynie,czycośbudziniepokójlubzachwyt.Bezpotrzebyuzasadniania!Każdy kolor myślenia jest dobry i należy z niego korzystać wodpowiednimczasieiwodpowiednichproporcjach.

Przemyśldlawprawy„naczerwono”:

Dostajesz zaproszenie na szkolenie dla młodych miłośnikówskokówzespadochronu.20lekcjigratis.Jakzareagujesz?

Twoimzadaniemjestopracowanieopisufunkcjonalnościmyśleniawtymkolorze.

Zastanów się i napisz: po czym poznasz, że ktoś myśli w tymwłaśniekolorze?

Zróbmini-plakat,możesztakżeprzygotowaćmini-scenkę.

AKAPELUSZCZARNY CZARNY ● PESYMIZM

Kolorczarnykojarzysięzkrytyką,przeryso-waniemsytuacji zagrożenia, niepowodzenia, zwidzeniemspraw jakprzezczarneokulary.

LudzieCzarni uwielbiają krytykować,wskazywaćwady,niedocią- gnięcia,pokazywaćbrakiizagrożenia,dosłowniemnożąkonsek-wencjeniekorzystnegoobrotuspraw.Wskrajnychprzypadkach-potrafiąrozłożyćdowolneprzedsięwzięcieudowadniając,żekażdyruchjestbezsensu.Wszystkojużbyło,wszystkojużzostałowy-próbowane,“prawdajesttaka,żetosięnieuda,nawetniewarto

próbować”.Sąpoprostumistrzamiwprodukowaniupesymizmu iszukaniudziurywcałym.Ale paradoksalnie - właśnie tegomożemy się od nich nauczyć. Tylkokonieczniezgodniez wymogami psychicznego bhp!Więcpa- miętaj,zakładajCzarnyKapelusz,wodpowiedniejchwili,napewien czas,ipamiętajozdjęciuzgłowy,kiedyjestjużzbyteczny!Nie ma sytuacji czy rozwiązań idealnych. Przed popełnieniem błęduprzeoczeniaczegośważnego,uchronićnasmożeszczyptachłodnejanalizy,odrobinapesymizmu.Każdykolormyśleniajestdobryinależyzniegokorzystaćwodpo- wiednimczasieiwodpowiednichproporcjach.Przemyśldlawprawy„naczarno”:Cobybyłojakbyzlikwidowanoszkołę?Twoimzadaniemjestopracowanieopisufunkcjonalnościmyśleniawtymkolorze.Zastanów się i napisz: po czym poznasz, że ktoś myśli w tymwłaśniekolorze?

Zróbmini-plakat,możesztakżeprzygotowaćmini-scenkę.

KAPELUSZBIAŁY BIAŁY ● FAKTY

Biały to czystość, sterylność, chłodna logikaopartanafaktach,któresąsprawdzalne.Licz- by, dane - zbadane, zmierzone. LudzieBiali

operująkonkretnymizestawami informacjizdokumentów,analiz,statystyk.Zdecydowanienieoceniajązdarzeń,tylkojekomentująiczyniątonatyle,nailepozwalająimposiadaneprzeznichdane,konkretneprzepisy.Strzegączystościinformacji.Nielubiąemocjonalnychreakcjiisą- dów (według nich nieuprawnionych, bo bez żadnych logicznychpodstaw).Zatolubiąwszystkoprzeliczyć,zestawić,wykazaćwod- powiednichrubrykach!W Białym Kapeluszu zatem sięgasz do odpowiednich analiz,sprawdzaszopisanefakty,wyrażonewliczbach,zyskach,wykre- sachisłupkach.Korzystaszzkalkulatora,przepisówisprawdzo- nych,regulaminowychprocedur.Przewidujeszchłodnoibezemo- cji, co może być, kiedy i ile - mnożąc i dzieląc, bez dodawa- niafantazjiipobożnychżyczeń.Pracujesztrochęjakautomatlubkomputer.Każdykolormyśleniajestdobryinależyzniegokorzystaćwod- powiednimczasieiwodpowiednichproporcjach.Przemyśldlawprawy„nabiało”:Ileczasudzienniepoświęcasznapomocwdomu?Twoimzadaniemjestopracowanieopisufunkcjonalnościmyśleniawtymkolorze.Zastanów się i napisz: po czym poznasz, że ktoś myśli w tymwłaśniekolorze?

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

10str. 11 str.

Temat: Myślenie na kolorowoSCENARIUSZ NR 10.

Przebieg lekcji:

1. Nauczycielprzedstawiacellekcji2. Terazpokazujejakieśskomplikowanedziałaniematematyczne zrozwiązaniemnakońcu.3. Teraznauczycielpytasięuczniów: 1)Wyobraźciesobie,żemacienagłowieKapeluszCzerwony, który pozwalawyrażać emocje bezuzasadniania. (Uczniowie mogąpołożyćnagłowiekartkęwpodanymkolorze).Jakie to zadaniewywołujewwasemocje?Wydajesięłatwe?Trudne? 2)TerazzakładamyKapeluszCzarny(pesymizm,krytyka,Mor- dercyPomysłów).Jakiemyśliprzychodząwamdogłowy,kiedy patrzycienatozadanie?Czymoże„niedasię”,„toniemożliwe”, „toniedlamnie”…? 3) Teraz poproszę założyć Kapelusz Żółty i wyobrazić sobie, żepoprostuswobodnierozwiązujecietozadanie(pamiętajcie –demotywatorommówimyNIE!) 4)TerazpoproszęzałożyćKapeluszZielonyipomyśleć,żektoś torozwiązał,czylirozwiązanieJESTMOŻLIWE 5)TerazzakładamyKapeluszBiały izastanawiamysięczego musimysięnauczyć,żebyrozwiązaćtozadanie?Jakieumie- jętnościsąnampotrzebne?Comusimyrozszyfrować?

4. Uczniowiewgrupach spisująniezbędneumiejętności do roz- wiązaniategozadaniaiprezentująnaforumklasy.5. Nazakończenienauczycielwyjaśnia,żewartostosowaćmetodę Kapeluszy Myślowych i wiedzieć w jakim kolorze są nasze myśli. I je odpowiednio zmieniać. Na przykład kiedy przystę- pujeciedoodrabianialekcji: 1) Pomyślcie na Żółto, że jak zrobicie lekcje – to będziecie więcejumieliajednocześniebędzieciemielimniejkłopotów(bo nieodrobienielekcjitozawszeproblem) 2) Potem pomyślcie na Czerwono co wydaje się że jest najłatwiejsze?Iodtegozacznijcie,tobędziedobrarozgrzewka umysłowa! 3)Wrazieproblemów–pomyślcienaBiało, jakichinformacji, umiejętnościwambrakuje,abyzrobićdanezadanie?Możeto cośmałego,np.nierozumieciedokładniepolecenia.Pomyślcie ktomożewampomóc?Iudajciesiępopomocdotejosoby,np. domnie.6. Dla wdrożenia omawianej strategii - uczniowie dostają kartki zróżnymizadaniadorozwiązania.7. Nauczyciel(wkapeluszuZielonymzelementamiżółtymi)dzię- kujezaaktywnośćizapewnia,żewierzywichumiejętności,bo każdymożesięnauczyćwszystkiegoJ

Temat: Skok, czyli myślenie w bok SCENARIUSZ NR 11.

Przebieg lekcji:

1.Nauczyciel zaprasza uczniów do poznania kolejnego Piszenatablicydużymiliterami:MYŚLENIEWBOK.2.Wyjaśnia, że chodzi o myślenie innowacyjne, poszuki- wanienowychrozwiązań,przezwykorzystanieskojarzeń, dodawanie czegoś, nawet trochę na siłę. Tak działają- wynalazcyiinnowatorzy.3.Teraznauczycielstawiaproblemdoprzećwiczeniawca- łejgrupie. Wyobraźciesobie,żeżyjeciewdawnychczasach.Nadster- tąkarteksiedząmnisiiprzepisująksiążki(takkiedyśbyło, książkibyłyprzepisywaneręcznie,amnichównazywano kopistami, od wykonywania kopii egzemplarza podsta- wowego).Jedenznichwzdycha„alebyłobyświetnie,jak bywymyślećtakąmaszynęcosamakopiujeksiążki”.Jak myślicie–czyspełniłosięmarzeniemnicha? OdniepamiętnychczasówludziepatrzylinaKsiężycima- rzyliopostawieniunanimstopy,pewniesięzastanawia- liczytamktośmieszka,jakKsiężycwyglądazbliska,czy jest tampowietrze?Czyktoświe–czytomarzeniesię spełniło? TerazzadanienaUczniów:Tornister(ciężki)ipiórko.Coro- bić,żebytornisterszkolnyuczniabył jakpiórko?Acho- ciażbylżejszytrochę…4.Terazuczniowiewgrupach3-4osobowychmająrozważyć

następujące połączenia, szukając nowych pomysłów. Pomysłyzapisująnakartkach. a)Szkoła–hamaki.(Mająprzeanalizowaćcomożewynik- nąćzpołączeniatychpojęćiichfunkcji,możepochwili wymyśląnp.strefęrelaksuwszkolezhamakami,matami doleżeniaitd.) b)Szkoła–ryby.(możedojdądorozwiązania,żewszko- ledziecipowinnysięczućjakrybawwodzie,czylipowin- nobyćwprowadzone……?)2.Uczniowiewymyślająterazpierwszetematydoprzemyś- lenia.Nauczyciel zapisuje na tablicy.Nauczyciel bierze dowolnąksiążkę,adziecimająpodaćstronę,numerwer- su.Nauczycielczytatekst,dopisujewylosowanesłowo– uczniowiewyszukująpołączenia. Np.tablica–żaba (jakajestcechażaby:skacze,jestzielonaitd.Tablica,któ- ra skacze… tablica przenośna… ale czy to wynalazek –sątakietablicenp.Flipchart.Cobyłobywynalazkiem? Tablica, która skacze bliżej dziecka, np. na ławkę. To przecież laptopnakażdej ławce.Ale towzasadzie też niejestwynalazek,bojużistnieje.Comożebyćprawdzi- wymwynalazkiem:lekka,minitablica,którąmożnanosić wkieszeninp.gumowytablet,wielkościpudełkaodza- pałek, rozkładanydo formatuA4, odpornynawstrząsy -jakżaby,którerosnąpodczasskoku).3.Nauczycieldziękujeuczniomzaaktywność.

12 str. 13 str.

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

Temat: Skutki i Następstwa SCENARIUSZ NR 12.

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel zaprasza uczniów do poznania kolejnej metody myślenia.Piszenatablicydużymiliterami:SkutkiiNastępstwa.2. Wyjaśnia, że chodzi o myślenie w perspektywie, badanie konsekwencjiwodległymczasie,żebywidziećdalejisprawdzić wszystkie konsekwencje . Nauczyciel bierze lornetkę, kieruje siędooknaipatrzącprzezlornetkęmówicowidzi.(Uczniowie mogątakżepopatrzeć).3. Nauczycieldlarozgrzewkizadajeuczniompytania: 7.1Pomyślciecobysięstałojakbykrowybyłymalutkie? 7.2Jakiebyłybynastępstwazamknięciawszystkichsklepówna miesiąc?

4. KolejnezadaniadopoćwiczeniadziałanianarzędziaSiN: 1.1.Dzieciczęstoniesłuchajądokładnierodziców.Wyobraźcie sobie,żemamawychodzizdomuiprosi,abynikomunieotwie- raćdrzwi.ZróbSiN. 1.2. Mała Michasia uwielbia psy i kiedy tylko gdziekolwiek zobaczypsa–zarazdoniegobiegnieichcesięznimbawić. ZróbSiN.5. Przenosimysiębardziejwświatmatematyki 5.1.(Nie)znajomośćtabliczkimnożenia.ZróbSiN. 5.2.(Nie)znajomośćwzorównapoleiobwódkwadratu.ZróbSiN.6. Czasnawymianęrozwiązań-uczniowieprzedstawiająswoje pomysły.Czasnawspólnemyślenie–cobędziejaknieuwzglę- dnimyjakiejśważnejzasady?7. Nauczycieldziękujeuczniomzaaktywność.

Temat: Inne Punkty Widzenia – 6 czy 9? SCENARIUSZ NR 13.

Przebieg lekcji:

1.Nauczycielzapraszauczniówdopoznaniakolejnejtech nikimyślenia:InnePunktyWidzenia.Totakżetechnika, którą na pewno uczniowie często stosują np. w domu (kiedy z trudem odrywają się od komputera, aby pos- przątaćpokój,albokiedyprosząrodzicówodrogiprezent itd.):Nauczycielpiszenatablicydużymiliterami:IPW.2.Nauczyciel kładzie na podłodzearkuszpapie- ru z narysowaną dużą szóstką (lub dziewiątką –wzależnościodpunktu widzenia!)3.Nauczycielzapraszado eksperymentu. Dwóchochotnikówstaje poprzeciwnejstroniearkusza(z6lub9)i…mówiąco widzą.Mająsięprzekonać–anawettrochępokłócić!

4.Nauczyciel prosi uczniów o podanie różnych sytuacji, kiedytaksiędziejeiopisaniecosięwtedydzieje?(Ucz- niowieodpowiadająspontanicznie).5.Terazprosimyopodzieleniesięna4-5osobowewgrupy. IchzadaniembędzieopracowanieIPWdlauczniówinau- czycieli.Tematemmożebyćodrabianielekcji. (Uczniowiemogą narysować na kartkach papieru duże dwakołakołosiebie;pośrodkurysujątrzeciekołostano- wiąceczęśćwspólnąipogrubiająobwódtegośrodkowego koła.Wjednymkolebędązapisywalistanowiskouczniów, wdrugim–punktwidzeniazperspektywynauczycieli. Środkowe koło tomiejscenawypracowanie pomysłów, któremożepogodząobapunktywidzenia?6.Uczniowiereferująwynikiswojejpracy.7.MogąterazprzeanalizowaćzapisywkoleUczniowiezza- stosowaniemtechnikiSiNizadaćpytaniajakcośmożna zwiększyć,zmniejszyć,poprawićnalepsze(np.poprawić oceny).8.Nauczycieldziękujeuczniomzaaktywność.

12 str. 13 str.

scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się scenariusze wdrażające narzędzia myślenia i uczenia się

Temat: Selekcja informacji – krócej pls (info obrazki)SCENARIUSZ NR 14.

Przebieg lekcji:

1. Nauczycielprzedstawiatematlekcji:kontynuujemytematselekcji informacji,którawnaszychczasachjestpoprostuniezbędna!2. Nauczyciel zaprasza uczniów do podziału na grupy 4-5 os obowe.3. Przedstawiazadania: 1.1.Uczniowiemająprzedstawićznaneimwiadomościnate- mat„BitwypodGrunwaldem”.Możnaużyć:5słów,4cyfr,sym- bolimatematycznych(np.<)orazwykonać2-3małerysunki. 1.2.Kolejnezadanie:przedstawićporyrokuwPolsce.Można użyć:4słowa,12małychrysunkówioznaczeńtemperatury. 1.3Ostatniezadaniebędziedotyczyłoopracowanialistudona- uczycieli,abyzadawalimniejlekcji.Możnaużyć10słów,4mini rysunków,symbolimatematycznych.

4. Terazzadanieniecotrudniejsze:uczniowieotrzymaliinformację odrozbitkówzBezludnejWyspywbardzociepłymmiejscuna Ziemi.Jestokazja,abyimcośprzesłać,alemożnaimwysłać tylko12rzeczy,którezmieszcząsięwkoszu,któryprzeniosą ptaki. Kosz jestwielkości pudełka po butach, a rzeczymogą ważyć nie więcej niż 5 kilogramy. Co im wysłać, żeby mieli cośdojedzeniaidozbudowaniaszałasów?Mogątakżewysłać wiadomośćskładającąsięz10słów.Uczniowieprzygotowują listęrzeczyilist.5. Po wykonania zadania – przedstawiają swoje pomysły i je uzasadniają.6. Nauczycieldziękujeuczniomzaaktywnąpracę.

Temat: Optymalizacja… wszystko zaczęło się od KOŁASCENARIUSZ NR 15.

Przebieg lekcji:

1. Nauczycielprzedstawiacel lekcji.Piszena tablicy:OPTYMA- LIZACJA2. Uczniowieodgadująznaczeniepojęcia-możektoścoświe?3. Dzisiaj sprawdzimy co to znaczy OPTYMALIZOWAĆ, czyli… tworzyć najlepsze rozwiązania. Sporą optymalizacją w histo- rii ludzkości byłowynalezienie koła.Co tenwynalazek zopty- malizował?(czasnaodpowiedziuczniów)

4. Nauczycielzapraszauczniówabysięzapoznalizhistoriąwyna- lazków (np. „Bardzo ilustrowana historia wynalazków” wyd. Papilon).5. Uczniowiewparach/małychgrupachopracowująhistorięwybra- negowynalazku(ciekaweczyudaimsięłatwozdecydować?)6. Czasnaprezentacje.7. Nauczycieldziękujeuczniomzaaktywność.

Temat: Wiem, czego nie wiem SCENARIUSZ NR 16.

Przebieg lekcji:

1. Nauczycielprzedstawiacellekcji.Piszenatablicy:OPTYMALI- ZACJABRAKUUMIEJĘTNOŚCILUBWIADOMOŚCI.2. Zadaniem uczniów jest opracowanie najwięcej sposobów na optymalizacjętegostanu.(pracująwgrupach3-4osobowych) Uczniowieodgadująznaczeniepojęcia-możektoścoświe?3. Nauczycielopowiadauczniomotym,żewŚWIECIEWIELKIEJ NAUKI jest wiele problemów i pytań, na które nikt nie zna odpowiedzi(NAWETNAUCZYCIELE!).Niemożnasięobawiać niewiedzy–alewręczprzeciwniewartozdawaćsobiesprawę zbrakuwiedzyczyumiejętności…boto–paradoksalnie,jest najlepszaDROGArozwoju.Droganaukowa.4. Nauczycielkontynuuje:wyobraźciesobie,żew1900rokunau kowiecDavidHilbertopisał23nierozwiązaneproblemymate-

matyczneiprzedstawiłjenaMiędzynarodowymKongresieMa- tematycznym.TenspisnazwanoProblemamiHilberta.(można skorzystaćzInternetuijepokazaćuczniom).5. Nauczycielzapraszaterazuczniówdowejściawrolęprofesora Hilbertaiopracowaniewłasnejlistynaukowychproblemównie tylko…zmatematyką.6. KażdyuczeńopracowujelistęProblemów(np.ProblemówKa- zika).7. Ktochcemożetęlistęprzedstawićnaforum.8. Nauczycieldziękujeuczniomzaodwagęiaktywność.