WCZESNOŚREDNIOWIECZNY SKARB Z KALISZA-DOBRZECA

Podczas niedawno zakończonych badań, prowadzonych przez Kaliskie Stanowisko Archeologiczne Instytutu Archeologii iEtnologii PAN od 2011 r., archeolodzy wydobyli w Kaliszu-Dobrzecu wczesnośredniowieczny skarb przedmiotów srebrnych.Rodowód wsi Dobrzec sięga czasów wczesnopiastowskich, a dziś leży ona w granicach miasta.O skarbie naukowcy dowiedzieli się dzięki informacji mieszkańca pobliskiego osiedla, który na polu znalazł bryłki metalu.Zaintrygowany znaleziskiem, przyniósł je do siedziby Kaliskiego Stanowiska Archeologicznego Instytutu Archeologii i EtnologiiPAN. Dostarczone przedmioty to tzw. placki srebra, które znajdowane są w skarbach wczesnośredniowiecznych z terenu Polskii Połabia.W porozumieniu z kaliską Delegaturą Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków rozpoczęto prace mające na celuzabezpieczenie i eksplorację tego cennego znaleziska. W pierwszym rzędzie trzeba było znaleźć teren ukrycia kruszcu.Badania powierzchniowe z użyciem detektorów metali pozwoliły ustalić miejsce pierwotnego zdeponowania srebra. Okazało się,że skarb ukryty był w glinianym naczyniu, częściowo zniszczonym w czasie orki. Łącznie odkryto 570 srebrnych przedmiotów, aw samym garnku jeszcze 200 o łącznej wadze 3,8 kilograma. Skład zespołu jest dość nietypowy, ponieważ większośćzabytków stanowiły tzw. placki srebra, które w innych depozytach stanowiły zazwyczaj tylko niewielką domieszkę monet. Dziękifragmentowi odkrytego denara krzyżowego, który był jedną z dwóch monet obecnych w tym zespole, skarb datować można naprzełom XI i XII w.Badania prowadzone przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN prowadzone były we współpracy z Narodowym InstytutemDziedzictwa oraz kaliskim muzeum. Część środków finansowych pozyskano z budżetu Ministra Kultury i DziedzictwaNarodowego.

Pracownia archeologiczna w Radomiu, wykopaliska w Chełmie

Prezes PAN, prof. Michał Kleiber, wraz z Kanclerzem PAN, dr Zdzisławem Henslem, odwiedzili nowo powstała pracownięarcheologicznę w Radomiu oraz wykopaliska w Chełmie. Prof. Kleiber jest pierwszym prezesem Akademii, który odwiedziłwykopaliska prowadzone przez IAE.

Stacja badawcza IAE PAN w Radomiu oraz wykopaliska na radomskiej Piotrówce

23 VII br. Prezez PAN prof. Michal Kleiber oraz kanclerz PAN dr Zdzisław Hensel wizytowali nową siedzibę stacji badawczejIAE PAN w Radomiu oraz wykopaliska prowadzone przez Instytut na radomskiej Piotrówce. Dyrektor Instytutu prof. AndrzejBuko poinformował Prezesa o programie wieloletnich badań Instytutu na terenie Radomia a dr Maciej Trzeciecki objaśniłbędące w toku prace badawcze na grodzie radomskim. Nasi goście zapoznali się też z zająciami zorganizowanej i prowadzonejprzez nasz Instytut Letniej Szkoły Archeologii, w ktorej uczestniczy młodzież radomskich szkół średnich. Na zakończenie wizytymiało miejsce spotkanie z władzami miasta Radomia.

Wystawa plenerowa "Collegium Gostomianum – miejsce i czas"

W dniu 22 czerwca b.r. w Sandomierzu miała miejsce inauguracja wystawy plenerowej "Collegium Gostomianum – miejsce iczas", przygotowanej przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie przy współudziale instytucji sandomierskich: ILiceum Ogólnokształcącego Collegium Gostomianum, Muzeum Diecezjalnego oraz Muzeum Okręgowego. Autorami projektu iopracowania graficznego są: Hanna Kowalewska-Marszałek, Dorota Cyngot, Dariusz Wyczółkowski oraz Robert Żukowski, zaśautorami poszczególnych plansz (oprócz wyżej wymienionych) – Andrzej Buko, Maria Dąbrowska, Tomasz Herbich, StanisławSuchodolski, Eleonora i Stanisław Tabaczyńscy (IAE PAN), Waldemar Białousz (I LO), Urszula Stępień (Muzeum Diecezjalne),Monika Bajka i Marek Banaczek (Muzeum Okręgowe). Swego poparcia i pomocy finansowej udzieliły Władze MiastaSandomierza, które sfinansowały druk plansz, wykonanych przez sandomierską firmę Art-Media.Wystawa obrazuje dzieje szczególnego miejsca, jakim jest Wzgórze Collegium Gostomianum w Sandomierzu, począwszy odczasów najdawniejszych (młodszej epoki kamienia) aż po wiek XX. Źródeł do poznania historii Wzgórza dostarczyły w dużejmierze badania archeologiczne, prowadzone tu przez Instytut od roku 1958 (kierownictwo: Eligia i Jerzy Gąssowscy), którychistotny etap przypada na lata 1969-1973 (prace pod kierunkiem Stanisława Tabaczyńskiego).Badania archeologiczne wskazują na istnienie w tym miejscu siedlisk ludzkich w epokach neolitu i brązu oraz na ślad jegoużytkowania w epoce żelaza. Dalszy etap historii Wzgórza – to pozostałości wczesnośredniowiecznej osady (prawdopodobniepodgrodowej); kolejny związany jest z budową kościoła św. Piotra i funkcjonowaniem cmentarza przykościelnego,użytkowanego od wczesnego średniowiecza aż do końca XVIII wieku. Zarówno dwa ostanie etapy, jak i następne, obejmująceczasy nowożytne (rozbudowę kościoła, wzniesienie gmachu Collegium Gostomianum, destrukcje kompleksu sakralnego w XIXw.), znane są nie tylko ze źródeł archeologicznych, ale również z dokumentów pisanych i materiałów ikonograficznych.Wystawa jest dostępna przy ul. Długosza 7 (na ogrodzeniu dziedzińca I LO) w Sandomierzu do końca września b.r.

Hanna Kowalewska-MarszalekDorota Cyngot

Fot. 1 Spotkanie powitalne na dziedzińcu I Liceum Ogólnokształcącego "Collegium Gostomianum" w Sandomierzu (siedzą odlewej: prof. dr hab. Robert Kunkel z żoną, prof. dr hab. Dariusz Główka, prof. dr hab. Bogdan Balcer)

Fot. 2 Inauguracja wystawy (wstęgę przecinają: dr Eleonora Tabaczyńska (IAE PAN), dr Ewa Kondek (vice-burmistrzSandomierza), mgr Jerzy Borowski (burmistrz Sandomierza)

Fot. 3 W chwilę po inauguracji (od lewej): dr Eleonora Tabaczyńska (IAE PAN), mgr Jerzy Borowski (burmistrz Sandomierza),mgr Krzysztof Zieliński (dyrektor I LO w Sandomierzu)

Fot. 4 Widok pierwszych plansz wystawy (od strony katedry)

List od Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie Pani Agnieszki Morawińskiej

Nadanie imienia prof. Lecha Leciejewicza parkowi w Budzistowie (gmina Kołobrzeg)

W dniu 25 maja 2012 miała miejsce niezwykle miła uroczystość: z inicjatywy prof. Mariana Rębkowskiego, natychmiastpodchwyconej przez wójta gminy Kołobrzeg, p. Tadeusza Kowalskiego, parkowi w Budzistowie, okalającemu średniowiecznykościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, nadano imię prof. Lecha Leciejewicza. Park znajduje się na terenie stanowiskabadanego przez prof. (wówczas magistra) Lecha Leciejewicza w latach 1950-tych. Uroczystość nadania imienia połączona byłaz odsłonięciem tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Leciejewiczowi. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władzlokalnych, między innymi wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego, p. Anna Mieczkowska i burmistrz Kołobrzegu p.Janusz Gromek.

Fot. 1. Tablica upamiętniająca prof. Lecha Leciejewicza, przed uroczystym odsłonięciem

Fot. 2. Prof. Marian Rębkowski, kierownik Ośrodka Archeologii Krajów Nadbałtyckich (po prawej) i wójt gminy Kołobrzeg, p.Tadeusz Kowalski – inicjatorzy powstania tablicy

Fot. 3. Odsłonięcie tablicy

Fot. 4. Sylwetkę prof. Lecha Leciejewicza przybliża zebranym prof. Marian Rębkowski

Fot. 5. Poświęcenie tablicy

Fot. 6. Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, stojący w centrum parku im. prof. Lecha Leciejewicza

Fot. 7. Tablica upamiętniająca prof. Lecha Leciejewicza

W dniu 12 kwietnia, w siedzibie Łódzkiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk odbyła się uroczystość z okazji osiemdziesiątychurodzin Profesora Tadeusza Poklewskiego-Koziełł, połączona z promocją książki autorstwa Jubilata,zatytułowanej „Studia ozamkach średniowiecznych”, wydanej przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN, w serii Collectio archaeologica, historica etethnologica. Poniżej kilka zdjęć z tej uroczystości. Ad multos annos!

Fot. 1. Jubilat - Profesor Tadeusz Poklewski-Koziełł

Fot. 2. Jubilat przeglądający promowaną książkę "Studia o zamkach średniowiecznych"

Fot. 3. Od prawej: Jubilat, dr hab. D.Główka, prof. IAE PAN, dr hab. J. Maik, prof. IAE PAN

Fot. 4. Od prawej: Jubilat, prof. dr hab. A. Janeczek, dr hab. J. Maik, prof. IAE PAN

Fot. 5. Dr M. Żemigała i Jubilat

Fot. 6. Od lewej: prof. dr hab. B. Kopczyńska-Jaworska, prof. dr hab. W. Krajewska, prof. dr hab. S. Liszewski,prof. dr hab. R.Barnysz-Gupieniec, prof. dr hab.S. Słomkowski, prof. dr hab. M. Mikołajczyk, czł. rzecz. PAN

Fot. 7. Od lewej: prof. dr hab. J. Kmieciński, prof. dr hab. S. Suchodolski, prof. dr hab. M. Brykowska, dr. E. Muszyńska

Fot. 8. Od lewej: prof. dr hab. B. Kopczyńska-Jaworska, prof. dr hab. W. Krajewska, prof. dr hab. S. Liszewski, prof. dr hab. R.Barnysz-Gupienie, prof. dr hab. s. Słomkowski

Fot. 9. Jubilat i dr hab. J. Maik, prof. IAE PAN

Fot. 10. Jubilat z córką Zuzanną i wnukiem Danielem

Uroczyste odsłonięcie w Warszawie tablicy pamiątkowej

poświęconej Fryderykowi Chopinowi

1 marca 2012 roku, w dwieście drugą rocznicę urodzin Fryderyka Chopina, odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicypamiątkowej. Tablicę zawieszono na elewacji budynku przy al. Solidarności 105, dawnej ulicy Leszno, w dawnej kamienicyJacobsonów, w której we wrześniu 1830 roku koncertował Chopin. Obecnie gospodarzem i kustoszem budynku jest InstytutArcheologii i Etnologii PAN. Tablica powstała dzięki miastu st. Warszawie i Polskiej Akademii Nauk, a inicjatoremprzedsięwzięcia był prof. Jacek Weiss, pianista i znawca Chopina, b. wiceminister kultury i sztuki. W uroczystości udział wzięli:przedstawiciele Akademii, a wśród nich Prezes PAN Michał Kleiber, Kanclerz dr inż. Zdzisław Hensel, dziekan Wydziału I NaukHumanistycznych i Społecznych prof. Stanisław Filipowicz oraz reprezentanci władz miasta na czele z Panią dyrektor BiuraKultury m.st . Warszawy Małgorzatą Naimską i zaproszeni goście.

W dniu 16 grudnia 2011 r. w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN świętowaliśmy uroczyste jubileusze prof. Marty Młynarskiej-Kaletynowej oraz prof. Jerzego Kruppé.

Dyrektor Instytutu prof. Andrzej Buko złożył jubilatom i gratulacje za osiągnięcia naukowe i podziękowania za owocnąwspółpracę. Przybliżenie działalności jubilatów zaprezentowali prof. PAN Andrzej Janeczek (w imieniu kierownika oddziału

wrocławskiego IAE PAN - Sławomira Moździocha) i dr Maria Dąbrowska.

W dniu 15 grudnia 2011 roku, po posiedzeniu Rady Naukowej, w Sali Lustrzanej, nastąpiło uroczyste wręczenie dyplomówdoktorskich i habilitacyjnych. Dyplomy otrzymali:

Dr hab. Jacek KabacińskiDr Aleksandra Rzeszotarska-NowakiewiczDr Anna Woźniak (nieobecna na uroczystości)Dr Michał AuchDr Tomasz Dzieńkowski (Chełm)Dr Maciej JórdeczkaDr Adam Kędzierski Dr Maciej Trzeciecki

W dniu 6 grudnia 2010 otwarta została w Muzeum Archeologicznym Instytutu Archeologicznego Bułgarskiej Akademii Nauk(MIA BAN) wystawa planszowa poświęcona nowszym badaniom prowadzonym przez IAE. Zorganizowano ją przy znaczącymudziale i wsparciu Instytutu Polskiego w Sofii. W otwarciu wystawy uczestniczyli m.in. ambasador RP w Sofii dr Leszek Hensel,Dyrektor Instytutu Polskiego w Sofii Agnieszka Kościuszko, dyrektorzy obydwu Instytutów, pracownicy naukowi BAN, MuzeumArcheologicznego, Uniwersytetu Sofijskiego, Instytutu Polskiego i inni. Instytut Archeologii i Etnologii PAN reprezentowalidyrektor prof. Andrzej Buko oraz z-ca dyrektora ds. ogólnych Tomasz Herbich.Wystawa dała sposobność rozmów na temat możliwości rozwoju współpracy naukowej pomiędzy IAE a MIA BAN. Przewidujesię, że oficjalna umowa o współpracy podpisana zostanie podczas wizyty dyrektora Instytutu Archeologicznego BAN prof.Lyudmila Vagalinskiego Warszawie wiosna 2012 roku. Uzgodniono, że w styczniu 2012 wystawa prezentowana będzie naUniwersytecie Sofijskim. W przygotowaniu wystawy uczestniczyli ze strony polskiej p. Zbigniew Kubiatowski, ze strony Instytutu Polskiego w Sofii p.Halina Krastewa.

Fot. 1. Plakat wystawy

Fot. 2. Baner reklamujący wystawę na budynku muzeum

Fot. 3. Tytułowa plansza ekspozycji

Fot. 4. Fragment ekspozycji

Fot. 5. Otwarcie wystawy: przemawia p. Agnieszka Kościuszko – dyrektor Instytutu Polskiego w Sofii. Od lewej: dr ZdravkoDimitrov, ambasador RP w Sofii p. Leszek Hensel, T. Herbich, prof. A. Buko.

Fot. 6. Przemawia prof. Lyudmil Vagalinski, dyrektor MIA BAN

Fot. 7. Od prawej: dr Zdravko Dimitrov z MIA BAN, prof. Andrzej Buko, prof. Ivelin Kulev z Uniwersytetu Sofijskiego

Fot. 8. Ambasador RP w Bułgarii dr Leszek Hensel oraz prof. Diana Gergowa

W dniu 13 września w Radomiu odbyło się uroczyste spotkanie z okazji zakończenia tegorocznych badań wykopaliskowych nagrodzisku "Piotrówka". Badania są częścią wspólnego projektu realizowanego przez IAE PAN i Urząd Miasta i Gminy Radom,mającego na celu utworzenie parku kulturowego "Stare Miasto" w Radomiu. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władzPAN – prof. dr hab. Ryszard Górecki i dr inż. Zdzisław Hensel, Dyrekcja IAE PAN, Dyrektor Instytutu Archeologii UniwersytetuWarszawskiego prof. dr hab. Kazimierz Lewartowski, Prezydent Miasta Radomia – Andrzej Kosztowniak oraz szefowiewydziałów Urzędu Miasta i spółek miejskich zaangażowanych w tworzenie parku.W trakcie spotkania podsumowano wyniki tegorocznych badań oraz sformułowano założenia współpracy na lata przyszłe.

W dniu 9 marca 2009 odbyło się pierwsze posiedzenie Rady ds. strategii i Rozwoju Instytutu. Radę powołał Dyrektor Instytutuprof. dr hab. Andrzej Buko. Do składu Rady zostali powołani:

- Prof. dr hab. Henryk Samsonowicz- Prof. dr hab. Krzysztof Jan Kurzydłowski- Prof. Sauro Gelichi- Prof. dr hab. Marek Ziółkowski- Prof. dr hab. Hanna Popowska-Taborska- Prof. dr hab. Piotr Skubiszewski- Prof. dr hab. Aleksander Posern-Zieliński

Na funkcje Przewodniczącego Rady został wybrany jednomyślnie Prof. dr hab. Henryk Samsonowicz.

Zadaniem Rady jest opiniowanie i konsultowanie długofalowych strategii dotyczących kierunków rozwoju badań naukowychrealizowanych w Instytucie. Dotyczy to również projektów, jakie Dyrektor Instytutu zamierza przedstawić do rekomendacjiRadzie Naukowej IAE PAN.

W dniu 3 kwietnia 2009 podpisano porozumienie o współpracy pomiędzy Muzeum Pałacem w Wilanowie, reprezentowanymprzez Dyrektora Pawła Jaskanisa i Głównego Księgowego Magdalenę Całkę a Instytutem Archeologii i Etnologii PAN,reprezentowanym przez Dyrektora prof. dr hab. Andrzeja Buko i Głównego Księgowego Elżbietę Grobicką.

Porozumienie obejmuje:1. Wspólne starania i uczestnictwo w projektach badawczych, celowych, zamawianych i finansowanych ze środkówbudżetowych, jak również funduszy Unii Europejskiej i Programów Ramowych Unii Europejskiej, tym także udział w konsorcjachbadawczych, tworzonych dla realizacji przedsięwzięć, po wcześniejszym ustaleniu ich zakresu merytorycznego.2. Ścisłe współdziałania przy realizacji zamówień dla klientów krajowych i zagranicznych powstałych w wyniku realizacji pkt. 1.3. Wspólną promocję osiągnięć badawczych i technicznych, wynikających z podjętej współpracy, na targach, wystawach orazseminariach i konferencjach naukowych.4. Stałą informację o aktualnie prowadzonych pracach badawczych, organizowanych seminariach i konferencjach naukowychoraz wymianę publikacji i wydawnictw, a także wzajemne udostępnianie zasobów bibliotecznych i baz danych.5. Stałe kontakty organów kierowniczych w celu koordynacji tematyki badawczej i długookresowych planów rozwojowych.6. Ciągłą informację o aktualnie świadczonych usługach technicznych i badawczych oraz możliwościach wspierania procesówwykonawczych.

Wymienione Instytucje zawarły również umowę o przeprowadzeniu współnego programu badań pt. Czujniki parametrówśrodowiska wpływających na konserwację substancji zabytkowej, zarówno dla potrzeb konserwatorskich na terenie Muzeum,jak i mającego ogólny cel badawczy, zmierzający do wypracowania metodyki prostej i szybkiej oceny zagrożenia degradacjąsubstancji zabytkowej wskutek niewłaściwych warunków środowiska;

Badania dotyczące stanu środowiska muzealnego poprzez zbieranie danych przez sensory będą prowadzone jako element pracstanowiących punkt wyjścis dla właściwej oceny stanu zabytków przed i po konserwacji oraz do prawidłowego przygotowaniaszeregu projektów koserwacji, renowacji i rewitalizacji zabytków i zasobów przyrodniczych przede wszystkim dawnej rezydencjiwilanowskiej;Wyniki przeprowadzonych badań będą wykorzystywane w działalności każdej ze stron umowy ku jak najwiekszemu pozytkowipublicznemu i dla dobra zabytków i zasobów przyrodniczych, między innymi w postaci publikacji, konferencji, wystaw, lekcji iwarsztatów muzealnych, informacji medialnych i mulitimedialnych oraz na bieżąco udzielanych zwiedzającym Muzeum, a takżejako materiały dla potrzeb planowania i prowadzenia działań konserwatorskich i ekologicznych również przez inne podmioty.