Akty prawne: Dziennik Ustaw, Monitor PolskiZnajd akty prawne potrzebne i niezbdne w prowadzeniu biznesu lub w codziennej pracy. Akty prawne udostpnia ABC a Wolters Kluwer business. Dziennik Ustaw oraz Monitor Polski prezentowany jest bez nanoszenia zmian wprowadzanych po ich publikacji. Zobacz take: Oblicz rzeczywiste oprocentowanie kredytu, Wzory dokumentw i formularzy, Fundusze UE dla Twojej firmy, Kalkulator pacowy Poprzednia pozycja | Strona gwna | Nastpna pozycja Rocznik 2000 | Spis numeru 63 ROZPORZDZENIE MINISTRA TRANSPORTU I GOSPODARKI MORSKIEJ z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada drogowe obiekty inynierskie i ich usytuowanie. (Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2000 r.)

Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414, z 1996 r. Nr 100, poz. 465, Nr 106, poz. 496 i Nr 146, poz. 680, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 111, poz. 726, z 1998 r. Nr 22, poz. 118 i Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 41, poz. 412, Nr 49, poz. 483 i Nr 62, poz. 682 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 29, poz. 354 i Nr 43, poz. 489) zarzdza si, co nastpuje:

Dzia I PRZEPISY OGLNE 1. 1. Rozporzdzenie okrela warunki techniczne, jakim powinny odpowiada drogowe obiekty inynierskie, zwane dalej "obiektami inynierskimi", oraz ich usytuowanie. 2. Do obiektw inynierskich zalicza si: 1) obiekty mostowe, 2) tunele, 3) przepusty, 4) konstrukcje oporowe. 3. Warunki techniczne, o ktrych mowa w ust. 1, przy zachowaniu przepisw Prawa budowlanego i

przepisw o drogach publicznych oraz innych ustaw, a take wymaga Polskich Norm, zapewniaj w szczeglnoci: 1) bezpieczestwo konstrukcji w aspekcie zapewnienia nonoci i statecznoci, 2) bezpieczestwo obiektw inynierskich, w szczeglnoci z uwagi na moliwo poaru, powodzi, pochodu lodw, uderzenia statkw i pojazdw, wpywu ruchu zakadu grniczego, 3) bezpieczestwo uytkowania, 4) bezpieczestwo obsugi i biecego utrzymania obiektw inynierskich, 5) trwao obiektw inynierskich, 6) ochron rodowiska przyrodniczego, zwanego dalej "rodowiskiem", 7) warunki uytkowe uwzgldniajce potrzeby osb niepenosprawnych. 2. Przepisy rozporzdzenia stosuje si przy projektowaniu i budowie obiektw inynierskich, o ktrych mowa w 1 ust. 2, oraz zwizanych z nimi urzdze budowlanych, a take przy odbudowie, rozbudowie i przebudowie obiektw inynierskich. 3. Ilekro w rozporzdzeniu jest mowa o: 1) obiekcie mostowym - rozumie si przez to budowl przeznaczon do przeprowadzenia drogi, samodzielnego cigu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wdrwek zwierzt dziko yjcych lub innego rodzaju komunikacji gospodarczej nad przeszkod terenow, a w szczeglnoci: most, wiadukt, estakad, kadk, 2) tunelu - rozumie si przez to budowl przeznaczon do przeprowadzenia drogi, samodzielnego cigu pieszego lub pieszo-rowerowego, szlaku wdrwek zwierzt dziko yjcych lub innego rodzaju komunikacji gospodarczej przez lub pod przeszkod terenow, a w szczeglnoci: tunel, przejcie podziemne, 3) przepucie - rozumie si przez to budowl o przekroju poprzecznym zamknitym, przeznaczon do przeprowadzenia ciekw, szlakw wdrwek zwierzt dziko yjcych lub urzdze technicznych przez korpus drogi, 4) konstrukcji oporowej - rozumie si przez to budowl przeznaczon do utrzymywania w stanie statecznoci uskoku naziomu gruntw rodzimych lub nasypowych, 5) ruchomym obiekcie mostowym - rozumie si przez to obiekt mostowy, zawierajcy co najmniej jedno przso obracane, podnoszone lub przesuwane, 6) skadanym obiekcie mostowym - rozumie si przez to obiekt mostowy o przsach wykonanych z uprzednio przygotowanych elementw zaopatrzonych w zcza wielokrotnego uycia, 7) balustradzie - rozumie si przez to konstrukcj zabezpieczajc uytkownikw chodnikw, schodw i pochylni przed upadkiem z wysokoci; okrelone w Polskiej Normie obcienia dziaajce na porcz obiektu mostowego uznaje si za dziaajce na balustrad, 8) porczy - rozumie si przez to element zwieczajcy balustrad lub samodzielny element mocowany do konstrukcji obiektu inynierskiego bd innego elementu, sucy do oparcia lub przytrzymania; okrelone w Polskiej Normie obcienia dziaajce na pochwyt uznaje si za dziaajce na porcz, 9) klasie drogi - rozumie si przez to okrelone w rozporzdzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430), klasy drg i ich symbole, tj.: a) autostrady - symbol A, b) ekspresowe - symbol S, c) gwne ruchu przyspieszonego - symbol GP, d) gwne - symbol G, e) zbiorcze - symbol Z, f) lokalne - symbol L, g) dojazdowe - symbol D, 10) przeszkodzie terenowej - rozumie si przez to:

przeszkod naturaln - element rodowiska, a w szczeglnoci dolin, bagno, rzek, wwz, wzniesienie, szlak wdrwek zwierzyny dziko yjcej, b) przeszkod sztuczn - dzieo ludzkie, a w szczeglnoci drog, lini kolejow, kana, rurocig, cig pieszy lub rowerowy. 4. Jeeli obiekty inynierskie, o ktrych mowa w 1 ust. 2, zawieraj pomieszczenia speniajce funkcje uytkowe budynkw uytecznoci publicznej, a w szczeglnoci punkty usugowe lub handlowe, powinny by rwnie spenione warunki techniczne, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie. 5. Konstrukcje oporowe utrzymujce nasypy i przepusty dugotrwale pitrzce wod powinny by traktowane jako budowle speniajce warunki techniczne, jakim powinny odpowiada obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich usytuowanie. Dzia II USYTUOWANIE OBIEKTW INYNIERSKICH W TERENIE Rozdzia 1 Wymagania oglne 6. Obiekt inynierski powinien by zaprojektowany i wykonany w sposb odpowiadajcy wymaganiom wynikajcym z jego usytuowania i przeznaczenia, tak aby bya zapewniona jego trwao oraz warunki prawidowej eksploatacji i utrzymania. 7. 1. Usytuowanie obiektu inynierskiego w terenie powinno by dostosowane w szczeglnoci do przebiegu drogi, charakteru przeszkody (rzeka, dolina, droga itp.) oraz uwzgldnia warunki miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrad patnych. 2. Usytuowanie obiektu inynierskiego na terenach podlegajcych wpywom ruchu zakadu grniczego powinno uwzgldnia w szczeglnoci niekorzystne oddziaywania, ktre wystpuj bd mog wystpi w kolejnych etapach eksploatacji grniczej. 8. Usytuowanie obiektw inynierskich powinno uwzgldnia wymagania ochrony rodowiska, a w szczeglnoci zalecenia ocen oddziaywania na rodowisko, sporzdzonych dla inwestycji lub obiektw okrelonych w przepisach o ochronie rodowiska jako mogcych pogorszy stan rodowiska. 9. W obiektach mostowych usytuowanych w strefach ochronnych rde oraz uj wody, z uwagi na moliwo wystpienia nadzwyczajnych zagroe rodowiska, powinny by zastosowane rozwizania zapewniajce w szczeglnoci: 1) bezpieczestwo ruchu pojazdw na obiekcie mostowym, 2) zabezpieczenie gruntu oraz wd powierzchniowych przed zanieczyszczeniem bdcym skutkiem wypadkw drogowych. 10. 1. Dla zwierzt dziko yjcych powinno by zapewnione bezkolizyjne przemieszczanie si ich z jednej na drug stron drogi klas A, S, GP i G, z zastrzeeniem ust. 2, w miejscach nasilonej migracji, a w szczeglnoci w wikszych kompleksach lenych oraz obszarach bagiennych i innych przecitych drog siedliskach rzadkich i zagroonych gatunkw, wskazanych przez waciwe organy administracji rzdowej lub waciwe jednostki samorzdu terytorialnego. Powinno to by realizowane jako:

a)

1) przejcia w tunelach w poprzek korpusu drogi, 2) przejcia po kadkach (wiaduktach) nad drog. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do istniejcych drg klas GP i G poddawanych odbudowie, rozbudowie i przebudowie. 11. Obiekty mostowe i tunele przeznaczone do ruchu pieszych lub komunikacji gospodarczej powinny by usytuowane z uwzgldnieniem potrzeb miejscowych, odpowiednio do gstoci zaludnienia i przebiegu drg lub cigw pieszych. 12. Obiekty mostowe z ustrojem nonym przewidzianym z dwigarw prefabrykowanych powinny krzyowa si z przeszkod pod ktem prostym lub zblionym do niego. Dopuszczalne odstpstwa nie powinny odbiega od kta prostego: 1) w przsach pytowych - o wicej ni 30, 2) w przsach belkowych - o wicej ni 45. Rozdzia 2 Dostosowanie obiektw inynierskich do warunkw terenowych 1. Mosty 13. O mostu i jego usytuowanie powinny by dostosowane w szczeglnoci do czynnikw komunikacyjnych i uksztatowania terenu w rejonie mostu oraz czynnikw wodnych, regulacyjnych i eksploatacyjnych cieku na odcinku przylegym do mostu. 14. 1. Usytuowanie mostu i trasy dojazdowej nie powinno spowodowa istotnych zmian koryta cieku oraz warunkw przepywu wd, jeli nie wynika to z koniecznoci regulacji koryta cieku. 2. Powinno si dy do usytuowania mostu w takim miejscu, gdzie koryto cieku jest najbardziej zblione do prostego. Mosty nie powinny by usytuowane na odcinkach, na ktrych: 1) wystpuj gwatowne zwenia koryta, ostre zakrty lub progi - powodujce powstawanie zatorw lodowych lub gromadzenie si rumowiska, 2) wystpuj w szczeglnoci rozgazienia, starorzecza, jeziora - powodujce odchylenia nurtu przy wysokich stanach wd, 3) wystpuj niesprzyjajce warunki geologiczne w postaci nienonych gruntw, duego upadu warstw, y wodnych pod cinieniem, zjawisk krasowych. 15. 1. Mosty w zalenoci od ich przeznaczenia i od przeszkody terenowej powinny zapewni w szczeglnoci: 1) swobodny przepyw wd i spyw lodw w ciekach, 2) eglug pod mostami, 3) bezpieczny ruch pojazdw koowych i szynowych, 4) bezpieczny ruch pieszych, 5) przemieszczanie si zwierzt dziko yjcych, 6) cigo ekosystemu cieku. 2. Spenienie wymaga, o ktrych mowa w ust. 1, powinno by zapewnione w szczeglnoci poprzez odpowiedni dugo i szeroko mostu, podzia na przsa o waciwej dugoci w wietle oraz odpowiednie usytuowanie wysokociowe mostu w stosunku do przeszkody - co gwarantuje, w zalenoci od potrzeb, odpowiednie skrajnie dla ruchu pojazdw, statkw, pieszych i przewity umoliwiajce przemieszczanie si zwierzt dziko yjcych.

16. W celu zapewnienia cigoci ruchu pojazdw i pieszych powinny by przewidziane mosty stae. Mosty ruchome mog by zastosowane tylko w przypadkach, gdy warunki transportowe zmuszaj do takiego rozwizania, a natenie ruchu drogowego bd ruchu jednostek pywajcych pozwala na czasowe zamykanie ruchu. 17. Usytuowanie mostu nie powinno ogranicza eglugi przy ustalonych poziomach wd. Powinno ono speni wymagania administratorw wd w szczeglnoci w zakresie umiejscowienia podpr, prdkoci przepywu wd, odlegoci mostu od przystani, jeli znajduje si w jej pobliu. 18. 1. Dugo mostu powinna wynika z warunku minimalnego wiata mostu, zapewniajcego swobod przepywu miarodajnego, bez spowodowania nadmiernego spitrzenia wody w cieku - wywoujcego dodatkowe zagroenia i nieuzasadnione ekonomicznie szkody - oraz bez spowodowania nadmiernych rozmy koryta cieku, z uwzgldnieniem potrzeb ochrony rodowiska, o ktrych mowa w 26. 2. wiato mostu, o ktrym mowa w ust. 1, jest to odlego midzy cianami przyczkw, mierzona na poziomie miarodajnej rzdnej zwierciada wody prostopadle do kierunku przepywu, zmniejszona o sum gruboci filarw na tym samym poziomie. W mostach bez przyczkw z przsami zatopionymi w nasypie wiato mostu powinno by odniesione do poziomu okrelonego wyej, jako odlego midzy umocnionymi skarpami stokw nasypowych, odpowiednio zmniejszone o sum gruboci filarw. 3. Przepyw miarodajny, o ktrym mowa w ust. 1, jest to maksymalny przepyw roczny, ktrego prawdopodobiestwo przekroczenia rwne jest p. Warto prawdopodobiestwa p, w zalenoci od klasy drogi i rodzaju obiektu, okrela tabela: Warto prawdopodobiestwa p Rodzaj obiektu klasa drogi A,S,GP (%) 0,3 2 G,Z (%) 0,5 3 L,D (%) 1 3

Most Most tymczasowy

W przypadku tymczasowych mostw objazdowych, wznoszonych na okres nie duszy ni 3 lata, dopuszcza si inne wartoci p, nie wiksze jednak ni podwojone z tabeli. 19. Przepyw miarodajny dla mostw usytuowanych na rzekach obwaowanych powinien uwzgldnia warunki ochrony przeciwpowodziowej dla danego odcinka rzeki. 20. Dla mostw na kanaach z regulowanym przepywem jako przepyw miarodajny powinien by przyjty przepyw odpowiadajcy warunkom pracy kanau. 21. Przepyw miarodajny dla mostu usytuowanego poniej budowli pitrzcej powinien by skorelowany z cznym przepywem przez sterowane urzdzenia upustowe budowli pitrzcej. 22. wiato mostu powinno by ustalone w projekcie architektoniczno-budowlanym zgodnie z zasadami okrelonymi w zaczniku nr 1 do rozporzdzenia "Obliczanie wiate mostw i przepustw", z zastrzeeniem 23 i 24. 23. 1. W przypadku gdy spyw lodw odbywa si na poziomie przepywu miarodajnego, wiato mostu

mniejsze ni 30 m powinno by okrelone na podstawie tego przepywu zwikszonego o 15% jego wartoci. 2. Na potokach grskich i rzekach podgrskich oraz na odcinkach ciekw czcych je: 1) wiato mostu powinno by zwikszone o 15% wartoci okrelonej w obliczeniach, 2) mosty o wietle nie wikszym ni 25 m powinny by przewidziane jako jednoprzsowe, 3) w mostach wieloprzsowych nad rodkiem nurtu powinno by usytuowane przso o wietle nie mniejszym ni 25 m. 3. Przez potoki grskie rozumie si cieki o poniszych cechach: 1) powierzchnia zlewni jest nie wiksza ni 180 km2, 2) stosunek przepywu maksymalnego rocznego o prawdopodobiestwie przekroczenia rwnym 1% do przepywu redniego z wieloletniego okresu jest wikszy ni 120, 3) spadek zwierciada jest nie mniejszy ni 0,3%. 4. Przez rzeki podgrskie rozumie si cieki o poniszych cechach: 1) powierzchnia zlewni jest wiksza ni 180 km2, 2) stosunek przepyww, o ktrych mowa w ust. 3 pkt 2, jest wikszy ni 50, 3) spadek zwierciada jest nie mniejszy ni 0,05%. 24. Ustalenie wiata mostu stanowicego cz budowli pitrzcej i jego wysokociowe usytuowanie wchodzi w zakres projektowania budowli pitrzcej. 25. wiata mostw nad kanaami eglownymi powinny by dostosowane do szerokoci kanaw, z uwzgldnieniem wymaga okrelonych w 26. 26. 1. W razie koniecznoci uwzgldnienia ekologicznej funkcji doliny cieku w funkcjonowaniu rodowiska i migracji zwierzt, dugo mostu powinna by zwikszona o pasy terenu przybrzenego pokrytego rolinnoci. Pasy te powinny mie szeroko nie mniejsz ni 1,5 m mierzon przy rednich poziomach wd, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Pasy terenu, o ktrych mowa w ust. 1, w przypadku przewidywanej migracji okrelonego gatunku zwierzt, powinny mie wymiary speniajce wymagania okrelone w 67 ust. 1 i 2. 27. 1. Przy rozgazionych korytach rzek dugo mostw powinna by okrelona wedug przepywu miarodajnego, rozdzielonego proporcjonalnie do zdolnoci przepustowych poszczeglnych ramion rzeki. Do ustalenia dugoci kadego mostu powinna by przyjta odpowiadajca mu cz przepywu miarodajnego, zwikszona o 20 % jego wartoci. 2. W przypadku trudnoci z ustaleniem rozdziau przepywu, o ktrym mowa w ust. 1, powinny by wykonane badania studialne, a w szczeglnoci modelowe lub numeryczne. 28. W przypadku przewidywanych w rejonie mostu prac regulacyjnych lub budowy obwaowa powinny by uwzgldnione warunki przepywu w przebudowanym korycie. 29. 1. Dugo przse mostu powinna wynika nie tylko z czynnikw konstrukcyjnych, lecz rwnie zapewnia w szczeglnoci swobodny przepyw miarodajny i spyw lodw midzy podporami oraz potrzeby eglugi, jeli taka jest przewidywana. 2. W mostach staych minimalne wiato poszczeglnych przse w korycie rzeki, w celu zapewnienia niezakconego spywu lodw, nie powinno by mniejsze ni 1/10 normalnej szerokoci koryta mierzonej w poziomie wody brzegowej, z zachowaniem wymaga okrelonych w ust. 4 i 23 ust. 2 pkt 3. 3. Przez wod brzegow, o ktrej mowa w ust. 2, rozumie si taki stan przepywu, przy ktrym woda wypenia koryto cieku w granicach naturalnej linii brzegowej. 4. wiata przse eglownych powinny by ustalone dla poszczeglnych klas wd rdldowych zgodnie z

odrbnymi przepisami. 30. 1. Rzdna zwierciada wody w przekroju mostowym, przy uwzgldnieniu przewidywanego rozmycia, nie powinna by wysza ni miarodajna rzdna zwierciada wody. Miarodajna rzdna zwierciada wody jest to rzdna w niezabudowanym przekroju mostowym odpowiadajca przepywowi miarodajnemu. 2. Dla przeprowadzenia przepywu miarodajnego dopuszcza si zwikszenie wolnej powierzchni pod mostem poprzez obnienie brzegw koryta cieku do poziomu znajdujcego si o 0,5 m od poziomu niskiej wody, z zastrzeeniem ust. 3, przy czym powierzchnia obnienia nie moe by wiksza ni 20% powierzchni przepywu pod mostem. 3. W przypadku usytuowania mostu na zakolu rzeki obnienie brzegw koryta, o ktrym mowa w ust. 2, dozwolone jest tylko na brzegu o mniejszym promieniu krzywizny. 31. 1. Wzniesienie dolnej krawdzi konstrukcji mostu ponad najwyszy poziom spitrzonej wody przepywu miarodajnego oraz ponad najwyszy poziom wody eglownej okrelaj odrbne przepisy. 2. Wzniesienie dolnej krawdzi konstrukcji tymczasowych mostw objazdowych, wznoszonych na okres nie duszy ni 3 lata, okrelaj odrbne przepisy. 32. 1. Najwyszy poziom spitrzonej wody przepywu miarodajnego moe siga przed mostem trwaym ukowym o wezgowiach zamocowanych tylko do tego punktu sklepienia, w ktrym styczna do niego jest pochylona do poziomu pod ktem 60. Jednoczenie sklepienie w kluczu powinno by wzniesione nad poziom tej wody stosownie do wymaga okrelonych w odrbnych przepisach. 2. Wzniesienie dolnych krawdzi przse mostw ukowych lub o krzywoliniowym zarysie nad najwyszy poziom wody eglownej odnosi si do tych punktw spodu konstrukcji, ktre s wyznaczone przez wymagan szeroko przsa eglownego dla danej klasy wd rdldowych eglownych. 33. 1. Wzniesienie spodu konstrukcji, o ktrym mowa w 31 i 32, powinno zapewni w szczeglnoci: 1) ulokowanie odkrytych czci oysk powyej spitrzonej miarodajnej wody, przy czym warunek ten odnosi si do ich najniszych elementw, 2) ulokowanie betonowych ciosw podoyskowych bd elementw przegubw betonowych i elbetowych, wykazujcych naprenia rozcigajce w betonie, powyej poziomu spitrzonej miarodajnej wody, 3) odlego konstrukcji ze stali trudno rdzewiejcej bez powok malarskich od lustra wody lub poziomu terenu chronic przed zawilgoceniem, wynoszc: a) przy wodach stojcych - 3 m, b) przy wodach pyncych, ponad rednie stany wd - 2,5 m, c) od poziomu terenu - 1 m, 4) odlego nie mniejsz ni 1,9 m od terenu lub odsadzki stoka nasypowego w obrbie przyczka, gdy wymagany jest dostp do oysk w przypadku braku innych moliwoci, z zastrzeeniem ust. 2; w mostach belkowych o przewicie midzy belkami nie mniejszym ni 0,9 m odlego t odnosi si do spodu pyty pomostu. 2. Wymagania okrelone w ust. 1 pkt 4 nie dotycz odbudowywanych, rozbudowywanych i przebudowywanych mostw, w ktrych warunki terenowe lub konstrukcja podpr nie pozwalaj na uzyskanie wymaganej odlegoci. 34. 1. Paszczyzny boczne cian filarw oraz przyczkw powinny by dostosowane do przewidywanego kierunku przepywu miarodajnego i nie powinny tworzy kta wikszego ni 20 z kierunkiem przepywu na poziomie normalnym, z zastrzeeniem ust. 2 i 4. W przypadku podpr aurowych przez paszczyzn boczn rozumie si paszczyzn wyznaczon przez elementy podpory. 2. Na rzekach eglownych dopuszcza si odchylenie kierunku paszczyzn filarw i przyczkw od kierunku

spywu wd eglownych o kt nie wikszy ni 10. 3. W przypadku mostw w skosie paszczyzny boczne cian filarw i ciany przednie przyczkw powinny by usytuowane skonie do osi mostu, z zachowaniem wymaga okrelonych w ust. 1 i 2. 4. Wymagania okrelone w ust. 1 i 3 nie maj zastosowania do podpr estakad nad dolinami z ciekami o niewielkim przepywie. 5. Fundamenty podpr powinny by dostosowane do zmiennego uksztatowania dna koryta w przekroju mostowym, spowodowanego rozmyciem dna. Dopuszczalne wartoci stopnia rozmycia, zalene od rodzaju fundamentu, okrela zacznik nr 1 do rozporzdzenia. 35. Osie podpr mostw usytuowanych obok siebie powinny znajdowa si w tej samej linii. 36. 1. Na terenach zalewowych rzek przegradzanych nasypami drogowymi, gdy zachodz okolicznoci okrelone w ust. 2, powinny by wykonane way kierujce, z zastrzeeniem ust. 4. 2. Way kierujce, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by zastosowane w szczeglnoci, gdy: 1) wystpuj jednoczenie nastpujce czynniki: a) przepyw na terenach zalewowych jest wikszy ni 15% cakowitego przepywu miarodajnego, b) rednia prdko wody na terenie zalewowym jest wiksza ni 0,6 m/s, c) nasyp drogowy przegradza teren zalewowy na odcinku wikszym ni 1/3 jego szerokoci, 2) wody wystpuj z brzegw czciej ni raz na 3 lata, 3) koryto rzeki jest nieuregulowane, niestabilne i wykazuje tendencje do tworzenia si zatorw lodowych, 4) w przekroju mostowym wystpuj zaburzenia przepywu wywoane niesymetrycznym usytuowaniem podpr mostu w stosunku do osi cieku. 3. Way kierujce powinny by zaprojektowane dla przepywu miarodajnego, zgodnie z zasadami okrelonymi w zaczniku nr 1 do rozporzdzenia. 4. Way kierujce nie powinny by zastosowane na potokach grskich i rzekach podgrskich oraz na odcinkach ciekw czcych je. 37. Na terenach zalewowych rzek przegrodzonych nasypami drogowymi dopuszcza si moliwo pozostawienia odpywu z lokalnego cieku przy normalnych stanach wd dodatkowym otworem w nasypie drogi, pod warunkiem zamykania tego otworu przed pojawieniem si wysokich stanw wd. 38. Dla mostw o wietle nie wikszym ni 10 m i z umocnionym dnem, zwanych dalej "maymi mostami", powinny by zastosowane zasady oblicze hydraulicznych i wymagania podobne jak dla przepustw. W szczeglnoci dopuszcza si: 1) zwikszenie spitrzenia wody przed mostem, 2) wywoanie ruchu krytycznego pod mostem, pod warunkiem umocnienia dna cieku na odcinku za mostem. 2. Przepusty 39. 1. Przepusty w miar moliwoci powinny by usytuowane w miejscach naturalnych zagbie terenu. 2. Przepusty czce przydrone rowy powinny by usytuowane prostopadle do osi drogi. 40. 1. wiato przepustw powinno zapewni swobod przepywu miarodajnego wody, z uwzgldnieniem ogranicze dotyczcych prdkoci przepywu, stopnia wypenienia przewodu przepustu oraz pochylenia podunego jego dna. 2. Przepyw miarodajny, o ktrym mowa w ust. 1, powinien by okrelony w zalenoci od klasy drogi i rodzaju obiektu w oparciu o wartoci prawdopodobiestwa p okrelone w tabeli:

Rodzaj obiektu

Warto prawdopodobiestwa p klasa drogi A, S, GP (%) 1 3 G, Z (%) 1 5 L, D (%) 2 5

Przepust Przepust tymczasowy

41. 1. Przepusty powinny by zastosowane na ciekach o pochyleniu podunym nie wikszym ni 2%. Przy pochyleniach rwnych lub wikszych ni 2% oraz na potokach grskich zastosowanie przepustu moe by dopuszczone tylko dla drg klasy L i D. 2. Dno przepustu na ciekach powinno mie pochylenie podune, zapewniajce pokonanie oporw ruchu w przepucie przy przepywie miarodajnym, dostosowane do warunkw napenienia przepustu. Jeli zastosowanie takiego pochylenia wymagaoby nadmiernego podniesienia wlotu lub wylotu przepustu ponad naturalne dno cieku, to pochylenie powinno by odpowiednio skorygowane. Pochylenie nie moe by jednak mniejsze ni 0,5% z uwagi na niebezpieczestwo nadmiernego zamulenia dna przepustu. 3. Ze wzgldu na utrzymanie cigoci ekosystemu dopuszcza si niewielkie zamulenie w przepustach na ciekach stale prowadzcych wod. 42. 1. Wymiary przewodu przepustu oraz uksztatowanie jego wlotu i wylotu powinny w szczeglnoci: 1) nie powodowa: a) nadmiernego spitrzenia wody przed przepustem, b) nadmiernie wysokiego poziomu wody na wlocie i w przewodzie przepustu w przypadku przepustw niezatopionych, 2) zapewni odpowiednie warunki odpywu wody od przepustu, 3) zabezpieczy przed istotnym rozmyciem lub zamuleniem dna cieku przed i za przepustem. 2. Prdko przepywu wody nie powinna by, przy wysokoci przewodu przepustu: 1) nie wikszej ni 1,5 m - wiksza ni 3,5 m/s, 2) wikszej ni 1,5 m - wiksza ni 3 m/s. 43. 1. Przewody przepustw o przekrojach prostoktnych, owalnych i koowych powinny mie szeroko w wietle: 1) dla drg klas A i S - nie mniejsz ni 1 m, 2) dla drg klas GP, G i Z - nie mniejsz ni 0,8 m, 3) dla pozostaych drg, gdy dugo przewodu przepustu: a) jest nie wiksza ni 10 m - nie mniejsz ni 0,6 m, b) jest rwna lub wiksza ni 10 m - nie mniejsz ni 0,8 m. 2. Wysoko przewodw przepustw o przekrojach prostoktnych i owalnych powinna wynosi: 1) przy dugoci nie wikszej ni 20 m pod drogami klas L i D - nie mniej ni 0,8 m, 2) przy dugoci nie wikszej ni 20 m pod drogami pozostaych klas - nie mniej ni 1 m, 3) przy dugociach wikszych ni 20 m - nie mniej ni 1,2 m, wysoko przewodw przepustw przeazowych za powinna wynosi nie mniej ni 1,9 m. 3. Dopuszcza si zwielokrotnienie liczby otworw kosztem rednicy przewodu koowego w przypadku, gdy przewd o duej rednicy powoduje nadmierne podniesienie niwelety jezdni, z zastrzeeniem 49 ust. 3. 44. 1. Dopuszcza si wykorzystanie przepustw jako przej dla mniejszych zwierzt poprzez odpowiednie zwikszenie ich wiata i uformowanie przekroju, stosownie do wymaga okrelonych w ust. 2.

2. Przepusty przewidziane do przechodzenia maych zwierzt powinny mie uformowan ciek dla zwierzt o szerokoci nie mniejszej ni 0,5 m, wzniesion ponad zwierciado redniej wody w przepucie. 45. W przepustach pracujcych niepenym przekrojem przewodu strop prostoktnego oraz zwornik koowego lub owalnego przewodu przepustu powinny by wzniesione nie mniej ni 0,25 m nad zwierciadem wody przy przepywie miarodajnym, a gboko wody w przewodzie nie powinna by wiksza ni 75% wartoci jego wysokoci bd rednicy. 46. Na ciekach, na ktrych przy wysokich stanach wd mog pojawia si kody drzew lub inne przedmioty mogce zablokowa przepust, powinny by zastosowane przepusty o wlotach niezatopionych. 47. Gboko spitrzonej wody przed wlotem przepustu, w zalenoci od warunkw jego pracy, okrela zacznik nr 1 do rozporzdzenia. 48. 1. Wielko przewodu przepustu powinna by tak przyjta, aby spitrzenie wody wywoane przepustem: 1) nie spowodowao zalania w szczeglnoci gruntw uprawnych, zabudowa, okolicznych drg, terenw szczeglnie chronionych, 2) nie sigao korony drogi wyej ni okrela Polska Norma. 2. Przez spitrzenie wody przed przepustem rozumie si wzniesienie zwierciada wody przed budowl ponad miarodajn rzdn zwierciada wody przy tym samym przepywie i w tym samym przekroju cieku przed jego zabudow. 49. 1. Przepusty na ciekach, w ktrych korytach panuje ruch rwcy, powinny mie odpowiednio uformowane wloty i wyloty, zapewniajce przepyw bez zmiany jego charakteru. 2. W przepustach na potokach grskich z ruchem spokojnym przekrj przewodu przepustu powinien by nie mniejszy ni przekrj koryta cieku przy przepywie wody redniej rocznej, przy zachowaniu niezmienionego poziomu zwierciada wody. 3. Na potokach grskich nie dopuszcza si zastosowania przepustw o wlotach zatopionych i wielootworowych oraz o przewodach koowych. 50. Jeeli prdko wody na wylocie przepustu przekracza dopuszczaln prdko nie powodujc rozmycia koryta cieku o wicej ni 20% jej wartoci, to odcinek koryta cieku poniej wylotu przepustu powinien by odpowiednio zaprojektowany oraz umocniony wedug sposobw okrelonych w zaczniku nr 1 do rozporzdzenia. 3. Wiadukty, estakady, kadki 51. 1. Dugo wiaduktu nad drog powinna zapewni w szczeglnoci bezpieczny ruch pojazdw i pieszych na drodze z zachowaniem wymaganych skrajni oraz nie spowodowa zmiany parametrw przekroju poprzecznego drogi. 2. Dugo wiaduktu nad lini kolejow powinna zapewni w szczeglnoci bezpieczny ruch pocigw, niezmienione parametry ukadu torowego oraz skrajni budowli dla kolei odpowiedni do szerokoci torw. 52. Dugo wiaduktw, o ktrych mowa 51, powinna w szczeglnoci uwzgldni podzia na przsa dostosowane do poszczeglnych skrajni oraz elementw zagospodarowania przestrzennego i podziemnego, jak rwnie ksztatowa przestrze otoczenia z uwzgldnieniem potrzeb ochrony rodowiska, architektury, urbanistyki i ekonomii przedsiwzicia.

53. Obiekt mostowy nad dolin powinien by usytuowany na odcinku najwszym, o agodnych zboczach, przy kcie skrzyowania zblionym do prostego, pod warunkiem e nie spowoduje to pogorszenia elementw geometrycznych trasy drogowej i zostan zachowane wymagania przepisw o ochronie rodowiska. 54. Przekroczenie kilku przeszkd terenowych, usytuowanych w bliskim ssiedztwie, jednym wsplnym obiektem mostowym lub kilkoma nad poszczeglnymi przeszkodami powinno wynika z przesanek ekonomicznych i moliwoci technicznych oraz uksztatowania terenu. 55. 1. Przez poszczeglne skrajnie, o ktrych mowa w 51 i 52, rozumie si odpowiednio: 1) skrajni drogi okrelonej klasy, 2) skrajni autostrady patnej, 3) skrajni chodnika, 4) skrajni budowli dla tras tramwajowych, 5) skrajni budowli linii kolejowych, 6) skrajni cieki rowerowej, 7) skrajnie budowli dla innych rodkw transportu. 2. Skrajnie, o ktrych mowa w ust. 1, okrelaj: 1) drogi, chodnika, cieki rowerowej - warunki techniczne, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie, 2) autostrady patnej - przepisy techniczno-budowlane dotyczce autostrad patnych, 3) budowli dla tras tramwajowych - Polska Norma, 4) budowli linii kolejowych - Polskie Normy, 5) budowli dla innych rodkw transportu - dokumentacja techniczno-ruchowa. 3. Przy wyznaczaniu wysokoci skrajni, o ktrych mowa w ust. 1, powinno si przyjmowa pionowe odlegoci odpowiednio od najwyszego punktu nawierzchni jezdni, chodnika lub paszczyzny gwek szyn tramwajowych i kolejowych do spodu najniej usytuowanego elementu konstrukcji przsa w obrbie danej skrajni, z uwzgldnieniem jego przemieszcze wywoanych obcieniami, z zastrzeeniem ust. 4. Odnosi si to do caego obszaru rzutu konstrukcji w obrbie danej skrajni, z tym e w pasach oddzielonych krawnikami, wchodzcych w skad skrajni drogi, wysokoci te s odpowiednio zmniejszone o wyniesienie krawnika ponad poziom jezdni. 4. Dopuszcza si dostosowanie grnych zarysw skrajni odpowiednio do pochyle poprzecznych jezdni, chodnikw i torowisk. 56. 1. Podpory wiaduktw, o ktrych mowa w 51 ust. 1, pod warunkiem spenienia wymaga bezpieczestwa ruchu, mog by usytuowane w szczeglnoci: 1) w pasie dzielcym lub w pasach oddzielajcych poszczeglne skrajnie bd poza skrajniami, 2) w pasie zieleni, 3) na chodnikach - jeli ich szeroko na to pozwala, 4) na midzytorzu linii tramwajowej - jeli przewidziane s odpowiednie przestrzenie, 5) w bocznym pasie dzielcym, oddzielajcym jezdni zbierajco-rozprowadzajc od jezdni gwnej w wle. 2. Wymagania bezpieczestwa, o ktrych mowa w ust. 1, dotycz: 1) zabezpieczenia pojazdw przed moliwoci najechania na podpor na drogach okrelonych klas poprzez zastosowanie w szczeglnoci drogowych barier ochronnych, zwanych dalej "barierami", lub odpowiednio uksztatowanych cokow, 2) zapewnienia odpowiedniej widocznoci drogi. 57. 1. Podpory wiaduktw, o ktrych mowa w 51 ust. 2, pod warunkiem spenienia wymaga

bezpieczestwa ruchu, powinny by usytuowane w szczeglnoci: 1) poza obrysem skrajni budowli linii jedno- i dwutorowej, 2) na midzytorzu przy wikszej liczbie torw - jeli rozstaw torw na to pozwala, z uwzgldnieniem rwnie moliwoci wykonania fundamentw podpr, 3) na peronach stacyjnych - pod warunkiem zachowania wolnych przestrzeni midzy torem a podpor dla ruchu pasaerw i wzkw bagaowych, 4) na stokach wykopw. 2. Wolne przestrzenie, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 3, powinny mie: 1) wysoko mierzon od powierzchni peronu do spodu elementw konstrukcyjnych wiaduktu nie mniejsz ni 2,5 m, 2) szeroko mierzon od krawdzi peronu do elementw konstrukcyjnych podpory wiksz od sumy szerokoci strefy bezpieczestwa i strefy swobodnego poruszania si po peronie, ustalonych dla peronu, na ktrym ustawiana jest podpora. 3. Wymagania bezpieczestwa, o ktrych mowa w ust. 1, dotycz w szczeglnoci: 1) zabezpieczenia podpr przed skutkami wykolejenia si taboru, 2) zapewnienia odpowiedniej widocznoci na szlaku kolejowym lub stacji, zwaszcza widocznoci sygnaw kolejowych. 4. Zabezpieczenie podpr, o ktrym mowa w ust. 3 pkt 1, powinno by przewidziane w szczeglnoci, gdy odlego lica podpory od osi toru kolei normalnotorowej jest mniejsza ni 3,2 m, z zastrzeeniem ust. 5, i wykonane wedug sposobu okrelonego w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiada budowle kolejowe i ich usytuowanie. 5. Odlego okrelona w ust. 4 dotyczy toru kolei normalnotorowej na odcinku prostym; dla torw na krzywinie poziomej powinno by uwzgldnione zwikszenie odlegoci o wielkoci przewidziane w Polskich Normach dla poszerzenia skrajni na ukach toru. 58. Wiadukty, o ktrych mowa w 10 ust. 1 pkt 2, powinny w szczeglnoci: 1) by wyposaone w pokryw wegetacyjn i ziele ekranizujc rozmieszczon wzdu bocznych krawdzi obiektu, 2) mie szeroko uytkow przeznaczon dla poruszania si zwierzt nie mniejsz ni 10 m i w miar moliwoci zwikszajc si ku przyczkom, 3) by wyposaone w zasaniajce ogrodzenia na dojciach do obiektu, odchylone od osi przejcia pod ktem zblionym do 60 i czce si z zieleni ekranizujc na obiekcie - w celu naprowadzenia zwierzyny. 59. 1. Kadki dla pieszych nad drogami, liniami tramwajowymi lub kolejowymi powinny by przewidziane wedug tych samych zasad, jakie okrelono dla wiaduktw w zakresie ich dugoci, podziau na przsa i zachowania skrajni pod obiektem. 2. Dojcie do kadek, o ktrym mowa w ust. 1, powinno by przewidziane jako pochylnia, a wyjtkowo jako schody, gdy warunki terenowe i brak miejsca nie pozwalaj na wykonanie pochylni, pod warunkiem e zapewniono osobom niepenosprawnym moliwo przekroczenia przeszkody w poziomie w odlegoci nie wikszej ni 200 m. 4. Tunele 60. 1. Tunel powinien zapewni przeprowadzenie elementw drogi, o ktrych mowa w 88 ust. 1. 2. Poszczeglne kierunki ruchu bd jego rodzaje powinny by umieszczone w oddzielnych tunelach. Jeli konstrukcja tunelu moe pomieci obie jezdnie i torowisko tramwajowe, to jezdnie i torowisko powinny by wydzielone specjalnymi przegrodami lub barierami betonowymi. 61. Przekrj tunelu powinien zapewni zachowanie skrajni, o ktrych mowa w 55 ust. 1 pkt 1, 2, 4, 7

oraz w ust. 3, identycznych jak na odcinkach przed i za tunelem. 62. 1. Tunel przeznaczony do ruchu pieszych pod drog powinien mie w szczeglnoci szeroko dostosowan do natenia ruchu pieszych i dugoci przeszkody oraz zapewni niezbdn skrajni, warunki widocznoci i wygod uytkownikw. Minimalne szerokoci tuneli jako przej podziemnych wynikaj z warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie. 2. Wysoko skrajni tunelu, o ktrym mowa w ust. 1, powinna spenia wymagania skrajni chodnika, o ktrej mowa w 55 ust. 2 pkt 1, a dla przypadkw, kiedy przewidywany jest przejazd pojazdw uprzywilejowanych o masie cakowitej nie wikszej ni 2,5 t - powinna wynosi 3 m. 3. Dojcia do tuneli, o ktrych mowa w ust. 1, powinny odpowiednio spenia wymagania okrelone w 59 ust. 2. 63. 1. Tunele przeznaczone do komunikacji gospodarczej mog by wykorzystane jako przejcia dla zwierzt dziko yjcych, jeli zostan usytuowane na szlakach przemieszczania si zwierzt i speni wymagania okrelone w 67 ust. 1 pkt 2 i 3. 2. Obiekty, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by usytuowane prostopadle do osi jezdni lub pod ktem zblionym do prostego. 64. 1. Jeli w tunelach, ze wzgldu na ich dugo, przekrj poprzeczny i usytuowanie, brak wystarczajcej widocznoci, powinno by zastosowane sztuczne owietlenie od zmierzchu do witu oraz w porze dziennej. 2. Nie zachodzi potrzeba stosowania sztucznego owietlenia tuneli i podziemnych przej dla pieszych w porze dziennej, jeli usytuowane s w linii prostej, a stosunek powierzchni przekroju wej do powierzchni nawierzchni jezdni i chodnikw jest nie mniejszy ni 1:12 i zapewniony jest nieograniczony dostp naturalnego wiata do przejcia. Za elementy ograniczajce dostp wiata uznaje si w szczeglnoci: 1) skarp nasypu lub cian usytuowan naprzeciw wej, 2) zadrzewienie lub zakrzewienie wok wej, 3) wysok zabudow w ssiedztwie wej. 65. 1. Owietlenie tunelu powinno zapewni rwnomierne owietlenie jezdni w przekroju poprzecznym tunelu, a zmienne - na jego dugoci, oraz waciw widoczno w strefie przejciowej midzy otwart przestrzeni a pocztkiem tunelu. 2. Owietlenie w tunelu powinno by wspomagane uzupeniajcymi rozwizaniami, polegajcymi w szczeglnoci na: 1) zmianie barwy nawierzchni - z ciemnej na drodze na jasn w tunelu, 2) odpowiednim zadrzewieniu i zakrzewieniu oraz stosowaniu oson, 3) zastosowaniu jasnych oblicowa cian tunelu nie dajcych refleksw. 66. Owietlenie sztuczne przej dla pieszych powinno zapewni rwnomierne owietlenie nawierzchni przejcia i nie wykazywa rnic natenia, wywoujcych olnienie przy wyjciu z przejcia na otwart przestrze. 67. 1. Tunele, o ktrych mowa w 10 ust. 1 pkt 1, powinny mie ksztat i wymiary dostosowane do wielkoci zwierzt: 1) maych - przekrj okrgy o rednicy nie mniejszej ni 1 m, 2) rednich - przekrj prostoktny o wysokoci nie mniejszej ni 1,5 m i szerokoci nie mniejszej ni 3,5 m, 3) duych - przekrj prostoktny o wysokoci nie mniejszej ni 4 m i szerokoci wynikajcej ze wspczynnika wzgldnej ciasnoty E nie mniejszego ni 1,5, okrelonego w ust. 2. 2. Wspczynnik wzgldnej ciasnoty E, wyraajcy wzajemne relacje midzy wysokoci, szerokoci i

dugoci przejcia przewidzianego jako otwr w korpusie drogi, okrela zaleno: E = (B x H) : L, gdzie: B - szeroko przejcia, H - wysoko, L - dugo. 3. Rura tunelu, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 1, powinna mie u wlotu i wylotu na odcinkach o dugoci 3 m pochylenie pod ktem 15, a na pozostaym obnionym odcinku powinna by w poziomie. Wlot i wylot powinien by wyposaony w krat o oczkach 20 cm x 20 cm. 4. Tunele, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, powinny mie: 1) przewity w stropie na odcinku pasa dzielcego, odpowiednio zabezpieczone barierami, o ktrych mowa w 90 ust. 3 pkt 1 lit. b), 2) przy wlotach i wylotach: a) skone ciany czoowe, odchylone od osi przejcia pod ktem nie mniejszym ni 45 i zagospodarowane zbocza nasypw poprzez zastosowanie odpowiednich zakrzacze i zadrzewie, b) poty zasaniajce o dugoci (30 50) m w przypadku braku ogrodzenia na drodze. 5. Konstrukcje oporowe 68. Konstrukcje oporowe mog wystpowa w szczeglnoci jako: 1) elementy konstrukcji obiektw mostowych obramowujcych korpus drogi, 2) elementy konstrukcji tuneli i przepustw, stanowice ich gowice, 3) samodzielne konstrukcje zwizane z drog. 69. 1. Konstrukcje oporowe, w tym przyczki i ciany boczne, powinny spenia wymagania Polskich Norm odnoszcych si do cian oporowych, z wyjtkiem oblicze wytrzymaociowych i wymiarowania, ktre podlegaj Polskim Normom dla obiektw mostowych, oraz powinny uwzgldnia wymagania okrelone w ust. 2. 2. Minimalna grubo elementw elbetowych powinna wynosi dla pyt: 1) ciennych - 0,18 m, 2) fundamentowych - 0,25 m. 70. 1. Konstrukcje oporowe wykonane z elementw stalowych powinny mie w szczeglnoci: 1) naddatki przekrojw na ubytki korozyjne w wielkociach okrelonych w Polskiej Normie lub zapewnion ochron katodow w przypadku rodowiska gruntowego silnie agresywnego, 2) zwieczenie zabezpieczajce przed nierwnomiernym przemieszczaniem si elementw palisady oraz przed zagroeniami korozyjnymi. 2. Nie dopuszcza si stosowania stali trudno rdzewiejcych na elementy konstrukcji oporowych. 71. 1. W konstrukcjach oporowych powinny by wykonane przerwy dylatacyjne zabezpieczajce przed skutkami: 1) zmian temperatury, 2) skurczu betonu w konstrukcjach betonowych i elbetowych, 3) nierwnomiernego osiadania i przemieszczenia; rozmieszczenie i wykonanie przerw dylatacyjnych powinno spenia wymagania Polskiej Normy. 2. Przerwy dylatacyjne: 1) powinny przechodzi w jednej paszczynie pionowej przez cian i fundament, z wyjtkiem przerw: a) oddzielajcych cian przedni od cian bocznych przyczka, zamocowanych we wsplnym fundamencie, b) o ktrych mowa w ust. 3, 2) mog by wykonane jako:

a) szczelinowe - jeli oprcz zmian temperatury i skurczu betonu zapewniaj swobod przemieszcze wywoanych osiadaniem i przechyleniem rozdzielonych czci konstrukcji, b) stykowe - jeli umoliwiaj tylko skrcenie rozdzielonych czci konstrukcji, 3. Dopuszcza si stosowanie pozornych przerw dylatacyjnych, wykonanych jako pionowe szczeliny obejmujce tylko cz gruboci ciany, speniajcych nastpujce wymagania: 1) szczeliny s usytuowane naprzeciwlegle, 2) szczelina stanowi 1/6 gruboci ciany, 3) odstp szczelin wzdu ciany wynosi przy gruboci ciany: a) nie wikszej ni 1 m - (58) m, b) wikszej ni 1 m - (46) m, 4) beton w miejscu przerw dylatacyjnych uzupeniony jest odpowiednio zbrojeniem przeciwskurczowym, identycznym jak przy powierzchniach zewntrznych ciany. 4. Szczeliny, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 2 lit. a) i w ust. 3, powinny by wypenione elastycznymi przekadkami zabezpieczonymi przed nasikaniem wod i wilgoci. 72. Dopuszcza si stosowanie konstrukcji oporowych z gruntu zbrojonego, speniajcych wymagania Polskiej Normy. 73. Dopuszcza si wykorzystanie konstrukcji oporowych, o ktrych mowa w 72, do posadowienia fundamentw podpr obiektw mostowych, pod warunkiem zapewnienia: 1) stanu granicznego nonoci w zakresie nonoci podoa i oglnej statecznoci podpory, 2) odlegoci fundamentu podpory od krawdzi ciany osonowej nie mniejszej ni 1 m, 3) nieprzekazywania bezporedniego oddziaywania fundamentu podpory obiektu mostowego na cian osonow lub jej usztywnienie. Rozdzia 3 Szczeglne wymagania dotyczce obiektw inynierskich na terenach grniczych 74. 1. Konstrukcja obiektu inynierskiego na terenach grniczych powinna zapewni w szczeglnoci: 1) swobod przemieszcze poszczeglnych bry konstrukcyjnych wywoanych deformacj terenu spowodowan robotami grniczymi, 2) moliwo rektyfikacji pooenia bry konstrukcji obiektw - w celu likwidacji odksztace zagraajcych bezpieczestwu ruchu pojazdw, 3) wymagane skrajnie uwzgldniajce oprcz czynnikw, o ktrych mowa w pkt 1 i 2, rwnie przewidywane zmiany niwelety jezdni i usytuowania krzyujcych si drg, linii kolejowych i ciekw. 2. Do bry konstrukcyjnych obiektu mostowego, o ktrych mowa w ust. 1, zalicza si konstrukcj przsa, filary, przyczki, czci przyczkw dwudzielnych, ciany oporowe. 75. 1. Obiekty mostowe na terenach grniczych powinny mie zapewnion podatno podpr do przejmowania odksztace wywoanych eksploatacj grnicz. Podatno podpr moe by osignita w szczeglnoci poprzez: 1) oparcie podpr monolitycznych na gowicach pali, bez ich zakotwienia, 2) posadowienie obiektw na gruntach sabszych, podatnych, niezbyt zagszczonych, 3) zastosowanie warstw przekadkowych z piaskw - w przypadkach gruntw mao podatnych (skay, gliny zwarte i pzwarte, piasek i wir o stopniu zagszczenia bliskim jednoci) lub fundamentw opieranych na pytach zwieczajcych pale, gdy wystpuj trudnoci z zastosowaniem rozwiza, o ktrych mowa w pkt 1.

2. W przypadku posadowie na gruntach, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2, powinno by zapewnione: 1) ograniczenie osiadania podpr i nasypw drogowych oraz przechylenia podpr w szczeglnoci poprzez: a) zwikszenie wymiarw fundamentw lub posadowienie obu przyczkw w przypadku krtkich obiektw jednoprzsowych na wsplnej pycie fundamentowej, b) uprzednie lub rwnoczesne wykonanie nasypw z budow podpr, c) wzmocnienie podoa za pomoc pali piaskowych, d) zwikszenie zagbienia fundamentw, 2) oparcie przse na oyskach po wystpieniu osiada podpr, wywoanych ciarem wasnym podpr i ustroju nonego oraz nasypw, 3. Wartoci uoglnionych przemieszcze od ciaru wasnego konstrukcji, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 1, nie powinny by: 1) wiksze ni 0,2 m - dla rednich osiada podstawy fundamentu, 2) wiksze ni 0,01 rad - dla kta obrotu podpory lub poszczeglnych wydzielonych jej czci. 4. Warstwy przekadkowe, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 3, powinny mie grubo nie mniejsz ni 0,5 m i by wykonane z piaskw rednioziarnistych o wskaniku zagszczenia nie wikszym ni 0,85. 76. Podpory obiektw mostowych na terenach grniczych, z wyjtkiem mostw, z uwagi na trudnoci z waciwym ustawieniem oysk w przypadku przse skonych, zwaszcza o znacznej szerokoci i dugoci, powinny by zaprojektowane w miar moliwoci prostopadle do osi podunej obiektu. 77. 1. Powinno si dy do tego, aby ustroje none obiektw mostowych na terenach grniczych byy przewidziane jako wolnopodparte, a ukad oysk zapewnia swobod przemieszcze przsa. 2. Dopuszcza si zastosowanie ustrojw nonych cigych, z zastrzeeniem ust. 3, pod warunkiem przygotowania konstrukcji do: 1) przejcia si wywoanych dostosowywaniem si konstrukcji do odksztace podoa gruntowego, 2) zabezpieczenia przerw dylatacyjnych odpowiednimi przykryciami, 3) zmiennych warunkw podparcia na oyskach, 4) rektyfikacji przse. 3. Nie dopuszcza si projektowania kratowych ustrojw nonych cigych. 78. Konstrukcja obiektu mostowego na terenach grniczych powinna by w szczeglnoci: 1) przygotowana do ustawienia konstrukcji pomocniczych i sprztu oraz narzdzi niezbdnych do podnoszenia i przesuwania przse oraz podwyszania podpr, 2) wyposaona w dodatkowe elementy konstrukcyjne, suce do likwidacji lokalnych deformacji osi jezdni obiektu w stosunku do osi jezdni drogi. Dzia III POWIZANIE OBIEKTW INYNIERSKICH Z DROG I TERENEM Rozdzia 1 Wymagania oglne 79. Poczenie obiektu inynierskiego z drog powinno zapewni w szczeglnoci: 1) kontynuacj ruchu drogowego, 2) waciwe warunki pracy konstrukcji obiektu, 3) odpowiednie uksztatowanie przestrzeni pod obiektem mostowym w zalenoci od rodzaju przeszkody i

zagospodarowania terenu, 4) stabilno nasypu drogowego i terenu, 5) stabilno i szczelno nawierzchni jezdni. 80. Bariery umieszczone na obiektach mostowych powinny stanowi przeduenie barier na drodze. Jeli na drodze nie wystpuj bariery, to bariery z obiektu mostowego powinny by przeduone poza obiekt mostowy na odcinkach, jakie wynikaj z wymaga okrelonych w 262 ust. 2, i spenia wymagania okrelone w 262 ust. 4. 81. Balustrady znajdujce si na obiektach mostowych powinny by zastosowane take poza obiektem na takich odcinkach, aby zabezpieczyy pieszych przed upadkiem z wysokoci, jeli uksztatowanie korpusu drogowego lub konstrukcja przyczka nie zapewniaj odpowiedniego zabezpieczenia. 82. 1. Jeli obiekt mostowy usytuowany jest nad drog w obszarze zabudowanym i zawiera w swoim przekroju poprzecznym chodniki, to na skarpach nasypw lub wykopw bd w konstrukcji przyczkw albo obok obiektu powinny by wykonane schody dla pieszych o szerokociach dostosowanych do natenia ruchu pieszych. 2. Jeli w pobliu nie ma innych moliwoci dla ruchu osb niepenosprawnych, zwaszcza osb na wzkach inwalidzkich, schody powinny by zastpione pochylniami speniajcymi wymagania okrelone w 131-134 lub powinny by wykonane schody i pochylnie, jeli korzystanie z pochylni wyduyoby znacznie drog pieszych. 3. Jeli w cigu drogi nie jest przewidywany ruch pieszych, a dugo obiektu jest wiksza ni 10 m, to na skarpach nasypu o wysokoci wikszej ni 2 m powinny by wykonane schody przeznaczone dla ekip ratowniczych i obsugi obiektu inynierskiego, zwanej dalej "obsug". 83. Elementy konstrukcji obiektu mostowego wykorzystywane dla podparcia schodw lub pochylni nie powinny ogranicza swobody wzajemnych przemieszcze. 84. Obiekt inynierski powinien by dostpny dla obsugi w celu dokonywania przegldw i biecego utrzymania. Dostp ten moe by zrealizowany, z zachowaniem wymaga okrelonych w dziale VI rozdzia 17, w szczeglnoci poprzez: 1) wykonanie chodnikw dla obsugi - gdy na obiekcie nie s przewidziane chodniki dla pieszych, pasy awaryjne, utwardzone pobocza i brak innych moliwoci dostpu do grnych powierzchni obiektu mostowego, 2) wykonanie galerii lub pomostw wewntrz konstrukcji obiektw lub na odcinkach obiektu, do ktrych brak bezporednio dostpu z terenu lub dla ktrych nie przewidziano specjalnych urzdze, w szczeglnoci wzkw rewizyjnych, pojazdw wysignikowych z koszami, 3) wykonanie specjalnych przej kontrolnych w przyczkach i na filarach obiektw mostowych - jeli brak bezporedniego dostpu z terenu do oysk, 4) podwieszenie do konstrukcji obiektu mostowego specjalnych wzkw rewizyjnych poruszanych mechanicznie lub rcznie - jeli brak bezporedniego dostpu z terenu w obiektach o cakowitej dugoci wikszej ni 400 m i zawierajcych przsa o dugoci wikszej ni 40 m, 5) zastosowanie drabin zejciowych, 6) wykonanie schodw na skarpach nasypw lub wykopw, 7) wykonanie odsadzek stokw nasypowych przy przyczkach, 8) dostosowanie obiektu do specjalnych pojazdw wysignikowych z koszami, poruszajcych si po obiekcie mostowym lub w tunelu, 9) wykonanie niedostpnych dla osb postronnych zatok postojowych dla pojazdw sub utrzymaniowych - gdy brak pasw awaryjnego postoju lub utwardzonych poboczy przy obiektach o dugoci

wikszej ni 200 m. 85. 1. Teren wok obiektu inynierskiego powinien by uporzdkowany, a w obszarze niezabudowanym pasy terenu o szerokoci 20 m po obu stronach obiektu mostowego oraz przy gowicach tuneli i przepustw powinny by oczyszczone z krzeww oraz atwo palnych przedmiotw i materiaw. 2. Teren, o ktrym mowa w ust. 1, w miar moliwoci powinien by wyrwnany i dostpny z drogi, z tym e w przypadku drewnianych obiektw mostowych wzdu obiektu na dostpnym terenie powinny by wykonane utwardzone pasy o szerokoci nie mniejszej ni 4,5 m dla pojazdw stray poarnej, 86. Poszczeglne elementy obiektu inynierskiego nie przeznaczone do ruchu powinny by zabezpieczone przed dostpem osb postronnych. 87. 1. Obiekt inynierski, w zalenoci od potrzeb, moe by wyposaony w wewntrzn instalacj elektryczn speniajc wymagania warunkw technicznych, jakim powinna odpowiada ochrona przeciwporaeniowa w urzdzeniach elektroenergetycznych o napiciu do 1 kV, oraz warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada instalacje elektroenergetyczne i urzdzenia owietlenia elektrycznego, i odpowiednio przyczony do zewntrznej sieci elektroenergetycznej. 2. W razie braku moliwoci przyczenia instalacji elektrycznej, o ktrej mowa w ust. 1, do sieci elektroenergetycznej, powinno by zapewnione zasilanie z innych rde, np. z agregatu prdotwrczego. Rozdzia 2 Elementy drogi na obiekcie mostowym oraz w tunelu 88. 1. Obiekt mostowy lub tunel, w zalenoci od potrzeb, przeznaczenia i usytuowania, powinien mie w szczeglnoci: 1) jezdni, 2) torowisko tramwajowe, 3) utwardzone pobocze, pas dzielcy, pas awaryjny, 4) chodnik, z wyjtkiem tunelu do ruchu pojazdw, 5) ciek rowerow, z wyjtkiem tunelu do ruchu pojazdw. 2. Dopuszcza si umieszczenie torowiska tramwajowego, chodnikw dla pieszych bd cieek rowerowych na innych poziomach ni poziom jezdni, jeli nie spowoduje to utrudnie konstrukcyjnych i eksploatacyjnych obiektu. 89. 1. Elementy przekroju poprzecznego na obiekcie mostowym lub w tunelu, o ktrych mowa w 88 ust. 1, powinny stanowi kontynuacj elementw drogi przeznaczonych do ruchu, z wyjtkiem przypadkw okrelonych w ust. 2. 2. W zalenoci od dugoci obiektu mostowego i klasy technicznej drogi dopuszcza si zmniejszenie szerokoci elementw drogi na obiekcie mostowym lub w tunelu, z wyjtkiem jezdni, z zastrzeeniem ust. 3, w nastpujcych przypadkach: 1) mostu lub wiaduktu o dugoci wikszej ni 200 m zlokalizowanego w cigu drogi klasy S, 2) mostu lub wiaduktu o dugoci wikszej ni 100 m zlokalizowanego w cigu drg klas GP, G i Z, 3) tunelu o dugoci wikszej ni 200 m w cigu drg klas A i S, 4) tunelu o dugoci wikszej ni 100 m w cigu drogi klasy GP oraz drg niszych klas, 5) istniejcych mostw i wiaduktw: a) w cigu drg krajowych wczonych do autostrad patnych, b) poddawanych odbudowie, rozbudowie i przebudowie w cigu drg wszystkich klas. 3. Zmniejszenie szerokoci elementw, o ktrej mowa w ust. 2, powinno zapewni zachowanie odlegoci:

1) midzy krawdzi jezdni a: a) prowadnic bariery stalowej lub pionowym elementem zarysu ciany bocznej bariery betonowej na drogach klas A, S, GP, G i Z, b) balustrad na drogach klas G i Z, c) cian tunelu na drogach klas A, S i GP, - nie mniejszej ni 1 m, 2) midzy krawdzi jezdni, jeli ograniczona jest krawnikiem wystajcym ponad poziom nawierzchni jezdni nie mniej ni 0,14 m, a: a) prowadnic bariery stalowej lub pionowym elementem zarysu ciany bocznej bariery betonowej na drogach klas GP, G i Z na terenie zabudowy oraz drg klas L i D, b) balustrad na drogach klas L i D, c) cian tunelu na drogach klas G, Z, L i D, d) prowadnic bariery stalowej, przewidzianej zgodnie z 274, na drodze klasy GP i drogach niszych klas, - nie mniejszej ni 0,5 m. 4. Jezdnie na obiekcie mostowym wraz z opaskami lub poboczami, jeli wystpuj, oraz jezdnie w tunelach powinny by ograniczone krawnikami, ktre powinny by wyprowadzone poza obiekt. Na obiektach odbudowywanych, rozbudowywanych i przebudowywanych dopuszcza si jezdnie bez krawnikw. 5. Przejcie z przekroju drogi z krawnikami na obiekcie na przekrj bezkrawnikowy na dojazdach powinno by wykonane, poczwszy od koca obiektu mostowego bd cian czoowych tunelu, na odcinkach przejciowych zapewniajcych: 1) bezpieczestwo uytkownikw drogi, 2) moliwo usytuowania na koronie drogi w szczeglnoci elementw odwodnienia. 90. 1. Obiekty w cigu drg klas A i S powinny by projektowane i wykonane jako rozdzielone dla kadej jezdni bez wzgldu na dugo obiektu, z zastrzeeniem ust. 4 i 5, jeli szeroko pasa dzielcego (wraz z opaskami) jest w przypadku okrelonym: 1) w ust. 3 pkt 1 lit. a) - nie mniejsza ni 3 m, 2) w ust. 3 pkt 1 lit. b) - nie mniejsza ni 4 m, przy czym rozdzielenie dotyczy ustroju nonego i podpr. 2. Tunele, przejcia podziemne oraz przepusty krzyujce si z drog klas A i S w obrbie pasa dzielcego powinny by: 1) nie rozdzielone - gdy przewidziane s do ruchu pojazdw i ruchu pieszych lub przeprowadzenia ciekw, 2) rozdzielone - gdy przewidziane s do ruchu zwierzt dziko yjcych. 3. Rozdzielenie, o ktrym mowa w ust. 1, powinno polega: 1) dla ustroju nonego - na zachowaniu przewitu midzy krawdziami pomostu: a) o wielkoci 0,1 m, zabezpieczonego w sposb okrelony w 268 ust. 2 i 4 lub w 270 ust. 1 pkt 2 lit. a) - gdy zapewniony jest dostp od spodu do elementw konstrukcji w celu dokonania przegldw i napraw, b) nie mniejszego ni 0,8 m, zabezpieczonego barierami speniajcymi wymagania okrelone w 265, usytuowanymi na ssiednich krawdziach obiektw - gdy brak dostpu, o ktrym mowa w lit. a), 2) dla podpr - na wykonaniu szczelin dylatacyjnych w osi obiektu, zabezpieczonych w przyczkach przed przenikaniem wody. 4. W obiektach, o ktrych mowa w ust. 1, o dugociach nie wikszych ni 20 m dopuszcza si wykonanie przykrycia przewitu midzy ssiednimi ustrojami nonymi, pod warunkiem e konstrukcja przykrycia: 1) nie bdzie sztywno poczona z ustrojami nonymi obiektw i nie bdzie ograniczaa swobody przemieszcze ssiadujcych przse, 2) bdzie przystosowana do przenoszenia obcie, jakie przewidziane s dla danych obiektw,

3) bdzie zapewniaa szczelno poczenia z ustrojami nonymi obiektw. 5. Dla obiektw, o ktrych mowa w ust. 1, lecz przy szerokoci pasa dzielcego w przypadku okrelonym w: 1) ust. 3 pkt 1 lit. a) - mniejszej ni 3 m, 2) ust. 3 pkt 1 lit. b) - mniejszej ni 4 m, dopuszcza si ustroje none nierozdzielone, wsplne dla obu jezdni. 91. 1. Szeroko skrajni obiektu inynierskiego wynika z szerokoci usytuowanych obok siebie rodzajw ruchu na danym obiekcie, z uwzgldnieniem wymaga okrelonych w 92-95. 2. Szeroko skrajni jezdni, torowiska tramwajowego, chodnikw, cieek rowerowych powinna by ustalona jako wielokrotno szerokoci pasw ruchu lub liczby torw. Szeroko pasw ruchu lub wydzielonego torowiska tramwajowego okrelaj warunki techniczne, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie. 92. 1. Przy przewidywanym etapowaniu budowy drogi szeroko obiektu inynierskiego powinna by dostosowana do docelowego standardu drogi, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Dopuszcza si w przypadku obiektw mostowych rozdzielonych w cigu drg klas A i S wykonanie obiektu tylko dla jednej jezdni, jeli wynika to z planw budowy drogi. 93. 1. Chodniki powinny by usytuowane przy zewntrznych krawdziach obiektu, a w obiektach z jazd doem lub poredni - na zewntrz dwigarw gwnych. 2. cieki rowerowe, stanowice przeduenie cieek na drodze, powinny by umieszczone przy krawnikach w pasie jezdni lub chodnikw. 3. Torowisko tramwajowe nie powinno by umieszczone midzy jezdni a chodnikiem. 4. Supy do podwieszenia sieci trakcyjnej, niezalenie od ich umiejscowienia na dojazdach do obiektu, powinny by umieszczone na krawdziach obiektu, poza skrajni dla ruchu pojazdw i pieszych. 94. Skrajnie dla ruchu pojazdw, w tym szynowych i dla ruchu pieszych, powinny by oddzielone pasami bezpieczestwa. Szeroko pasw bezpieczestwa powinna wynosi: 1) midzy pasem ruchu pojazdw samochodowych a pasem ruchu pieszych - 50 cm, 2) midzy jezdni a wydzielonym dwutorowym torowiskiem tramwajowym - wedug wymaga okrelonych w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie, 3) midzy krawdzi konstrukcji a skrajni dla ruchu pojazdw samochodowych - 50 cm. 95. 1. Midzy jezdni a chodnikiem dla pieszych lub midzy jezdni a wydzielonym torowiskiem tramwajowym powinien by przewidziany krawnik, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Krawnik midzy jezdni a wydzielonym torowiskiem tramwajowym moe by zastosowany, gdy jezdnia przylegajca do torowiska zawiera co najmniej dwa pasy ruchu. 96. Liczba pasw poszczeglnych rodzajw ruchu na obiekcie, w zalenoci od klasy drogi, wynika z warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie, oraz z rozporzdzenia w sprawie przepisw techniczno-budowlanych dotyczcych autostrad patnych. 97. 1. Obiekt inynierski powinien by dostosowany do elementw geometrycznych drogi, w cigu ktrej jest usytuowany, a w szczeglnoci do jej osi oraz niwelety jezdni, poprzez dostosowanie konstrukcji obiektu: 1) w planie - do ukw koowych lub ich kombinacji i krzywych przejciowych, 2) w przekroju podunym - do niwelety jezdni i przyjtych pochyle poprzecznych na odcinkach prostych i krzywoliniowych.

2. Dostosowanie: 1) o ktrym mowa w ust. 1 pkt 1, powinno obejmowa w szczeglnoci elementy ustroju nonego, tj. gzymsy, balustrady, pyt pomostu i w miar moliwoci dwigary gwne, 2) o ktrym mowa w ust. 1 pkt 2, powinno obejmowa nie tylko nawierzchni jezdni i chodnikw wraz z gzymsami, lecz rwnie pyt pomostu oraz balustrady i bariery. 98. 1. W celu waciwego odprowadzenia wd opadowych z obiektu inynierskiego powinny by zaprojektowane i wykonane pochylenia nawierzchni jezdni i chodnikw. Pochylenia te powinny by uzyskane poprzez odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie niwelety jezdni oraz pochyle poprzecznych jezdni i chodnikw. 2. Pochylenia jezdni, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by przewidziane jako: 1) daszkowe na jezdniach dwukierunkowych niezalenie od liczby pasw ruchu - na prostych odcinkach i na ukach nie wymagajcych jednostronnej przechyki, 2) z jednostronnym pochyleniem poprzecznym na jezdniach: a) drg dwujezdniowych, b) dwukierunkowych przewidzianych w przyszoci jako jezdnie drg dwujezdniowych, c) na poziomych ukach koowych, d) drg jednopasowych, e) o przekroju pulicznym - dla drg klas L i D, 3) o zmiennym pochyleniu poprzecznym, zmieniajcym si od ksztatu daszkowatego do pochylenia jednostronnego - na odcinkach przejciowych midzy odcinkami prostymi i krzywoliniowymi. 3. Pochylenie poprzeczne chodnikw, o ktrym mowa w ust. 1, powinno by zaprojektowane i wykonane jako jednostronne, skierowane do cieku przykrawnikowego odprowadzajcego wody opadowe. 99. 1. Waciwy spyw wd opadowych z jezdni powinien by uzyskany w szczeglnoci poprzez: 1) zastosowanie pochyle niwelety jezdni nie mniejszych ni 0,5%, z wyjtkiem odcinkw w obrbie wierzchokw krzywych wypukych, gdzie dopuszcza si mniejsze pochylenie, 2) wyeliminowanie krzywych wklsych oraz wklsych zaama niwelety jezdni w obrbie obiektu mostowego, 3) zastosowanie wartoci promieni krzywych wypukych niwelety jezdni, przewidzianych dla danej klasy drogi, o wielkociach zapewniajcych uzyskanie co najmniej minimalnych pochyle niwelety jezdni, o ktrych mowa w pkt 1, 4) umieszczenie najniszego punktu krzywej wklsej niwelety jezdni w odlegoci nie mniejszej ni 20 m od koca obiektu, za ktry uznaje si pocztek nasypu drogowego. 2. W przypadku trudnoci z uzyskaniem minimalnego pochylenia niwelety jezdni powinny by zastosowane rozwizania okrelone w 137. 100. 1. Pochylenie niwelety jezdni na obiekcie mostowym nie powinno by wiksze ni 4%, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Wiksze pochylenie moe by zastosowane w przypadku, gdy rodzaj konstrukcji zapewnia stateczno obiektu, a niweleta jezdni wymusza takie rozwizanie. 101. Pochylenie poprzeczne jezdni na obiekcie w cigu drogi na odcinku prostym powinno by nie mniejsze ni 2%. 102. 1. Na obiektach w cigu krzywoliniowych odcinkw drg powinny by zastosowane, zalenie od promienia uku i prdkoci projektowej, pochylenia poprzeczne jezdni okrelone w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie. 2. Na obiektach w cigu krzywoliniowych odcinkw drg niezalenie od pochyle, o ktrych mowa w ust. 1,

powinny by zastosowane poszerzenia jezdni okrelone w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie. 103. Pochylenie poprzeczne chodnikw, niezalenie od pochylenia poprzecznego jezdni, powinno wynosi: 1) na chodnikach dla pieszych i ciekach rowerowych, gdy liczba pasw ruchu: a) jest nie wiksza ni 2 - nie mniej ni 3%, b) jest wiksza ni 2 - nie mniej ni 2,5%, 2) na chodnikach dla obsugi - nie mniej ni 4%. Rozdzia 3 Poczenie obiektu mostowego z drog 104. 1. Poczenie obiektu mostowego z nasypem drogowym, zalenie od dugoci obiektu, uksztatowania przestrzeni pod obiektem, rodzaju przeszkody i warunkw terenowych, moe by dokonane w szczeglnoci poprzez: 1) przyczki masywne, 2) przyczki ciankowe, 3) ciany ramownic skrzynkowych, 4) filary lub supy ramownic przewidziane w nasypie drogowym, 5) wsporniki przsa wprowadzonego w nasyp drogowy. 2. Przez nasyp drogowy, o ktrym mowa w ust. 1, rozumie si nie tylko nasyp drogi stykajcej si z obiektem, lecz rwnie naziom gruntw rodzimych. 3. Poczenie, o ktrym mowa w ust. 1, powinno zapewni: 1) zabezpieczenie nasypu drogowego przed osiadaniem i powstawaniem nierwnoci nawierzchni, 2) zblione warunki przejazdu pojazdw na jezdni obiektu i drogi, 3) stabilno wzajemnych oddziaywa konstrukcji obiektu i nasypu drogowego. 4. Zblione warunki przejazdu, o ktrych mowa w ust. 3 pkt 2, powinny by zapewnione w szczeglnoci poprzez: 1) zastosowanie nawierzchni o zgodnych parametrach technicznych (szorstko, rwno), 2) zabezpieczenie nawierzchni przed spkaniami wynikajcymi z wzajemnych oddziaywa konstrukcji obiektu i nasypu drogowego. 5. Stabilno wzajemnych oddziaywa, o ktrych mowa w ust. 3 pkt 3, powinna by zapewniona w szczeglnoci poprzez: 1) wykonanie nasypu na odcinkach przylegych do obiektu z gruntw o waciwociach mechanicznych niezalenych od zawilgocenia, 2) wykonanie odwodnienia gruntu nasypu drogowego w obrbie cian podpr lub przse zatopionych w nasypach. Stabilno wzajemnych oddziaywa powinna by zagwarantowana w szczeglnoci przy obiektach mostowych, w ktrych wykorzystuje si spryste odksztacenia podpr do przenoszenia wydue konstrukcji ustrojw nonych w celu eliminacji oysk przesuwnych. 105. 1. Przyczki masywne powinny by zastosowane, gdy istnieje konieczno stworzenia okrelonego ksztatu przestrzeni pod obiektem narzuconego przez przeszkod, zwaszcza przez rzek, drog, lini kolejow, i zachodzi w szczeglnoci potrzeba: 1) wykorzystania masy przyczka lub spoczywajcego na nim gruntu do regulacji si wewntrznych w konstrukcji obiektu, 2) uzyskania stabilnych punktw podparcia dla przsa, 3) wypenienia przerw dylatacyjnych midzy przsem a nasypem za pomoc urzdze dylatacyjnych - gdy

przewidywane s znaczne i szybko wystpujce przemieszczenia koca przsa, 4) wykonania pomieszcze dla urzdze obcych przechodzcych przez obiekt, 5) zapewnienia swobody przemieszcze poszczeglnych bry konstrukcyjnych obiektw na terenach grniczych, 6) zwikszenia wymiarw podpr i ich aw podoyskowych w celu umoliwienia podwyszenia podpr oraz podnoszenia przse w okresie eksploatacji obiektw na terenach grniczych. 2. Przyczki, o ktrych mowa w ust. 1, na terenach grniczych powinny by wykonane jako: 1) jedna brya konstrukcyjna obejmujca cian przedni i ciany boczne na wsplnym fundamencie, 2) kilka zwartych bry przedzielonych przerwami dylatacyjnymi i spoczywajcych na oddzielnych fundamentach - w przypadku obiektw szerokich, speniajc jednoczenie nastpujce wymagania: a) przerwy dylatacyjne rozmieszczone s w odstpach nie wikszych ni 10 m, b) przerwy dylatacyjne przyczkw znajduj si w jednej paszczynie pionowej z podunymi przerwami dylatacyjnymi przse, c) rozwarcia szczelin dylatacyjnych gwarantuj swobod przemieszcze poszczeglnych bry konstrukcyjnych wywoanych odksztaceniem terenu oraz siami dziaajcymi na poszczeglne bryy konstrukcyjne. 3. Przy znacznej wysokoci przyczkw na terenach grniczych dopuszcza si zastosowanie przyczkw dwudzielnych, w ktrych: 1) cz przednia przenosi obcienia przsa, 2) cz tylna przenosi oddziaywania naziomu, 3) nie ma cian bocznych rwnolegych do osi podunej obiektu, pod warunkiem spenienia odpowiednio wymaga okrelonych w ust. 2 pkt 2. 106. 1. Przyczki ciankowe mog by zastosowane, z zastrzeeniem ust. 2, w szczeglnoci gdy istnieje konieczno stworzenia okrelonego ksztatu przestrzeni pod obiektem, narzuconego przez przeszkod, przy spenieniu nastpujcych wymaga: 1) przyczek poczony jest z przsem i oparty na jednym rzdzie pali, 2) grunt zalegajcy za cian przyczka zapewnia spryste odksztacenia, umoliwiajce przemieszczenia przsa, 3) rozpito przsa jest nie wiksza ni 20 m, a wysoko nasypu drogowego jest nie wiksza ni 5 m, 4) rozmycia dna w korycie rzeki s niewielkie. 2. Przyczki ciankowe nie powinny by zastosowane na terenach grniczych. 107. 1. Ramownice skrzynkowe powinny by zastosowane w szczeglnoci, gdy istnieje konieczno stworzenia okrelonego ksztatu przestrzeni pod obiektem, narzuconego przez przeszkod, i zachodzi potrzeba wykorzystania pyty dolnej ramownicy do przeniesienia naciskw na grunt w przypadku maej jego nonoci. 2. Na terenach grniczych konstrukcje, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by zastosowane jako ramownice otwarte, umoliwiajce podnoszenie rygla grnego i nadbudow cianek nadoyskowych. Przez ramownice otwarte rozumie si konstrukcje skrzynkowe z ryglem grnym opartym swobodnie na cianach pionowych. 108. 1. Filary lub supy ramownic przewidziane w nasypie mog by zastosowane, gdy przestrze pod obiektem mostowym moe by dowolnie uksztatowana, z moliwoci wprowadzenia stokw nasypowych w przewit przsa, a w szczeglnoci gdy: 1) obiekt mostowy usytuowany jest nad drog w wykopie, 2) spenione s warunki odnonie do gruntu zasypowego, okrelone w 106 ust. 1 pkt 2 - gdy podpora ma zapewnia poziome przemieszczenia przsa. 2. Na terenach grniczych jako podpory supowe dopuszcza si zastosowanie pali wielkorednicowych nie

zwizanych z ustrojem nonym obiektu. W przypadku zastosowania oysk skrajne podpory powinny by zakoczone ciankami nadoyskowymi. 109. 1. Wsporniki przse wprowadzone w nasyp mog by zastosowane w szczeglnoci, gdy przestrze pod obiektem mostowym moe by dowolnie uksztatowana i zachodzi potrzeba wykorzystania ciaru przse wspornikowych do regulacji si wewntrznych w konstrukcji obiektu, pod warunkiem: 1) zapewnienia swobody przemieszcze kocw wspornikw przse, 2) nieuszkodzenia stokw nasypowych, 3) utrzymania stabilnego poczenia obiektu z drog. 2. Rozwizania, o ktrych mowa w ust. 1, mog by zastosowane na terenach grniczych, gdy: 1) dotycz obiektw jednoprzsowych, 2) krawdzie nasypu zabezpieczone s blokami betonowymi, oddzielonymi przerwami dylatacyjnymi od czoa konstrukcji przsa i stanowicymi oparcie dla pyt przejciowych. 110. 1. Korpus drogi stykajcy si z obiektem mostowym moe by obramowany cian czoow i cianami bocznymi. 2. cian czoow moe stanowi w szczeglnoci: 1) korpus przyczka masywnego lub ciana przyczka ciankowego bd ramy zamknitej - ktre s wymagane dla obiektw w cigu drg klas A, S i GP, 2) cianka nadoyskowa oczepu zwieczajcego filar osadzony w nasypie - ktr dopuszcza si dla obiektw w cigu drg klas G, Z, L i D, 3) skrajna poprzecznica przsa - ktr dopuszcza si dla obiektw w cigu drg klas Z, L i D. 3. cian boczn moe stanowi w szczeglnoci: 1) wolno stojca ciana oporowa - ktra wymagana jest dla obiektw w cigu drg klas A i S, 2) skrzydo w ksztacie trjktnej tarczy podwieszone do korpusu lub ciany przyczka, do ciany ramownicy skrzynkowej bd do oczepu zwieczajcego filar przewidziany w nasypie albo do skrajnej poprzecznicy - ktre dopuszcza si dla obiektw w cigu drg klas GP, G, Z, L i D. 4. Dopuszcza si rezygnacj ze cian bocznych i utrzymanie nasypu tylko przez cian czoow dostosowan odpowiednio do skarp nasypu - dla obiektw w cigu drg klas L i D oraz dla obiektw, o ktrych mowa w 105 ust. 3. 111. 1. ciana boczna w zetkniciu z korpusem nasypu powinna by obsypana gruntem uformowanym jako wycinek stoka citego, o nachyleniu tworzcej, dostosowanym do pochylenia skarpy nasypu drogowego. 2. Obsypanie, o ktrym mowa w ust. 1, odnosi si do kierunku podunego i poprzecznego nasypu drogowego i powinno wynosi nie mniej ni 1 m na poziomie paszczyzny cicia stoka, wyznaczonym grn powierzchni nasypu. 3. Podstawa stoka nasypu powinna by odsunita od przedniej powierzchni ciany czoowej na odlego nie mniejsz ni 0,5 m w kierunku nasypu. 4. Tworzca stoka nasypu powinna by odsunita na odlego nie mniejsz ni 0,5 m od tylnej krawdzi nieosonitej awy podoyskowej skrajnej podpory. 5. Przy cianie czoowej, od strony przsa, powinna by wykonana przylegajca do niej pozioma odsadzka o szerokoci nie mniejszej ni 1 m, uformowana w stoku nasypu lub na poziomie terenu. Szeroko odsadzki moe wynosi 0,5 m, gdy nie zapewnia dostpu do oysk i teren lub stoek nasypu s umocnione. 6. Dopuszcza si pochylenie skarpy 1 :1 w kierunku podunym obiektu mostowego, pod warunkiem odpowiedniego jej umocnienia i przy wysokoci nasypu nie wikszej ni 6 m. 112. 1. Dugo cian bocznych przy obiektach mostowych powinna by ustalona poprzez lini zarysu obsypania ciany, o ktrym mowa w 111 ust. 1, przeprowadzon wzdu tworzcej powierzchni stokowej

przylegajcej do ciany i speniajcej wymagania okrelone w 111 ust. 2-4. 2. ciana boczna o dugoci wikszej ni 5 m powinna by wykonana jako ciana oporowa, z zastrzeeniem ust. 3, ktra moe by zakoczona skrzydem podwieszonym. 3. ciana boczna o dugoci wikszej ni 7 m powinna by zdylatowana z korpusem przyczka, z tym e na terenach grniczych dylatacja powinna przechodzi rwnie przez fundament. 4. Dugo skrzyda podwieszonego nie moe by wiksza ni 5 m. 5. ciana boczna nie zakoczona skrzydem podwieszonym powinna mie krawd od strony nasypu odchylon pod ktem 60 od poziomu. 6. Grna krawd cian bocznych powinna by dostosowana do linii gzymsu obiektu mostowego oraz do przekroju poprzecznego drogi. ciana boczna moe by zwieczona pyt chodnika, stanowic przeduenie pyty chodnika obiektu mostowego. 113. Dugo cian gowic tuneli i przepustw powinna by ustalona analogicznie jak dugo cian, o ktrych mowa w 112 ust. 1, z tym e odsunicie podstawy stoka o wielko okrelon w 111 ust. 3 powinno by odniesione od kocowego punktu rzutu otworu tunelu lub przewodu przepustu na paszczyzn poziom. 114. 1. Skarpa pod przsem i stoki nasypu powinny by umocnione za pomoc materiaw, zapewniajcych stateczno zbocza i zabezpieczajcych go przed niszczcym dziaaniem wiatru i wody oraz umoliwiajcych porastanie rolinnoci, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Umocnienie poprzez obsianie trawami, obsadzenie krzewami lub darniowanie powinno by zastosowane na skarpach i stokach nasypu, z wyczeniem odcinkw skarpy pod przsem. 3. W zalenoci od potrzeb, skarpa pod przsem moe by zaopatrzona w szczeglnoci w cieki skarpowe dla odprowadzenia wd opadowych i schody umoliwiajce wejcie na odsadzk. Rozdzia 4 Szczeglne wymagania dotyczce nasypu drogowego przylegego do obiektu inynierskiego 115. Nasyp drogowy na odcinkach przylegych do konstrukcji obiektw inynierskich powinien by wykonany z gruntw niespoistych, speniajcych wymagania Polskiej Normy. 116. 1. Nasyp, o ktrym mowa w 115, powinien by zabezpieczony przed osiadaniem i powstaniem nierwnoci nawierzchni, w szczeglnoci poprzez: 1) wykonanie i zagszczenie gruntu nasypu drogowego, stosownie do wymaga Polskiej Normy, 2) wykonanie pyt przejciowych midzy obiektem a nasypem, z zastrzeeniem 117 ust. 3, 3) wzmocnienie podoa gruntowego, w zalenoci od potrzeby, w szczeglnoci za pomoc: a) zagszczenia podoa gruntowego - w przypadku wystpowania gruntw sabo zagszczonych, b) wymiany gruntu podoa - w przypadku wystpowania gruntw sabych lub nienonych, c) wypenienia pustek po pytkiej eksploatacji grniczej. 2. Wskanik zagszczenia gruntu, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 1, powinien by nie mniejszy ni 1,0, z wyjtkiem stokw nasypu przy cianach bocznych oraz stokw nasypu, o ktrych mowa w 119 ust. 1 pkt 2, dla ktrych powinien by on nie mniejszy ni 0,95. 117. 1. Pyty przejciowe powinny by umieszczone pod jezdni drogi i poboczami. Pyty przejciowe powinny: 1) by posadowione na zagszczonym gruncie nasypu poniej podbudowy nawierzchni i oparte jednym kocem na konstrukcji obiektu, 2) mie dugo stanowic 60% wysokoci nasypu, lecz nie mniejsz ni 4 m, przy czym w wysokoci

nasypu powinna by uwzgldniona warstwa gruntu rodzimego naruszonego w wyniku wykonywania podpory, 3) mie pochylenie podune - nie mniejsze ni 10% i nie wiksze ni 12,5%, 4) by przewidziane z betonu zbrojonego klasy nie mniejszej ni B30. 2. Dopuszcza si wykonanie pyt przejciowych z elementw prefabrykowanych, pod warunkiem zapewnienia penego ich przylegania do elementw, na ktrych s oparte. 3. Dopuszcza si rezygnacj z pyt przejciowych w przypadku, kiedy nasyp drogowy spoczywa na fundamencie przyczka i jest obramowany na caej swojej wysokoci cian przedni i obustronnymi cianami bocznymi na odcinku odpowiadajcym co najmniej dugoci pyty przejciowej, jak naleaoby zastosowa zgodnie z wymaganiami okrelonymi w ust. 1 pkt 2. Sztywno cian przedniej i bocznych powinna gwarantowa wychylenie grnych krawdzi nie wiksze ni 0,08% ich wysokoci, lecz nie wiksze ni 10 mm. 4. Nawierzchnia jezdni w obrbie pyt przejciowych powinna by przewidziana: 1) na podbudowie sztywnej - z wykonaniem przekadki podatnej o gruboci nie mniejszej ni 5 cm midzy pyt przejciow a podbudow, 2) na podbudowie podatnej - bezporednio na podbudowie. 5. W przypadku wystpowania szkd spowodowanych ruchem zakadu grniczego, konstrukcja pyt przejciowych powinna by dostosowana do przewidywanych osiada i obrotw poszczeglnych elementw konstrukcji obiektu. W tym celu pyty przejciowe powinny: 1) by poczone przegubowo z ustrojem nonym obiektu, 2) mie zagwarantowan moliwo przemieszcze w nasypie drogowym w szczeglnoci poprzez: a) odpowiedni ksztat - polegajcy na zmiennej gruboci oraz ostro zakoczonej krawdzi od strony nasypu, b) podparcie kocowej czci pyty w obszarze nasypu drogowego zapewniajce odksztacenia ktowe, c) gadk faktur powierzchni, d) pokrycie nasypu w obrbie przesuni pyty powok o maym wspczynniku tarcia, e) oddzielenie od podbudowy jezdni przekadk podatn z piasku - o gruboci nie mniejszej ni 5 cm. 118. W celu ochrony nawierzchni jezdni przed spkaniem powinny by przewidziane odpowiednie zabezpieczenia przerw dylatacyjnych midzy ustrojem nonym a przyczkiem, okrelone w dziale VI rozdzia 3. 119. 1. Nasyp drogowy, o ktrym mowa w 115, w zalenoci od uksztatowania poczenia obiektu z nasypem, powinien by wykonany w obrbie: 1) co najmniej klina odamu za podpor skrajn, ktrego paszczyzna odamu jest odchylona od poziomu pod ktem nie wikszym ni 45 i znajduje si w odlegoci 1 m od tylnej krawdzi: a) spodu fundamentu, z zastrzeeniem ust. 2, b) spodu oczepu lub ciany, wieczcych pale zagbione poniej poziomu terenu, c) spodu skrajnej poprzecznicy wspornika przsa wprowadzonego w nasyp, d) pala na poziomie terenu - gdy wprowadzony jest w nasyp, 2) stokw nasypu zachodzcych nie mniej ni 1 m poza tyln paszczyzn podpr przewidzianych w nasypie, 3) nadsypki obiektu zagbionego w gruncie - na wysoko 1 m ponad najwyszy punkt jego konstrukcji, przy czym nadsypka powinna by przeprowadzona rwnie nad klinem odamu odpowiadajcym wysokoci zagbionego obiektu. 2. W przypadku gdy fundamenty cian bocznych przyczkw wystaj od strony nasypu poza fundament ciany przedniej, paszczyzna klina odamu, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1, powinna znajdowa si na caej szerokoci przyczka na poziomie spodu fundamentw w odlegoci 1 m od pionowej paszczyzny wyznaczonej przez koce cian bocznych.

3. W przypadku wystpowania w obszarze poczenia obiektu mostowego z nasypem drogowym gruntw podoa zmieniajcych pod wpywem wody cechy wytrzymaociowo-strukturalne, nasyp klina odamu poniej poziomu terenu powinien by wykonany z gruntw: 1) spoistych nieprzepuszczalnych - gdy nie s wymagane waciwoci gruntu, o ktrych mowa 106 ust. 1 pkt 2, 2) przepuszczalnych, lecz przykrytych materiaem zabezpieczajcym przed przenikaniem wody, z nadaniem im odpowiednich pochyle w celu odprowadzenia wody od podpory. 120. 1. Nasyp drogowy w obrbie poczenia z obiektem mostowym, niezalenie od odwodnienia powierzchniowego, o ktrym mowa w 139, powinien mie odwodnienie wgbne w postaci warstw filtracyjnych. 2. Warstwy filtracyjne mog by wykonane w szczeglnoci jako: 1) pionowe i poziome przy podporach skrajnych, 2) ukone, uoone na stoku zbocza za klinem odamu - w celu eliminacji nadmiernego cinienia spywowego wody gruntowej. 3. Warstwy filtracyjne pionowe w zalenoci od uksztatowania poczenia obiektu mostowego z nasypem mog by wykonane w szczeglnoci: 1) w przyczkach masywnych - przy cianie przedniej i cianach bocznych, 2) w przyczkach ciankowych i ramownicach skrzynkowych - przy cianach pionowych, 3) w filarach lub supach ramownic osadzonych w nasypie - przy cianie nadoyskowej oraz przy filarach lub supach od strony nasypu, 4) w przsach wspornikowych wprowadzonych w nasypy - przy skrajnej poprzecznicy przsa. 4. Warstwy filtracyjne poziome, w zalenoci od uksztatowania poczenia obiektu mostowego z nasypem i w zalenoci od potrzeb, mog by wykonane w szczeglnoci: 1) na awach fundamentowych, 2) na stropach ramownic skrzynkowych, 3) jako przewarstwienia nasypu drogowego. 121. Warstwy filtracyjne w zalenoci od ich usytuowania i rodzaju podpory bd zakoczenia przsa mog by wykonane w szczeglnoci: 1) z gruntw niespoistych, tj. ze wiru, pospki, piasku grubo- i rednioziarnistego o wspczynniku filtracji speniajcym wymagania Polskiej Normy odnoszcej si do odwodnienia drg, 2) z pustakw z betonu porowatego klasy nie mniejszej ni B15, o stopniu mrozoodpornoci nie mniejszym ni F 75, o wspczynniku filtracji nie mniejszym ni 1,5 x 10-4 m/s, 3) z geokompozytw drenaowych o strukturze wielowarstwowej lub z geowkniny filtracyjnej, z tworzyw sztucznych, o wspczynniku filtracji nie mniejszym ni 1,5 x 10-4 m/s. 122. 1. Warstwa filtracyjna z gruntw, o ktrych mowa w 121 pkt 1, powinna mie: 1) uziarnienie zabezpieczajce przed zamuleniem czsteczkami gruntu nasypu, zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy, z zastrzeeniem ust. 3, 2) grubo nie mniejsz ni 0,5 m, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Grubo, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 2, powinna by zwikszona do 1 m, a warstwa filtracyjna powinna by wykonana ze wiru, w przypadku blisko zalegajcych warstw wodononych za klinem odamu i trudnoci z wykonaniem ukonej warstwy filtracyjnej. 3. Dopuszcza si rezygnacj z doboru uziarnienia warstwy filtracyjnej i wykonanie zabezpieczenia przed zamuleniem za pomoc geowkniny o odpowiednich parametrach hydraulicznych, tj. wodoprzepuszczalnoci prostopadle do jej powierzchni i rozkadu porw we wkninie, oddzielajcej warstw filtracyjn od zasypki lub zbocza.

4. Dopuszcza si wykonanie nasypu w obrbie klina odamu z gruntu niespoistego o waciwociach okrelonych w 121 pkt 1 i z zachowaniem odpowiednio wymaga okrelonych w 119 ust. 3. 123. 1. Warstwa filtracyjna z pustakw, o waciwociach okrelonych w 121 pkt 2, powinna stanowi samonon cian opart w szczeglnoci na odsadzce fundamentu podpory lub odpowiednio sztywnej awie betonowej. Pustaki powinny by zaopatrzone w pionowe otwory uatwiajce odprowadzenie przesczajcej si do nich wody. 2. Warstwa filtracyjna z pustakw powinna by zabezpieczona przed: 1) dostaniem si gruntu zasypowego do otworw w pustakach - w szczeglnoci za pomoc zwieczajcych elementw wykonanych z betonu o waciwociach, jakie speniaj pustaki, 2) zamuleniem - w szczeglnoci za pomoc geowkniny, o ktrej mowa w 122 ust. 3, umieszczonej od strony nasypu na cianie pustakw i wieczcych j elementach. 124. 1. Geokompozyty drenaowe na warstwy filtracyjne, o ktrych mowa w 121 pkt 3, powinny mie w szczeglnoci rdze o wyranie uksztatowanych pustkach w kierunku pionowym lub rdze z grubowknistych mat oraz warstw osaniajc od strony gruntu zasypowego, zabezpieczajc przed zamuleniem i uatwiajc dopyw wody do rdzenia, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Dopuszcza si stosowanie kompozytw drenaowych pozbawionych fabrycznie wykonanych warstw osaniajcych, pod warunkiem uzupenienia ich od strony nasypu warstw geowkniny, o ktrej mowa w 122 ust. 3. 125. 1. Geowkniny na warstwy filtracyjne, o ktrych mowa w 121 pkt 3, powinny mie miszo zapewniajc przepyw wody rwnolegle do ich powierzchni. 2. Geowkniny, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by zabezpieczone przed zamuleniem w szczeglnoci za pomoc geowkniny, o ktrej mowa w 122 ust. 3, przyoonej od strony gruntu zasypowego w trakcie wykonania warstwy filtracyjnej. 126. 1. Woda zbierajca si w dolnej czci warstw filtracyjnych powinna by ujta i odprowadzona poza obszar nasypu w szczeglnoci za pomoc rurek drenarskich lub rynien ciekowych, z zastrzeeniem ust. 2. 2. Dopuszcza si odprowadzenie wody, o ktrej mowa w ust. 1, bezporednio do podoa, jeli zbudowane jest ono z gruntw niespoistych i nie ma przeciwwskaza do odprowadzenia jej do wd gruntowych. 3. Rurki drenarskie lub rynny ciekowe, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by umieszczone w szczeglnoci: 1) na dnie warstwy zasypowej klina odamu, jeli grunt podoa nie jest wraliwy na dziaanie wody i istnieje moliwo odprowadzenia wody poza obszar nasypu, 2) na poziomie terenu lub powyej, z zachowaniem moliwoci odprowadzenia wody i zabezpieczenia jej przed zamarzaniem. 4. Woda z rurek drenarskich lub rynien ciekowych powinna by odprowadzona, z zastrzeeniem ust. 5, w szczeglnoci: 1) na przylegajcy do nasypu teren w pasie drogowym, 2) do roww drogowych, 3) do drogowej kanalizacji deszczowej, 4) do wd stojcych lub pyncych, pod warunkiem e poziom ujcia wody z rurek znajduje si 0,3 m powyej poziomu wd stojcych i 0,5 m powyej rednich stanw wd pyncych. 5. Woda, o ktrej mowa w ust. 4, nie moe by odprowadzona na nawierzchni jezdni i chodnikw. 6. Dopuszcza si odprowadzenie wody z warstw filtracyjnych, o ktrych mowa w 121 pkt 1, przez otwory odpywowe o rednicy nie mniejszej ni 7 cm przewidziane w cianach podpr, z zastrzeeniem ust. 5. 7. Wylot rurek drenarskich lub rynien ciekowych powinien by: 1) obsypany grubym tuczniem na odcinku o dugoci nie mniejszej ni 25 cm - gdy dotyczy przypadkw,

o ktrych mowa w ust. 4 pkt 1, 2 i 4, 2) umieszczony 20 cm powyej dna rowu lub podstawy nasypu - gdy dotyczy przypadkw, o ktrych mowa w ust. 4 pkt 1 i 2. 8. Rurki drenarskie powinny mie rednic nie mniejsz ni 10 cm i powinny by ukadane z pochyleniem nie mniejszym ni 3%; z takim samym pochyleniem powinny by ukadane rynny ciekowe. 127. 1. W celu zmniejszenia parcia gruntu dziaajcego na konstrukcje oporowe dopuszcza si: 1) zastosowanie gruntw zasypowych z lekkich kruszyw, a w szczeglnoci z kruszyw spiekanych popiooporytowych, 2) wypenienie klina odamu lekkimi materiaami z tworzyw sztucznych, nie wywoujcymi parcia, pod warunkiem i korpus drogi wykonany z tych materiaw nie wykae osiadania i nierwnoci nawierzchni w stopniu wikszym ni grunt zasypowy speniajcy wymagania okrelone w niniejszym rozdziale. 2. Materiay, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, powinny by zabezpieczone przed: 1) czynnikami agresywnymi, 2) uszkodzeniami mechanicznymi, 3) wyparciem przez wod. Rozdzia 5 Schody i pochylnie 128. 1. Schody i pochylnie zwizane funkcjonalnie z obiektem mostowym, w zalenoci od usytuowania obiektu mostowego nad terenem lub drog i liczby stopni w jednym biegu, powinny by podzielone na biegi i porednie spoczniki. 2. Liczba stopni w biegu powinna by nie wiksza ni 13 i nie mniejsza ni 3. 3. W schodach jednobiegowych dopuszcza si liczb stopni nie wiksz ni 17. 4. Wysoko stopnia nie powinna by wiksza ni 17,5 cm, a szeroko - nie wiksza ni 35 cm i nie mniejsza ni 30 cm. Wzajemne relacje midzy wysokoci a szerokoci stopnia okrelaj warunki techniczne, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie. 5. Szeroko stopnia schodw krconych oraz zabiegowych powinna wynosi nie mniej ni 25 cm w odlegoci 40 cm od wewntrznej balustrady. 6. Stopnie schodw powinny by bez noskw i nasuni. 7. Biegi schodw powinny by przewidziane jako proste lub amane o kcie skrtu 90 lub 180, z wyjtkiem schodw usytuowanych na skarpach korpusu drogi, ktre mog mie kty odbiegajce od okrelonych w przepisie. 129. 1. Spoczniki powinny by przewidziane: 1) wcigu schodw - po wyczerpaniu dopuszczalnej liczby stopni w jednym biegu okrelonej w 128 ust. 2, 2) na zaamaniach schodw - jeeli nie przewiduje si schodw zabiegowych, 3) jako zakoczenie grnego biegu schodw - na poziomie chodnika obiektu mostowego. 2. Dugo spocznikw porednich, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, mierzona w osi biegw, powinna: 1) w schodach prostych bez wzgldu na szeroko biegu wynosi 1,5 m, 2) w schodach amanych wynika z szerokoci biegu schodw i ze skrtu kierunku wchodzenia, tj. kta odchylenia ssiednich biegw, i mie wymiar: a) okrelony w pkt 1, odmierzony po poowie wielkoci od punktu zaamania osi ssiednich biegw gdy dugoci krawdzi rozgraniczajcych spocznik i bieg s rwne szerokoci biegu, b) wyznaczony przez krawdzie biegw przechodzce przez punkt ich styku - gdy nie zachodz

okolicznoci okrelone w lit. a). 3. Dopuszcza si zastosowanie porednich spocznikw jako pkolistych lub zaokrglonych, pod warunkiem zachowania szerokoci nie mniejszej ni szeroko biegw. 4. Spocznik, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 3, niezalenie od usytuowania schodw wzgldem obiektu, powinien mie dugo nie mniejsz ni 1,2 m, mierzon: 1) wzdu osi biegu od ostatniego stopnia - przy schodach przewidzianych jako rwnolege bd prostopade do linii gzymsu obiektu, 2) od ostatniego stopnia, w obrbie jego szerokoci uytkowej w punkcie najbardziej zblionym do linii gzymsu obiektu - przy schodach przewidzianych jako skone do linii gzymsu obiektu. 5. Poczenie spocznika z biegiem schodw usytuowanych skonie do krawdzi obiektu powinno by wykonane jako stopnie zabiegowe, z zachowaniem wymaga okrelonych w ust. 4 pkt 2. 130. Schody i pochylnie usytuowane na skarpach powinny mie: 1) pochylenie biegu schodw - w przyblieniu 40% (1:2,5), 2) pochylenie pochylni - okrelone w 131 ust. 1. 131. 1. Pochylnie dla ruchu pieszych i dla osb niepenosprawnych nie powinny mie pochylenia biegu wikszego ni 8%, a wyjtkowo nie wikszego ni 10% w przypadku pochylni zadaszonych, z uwzgldnieniem wymaga okrelonych w ust. 2-5. 2. Pochylnie o dugoci wikszej ni 10 m powinny mie: 1) biegi o dugoci nie wikszej ni 9 m, mierzonej w rzucie na paszczyzn poziom, 2) spoczniki porednie o dugoci nie mniejszej ni 1,5 m. 3. Niezalenie od spocznikw, o ktrych mowa w ust. 2, powinny by przewidziane spoczniki przed i na kocu pochylni, o dugoci nie mniejszej ni 1,5 m. 4. Spoczniki, o ktrych mowa w ust. 2 i 3, powinny by stosowane, z zachowaniem wymaga okrelonych w 129 ust. 2-4. 5. Jeli nachylenie pochylni jest nie wiksze ni 6%, dopuszcza si rezygnacj ze spocznikw porednich, pod warunkiem e nie znajduj si one w miejscach zaama pochylni. 132. 1. Szeroko uytkowa schodw i pochylni powinna by ustalona w oparciu o natenie ruchu pieszych i szeroko chodnikw dla pieszych na obiektach, przy ktrych sytuowane s schody lub pochylnie, przy czym szeroko ta powinna by wielokrotnoci pasa ruchu pieszych wynoszcego 0,75 m i spenia wymagania warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie, z zastrzeeniem 133 ust. 2. 2. Szeroko uytkow schodw lub pochylni mierzy si midzy wewntrznymi krawdziami balustrad, a w przypadku cian lub supw ograniczajcych schody - midzy porczami mocowanymi do nich. 3. Przy schodach lub pochylniach, stanowicych przeduenie przej podziemnych lub kadek dla pieszych, szeroko uytkowa powinna by dostosowana do szerokoci przejcia lub kadki. 4. W przypadkach gdy za obiektami, o ktrych mowa w ust. 3, nastpuje rozdzielenie ruchu pieszych, szerokoci poszczeglnych biegw schodw lub rozgazie pochylni powinny by odpowiednio zmniejszone w stosunku do rozdzielonego ruchu, przy czym suma rozdzielonych szerokoci nie moe by mniejsza od szerokoci uytkowej schodw lub pochylni, a poszczeglne szerokoci powinny spenia odpowiednio wymagania okrelone w ust. 1. 133. 1. Schody i pochylnie o rnicy poziomw wikszej ni 0,5 m powinny by wyposaone od strony otwartej przestrzeni w balustrady z porczami przewidzianymi rwnolegle do paszczyzny nachylenia biegw lub spocznikw. 2. Pochylnie powinny mie wydzielony pas ruchu dla osb niepenosprawnych, wyposaony w: 1) obustronn balustrad - o odstpie midzy porczami 1 m, z zastrzeeniem ust. 5,

2) ograniczniki zabezpieczajce paszczyzny ruchu, przy czym szeroko pasa ruchu dla ogu pieszych, poza wydzielonym pasem ruchu, powinna by nie mniejsza ni 1,2 m. 3. Wysoko balustrad powinna by przewidziana analogicznie jak na obiekcie mostowym, z tym e wymagan wysoko balustrady w obrbie stopni biegw powinno si mierzy od grnej krawdzi czoa stopni. 4. Mona zrezygnowa z balustrady: 1) na odcinkach zabezpieczonych cian lub supem - pod warunkiem przymocowania porczy na wysokoci odpowiadajcej porczy balustrady schodw lub pochylni, 2) w schodach usytuowanych skonie na skarpie - od strony wznoszcej si skarpy nasypu, gdy szeroko uytkowa schodw wynosi nie mniej ni 1,2 m. 5. Balustrady i ciany, zabezpieczajce na pochylniach pasy ruchu przeznaczone dla osb niepenosprawnych poruszajcych si na wzkach inwalidzkich, powinny mie dwie dodatkowe porcze umieszczone na wysokoci 0,75 m i 0,9 m od paszczyzny ruchu, speniajce wymagania okrelone w 253 ust. 2 pkt 1, przy czym wysoko ciany musi spenia wymagania, jakie stosuje si w przypadku balustrady. 134. 1. Schody i pochylnie powinny mie wykoczenie powierzchni odrniajce je od poziomych paszczyzn ruchu, polegajce na zastosowaniu: 1) kolorystyki - barwa ta lub pomaraczowa, przewidziana w postaci powok malarskich twardych i odpornych na cieranie i polizg lub w postaci dodatkw bd domieszek barwicych do betonw lub zapraw, 2) guzkowatego wykoczenia powierzchni wyczuwalnego stopami. 2. Powierzchnie, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by przewidziane do wykoczenia w zakresie: 1) kolorystyki: a) na czole i podnku pierwszego i ostatniego stopnia kadego z biegw schodw, b) przy krawdziach biegw i spocznikw pochylni, w czciach przeznaczonych dla ruchu pieszych - na pasach o szerokoci 30 cm z obu stron krawdzi, 2) guzkowatego wykoczenia - jako pasy o szerokoci 30 cm: a) przed pierwszym stopniem i na podnku ostatniego stopnia kadego z biegw schodw, b) w miejscach okrelonych w pkt 1 lit. b) - w przypadku pochylni. 3. Nawierzchnia pochylni powinna by szorstka. 4. Stopnie schodw oraz spoczniki schodw i pochylni powinny mie pochylenie, zapewniajce spyw wody opadowej, nie mniejsze ni 2%. Pochylenia te powinny by wykonane zgodnie z nachyleniem biegu schodw lub pochylni. 135. 1. Schody dla obsugi przewidziane na skarpach nasypu powinny mie szeroko uytkow 0,8 m. 2. W schodach, o ktrych mowa w ust. 1, dopuszcza si: 1) dostosowanie wysokoci i szerokoci stopni do nachylenia skarpy 1:1,5, 2) wysoko stop