1

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

Źródło: http://pl.fotolia.com/id/49126178

KURS Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

MODUŁ Warunki techniczne dla instalacji grzewczych oraz wybrane zagadnienia technologiczne

2

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

8 Warunki techniczne dla instalacji grzewczych oraz wybrane

zagadnienia technologiczne1

8.1 Urządzenia grzewcze

Budynek, który ze względu na swoje przeznaczenie wymaga ogrzewania, powinien być wyposażony w instalację ogrzewczą lub inne urządzenia ogrzewcze, niebędące piecami, trzonami kuchennymi lub kominkami.

Dopuszcza się stosowanie pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe w budynkach o wysokości do 3 kondygnacji nadziemnych włącznie, jeżeli nie jest to sprzeczne z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przy czym w budynkach zakładów opieki zdrowotnej, opieki społecznej, przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, lokalach gastronomicznych oraz pomieszczeniach przeznaczonych do produkcji żywności i środków farmaceutycznych – pod warunkiem uzyskania zgody właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Kominki opalane drewnem z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym mogą być instalowane wyłącznie w budynkach jednorodzinnych, mieszkalnych w zabudowie zagrodowej i rekreacji indywidualnej oraz niskich budynkach wielorodzinnych, w pomieszczeniach:

o kubaturze wynikającej ze wskaźnika 4 m3/kW nominalnej mocy cieplnej kominka, lecz nie mniejszej niż 30 m3;

spełniających wymagania dotyczące wentylacji;

posiadających przewody kominowe;

w których możliwy jest dopływ powietrza do paleniska kominka w ilości:

− co najmniej 10 m3/h na 1 kW nominalnej mocy cieplnej kominka – dla kominków o obudowie zamkniętej,

− zapewniającej nie mniejszą prędkość przepływu powietrza w otworze komory spalania niż 0,2 m/s – dla kominków o obudowie otwartej.

8.2 Instalacja ogrzewcza

8.2.1 Instalacja wodna

Instalację ogrzewczą wodną stanowi układ połączonych przewodów wraz z armaturą, pompami obiegowymi, grzejnikami i innymi urządzeniami, znajdujący się za zaworami oddzielającymi od źródła ciepła, takiego jak kotłownia, węzeł ciepłowniczy indywidualny lub grupowy, kolektory słoneczne lub pompa ciepła.

1 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75/02, poz.690)

3

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

Instalacja powinna być zabezpieczona przed nadmiernym wzrostem ciśnienia i temperatury. Zastosowane elementy należy dobrać z uwzględnieniem wymagań dotyczących jakości wody w instalacjach ogrzewania oraz korozyjności wody i możliwości zastosowania ochrony przed korozją.

Instalacja ogrzewcza wodna powinna być zaprojektowana w taki sposób, aby ilość wody uzupełniającej można było utrzymywać na racjonalnie niskim poziomie. Instalacja systemu zamkniętego lub wyposażona w armaturę automatycznej regulacji powinna mieć urządzenia do odpowietrzania miejscowego, zgodnie z wymaganiami dotyczącymi odpowietrzania instalacji ogrzewań wodnych.

Zabrania się stosowania kotła na paliwo stałe do zasilania instalacji ogrzewczej wodnej systemu zamkniętego, wyposażonej w przeponowe naczynie wzbiorcze. Wyjątek stanowi kocioł na paliwo stałe o mocy nominalnej do 300 kW, wyposażony w urządzenia do odprowadzania nadmiaru ciepła. Instalacja ogrzewcza wodna systemu zamkniętego z grzejnikami w części albo w całości może być przystosowana do działania jako wodna instalacja chłodnicza pod warunkiem spełnienia wymagań dotyczących jakości wody i zabezpieczania instalacji ogrzewań wodnych systemu zamkniętego z naczyniami wzbiorczymi przeponowymi.

Straty ciepła na przewodach zasilających i powrotnych instalacji powinny być na racjonalnie niskim poziomie. Izolacja cieplna tych przewodów musi spełniać wymagania określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 24 czerwca 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

8.2.2 Instalacja powietrzna

Instalację ogrzewczą powietrzną stanowi układ połączonych kanałów i przewodów powietrznych wraz z nawiewnikami i wywiewnikami oraz elementami regulacji strumienia powietrza znajdujący się pomiędzy źródłem ciepła podgrzewającym powietrze a ogrzewanymi pomieszczeniami. Funkcję ogrzewania powietrznego może także pełnić instalacja wentylacji mechanicznej.

Rysunek 8.1 Odpowietrznik automatyczny z zaworem stopowym ½

Źródło: http://alejka.pl/

4

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

Straty ciepła na przewodach ogrzewania powietrznego powinny być na racjonalnie niskim poziomie. Izolacja cieplna tych przewodów musi spełniać wymagania określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 24 czerwca 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

8.3 Usytuowanie urządzeń grzewczych

Pomieszczenia przeznaczone do instalowania kotłów na paliwo stałe, składu paliwa i żużlowni, do instalowania kotłów na olej opałowy i utworzenia magazynu oleju opałowego powinny spełniać warunki zawarte w przepisach rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 24 czerwca 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (określone w § 220 ust. 1).

Kotły na paliwo stałe o mocy cieplnej nominalnej do 25 kW powinny być instalowane w wydzielonych pomieszczeniach technicznych, zlokalizowanych na kondygnacji podziemnej, na poziomie ogrzewanych pomieszczeń lub w innych pomieszczeniach, w których mogą być instalowane kotły o większych mocach cieplnych nominalnych. Skład paliwa powinien być umieszczony w wydzielonym pomieszczeniu technicznym w pobliżu kotła lub w pomieszczeniu, w którym znajduje się kocioł. Pomieszczenia, w których instalowane są kotły oraz pomieszczenia składu paliwa, powinny odpowiadać wymaganiom dotyczącym kotłowni na paliwo stałe.

Kotły na paliwo stałe o mocy cieplnej nominalnej do 10 kW mogą być instalowane w budynkach na poziomie ogrzewanych pomieszczeń, w pomieszczeniach niebędących pomieszczeniami mieszkalnymi.

Kotły na paliwo stałe o łącznej mocy cieplnej nominalnej od 25 kW do 2000 kW powinny być instalowane w wydzielonych pomieszczeniach technicznych, zlokalizowanych na kondygnacji podziemnej lub na poziomie terenu. Skład paliwa i żużlownia powinny być umieszczone w oddzielnych pomieszczeniach technicznych, znajdujących się bezpośrednio obok pomieszczenia kotłów, a także powinny mieć zapewniony dojazd dla dostawy paliwa oraz usuwania żużla i popiołu. Pomieszczenia, w których instalowane są kotły oraz pomieszczenia składu paliwa muszą odpowiadać wymaganiom dotyczącym kotłowni na paliwo stałe.

5

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

Rysunek 8.2 Kocioł na paliwo stałe

Źródło: http://mural24.pl/kominek/

Kotły na olej opałowy o łącznej mocy cieplnej nominalnej do 30 kW mogą być instalowane w pomieszczeniach nieprzeznaczonych na stały pobyt ludzi, w tym również w pomieszczeniach pomocniczych w mieszkaniach.

Kotły na olej opałowy o łącznej mocy cieplnej nominalnej od 30 kW do 2000 kW powinny być instalowane w wydzielonych pomieszczeniach technicznych, przeznaczonych wyłącznie do tego celu, w piwnicy lub na najniższej kondygnacji nadziemnej w budynku lub w budynku wolnostojącym, przeznaczonym wyłącznie na kotłownię.

Kotły na paliwo stałe lub olej opałowy o łącznej mocy cieplnej nominalnej powyżej 2000 kW powinny być instalowane w budynku wolnostojącym, przeznaczonym wyłącznie na kotłownię. W pomieszczeniu, w którym są zainstalowane kotły na paliwo stałe lub olej opałowy, znajdującym się nad inną kondygnacją użytkową, podłoga i ściany do wysokości 10 cm oraz progi drzwiowe o wysokości 4 cm powinny być wodoszczelne. Warunek wodoszczelności dotyczy również wszystkich przejść przewodów w podłodze oraz w ścianach, do wysokości 10 cm.

6

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

Maksymalne łączne obciążenie cieplne, służące do określania wymaganej kubatury pomieszczenia, w którym będą zainstalowane kotły o mocy do 2000 kW na olej opałowy, nie może być większe niż 4650 W/m3.

Kubatura pomieszczenia z kotłami na olej opałowy powinna być określona indywidualnie, z uwzględnieniem wymagań technicznych i technologicznych oraz eksploatacyjnych. Wysokość pomieszczenia, w którym instaluje się kotły na olej opałowy, nie może być mniejsza niż 2,2 m, a kubatura – mniejsza niż 8 m3.

W pomieszczeniu, w którym zainstalowane są kotły na paliwo stałe lub olej opałowy, powinien być zapewniony nawiew niezbędnego strumienia powietrza dla prawidłowej pracy kotłów oraz nawiew i wywiew powietrza dla wentylacji kotłowni.

Odprowadzenie spalin z kotłów na olej opałowy powinno spełniać wymagania dla urządzeń gazowych.

8.4 Przebieg przewodów instalacji grzewczych

8.4.1 Sposoby prowadzenia instalacji

Instalacje zimnej i ciepłej wody oraz centralnego ogrzewania mogą być rozprowadzone w następujący sposób:

natynkowo – po wierzchu ścian i przegród budowlanych;

w bruzdach ściennych;

w szlichcie podłogowej;

w pionowych szachtach i kanałach ściennych.

Możliwe są też kombinacje opisanych powyżej sposobów (np. przewody rozdzielcze i piony prowadzone natynkowo, a odgałęzienia lub rozprowadzenia do grzejników w szlichcie podłogowej – przy wykorzystaniu rozdzielaczy). Przewody instalacji grzewczej mogą być również układane w specjalnych listwach przypodłogowych.

8.4.2 Elementy instalacji

Wewnętrzne instalacje wodociągowe i grzewcze w budynkach składają się z:

przewodów rozdzielczych (poziomów);

przewodów pionowych (pionów);

odgałęzień (w przypadku instalacji wodociągowych) i rozprowadzeń do grzejników (w instalacjach grzewczych).

8.4.3 Przewody rozdzielcze

Przewody rozdzielcze doprowadzają wodę do pionów, za pośrednictwem których dociera ona na poszczególne kondygnacje i odgałęzieniami dopływa do punktów czerpalnych (instalacje wodociągowe) lub przewodami rozprowadzającymi trafia

7

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

do grzejników (instalacje ogrzewania). Sposób prowadzenia poziomych przewodów rozdzielczych powinien zapewniać ich właściwe odpowietrzenie i odwodnienie.

Rury powinny być lokalizowane w taki sposób, aby z pomieszczeń ogólnych możliwy był dostęp do armatury. Poszczególne gałęzie poziomych przewodów rozdzielczych należy wyposażyć w armaturę odcinającą i spustową, umożliwiającą ich czasowe odłączenie i odwodnienie bez potrzeby zatrzymywania pracy całego systemu.

Zależnie od rodzaju zasilania budynku w wodę oraz od konstrukcji budynku, rozdzielcze przewody wodociągowe mogą być prowadzone w różny sposób. Kiedy budynek jest podpiwniczony, przewody rozdzielcze najlepiej jest montować na ścianach piwnicy oraz pod jej stropem i w ten sposób rozprowadzać wodę do pionów. Jeśli w domu nie ma piwnicy, przewody rozprowadzające prowadzi się pod podłogą w kanałach lub w karbowanych rurach z tworzyw sztucznych zabetonowanych w podłodze.

Przewody rozdzielcze instalacji o rozdziale dolnym prowadzi się ze spadkiem co najmniej 3 mm/m w kierunku przeciwnym do przepływu wody (umożliwia to prawidłowe odpowietrzenie instalacji, a w razie potrzeby także jej opróżnienie). W rozdziale górnym rury należy układać ze spadkiem 3 - 5 mm/m w kierunku zgodnym z przepływem wody. Jeśli równocześnie prowadzimy po ścianie przewody poziome innych instalacji, przewody wodociągowe umieszcza się pod przewodami centralnego ogrzewania, ciepłej wody i gazu, a nad przewodami kanalizacyjnymi.

W instalacjach grzewczych o rozdziale dolnym poziomy należy lokalizować w piwnicach i montować natynkowo na ścianach lub podwieszać pod stropem. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie przewodów w odkrywanych kanałach podłogowych. Przewody rozdzielcze przy rozdziale górnym należy lokalizować na poddaszu lub pod stropem najwyższej kondygnacji.

Najmniejsze dopuszczalne spadki przewodów wynoszą 0,5% w kierunku od najdalszego pionu lub odbiornika ciepła do źródła ciepła – w przypadku rozdziału dolnego, oraz do przewodu powrotnego – przy rozdziale górnym. W przypadku przewodu zasilającego w rozdziale górnym należy zapewnić spadek 0,5% od pionu wznośnego do najdalszego pionu opadowego.

8.4.4 Przewody pionowe2

Przewody pionowe instalacji wodociągowej można prowadzić po wierzchu ścian, w bruzdach o wymiarach 7×7 cm, 7×14 cm i 14×14 cm lub w szachtach.

Piony po zmontowaniu powinny mieć na całym obwodzie izolację powietrzną o grubości co najmniej 1 cm. Po ułożeniu przewodów w bruzdach i po próbie szczelności połączeń, bruzdy przykrywa się siatką i tynkuje.

Piony instalacji C.O. należy prowadzić w bruzdach ściennych lub osłonić w inny sposób, który zabezpieczy je przed uszkodzeniami i ochładzaniem czynnika grzewczego, przy jednoczesnym zapewnieniu wymiany instalacji bez naruszania konstrukcji budynku. Jeśli pion zasila grzejniki w dwóch sąsiadujących pomieszczeniach, powinien być umieszczony w pomieszczeniu o większych stratach ciepła. 2 www.budujemydom.pl/woda-i-kanalizacja/107-prowadzenie-instalacji-wodnej-i-grzewczej

8

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

Przewody pionowe obu rodzajów instalacji montuje się do ścian za pomocą uchwytów tak, aby na każdej kondygnacji w połowie wysokości wypadło jedno zamocowanie. W instalacji z miedzi lub tworzyw sztucznych, ze względu na rozszerzalność cieplną tych materiałów, uchwyty należy stosować gęściej, ściśle według zaleceń producenta danej technologii, oraz wyposażyć rury w kompensatory (U-kształtowe lub osiowe mieszkowe).

8.4.5 Odgałęzienia3

Odgałęzienia mogą być montowane natynkowo, w bruzdach ściennych, w szlichcie podłogowej czy też w zabudowie z płyt gipsowo-kartonowych – w suficie podwieszanym albo za ekranem. Układ przewodów odgałęźnych musi zapewniać łatwy dostęp do armatury na wypadek naprawy, np. baterii czerpalnej. Trasy przewodów w zakrywanych bruzdach ściennych oraz w szlichcie podłogowej powinny być zinwentaryzowane i naniesione w dokumentacji powykonawczej.

Średnice przewodów odgałęzień powinny być tak dobrane, aby prędkość przepływu nie przekraczała 1,5 m/s oraz aby mogły być zapewnione normatywne wartości wypływów z punktów czerpalnych i wymagane ciśnienie.

Przewody należy prowadzić prostopadle lub równolegle do przegród budowlanych, a przejścia przez przegrody wyposażyć w tuleje ochronne. Jedynie w przypadku montażu przewodów w szlichcie podłogowej należy unikać prowadzenia równolegle do przegród z załamaniami pod kątem 90°. Odgałęzienia (z wyjątkiem rozprowadzenia w podłodze) prowadzi się ze spadkiem co najmniej 3 mm/m (na ostatniej kondygnacji w kierunku pionu, a na pozostałych – w kierunku przepływu wody), mocując je dodatkowo w punkcie podłączenia zaworu czerpalnego.

W systemach tych podejście do przyboru zwykle wyposaża się w zawór odcinający, a następnie montuje się zawór lub baterię czerpalną. Natomiast w szlichcie podłogowej przewody mogą przebiegać pod warunkiem, że umieści się je w rurach osłonowych z tworzywa sztucznego (w „peszlu”). Można to zrobić na kilka sposobów:

indywidualne zasilanie każdego punktu czerpalnego od rozdzielaczy (układ rozdzielaczowy);

szeregowe zasilanie punktów czerpalnych (układ szeregowy);

układy mieszane.

Przewód w rurze osłonowej powinien być ułożony swobodnie.

8.4.6 Rozprowadzenia do grzejników4

Prowadzenie czynnika grzejnego między pionem i grzejnikami może zostać wykonane, jeżeli:

grzejnik zasilany jest bezpośrednio z pionu: za pomocą gałązek grzejnikowych;

czynnik grzejny doprowadzony jest do mieszkania jednopunktowo: 3 www.budujemydom.pl/woda-i-kanalizacja/107-prowadzenie-instalacji-wodnej-i-grzewczej 4 www.budujemydom.pl/woda-i-kanalizacja/107-prowadzenie-instalacji-wodnej-i-grzewczej

9

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

od rozdzielaczy w domu parami gałązek (zasilającą i powrotną), oddzielnie do każdego grzejnika,

parą przewodów, do których grzejniki przyłączone są gałązkami (zasilającą i powrotną).

Poziome przewody rozprowadzające zasilające grzejnik mogą być układane bez spadków. Ich odpowietrzenie nastąpi do pionu lub grzejnika, a odwodnienie odbywać się będzie poprzez przedmuchanie sprężonym powietrzem. Poziome przewody rozprowadzające, układane pod podłogą pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, powinny być zabezpieczone przed stratami ciepła tak, aby temperatura powierzchni podłogi nad nimi nie przekraczała 29°C.

W instalacjach z odpowietrzeniami u wierzchołków pionów gałązki grzejnikowe należy montować ze spadkiem nie mniejszym niż 2% dla gałązki zasilającej – w kierunku od pionu do grzejnika, dla gałązki powrotnej – w kierunku od grzejnika do pionu. Jeżeli grzejniki w instalacji wyposażone są w indywidualne odpowietrzniki, gałązki można prowadzić poziomo.

8.5 Literatura

8.5.1 Literatura obowiązkowa

Wentylacja, klimatyzacja, ogrzewanie, projektowanie, montaż, eksploatacja, modernizacja, praca zbiorowa, Wydawnictwo Verlag Dashofer, Warszawa 2011.

8.5.2 Literatura uzupełniająca

Kazior J., Czasopismo techniczne Politechniki Krakowskiej, 4–Ś, Kraków 2012;

Krygier K., Klinke T., Sewerynik J., Ogrzewnictwo, wentylacja, klimatyzacja, Wydawnictwo WSIP, Warszawa 2007;

Rabjasz R., Podstawy higieniczne ogrzewania i wentylacji mieszkań i ogólna ocena sposobów ich ogrzewania. Materiały do wykładów, Wydawnictwo IOiW PW, Warszawa 1998;

Recknagel H., Sprenger E., Honmann W., Schramek E., Kompendium wiedzy. Ogrzewnictwo, klimatyzacja, ciepła woda, chłodnictwo, Wydawnictwo OMNI SCALA, Wrocław 2008;

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75/02, poz.690).

8.5.3 Netografia

http://archistrona.pl/prawo/dzial/406;

http://www.arslege.pl/rozporzadzenie-ministra-infrastruktury-w-sprawie-warunkow-technicznych-jakim-powinny-odpowiadac-budynki-i-ich-usytuowanie/k218;

10

Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji grzewczych

www.budujemydom.pl/woda-i-kanalizacja/107-prowadzenie-instalacji-wodnej-i-i-grzewczej;

http://www.junkers.pl/pl/pl/porady_1/naskrty_1/na-skroty.html;

http://www.interam.pl/kat_Kotly_12.htm;

http://panoramafirm.pl/mazowieckie,gr%C3%B3jecki,gr%C3%B3jec,armii_krajowej,38/fuh_saniterm_spolka_cywilna_arkadiusz_kacprzak_monika_kacprzak-odpors_mbx.html;

http://ekoterma.com.pl/systemy-grzewcze/.

8.6 Spis rysunków

Rysunek 8.1 Odpowietrznik automatyczny z zaworem stopowym ½ ....................................... 3

Rysunek 8.2 Kocioł na paliwo stałe .......................................................................................................... 5

Spis treści

8 Warunki techniczne dla instalacji grzewczych oraz wybrane zagadnienia technologiczne .................................................................................................................................................. 2

8.1 Urządzenia grzewcze ...................................................................................................................................... 2 8.2 Instalacja ogrzewcza ....................................................................................................................................... 2

8.2.1 Instalacja wodna ................................................................................................................................................................ 2 8.2.2 Instalacja powietrzna ...................................................................................................................................................... 3

8.3 Usytuowanie urządzeń grzewczych ......................................................................................................... 4 8.4 Przebieg przewodów instalacji grzewczych ......................................................................................... 6

8.4.1 Sposoby prowadzenia instalacji ................................................................................................................................. 6 8.4.2 Elementy instalacji ........................................................................................................................................................... 6 8.4.3 Przewody rozdzielcze ..................................................................................................................................................... 6 8.4.4 Przewody pionowe ........................................................................................................................................................... 7 8.4.5 Odgałęzienia ........................................................................................................................................................................ 8 8.4.6 Rozprowadzenia do grzejników ................................................................................................................................. 8

8.5 Literatura ............................................................................................................................................................. 9 8.5.1 Literatura obowiązkowa ................................................................................................................................................ 9 8.5.2 Literatura uzupełniająca ................................................................................................................................................ 9 8.5.3 Netografia ............................................................................................................................................................................. 9

8.6 Spis rysunków ................................................................................................................................................. 10