Warsztat na temat Konwencji o Prawach Osób

Niepełnosprawnych ONZ

Aleksander WaszkielewiczFundacja Instytut Rozwoju Regionalnego

Konwent Pracowników Urzędów Marszałkowskich i Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej

Wrocław, 14 listopada 2012 r.

Konwencja NZ prawach osób niepełnosprawnych

• Akt prawa międzynarodowego wypracowany w ramach ONZ-u,

• Ratyfikowany przez Polskę,• Spuścizna międzynarodowych aktów

dotyczących praw człowieka (w tym ONZ-u) i prawa krajowego jak Americans with Disabilities Act (ADA) – kodyfikuje prawa obywatelskie osób niepełnosprawnych,

• Nie tworzy nowych praw,• Pokazuje, jak je rozumieć i interpretować.

Kalendarium

• 10 lat pracy, negocjacji, ustaleń,• grudzień 2006 r. – wystawienie do podpisu,• 30 marca 2007 r. – podpisanie przez Polskę,• 3 maja 2008 r. – wejście w życie na świecie,• 6 września 2012 r. – ratyfikacja przez Polskę,• 25 października 2012 r. – wejście w życie w Polsce w

stosunkach międzynarodowych,• ? grudzień 2012 r. – wejście w życie w Polsce w

stosunkach wewnętrznych,• „Ciche” wejście w życie od momentu podpisania,• 112 krajów związanych, 153 sygnatariuszy.

Zastrzeżenia i interpretacje przy ratyfikacji

• Pozostawienie instytucji ubezwłasnowolnienia jako formy podmiotowości prawnej osób niepełnosprawnych i środka ich zabezpieczenia.

• Wyłączenie przepisów o małżeństwie.• Zastrzeżenie antyaborcyjne.

Protokół fakultatywny

• Brak podpisu i ratyfikacji.• Brak zewnętrznego i międzynarodowego

mechanizmu kontroli wykonywania Konwencji przez badanie skarg indywidualnych (tylko badanie sprawozdań okresowych).

• Brak jurysdykcji w tym obszarze Komitetu do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych.

Tekst Konwencji

• Oficjalne języki: angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski.

• Oficjalny przekład na język polski – Dziennik Ustaw z (25 października) 2012 r. poz. 1169: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2012/1169/D2012000116901.pdf (plik niedostępny!).

Porządek prawny

• Ranga źródeł prawa:1. Konstytucja.2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe.3. Ustawy.4. Rozporządzenia.• Konwencja jest nadrzędna w stosunku do

ustaw i rozporządzeń.

Definicja osób niepełnosprawnych

• Art. 2 akapit 2:„Do osób niepełnosprawnych zalicza się te osoby,

które mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie równości z innymi osobami”.

• Definicja „społeczna”, nie „medyczna”.• Brak odwołania do formalnego potwierdzenia

niepełnosprawności (na przykład orzeczenia).

Przedratyfikacyjne działanie ducha Konwencji

• Nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym,• Nowelizacja Kodeksu wyborczego,• Ustawa o języku migowym i innych środkach

komunikowania się,• Liberalizacja ustawy o rencie socjalnej,• Wykreślenie art. 80 z Kodeksu cywilnego,• Ograniczenie pseudoprzywilejów pracowniczych w ustawie

o rehabilitacji…,• Odbiurokratyzowanie zatrudniania osób

niepełnosprawnych w ustawie o rehabilitacji…,• Nowelizacja ustawy o służbie cywilnej.

Samorząd a Konwencja

• Konwencja wiąże Państwa-Strony, nie wskazuje konkretnych adresatów.

• Samorząd to Państwo, to Rzeczpospolita w pigułce – art. 16 w związku z art. 1 Konstytucji.

• „Prawdziwa polityka [wobec osób niepełnosprawnych] nie dzieje się w Warszawie, tylko tu – w samorządach, bo tu żyją osoby niepełnosprawne” – samorządowiec, SRS 2010.

• Decentralizacja zadań Państwa vide zadania PFRON-u.

Warsztat

• Analiza przykładowych zapisów Konwencji:– art. 8 Podnoszenie świadomości,– art. 11 Sytuacje zagrożenia i sytuacje wymagające pomocy

humanitarnej,– art. 21 Wolność wypowiadania się i wyrażania opinii oraz

dostęp do informacji,– art. 25 Zdrowie,– art. 27 Praca i zatrudnienie,– art. 30 Udział w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i

sporcie,– (rezerwa) art. 9 Dostępność.

• Wskazanie obowiązków i zaleceń wynikających z Konwencji: obecnie podejmowanych oraz nowych.

Zadania i udział samorządu (1/2)

• Infrastruktura (art. 9 Konwencji opon, pkt 8 Karty pon),• Usługi transportowe (9K, 8k),• Inne usługi powszechne (9K, 1k),• Uniwersalne projektowanie (9K, 1,8k),• Stany zagrożenia (11K),• Służby porządkowe (13K),• Usługi asystentów osobistych (19K, 4,6k),• Inne usługi wsparcia (19K, 4,6k),• Informacja (21K, 8k),• Oświata (24K, 4k),• Kształcenie ustawiczne, w tym fundusze strukturalne

(24K),

Zadania i udział samorządu (2/2)

• Usługi medyczne (25K, 2k),• Wczesna interwencja (26K, 2,3,4k),• Rehabilitacja społeczna (26K, 3k),• Zatrudnienie w sektorze publicznym (27K, 6k),• Publiczne służby zatrudnienia (27K, 6k),• Pomoc społeczna (28K, 7k),• Mieszkalnictwo chronione (28K, 7k),• Wybory (29K, 8k),• Kultura, potencjał twórczy i artystyczny (30K, 10k),• Sport (30K, 10k),• Turystyka i rekreacja (30K, 10k),• Podnoszenie świadomości (8K).

Dziękuję za uwagę

Aleksander WaszkielewiczFundacja Instytut Rozwoju Regionalnego

e-mail Aleksander.Waszkielewicz@firr.org.pltel. 508 21 33 22

WWW www.firr.org.pl