WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY MEDICAL UNIVERSITY … · 2020-07-08 · QRS. Wyznaczanie osi...
Transcript of WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY MEDICAL UNIVERSITY … · 2020-07-08 · QRS. Wyznaczanie osi...
1
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW
DZIEKANAT II WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
S Y L A B U S
Rok akademicki: 2014/2015
Kierunek: Lekarski
Specjalność:
Rok studiów,
semestr:
II rok , III i IV semestr
Tryb studiów: Stacjonarne
Nazwa przedmiotu:
Fizjologia z elementami patofizjologii
Typ przedmiotu:
Obowiązkowy ogólny
Poziom przedmiotu Zaawansowany
Język wykładowy:
polski
Nazwa jednostki
dydaktycznej
prowadzącej
zajęcia:
Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej
02-106 Warszawa
ul: Pawińskiego 3C
Tel. 22 5720710
Imię i nazwisko
Kierownika
Zakładu
Dr hab. n. med. Dariusz Szukiewicz
Imię i nazwisko
osoby
odpowiedzialnej
za dydaktykę:
Dr n. med. Katarzyna Romanowska-Próchnicka
Rodzaj zajęć: Wykłady, seminaria i ćwiczenia.
Łączna liczba
godzin
200
Liczba godzin: wykłady 65 seminaria 65 ćwiczenia 70
Liczba punktów
ECTS
19
2
Metody
dydaktyczne
(organizacja
zajęć)
Zajęcia prowadzone są w formie:
1. Obowiązkowych, autorskich wykładów ułożonych w bloki tematyczne
analogicznych do prowadzonych równolegle seminariów i ćwiczeń
2. Obowiązkowych seminariów, podczas których przedstawiane są fizjologiczne
oraz patofizjologiczne aspekty oraz omawiane są praktyczne aspekty zagadnień
na podstawie opisów przypadków klinicznych.
3. Obowiązkowych ćwiczeń, podczas których studenci w czasie samodzielnej
pracy zespołowej i konsultacji z asystentem zdobywają wiedzę poprzez:
a)korzystanie z programów multimedialnych, przedstawiających fizjologiczne
reakcje układów i narządów na podanie substancji, leków,
b)uczestniczą w praktycznych ćwiczeniach dotyczących fizjologii układu
oddechowego, mięśniowego, krążeniowego wykonując próby wysiłkowe,
badanie EKG, oznaczając siłę mięśni, wykonując badanie spirometrycznę,
mierząc ciśnienie krwi, wykonując podstawowe badanie neurologiczne oraz
okulistyczne ,
c) interpretują objawy chorobowe i wyniki badań diagnostycznych na podstawie
praktycznych przykładów
d) wykonują samodzielnie oznaczenia np. poziomu cukru we krwi
4. Kolokwiów sprawdzających.
Wymagania
wstępne
Znajomość wiadomości z zakresu anatomii prawidłowej, histologii, biologii
komórki, biochemii
Cele kształcenia
Celem nauczania fizjologii z patofizjologią jest poznanie prawidłowego działania
organizmu poprzez zapoznanie się z mechanizmami funkcjonowania zdrowego
organizmu człowieka w aspekcie komórkowym , ale także narządowym. Następnie
zapoznanie się z mechanizmami intergującymi organizm jako całość, wytworzenie
umiejętności kojarzenia poszczególnych procesów fizjologicznych z objawami
klinicznymi, oraz przedmiotowymi sposobami ich badania. Nauczanie fizjologii ma na
celu także przedstawienie możliwości adaptacyjnych organizmu człowieka zdrowego i
chorego, który potrafi się przystosować do naturalnych obciążeń życia codziennego
oraz do warunków ekstremalnych. Z kolei celem nauczania patofizjologii jest poznanie
zmian i mechanizmów komórkowych i narządowych zachodzących w organizmie pod
wpływem czynników patologicznych i zrozumienie wywołujących je przyczyn.
Program nauczania fizjologii i patofizjologii umożliwia zdobycie wiedzy przez
studentów w zakresie przeprowadzenia badania najważniejszych układów i narządów
organizmu oraz interpretacji podstawowych objawów chorobowych i wyników badań
laboratoryjnych.
Zagadnienia
Tematy seminariów i ćwiczeń:
BLOK 1.
Fizjologia komórki: Struktury komórki, Transport błonowy, Cykl komórkowy, wzajemne oddziaływania pomiędzy
komórkami. Transdukcja sygnałów w komórce Apoptoza komórki w fizjologii i patofizjologii
Fizjologia komórki nerwowej Budowa i właściwości komórek pobudliwych klasyfikacja neuronów, płyn wewnątrz- i
zewnątrzkomórkowy, właściwości i funkcja błony komórkowej, kanały jonowe, równowaga
Donnana, potencjał spoczynkowy, potencjał równowagi, neurotransmitery, receptory pre i
postsynaptyczne.
Kanały jonowe ćw. Wirtualny program komputerowy Simpatch - pomiary aktywności elektrycznej kanałów jonowych
zastosowaniem techniki elektrofizjologiczne „patch-clamp”.
3
Fizjologia układu nerwowego I Neurofizjologia; organizacja układu nerwowego, receptory czuciowe i oś czuciowa, neurony
motoryczne rdzenia kręgowego i pnia mózgu, czuciowe i ruchowe szlaki kontrolujące funkcje
górnych i dolnych neuronów motorycznych rdzenia kręgowego.
Klasyfikacja bodźców czuciowych. Kodowanie sygnału czuciowego, transdukcja bodźca
czuciowego do sygnału elektrycznego. Pole recepcyjne neuronu czuciowego. Klasyfikacja włókien
czuciowych. Czucie somatyczne. Klasyfikacje receptorów, struktura i mechanizm działania
receptorów czucia powierzchniowego, temperatury, czucia głębokiego. Drogi czucia ekstero- i
proprioceptywnego Ośrodki sensoryczne kory mózgowej, kora somatosensorycza. Integracja
sensoryczna.
Kora ruchowo-czuciowa. Organizacja neuronów kory motorycznej i połączenia z innymi obszarami
kory mózgowej etapy tworzenia ruchu. Zstępujące drogi ruchowe - drogi korowo-rdzeniowe, drogi
ruchowe pochodzące z pnia mózgu. Regulacja czynności motorycznej przez jądra podstawy (pętla
skorupy, pętla jądra ogoniastego). Mechanizm planowania i wykonywania ruchów dowolnych.
Organizacja i czynność móżdżku - struktury kory móżdżku, podział czynnościowy móżdżku.
Organizacja neuronalna kory móżdżku. Połączenia móżdżku. Rola móżdżku w utrzymaniu postawy
ciała, regulacji napięcia mięśniowego, koordynacji ruchów dowolnych.
Fizjologia układu nerwowego I Badanie reakcji odruchowych młoteczek
neurologiczny (odruch kolanowy, odruch ze ścięgna Achillesa, ).Podstawy badania neurologicznego.
Objawy uszkodzenia GNM i DNM. Objawy uszkodzenia układu pozapiramidowego. Badanie
kliniczne w kierunku uszkodzenia móżdżku. Skutki uszkodzenia ośrodków mowy. Obraz kliniczny
padaczki
Fizjologia układu nerwowego II Potencjał progowy, potencjał czynnościowy, okresy refrakcji, sumowanie potencjałów w czasie i
przestrzeni, przewodnictwo nerwowe, szybkość przewodzenia impulsu, synapsy, postsynaptyczny
potencjał pobudzający (EPSP) i hamujący (IPSP), modulacja przekaźnictwa synaptycznego.
Komórka nerwowa ćw Wirtualny program komputerowy Sim Nerv
Zależność amplitudy potencjału czynnościowego od amplitudy bodźca- Próg pobudliwości nerwów .
Okres refrakcji bezwzględnej i względnej potencjału czynnościowego . Pomiar reobazy i chronaksji;
wyznaczanie krzywej pobudliwości
Fizjologia narządów zmysłów Oko jako układ optyczny. Pobudzenie fotoreceptorów (fotorecepcja i fototransdukcja). Pola
recepcyjne komórek zwojowych siatkówki (zdolność rozdzielcza oka). Adaptacja oka do świata i
ciemności. Widzenie barw. Pole widzenia (widzenie stereoskopowe). Organizacja dróg i ośrodków
wzroku. Unerwienie wegetatywne oka (akomodacja oka, regulacja szerokości źrenicy).
Wady refrakcji oka (krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm). Zaburzenia ostrości wzroku
oraz widzenia barw. Ubytki w polu widzenia. Zaburzenia widzenia stereoskopowego. Objawy
uszkodzenia drogi wzrokowej w wybranych procesach patologicznych. Zmysł słuchu i równowagi. Drogi słuchowe. Budowa ucho zewnętrzne , ucho środkowe, ucho
wewnętrzne . Drogi przewodzenia dźwięków. Kora słuchowa. Metody badania słuchu
(audiometria). Przyczyny ubytków słuchu
Budowa i czynności komórek węchowych. Białka receptorowe. Ośrodki węchu.
Budowa i czynność komórek smakowych. Drogi czucia smaku.
Fizjologia układu mięsni gładkich sem Aktywność spontaniczn aindukowana przez obciążenie mięsnia ( czy mięsniówka żołądka i aorty
wykazuje czynność skurczową)
Wpływ układu nerwowego na aktywność skurczową mięsni gładkich- podanie acetycholiny na
mięśniówkę mięsni gładkich, podanie norepinefryny mięśniówki aorty antagagonizm czynnościowy
przywspółczulnego i współczulnego układu nerwowego
Fizjologia układu mięśni gładkich ćw. Wirtualny program komputerowy Sim Vessel. Aktywność spontaniczna i indukowana przez
obciążenie mięsnia ( czy mięsniówka żołądka i aorty wykazuje czynność skurczową) .Wpływ układu
nerwowego na aktywność skurczową mięsni gładkich- podanie acetycholiny na mięśniówkę mięsni
gładkich, podanie norepinefryny mięśniówki aorty Antagagonizm czynnościowy przywspółczulnego
i współczulnego układu nerwowego Wyższe czynności życiowe- Pamięć, mówienie, ośrodki korowe. Układ limbiczny i emocje. Fizjologiczny mechanizm zdobywania i unikania (układ nagrody i kary).
Ośrodki motywacyjne międzymózgowia. Pola kojarzeniowe kory mózgu. Uczenie się i
zapamiętywanie, mechanizmy pamięci. Wyższe czynności nerwowe (dominacja półkul mózgowych,
mowa i czynności intelektualne).
4
Fizjologia receptorów – Pojęcie receptorów i bodźców:
Charakterystyka i budowa receptorów, Bodziec adekwatny, bodziec nieadekwatny,
Prawo swoistej energii Mullera. Podział receptorów: Podział wg Sherringtona (ze względu na źródło
bodźca), Podział ze względu na energię działającego bodźca, Podział ze względu na szybkość
adaptacji. Właściwości receptorów: Przetwarzanie energii przez receptory, Potencjał receptorowy,
Potencjał generujący (próg pobudliwości receptora, adaptacja potencjału generującego),
Mechanizm jonowy potencjału generującego. Kodowanie informacji w receptorach:
Przetwarzanie potencjału generującego na potencjały czynnościowe włókien nerwowych,
Projekcja, rozróżnienie natężenia bodźca, jednostki czuciowe, Rekrutacja receptorów.
Eksteroreceptory (Charakterystyka, przykłady, czucie skórne, czucie smaku, czucie bólu).
Interoreceptory (Charakterystyka, przykłady ).Proprioreceptory (Charakterystyka, przykłady).
Podstawowe drogi czuciowe. Unerwienie eferentne receptorów (charakterystyka, funkcja).
Umiejętności praktyczne nabyte po I bloku zajęć Student potrafi:
Przeprowadzić badanie czucia powierzchniowego: czucie dotyku (jakościowe i ilościowe,
wyznaczanie progu odległości dotykowej w różnych okolicach ciała).
Przeprowadzić badanie czucia głębokiego (określenie ruchu i pozycji, badanie czucia
wibracji).
Przeprowadzić badania pozwalające ocenić percepcję wrażeń czuciowych (topognozja,
stereognozja, grafestezja)
Zbadać czucie smaku, bólu i temperatury.
Przeprowadzić badanie odruchów pozwalających na określenie poziomu uszkodzenia
obwodowego układu nerwowego.
Przeprowadzić badanie odruchów powierzchniowych (odruch podeszwowy, odruch
brzuszny skórny).
zbadać odruch źrenic na światło, zbieżność i konwergencję
zbadać ostrość wzroku, pole widzenia oraz ocenić zakres widzenia barw
zbadać przewodzenie kostne i powietrzne
BLOK 2
Fizjologia układu krążenia sem Sem 1. Sponatniczna aktywność skurczowa mięśnia sercowego. Działanie inotropowe i
chronotropowe adrenaliny, acetocholiny, propranololu, atropiny,glikozydów nasercowych, blokerów
kanałów wapniowych. Sprzężenie elektryczno-mechaniczne. Obieg wapnia w komórce.
Rodzaje komórek mięśnia sercowego. Specyfika budowy komórek roboczych mięśnia sercowego.
Geneza potencjału czynnościowego w komórkach szybko – i wolnodepolaryzujących się. Potencjał
spoczynkowy i czynnościowy. Budowa i właściwości układu bodźco-przewodzącego serca.
Wpływ układu autonomicznego na pracę serca (efekty: ino-, chrono-, dromo-, batmo-, luzytropowy).
Unerwienie współczulne i przywspółczulne serca. Receptory pre- i postsynaptyczne,
neurotransmitery.
Sem 2. Fizyczne i elektrofizjologiczne podstawy elektrokardiografii. Odprowadzenia
elektrokardiograficzne. Mechanizm powstawania poszczególnych załamków, odcinków oraz
odstępów w EKG. Cechy rytmu zatokowego w zapisie elektrokardiograficznym. Wyznaczanie osi
serca. Patologiczne zapisy EKG:
- zaburzenia rytmu i przewodzenia:
niemiarowość zatokowa, bradykardia zatokowa, tachykardia zatokowa, zaburzenia rytmu
pochodzenia nadkomorowego (skurcze dodatkowe nadkomorowe, migotanie i trzepotanie
przedsionków), zaburzenia rytmu pochodzenia komorowego (dodatkowe skurcze komorowe,
częstoskurcz, trzepotanie i migotanie komór),
bloki przedsionkowo-komorowe (I, II i III stopnia), zespoły preescytacji (Wolffa-Parkinsona-
White’a);
- zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia i hiperkaliemia, hipokalcemia i hiperkalcemia); Opis i analiza prawidłowego EKG. Zaburzenia czynności elektrycznej serca – przypadki kliniczne
Sem 3. Fazy cyklu sercowego. Tony i szmery serca. Podstawowe parametry hemodynamiczne serca -
objętość późnorozkurczowa i późnoskurczowa serca, objętość wyrzutowa, pojemność minutowa,
frakcja wyrzutowa, częstość skurczów serca. Pojęcie obciążenia wstępnego oraz następczego serca.
Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego - kurczliwość mięśnia sercowego (regulacja
homeometryczna), efekt Bowditcha, prawo Franka-Starlinga (regulacja heterometryczna). Wpływ
obciążenia następczego na szybkość skracania mięśnia sercowego (prawo Hilla). Krzywa zależności
ciśnień i objętości lewej komory podczas cyklu serca. Praca serca. Przepływ laminarny i burzliwy,
liczba Reynoldsa.
Czynnościowy podział układu krążenia. Budowa ściany naczyń tętniczych i żylnych. Zasady
5
przepływu krwi w naczyniach - zasada ciągłości przepływu, prawo Poiseuilla. Podstawowe pojęcia
hemodynamiczne - pojemność minutowa serca, ciśnienie tętnicze - skurczowe, rozkurczowe,
pulsacyjne, średnie, całkowity opór obwodowy. Tętno tętnicze i żylne. Podatność aorty.
Powrót żylny. Zależność pomiędzy ciśnieniem w przedsionku, pojemnością minutową oraz
powrotem żylnym.
Unerwienie naczyń tętniczych i żylnych.
Wpływ układu autonomicznego na wielkość średnicy naczyń tętniczych i żylnych.
Fizjologia układu krążenia1 ćw. Wirtualny program komputerowy SimHeart Cw1. Sponatniczna aktywność skurczowa mięśnia
sercowego Cw.2 Działanie inotropowe i chronotropowe adrenaliny Cw.3 Antagonizm czynościowy
adrenaliny i acetocholiny. Cw.4 Efekt podania adrenaliny, acetylocholiny, propranololu, atropiny,
glikozydów nasercowych, blokerów kanałów wapniowych. Fizjologia układu krążenia 2 ćw Opis i analiza prawidłowego EKG. Cechy rytmu zatokowego. Prawidłowa morfologia zespołów
QRS. Wyznaczanie osi elektrycznej serca. Wybrane zaburzenia czynności elektrycznej serca –
przypadki kliniczne
Fizjologia układu krążenia 3 (RR) ćw Podstawowe metody diagnostyki układu
krążenia: Ćwiczenia przy użyciu stetoskopu i sfingomanometru manualnego Badanie tonów serca
metodą osłuchową. Pomiar ciśnienia tętniczego. Fizjologia wysiłku fizycznego 1 sem
Kinetyka zmian parametrów układu krążenia wywołanych wysiłkiem fizycznym.
Reakcja układu krążenia na wysiłki dynamiczne: zmiany objętości wyrzutowej serca, częstości
skurczów serca, pojemności minutowej serca i ciśnienia tętniczego krwi (skurczowego,
rozkurczowego i średniego). Stan równowagi czynnościowej. Wpływ pozycji ciała na objętość
wyrzutową serca podczas dynamicznych wysiłków fizycznych. Regulacja przepływu krwi przez
różne obszary. Pojęcie wydolności fizycznej.
Fizjologia wysiłku fizycznego 1 ćw. Kinetyka zmian parametrów układu krążenia wywołanych wysiłkiem fizycznym. Ćwiczenie przy użyciu sfigmomanometru manualnego, fonendoskopu, stopera, rowera
ergometrycznego. Zmiany adaptacyjne w układzie sercowo-naczyniowym pod wpływem wysiłku
fizycznego różnego typu (wysiłek szybkościowy, wysiłek wytrzymałościowy, wysiłek siłowy).
Określenie wydolności układu krążenia i kondycji fizycznej na podstawie testów wysiłkowych
(próba Ruffiera, próba harwardzka, obliczanie współczynnika skuteczności restytucji WSR)
Fizjologia wysiłku fizycznego cz.2 sem
Metody oceny sprawności funkcjonalnej mięśni. Zmęczenie. Przyczyny zmęczenia, metody oceny
poziomu zmęczenia.
Elektrokardiografia wysiłkowa. Wartość diagnostyczna elektrokardiografii wysiłkowej w chorobie
niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i zaburzeniach rytmu serca.
Wskazania i przeciwwskazania do wykonania testu wysiłkowego.
Tolerancja wysiłkowa osób po transplantacji serca. Zmiany adaptacyjne w układzie oddechowym
pod wpływem wysiłku fizycznego różnego typu. Fizjologia wysiłku fizycznego cz.2 Ocena krzywej zmęczenia mięśnia. Pomiar siły zacisku kciuka i palców na dynamometrze
hydraulicznym typu „pinch gauge”.
Omówienie na bieżni reakcji krążeniowo-oddechowych zachodzących w trakcie próby wysiłkowej.
Test wysiłkowy na cycloergometrze crv 200 .
Fizjologia układu szkieletowego Budowa komórki mięśniowej. Molekularne podstawy skurczu mięśnia. Złącze nerwowo-mięśniowe.
Sprzężenie elektor-mechaniczne. Organizacja jednostki motorycznej. Teoria skurczu: cykl mostków
poprzecznych. Regulacja siły skurczu mięśnia szkieletowego. Metabolizm energetyczny mięśnia
szkieletowego. Podział metaboliczny mięśni szkieletowych. Organizm jako całość. Efekt ruchu.
Skurcz pojedynczy izotoniczny/ izometryczny. Skurcz podwójny izotoniczny/ izometryczny. skurcz
tężcowy izotoniczny/izometryczny Metabolizm mięśnia szkieletowego.
Fizjologia układu szkieletowego ćw. Wirtualny program komputerowy Sim Muscle
Cw.1 Skurcz pojedynczy izotoniczny/ izometryczny
Cw.2 Skurcz podwójny izotoniczny/ izometryczny
Cw.3 skurcz tężcowy izotoniczny/izometryczny
Fizjologia układu oddechowego Układ oddechowy – anatomiczne tło budowa dróg oddechowych
6
Oddychanie wewnętrzne. Podział układu oddechowego. Rola układu oddechowego. Funkcje układu
oddechowego: Wentylacja. Podstawy fizyczne – prawa gazowe: Równanie Clapeyrona, równanie
stanu gazu doskonałego . Prawo Boyle- Mariotte’a. Prawo Daltona. Mięśnie wdechowe, Mięśnie
wydechowe. Mechanizm napływu powietrza do płuc.
Wentylacja : warunki przepływu powietrza w drogach oddechowych.
Ciśnienie w opłucnej . Ciśnienie pęcherzykowe . Ciśnienie transpulmonalne. Różnica pomiędzy
ciśnieniem pęcherzykowym a ciśnieniem w opłucnej.
Mechanika oddychania. Opory sprężyste płuc i ściany klatki piersiowej. Opory tkankowe. Opory
niesprężyste. Podatność definicja, przykłady jednostek chorobowych zmieniających podatność w
płucach. Siły powierzchniowe w pęcherzykach płucnych. Surfaktant rola w układzie oddechowym,
prawo Laplace. Definicje objętości i pojemności: Definicje ważne w spirometrii; Wskazania
diagnostyczne , Przeciwwskazania bezwzględne, Przeciwwskazania względne, Spirometria
procedura wykonania badania, Artefakty w badaniu spirometrycznym, próba rozkurczowa, próba
prowokacyjna- test nadwrażliwości oskrzeli, pef- peak expiratory flow,gazometria,pulsyksometria,
saturacja
Fizjologia układu oddechowego ćw
Pomiar pojemności życiowej płuc - spirotest.. Spirometria.
Umiejętności praktyczne nabyte po II bloku zajęć Student potrafi:
wykonać badanie spirometryczne, wykonać analizy wyniku cechy restrykcji, obturacji
zinterpretować wynik gazometrii
wykreślić wykres skurczów tężcowych zupełnych, niezupełnych. Izometrycznych,
izotonicznych
zbadać tętno na tętnicy promieniowej, wysłuchać dwa tony serca
zmierzyć ciśnienie tętnicze
wykonać badanie elektrokardiograficzne i zinterpretować prawidłowy zapis EKG
wykonać próbę ortostatyczną oraz zinterpretować jej wynik
zbadać odpowiedź układu krążenia na wysiłek dynamiczny i statyczny
zinterpretować wynik próby wysiłkowej
wykazać zmiany adaptacyjne w układach mięśniowym, oddechowym, krążeniowym w
czasie wysiłku
wykazać zależności przyczynowo-skutkowe regulacji czynności układu krążenia w normie i
patologii
BLOK III
krew I „Fizjologia krwi”
Krew – budowa i funkcje tkanki. Białka osocza – skład i funkcje. Krwiotworzenie – powstawanie,
dojrzewanie i funkcja układu krwiotwórczego. Erytrocyty – erytropoeza, wpływ erytropoetyny,
budowa, morfologia, funkcje.
Hemoglobina – metabolizm żelaza; hemoglobina – typy, budowa, funkcje, krzywa dysocjacji
hemoglobiny, transport tlenu i dwutlenku węgla we krwi.
Grupy krwi. Leukocyty – leukopoeza, wpływ cytokin, klasyfikacja, morfologia i funkcje.
Trombocyty – powstawanie i funkcja.
Hemostaza - rola śródbłonka, płytek i czynników krzepnięcia; układy zapobiegające spontanicznemu
krzepnięciu; fibrynoliza; kliniczne wskaźniki hemostazy - czas krwawienia, krzepnięcia, oraz
protrombinowy.
Krew II „Patofizjologia krwi”
Niedokrwistości – podział i charakterystyka ogólna.
Niedokrwistości hipoproliferacyjne, z zaburzeniem procesu hemopoezy oraz inne typy uszkodzenia
szpiku. Niedokrwistości hemolityczne – typy hemolizy, przyczyny wewnątrzkrwinkowe, przyczyny
pozakrwinkowe, hemoglobinopatie. Zaburzenia układu biało krwinkowego – podział i
charakterystyka ogólna. Leukopenie. Leukocytozy reaktywne. Nowotworowe rozrosty leukocytarne.
Analiza przypadków.
Fizjologia – endokrynologia podstawy seminarium Definicja hormonu. Klasyfikacja hormonów ze względu na budowę chemiczną. Klasyfikacja
hormonów ze względu na sposób działania receptorów dla danego hormonu. Transport hormonów
we krwi i ich eliminacja. Podwzgórze jako „miejsce styku” układu nerwowego z układem
wydzielania wewnętrznego. Regulacja aktywności podwzgórza. Tyreolibryna (TRH)
Gonadoliberyna (GnRH) Kortykoliberyna (CRH) Somatoliberyna (GHRH). Hormony przedniego
płata przysadki:Tyreotropina (TSH) Somatotropina (hormon wzrostu). Gonadotropiny – tj. FSH i
7
LH.Kortykotropina (ACTH) Prolaktyna (PRL) Melanotropina (MSH) Hormony tarczycy:Efekty
metaboliczne działania jodotyronin obejmują: Nadmiar. Niedobór. Hormony kory nadnerczy:
Warstwa kłębkowata. Warstwa pasmowata kory nadnerczy. Działania glikokortykoidów. ( wpływ
na układy i narządy) Działania wtórne nadmiaru glikokortykoidów. Warstwa siatkowata kory
nadnerczy. Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej. Wapń zewnątrzkomórkowy
a pobudliwość komórek. Rola kalcytoniny.
Równowaga kwasowo-zasadowa: Wytwarzanie i usuwanie kwasów.
Metaboliczne źródła zasad. Stężenie jonów H+ w płynie zewnątrzkomórkowym.
Równanie Hendersona –Hasselbacha. Układy buforowe ustroju ( bufory krwi, bufory tkankowe),
Rola układu oddechowego w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej, nerkowa regulacja
równowagi kwasowo-zasadowej: reabsorpcja wodorowęglanów, regeneracja wodorowęglanów (
kwasowość miareczkowa i amoniogeneza), pierwotne i wtórne zaburzenia równowagi kwasowo-
zasadowej ( kwasice, zasadowice, zaburzenia metaboliczne, zaburzenia oddechowe),klinicznie
użyteczne terminy dotyczące stanu równowagi kwasowo-zasadowej ( nadmiar zasad, luka
aminonowa), graficzne oszacowanie stanu równowagi kwasowo-zasadowej za pomocą diagramu
Davenporta, mechanizmy kompensacyjne w pierwotnych zaburzeniach równowagi kwasowo-
zasadowej, charakterystyka zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej: kwasica mataboliczna (
przyczyny, kompensacja, objawy),zasadowica metaboliczna (przyczyny, kompensacja,
objawy),kwasica oddechowa (przyczyny, kompensacja, objawy),zasadowica oddechowa (przyczyny,
kompensacja, objawy),przykłady kwasic uwarunkowane nadmiernym wytwarzaniem nielotnych
kwasów (kwasica ketonowa, kwasica mleczanowa),kwasica w przewlekłej niewydolności nerek,
kwasice kanalikowe Ocena stanu czynności nerek na podstawie badań klirensowych.
Badania klirensowe dostarczają praktycznych informacji o czynności nerek.
Oznaczenie wielkości filtracji kłębuszkowej (GFR) na podstawie klirensu insuliny, klirensu
kreatyniny.
Wydzielanie wewnęne Wydzielania wewnętrzne Hormony inkretynowe (polipeptyd insulino tropowy zależny
od glukozy (GIP, glucose-dependent insulinotropic polypeptide) oraz glukagonopodobny peptyd-1
(GLP-1, glucagon-like peptide 1). Czyności wewnątrzwydzielnicze trzustki Cukrzyca Definicja. Podział
Patomechanizamy, Objawy kliniczne Pomiar glukozy we krwi przy użyciu glukometru i pasków ACCU check
Fizjologia układu pokarmowego Fizjologia układu pokarmowego (regulacja motoryki, wydzielania, trawienia i wchłaniania w
przewodzie pokarmowym, hormony żołądkowo – jelitowe) Neurohormonalna regulacja przyjmowania pokarmu. Autonomiczny układ jelitowy. Motoryka
przewodu pokarmowego i dróg żółciowych. Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych
(wydzielanie śliny, żołądkowe, trzustkowe, jelitowe). Budowa i funkcje wątroby. Trawienie i
wchłanianie (wody, elektrolitów, witamin, węglowodanów, białek, tłuszczów).
Ekstremalne warunki ( przystosowanie się układu krążenia, oddechowego do wysokości,
głębokości) Wpływ obniżonego ciśnienia atmosferycznego, wpływ zmian ciśnienia
atmosferycznego, ostre niedotlenienie wysokościowe, ostra choroba wysokościowa ( choroba
wysokogórska), przewlekła choroba wysokościowa ( choroba Monge) Kabiny ciśnieniowe.
Dekompresja kabiny ciśnieniowej. Chorba dekompresyjna. Wpływ przyśpieszeń na organizm
człowieka. Dezorientacja przestrzennej.
Gospodarka wodno-elektrolitowa Objętość i skład przestrzeni wodnych. Skład jonowy oraz osmolarność płynów ustrojowych.
Regulacja transportu substancji osmotycznie czynnych i wody przez błony biologiczne. Mechanizmy
regulujące wewnątrzustrojowe przemieszczanie wody i elektrolitów. Mechanizmy regulujące
objętość komórek. Bilans wodny, sodowy, potasowy, wapniowo-fosforanowy. Mechanizmy
regulujące bilans wodny i elektrolitowy. Rodzaje odwodnienia i przewodnienia - mechanizmy oraz
skutki. Zaburzenia gospodarki elektrolitowej (hiper- hiponatremia, hiper- hipokalemia, hiper-
hipokalcemia, hiper- hipormagnezemia).
Nerki ćwiczenia Fizjologia układu wydalniczego Skład i właściwości moczu. Skład moczu
prawidłowego. Skład moczu patologicznego.
Budowa i unaczynienie nerek. Nefron jako podstawowa jednostka funkcjonalna. Mechanizm
powstawania moczu pierwotnego (filtracja kłębuszkowa: błona filtracyjna, efektywne ciśnienie
filtracyjne). Klirens (klirens kreatyniny – metody wyliczania, wzór Cockrofta - Gaulta i reguła
MDRD). Powstawanie moczu ostatecznego (transport kanalikowy). Równowaga kłębuszkowo-
kanalikowa. Regulacja przepływu krwi w nerce oraz jego autoregulacja. Diureza presyjna. Inne
przyczyny zmian diurezy. Neurogenna regulacja przepływu nerkowego i transportu kanalikowego
8
(unerwienie nerek, odruchowa regulacja). Hormonalna i humoralna regulacja przepływu nerkowego i
transportu kanalikowego (układ renina – angiotensyna - aldosteron, wazopresyna, endoteliny, tlenek
azotu, peptydy natriuretyczne, dopamina, adrenomodullina, cytokiny). Zagęszczanie i rozcieńczanie
moczu (wzmacniacz i wymiennik przeciwprądowy, rola mocznika). Regulacja gospodarki
wapniowo- fosforanowej przez nerki. Hormonalna funkcja nerek (erytropoetyna, witamina D). Rola
nerek w regulacji ciśnienie tętniczego. Krążenie nerkowe - odrębności czynnościowe i anatomiczne.
Umiejętności nabyte po III bloku zajęć Student potrafi:
ocenić wyniki morfologii oraz wyniki badań układu hemostazy
zinterpretować wyniki badania ogólnego moczu
obliczyć klirens kreatyniny
Obliczyć GFR na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy, wieku chorego, jego masy
ciała i płci ( wzór Cockroffa-Gaulta – wzór MDRD)
zinterpretować wyniki poziomu wybranych elektrolitów we krwi
zinterpretować podstawowe testy biochemiczne dla wybranych płynów fizjologicznych
zinterpretować wynik glikemii na czczo oraz po obciążeniu glukozy, rozpoznać cukrzycę
wykonać pomiar glukozy we krwi przy użyciu glukometru i pasków ACCU Chek na
czczo i po bodźcu pokarmowym.
ocenić krzywą obciążenia glukozą
zinterpretować wyniki badań amylazy we krwi i w moczu i lipazy we krwi w
wybranych historiach chorób pacjentów z ozt.
BLOK IV
Patofizjologia układu krążenia . choroba wieńcowa a choroba niedokrwienna serca,
miażdżyca, podział choroby wieńcowej na stabilną chorobę wieńcową i ostre zespoły wieńcowe,
charakterystyka obu, patogeneza objawów, zawał serca z uniesieniem i bez uniesienia odcinka ST,
dławica Prinzmetala, kardiologiczny zespół X, zmiany w ekg 2. nadciśnienie tętnicze - definicja,
podział na pierwotne i wtórne, patogeneza, objawy 3. wady serca - stenoza aortalna, patogeneza
różnych objawów podmiotowych i przedmiotowych układu krążenia (obrzęki, sinica, duszność,
cwał, szmer skurczowy itp) Fizjologia układu rozrodczego Fizjologia rozrodu (hormonalna regulacja układu rozrodczego, hormonalna kontrola ciąży i procesu
laktacji. Cykl miesiączkowy, owulacja. Testy owulacyjne)
Patofizjologia układu rozrodczego niepłodność męska i żeńska: zaburzenia cyklu miesiączkowego, endometrioza, wady rozwojowe
narządu rodnego kobiet, przyczyny immunologiczne niepłodności
Niewydolność nerek Przyczyny niewydolności nerek ostrej i przewlekłej. Podział na niewydolność przednerkową,
nerkową i pozanerkową. Wyjaśnienie jak i dlaczego zaburzenie dowolnego komponentu funkcji
nerek prowadzi do zaburzenia czynności komponentów pozostałych i zwykle do gwałtownego lub
stopniowego ubytku czynnych nefronów. Powikłania ostrej i przewlekłej niewydolności nerek.
Przyczyny i powikłania ostrej i przewlekłej niewydolności nerek. Diagnostyka różnicowa chorób
nerek w oparciu o parametry takie jak RR, diureza dobowa, klirens kreatyniny endogennej, stężenie
białka w moczu, ciężar właściwy moczu. Przyczyny skąpomoczu i wielomoczu. Patogeneza
zaburzeń równowagi kłębuszkowo-kanalikowej. Izostenuria. Sygnalizacja takich problemów jak
patogeneza nadciśnienia nerkopochodnego (przy jedno- i obustronnym zwężeniu tętnic nerkowych)
i wyjaśnienie dlaczego ubytek czynnych nefronów po nefrektomii nie powoduje dalszego ubytku
czynnych nefronów Wstrząs ( kardiogenny, hipowolemiczny, septyczny) definicja wstrząsu, przyczyny wstrząsu, patomechanizmy wstrząsu (w zależności od nasilenia
czynnika wstrząsorodnego); kompensacja we wstrząsie hipowolemicznym - mechanizmy
kompensacyjne. Powikłania nieleczonego wstrząsu i ich patogeneza. Kolejność pojawiania się
objawów w najczęściej występujących postaciach wstrząsu, w zależności od tego, na którym etapie
łańcucha patogenetycznego dojdzie do wytworzenia dodatnich sprzężeń zwrotnych (i z jakiej
przyczyny). Główne kryteria diagnostyczne (patognomoniczne dla każdego typu wstrząsu) oraz
objawy różnicujące (pozwalające odróżnić od siebie różne postacie wstrząsu). Czułość i swoistość
tzw. wskaźnika wstrząsowego. Krótkie wskazówki dotyczące skutecznego leczenia wstrząsu
hipowolemicznego, septycznego, kardiogennego i anafilaktycznego).
9
Patofizjologia wybranych zagadnień z trzustki tarczycy, przysadki,
podwzgórza, kory nadnerczy, przytarczyc . Ogólny pogląd na zaburzenia
czynnościowe układu dokrewnego. Zaburzenia podstawowych procesów w układzie dokrewnym.
Zaburzenia układów regulujących gruczołów dokrewnych. Ekotopowe wydzielanie hormonów.
Zespoły psychotyczne wynikające z zaburzeń hormonalnych. Zależność czynnościowa ukąłdu
nerwowego i dokrewnego. Tarczyca- niedoczynność, nadczynność. Przytarczyce niedoczynność,
nadczynność. Rdzeń nadnerczy niedoczynność, nadczynność. Kora nadnerczy. Nadmiar i niedobór
glikokortykosteroidów. Nadmiar i niedobór mineralokortykosteroidów. Nadmiar i niedobór
hormonów androgennych. Uogólniona niedoczynność kory.
Obrzęk mechanizmy powstawania obrzęków (obniżenie ciśnienia hydrostatycznego, obrzeki limfatyczne,
obrzęki onkotyczne, zwiększona przepuszczalność naczyń), podział kliniczny obrzęków (obrzęki
miejscowe vs uogólnione), patologie prowadzące do powstawania obrzęków, przykładowa analiza
płynu z opłucnej Patofizjologia układu oddechowego Zaburzenia mechaniki oddychania (restrykcja,
obturacja) Analiza przykładowych wyników spirometrycznych przy astmie, POCHP, włóknieniu
płuc. Hipoksja, hiperoksja, hipokapnia, hiperkapnia- definicja objawy kliniczne. Sinica
różnicowanie, podział. Duszność definicja, rodzaje . Charakterystyczne rodzaje duszności w POCHP
(różowy sapacz, siny dmuchacz.) Niewydolność oddechowa ( definicja, patomechanizmy,
przewlekła niewydolność oddechowa- definicja objawy, jednostki chorobowe, ostra niewydolność
oddechowa- definicja, objawy, jednostki chorobowe, Rodzaje wentylacji. ARDS- definicja, kryteria
rozpoznawania, patomechanizmy, objawy. RDS- definicja, kryteria rozpoznawania,
patomechanizmy, objawy. Niedodma płuc: definicja, kryteria rozpoznawania, patomechanizmy,
objawy. Zatorowość płucna: definicja, kryteria rozpoznawania, patomechanizmy, objawy, czynniki
ryzyka chorób zakrzepowo- zatorowych. Odma płuc- definicja, kryteria rozpoznawania,
patomechanizmy, objawy. Odma wentylowa- patomechanizm objawy, leczenie.
Patofizjologia układu nerwowego Neuroprzekaźniki, grupy, receptory. Układy neurotransmisyjne CUN, anatomia, fizjologia,
zaburzenia funkcji w kontekscie chorób psychicznych i neurologicznych, szlaki: dopaminergiczny,
serotoninergiczny, noradrenergiczny, gabaergiczny, cholinergiczny i inne. Choroby
neurodegeneracyjne.
Niewydolność wątroby Etiologia niewydolności wątroby, konsekwencje niewydolności wątroby (zaburzenia przemiany
barwników, metabolizm hormonów w czasie niewydolności wątroby, wodobrzusze i wątrobowe
obrzęki uogólnione, upośledzenie czynności odtruwającej, zespół wątrobowo-nerkowy, zaburzenia
gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elekrolitowej w czasie niewydolności wątroby, zaburzenia
hemostazy), nadciśnienie w układzie wrotnym - definicja, przyczyny, konsekwencje
Umiejętności nabyte po IV bloku zajęć Student potrafi:
przeanalizować badanie gazometryczne, rozpoznać niewydolność oddechową
całkowitą, częściową
zinterpretować różnice spirometryczne dla chorób restrykcyjnych i obturacyjnych
zinterpretować wyniki podstawowych prób wątrobowych
rozpoznać objawu wstrząsu, oceniać funkcje życiowe, postępować zgodnie z BLS w
razie zatrzymania krążenia
ocenić wynik płynu z opłucnej ( płyn przesiękowy wysiękowy różnice)
zinterpretować wyniki z krwi ( poziom kreatyniny, mocznika, K, diureza) przy
niewydolności nerek
omówić hormonalną regulację układu rozrodczego u kobiet i mężczyzn, łącznie z
kontrolą ciąży i laktacji
omówić przyczyny prowadzące do zaburzeń procesu rozrodu i wyjaśnić ich patogenezę
odzaje odwodnienia i
Tematy i zagadnienia z wykładów: 1. Zarys przedmiotu, historia fizjologii i patofizjologii – definicje, podstawowe
pojęcia, wybrane sylwetki wybitnych fizjologów polskich i zagranicznych,
obecne miejsce fizjologii i patofizjologii w nauce i nauczaniu medycyny.
10
2. Fizjologia ogólna: środowisko wewnętrzne organizmu, kontrola czynności
komórki, transporty błonowe.
3. Fizjologia komórki: Struktury komórki, Transport błonowy, Cykl
komórkowy, wzajemne oddziaływania pomiędzy komórkami. Transdukcja
sygnałów w komórce.
4. Apoptoza komórki w fizjologii i patofizjologii – określenie istoty procesu
zaprogramowanej śmierci komórki, apoptoza vs. martwica, charakterystyka
przebiegu z wyróżnieniem faz (sygnałów wstępnych, kontrolno-decyzyjnej,
wykonawczej i uprzątania), sygnały pro- i anty-apoptotyczne, receptory i
szlaki sygnałowe apoptozy, znaczenie fizjologiczne i udział w
patomechanizmie wybranych chorób
5. Czucie. Ból fizjologiczny i patologiczny. Definicja bólu i klasyfikacja.
Receptory bólowe (nocyceptory), włókna czuciowe przewodzące bodźce
bólowe (ból szybki i wolny). transdukcja sygnału bólowego, drogi
przewodzenia bólu, ośrodkowa regulacja bólu, ból ostry, zapalny i
neurogenny. Zstępujące drogi modulujące czucie bólu. Receptory
opioidowe. Hamowanie bólu na poziomie nocyceptorów. Hamowanie bólu
na poziome rdzenia kręgowego (bramka rdzeniowa).
6. Fizjologia receptorów – Bodźce i receptory, podział receptorów,
właściwości receptorów, kodowanie informacji w receptorach,
eksteroreceptory, interoreceptory, proprioreceptory, unerwienie eferentne
receptorów
7. Procesy regeneracyjne- rola komórek macierzystych. proces gojenia,
bliznowacenia. Pochodzenie i rola komórek macierzystych. Zastosowania
komórek macierzystych w medycynie regeneracynej
8. Układ autonomiczny. Organizacja autonomicznego układu nerwowego
(AUN). Droga eferentna w AUN. Efektory, funkcja i podział AUN.
Neuroprzekaźniki części współczulnej i przywspółczulnej AUN.
Adrenoreceptory. Cholinoreceptory. Kliniczna ocena układu
autonomicznego. Zaburzenia czynności AUN w chorobach układu
pozapiramidowego.
9. Układ odpornościowy – pojęcia ogólne. Mechanizmy odporności swoistej i
nieswoistej. Typy odpowiedzi immunologicznej. Immunopatologia – typy
nadwrażliwości, niedobory immunologiczne, autoimmunizacja,
immunologia transplantacyjna - wybrane aspekty.
10. Fizjologia układu krążenia: hemodynamika, aktywność mechaniczna
mięśnia sercowego, regulacja siły skurczu, regulacja powrotu żylnego i
pojemności minutowej serca, regulacja ciśnienia tętniczego krwi, wymiana
w łożysku kapilarnym, regulacja lokalnego przepływu krwi.
11. Fizjologia układu krążenia; układ bodźco –przewodzący, drogi
przewodzenia, autonomia serca, zaburzenia rytmu serca
12. Fizjologia wysiłku. Znaczenie aktywności fizycznej. Wpływ wysiłku
fizycznego na organizm. Klasyfikacja wysiłków fizycznych i ocena ich
intensywności. Wpływ treningu na wydolność fizyczną człowieka.
13. Fizjologia mięśni szkieletowych i podstawy zaburzeń patofizjologicznych:
Klasyfikacja włókien mięśniowych. Struktura włókna mięśniowego.
Strukturalne różnice mięśni szkieletowych, gładkich i komórek mięśnia
sercowego. Energia ATP, Rola ATP, Rodzaje białek w sarkomerze. Rola
dystrofiny. Dystrofie Duschenna, Beckera. Miopatia. Zaburzenia złącza
nerwowo- mięśniowego: rodzaje receptorów acetylocholinowych, szlak
przemian acetylocholiny, miastenia. Zespół Lamberta-Eatona.)
14. Fizjologia układu oddechowego: Wymiana gazów (wentylacja, perfuzja-
odrębności układu małego, ciśnienia, współczynnik wentylacji do perfuzji,
11
dyfuzja,- budowa bariery pęcherzykowo-włośniczkowej, przenoszenie
gazów przez krew obwodzie, krzywa dysocjacji hemoglobiny, sytuacje
szczególne i czynniki wpływające na transport tlenu) Regulacja chemiczna
oddychania, transport tlenu i dwutlenku węgla, wymiana gazowa w płucach,
kontrola oddychania- ośrodki oddychania centralny, obwodowy-
mechanizmy działania.
15. Pojęcia ogólne patofizjologii hemostazy, definicja skazy krwotocznej. Podział skaz
krwotocznych. Skazy krwotoczne naczyniowe – wybrane przykłady. Skazy
krwotoczne płytkowe – podział i przykłady najczęstszych jednostek. Skazy
krwotoczne osoczowe – najczęstsze przykłady. DIC – zespół rozsianego
wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. 16. Fizjologia układu dokrewnego: wprowadzenia do fizjologii układu
dokrewnego, przysadka, gruczoł tarczowy, nadnercza, wyspy trzustkowe,
hormonalna regulacja metabolizmu ogólnoustrojowego, regulacja
hormonalna homeostazy ustrojowej wapnia, hormonalna regulacja wzrostu,
17. Wybrane aspekty patofizjologii układu pokarmowego obejmujące przełyk,
żołądek, jelito cienkie i grube.
18. Fizjologia ciąży: hormonalna regulacja procesu rozrodczego, hormonalna
kontrola ciąży i procesu laktacji – mechanizmy kontrolne procesów
oogenezy i spermatogenezy, zapłodnienie jako wieloetapowy proces ciągły
(kapacytacja, przenikanie plemników przez winiec promienisty i osłonkę
przejrzystą, fuzja, drugi podział oocytu II rzędu, reakcja korowa, reakcja
osłonki przejrzystej, blok zapobiegający polispermii, tworzenie przedjądrzy
żeńskich i męskich, kondensacja chromosomów przedjądrzy i wytworzenie
zygoty), wczesne podziały zarodkowe, mechanizm implantacji, kolejne
etapy ciąży, indukcja porodu, okres połogu.
19. Fizjologia nerek: budowa anatomiczna i funkcje nerek, nerkowy przepływ
krwi i filtracja kłębuszkowa,udział nerek w homeostazie organizmu, procesy
reabsorbcji w kanaliku proksymalnym, pętli Henlego,kanaliku dystalnym i
cewkach zbiorczych
20. Osteoporoza. ( Regulacja hormonalna homeostazy ustrojowej wapnia,
hormonalna regulacja metabolizmu wapniowo-fosforanowego, Osteoporoza
Definicja. Podział- pierwotna i wtórna. Czynniki ryzyka. Patomechanizmy.
Objawy. Metody badań)
21. Patogeneza reakcji alergicznych (pokrzywka, alergiczny nieżyt nosa)
22. Patofizjologiczne podstawy procesów zapalenia ( Neutrofile w wraunkach
normy fizjologicznej. Ogólny schemat zapalenia. Białka adhezyjne na
powierzchni komórek krążących we krwi i komórek wyściełających
naczynia krwionośne. Metabolity lipidowe błon komórek biorących udział w
zapaleniu. Przewlekły proces zapalny. Proces zapalny w niedotlenionej
tkance.
23. Zaburzenia odżywiania. - Zaburzenia pierwotne i wtórne. Ośrodki głodu i
sytości, łaknienie i jego kontrola, humoralna regulacja pobierania pokarmu.
Niedożywienie ilościowe (energetyczne) i jakościowe (niedobór witamin i
pierwiastków śladowych) Wpływ niedożywienia na funkcje fizjologiczne.
Otyłość - patogeneza, rodzaje, zmiany chorobowe. Zespół metaboliczny.
definicja, kryteria, czynniki ryzyka chorób sercowo-krążeniowych
24. Choroby reumatyczne. ( Patofizjologia procesu zapalnego w rzs, Cytokiny w
patogenezie rzs. Objawy podmiotowe rzs. Zmiany stawowe. Zmiany
pozastawowe. Toczeń rumieniowaty układowy. Kryteria rozpoznawania wg
ACR. Zespól antyfosfolipidowy –APS- kryteria Sydney 2004. Katastrofalny
APS. Pierwotny a Wtórny APS. Kliniczne manifestacje APS. Twardzina-
scleromiostis. Twardzina ograniczona. Twardzina układowa-postać
uogólniona. Twardzina układowa –Objaw Raynauda. Polymyostitis-
12
zapalenie wielomięśniowe, dermatomyoistis- zapalenie skórno-mięśniowy.
Zespół Sjӧgrena- test Schirmera. Mieszana choroba tkanki łącznej.
Vasculitis. Zapalenie naczyń. Choroba Takayasu. Guzkowe zapalenie
naczyń. Choroba Kawasaki. Ziarniniak Wegenera )
25. Patofizjologia układu krążenia (niewydolność krążenia, zawał- definicja,
kryteria rozpoznawania, patomechanizmy, objawy.)
26. Patologia ciąży – zaburzenia płodności (niepłodność, bezpłodność),
nieprawidłowości rozwoju zarodkowego, powstawanie wad wrodzonych,
poronienie, poród przedwczesny, nadciśnienie indukowane ciążą, cukrzyca
ciężarnych, zespół wewnątrzmacicznej hipotrofii płodowej,
nieprawidłowowści dotyczące popłodu (łożyska i błon płodowych), poród
patologiczny.
27. Procesy starzenia się. ( czynniki sprzyjające starzeniu się- rodzaje stresu,
teorie termodynamiczne, teoria zaprogramowanego starzenia się, wybrane
aspekty starzenia się narządów)
28. Nowotwory ( występowanie nowotworów. Charakterystyka transformacji
nowotworowej. Wieloetapowe oraz szczegółowe modele karcynogenezy.
Czynniki predysponujące i rakotwórcze środowiska człowieka)
29. Choroby układu oddechowego (Mukowiscydoza. POCHP. Astma. Choroby
śródmiąższowe. Sarkoidoza. Pylice-- definicja, kryteria rozpoznawania,
patomechanizmy, objawy. )
Efekty kształcenia
- w zakresie
wiedzy student:
zna czynność i mechanizmy regulacji wszystkich narządów i układów organizmu
człowieka, w tym układu: krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowego, i powłok
skórnych oraz rozumie zależności istniejące między nimi
zna i rozumie pojęcia: rozpuszczalność, ciśnienie osmotyczne, izotonia, roztwory koloidalne
zna profile metaboliczne podstawowych narządów i układów
zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku,
rolę żółci, przebieg wchłaniania produktów trawienia oraz zaburzenia z nimi związane
zna konsekwencje niewłaściwego odżywiania, w tym długotrwałego głodowania,
przyjmowania zbyt obfitych posiłków oraz stosowania niezbilansowanej diety
zna konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru w organizmie
zna w podstawowym zakresie problematykę komórek macierzystych i ich zastosowania w
medycynie
zna podstawy pobudzenia i przewodzenia w układzie nerwowym oraz wyższe czynności
nerwowe, a także fizjologię mięśni prążkowanych i gładkich oraz funkcje krwi
zna mechanizm działania hormonów oraz konsekwencje zaburzeń regulacji hormonalnej
zna mechanizmy starzenia się organizmu zna związek między czynnikami zaburzającymi stan równowagi procesów biologicznych a
zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi
opisuje gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych
opisuje równowagę kwasowo-zasadową oraz mechanizm działania buforów i ich znaczenie
w homeostazie ustrojowej potrafi prześledzić procesy chorobowe, wymienić ich objawy i patogenezę.
- w zakresie
umiejętności
student:
opisuje zmiany w funkcjonowaniu organizmu w sytuacji zaburzenia homeostazy, w
szczególności określa jego zintegrowaną odpowiedź na wysiłek fizyczny, ekspozycję na
wysoką i niską temperaturę, utratę krwi lub wody, nagłą pionizację, przejście od stanu snu
do stanu czuwania;
wykonuje proste testy czynnościowe oceniające organizm człowieka jako układ regulacji
stabilnej (testy obciążeniowe, wysiłkowe); interpretuje dane liczbowe dotyczące
podstawowych zmiennych fizjologicznych
planuje i wykonuje proste badanie naukowe oraz interpretuje jego wyniki i wyciąga wnioski
potrafią zinterpretować wyniki podstawowych badań klinicznych i wykorzystać wiedzę
13
teoretyczną w Klinice.
- w zakresie
kompetencji
personalno-
społecznych
Studenci rozumieją potrzebę ciągłego dokształcania.
Studenci uczą się współpracy w zespole w zakresie wykonywania badań i opracowywania
wyników, rozwiązywania problemów klinicznych podczas wspólnego analizowania
wyników badań, przygotowywania referatów i ich krytycznej dyskusji
Metody oceny
pracy studenta
(forma i
warunki
zaliczenia
przedmiotu)
Kolokwia pisemne, testowe. Egzamin testowy.
Literatura
obowiązkowa:
Traczyk W., Trzebski A. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i
klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2009
Maśliński S., Ryżewski J. Patofizjologia tom 1-2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
2012
Literatura
uzupełniająca:
J.Konturek „Konturek Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny”
Wydawnictwo Lekarskie Urban &Partner 2012
B. Zahorska-Markiewicz, E.Małecka-Tendera „ Patofizjologia kliniczna”
Wydawnictwo Lekarskie Urban &Partner 2009
J. Guzek : „ Patofizjologia w zarysie „ PZWL 2011
Koło naukowe Prowadzi dr n. med. Małgorzata Wojciechowska
Regulamin: Wprowadzenie wewnętrznych zasad dotyczących egzaminu Regulaminu Katedry i
Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej uwzględnia przepisy objęte regulaminem
obowiązującym studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i ze statutem WUM.
1.Za całokształt procesu dydaktycznego odpowiada Kierownik Katedry oraz opiekun
dydaktyczny.
2. Na początku roku akademickiego student ma obowiązek zapoznać się z regulaminem
Katedry oraz planem zajęć umieszczonym na stronie internetowej Katedry.
3. Zajęcia z fizjologii z elementami patofizjologii obejmują: wykłady, ćwiczenia i seminaria
oraz kolokwia sprawdzające.
4. Obecność studenta na wykładach, ćwiczeniach i seminariach, kolokwiach
sprawdzających jest obowiązkowa.
a. Każda nieobecność powinna być usprawiedliwiona na piśmie lub w formie zwolnienia
lekarskiego oraz odrobiona u asystenta prowadzącego dane zajęcia ( wykłady, ćwiczenia,
seminaria).
b. Formę zaliczenia obecności ustala indywidualnie asystent prowadzący dane zajęcia.
c. Maksymalna liczba usprawiedliwionych nieobecności to 3.
d. W przypadku większej liczby nieobecności ( większej niż 3) decyzję o zaliczeniu Kursu
podejmuje Dziekan.
5.Warunkami przystąpienia do ćwiczeń i ich zaliczenia są:
a. punktualne stawienie się na zajęciach oraz udział w wejściówce (forma pisemna 3
krótkie pytania) ocenianej przez prowadzącego zajęcia;
b. posiadanie odpowiedniego stroju zgodnego z wymogami BHP o ile charakter zajęć nie
wymaga stroju specjalnego (Informacje dotyczące stroju znajdują się na stronie Zakładu w
planie zajęć.)
14
6.Warunkiem dopuszczenia do kolokwium sprawdzającego dany blok jest zaliczenie
wszystkich wejściówek z ćwiczeń i seminariów danego bloku tematycznego.
7. Prowadzący zajęcia nie wystawia ocen z wejściówek, określa jedynie zaliczenie
wejściówki lub brak takiego zaliczenia.
8. W razie niezaliczenia wejściówek, należy po uprzednim indywidualnym umówieniu się z
prowadzącym zajęcia zaliczyć materiał z danego ćwiczenia i seminarium przed terminem
kolokwium sprawdzającego na końcu bloków.
9. Student nie zalicza ćwiczenia lub seminarium, jeżeli w trakcie zajęć:
a. nie jest przygotowany do zajęć, co uniemożliwia mu czynny udział w tych zajęciach;
b. utrudnia lub uniemożliwia pracę innym;
c. nie przestrzega zasad BHP;
10. Seminaria sprawdzające odbywają się na koniec każdego bloku tematycznego (IV
bloki), a ich terminy podane są na planie dostępnym na stronie internetowej Zakładu.
11. Kolokwia sprawdzające są w formie testu składającego się z 20 pytań testowych, czas
trwania kolokwiów sprawdzających to 20 minut. Próg zaliczenia ustala komisyjnie
Kierownik Katedry oraz opiekun dydaktyczny po uzyskaniu wyników kolokwium
sprawdzającego.
12. Studenci ze wszystkich grup dziekańskich zdają kolokwium w jednym dniu, w dwóch
terminach ustalonych przez opiekuna dydaktycznego na początku roku.
13. Obowiązujący do seminarium sprawdzającego zakres materiału obejmuje:
a. wiadomości przekazane na ćwiczeniach;
b. wiadomości z wykładów, tematycznie związanych z danym blokiem ćwiczeń;
c. wiadomości zawarte we wskazanym piśmiennictwie.
14. Jeśli występują rozbieżności pomiędzy treścią nauczania a materiałem zawartym w
literaturze obowiązkowo należy to skonsultować z osobą prowadzącą zajęcia. Tym
niemniej należy pamiętać , że w wyżej wymienionym przypadku wiedzę referencyjną
stanowi materiał z ćwiczeń i wykładów nauczany podczas aktualnego kursu fizjologii z
elementami patofizjologii.
15. Student ma prawo do maksymalnie dwóch terminów poprawkowych niezaliczonego
kolokwium sprawdzającego w terminach ustalonych przez opiekuna dydaktycznego.
16. Niedopuszczenie do kolokwium sprawdzającego w pierwszym terminie z powodu
niezaliczenia wszystkich wejściówek jest równoznaczne z utratą pierwszego terminu.
17. Drugi termin kolokwium sprawdzającego ustalany jest indywidualnie przez opiekuna
dydaktycznego.
18. Termin zaliczenia komisyjnego (III termin) ustalany jest przez opiekuna
dydaktycznego po zakończeniu całego kursu zajęć z fizjologii z elementami patofizjologii.
19. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich kolokwiów
sprawdzających z oceną minimum 3.0.
20. Egzamin końcowy jest w formie testowej w terminie ustalonym przez Radzę
Pedagogiczną.
21. Próg zaliczenia egzaminu końcowego zostanie ustalony komisyjnie przez Kierownika
Katedry i opiekuna dydaktycznego po uzyskaniu wyników egzaminu.
15
Regulamin
Egzaminu Testowego przeprowadzanego przez Katedrę i Zakład Patologii Ogólnej i
Doświadczalnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Wprowadzenie wewnętrznych zasad dotyczących egzaminu testowego uwzględnia przepisy
Regulaminu studiów Art IV. Paragraf 19. Punkty 7 - 8.
1. Egzamin Testowy z Fizjologii z elementami patofizjologii (Egzamin) przeprowadzają
wyznaczone przez Katedrę i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Zespoły
Egzaminujące.
2. Egzamin odbywa się w salach egzaminacyjnych wskazanych przez Katedrę i Zakład
Patologii Ogólnej i Doświadczalnej z wyprzedzeniem.
3. Studenci przystępujący do Egzaminu powinni zgłosić się na miejsce jego
przeprowadzenia co najmniej 15 minut przed wyznaczoną godziną jego rozpoczęcia.
4. Studenci przystępujący do Egzaminu są obowiązani podporządkować się poleceniom
członków Zespołów Egzaminujących.
5. Członkowie Zespołu Egzaminującego sprawdzają tożsamość Studentów przystępujących
do Egzaminu na podstawie dokumentu ze zdjęciem i przydzielają miejsce na sali
egzaminacyjnej.
6. Studenci przystępujący do Egzaminu obowiązani są pozostawić wszelkie notatki,
zeszyty, podręczniki, torby, teczki, plecaki etc. w miejscu wskazanym przez członków
Zespołu Egzaminującego.
7. W dniu Egzaminu każdy Zespół Egzaminujący otrzymuje książeczki testowe oraz karty
odpowiedzi w liczbie odpowiadającej planowanej liczbie zdających z zachowaniem
odpowiedniej puli rezerwowej.
8. Wszystkie książeczki testowe znajdują się w zapieczętowanych opakowaniach,
zabezpieczonych przed dostępem osób nieuprawnionych.
9. Otwarcie opakowań, wydanie książeczek testowych i ujawnienie ich treści następuje w
salach egzaminacyjnych, w momencie rozpoczęcia Egzaminu.
10. Egzamin Testowy z Patofizjologii może być opracowany w wielu wersjach.
11. Czas rozpoczęcia Egzaminu wyznacza się w miarę możliwości o tej samej godzinie, z
dopuszczalnym kilkuminutowym przesunięciem w poszczególnych salach
egzaminacyjnych.
12. Czas trwania Egzaminu podaje Kierownik Zespołu Egzaminującego.
13. W czasie trwania Egzaminu obowiązuje bezwzględny zakaz posiadania urządzeń
służących do kopiowania lub przekazywania informacji (w szczególności telefonów
komórkowych). Złamanie tego zakazu będzie równoznaczne z uzyskaniem oceny
niedostatecznej z Egzaminu
14. W czasie trwania Egzaminu Studentów obowiązuje zakaz opuszczania sali bez zgody
Kierownika Zespołu Egzaminującego.
15. W czasie trwania Egzaminu na pulpicie przed Studentem mogą się znajdować jedynie
materiały egzaminacyjne: książeczka testowa, karta odpowiedzi, ołówek, gumka, długopis.
16
16. W czasie trwania Egzaminu zabrania się wynoszenia poza sale egzaminacyjne
książeczek testowych lub kart odpowiedzi.
17. Karta odpowiedzi jest jedynym dokumentem przeznaczonym do udzielania odpowiedzi
i powinna być wypełniana zgodnie z instrukcją, udostępnioną przez Katedrę i Zakład
Patologii Ogólnej i Doświadczalnej.
18. Jakiekolwiek korzystanie z pomocy innych osób lub materiałów dydaktycznych w
trakcie rozwiązywania testu egzaminacyjnego jest zakazane. Złamanie tego zakazu będzie
równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej z Egzaminu.
19. Książeczka testowa jako dokument egzaminacyjny powinna zostać czytelnie podpisana
na pierwszej stronie.
20. W przypadku stwierdzenia w książeczce testowej błędów (merytorycznych,
typograficznych etc.) uniemożliwiających udzielenie prawidłowej odpowiedzi, Student ma
prawo zgłosić ten fakt członkom Zespołu Egzaminującego. Zgłoszenie musi mieć
charakter pisemny i jest przekazywane na blankiecie dostarczonym przez Zespół
Egzaminacyjny. Wypełnione Zgłoszenie może być przekazane Zespołowi
Egzaminującemu najpóźniej po zakończeniu testu, ale przed opuszczeniem Sali
egzaminacyjnej. Zgłoszenia przekazane w terminie późniejszym nie będą rozpatrywane.
21. Po zakończeniu Egzaminu Studenci odkładają książeczki oraz karty odpowiedzi i
pozostają na miejscach do momentu zebrania wszystkich książeczek i kart odpowiedzi
przez członków Zespołu Egzaminującego. Studenci, którzy ukończą egzamin wcześniej
przekazują książeczkę oraz kartę odpowiedzi członkom Zespołu Egzaminującego, a
następnie opuszczają salę egzaminacyjną bez możliwości powrotu przed zakończeniem
Egzaminu.
22. Jakiekolwiek naruszenie zasad niniejszego Regulaminu, przez Studenta przystępującego
do Egzaminu, może stanowić podstawę dyskwalifikacji Studenta. Dyskwalifikacja jest
równoznaczna z uzyskaniem oceny niedostatecznej z Egzaminu. O dyskwalifikacji
decyduje każdorazowo Kierownik Zespołu Egzaminującego, w porozumieniu z członkami
Zespołu Egzaminującego.
23. Wszelkie zastrzeżenia lub nieprawidłowości w przebiegu Egzaminu, zaobserwowane
przez zdających Studentów, muszą być zgłoszone w formie pisemnej Zespołowi
Egzaminującemu, lub Kierownikowi Katedry i Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej
niezwłocznie, nie później niż w dniu roboczym następującym po dacie Egzaminu
24. Próg zaliczenia egzaminu końcowego zostanie ustalony komisyjnie przez Kierownika
Katedry i Opiekuna Dydaktycznego po uzyskaniu wyników egzaminu.
................................................. podpis prowadzącego zajęcia