BIULETYN SZADKOWSKI

Tom 10 2010

Beata Woziwoda*

WALORY BOTANICZNE RÓDLE NEGO STAWU W WILAMOWIE

WST P

Ekosystemy mokradłowe nale do jednych z najbardziej zagro onych w Polsce. Powszechnie realizowane w przeszło ci osuszanie i zalesianie terenów podmokłych i bagiennych doprowadziło do zniszczenia lub degradacji siedlisk wła ciwych dla wielu w sko wyspecjalizowanych gatunków ro lin i zwierz t1. Uwzgl dnienie znaczenia ródle nych torfowisk, zbiorników i cieków wodnych w kształtowaniu warunków hydrologicznych w obr bie całych kompleksów le nych oraz realizacja programu małej retencji2 i proekologiczna gospodarka w lasach3 znacz co przyczyniły si do ochrony ró norodno ci gatunkowej flory i fauny oraz tworzonych przez nie biocenoz. W latach dziewi dziesi tych doce-niono rodowiskotwórcz rol akwenów oraz ich znaczenie w zachowaniu i ochronie bioró norodno ci na terenach le nych.

Jednym z takich obiektów przyrodniczo cennych jest ródle ny staw w Wila-mowie, zlokalizowany we wschodniej cz ci gminy Szadek.

* Beata Woziwoda, dr, jest adiunktem w Katedrze Geobotaniki i Ekologii Ro lin Uniwersytetu

Łódzkiego. 1 P. Pawlaczyk, L. Wołejko, A. Jermaczek, R. Sta ko, Poradnik ochrony mokradeł,

wiebodzin 2002; M. Herbichowa, J. Potocka, W. Kwiatkowski, Bory i lasy bagienne, [w:] J. Herbich (red.), Lasy i bory. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – poradnik metodyczny, t. 2, Warszawa 2004, s. 171–202.

2 Mała retencja wodna – całokształt działa człowieka, prowadz cych do okresowego gromadzenia i przetrzymywania wody w rodowisku bez obni ania jej jako ci, w celu unikni cia skutków nadmiaru lub niedoboru zasobów wodnych.

3 W. Mioduszewski, Mała retencja w lasach elementem kształtowania i ochrony zasobów wodnych, [w:] D. Anderwald (red.), Woda dla lasu – las dla wody, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Le nej” 2008, R. 10, z. 2 (18), s. 33–48; E. Pierzgalski, Relacje miedzy lasem a wod – przegl d problemów, [w:] D. Anderwald (red.), Woda dla lasu…, s. 13–23.

Beata Woziwoda 162

FIZJOGRAFIA

Analizowany obiekt poło ony jest w południowej cz ci uroczyska le nego „Wilamów”4 w pododdziale 248 f (ryc. 1). Zajmuje on naturalne obni enie o powierzchni ok. 200 m2, zlokalizowane pomi dzy trzema wy ej wyniesionymi fragmentami wydm eolicznych5. Gromadz si tu wody roztopowe i opadowe, spływaj ce z wyniesie . Powierzchnia lustra wody w zbiorniku jest zmienna, uzale niona od obfito ci i cz sto ci opadów. Nadmiar wód jest odprowadzany rowem melioracyjnym w kierunku północno-zachodnim, a intensywno odpły-wu jest regulowana systemem zastawek wybudowanych na zachodnim skraju obni enia przy linii oddziałowej6 247/248. Podczas długotrwałych okresów suszy poziom wód obni a si (tak e) w obr bie akwenu, odsłaniaj c płaskie muliste dno.

W otoczeniu zbiornika wyst puj antropogeniczne7 drzewostany sosnowe, porastaj ce siedliska borowe. Najsilniej uwilgotnione fragmenty zajmuje bór mieszany, umiarkowanie wilgotny (Bmw)8. Jest on zwi zany z glebami glejobielicowymi wła ciwymi9, wytworzonymi z sandrowych10 piasków wodno-lodowcowych. Piaski słabogliniaste zalegaj tu na płytkich (do 40 cm) piaskach lu nych i na glinie ci kiej. Fragmenty wy ej wyniesione zajmuje siedlisko boru sosnowego wie ego (B w). Zwi zane jest ono ze słabiej uwilgotnionymi glebami glejobielicowymi wła ciwymi wytworzonymi na gł bszych warstwach piasków lu nych (si gaj cych do 80 cm), które zalegaj na piaskach słabogliniastych i glinach ci kich lub suchsze siedliska z glebami brunatnymi

4 Kompleks le ny „Wilamów” jest gospodarczo u ytkowany przez Le nictwo Wilamów,

wchodz ce w skład obr bu le nego Bogda ce, administrowanego przez Nadle nictwo Podd bice i Rejonow Dyrekcj Lasów Pa stwowych w Łodzi.

5 Wydmy eoliczne – wydmy piaszczyste, powstałe w wyniku akumulacji (osadzania) drobnych cz stek niesionych przez wiatr.

6 Linia oddziałowa – linia podziału przestrzennego powierzchni le nej, wyznaczaj ca granice oddziałów le nych (= gruntów le nych).

7 Drzewostany antropogeniczne – drzewostany sadzone i piel gnowane przez człowieka. 8 Warunki siedliskowe scharakteryzowano na podstawie danych zawartych w opracowaniu:

Nadle nictwo Podd bice, Obr b Bogda ce, Le nictwo Wilamów. Skrócony opis typów i wariantów siedlisk. Mapy glebowo-siedliskowe w skali 1:10 000, Warszawa.

9 Gleby glejobielicowe wła ciwe – gleby oligotroficzne (ubogie w składniki pokarmowe), powstaj z piasków lu nych, w których oligotroficzne wody gruntowe silnie oddziaływaj na dolne cz ci profilu ( rednio na gł boko ci 80 cm z wahaniami od 60 cm do 140 cm), powoduj c ich oglejenie (przesycenie gleby wod i wyparcie z niej powietrza). Na powierzchni gleby wykształca si cienka do 10 cm warstwa próchniczna o odczynie kwa nym.

10 Piaski sandrowe – piaski wypłukane przez wody pochodz ce z topnienia l dolodu i osadzo-ne w rozległe, płaskie sto ki.

Walory botaniczne ródle nego stawu w Wilamowie 163

wła ciwymi11 i rdzawymi wła ciwymi12, wykształconymi na piaskach lu nych eolicznych13 lub sandrowych.

CHARAKTERYSTYKA RO LINNO CI LE NEJ (W BEZPO REDNIM OTOCZENIU ZBIORNIKA)14

Na siedliskach borowych dominuje zbiorowisko ro linne sklasyfikowane jako bór sosnowy wie y Leucobryo-Pinetum. Niewielkie fragmenty nawi zuj do borów wilgotnych Molinio-Pinetum lub do borów bagiennych Vaccinio uliginosi-Pinetum (ryc. 1C).

Drzewostan boru wie ego budowany jest przez sosn zwyczajn Pinus sylvestris z niewielk domieszk brzozy brodawkowatej Betula pendula. W słabo zwartym podszycie obecna jest kruszyna pospolita Frangula alnus, jarz bina Sorbus aucuparia, brzoza omszona Betula pubescens oraz podrosty brzozy brodawkowatej. W runie zielnym dominuj gatunki acydofilne15, oligo- i mezotroficzne, takie jak: borówka brusznica Vaccinium vitis-idaea, jagoda V. myrtillus, wrzos zwyczajny Calluna vulgaris, konwalijka dwulistna Maianthe-mum bifolium, pszeniec ł kowy Melampyrum pratense i kostrzewa siwa Festuca ovina. W lokalnych obni eniach pojawiaj si k py wilgociolubnej trz licy modrej Molinia caerulea. Notowane s te paprocie: nerecznica krótkoostna Dryopteris carthusiana i nerecznica szerokolistna D. dilatata oraz zwi zana z borami orlica pospolita Pteridium aquilinum. Zwarty kobierzec mszaków, pokrywaj cy dno lasu, rozlu nia si stopniowo wraz ze wzrostem wysoko ci wydm.

Trz lica modra porasta łanowo południowo-zachodnie i zachodnie obni-enia zlokalizowane w uprawach sosny zwyczajnej, s siaduj cych ze zbiorni-

kiem. Towarzysz jej: wrzos, borówka czernica (jagoda), nerecznice oraz orlica pospolita. Fizjonomia zbiorowiska i skład gatunkowy runa odpowiadaj ubogim postaciom borów trz licowych Molinio-Pinetum.

11 Gleby brunatne wła ciwe – gleby eutroficzne (bardzo yzne) lub mezotroficzne ( yzne),

powstałe z ró nych utworów macierzystych bogatych w w glan wapnia, wmywany na ogół do gł boko ci nie wi kszej ni 60–80 cm. Poziom próchniczny ma tu 15–20 cm grubo ci.

12 Gleby rdzawe wła ciwe – gleby oligotroficzne (ubogie), kwa ne, z cienk warstw próchnicy, o małej zdolno ci retencjonowania (gromadzenia) wody.

13 Piaski eoliczne – piaski nawiane przez wiatr, tworz ce wydmy eoliczne lub pola piasków przewianych.

14 Terenowe badania flory i ro linno ci prowadzono w latach 2006–2008. Klasyfikacj fitocenoz le nych oparto na pracy W. Matuszkiewicza, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk ro linnych Polski, Warszawa, 2002; nazewnictwo ro lin naczyniowych podano według: Z. Mirek, H. Pi ko -Mirkowa, A. Zaj c, M. Zaj c, Flowering Plants and Pteridophytes of Poland. A Checklist. Krytyczna lista ro lin kwiatowych i paprotników Polski, Kraków, 2002.

15 Ro liny acydofilne – kwasolubne, zwi zane z glebami o odczynie kwa nym.

Beata Woziwoda 164

Ryc. 1. A, B – poło enie ródle nego stawu w Wilamowie; C – zró ni-

cowanie ro linno ci w obr bie zbiornika i w jego otoczeniu, w tym płaty zdominowane przez: 1 – ponikło błotne Eleocharis palustris, 2 – rdestnic pływaj c – Potamogeton natans, 3 – wełnianki Eriophorum vaginatum i E. angustifolium, 4 – grzybienie białe Nymphaea alba i gr ele ółte

Nuphar lutea, 5 – ró ne gatunki wysokich bylin, 6 – gatunki szuwarowe, 7 – oczeret jeziorny Schoenoplectus lacustris, 8 – stanowisko rosiczki

Drosera rotundifolia ródło: oprac. własne

Najsilniej uwilgotniony fragment boru sosnowego, poło ony przy południowo-wschodnim kra cu zbiornika, wyró nia obecno borówki bagien-

Walory botaniczne ródle nego stawu w Wilamowie 165

nej Vaccinium uliginosum, bagna zwyczajnego Ledum palustre i wełnianki pochwowatej Eriophorum vaginatum. W runie mszystym dominuj k py płonnika Polytrichum attenuatum i torfowców Sphagnum sp. Składem gatunkowym runa zbiorowisko to nawi zuje do zespołu boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum.

Fot. 1. ródle ny staw w Wilamowie

ródło: fot. Beata Woziwoda

Fot. 2. Wełnianka w skolistna

Eriophorum angustifolium ródło: fot. Beata Woziwoda

Fot. 3. Grzybienie białe Nymphaea alba

ródło: fot. Beata Woziwoda

Beata Woziwoda 166

FLORA RO LIN NACZYNIOWYCH RÓDLE NEGO STAWU

Zbiornik otoczony jest z trzech stron uprawami le nymi. Jego wysokie brzegi porastaj wi c pochodz ce z sadzenia sosny i brzozy brodawkowate. Na odsłoni tych lokalnych wyniesieniach, znajduj cych si ju w obr bie obni enia zbiornika, rosn młode okazy tych drzew pochodz ce z samosiewu. Towarzysz im brzozy omszone Betula pubescens, topole osiki Populus tremula, kruszyny Frangula alnus, pojedyncze wierzby: szara Salix cinerea i uszata S. aurita oraz olchy Alnus glutinosa. Rzadko spotykany jest d b szypułkowy Quercus robur. Miejscami rosn k py je yn Rubus sp.

W ród hydrofitów16 dominuje rdestnica pływaj ca Potamogeton natans (ryc. 1C), wytwarzaj ca kłosokształtne kwiatostany wystaj ce pionowo ponad powierzchni wody. We wschodniej cz ci zbiornika wyst puj rzadkie w Polsce rodkowej makrohydrofity zakorzenione17z grupy nymfeidów18: pi knie kwitn ce w lipcu–sierpniu grzybienie białe Nymphaea alba, nazywane potocznie nenufarami lub liliami wodnymi, oraz gr ele ółte Nuphar lutea z rodziny grzybieniowatych.

Przybrze ne małopowierzchniowe szuwary tworz helofity19, rosn ce głównie w cz ci północno- i południowo-wschodniej oraz w cz ci zachodniej, a w ród nich: trzcina Phragmites australis, pałka szerokolistna Typha latifolia, tatarak Acorus calamus i turzyca zaostrzona Carex gracilis. W południowo-wschodniej cz ci zbiornika wykształcił si niewielki płat szuwaru z wysokim na 2 m oczeretem jeziornym Schoenoplectus lacustris.

Najcenniejsze zbiorowisko tworzy wełnianka w skolistna Eriophorum angustifolium z domieszk pojedynczych okazów wełnianki pochwowatej Eriophorum vaginatum. Wełnianki fragmentarycznie porastaj torfowcowy kobierzec na południowym i północnym brzegu zbiornika. Ich nasiona zamkni te s w orzeszkach opatrzonych długimi białymi i l ni cymi włoskami, tworz cymi w czasie owocowania (czerwiec–sierpie ) charakterystyczne ,,p dzle”.

Na okresowo odsłoni tych przybrze nych płyciznach, poro ni tych niewielkimi k pkami mchów torfowców Sphagnum sp. mo na tak e spotka owado ern rosiczk okr głolistn Drosera rotundifolia. Ta wyj tkowa ro linka doskonale radzi sobie na siedliskach ubogich w składniki pokarmowe, czerpi c

16 Hydrofity – ro liny wodne. 17 Makrohydrofity – ro liny wodne osi gaj ce du e rozmiary, zakorzenione w dnie zbiornika

wodnego, wytwarzaj ce li cie zanurzone i/lub li cie pływaj ce na powierzchni wody. 18 Nymfeidy – ro liny rosn ce w strefie przybrze nej (litoralu) lub w płytkich (do 2 m

gł boko ci) zbiornikach wodnych, wytwarzaj ce długoogonkowe li cie o blaszkach pływaj cych na powierzchni wody, prze ywaj ce okresy suszy w zbiorniku w postaci kł czy (podziemnych łodyg) ukrytych w mule.

19 Helofity – ro liny wynurzone, wodno-błotne tworz ce zbiorowiska szuwarowe.

Walory botaniczne ródle nego stawu w Wilamowie 167

zwi zki azotowe ze swych ofiar. Odsłoni ta torfiasta gleba, pozbawiona innych ro lin, jest stopniowo zasiedlana przez rosiczki wytwarzaj ce wegetatywne p dy lub przez młode osobniki rozwijaj ce si z kiełkuj cych nasion. Tutejsza popu-lacja jest bardzo mała – liczy ok. 20 okazów. Ro liny te s bardzo wra liwe na wydeptywanie (mog ulec mechanicznemu zniszczeniu!), dlatego te poszuki-wania i obserwacje rosiczek w Wilamowie nale y prowadzi z wysokiego brze-gu zbiornika, nie wchodz c w jego obni enie.

Przybrze ne strefy zbiornika w cz ci zachodniej porasta rzepicha błotna Rorippa palustris, potocznik w skolistny Berula erecta oraz k py turzyc: nibyciborowatej Carex pseudocyperus i zaostrzonej C. gracilis. Towarzyszy im szczaw lancetowaty Rumex hydrolapathum, kosaciec ółty Iris pseudacorus i psianka słodkogórz Solanum dulcamara. Zabagnione miejsca w strefie przybrze nej zasiedlaj te karbieniec pospolity Lycopus europaeus, jaskier płomiennik Ranunculus flammula, komonica błotna Lotus uliginosus i toje pospolita Lysimachia vulgaris. Rzadziej notowana jest niezapominajka błotna Myosotis palustris, tr downik bulwiasty Scrophularia nodosa, tarczyca pospolita Scutellaria galericulata i firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi.

Płycizny porasta mozaika sitów: członowanego Juncus articulatus, rozpierzchłego J. effusus i skupionego J. conglomeratus oraz mi t: okr gowej Mentha verticillata i polnej M. arvensis. Na odsłoni tych mulistych brzegach spotykane s niskie k py turzycy gwiazdkowatej Carex echinata. Miejscami g sto pło si p dy wybitnie wilgociolubnego wyczy ca kolankowatego Alopecurus geniculatus, który w w złach łodygi (tzw. ,,kolankach”) wytwarza korzenie przybyszowe20. Jego pomara czowo-czerwone pylniki nadaj zbiorowisku specyficzn barw . Podobny charakter maj płaty z k pkow kłosówk mi kk Holcus mollis. Na rozległej płyci nie południowego brzegu, w strefie ci głych waha poziomu wody, dominuje ponikło błotne Eleocharis palustris. Wolne przestrzenie pomi dzy wy szymi trawami, sitami i innymi bylinami wypełnia w krota pospolita Hydrocotyle vulgaris o tarczowatych okr głych li ciach wyrastaj cych z w złów długiej do 1,5 m i pło cej si po ziemi łodygi.

Przy niskich stanach wody lub po zupełnym odsłoni ciu dna stawu masowo rozwijaj egzo-zoochoryczne21 uczepy Bidens tripartita.

Wysokie piaszczyste przydro e linii oddziałowej 247/248, stanowi ce wschodni granic zbiornika, to siedlisko ciepłolubnych i wiatło dnych gatunków psammofilnych22. S w ród nich: traganek szerokolistny Astragalus glycyphyllos, turzyca owłosiona Carex hirta, starzec wiosenny Senecio vernalis,

20 Korzenie przybyszowe – korzenie wyrastaj ce z p dów (z łodyg). 21 Ro liny egzo-zoochoryczne – wytwarzaj ce nasiona rozsiewane przez zwierz ta, przeno-

szone na powierzchni ich ciała (przyczepionych do piór czy sier ci). 22 Gatunki psammofilne – preferuj ce gleby piaszczyste.

Beata Woziwoda 168

piaskowiec macierzankowy Arenaria serpyllifolia, sporek polny Spergula arvensis i sporek wiosenny S. morissoni, muchotrzew polny Spergularia rubra, szczaw polny Rumex acetosella, wilczomlecz sosnka Euphorbia cyparissias, jastrz biec kosmaczek Hieracium pilosella i pi ciornik kurze-ziele Potentilla erecta. Wczesn wiosn mo na tu spotka ółte kwiatostany podbiału Tussilago farfara i niepozorne biało kwitn ce wiosnówki Erophila verna. Tu tak e ro nie poziomka Fragaria vesca, przetacznik o ankowy Veronica chamaedrys i gwiaz-dnica pospolita Stellaria media. Z le nej drogi wnikaj ro liny tworz ce zbiorowiska dywanowe w miejscach wydeptywanych: koniczyna biała Trifolium repens, babka szerokolistna Plantago major, wiechlina roczna Poa annua i rdest ptasi Polygonum aviculare. Pojawiaj si te gatunki ruderalne23: stokłosa mi kka Bromus hordeaceus, rogownica pospolita Cerastium holosteoides, tasznik Capsella bursa-pastoris i bylica pospolita Artemisia vulgaris.

PROPOZYCJA OCHRONY

ródle ny staw w Wilamowie wraz z najbli szym otoczeniem jest obiektem cennym przyrodniczo. Analizowany obszar wyró nia du a ró norodno gatunkowa flory ro lin naczyniowych. Poza gatunkami pospolicie notowanymi rosn tu gatunki wyj tkowe, bardzo rzadkie, zagro one wygini ciem i/lub podlegaj ce ochronie prawnej. Do najcenniejszych nale całkowicie chronione grzybienie białe Nymphaea alba i rosiczki okr głolistne Drosera rotundifolia oraz cz ciowo chronione gr ele ółte Nuphar lutea24. Rosiczka okr głolistna nale y do gatunków zagro onych w skali Polski25. Bagno zwyczajne Ledum palustre jest gatunkiem regionalnie zagro onym wygini ciem26. Coraz rzadziej notowane s wełnianki: pochwowata Eriophorum vaginatum i w skolistna E. angustifolium.

Wyst puj cy w bezpo rednim s siedztwie zbiornika niewielki płat boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum to siedlisko priorytetowe (kod 91D0-2), uwzgl dnione w Dyrektywie Siedliskowej Wspólnoty Europejskiej27 i podlega-j ce ochronie.

23 Gatunki ruderalne – towarzysz ce siedzibom ludzkim i miejscom u ytkowanym przez człowieka.

24 Rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst puj cych ro lin obj tych ochron , DzU 2004, nr 168, poz. 1764.

25 K. Zarzycki, Z. Szel g, Czerwona lista ro lin naczyniowych w Polsce, [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szel g (red.), Czerwona lista ro lin i grzybów Polski, Kraków 2006.

26 J. Jakubowska-Gabara, L. Kucharski, Gin ce i zagro one gatunki flory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski rodkowej, „Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica” 1999, z. 6, s. 55–74.

27 M. Herbichowa, J. Potocka, W. Kwiatkowski, Bory i lasy…, s. 171–202.

Walory botaniczne ródle nego stawu w Wilamowie 169

Ten ródle ny akwen jest tak e wa nym elementem zło onego systemu hydrologicznego. Gromadzona i zatrzymywana woda przyczynia si do poprawy warunków wilgotno ciowych w otoczeniu zbiornika szczególnie w okresach niedoboru opadów. Kontrolowane zmiany poziomu wody modyfikuj poziom wód gruntowych na siedliskach przylegaj cych. Retencjonowanie wód opado-wych czy spowalnianie przepływu w naturalnych ciekach czy rowach meliora-cyjnych prowadzi do silniejszego uwilgotnienia gleb le nych i z reguły przyczynia si do podniesienia produkcyjno ci siedlisk28.

Dla zachowania walorów przyrodniczych charakteryzowanego obiektu i jego wa nych funkcji rodowiskotwórczych proponuje si utworzenie u ytku ekologicznego o nazwie „ ródle ny staw w Wilamowie”.

*****

Podzi kowania dla Pracowników Nadle nictwa Podd bice oraz dla Pana in . Tomasza Grafa, Le niczego le nictwa Wilamów za udost pnienie informacji o warunkach glebowo-siedliskowych i yczliw współprac w terenie.

Bibliografia

Frydel K., Woda wróciła czyli o małej retencji w Nadle nictwie Kalista słów kilka, Warszawa 2004.

Herbichowa M., Potocka J., Kwiatkowski W., Bory i lasy bagienne, [w:] Herbich J. (red.), Lasy i bory. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – poradnik metodyczny, t. 2, Warszawa 2004, s. 171–202.

Jakubowska-Gabara J., Kucharski L., Gin ce i zagro one gatunki flory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski rodkowej, „Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica” 1999, z. 6, s. 55–74.

Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk ro linnych Polski, Warszawa 2002.

Mioduszewski W., Mała retencja w lasach elementem kształtowania i ochrony zasobów wodnych, [w:] Anderwald D. (red.) Woda dla lasu – las dla wody, „Studia i Ma-teriały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Le nej” 2008, R. 10, z. 2(18), s. 33–48.

Mirek Z., Pi ko -Mirkowa H., Zaj c A., Zaj c M., Flowering Plants and Pteridophytes of Poland. A Checklist. Krytyczna lista ro lin kwiatowych i paprotników Polski, Kraków 2002.

Nadle nictwo Podd bice, Obr b Bogda ce, Le nictwo Wilamów. Skrócony opis typów i wariantów siedlisk. Mapy glebowo-siedliskowe w skali 1:10 000, Warszawa.

28 K. Frydel, Woda wróciła czyli o małej retencji w Nadle nictwie Kalista słów kilka,

Warszawa 2004.

Beata Woziwoda 170

Pawlaczyk P., Wołejko L., Jermaczek A., Sta ko R., Poradnik ochrony mokradeł, wiebodzin 2002.

Pierzgalski E., Relacje miedzy lasem a wod – przegl d problemów, [w:] Anderwald D. (red.), Woda dla lasu – las dla wody, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Le nej” 2008, R. 10, z. 2(18), s. 13–23.

Rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst puj cych ro lin obj tych ochron , DzU 2008, nr 168, poz. 1764.

Zarzycki K., Szel g Z., Czerwona lista ro lin naczyniowych w Polsce, [w:] Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szel g Z. (red.), Czerwona lista ro lin i grzybów Polski, Kraków 2006.

BOTANICAL VALUES OF NATURAL POND IN WILAMÓW FOREST COMPLEX

Summary

The wetland ecosystems are among the most endangered in Poland. Small water bodies situated within forest complexes are the habitat of many unique species of flora and fauna. They are also an important part of compound hydrological systems in forest ecosystems.

The occurrence of more than 90 vascular plant species was noted as a result of research on plants diversity of natural pond (it is about 200 m2 in surface area) with its surroundings, which is located in Wilamów forest complex (the eastern part of Szadek commune). The list of plants includes vulnerable species such as: Nymphaea alba, Drosera rotundifolia, Nuphar lutea, Ledum palustre (endangered and protected by the law), Eriophorum vaginatum and E. angustifolium (locally rare and endangered). This natural site is worthy of preservation and establishment of “ ródle ny staw w Wilamo-wie” nature protected area is suggested. A stable hydrological regime is the most important for maintenance of biodiversity of this place.