WALKI O ZACHODNI I POUDNIOW GRANIC

Walki o zachodni i poudniow granic

Sytuacja w zaborze pruskimMimo, ze przegrali I W Niemcy nie opucili Warmii, Powila, Wielkopolski, Pomorza i Kujaw. Sporne tereny Mazury i Grny lsk.

Wielkopolska:

POW, towarzystwo Sok oraz organizacje konspiracyjne chcieli wzniecenia powstania

Endecja przeprowadzenie legalnych akcji politycznych, wierzyli w korzystne decyzje wielkich mocarstw

XI 1918 powstaa Naczelna Rada Ludowa jako orodek wadzy.

Powstanie Wielkopolskie

Polacy z Wielkopolski byli przeciwni powstaniu. 26 XII 1918 do Poznania przyby Ignacy Jan Paderewski. Niemcy ostrzelali hotel gdzie mieszka. Reakcja Polakw wybuch walk. Wadze w Warszawie oficjalnie nie popary powstania w obawie przed wojskami niemieckimi wycofujcymi si z Rosji. Do Poznania skierowano ok. .200 oficerw z gen. Jzefem Dowbr-Munickim.

Powstanie zaskoczyo Niemcw, ktrzy mieli trudn sytuacj wewntrzn w Berlinie rewolucja. Do walk przystapili w poowie stycznia. Francja zagrozia Niemcom, e ich ataki bd zamaniem zawieszenia broni z 11 XI. 16 II 1919 r. w Trewirze podpisano traktat rozejmowy. Do Polski po zatwierdzeniu traktatu wersalskiego w I 1920 powrcia Wielkopolska, Pomorze Gdaskie, ziemia chemiska.

Pierwsze powstanie lskie

Od XIX w. Zacza budzi si wiadomo narodowa ludnoci polskiej na Grnym lsku. Pod wpywem napywu Polakw do pracy z innych czci Polski oraz duchowiestwa katolickiego. 60% mieszkacw mwio jzykiem polskim. Dlatego Polska na konferencji wersalskiej zabiegaa o wczenie Grnego lska do Polski.

Z frontu napywali zdemobilizowani onierze niemieccy, zwalniano z fabryk Polakw, co doprowadzio do strajkw, a w VIII 1919 r. do pierwszego powstania lskiego. Poraka militarna Polakw, ale przynajmniej wycofano ze lska wojsko niemieckie.

Drugie powstanie lskie i plebiscyt

Od pocztku 1920 akcja propagandowa Polakw i Niemcw. Niemcy chcieli utrzyma zwierzchnictwo nad spornymi terenami. Polacy chcieli wycofania niemieckiej policji i przyjcia do pracy zwolnionych. Antypolski akcje i napady doprowadziy do wybuchu 19 VIII 1920 drugiego powstania lskiego. Cho zakoczone klsk, ale zlikwidowano policj niemieck, w zamian polsko-niemiecka policja plebiscytowa.

20 III 1921 plebiscyt na Grnym lsku. Sukces Niemcw - 60% gosw, gwnie w miastach. Gosy na Polakw na wsiach. Sukces propagandowy Polski, Niemcy uwaali Polsk za pastwo sezonowe. Ale werdykt pastw sprzymierzonych niekorzystny dla Polski wczenie czci dwch powiatw.

Trzecie powstanie lskie

W nocy 2/3 V 1921 w reakcji na decyzj krajw ententy Wojciech Korfanty zarzdzi strajk generalny, ktry przerodzi si w trzecie powstanie lskie. Niemcy zaskoczeni, Polacy zajli wikszo spornych terenw. Krwawe dugie walki o Gr witej Anny. W czerwcu wojska aliancke rozdzieliy strony.

Dokonano ponownego podziau Grnego lska. 20 X 1921 przekazano Polsce 29% obszaru plebiscytowego. Znajdowaa si tam jednak wikszo koplani wgla, wszystkie huty cynku i oowiu. Przez 15 lat mia obowizywa konwencja grnolska, ktra zakadaa rwnouprawnienie jzykowe i narodowe Polakw i Niemcw. Ale Niemcy nie stosowali si do niej, na swoich terenach poddawali Polakw germanizacji.