ISSN 2081-014805 GRUDZIE2018

Wsppraca z UkrainO wymianie naukowej, kulturowej, badaniach i projektach w rozmowach, m.in. z docentem Franciszkiem Bromberkiem

Niech to bdzie rok peen radosnych chwil, odwanych pomysw

i zrealizowanych planw.ycz Pastwu mdrych decyzji,

wielu sukcesw, satysfakcji i spokojuoraz wiary, e zawsze moe by lepiej.

Szczliwego 2019 roku!

Rektor

prof. dr hab. in. Tomasz Topoliski

WSTP

NA DOBRY POCZTEK NOWEGO ROKU

Z Ukrain czy nas historia i jeszcze wiele niedopowiedzianych kwestii. To jednak nie powd, aby nie wykorzysta szansy na dobr, blisk wspprac. Tym bardziej, e obie strony chc si dogada. Wiele przyjani wszak ju istnieje, nie tylko ssiedzkich, lecz take tych zawodowych. Ukraicy przyjedaj do naszego kraju, bo tutaj maj szanse na lepsze ycie, tak jak kiedy my szu-kalimy dla siebie miejsca za zachodni granic. Korzy w takich sytuacjach jest oboplna. Nie tylko zwizana z wypenieniem luk na polskim rynku pracy i niem demograficznym. To oczywiste, e wsppraca midzynarodowa moe zaowocowa nowymi projek-tami. Nawet jeli zostan one w sferze pomysu. I tak maj warto, t zwyk midzyludzk. Przyja to warto niepoliczalna. Ale jeszcze jest pragmatyka i dla niej nawizane kontakty s rwnie istotne. Wiedz o tym przedsibiorcy i naukowcy. I modzi ludzie, szukajcy dla siebie miejsca na ziemi. Nowe pokolenie, ktre nie chce granic. Ukraicy na pocztek wybieraj Polsk, bo jestemy jej najblisi geograficznie, jzykowo i kulturowo. Niektrzy by moe pojad dalej, inni zostan, jak profesor Mykhaylo Delyav-skyy, wykadajcy na naszej uczelni. W tym wydaniu Formatu 2.0 opowiadaj, dlaczego s tutaj i jakie maj plany. O tym, jak rozwija si wsppraca z naszym wschodnim ssiadem rozmawiamy z Doktorem Honorowym Narodowego Uniwersytetu w Chmielnickim dr. in. Franciszkiem Bromberkiem. Sigamy te dalej, na Zachd. Dr Wojciech Szym-borski wyjania, co tak naprawd oznacza Brexit. Jak znalelimy si w tym miejscu dziejw? Czy wspczesnej kulturze Zachodu

bliszy jest mit Prometeusza czy Fausta? Czy yjemy w epoce problemw? Odpowiedzi na te pytania czytelnicy znajd w eseju dr. Daniela Soboty. Bez pyta nie byoby wynalazkw. I jednych i drugich jest naprawd sporo. wiadczy o tym choby Inkubator Przedsibiorczoci+. Ale nie sam technik yje czowiek. Umy-sy cise kochaj take sztuk, dlatego gorco polecam wywiad z niezwyk osob, artystk i dydaktykiem profesor Aleksandr Simisk. Mamy te nowo prezentacje prac doktorskich i stu-denckich. Warto je pozna, bo to oni tworz przyszo.

Szanowni Pastwo, zachcam do czytania Formatu 2.0, ale te do zagldania na stron Portalu Informacyjnego Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego. Zamieszczamy tam nie tylko informacje istotne z punktu widzenia uczelni, ale take artykuy popularno-naukowe, wywiady, porady, ktre mog zainteresowa wszystkich odwiedzajcych nasz now stron. Tych z Polski, Ukrainy i innych krajw. Tych, ktrzy s ciekawi. By moe b-dzie to pocztkiem przyjani, wsppracy lub po prostu dobrej znajomoci.

Ewa Lewandowskaredaktor naczelna

3

FORMAT 2.0

Wydawca:

Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy

im. Jana i Jdrzeja niadeckich w Bydgoszczy

Al. prof. S. Kaliskiego 7, 85-796 Bydgoszcz

Adres redakcji:

Dzia Informacji i Promocji,

Regionalne Centrum Innowacyjnoci, A 115,

Al. prof. S. Kaliskiego 7, 85-796 Bydgoszcz,

tel. 52374 92 64

Patronat:

Prorektor ds. organizacji i rozwoju

dr hab. in. Dariusz Paka, prof. UTP

Redaktor naczelny:

Ewa Lewandowska

ewa.lewandowska@utp.edu.pl

Kolegium redakcyjne:

Katarzyna Jurek, Jacek Korpal,

Anna Murawska, Magdalena Stanek,

Mieczysaw Pawowski, Daniel Perczyski,

Arkadiusz Rajs, Daniel Sobota,

Magorzata Sztubecka, Magorzata Zajdel,

Aleksandra Grska, Iwona Jaskulska

Korekta:

Dorota lachciak, Kinga Bromberek

Projekt i skad:

Kamil Skaecki, Ryszard Wszoek

Redakcja zastrzega sobie prawo skracania

i adiustacji tekstw, nadawania tytuw oraz

ilustrowania nadesanych materiaw.

Nakad:

1000 egzemplarzy

30

32

18

7

Ukraina chce wykorzysta swj czas

Akt erekcyjny pod nowe laboratorium UTP

Laboratorium zoofizjoterapii

10

Tutaj czu Europ

12

Z Ukrainy do Polski

28

Nieruchomo w przestrzeni

16

Ukraisko-polskie spotkania rzeczoznawcw

24

Brexit mimo woli?

Zakoczenie obchodw 250. rocznicy urodzin jednego z patronw uczelni

SPIS TRECI

405 | GRU 2018

SPIS TRECI

38

Gdy obraz zaczyna y swoim yciem

20

Podsumowanie projektu Inkubator Innowacyjnoci+

34

Zatory komunikacyjne w miastach

42

Architektura wntrz we wntrzach UTP

44

Prometeusz, Faust i Frankenstein

50

Gazowy zawrt gowy

5

FORMAT 2.0

UKRAINA CHCE WYKORZYSTA SWJ CZAS

rozmawiaa: Ewa Lewandowskazdjcia: Ryszard Wszoek

O wsppracy z Ukrain opowiada dr in. Franciszek Bromberek Doktor Honorowy Narodowego Uniwersytetu w Chmielnickim

TEMAT NUMERU

Jak wyglda ten pierwszy raz?

Ten romans zacz si kilka lat temu. Pierwszy raz na Narodowy Uniwersytet w Chmielnickim pojechaem z dziekanem Wydziau Inynierii Mechanicznej prof. Bogdanem towskim. Miaem dwa przeciwstawne wraenia. Mieszkaj tam fantastyczni ludzie, bardzo yczliwi i otwarci. Z drugiej strony jest to troch inny wiat. Zwaszcza pod wzgldem ekonomicznym. Laboratoria maj skromne, ale to nie znaczy, e pomysy s gorsze. Studenci wykonuj wicej prac manualnych ni u nas. Prace studentw, ktre miaem moliwo obejrze podczas wystawy na tamtej-szym uniwersytecie, mog robi wraenie, wziwszy pod uwag, czym dysponuj.

To oznacza, e brak narzdzi wyzwala w nich wiksz kre-atywno?

Tak, braki specjalistycznego sprztu wymagaj wicej po-mysw, wicej pracy. Niektre rzeczy trzeba zrobi samemu. Powoduje to, e studenci s dobrze przygotowani pod ktem inynierskim, maj wicej praktyki. U nas bierze si katalog i si kupuje, a ksztacenie jest bardziej teoretyczne. Wwczas, podczas mojej pierwszej wizyty i oficjalnych rozmw, pada propozycja, eby podj jak cilejsz wspprac w zakresie wzornictwa i tak to si zaczo.

Co wydarzyo si na pocztku?

Przygotowywalimy ekspozycj w ramach festiwalu Synteza Sztuk i pojawi si pomys, aby zaprosi przedstawicieli Uniwer-sytetu z Ukrainy na t wystaw. Zostali powoani do komitetu organizacyjnego. I tak jest do dzi. Potem okazao si, e jest ko-lejne pole do wsppracy. Zaproponowali, aby cz tej wystawy przenie do Chmielnickiego. To by problem logistyczny, ale udao si go rozwiza. I tam te si odbywa wystawa wpisana

w obchody Dni Chmielnickiego. Udostpniono nam sal wysta-wow muzeum Historii Miasta Sztuki. Mamy take do dyspozycji sal koncertow Filharmonii Chmielnickiej, w ktrej odbywaj si wystpy zespou Akademii Muzycznej Orkiestry Kameral-nej Accademia dellArco. Festiwal Synteza Sztuk podzielilimy na dwie czci, wiosn odbywa si w Bydgoszczy, we wrzeniu w Chmielnickim.

Zaczo si wic od wymiany kulturowej.

Nie tylko, bo przecie byy pokazywane rwnie prace wzor-nicze, malarstwo, rzeba i fotografia studentw i pracownikw Zakadu Wzornictwa Wydziau Inynierii Mechanicznej. Trzeba doda, e prezentowano te prace kolegw z zaprzyjanionego Uniwersytetu Artystycznego z Poznania. Byy take prace z Uni-wersytetu w Bangkoku, Kuala Lumpur czy z Londynu.

NIEKTRE RZECZY TRZEBA ZROBI SAMEMU.

POWODUJE TO, E STUDENCI S DOBRZE PRZYGOTOWANI POD

KTEM INYNIERSKIM, MAJ WICEJ PRAKTYKI. U NAS BIERZE SI KATALOG I SI KUPUJE, A KSZTACENIE

JEST BARDZIEJ TEORETYCZNE.

7

FORMAT 2.0

Czym wzajemnie si zaskoczylicie?

Trudno to powiedzie. Jestemy odmienni. My bardziej zmie-rzamy w stron trendw zachodnich w designie. Oni wykorzy-stuj w znacznej mierze elementy kultury wasnej. Wprowadzaj do projektw duo wicej rnych zdobie nawizujcych do wasnych tradycji. Maj duy potencja, nieco inaczej ukierun-kowany. To wynika z tradycji i kultury.

Jaki jest system nauczania?

Podobny do naszego. Jestemy prawie bliniaczymi uczelniami pod wzgldem struktury kierunkw studiw. Koledzy z Naro-dowego Uniwersytetu w Chmielnickim coraz wicej przejmuj rzeczy europejskich. Rnice, ktre s, wynikaj ze specyfiki kierunkw studiw.

Czy cignie ich do Europy, do Polski?

Bardzo chcieliby wczy si do wsplnoty europejskiej, czerpa z kultury, dorobku i potencjau, ktrym dysponujemy. Gdyby udao im si wej do UE, mieliby dostp do funduszy, a te zwikszyyby ich potencja i moliwoci. Nam si to uda-o i z tego korzystamy. To jest niebyway skok. Ekonomiczny aspekt wyjazdw jest dla nich rwnie bardzo wany. W miecie ci, ktrzy maj prac, to sobie radz. Na terenach wiejskich nie jest bogato. Rzuca si w oczy bardzo dua rozbieno.

Jak teraz wyglda wsppraca?

W tej chwili jedzimy co roku z wystaw designu do Chmielni-ckiego. Wsppraca si rozszerza. Mogoby to dzia si szybciej, ale nie da si zrobi wszystkiego od razu. Ostatnio doczyli koledzy z Architektury wntrz. Zarysowa si nowy obszar wsp-pracy energia odnawialna. Moemy si od siebie uczy, bo pod wzgldem aparatury jestemy lepiej wyposaeni, ale np. jeli chodzi o fotowoltaik, to oni buduj na swoim uniwersytecie ma

ferm o mocy p megawata. Z wyprodukowanej energii korzy-staj na uczelni. Fundusze dostali z ministerstwa. S do prni w tym zakresie. My planujemy na najblisze 4 lata w ramach projektu POWER przyjazd 20 pracownikw na wykady, moe uda si to zorganizowa ju w tym roku. Bd prowadzi dodat-kowe zajcia z OZE, projektowania mebli, odziey czy budowy maszyn. W tej chwili trwaj starania, aby zwiedzi nieczynn elektrowni atomow na Ukrainie. A to te jest nie lada gratka. Trudniejsza sytuacja gospodarcza, polityczna nie oznacza, e s gorsi; s bardzo kreatywni i maj wiele inicjatyw.

Zawsze mona si czego nowego nauczy.

S chtni do wsppracy, nie tylko z nami. Maj kontakty z uczelniami w Rzeszowie, Lublinie, Krakowie, Kielcach. My-limy te o wsppracy sportowej, wsplne zawody, tak jak Ox-ford Cambridge. Chcemy, eby chr naszej uczelni da koncert w Chmielnickim. Mamy wiele wydziaw i gdyby kady zapropo-nowa co ze swojego obszaru, to byoby naprawd tego wicej. Chmielnicki chce uruchomi ksztacenie na kierunku rolniczym. Na Ukrainie s niesamowicie urodzajne ziemie. Myl, e oni chc wykorzysta swj czas. Trzeba ich zrozumie.

My jestemy dla nich przystankiem.

I troch nas przez to mobilizuj. Nie moemy lekceway tego zainteresowania, bo Bydgoszcz nie jest ppkiem wiata i dla nas te pyn z tego korzyci, choby w pracy naukowej. Ukraiscy naukowcy rwnie maj dobry dorobek, a nie zawsze s do-strzegani. W tle rozwijajcej si wsppracy jest trudna historia, o czym trzeba pamita, a ktra czsto moe obie strony troch powstrzymywa. Aby przeama te obawy koledzy z uniwersytetu w Chmielnickim organizuj co 2 lata konferencj pt. Dialogi

GDYBY UDAO IM SI WEJ DO UE, MIELIBY DOSTP DO FUNDUSZY, A TE ZWIKSZYYBY ICH

POTENCJA I MOLIWOCI. NAM SI TO UDAO

I Z TEGO KORZYSTAMY. TO JEST NIEBYWAY SKOK. EKONOMICZNY ASPEKT

WYJAZDW JEST DLA NICH RWNIE BARDZO WANY.

805 | GRU 2018

TEMAT NUMERU

ukraisko-polskie. Jestemy wsporganizatorem tej konferencji, a podczas ostatniej tematyka wzajemnych relacji Polski i Ukrainy zostaa wczona do programu. Podczas konferencji planowanej na 2019 rok, take zostan poruszone te trudne tematy.

Czasem s tematy, ktrych lepiej nie rusza

Ale z drugiej strony kiedy trzeba ich dotkn. Trzeba o tym rozmawia i wzajemnie si zrozumie. Mamy przecie dobry przykad relacje polsko-niemieckie. Trzeba pamita, wyci-ga wnioski, ale czy si odwraca? Jestemy przecie ssiadami.

Pomysw na wspprac jest wic duo.

Bardzo duo, ale wszystko jest kwesti pienidzy. Szukamy rde finansowania, piszemy projekty, troch funduszy dosta-jemy z Miasta i z Urzdu Marszakowskiego. Wspiera nas take firma Precitool sp. z oo. Realizacj naszych pomysw musimy jednak zawsze dostosowa, najczciej niestety ograniczy do posiadanych rodkw.

Jakie znaczenie dla Pana ma tytu Doktora Honorowego Narodowego Uniwersytetu w Chmielnickim?

Doktorat Honorowy dla kadego nauczyciela akademickiego jest wyjtkowym wyrnieniem. Nie spodziewaem si takiej nobilitacji. Odbieram to jako uznanie dla naszej wsppracy, ale take jako zastrzyk energii do jej kontynuacji. Wspdziaa-nie ma take aspekty pozauczelniane, jak np. zbieranie polskich

ksiek. Wysalimy na Ukrain prawie ptora tysica ksiek, a jeszcze mamy 600 i cigle dostajemy nowe. Nie wszystko mogli-my przewie od razu. Nie zmiecio si do samochodu. Prosz sobie wyobrazi, e w szkole, w ktrej nauczany jest jzyk polski, biblioteka nie miaa polskich podrcznikw i polskiej literatury. Staramy si t bibliotek zapeni nasz literatur. W 2016 roku przy wsppracy z Muzeum Wodocigw MWiK organizowali-my wystaw fotograficzn pt. Obrazy wojny. Donbas.

Jak Polacy s postrzegani na Ukrainie?

Bardzo dobrze, przynajmniej tam, gdzie my bylimy. Dogadu-jemy si we wasnych jzykach, jak chce si zrozumie z drug osob, to nie ma problemu, nie tylko przy kawie, ale take na wy-kadach. Czasem ukraiscy partnerzy chc, ebymy mwili po polsku, bo chc si uczy naszego jzyka. W Centrum Ukraisko--Polskim coraz wicej pracownikw i studentw chmielnickiego uniwersytetu podejmuje nauk jzyka polskiego.

Skd nazwa Chmielnicki?

Wczeniej miasto nosio nazw Poskirw. W 1954 roku na cze Hetmana Bohdana Chmielnickiego zmieniono nazw na Chmielnicki. Obok Filharmonii Chmielnickiej, w pobliu hotelu, w ktrym zwykle si zatrzymujemy stoi pomnik Chmielnickiego, troch przypomina monument naszego Kazimierza Wielkiego przy ul. Pod Blankami. Dzikuj za rozmow.

9

FORMAT 2.0

TUTAJ CZU EUROP tekst: Ewa Lewandowskazdjcia: Ryszard Wszoek

S modzi, adni, zaangaowani. Ucz si i pracuj. Pochodz z Ukrainy. Kateryna Holovchenko i Andrii Borysiuk do Polski przyjechali prawie 5 lat temu. Razem. Mimo e na Ukrainie mieszkali daleko od siebie, po przypadkowym spotkaniu na weselu zostali par. Poczya ich te wsplna pasja architek-tura. To wanie ten kierunek chcieli studiowa w Bydgoszczy, ale nie od razu trafili na UTP. Myleli, e si nie dostan. Powiedziano im, e obcokra-jowcy mog mie problemy. Zaczli wic od budownictwa na WSG, po pierwszym semestrze przenieli si na fizyk na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego. Po jej skoczeniu spr-bowali dosta si na UTP i dzi s na II roku Architektury. Mwi, e ycie na Ukrainie jest trudne, rodzice troch pomagaj, ale sami musz te zadba o siebie. W Polsce rwnie nie

jest im atwo, bo studia nie nale do prostych. Chcieliby zaj si projektowaniem. Ich marzenie to zaoy firm. Nie ma rnicy midzy Polsk a Ukrain, tylko zarobki inne. rednia pensja na Ukrainie to 250 euro, a ceny jak w Polsce- opowiada Andrii. A tak, wszystko to samo no i drogi w Polsce lepsze.

Tutaj czu Europ. Ale na przykad architektura w moim rodzinnym mie-cie jest bardzo podobna do bydgo-skiej dodaje. Bydgoszcz to adne, spokojne miasto dopowiada Ka-teryna Nie jest takie due jak np. Warszawa i mae jak Toru. Bardzo wspczesne, dobrze skomunikowane z rozwinit infrastruktur. W Pol-sce zwiedzili kilka innych miast, ale teraz ju wiedz, e dobrze wybrali. Bydgoska uczelnia prywatna, na ktr ich werbowano, bya najtasza wrd ofert, ktre otrzymali przez firm

NIE MA RNICY MIDZY POLSK A UKRAIN, TYLKO

ZAROBKI INNE. REDNIA PENSJA NA UKRAINIE TO 250

EURO, A CENY JAK W POLSCE.

1005 | GRU 2018

TEMAT NUMERU

poredniczc, organizujc ich przyjazd do Polski. Ciesz si jednak, e ostatecznie trafili na UTP, bo jak podkrelaj, poziom jest zdecydowanie wyszy. A jzyk? Pocztki byy trudne, po-niewa znalimy kilka podstawowych sw, a i z angielskim nie

byo najlepiej, bo poziom nauczania tego jzyka na Ukrainie jest niski wspomina Kateryna Teraz jest zdecydowanie lepiej i z polskim i z angielskim dodaje Andrii. Opanowali nawet ortografi. Zajo im to dwa lata. Cay czas jednak si ucz. Na Ukrain jed dwa, trzy razy w roku. Nie maj czasu czciej odwiedza rodziny. wita w Polsce i na Ukrainie obchodzimy w rnych terminach, a w wakacje pracujemy, eby zarobi. Raz

na rok przyjeda mama mwi Kateryna. Jeszcze nie wiedz, w jakim miecie znajd si za kilka lat. Na pewno chc uczy si dalej, ale zaocznie, eby mc pracowa. O powrocie na Ukrai-n, przynajmniej na razie, nie myl. Nie widz tam moliwoci rozwoju dla siebie opowiadaj o tym z lekkim zaenowaniem. ycie tutaj te nie jest usane rami. Byy np. problemy z wizyt u lekarza. Zdarzao si, e najpierw musieli dzwoni do ubez-pieczyciela i czeka miesic, a zostan przyjci. Pesel dostali dopiero rok temu, jego brak sprawia wiele trudnoci, choby w banku. A karta pobytu czasowego otrzymywana na p roku powodowaa, e nie mogli wyjeda. Dziwnie to byo ko-mentuj swoje pierwsze lata w Polsce Ale teraz mamy kart pobytu na 3 lata.

Maj polskich znajomych i przyjaci. Nie spotykaj si raczej z negatywnym odbiorem, cho zdarzyo si, e odmwiono im wynajcia mieszkania i zatrudnienia. Spotkali te wiele yczliwych osb. Na przykad nauczycielka jzyka polskiego z kursu, na ktry uczszczali po przyjedzie do Polski, pomoga im znale lokum.

S przekonani, e sobie poradz zawodowo. Zrealizuj swoje plany i marzenia. Chc te zobaczy, jak wyglda wiat poza Polsk. Jeszcze nie wiedz, gdzie jest ich miejsce na ziemi. Na razie zostaj tutaj. Ju si przyzwyczaili. Jest dobrze.

O POWROCIE NA UKRAIN, PRZYNAJMNIEJ NA RAZIE,

NIE MYL. NIE WIDZ TAM MOLIWOCI ROZWOJU DLA

SIEBIE.

11

FORMAT 2.0

Prof. dr hab. Mykhaylo Delyavskyy od roku 1998 pracownik Katedry Mechaniki Budowli, obecnie Zakadu Mechaniki i Konstrukcji Budowli Wydziau Budownictwa, Architektury i Inynierii rodowiska Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Naukowiec, ale przede wszystkim dobry czowiek i patriota. Losy Ukrainy nie s mu obojtne. Jego yciowe motto to nie naley traci ycia nadaremnie.

Z UKRAINY DO POLSKI

rozmawiaa: dr in. Magorzata Sztubeckazdjcia: Ryszard Wszoek

Panie Profesorze, jaka droga naukowa przywioda Pana z Ukrainy do Polski?

To jest historia dawna, dawna... Pochodz z 7-tysicznej wioski Koropiec, w obwodzie tarnopolskim, pooonej na poudniowy wschd od Lwowa. Po szkole redniej razem z koleg bardzo chcielimy si stamtd wyrwa i dostalimy si na studia na Uniwersytet Lwowski. Interesowaa mnie fizyka jdrowa, as-tronomia, ale w ostatecznoci wybraem kierunek mechanika matematyczna. Matematyk lubiem bardzo, mechaniki nie lubi do teraz. Potem obroniem doktorat i jakie 20 lat temu prac habilitacyjn. Pracowaem pniej w instytucie naukowym we Lwowie. Nazywa si Instytut Fizyko-Mechaniczny im. Karpen-ki Narodowej Akademii Nauk. Po habilitacji spodziewaem si, e obejm kierownictwo Wydziau (na Ukrainie mwi si na to dzia) Mechaniki Materiaw Kompozytowych. Niestety, wybrano innego profesora, a mnie zaczto przesuwa na inne stanowiska. Akurat wtedy odbywaa si we Lwowie konferencja Uniwersytetu Lwowskiego i Warszawskiego.

W jakich to byo latach?

To byo w 1996 roku, gdy obroniem habilitacj. Na wspomnia-nej konferencji poznaem profesora geologii Ryszarda Kaczy-skiego. Wwczas poprosiem, eby znalaz dla mnie prac. Chcia-em dosta propozycj z Warszawy albo Krakowa, ale nawizano ze mn kontakt z bydgoskiego UTP. Byo to na pocztku 1998 roku. Odezwa si do mnie wtedy wczesny dziekan, profesor Adam Podhorecki. I od 1 padziernika 1998 roku rozpoczem prac w Katedrze Mechaniki Budowli na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inynierii rodowiska.

Jakie przedmioty Pan Profesor wykada?

Mechanik budowli i teori sprystoci i plastycznoci. Po-tem to si troch zmieniao i uczyem przedmiotu konstrukcje wiszce. Wracajc do mojej pracy na UTP, dyrektor Instytutu Lwowskiego da mi na pocztku rok wolnego, abym mg tutaj pracowa. Po tym roku nie chciaem wraca, tym bardziej, e na Ukrainie, na pocztku mojej pracy, eby zaoszczdzi 10 groszy, szedem do domu pieszo 15 kilometrw. Po dwch latach pracy dostaem ultimatum od rektora UTP musiaem wybra: albo Lww albo Bydgoszcz.

I Pan Profesor wybra Bydgoszcz.

Tak, to by rok 2000. Jednak w latach 20022015 byem rwnie zwizany z uniwersytetem w ucku jako czonek komisji do spraw prac doktorskich i habilitacyjnych. W 2015 roku otrzymaem tam tytu profesora matematyki. W Polsce nie wymagano ode mnie procedury nostryfikacyjnej. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego uznao mj dyplom profesora Narodowego Uniwer-sytetu Technicznego w ucku.

Jaka jest zatem gwna domena naukowa Pana Profesora?

Mechanika budowli.

Nie matematyka?

Nie, gdyby to bya matematyka, musiabym pisa artykuy na-ukowe z tego zakresu (miech). Matematyk lubi, nie wysz, nie wspczesn, ale t podstawow klasyczn.

Czyli wykorzystuje Pan Profesor matematyczne zalenoci do rozwizywania zagadnie mechaniki budowli?

Tak. Obecnie jestem promotorem doktoratu, w ktrym dokto-rant opracowuje program komputerowy wykorzystujcy metod makroelementw MME. Podam przykad: mamy pyty cienkie izotropowe, na przykad: betonowe i budujemy model ukad rwna. Wprowadzamy ukad do programu i modelujemy: ob-cienia, ksztat i rne warunki brzegowe dotyczce podpr. Kocowym efektem jest rozwizanie w postaci pl przemieszcze i si wewntrznych.

Czy mia Pan Profesor problem z jzykiem polskim?

Wydaje mi si, e nie miaem, tym bardziej, e moi rodzice byli Polakami. Rozmawialimy w domu po polsku. Poza tym polski jzyk jest bardzo podobny do ukraiskiego. Niemniej p roku przed rozpoczciem pracy wypoyczaem polsk literatur tech-niczn i uczyem si specjalistycznych swek. Mam te zajcia

ROZMAWIALIMY W DOMU PO POLSKU. POZA TYM

POLSKI JZYK JEST BARDZO PODOBNY DO UKRAISKIEGO. NIEMNIEJ P ROKU

PRZED ROZPOCZCIEM PRACY WYPOYCZAEM

POLSK LITERATUR TECHNICZN I UCZYEM SI SPECJALISTYCZNYCH

SWEK. MAM TE ZAJCIA ZE STUDENTAMI

Z ZAGRANICY, KTRE PROWADZ PO ANGIELSKU.

TEMAT NUMERU

13

FORMAT 2.0

ze studentami z zagranicy, ktre prowadz po angielsku. Ja nie mam problemu z ich zrozumieniem, ale czy oni mnie rozumiej tego nie wiem (miech).

Lubi Pan Profesor swoj prac?

Oczywicie, e tak. Zarwno prac naukow, jak i prac ze studentami.

A czy zauwaa Pan Profesor rnic pomidzy naukowcami na Ukrainie i w Polsce?

Jeli chodzi o nauk, to nie. W Polsce naukowcy maj lepszy dostp do narzdzi, chociaby komputerw. I mona powiedzie, e przedkadaj nauk nad na praktyk. Poza tym zauwayem, e wana tutaj jest praca. Ju studenci pracuj, bdc na studiach. Na Ukrainie jednak jest to troch ograniczone. A 20 lat temu i wcze-niej na Ukrainie wana bya nauka. Wykorzystywa j przede wszystkim rzd i wojsko musiaa by na wysokim poziomie.

Czy ledzi Pan Profesor sytuacj na Ukrainie, teraz i przez te wszystkie lata?

Oj ledz, na bieco, mona powiedzie, e cigle. Cztery lata wojny nikt nie prowadzi, a teraz znw przed wyborami stan wojenny. Martwi si tym, co si dzieje w mojej ojczynie.

Czsto Pan wraca na Ukrain?

Tak, kiedy czciej, teraz troch rzadziej, cho dawniej podr na Ukrain to bya wyprawa. Obecnie jest atwiej, transport jest duo lepszy, problemu nie ma. Ale ju tak czsto na Ukrain nie jed.

A nie chcia Pan Profesor z Polski ruszy dalej, na Zachd?

Nie, nigdy nie chciaem wyjecha dalej. No chyba, e w ce-lach wypoczynkowych Wochy, Pary. Ale pozosta gdzie, na zawsze nie. Ja nawet tutaj nie bardzo chc zosta. Wrc na Ukrain. Zosta tam mj brat i troje rodzestwa ony.

Czy przez te lata zauway Pan Profesor zmiany zachodzce na Ukrainie?

Nie, Ukraina duo si nie zmienia. Moe troch po odzyskaniu niepodlegoci, ale takich radykalnych zmian nie zauwayem. Moim zdaniem Lww wyglda tak samo odkd pamitam. Naj-wicej zmian zaszo chyba wrd modych, opuszczaj Ukrain, do Polski przez ostatnie lata wyjechao chyba okoo 1,5 miliona Ukraicw.

A prywatnie czym si Pan Profesor interesuje?

Lubi histori, szczeglnie Ukrainy, a waciwie powieci hi-storyczne. Ostatnio przeczytaem powie Choodnyj jar Jurija Horlis-Horskiego o powstaniu na Ukrainie i walce z Sowietami. Poza tym bardzo lubi sztuk. Wiele razy odwiedzaem w Mos-kwie galeri Trietiakowsk i w Sankt-Petersburgu Ermita. Mam z tego okresu kilka tysicy slajdw, na ktrych znajduj si eksponaty z tych muzew.

A co podoba si Panu Profesorowi w Bydgoszczy?

W Bydgoszczy? Lubi Wysp Mysk. Wczeniej czsto tam z on spacerowalimy.

A czego Pan Profesor sobie yczy?

Chciabym skoczy i wyda ksik Teoria sprystoci. No i zdrowia oczywicie sobie ycz, moe jeszcze pojecha na wy-cieczk do Woch i, jak ju wspominaem, powrotu na Ukrain.

Dzikuj za rozmow.

NIE, UKRAINA DUO SI NIE ZMIENIA. MOE

TROCH PO ODZYSKANIU NIEPODLEGOCI, ALE TAKICH RADYKALNYCH

ZMIAN NIE ZAUWAYEM. MOIM ZDANIEM LWW

WYGLDA TAK SAMO ODKD PAMITAM.

TEMAT NUMERU

1405 | GRU 2018

O nawizanej wsppracy z uczelniami z Ukrainy wspomina take dr in. Justyna Sobczak-Pist-ka, kierownik Zakadu Mechaniki i Konstrukcji Budowli:

W ostatnich latach, take dziki panu profesorowi, rozwina si in-tensywna wsppraca z uczelniami technicznymi z Ukrainy. Dwie oso-by z naszego wydziau odbyy w ze-

szym roku sta naukowy we Lwowskim Narodowym Uniwersytecie Rolniczym na Wydziale Budownictwa i Architektury. Rwnie dwie osoby z tego uniwersy-tetu odbyy sta naukowy na naszej uczelni. Efektem tej wsppracy jest te zatrudnienie u nas w zakadzie prof. dr hab. Olesi Maksymowych, a take wsplne prace badawcze i liczne publikacje naukowe. W 2018 roku oprcz wymienionych ju Politechniki Lwowskiej i Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu Rolniczego, rozpoczlimy wspprac z Kijowskim Narodowym Uniwersytetem Budownictwa i Architektury, Uni-wersytetem Lwowskim, Akademi Wojsk Ldowych (Lww), Narodowym Uniwersytetem Gospodarki Miejskiej w Charkowie, uckim Narodowym Uni-wersytetem Technicznym, Narodowym Uniwersy-tetem Gospodarki Wodnej i Zarzdzania Zasobami Naturalnymi w Rwnem, Kijowskim Narodowym Uniwersytetem Handlu i Ekonomii. Dziki temu mamy nadziej na dalsze wspdziaanie zarwno w zakresie nauki, bada jak i dydaktyki (np. podwjne dyplomowanie).

Profesor Delyavskyy od pocztku swojej pracy bardzo dobrze wpisa si w tematyk naukow Katedry Mechaniki Konstrukcji jako promo-tor prac inynierskich, magisterskich

i doktorskich, a take jako autor i wspautor licznych publikacji naukowych. Od pocztku angaowa si efektywnie w rne przedsiwzicia naukowo-ba-dawcze i organizacyjne na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inynierii rodowiska. Jest osob o po-godnym charakterze, chtnie pomaga modszym ko-legom. Pomg nawiza wspprac z Politechnik Lwowsk i Lwowskim Narodowym Uniwersytetem Rolniczym w Dublanach, co znalazo swoje odzwier-ciedlenie w wymianie naukowcw i wsplnych publi-kacjach tak charakteryzuje Profesora prorektor Adam Podhorecki.

TEMAT NUMERU

15

Kijw przywita nas pikn pogod, co naley traktowa jako wyjtek od nienej i mronej, typowej dla tej pory roku aury. Podczas kilkudniowego pobytu moglimy zwiedzi to pikne miasto. Wielkie wrae-nie zrobia na nas awra Peczerska pra-wosawny klasztor, siedziba zwierzchnika Ukraiskiego Kocioa Prawosawnego Patriarchatu Moskiewskiego oraz Sobr Sofijski cerkiew wpisana na list wiato-wego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.

Dziki uprzejmoci naszych gospodarzy zobaczylimy pikny skansen ukraiskiej architektury ludowej. Pirogovo to muze-um pod goym niebem, o powierzchni 150 hektarw, w ktrym znajduje si blisko 300 oryginalnych obiektw budowlanych dzie ludowej architektury drewnianej, przeniesionych z rnych regionw Ukra-iny. Byo to cenne dowiadczenie zawodo-we w kontekcie wyceny nieruchomoci pozostawionych poza granicami obecne-

UKRAISKO-POLSKIE SPOTKANIA RZECZOZNAWCW

tekst i zdjcia: dr in. Kinga Szopiska

W listopadzie 2018 roku w Kijowie odbya si pierwsza polsko-ukraiska debata dotyczca wyceny nieruchomoci. Wydarzenie byo czci midzynarodowej konferencji naukowo-praktycznej na temat Wycena gruntw na Ukrainie: osignicia, problemy i perspektywy, organizowanej m.in. przez Narodowy Uniwersytet Nauk o yciu i rodowisku Ukrainy.

TEMAT NUMERU

1605 | GRU 2018

go pastwa polskiego. Konferencja jed-nak przede wszystkim stworzya okazj do spotkania przedstawicieli wiata nauki z Ukrainy, Polski, Modawii, Turcji i Nie-miec. Na zaproszenie dziekana Wydziau Gospodarki Przestrzennej, prof. Tarasa Ievsiukova, w debacie wzio udzia trzy-nastu specjalistw z Polski, zwizanych zawodowo z rynkiem nieruchomoci. Delegacj tworzyli rzeczoznawcy majt-kowi oraz przedstawiciele piciu polskich uczelni (Uniwersytetu Technologiczno--Przyrodniczego w Bydgoszczy, Uniwer-sytetu Przyrodniczego we Wrocawiu, Uniwersytetu Warmisko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Mikoaja Ko-pernika w Toruniu i Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej im. Prezydenta Stani-

sawa Wojciechowskiego w Kaliszu). Dys-kusja wykazaa rnice w organizacyjnym i metodologicznym podejciu do wyceny nieruchomoci w Polsce i na Ukrainie oraz odmienno w procedurze uzyskania uprawnie zawodowych w zakresie sza-cowania nieruchomoci. Strona ukraiska wskazaa szereg problemw pojawiaj-cych si podczas wyceny nieruchomoci, w tym potrzeb wprowadzenia wsplnych zasad, podej metodologicznych i stan-dardw w zakresie stosowanej termino-logii do oceny terenw zabudowanych, problem podwjnego opodatkowania nieruchomoci, potrzeb dostosowania prawa ukraiskiego do wymogw norm europejskich oraz brak baz danych o nie-ruchomociach. To, zdaniem ekspertw,

jest wynikiem sabo rozwinitego rynku nieruchomoci na Ukrainie. Polska dele-gacja zwrcia szczegln uwag na nisk jako baz danych o nieruchomociach w Polsce.

Podejmowana tematyka niewtpliwie przyczyni si do poprawy jakoci prowa-dzonych dziaa i pozwoli w przyszoci wsplnie realizowa zamierzone cele w zakresie gospodarowania i wyceny nie-ruchomoci. Kolejna polsko-ukraiska debata dotyczca wyceny nieruchomoci odbdzie si w kwietniu 2019 roku na Uni-wersytecie Przyrodniczym we Wrocawiu.

TEMAT NUMERU

17

FORMAT 2.0

Z YCIA UCZELNI

ZAKOCZENIE OBCHODW 250. ROCZNICY URODZIN JEDNEGO Z PATRONW UCZELNI

tekst: redakcjazdjcia: Ryszard Wszoek

1805 | GRU 2018

Z YCIA UCZELNI

Wydarzenia 250. rocznicy urodzin Jdrzeja niadeckiego

Midzynarodowe Sympozjum Where Jdrzej niadecki met Jan Czochralski. From innovative high-tech to patents and business incubators, ktre odbyo si w grudniu na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym, zakoczyo obchody 250. rocznicy urodzin Jdrzeja niadeckiego. Podczas pierwszego dnia sympozjum mwiono o roli pierwiastka, ktry niadecki odkry najprawdopodob-niej na pocztku XIX wieku (ruten vestium wg niadeckiego). wiatoczue domieszki na bazie rutenu uywane s w krysztaach uzyskiwanych metod Czochralskiego (ok. 80 procent wiatowej produkcji) do otrzymywania np. komrek fotowoltaicznych, tzn. jednostek budulcowych paneli fotowoltaicznych. W drugim dniu sympozjum podsumowano projekt Inkubator Innowacyjnoci +.

2 MARCA 2018

Inauguracja obchodw 250. rocznicy urodzin Jdrzeja nia-deckiego

Wykad dr Emilii Marii Iwaszkiewicz pt. Stowarzyszenie Szu-brawcw oraz Jdrzej niadecki w yciu spoecznym Wilna

Projekcja filmu o Jdrzeju niadeckim re. Emilia Sadowska

18 KWIETNIA 2018

Uroczyste posiedzenie Senatu z udziaem delegacji z Uniwer-sytetu Wileskiego z Litwy, wadz wojewdztwa, wicebur-mistrza nina, przedstawicieli Stowarzyszenia im. Jdrzeja niadeckiego oraz przedsibiorcw wspierajcych 250. rocz-nic urodzin Jdrzeja niadeckiego (prezesi firm: Solbet, Poli, Fundacji Hint)

Projekcja fragmentw filmu o Jdrzeju niadeckim Minikoncert muzyki powanej w wykonaniu uczniw z VI LO

w Bydgoszczy Wystawa pt. Sylwetka Jdrzeja niadeckiego w 250. rocznic

urodzin w czytelni Biblioteki Gwnej UTP Wykad dr Birut Railien pt. A chemistry of life and science:

Jdrzej niadecki of Vilnius w Ratuszu Urzdu Miasta na sesji Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego

21 KWIETNIA 2018

Noc Bibliotek:- Wystawa pt. Sylwetka Jdrzeja niadeckiego w 250. roczni-

c urodzin, zorganizowana wraz z Muzeum Ziemi Pauckiej w ninie, ktre wypoyczyo eksponaty zwizane z patronem

- Pracownia chemiczna Jdrzeja niadeckiego, przygotowana wraz z Wydziaem Technologii i Inynierii Chemicznej UTP

- Loteria, mini-quiz, szukanie skarbu (gra polegajca na roz-wizywaniu zagadek/zada ukrytych w czytelni BG), gry planszowe, konkurs plastyczny

- Czytanie lektury ksiek w jzyku angielskim prezentacja przygotowana przez Alin Macig, pracownika SJO UTP

- Micha Woniak, pracownik Muzeum Ziemi Pauckiej w ni-nie, przedstawi prezentacj pt.: nin ladami braci nia-deckich. Fakty z historii nina i samej rodziny niadeckich ukazay obraz spoecznoci, w ktrej wzrastali Jan i Jdrzej

23-27 MAJA 2018

Bydgoski Festiwal Nauki (imprezy zwizane z obchodami):- O dwch takich poznajmy braci niadeckich warsztaty

dla klas I-III szkoy podstawowej w Bibliotece Gwnej UTP- Bd jak Jdrzej- Od Jdrzeja niadeckiego do nowoczesnych technologii- Laboratorium Jdrzeja niadeckiego escape room

3 CZERWCA 2018

Bajkowa Bydgoszcz Strefa sportowa z futbolem amerykaskim

4-5 CZERWCA 2018

Warsztaty biomedyczne

20 CZERWCA 2018

wito Uczelni

11-13 PADZIERNIKA 2018

Zakoczenie obchodw 250. rocznicy urodzin Jdrzeja nia-deckiego w Litewskiej Akademii Nauk podczas Midzynaro-dowej Konferencji Naukowej Oxygenalia 2018

11-12 GRUDNIA 2018

Where Jdrzej niadecki met Jan Czochralski. From inno-vative high-tech to patents and business incubators mi-dzynarodowe sympozjum

19

FORMAT 2.0

PODSUMOWANIE PROJEKTU INKUBATOR INNOWACYJNOCI+

tekst: redakcjazdjcia: Ryszard Wszoek, nadesane

Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jdrzeja niadeckich w Bydgoszczy (Lider utworzonego Konsorcjum) oraz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy realizoway przez ostatnie dwa lata wsplny projekt pn. Inkubator Innowa-cyjnoci +. Obie uczelnie dostay na ten cel prawie 3,8 mln z z Unii Europejskiej z programu realizowanego w ramach projektu pozakonkursowego pn. Wsparcie zarzdzania badaniami naukowymi i komercjalizacja wynikw prac B+R w jednostkach na-ukowych i przedsibiorstwach w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwj 2014-2020 (Dziaanie 4.4).

Projekty na granty przedwdroeniowe zrealizowane na UTP w Bydgoszczy w ramach Inkubatora Innowacyjnoci+

From innovative high-tech to patents and business incubators

NAUKA I BIZNES

BADANIE ZESPOU ROBOCZEGO MYNA Z PYT MI-DZYWALCOW W CELU PRZYGOTOWANIA DO WDROENIA

Lider zespou: prof. dr hab. in. Jzef Flizikowski

Myn z pyt midzywalcow do rozdrabniania uziarnionych mine-raw, surowcw biologicznych, ziaren, materiaw niejednorodnych i polimerowych, zwaszcza bardzo drobnych. Dokonano do tej pory weryfikacji technologii w warunkach laboratoryjnych. Opracowany prototyp urzdzenia jest konstrukcj laboratoryjn, badawcz, form poprzedzajc waciwy prototyp wdroeniowy. Uzyskane do tej pory wyniki s przedmiotem zgoszenia patentowego.

SAMOADAPTUJCY SI SYSTEM TRANSMISJI STRUMIE-NI MULTIMEDIALNYCH W SIECIACH KOMRKOWYCH, Z OBSUG TRANSMISJI WIELOCIEKOWEJ, PRZEZNA-CZONY DLA SYSTEMW BEZZAOGOWYCH STATKW POWIETRZNYCH (BSP) O PRZEDUONYM ZASIGU LOTU

Lider zespou: dr in. ukasz Zabudowski

Przedmiotem projektu jest rozwj samoadaptujcego si systemu transmisji strumieni multimedialnych w sieciach komrkowych, z obsug transmisji wielociekowej, przeznaczonego dla syste-mw bezzaogowych statkw powietrznych (dronw) o prze-duonym zasigu lotu. Zesp projektowy okreli koncepcj technologii oraz jej przysze zastosowanie.

2005 | GRU 2018

NAUKA I BIZNES

BADANIE ZESPOU NAPDOWEGO I STERUJCEGO WIE-LOTARCZOWEGO WIELOOTWOROWEGO ROZDRABNIA-CZA MATERIAW KAWAKOWYCH W CELU PRZYGO-TOWANIA DO WDRAANIA

Lider zespou: dr hab. in. Andrzej Tomporowski, prof. UTP

Zesp napdowy i sterujcy wielotar-czowego, wieloot-worowego rozdrab-niacza materiaw kawakowych, np. ziaren biomasy, biologicznych su-rowcw rolinnych, granulowanych ma-teriaw niejedno-rodnych i polimero-wych, kawakowych mineraw czy te

materiaw zawierajcych due iloci wody. Przeprowadzono do tej pory prby w warunkach zblionych do rzeczywistych na prototypie laboratoryjnym, ktry w toku planowanych prac bdzie optymalizowany. Uzyskane do tej pory wyniki s przed-miotem patentu.

MASZYNA DO BADA PEZANIA TWORZYW POLIMERO-WYCH W ZMIENNYCH WARUNKACH RODOWISKOWYCH

Lider zespou: dr in. Adam Mazurkiewicz

Przedmiotem projektu jest stanowisko/maszyna do pomiaru zmian wartoci odksztacenia elementu wykonanego z tworzyw polimerowych pod wpywem staego obcienia w zmiennych warunkach rodowiskowych. Zesp projektowy okreli zaoe-nia konstrukcyjne, wybra koncepcj, zbudowa i przetestowa dziaanie prototypu. Uzyskane do tej pory wyniki s przedmiotem zgoszenia patentowego pt.: Przyrzd do badania cigien w wa-runkach obcie statycznych i zmiennych, z dnia 04.12.2017 r.

TECHNOLOGIA MODYFIKACJI POWIERZCHNI WYTWORW Z TWORZYW POLIMEROWYCH ZA POMOC WIATA LASERA

Lider zespou: mgr in. Piotr Czyewski

Technologia znakowania laserowego wybranych tworzyw po-limerowych do zastosowania w technologiach wtryskiwania, wtryskiwania z rozdmuchem, wytaczania oraz wytaczania z roz-dmuchem. Przeprowadzono wstpne prby, ktre potwierdziy wykonalno przyjtych zaoe technologicznych. Poprawne dziaanie technologii jest zalene m.in. od modyfikacji surowca, ktry poddawany bdzie dziaaniu lasera.

SUSZARKA WIBRACYJNA PRACUJCA W UKADZIE ZA-TACZAJCO-RUBOWYM Z DWOMA WIBRATORAMI

Lider zespou: dr in. Wojciech Powiardowski

Suszarka wibracyjna, wyposaona w wibracyjny ukad napdowy zataczajco-rubowy, jest przeznaczona do suszenia zoa mate-riau ziarnistego z obiegiem materiau na sicie. Zesp przepro-wadzi weryfikacj koncepcji w oparciu o elementy przesiewacza cigego pracujcego w systemie zataczajco-rubowym. Zwe-ryfikowano komponenty i podstawowe podsystemy technologii w rodowisku zblionym do rzeczywistego. Wypracowana do tej pory przez zesp wasno intelektualna jest przedmiotem szerokiego portfolio patentowego.

OPRACOWANIE OBIEKTYWNEJ METODY OCENY HISTOLO-GICZNEJ PRZETWORW MISNYCH W CELU WYKRYWA-NIA ICH ZAFASZOWA Z WYKORZYSTANIEM SYSTEMU CYFROWEJ ANALIZY OBRAZU MIKROSKOPOWEGO

Lider zespou: dr hab. in. Joanna Bogucka

Opracowanie metody oceny histometrycznej przetworw mis-nych w oparciu o system cyfrowej analizy obrazu mikroskopo-wego. Twrca dokona do tej pory optymalizacji metody oceny histologicznej przetworw misnych.

OPRACOWANIE INTERAKTYWNEJ METODY WSPIERAJ-CEJ WPROWADZENIE I UTRZYMANIE ZADRZEWIE RD-POLNYCH W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM

Lider zespou: dr in. Bogusaw Chachaj

Opracowanie systemu informatycznego (w formie finalnej aplika-cji komputerowej), wspierajcego projektowanie oraz utrzymanie zadrzewie rdpolnych z wykorzystaniem baz danych gatunkw drzew i krzeww z ich wymogami siedliskowymi, wib sadze-nia, pokrojem oraz kosztem sadzonek. Projekt aktualnie znajduje si w fazie koncepcyjnej. Twrca posiada szerokie know-how z obszaru projektowania zadrzewie rdpolnych.

21

FORMAT 2.0

NAUKA I BIZNES

ZASTOSOWANIE ODPADOWYCH PYW SKALNYCH W KOMPOZYTACH CEMENTOWYCH

Lider zespou: dr in. Magdalena Dobiszewska

Opracowanie technologii wytwarzania kompozytw cemento-wych zawierajcych odpadowe pyy skalne. Zesp projektowy przeprowadzi wstpne prby, ktre potwierdziy wykonalno przyjtych zaoe technologicznych. Co wicej, zweryfikowano waciwoci nowego kompozytu cementowego z dodatkiem pyu skalnego w warunkach laboratoryjnych. Uzyskane do tej pory wyniki s przedmiotem zgoszenia patentowego.

SENSOR DEFORMACJI GEOMETRYCZNYCH WALCZAKW OBROTOWYCH PRZEZNACZONY DO PRACY W WYSOKICH TEMPERATURACH

Lider zespou: dr in. Krzysztof Nowicki

Opracowanie prototypu urzdzenia do prowadzenia cigego, bezdotykowego pomiaru deformacji geometrycznych paszcza walczaka obrotowego w podwyszonych temperaturach. Wy-tworzony system bdzie mia na celu cigy, zautomatyzowany pomiar stanu urzdze zamiast okresowych audytw. Zesp projektowy opracowa w 2012 r. manualny czujnik pomiaru deformacji geometrycznych paszczy walczakw obrotowych. Analizowana technologia polega na ulepszeniu sieci sensorycznej o moliwo pomiaru odksztace geometrycznych w formie pomiaru automatycznego.

URZDZENIE DO REHABILITACJI STAWU PROMIENIOWO-NADGARSTKOWEGO

Lider zespou: dr n. medycznych Stanisaw Jung

Produkt medyczny zostanie wytworzony technologi wtrysko-w i jest przeznaczony do wicze czynnych, majcych na celu usprawnienie nadgarstka. Zesp projektowy zweryfikowa kom-ponenty technologii w warunkach laboratoryjnych oraz dokona oceny urzdzenia w warunkach zblionych do rzeczywistych. Przygotowany zosta take funkcjonalny prototyp urzdzenia. Uzyskane do tej pory wyniki s przedmiotem zgoszenia pa-tentowego.

PALNIK NA PELLET DO PIECA PRZEMYSOWEGO

Lider zespou: dr hab. in. Bogdan Ligaj, prof. UTP Palnik do pieca przemysowego stosowany do wytwarzania ener-gii cieplnej poprzez spalanie biopaliwa staego w postaci pelle-tu. Twrcy opracowali do tej pory jedynie model numeryczny palnika, ktrego podstaw bya koncepcja wykonana na bazie analizy istniejcych rozwiza. Analizowane rozwizanie objte jest ochron z tytuu zgoszenia patentowego.

BADANIE TECHNOLOGII ODKAANIA ROZDROBNIONEGO SUSZU ROLINNEGO ZA POMOC PLAZMY NISKOTEMPE-RATUROWEJ W CELU PRZYGOTOWANIA DO WDROENIA

Lider zespou: dr hab. in. Dariusz Paka

Stworzenie systemu aplikowania plazmy niskotemperaturowej jako elementu linii technologicznej oraz optymalizacja para-metrw ekspozycji dla zapewnienia najniszego poziomu za-nieczyszczenia mikrobiologicznego rozdrobnionego suszu ro-linnego. Zesp projektowy okreli koncepcj technologii oraz jej przysze zastosowanie. Ponadto zweryfikowa poszczeglne komponenty w warunkach laboratoryjnych.

2205 | GRU 2018

NAUKA I BIZNES

BADANIE EFEKTYWNOCI DZIAANIA ELEKTROWNI WIA-TROWEJ Z TURBIN O OPATACH WSTGOWYCH W UKA-DZIE RZECZYWISTYM NA RZECZ PRZYGOTOWANIA DO WDROENIA

Lider zespou: dr in. Robert Kasner

Stacjonarna elektrownia wiatrowa z turbin o opa-tach wstgowych i pozio-m osi obrotu, przezna-czona do konwersji energii wiatru na moment obroto-wy na osi wau gwnego turbiny. Zesp projektowy zweryfikowa komponenty technologii w warunkach laboratoryjnych. Ponadto skonstruowano prototyp urzdzenia, ktre przete-

stowano w warunkach zblionych do rzeczywistych. Uzyskane do tej pory wyniki s przedmiotem zgoszenia patentowego.

OPRACOWANIE SPOSOBU WYKORZYSTANIA WYBRANYCH ODPADW POWSTAJCYCH W PROCESIE PRODUKCJI I PRZEROBU MASY CELULOZOWEJ, PAPIERU I TEKTURY

Lider zespou: dr in. Alicja Gackowska

Opracowanie technolo-gii sposobu wytwarza-nia stabilnego produk-tu-wytworu z odpadw powstajcych w pro-cesie produkcji i prze-twarzania masy celulo-zowej, papieru i tektury,

ktry nie stwarza zagroenia dla wd i gleb. Zesp projektowy okreli koncepcj sposobu zagospodarowania odpadw z pro-dukcji i przerobu masy celulozowej, papieru i tektury, a take potwierdzi wykonalno przyjtych zaoe technologicznych.

OPRACOWANIE INNOWACYJNEJ TECHNOLOGII PRODUK-CJI MIESZANKI NIADANIOWEJ NA BAZIE PATKW ZBO-OWYCH Z MLEKIEM W PROSZKU Z PROZDROWOTNYMI DODATKAMI

Lider zespou: dr in. Grayna Wejnerowska

Opracowanie technologii produkcji prozdrowotnych produktw spoywczych, zawierajcych jako podstaw patki owsiane oraz mleko w proszku pene i/lub odtuszczone. Zesp projektowy okreli koncepcj technologii oraz jej przysze zastosowanie. Nie istniej natomiast jeszcze adne dane laboratoryjne potwierdza-jce przyjte zaoenia.

OPRACOWANIE METODY I STWORZENIE SYSTEMU DO WYKONYWANIA OBIEKTYWNYCH BADA NEUROMAR-KETINGOWYCH

Lider zespou: dr in. Arkadiusz Rajs

Neuromarketing zajmuje si bezporednim badaniem reakcji psychofizjologicznych konsumentw w celu optymalizacji na-rzdzi marketingowych. Do tej pory zostaa okrelona koncepcja technologii oraz jej przysze zastosowanie. Udao si te potwier-dzi przydatno bada wykorzystujcych eyetracker.

HYBRYDOWE URZDZENIE DO PRZYROSTOWEGO WY-TWARZANIA ELEMENTW KONSTRUKCYJNYCH Z TWO-RZYW POLIMEROWYCH

Lider zespou: prof. dr hab. in. Marek Bieliski

Urzdzenie bdzie posiada moduy do obrbki wykoczeniowej oraz system przeciwdziaajcy powstawaniu napre wewntrz-nych. Zesp projektowy zweryfikowa komponenty technologii w warunkach laboratoryjnych. Uzyskano ponadto oglne od-wzorowanie docelowego systemu w warunkach laboratoryjnych.

ENERGOOSZCZDNA PRZEPUSTNICA DAMPER

Lider zespou: mgr in. Micha Piotrowski

Przedmiotem projektu jest wprowadze-nie na rynek budownictwa innowacyj-nej przepustnicy do systemw wentyla-cyjnych. Projekt aktualnie znajduje si w fazie prototypowej. Wykonano ju wikszo prac zwizanych z okreleniem kryteriw konstrukcyjnych oraz przygo-towano na ich podstawie kilka prototy-pw, ktre zaprezentowano potencjalnym zainteresowanym. Wedug autorw wy-brana zostaa ostateczna forma rozwi-zania, ale nie ma informacji o przetestowaniu jej w warunkach zblionych do rzeczywistych. Analizowane rozwizanie objte jest ochron z tytuu zgoszenia patentowego.

BUDOWA DEMONSTRACYJNEJ WERSJI KONTENERO-WEGO SYSTEMU GRZEWCZEGO ZASILANEGO PELETEM Z WYMIENNYCH ZASOBNIKW PALIWOWYCH Z JEDNO-CZESNYM ODPROWADZENIEM POPIOW

Lider zespou: dr in. Sylwester Borowski

Mobilne systemy grzewcze s szeroko stosowane w budownictwie czy rolnictwie. Zesp projektowy zweryfikowa komponenty technologii oraz podstawowe jej podsystemy w warunkach la-boratoryjnych.

23

FORMAT 2.0

Z reguy bywa tak, e zadajcy pytanie oczekuje odpowiedzi, ktra by go satysfak-cjonowaa. Gdy premier rzdzcej partii konserwatywnej David Cameron zada swoim obywatelom pytanie: czy Zjedno-czone Krlestwo powinno pozosta czon-kiem Unii Europejskiej, czy opuci Uni Europejsk, tylko nieznaczna, ale jednak mniejszo (48,1%) wyborcw udzielia pozytywnej odpowiedzi. W ten sposb po raz pierwszy w historii Unii Europejskiej uruchomiono procedur dotyczc sytua-cji, kiedy to jedno z pastw czonkowskich poinformowao 27 rzdw, e opuszcza t organizacj.

Wikszo Brytyjczykw nie daa wiary ostrzeeniom ekonomistw i politologw przestrzegajcych przed spadkiem tempa rozwoju gospodarczego oraz zagranicznych inwestycji, wzrostem bezrobocia i depre-cjacj funta; ulegli oni kampanijnym zu-dzeniom, e kwoty wpacane do budetu Unii trafi do ich portfeli oraz przekonaniu, e wystpienie z Unii zatrzyma fal imigra-cyjn i powstrzyma erozj brytyjskiej to-samoci narodowej, zmniejszy bezrobocie oraz zwikszy socjaln ochron. Jednym z koronnych argumentw zwolennikw

Brexitu byo te wyzwolenie si spod ju-rysdykcji Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej (TSUE).

Brytyjczycy pozostawali gusi na argumen-ty sektora finansowego, e Brexit potnie osabi pozycj londyskiego City jako najbardziej atrakcyjnego centrum finanso-wego na wiecie i spowoduje przeniesienie si bankw, firm ubezpieczeniowych oraz innych instytucji finansowych do Nowego Jorku oraz wielu pastw unijnych. Prze-waga konkurencyjna City wynika przede wszystkim ze swobodnego dostpu do ryn-ku UE najwikszego bloku handlowego na wiecie. Z rynku zniknie nie tylko kilka tysicy wysoko wykwalifikowanych specja-listw, ale znacznemu uszczupleniu ulegnie cay sektor, ktry wypracowuje obecnie po-nad 10% brytyjskiego PKB i paci najwicej podatkw.

Kto przede wszystkim gosowa za Brexi-tem? Z danych demograficznych przygoto-wanych przez kilka orodkw badawczych oraz komisje referendalne wynika, e za-istniaa silna korelacja midzy stopniem wyksztacenia a stosunkiem do Brexitu. Okazao si, e ludzie o niszym poziomie

wyksztacenia znacznie czciej gosowali za wyjciem z UE. To zjawisko byo za-uwaalnie silniejsze ni w przypadku ja-kiegokolwiek innego kryterium demogra-ficznego; ani wedug wieku, pochodzenia, ani kultury czy religii ludzie nie podzielili si tak dokadnie, jak wedug poziomu wyksztacenia.

Kto gosowa za opuszczeniem UE: po 53% Anglikw i Walijczykw, 38% Szkotw, 44% Irlandczykw z Pnocy i 4% miesz-kacw Gibraltaru. Poza tymi ostatnimi najwysz frekwencj zanotowano w Anglii i Walii (powyej 70%), w Szkocji wyniosa ona 67%, a Pnocnej Irlandii 63%. Szcze-gln aktywnoci wykazali si mieszkacy Anglii powyej 65 r.., ktrych blisko 80% pojawio si w lokalach referendalnych. Najbardziej prounijni (72%) byli natomiast najmodsi wyborcy (w przedziale 18-25 r..), problem jednak w tym, e frekwen-cja w tej grupie wiekowej wyniosa w skali kraju zaledwie 43%. Niektrzy postrzega-li referendum jako zderzenie tsknoty za good old England z interionalizmem po-kolenia Google'a i Facebooka. Jak wida, gr byli ci pierwsi.

BREXIT MIMO WOLI?

tekst: dr Wojciech Szymborskizdjcia: Parlament Europejski

2405 | GRU 2018

Debata przedreferendalna bya pena uproszcze i demagogicznych hase i to one stay si dla zwolennikw Brexitu podsta-w przy podejmowaniu ostatecznej decyzji. Brexit podzieli spoeczestwo brytyjskie niemal p na p i nic nie wskazuje, aby stan ten mia si zmieni i to bez wzgldu na ostateczne rozsupanie brexitowego wza.

Media w pastwach UE analizuj Brexit gwnie z punktu widzenia strat, jakie po-niesie w jego wyniku Zjednoczone Krle-stwo (dalej autor bdzie stosowa skrt UK od ang. United Kingdom). Instytut Reu-tersa na zlecenie Studium Dziennikarstwa Uniwersytetu Oxfordzkiego przeanalizo-wa 3516 publikacji, jakie w cigu kilku miesicy ukazay si na temat Brexitu we Francji, Niemczech, Grecji, Woszech, Pol-sce, Hiszpanii, Szwecji i Irlandii. Analizie poddano dwa gwne dzienniki z kadego kraju, strony internetowe, tygodniki i pro-gramy telewizyjne. Okazao si, e a 68% publikacji na temat Brexitu odnosio si do tego, jakie bd jego skutki dla UK, a zale-dwie 19% koncentrowao si na wpywie Brexitu na stan Unii.

W ferworze dyskusji czsto zapomina si, e gospodarka brytyjska jest dzi pit na wiecie i drug, po niemieckiej, w Unii, tworzc a 15% PKB wszystkich pastw czonkowskich. Jej brak spowodowaby, e nominalny unijny PKB spadby do po-ziomu z 2005 r., co powikszyoby dystans wobec gospodarki amerykaskiej i po-mogo Chinom duo szybciej wyprzedzi Europ. Brexit wpynby na zwikszenie udziau RFN i Francji w PKB Unii, ale rwnie zwikszyby moliwoci forsowa-nia wasnych strategii gospodarczych, ktre byy dotychczas rwnowaone przez UK. Liczba ludnoci (czyli konsumentw) Unii zmniejszyaby si z 508 do 443 mln osb, czyli o 13%. Poniewa UK jest patnikiem netto, zmniejsz si rwnie jego wpaty do budetu Unii, ktry trzeba bdzie zreduko-wa lub powikszy wpaty wnoszone przez pozostae pastwa czonkowskie. Znaczny ubytek zanotowany zostanie w sektorze energetycznym, gdy 60% w przypadku ropy naftowej i 30% w przypadku gazu to brytyjski udzia w cakowitej unijnej pro-

dukcji. Wreszcie Brexit znaczco osabi perspektywy utworzenia europejskiej armii.

Dyskusja na temat celowoci czonkostwa UK w Unii Europejskiej cignie si ju od okresu przedakcesyjnego. Wprawdzie w re-ferendum w 1972 r. 63,5% mieszkacw opowiedziao si za, to spoeczna presja, aby integracj ograniczy do niezbdnego minimum, bya wyrana. Konserwatywny rzd Edwarda Heatha kad wwczas nacisk gwnie na kwestie czysto gospodarcze. Kontynentalna Europa rozwijaa si bo-wiem znacznie szybciej, tworzc olbrzymi rynek zbytu (niemal 200 mln konsumen-tw), na ktrym nie obowizyway ca oraz inne taryfy w obrotach handlowych (unia celna). To byo gwnym magnesem, cho-cia dla wielu obywateli ich kraj by kom-pletnie brytyjski, imperialny, oddalony w pewnym stopniu od spraw europejskich. Bdc ju w Unii, kolejnym rzdom UK udao si wynegocjowa szereg odmien-nych regulacji: przyznanie tzw. rabatu bry-tyjskiego, wyczenie si z unii walutowej, nieprzyjcie euro czy te pozostanie poza Stref Schengen. Mimo to nastroje prounij-ne zaczy ulega powolnej erozji.

Z punktu widzenia zwolennikw pozo-stania w Unii premier D. Cameron po-peni kardynalny bd. Bdc bowiem sam przeciwnikiem Brexitu, postanowi udowodni eurosceptycznej czci swo-jego gabinetu, swojej partii oraz znacz-nej czci spoeczestwa, e wikszo mieszkacw UK odpowie pozytywnie na zadane w referendum pytanie. Pomyli si i natychmiast po ogoszeniu wynikw poda si do dymisji (trzy tygodnie p-niej na czele rzdu stana Theresa May), stawiajc swj kraj, Uni Europejsk i do pewnego stopnia wiat w obliczu bezpre-cedensowego wyzwania, ktrego skutki s dzisiaj trudne do oszacowania.

Traktat o Unii Europejskiej w wersji liz-boskiej (wszed w ycie 1 grudnia 2009 r.) klarownie zdefiniowa prawn procedur wystpienia z UE: pastwo wystpujce in-formuje pisemnie Rad Europejsk (sku-piajc przywdcw pastw czonkow-skich) o zamiarze wystpienia (stao si to

29 marca 2017 r.), nastpnie Donald Tusk jako jej przewodniczcy zwouje posiedze-nie Rady, ktra w drodze konsensusu przyj-muje szereg wytycznych umoliwiajcych wyjcie UK z UE w sposb uporzdkowa-ny, dbajc o ochron wsplnego interesu Unii i jej pastw czonkowskich. Po uszcze-gowieniu wytycznych Rady Europejskiej, Komisja Europejska mianuje gwnego negocjatora (zosta nim francuski polityk Michel Barnier), ktry rozpoczyna prac ze swoim brytyjskim odpowiednikiem. W cigu dwch lat powinno zosta osig-nite porozumienie dotyczce warunkw wystpienia, przy jednoczesnym zdefinio-waniu ram przyszych stosunkw Londynu z Uni. De facto powinnimy mie zatem do czynienia z dwoma porozumieniami: pierwszym, o wystpieniu (Brexit) oraz drugim, bdcym przedmiotem odrbnych negocjacji o zasadach, na jakich bd opie-ra si przysze, czyli ju po wystpieniu, stosunki pomidzy stronami.

Czsto zadawane jest pytanie, kiedy UK przestanie by czonkiem UE. Istniej trzy moliwoci: po pierwsze, z chwil zawarcia poro-

zumienia pomidzy stronami przed upywem dwch lat od zoenia doku-mentw, czyli przed 29 marca 2019 r.,

po drugie, 29 marca 2019, a wic z chwil upywu traktatowego okresu dwch lat od zoenia dokumentw,

po trzecie, gdy Rada Europejska w porozumieniu z rzdem brytyj-skim podejmie jednomylnie decy-zje o przesuniciu tego terminu (z t ostatni opcj moglibymy mie do czynienia, gdyby np. po upadku obec-nego, nowy rzd brytyjski zdecydowa si na przeprowadzenie ponownego referendum).

10 grudnia 2018 r., ku zaskoczeniu wszystkich, pojawia si czwarta opcja. Ot rok wczeniej sd szkocki na wnio-sek prounijnych politykw i aktywistw (wikszo Szkotw jest za pozostaniem w UE) zwrci si do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, czy UK ma prawo jedno-stronnie wycofa wniosek o wystpienie z Unii Europejskiej. Z orzeczenia TSUE

FELIETON

25

FORMAT 2.0

wynika, e Brytyjczycy maj prawo do jednostronnej rezygnacji ze cieki Bre-xitu i pozostania w Unii bez konieczno-ci formalnej zgody pozostaych krajw wsplnoty, czyli tak jakby w 2017 r. strona brytyjska w ogle nie skadaa wniosku o wystpienie. Takie wycofanie, ustalone zgodnie z wymogami konstytucyjnymi, oznaczaoby, e UK pozostaoby w Unii Europejskiej na warunkach, ktre nie ule-gy zmianie, jeli chodzi o status pastwa czonkowskiego podkrelili sdziowie. Wymogiem konstytucyjnym jest w tej sy-tuacji zgoda brytyjskiego parlamentu.

Orzeczenie TSUE bdzie z pewnoci przedmiotem licznych prawniczych i poli-tycznych debat i sporw. Rzecznik generalny Trybunau powoa si w swoim stanowi-sku na powany argument konwencj wiedesk o prawie traktatw z 1969 r., ktra przewiduje, e pastwo zawsze moe zmieni zdanie co do zamiaru wycofania si z jakiej organizacji midzynarodowej, dopki wyjcie to si skutecznie nie dokona.Porozumienie o wystpieniu UK z UE (Agreement on the withdrawal of the Uni-ted Kingdom of Great Britain and Nort-hern Ireland from the European Union) zostao podpisane 25 listopada 2018 r. i liczy sobie 585 stron plus towarzyszca mu 26-stronicowa deklaracja polityczna. Dwa postanowienia tego porozumienia s z punktu widzenia interesw naszego kraju kluczowe: po pierwsze, gwarantuje ono obywa-

telom UE w Wielkiej Brytanii (okoo 3 mln, w tym 1 mln to Polacy) i Bry-

tyjczykom w UE (ponad 1 mln) pe-ni praw, tj. poza pewnymi wyjtka-mi bd oni mogli zosta w swoich miejscach zamieszkania, pracowa, mie prawo do opieki zdrowotnej, zasikw itd.,

po drugie, UK wypeni wszystkie zobowizania finansowe wynikajce z wieloletniego budetu UE na lata 2014-2020. Warto pamita, e jeste-my beneficjentami netto unijnego budetu, std wszelkie zakcenia brytyjskich patnoci odbiyby si nie-korzystnie na realizacji naszych pro-gramw unijnych. Jeeli uwzgldni inne zobowizania, Wielka Brytania wpaci do unijnej kasy divorce bill w wysokoci 39 mld funtw.

Polska jest zadowolona z porozumienia powiedzia premier Mateusz Morawiecki po zoeniu podpisu pod tym dokumen-tem, gdy nasze warunki dotyczce zagwa-rantowania praw Polakw na Wyspach i naszych interesw finansowych zostay uwzgldnione. Podzikowa jednocze-nie, podobnie jak i pozostali przywd-cy, gwnemu negocjatorowi Michelowi Barnierowi za ptoraroczny trud w tych tak bezprecedensowych negocjacjach, zakoczonych wypracowaniem porozu-mienia z Londynem, przy jednoczesnym zachowaniu jednoci w gronie 27 pastw.

Porozumienie brexitowe do ostatniej chwi-li wisiao na przysowiowym wosku za spraw kwestii irlandzkiej. Warto powi-ci temu nieco miejsca. Irlandia jako wyspa

jest w sensie politycznym podzielona na dwie czci: Irlandi (zwan nieoficjalnie Republik Irlandii), bdc pastwem czonkowskim UE oraz Irlandi Pnoc-n (do powszechne, cho nieprecyzyj-nie okrelan jako Ulster), bdc czci UK. Od koca lat 60., przez trzy dekady mielimy do czynienia na obszarze Ulsteru z krwawym konfliktem midzy irlandzkimi nacjonalistami (gwnie katolikami), kt-rzy pragnli przyczenia Irlandii Pn. do macierzy, a pnocnymi Irlandczykami (w zdecydowanej wikszoci protestanta-mi), ktrzy chcieli pozosta w granicach UK. Konflikt ten, w ktrym zgino po-nad 3500 ludzi, udao si zakoczy do-piero w 1998 r. na mocy porozumienia wielkopitkowego, w ktrym zawarto kompromis, umoliwiajcy w przyszoci zjednoczenie wyspy (jeli taka bdzie wola mieszkacw wyraona w referendum), a co najwaniejsze, szybk integracj spo-ecznoci yjcej po obu stronach pilnie strzeonej dotychczas granicy. Od tamtego czasu obie strony mogy w peni korzysta z unijnych regulacji w ramach Wsplnego Rynku, tj. swobody przepywu osb, dbr, usug i kapitau.

Irlandi od Irlandii Pn. oddziela 400-kilo-metrowa linia, ktra z chwil Brexitu sta-nie si zewntrzn, jedyn, ldow granic Unii, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Obie czci powinny zosta rozdzielone tward granic (hard border) z kontrol paszportow i regulacjami celnymi. Irland-czycy po obu stronach, a zwaszcza sektor biznesu, nie wyobraaj sobie powrotu do przeszoci, zwaszcza e zdecydowana wikszo ma wiadomo, jak mogoby to wpyn na aktywizacj si ekstremi-stycznych i powrt do czasw tzw. Tro-ules, kiedy m.in. przejcia graniczne byy regularnym celem atakw organizacji ter-rorystycznych. W tej chwili ten konflikt jest upiony, politycznie rozadowany i to w duym stopniu dziki moliwociom wynikajcym z czonkostwa w UE.

Aby unikn wprowadzenia twardej gra-nicy, w Porozumieniu zawarto mechanizm awaryjny (backstop), czyli de facto przy-znanie Irlandii Pn. odrbnego statusu

2605 | GRU 2018

w ramach UK, umoliwiajcego swobodne przekraczanie granicy z Irlandi, bezcow wymian handlow, wsplny system sieci energetycznych oraz wspprac w ob-szarach takich, jak rodowisko, zdrowie, rolnictwo, transport, edukacja, telekomu-nikacja, nadawanie, rybowstwo rdl-dowe, sprawiedliwo i bezpieczestwo oraz szkolnictwo wysze. Ten mechanizm ma obowizywa a do momentu osig-nicia ostatecznej, pobrexitowej umowy regulujcej stosunki pomidzy Uni a UK, co moe wychodzi nawet poza moment zakoczenia okresu przejciowego (zgod-nie z Porozumieniem o wystpieniu, okres przejciowy powinien si zakoczy 31 grudnia 2020 r.). Regulacje w sprawie Ir-landii Pn. spotkay si z najwiksz kryty-k eurosceptykw ktrzy zarzucaj premier T. May zgod na przeksztacenie Irlandii Pn. w p-koloni UE. Jest w tym wie-le racji, gdy uznanie specjalnego statusu Ulsteru zmusza rzd brytyjski do dokona-nia istotnych korekt projektu brexitowego, rwnoznacznych z uwzgldnieniem wielu unijnych regulacji.

Kiedy tekst Porozumienia o wystpieniu by ju gotowy, hiszpaski premier Pe-dro Sanchez oznajmi, e nie podpisze dokumentw, dopki nie zostanie spe-niony jego postulat w sprawie Gibraltaru, jako brytyjskiej kolonii. Chodzio o to, e Londyn wczy do deklaracji politycznej klauzul sugerujc, e w przyszej umowie regulujcej stosunki po Brexicie Gibraltar bdzie traktowany w ten sam sposb jak UK, tymczasem Hiszpania od pocztku staa na stanowisku, e Gibraltar powinien mie specjalny status, podlegajcy wycz-nie dwustronnym negocjacjom pomidzy Londynem a Madrytem. Ostatecznie rzd T. May skierowa list do instytucji euro-pejskich, zapewniajc, e UK nie zakada, aby jakiekolwiek przysze brytyjsko-unijne porozumienie handlowe miao automa-tycznie dotyczy Gibraltaru.

Premier Theresa May wrcia do Londynu z podpisanym w Brukseli Porozumieniem o wystpieniu, wiedzc, e musi ono zosta zaaprobowane przez Izb Gmin oraz majc wiadomo, jak niewielkie s na to szanse.

Gwny problem tkwi w eurosceptycznym skrzydle jej wasnej partii, ktre zarzuca jej, e wynegocjowaa ze porozumienie, nie dotrzymujc zobowiza zoonych wyborcom w kampanii referendalnej, a do tego mogce z uwagi na postanowienia w kwestii Irlandii Pn. zagraa integral-noci UK. Jeszcze na dzie przed planowa-nym na 11 grudnia gosowaniem w Izbie Gmin premier staraa si przekonywa swoich partyjnych oponentw: Jeli kto myli, e moliwe s kolejne negocjacje, to nie ma racji. Mamy porozumienie, najlep-sze moliwe, jedyne moliwe. Jednoczenie daa jasno do zrozumienia przeciwnikom Brexitu: Nie powinno by drugiego re-ferendum, dalimy ludziom wybr i oni zagosowali stwierdzia.

wiadoma widma poraki odwoaa w ostatniej chwili gosowanie w Izbie Gmin, bez podania nowego terminu. Li-czc jeszcze na moliwo renegocjacji niektrych postanowie Porozumienia, odbya kilka wizyt w stolicach europej-skich, jednak wszdzie usyszaa to, co Przewodniczcy Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powtarza od dawna: To jest najlepsze moliwe porozumienie dla Wielkiej Brytanii, najlepsze dla Euro-py. Jedyne moliwe, a ci, ktrzy zagosuj przeciwko z nadziej na lepsze, bd roz-czarowani ju w pierwszych sekundach. Podobne sowa usyszaa od D. Tuska, A. Merkel czy E. Macrona. Skd ten upr? Po pierwsze, z uwagi na terminy traktatowe negocjacje nie mog trwa w nieskoczo-no, po drugie, wypracowane Porozumie-nie o wystpieniu jest wyrazem kompro-misu, z ktrego jak zwykle kada ze stron jest tylko czciowo usatysfakcjonowana, po trzecie, premier May, jak wynika z unij-nych rde, oczekuje ustpstw ze strony Brukseli, ktrych nie jest w stanie wyra-nie sprecyzowa i po czwarte, problemy z Brexitem musz by dla innych pastw czonkowskich przestrog przed podejmo-waniem podobnych i czsto pochopnych decyzji. W Europie jest dostatecznie duo si politycznych, ktre chtnie graj unij-n kart, jest dostatecznie duo upionych, mwic delikatnie, animozji, ktre nawet w intencjonalny sposb mog doprowadzi

do podwaenia projektu integracyjnego.Co si moe wydarzy w najbliszej przy-szoci? Odrzumy scenariusz najmniej korzystny w sumie dla obu stron tzw. twar-dego brexitu, czyli 29 marca 2019 r. UK opuszcza Uni bez ratyfikacji przez Izb Gmin Porozumienia o wystpieniu lub ja-kiejkolwiek innej umowy. eby moliwe byy jakiekolwiek dalsze dziaania, Rada Europejska w porozumieniu z rzdem brytyjskim musz podj jednomylnie decyzje o przesuniciu tego terminu. Czemu miaoby to suy? Nie wydaje si, aby zadziaaa tu zmiana premiera, nowe wybory parlamentarne czy powoanie an-tybrexitowego rzdu jednoci narodowej. Tu zdecydowa mog jedynie mieszkacy UK w drugim referendum. Jeli Bruksela zgodzi si na przesunicie tej magicznej ju daty 29 marca, to reszta bdzie w rkach mieszkacw UK.

Brytyjski historyk Timothy Gordon Ash (specjalizujcy si m.in. we wspczes-nej historii Europy rodkowej) w licie do europejskich przyjaci odnis si do kwestii referendum: Oczywicie, moemy ponownie przegra gosowanie, ale nawet wwczas kraj nie byby w gorszej sytuacji, ni jest teraz, a prawdopodobnie byby w lepszej: nikt nie mgby wtedy twierdzi, e ludzie nie wiedzieli, na co gosuj. eby zapewni konstruktywne zaangaowanie Wielkiej Brytanii w reformy, ktrych UE bardzo potrzebuje, musimy jednak uzyska zdecydowan wikszo gosujc za pozo-staniem. Ostatnie sondae (i bukmacherzy) pokazuj, e jest to moliwe, ale musimy mie duo lepsz proeuropejsk kampani ni w 2016 r..

Czasu jest coraz mniej, dlatego te elity polityczne po obu stronach kanau La Manche musz wykaza ju dzi wysoki poziom realizmu i odpowiedzie sobie na pragmatyczne pytanie, czy w tym niebez-piecznym i penym coraz powaniejszych wyzwa wiecie mona sobie wyobrazi Europ bez Zjednoczonego Krlestwa i Zjednoczone Krlestwo bez Europy?

FELIETON

27

FORMAT 2.0

16 padziernika 2018 roku w obecnoci przedstawicieli wadz Rzeczypospolitej Polskiej, wojewdztwa kujawsko-pomorskiego oraz Miasta Bydgoszczy, odbyo si podpisanie aktu erekcyjnego oraz wmurowanie kamienia wgielnego pod budow nowego obiektu badawczego na Uniwersytecie Technologiczno-Przy-rodniczym w Bydgoszczy.

W ramach inwestycji na uniwersytecie powstanie hala laborato-ryjna do prowadzenia bada wyposaenia pojazdw szynowych. Wyniki zostan wykorzystane do poprawy niezawodnoci pojaz-dw szynowych produkowanych przez firm Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz. Uytkownikiem hali bdzie Wydzia Inynierii

Mechanicznej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy.

Budowana hala jest czci projektu pt. Laboratoria nauk technicznych i cisych dedykowane rozwojowi potencjau ba-dawczego w zakresie innowacyjnych rozwiza i technologii o kluczowym znaczeniu dla gospodarki wojewdztwa kujawsko--pomorskiego. Celem jest poprawa jakoci i zwikszenie mo-liwoci prowadzenia wysokiej klasy bada naukowych, w tym o charakterze wdroeniowym. Bd one suy zacienianiu wsppracy jednostek naukowych z przedsibiorstwami i w kon-sekwencji rozwojowi gospodarki regionu.

AKT EREKCYJNY POD NOWE LABORATORIUM UTP

tekst: redakcjazdjcia: Ryszard Wszoek

WYDARZENIA

2805 | GRU 2018

WYDARZENIA

29

FORMAT 2.0

Nieruchomo w przestrzeni to konferencja, podczas ktrej spotyka si wiat nauki i praktyki gospodarczej. IV Midzynarodo-wa Konferencja Naukowa odbya si w padzierniku 2018 roku na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym w Bydgoszczy. Konferencj zorganizowali wsplnie: UTP, Pastwowa Wysza Szkoa Zawodowa im. Prezydenta Stanisawa Wojciechowskiego w Kaliszu (PWSZ w Kaliszu) oraz Stowarzyszenie Rzeczoznawcw Majtkowych w Bydgoszczy (SRM).

NIERUCHOMO W PRZESTRZENI

tekst: dr in. Kinga Szopiskazdjcia: Ryszard Wszoek

Diagnoza funkcjonowania nieruchomoci w kontekcie przemian przestrzeni

WYDARZENIA

3005 | GRU 2018

Celem konferencji bya wszechstronna diagnoza i ocena rynko-wych, spoecznych, technicznych, prawnych i rodowiskowych aspektw funkcjonowania nieruchomoci oraz analiza uwarun-kowa i kierunkw rozwoju nieruchomoci w kontekcie dal-szych, dynamicznych przemian przestrzeni. Prezentowano dobre praktyki w zakresie zarzdzania nieruchomociami i przestrzeni w skali lokalnej, regionalnej i midzynarodowej. Tegoroczna edycja wzbogacona zostaa o warsztaty z wyceny nieruchomo-ci, przeznaczone zarwno dla rzeczoznawcw majtkowych, jak i podmiotw zamawiajcych operaty szacunkowe: bankw, samorzdw i innych.

Prelegentami byli naukowcy o znaczcym dorobku i dowiad-czeniu rynkowym, reprezentujcy uznane orodki naukowe w kraju i za granic, m.in. prof. dr hab. in. Ryszard rbek, prof. dr hab. Ewa Kucharska-Stasiak, dr in. Jan Konowalczuk czy dr in. Radosaw Gaca. Autorzy wskazali rozmaite wtki badawcze zdiagnozowane w obszarze funkcjonowania nieru-chomoci w przestrzeni. W konferencji wzio udzia 230 osb. Byli to pracownicy naukowi uczelni polskich i zagranicznych, rzeczoznawcy majtkowi, porednicy w obrocie nieruchomocia-mi, deweloperzy, przedsibiorcy, samorzdowcy, przedstawiciele administracji publicznej oraz bankowcy. Podczas dyskusji bya moliwo wyjanienia rozmaitych zagadnie, ktre intereso-way uczestnikw. Opracowania zaprezentowanych zagadnie przedstawiono w przygotowanej z tej okazji monografii pod red. dr in. Magorzaty Krajewskiej i dr in. Kingi Szopiskiej Nieru-chomo w przestrzeni 4 (Wydawnictwa Uczelniane Uniwersy-tetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2018) oraz w dwch czasopismach naukowych Geomatics and Environmental Engineering i Problemy Rynku Nieruchomo-ci. Pita konferencja z cyklu Nieruchomo w przestrzeni odbdzie si w padzierniku 2019 roku w Pastwowej Wyszej Szkole Zawodowej w Kaliszu.

WYDARZENIA

31

FORMAT 2.0

LABORATORIUM ZOOFIZJOTERAPII

tekst: dr hab. in. Magdalena Stanekzdjcia: Ryszard Wszoek

Uroczyste otwarcie Laboratorium Zoofizjoterapii w Katedrze Fizjologii, Zoofizjoterapii i ywienia na Wydziale Hodowli i Biologii Zwierzt UTP.

9 padziernika 2018 r., na Wydziale Hodowli i Biologii Zwierzt UTP w Bydgoszczy, Rektor prof. dr hab. in. Tomasz Topoliski wraz z Kanclerz UTP mgr Karolin Sokalsk uroczycie otwarli Laboratorium Zoofizjoterapii powoane w Katedrze Fizjologii, Zoofizjoterapii i ywienia Zwierzt kierowanej przez dr hab. in. Joann Boguck, prof. UTP. Pracownia powstaa w ramach przeprowadzonej na wydziale restrukturyzacji, zwizanej z uru-chomieniem nowego obszaru badawczego, wzmocnienia dyscy-pliny naukowej oraz procesu dydaktycznego.

W laboratorium znajduje si nowoczesny sprzt do terapii fizykal-nej, tj. urzdzenie do magnetoterapii, elektroterapii, laseroterapii oraz sonoterapii. Pracowni wyposaono take w bieni wodn i such, schody, pochylnie i maty terapeutyczne oraz dyski, pi-ki, pkule sensomotoryczne i tor do cavaletti. W Laboratorium Zoofizjoterapii znajduje si rwnie sprzt wykorzystywany w re-habilitacji zwierzt przy uyciu technik manualnych: goniometry, aplikator wieloigowy, materace oraz stoy do masau.

Uruchomienie Laboratorium Fizjoterapii Zwierzt usprawnio w znacznym stopniu proces dydaktyczny na kierunku Zoofizjote-rapia (I stopie ksztacenia) i Zootechnika (II stopie ksztacenia, specjalno fizjoterapia zwierzt). Poszerzyo rwnie moliwoci wykonywania prac dyplomowych i realizacji bada naukowych w danym obszarze badawczym. Zajcia praktyczne ze studenta-mi realizowane s pod okiem wykwalifikowanej kadry, gwnie zatrudnionych w katedrze lekarzy weterynarii, specjalizujcych si w rnych technikach rehabilitacji zwierzt towarzyszcych, egzotycznych i nieudomowionych. S wrd nich: lek. wet. Se-bastian Sodki, lek. wet. Micha Kwiatkowski, dr n. wet. Anna Koodziejska-Sawerska, lek. wet. Bartomiej Babiski oraz lek. wet. Paula Dziubiska-Bartylak.

33

ZATORY KOMUNIKACYJNE W MIASTACH

tekst: dr in. Damian Iwanowiczzdjcia: Ryszard Wszoek

Artyku powsta na podstawie rozprawy doktorskiej Damiana Iwanowicza pt. Model procesu powstawania i zmiennoci dugoci kolejki pojazdw na wlotach skrzyowa z sygnalizacj wietln. Autor jest pracownikiem Wydziau Budownictwa, Architektury i Inynierii rodowiska Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy.

PREZENTACJE

PREZENTACJE

Kady z nas, mieszkacw lub uytkowni-kw duych i rednich miast, musi nieste-ty liczy si z tym, e podrowanie czy to wasnym samochodem, czy to rodkami komunikacji miejskiej w zdecydowanej wikszoci przypadkw w godzinach szczytu komunikacyjnego zabiera duo czasu i generuje koszty. Wpyw na to ma przede wszystkim stale rosncy od kilku-nastu ju lat wskanik motoryzacji. yje-my w czasach, w ktrych trend posiadania

wasnego samochodu osobowego i pod-rowania nim od drzwi do drzwi jest uznawany niemal za konieczno, a nawet za symbol ekonomicznego i spoeczne-go awansu. Std te naley spodziewa si narastajcych problemw zatoczenia w miecie take w przyszoci.

W Polsce w 2017 roku najbardziej zatoczo-nym miastem by Krakw, gdzie kierowcy spdzali w korkach, w przeliczeniu, a 36 h na rok. Najbardziej zakorkowanym miastem na wiecie jest natomiast Los An-geles, w ktrym kierowcy w 2017 roku na podrowanie w czasie zatoru stracili oko-o 102 h na rok. Dlaczego tak si dzieje i czy moemy co z tym zrobi?

Ch podrowania wszdzie przy uyciu samochodu osobowego jest podstawo-wym problemem zatoczenia w miecie, a dotyczy gwnie okresw szczytw ko-munikacyjnych. Alternatywne sposoby przemieszczania si po aglomeracji w tych okresach, przede wszystkim na dalsze od-

legoci, s przez wikszo z nas nie do zaakceptowania. Co jest tego powodem? Najczciej wyolbrzymiamy typowe wady podrowania innymi rodkami transpor-tu (np. w komunikacji miejskiej: podr z udziaem innych osb, niezadowalaj-ca czstotliwo kursowania, konieczno przesiadania si, opr podry pieszej do i z przystankw, wraliwo na warunki atmosferyczne, bezpieczestwo itp.). Ci, ktrzy zasmakowali ju podrowa-

nia samochodem, nie s chtni do porzu-cenia komfortu podry, jaki odczuwamy przy przemieszczaniu si nim w dodatku przedkadajc ponad wszystko pryzmat bezporednioci podry (od rda do celu) jako najwaniejszy. Nie zwaa-my przy tym nawet na konieczno po-noszenia dodatkowych opat w podry, np. za korzystanie z miejsca postojowego czy wjazdu do danej strefy miasta. Cytujc wyniki ankiet transportowych, jakie reali-zowane byy przez Zakad Inynierii Dro-gowej i Transportu, 42% z nas deklaruje, e nigdy nie przesidzie si do transportu publicznego. To bardzo duy odsetek, kt-ry o czym wiadczy

Obecnie w aglomeracjach miejskich mamy bum inwestycyjny z zakresu szeroko rozumianej infrastruktury dro-gowej. Budowane s cigi alternatywne, usprawniamy systemy sterowania ru-chem, poszerzamy jezdnie do przekrojw dwupasowych lub wikszych itp. W lad za tymi inwestycjami id rwnie inwe-

stycje z zakresu transportu publicznego, w tym przede wszystkim budowa nowych buspasw i nowych linii tramwajowych czy cieek rowerowych i stacji roweru miejskiego. Czy to wystarcza? Odpowied jest jednoznaczna i negatywna. Przy-rost liczby pojazdw na drogach jest tak duy, e obecne sieci uliczne nie s w sta-nie przej tak duego ruchu w sposb pynny. Wedug danych GUS, w Polsce w okresie 2000-2017, liczba samochodw osobowych wzrosa o ~125,5%!

Jak to si dzieje, e stoimy w korku? Generalnie w miastach w okresach naj-wikszego popytu na transport bory-kamy si z tzw. ruchem szarpanym. Dojedamy do danego skrzyowania, zatrzymujc si w kolejce, po czym ru-szamy i ponownie si zatrzymujemy, a po ktrym ruszeniu przejedamy to skrzyowanie, a dalej niestety proces ten powtarza si na dojedzie do nastpnego skrzyowania. Powodem tego jest oczy-wicie ograniczona przepustowo skrzy-owa. W szczeglnoci sytuacje te maj miejsce na gwnych arteriach miejskich. Przecicia drogowe takich arterii z reguy wyposaone s w sygnalizacj wietln, by bezpiecznie rozprowadzi w czasie duy ruch potokw pojazdw (w szczeglnoci relacje kolizyjne).

Skd bior si te najwiksze utrudnienia w ruchu miejskim? Wynika to gwnie z ukadu gstej sieci ulic miast i sposobu podrowania po niej. Dla przykadu, jeeli o godzinie 15:00 wikszo z nas koczy prac i wsiada do samochodw, aby dojecha do domu (lub najpierw do innego celu poredniego), to w tym samym punkcie czasu rozpoczyna si najwiksze zapotrzebowanie na transport, rozproszo-ne po caej tkance miasta. Podrni z drg dojazdowych z miejsc pracy dojedaj do drg rozprowadzajcych po danych dzielnicach miasta, a dalej podruj po drogach magistralnych, czcych ze sob poszczeglne dzielnice miast. To wanie na skrzyowaniach drg magistralnych i rozprowadzajcych mamy najwiksze spitrzenie ruchu w okresie szczytu ko-munikacyjnego. Na tych skrzyowaniach

W POLSCE W 2017 ROKU NAJBARDZIEJ ZATOCZONYM MIASTEM BY KRAKW,

GDZIE KIEROWCY SPDZALI W KORKACH, W PRZELICZENIU, A 36 H NA ROK.

NAJBARDZIEJ ZAKORKOWANYM MIASTEM NA WIECIE JEST NATOMIAST LOS ANGELES,

W KTRYM KIEROWCY W 2017 ROKU NA PODROWANIE W CZASIE ZATORU

STRACILI OKOO 102 H NA ROK.

35

FORMAT 2.0

dochodzi do nagromadzenia si tak duej liczby pojazdw z rnych dzielnic miasta, ktrej nie sposb obsuy podczas jednej fazy nadawania sygnau zielonego. Popyt przewysza poda, powstaje zator.

Pojazdy dojedajce do danego wlotu skrzyowania gromadz si w kolejce zatrzymanych pojazdw w oczekiwaniu na moliwo kontynuacji jazdy. Jeeli podczas jednego cyklu sygnalizacyjnego (skadajcego si w uproszczeniu z sygna-u czerwonego i zielonego), powiedzmy, dojechao na wlot 20 pojazdw, a zostao obsuonych tylko 10, to pozostae 10 po-jazdw zmuszonych jest do ponownego oczekiwania na nastpny sygna zielony. Kiedy tych 10 pojazdw pozostajcych na wlocie oczekuje na kolejny sygna zie-lony, jestemy ju w okresie kolejnego cy-klu sygnalizacyjnego, podczas ktrego te przyjmijmy, e dojeda nastpne 20 po-jazdw. Co si dzieje w tym drugim cyklu? Oczywicie ponownie rednio przejedzie 10 pojazdw, a na wlocie pozostanie ju 20

pojazdw zgoszonych do obsugi na trzeci z kolei cykl. Proces ten (kumulowania si kolejki pozostajcej) bdzie kontynuowa-ny tak dugo, a natenie ruchu pojazdw dojedajcych do wlotu skrzyowania nie zmniejszy si istotnie do takiej wartoci, by podczas nadawanych przez sygnaliza-tor sygnaw zielonych rozadowa kolejk (pozostajc) do zera. Dopyw musi by mniejszy od odpywu. Pamita naley, e te procesy zachodz nie na jednym, a na wszystkich wlotach kilkudziesiciu skrzyowa arterii drogowych w miecie. Dlatego te nie moemy w nieskoczono wydua czasu nadawania sygnau zielo-nego (co z reszt reguluj odpowiednie przepisy projektowe sygnalizacji wietlnej). Zaznaczmy, e pomijamy tu cakowicie kwestie zaburze w ruchu (np. konflikty lub zdarzenie drogowe).

Proces rozadowania zatoru w okresach szczytu komunikacyjnego trwa zdecy-dowanie duej od procesu jego powsta-wania. Jak wynika z bada autorskich,

jedn z przyczyn tego jest zachowanie kierujcych pojazdami. Okazao si bo-wiem, e w warunkach permanentnego zatoczenia motoryzacyjnego cechuje nas zupenie inny sposb dynamiki prowa-dzenia pojazdu w zalenoci od rodzaju nadawanego sygnau wietlnego. Zbadano bowiem, e w przypadku duych zasigw kolejek inaczej ruszamy i zatrzymujemy si w zalenoci od tego, jak oceniamy na-sze szanse opuszczenia skrzyowania. Gdy ruszamy ze stojcej kolejki i dostrzegamy, e na wlocie skrzyowania nadawany jest sygna zielony, wykonujemy ten manewr z motywacj jak najszybszego jego opusz-czenia. Gdy za ruszamy i widzimy inn barw nadawanego sygnau, to po prostu si nam nie spieszy. Wiemy doskonale, e jeeli ruszymy, to i tak bdziemy musieli si zatrzyma w oczekiwaniu na nastpny sygna zielony. Zmieniamy jedynie pozy-cj w kolejce. Jakie odnotowano rnice? Ot rednio podczas nadawania sygna-u zielonego pojazdy ruszaj z intensyw-noci okoo 0,85 P/s (pojazdw na jedn

PREZENTACJE

3605 | GRU 2018

sekund) podczas, gdy ten sam proces w okresie nadawania sygnau czerwone-go przebiega z intensywnoci okoo 0,50 P/s. Niby niewiele, ale w dugich kolej-kach to istotna rnica. Bardzo podobnie ukadaj si wyniki natenia zatrzymy-wania si w kolejce pozostajcej, poniewa rednio ten proces odbywa si przy inten-sywnoci okoo 0,45 P/s. Ciekawostk jest rwnie, e proces ruszania i zatrzymywa-nia si w kolejce przebiega inaczej w zale-noci od tego, za kim si znajdujemy w tej kolejce. Ruszamy zdecydowanie pniej, znajdujc si za pojazdem cikim w od-niesieniu do sytuacji, gdy ruszamy za po-jazdem lekkim. Natomiast w przypadku zatrzymywania si, w pojazdach lekkich czynimy to zdecydowanie szybciej, bdc za pojazdem cikim anieli za pojazdem lekkim. Inn ciekaw sytuacj jest to, e pojazdy cikie wykonuj manewr zatrzy-mania zdecydowanie duej ni pojazdy lekkie. Domniema mona, e kierowcy tirw czyni to z troski np. o zuycie paliwa. Wymienione intensywnoci udao si rwnie skorelowa z dugoci nada-wania wiata zielonego. Wraz z jego wy-dueniem wspomniane manewry wy-konujemy duej. Natomiast im krtszy jest sygna zielony, tym wicej pojazdw przejeda na sygnale czerwonym.

Duszy proces rozadowania zatoru dro-gowego wynika rwnie z faktu, e nie wszyscy koczymy prac (szko) o godzi-nie 15:00. Niektrzy z nas kocz zajcia o 14:00, inni o 15:30 czy 16:00.

Jak ju wczeniej zaznaczono, podczas podry do domu nierzadko zahacza si take o inne cele, np. w celu zrobie-nia zakupw. Efektem jest nakadanie si i przenoszenie w czasie nate dopywu do skrzyowa, powikszajc zatory ko-munikacyjne, sigajce coraz duszego okresu w dobie. Sam popyt transportowy moe by chwilowy (np. w okresie 10 mi-nut, od 15:00 do 15:10). Niestety poda w postaci przepustowoci skrzyowa nie jest w stanie obsuy tych pojazdw w takim samym (krtkim) czasie. Formuj si zatem kolejki pozostajce, ktrych ob-suga przekracza nawet 30 minut. Biorc pod uwag, e w tym czasie moe doj do ponownego duego piku nate dopy-wu (np. o 15:25), owe pojazdy dojeda bd do uformowanych wczeniej kolejek pozostajcych, niestety jeszcze bardziej powikszajc ich zasig.

Czy istnieje panaceum na rosnce prob-lemy zatoczonych miast? Jak dotd nie wymylono optymalnego sposobu radze-nia sobie z tym problemem. By moe rozwizaniem okae si wzrastajce za-interesowanie technologi pojazdw auto-nomicznych . To jednak piew przyszoci, zaleny zarwno od nas samych (chci oddania swobody prowadzenia pojazdu komputerom), jak i od moliwoci obli-czeniowych centralnych systemw stero-wania ruchem w caym miecie, a wic od telematyki infrastruktury transportowej.

Obecnie stosuje si rwnie typowe me-tody inynierii ruchu, ktrych celem jest minimalizacja rosncych zatorw drogo-wych. Przykadem mog by niektre me-tropolie w takich pastwach, jak Holan-dia, Dania czy Stany Zjednoczone, gdzie wprowadzone zostay eksperymentalne rozwizania organizacji ruchu, polega-jce na redukcji liczby pasw ruchu do minimum oraz na cakowitej rezygnacji ze stosowania znakw i sygnaw drogo-wych. Co osignito? Wiksz pynno ruchu i wikszy poziom bezpieczestwa, wynikajcy z niepewnoci kierowcw poruszajcych si z mniejsz prdkoci po takich ulicach. Mniej radykalne formy, ktre stosuje si nawet w miastach nasze-go kraju, to przede wszystkim wszelkiego rodzaju ograniczenia wjazdu wybranych rodzajw pojazdw do wyznaczonych stref miasta, w tym take pobieranie opat za wjazd i parkowanie. Wyniki bada po-twierdzaj take, e w niektrych przy-padkach nie warto w nieskoczono poszerza przekrojw ulic, dodajc na nich kolejne pasy ruchu. Wrcz prze-ciwnie, np. w Nowym Jorku osignito bardzo dobre rezultaty, oddajc ogrom-ne przestrzenie pieszym i rowerzystom, optymalnie rozprowadzajc due potoki ruchu samochodowego na drogi alterna-tywne. Innymi, ostatnio czsto wdraa-nymi w miastach sposobami, s rwnie nowoczesne systemy sterowania ruchem.

Pamita jednak naley, e po pewnym czasie metody te i tak osigaj swoj maksymaln wydolno. Dzieje si tak na skutek chwilowej poprawy warunkw ruchu, cigajc w te miejsca nowych kierowcw, a wic ponownie zwikszajc natenie ruchu. Wydaje si zatem, e powinnimy skania ludzi do podro-wania rodkami publicznego transportu zbiorowego lub samochodem z wiksz liczb pasaerw. To niestety nie jest tak proste do wykonania, majc na uwadze nasz komfort podry samochodem w po-jedynk.

OBECNIE W AGLOMERACJACH MIEJSKICH MAMY BUM INWESTYCYJNY Z ZAKRESU SZEROKO ROZUMIANEJ INFRASTRUKTURY DROGOWEJ.

BUDOWANE S CIGI ALTERNATYWNE, USPRAWNIAMY SYSTEMY STEROWANIA RUCHEM,

POSZERZAMY JEZDNIE DO PRZEKROJW DWUPASOWYCH LUB WIKSZYCH.

PREZENTACJE

37

FORMAT 2.0

GDY OBRAZ ZACZYNA Y SWOIM YCIEM

LUDZIE

rozmawiay: Aleksandra Grska, Ewa Lewandowskazdjcia: Ryszard Wszoek, Edgar de Poray

O sztuce, pasji i pracy dydaktycznej rozmawiamy z prof. Aleksandr Simisk malark i dydaktykiem na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inynierii rodowiska

3805 | GRU 2018

E. L.: Czy jest Pani w stanie rozpozna ju na pierwszych zajciach, ktry ze studentw ma talent?

A. S.: Po pierwszym rysunku ju to widz.

A. G.: Nie mona si tego nauczy? To si po prostu ma?

A. S.: Rysunku mona si nauczy, ale te minimalne zdolnoci trzeba posiada. Dar rysowania maj nieliczni. Jednak talent, ktry nie jest podparty prac, niewiele znaczy.

E. L.: Jaka jest rola nauczyciela akademickiego po wyuska-niu tego talentu? Czy si go jako szczeglnie prowadzi?

A. S.: Jest kilka paszczyzn edukacyjnych. Dlatego wymagam, eby wszyscy studenci byli obecni, robi korekt indywidualn w kontekcie innych powstaych prac, poniewa studenci ucz si take od siebie. Nastpnie ucz si od mistrzw. Istotne jest ogldanie oryginalnych dzie sztuki w muzeach, galeriach, na wy-stawach wspczesnych i dawnych. Na ile bowiem reprodukcja odzwierciedla orygina? Jeli dzieo ma wymiary 3 x 2 m, to maa jego reprodukcja pozwala dowiadczy zaledwie kilku procent przekazu oryginau. Moja rola to odkrywanie osobowoci stu-denta, aby bya ona zgodna z dzieem, jakie powstaje. Baz dla architekta wntrz s sztuki pikne, malarstwo, rysunek, rzeba ogldanie oryginaw poznawanie kultury, historii sztuki.

E. L.: Ma Pani swoje ulubione muzeum w Europie, na wie-cie? Takie, ktre kady, kto si zajmuje sztuk, powinien odwiedzi?

A. S.: Najwspanialszy obraz jest w muzeum Prado w Madrycie. To jest wybitne dzieo Velasqueza Las Meninas. Ma ono wymiary 3,2 x 2,8 m. Nawet posiadajc ekskluzywny album z reprodukcjami, nie jestemy w stanie wyobrazi sobie, jakich wrae dowiad-cza si podczas ogldania oryginau. Lubi muzea zarwno te w Europie Zachodniej, jak i te w Polsce. Jednake Metropolitan w Nowym Jorku ma wszystko: malarstwo europejskie, Egipt, Per-sj, staroytn sztuk koreask, japosk, sztuk uytkow, itd.

A. G.: A w nawizaniu do Pani malarstwa jak mogaby Pani scharakteryzowa gwne wtki w swoim malarstwie? Abs-trakcja? Geometria? Zawieszenie midzy realnoci a me-tafizyk? Symbolizm? Nawizywanie do klasykw?

A. S.: Najtrudniej autorowi tumaczy si ze swoich obrazw. Teraz kocz seri obrazw z oglnym tytuem Aleppo, ktrych wyraz jest zrozumiay. Mam te cykl obrazw, ktre s dedyko-wane mistrzom: Rozmowy z malarzami. Wymieni tu Giotta, Lorenzettiego czy Piero della Francesc malarzy renesansu, przez Caspara Friedricha malarza niemieckiego romantyzmu, po Leona Wyczkowskiego, ktry by dla mnie wany, ju jako licealistka biegaam do muzeum, inspirujc si jego pracami.

E. L.: O czym pani z nimi rozmawia?

A. S.: Teraz mamy nowy jzyk, ale nie mona zapomina, e sam Wyczkowski by rwnie innowatorem. Podobnie jak impresjonici teraz uwaamy ich obrazy za klasyczne, a oni przecie wywoywali swoj form skandal. Prbuj woy swoj cegiek w histori sztuki. Interpretuj Wyczkowskiego i robi to po swojemu, nie na klczkach. Staram si twrczo przetwarza.

A. G.: W wielu Pani obrazach motywem przewodnim jest pejza. Nawet w martwych naturach ten pejza jest gdzie w tle umieszczony. Dlaczego?

A. S.: To jest co, co mnie bardzo wczenie zainteresowao. Na studiach mielimy trzy dugie miesiczne plenery i bardzo si wcignam w malowanie krajobrazu z natury. Zarwno w pra-cowni na Wydziale Sztuk Piknych, jak i po studiach bardzo mocno eksplorowaam motyw pejzau. Na mj dyplom skada si cay cykl pejzay malowanych bezporednio w plenerze. Prof. Janusz Kaczmarski, ktry wywar na mnie ogromny wpyw, du wag przykada do przestrzeni w obrazie. Korekta dotyczya ustawiania pierwszego, drugiego, trzeciego planu, tworzenia zudzenia duej odlegoci za pomoc koloru, wiata, ukadu walorowego i struktury. I tu pejza wpisa si w sposb naturalny.

E. L.: Recenzenci zwracaj uwag na teatralno Pani kompozycji.

A. S.: By moe wanie dlatego, e wyranie dziel przestrze. Podczas przeprowadzania procesu habilitacyjnego pytano mnie nawet, czy nie chciaabym zaj si scenografi teatraln. W moim malarstwie jest zatem pewna scenograficzno.

LUDZIE

TERAZ MAMY NOWY JZYK, ALE NIE MONA

ZAPOMINA, E SAM WYCZKOWSKI BY

RWNIE INNOWATOREM. PODOBNIE JAK

IMPRESJONICI TERAZ UWAAMY ICH OBRAZY ZA KLASYCZNE, A ONI

PRZECIE WYWOYWALI SWOJ FORM SKANDAL. PRBUJ WOY SWOJ

CEGIEK W HISTORI SZTUKI.

39

FORMAT 2.0

E. L.: Patrzc na Pani obrazy, odnosi si wraenie, e mona by poumieszcza w nich postacie, ktre poruszayby si midzy tymi dekoracjami.

A. S.: Gdy zaczam wprowadza sztafa w formie maych postaci, wwczas spostrzegam, e obraz oywia si, e co zaczyna si dzia. I na tym mi wanie zaley. Forma oczywicie nade wszyst-ko, poniewa jeli co jest nie tak w formie, to i tre nie pomoe. Dlatego bardzo dugo pracuj nad obrazem, czsto przemalowuj moje prace. Obraz nie jest skoczony, dopki jest w mojej pra-cowni. Maluj warstwami, ktre do dugo wysychaj, dlatego wykonuj rwnolegle kilka prac. Obraz o duym formacie po-wstaje nawet przez p roku.

A. G.: Wspomniaa Pani o treci wpisanej w obrazy. Czy Pani prace maj jedn konkretn interpretacj czy s raczej dzieami otwartymi?

A. S.: Myl, e jest to dzieo otwarte w rozumieniu wielu sen-sw i nieskoczonoci tak jak opisa to Umberto Eco. Odbir dziea zaley te od kultury, w jakiej si wychowujemy. Przecie Ostatnia wieczerza dla osoby pochodzcej z kultury islamskiej bdzie obrazem przedstawiajcym mczyzn jedzcych kolacj. I nic poza tym. Dla nas wywodzcych si z krgu kultury chrze-

cijaskiej dzieo to ma konkretny przekaz. Myl, e w przypadku moich obrazw nie mam wpywu na interpretacj obraz zaczy-na y swoim yciem. To, e malujc go, miaam co konkretnego na myli, a odbiorca odczyta co zupenie innego, jest naturalne.

A. G.: Pracuje Pani bardzo intensywnie. W Pani artystycznym CV widnieje uczestnictwo w przeszo 50 wystawach indy-widualnych i zbiorowych w kraju i za granic. Skd czerpie Pani inspiracje do pracy artystycznej? Dziki czemu to rdo nie wyczerpuje si, nie nastpuje wypalenie zawodowe?

A. S.: rda inspiracji s trzy: pierwsza jest natura, potem wyobrania (oparta na naturze), a nastpnie twrczo innych

malarzy. W myl hasa sztuka karmi si sztuk. Vincent van Gogh, zainspirowany twrczoci Milleta, powtrzy te same kompozycje tylko t swoj specyficzn kresk malarsk. Z ko-lei van Gogha interpretowa twrczo Bacon. Wielu malarzy ma w swoim dor