1

WyŜsza Szkoła Ekonomii i Informatyki

w Kr akowie

SYSTEM

ZAPEWNIANIA JAKO ŚCI KSZTAŁCENIA

PODRĘCZNIK WPROWADZAJĄCY DLA PRACOWNIKÓW UCZELNI

Uchwała Senatu nr 10/S/2009 z dnia 27 maja 2009 r.

KRAKÓW 2009

2

SPIS TREŚCI CELE SYSTEMU …………………………………………………………………………………….

3

MODEL UCZELNIANEGO SYSTEMU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA …………..

4

PROCEDURA I. DOSKONALENIE PROGRAMU STUDIÓW OPARTEGO O EFEKTY KSZTAŁCENIA …….......

7

PROCEDURA II. PROCES KSZTAŁCENIA – ORGANIZACJA I DOKUMENTACJA………………………………

13

PROCEDURA III. POLITYKA OCENIANIA I NARZĘDZIA WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA ……….

17

PROCEDURA IV. SYSTEM OCEN OKRESOWYCH PRACOWNIKÓW DYDAKTYCZNYCH ……………………..

26

ZAŁĄCZNIKI ……………………………………………………………………………………

35

ZAŁĄCZNIK 1 PSYCHOLOGIA W BIZNESIE- PRZYKŁADOWA MACIERZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA .......

35

ZAŁĄCZNIK 2 PROJEKT PROMOCJI POSTAW …………………………………………………………………………

37

ZAŁĄCZNIK 3 INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA SYLABUSÓW …………………………………………………..

41

ZAŁĄCZNIK 4 ANONIMOWA ANKIETA ZAJĘĆ …………………………………………………………………

46

ZAŁĄCZNIK 5 KWESTIONARIUSZ HOSPITACJI ZAJĘĆ ………………………………………………………...

48

ZAŁĄCZNIK 6 INSTRUKCJA POWIERZANIA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH ………………………………………….

50

3

Cele systemu

Prezentowana wersja Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia w WyŜszej Szkole Ekonomii

i Informatyki w Krakowie stanowi rozwinięcie i udoskonalenie systemu przyjętego przez Senat w 2006

roku (uchwała nr 9/S/2006 z dnia 2 marca 2006r.). W szczególności zmiany te dotyczą elementów

związanych ściśle z procesem kształcenia i uwzględniają wymogi wynikające

z Procesu Bolońskiego i w pewnym zakresie stanowią antycypację regulacji, które będą zawarte

w dokumentach konstytuujących Krajowe Ramy Kwalifikacji. Mają one głównie formę procedur

obejmujących cele i narzędzia realizacji.

Celem Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia (SZJK) jest ciągłe doskonalenie procesów

odpowiadających za tworzenie oraz realizację oferty edukacyjnej tak, aby spełniała kryteria prawne,

oczekiwania regionalnego rynku pracy, kryteria wynikające z Procesu Bolońskiego oraz kryteria

innych zewnętrznych jednostek akredytujących uczelnię. Cele SZJK będą realizowane poprzez

monitoring procesów związanych z opracowywaniem i zmianami programów studiów, w

szczególności realizacją zakładanych efektów kształcenia, monitoringiem kadry dydaktycznej, jak

równieŜ doskonalenie samego systemu zapewniania jakości kształcenia.

Fundamentem polityki jakości jest misja ucze ln i i wyn ika jące z n ie j p r io ry te ty

w proces ie kszta łcen ia . To one implikują stosowane procesy, metody i narzędzia Systemu

Zapewniania Jakości Kształcenia. Uczelnia, będąc otwarta na potrzeby lokalnego rynku pracy

wpisuje w swoje działania konsultacje programów nauczania oraz analizę zakładanych i osiąganych

efektów kształcenia z zewnętrznymi interesariuszami.

M I S J A U C Z E L N I

Misja Szkoły została zdefiniowana jako: Kształcenie kadr dla potrzeb lokalnej przedsiębiorczości, w sposób odpowiadający nowoczesnym standardom edukacyjnym, oparty o dobrą współpracę uczelni z otoczeniem zewnętrznym oraz duŜy stopień indywidualizacji studiów i elastyczności względem rynku pracy. Na taki kształt misji wpłynęły głównie uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. W szczególności

wzięte zostały pod uwagę następujące okoliczności:

-tendencje wys tęp u jąc e na regionalnym rynku pracy, odpowiadające zmianom strukturalnym

w gospodarce w kierunku małej i średniej przedsiębiorczości. Oznacza to, Ŝe w coraz większym stopniu

obecność na rynku pracy będzie się wiązać z samozatrudnieniem - aby być zatrudnionym trzeba być

przedsiębiorczym,

-zapotrzebowanie małych i średnich przedsiębiorstw na specjalistów, mogących spełniać pewną

4

„wi ązkę” funkcj i w sferze zarządzania. Mała firma ma ograniczone moŜ l iwo ści na

zatrudnienie oddzielnie specjalistów do marketingu, finansów, rachunkowości itp.,

-zapotrzebowanie na wiedzę praktyczną, w przeciwieństwie do specyfiki kształcenia w uczelniach

akademickich, w których dominuje kształcenie faktograficzne i pamięciowe. Wynika to w duŜej mierze

z rozmiarów tych uczelni, determinujących kombinatowy model kształcenia, niepozwalający na głębszą

indywidualizację. Taki model nie przygotowuje w wystarczającym stopniu pod kątem

przedsiębiorczości,

-tendencje demograficzne sprawiające, Ŝe w coraz większym stopniu przewaŜać będzie liczba

miejsc, nad liczbą kandydatów na studia. Zaostrzy to konkurencję wśród uczelni w tzw. „zdobywaniu

studentów”. Powstaje problem pogodzenia tych tendencji, z utrzymaniem odpowiedniego progu jakości

zwłaszcza, Ŝe wybory dokonywane przez kandydatów na studia mają jeszcze w duŜej mierze charakter

negatywny, im uczelnia łatwiejsza, tym lepsza.

W ramach nakreślonej misji szkoły sformułowane zostały główne priorytety w procesie kształcenia,

oparte nie o ciągły wzrost rozmiarów uczelni, mierzony liczbą często odległych od siebie

kierunków studiów, lecz specjalizowanie się w określonym obszarze wiedzy ekonomicznej

i informatycznej.

Priorytet 1 - połoŜenie nacisku na wiedzę ogólną i kierunkową, odpowiadającą europejskim

standardom edukacyjnym, stanowiącą podstawę wiedzy specjalnościowej, a takŜe późniejszej

permanentnej edukacji.

Sposób real izac j i: s tabi lna kadra naukowo-dydaktyczna, krajowa i międzynarodowa

współpraca dydaktyczno- naukowa; konferencje naukowe i otwarte wykłady wybitnych specjalistów.

Priorytet 2- tworzenie programów kształcenia specjalnościowego pod kątem potrzeb rynku pracy

i oparcie ich o uczenie rozwiązywania problemów praktycznych oraz umiejętności pracy zespołowej

Sposób realizacji: projekty kształcenia specjalnościowego konsultowane są z radą patronacką uczelni,

składającą się m.in. z przedstawicieli przedsiębiorstw i urzędów pracy; w procesie dydaktycznym

angaŜowani są specjaliści – praktycy; nauczyciele akademiccy ze stopniem doktora legitymują się

udokumentowanym dorobkiem praktycznym; studenci odbywają 4-tygodniową praktykę zawodową

krajową lub zagraniczną.

Priorytet 3 - kształtowanie przedsiębiorczych postaw, umoŜliwiających i warunkujących

aktywność absolwentów na rynku pracy, a następnie aktywną rolę w środowisku pracy lub

w prowadzeniu własnego biznesu.

Sposób realizacji: znaczny udział aktywnych form zajęć, projekty i case study, ćwiczenia w firmie

symulacyjnej, uczelniane centrum wspierania przedsiębiorczości - gdzie świadczona jest

pomoc studentom i absolwentom uczelni w załoŜeniu i prowadzeniu własnej firmy. Organizowane są

takŜe, w ramach biura karier i analiz rynku pracy, warsztaty z zakresu aktywnych form poszukiwania

pracy.

5

Priorytet 4 - pobudzanie wśród studentów społecznej wraŜliwości, skłonności i umiejętności do

kształtowania pozytywnych relacji z otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym.

Sposób realizacji: zajęcia z przedmiotów humanistycznych (psychologia, etyka biznesu), akcje

charytatywne organizowanie przez samorząd studencki, warsztaty z umiejętności „miękkich”.

Priorytet 5 - tworzenie europejskiej przestrzeni rozwoju zawodowego studentów.

Sposób realizacji: praktyki i staŜe w firmach w Anglii, Niemczech, Irlandii, studia zagraniczne

w ramach umów zawartych z uczelniami w Anglii, Austrii, Irlandii, Danii, Słowenii i na Węgrzech,

wymiana studentów i pracowników naukowo-dydaktycznych w ramach programu Sokrates – Erasmus.

Model uczelnianego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia

System zapewniania jakości obejmuje następujące obszary jakości: program i plan studiów,

zarządzanie zasobami ludzkimi oraz zasobami materialnymi (rys. 1).

Rysunek. 1. Obszary jakości

Proces kształcenia w ujęciu cyrkularnym jako przedmiot analizy jakości ilustruje poniŜszy rysunek.

Rysunek 2. Elementy procesu kształcenia

6

Centralnym elementem w procesie kształcenia są efekty kształcenia i program studiów zdefiniowane

zgodnie z wymogami Procesu Bolońskiego, będące pochodną misji uczelni, wymagań przyszłych

Krajowych Ram Kwalifikacji, oczekiwań rynku pracy oraz zainteresowań kandydatów na studia. Proces

kształcenia oparty o efekty kształcenia jest głównym obszarem funkcjonowania SZJK. Elementy tego

systemu ilustruje rys. 3.

Rysunek 3. Elementy systemu zapewniania jakości kształcenia w oparciu o efekty kształcenia.

W procesie kształcenia opartym o efekty kształcenia działaniem „zamykającym” cykl jest

weryfikacja efektów kształcenia. Na system weryfikacji efektów kształcenia składają się dwa

elementy. Poza weryfikacją zakładanych efektów kształcenia w postaci zaliczeń przedmiotów oraz

otrzymywanych punktów ECTS, weryfikacja efektów kształcenia odbywa się równieŜ niezaleŜnie

od kadry dydaktycznej – poprzez róŜne narzędzia monitoringu postępów studentów, system

autooceny, system promujący postawy wynikające z misji Szkoły oraz indywidualny samodzielny

nadzór studenta nad własnym rozwojem poprzez wypełnianie macierzy efektów kształcenia. Te

elementy składają się na wewnętrzną politykę oceniania studentów. Elementy te są równieŜ

narzędziami wprowadzanego na uczelni projektu kreowania postaw studenckich. Narzędzia te będą

opisane w kolejnych punktach SZJK. Drugim obszarem procesu weryfikacji efektów kształcenia są

zewnętrzne akredytacje, opinie o absolwentach na rynku pracy oraz monitoring absolwentów. Pełny

obraz systemu weryfikacji efektów kształcenia ilustruje rysunek 4.

7

Rysunek 4. System weryfikacji efektów kształcenia.

Efekty kształcenia, program studiów, proces nauczania, weryfikacja efektów kształcenia są

ogniwami wzajemnie powiązanymi, a ich realizacja zaleŜy od wielu czynników. SZJK ma na celu

monitorowanie tych elementów i wnioskowanie o zmiany w oparciu o opinie płynące z oceny

poszczególnych ogniw tego procesu. W przedstawionych dalej procedurach zawarte są, w ujęciu

szczegółowym, podmiotowe i instrumentalne mechanizmy SZJK.

8

Procedura I Doskonalenie programu studiów opartego o efekty kształcenia

Celem Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia jest wprowadzenie zmian związanych

z Procesem Bolońskim – co wiąŜe się nie tylko z poprawą jakości zajęć i dostosowaniem ich do

wymagań prawnych czy otoczenia. Z punktu widzenia dydaktyki szczególnie istotna jest sylwetka

absolwenta i jej składowe, czyli efekty kształcenia (rys 5).

Rysunek 5. Składowe sylwetki absolwenta - efekty kształcenia

KaŜdy prowadzący zajęcia jest zobowiązany do ustalenia efektów kształcenia wspólnie

z prowadzącym wykład oraz z kierownikiem zakładu (przykładową macierz efektów kształcenia

przedstawia załącznik nr 1). Istotne jest jednak nie tylko jakie efekty ma osiągnąć wykładowca, ale

dobór metod ich osiągania oraz ewaluacji.

9

Zasada podstawowa Nie naleŜy zakładać efektów, których nie da się realizować czy ostatecznie ocenić!

Zakładamy, Ŝe m i e r n i k i e m s topn ia o s iągn ięc i a o k r eś l o n e go e f e k t u o s ta te c zn ie

j es t o c e n a , brak określonego efektu oznacza odpowiednią ocenę.

W przypadku wiedzy – oczywista jest forma wykładu i egzamin pisemny czy ustny, j a k o

metoda weryfikacji wiedzy. Choć zaleca się by wykład miał dynamiczną formę - zawierał analizy

przypadków, przykłady z praktyki – co daje moŜliwość realizacji innych efektów – w postaci

umiejętności analizy sytuacji czy syntezy wiedzy.

W przypadku efektów w postaci kompetencji czy umiejętności – formy aktywne zajęć muszą być

tak zorganizowane, aby student sam ćwiczył wymagane kompetencje – np. umiejętność pisania

projektów, przeprowadzenia analizy sytuacji, diagnozy czy przygotowania narzędzia badawczego.

Wówczas dobór metod nauczania i oceny jest kluczowy – jeŜeli efektami przedmiotu są praktyczne

umiejętności, wówczas ocena z ćwiczeń, laboratorium czy konwersatorium powinna być istotnym

elementem oceny końcowej (z jaką wagą w ocenie końcowej - ustala prowadzący przedmiot), a forma

zaliczenia powinna być dobrana tak, aby sprawdzać zakładane efekty. JeŜeli efektem ma być

przykładowo umiejętność budowy kwestionariusza, wówczas student moŜe wykonać jako sprawdzian lub

projekt do wykonania budowę lub analizę budowy kwestionariusza czy ankiety – wówczas mamy

dowód na jego umiejętność poprawnej budowy narzędzia, jak i zastosowania wybranych kryteriów do

oceny.

Postawy promowane na uczelni są takim efektem kształcenia, którego nie da się zrealizować

całkowicie w ramach konkretnych zajęć – i nie na kaŜdych zajęciach da się je osiągnąć, a tym bardziej

zmierzyć.

Absolwent po ukończeniu Szkoły powinien być otwarty na szkolenie i dokształcanie, dbać

o jakość posiadanej wiedzy, wykazywać się samokrytycyzmem w podejściu do efektów swojej pracy,

umieć ocenić swoje słabe strony i zaplanować swój dalszy rozwój. Absolwent powinien zauwaŜać te

słabe strony nie tylko w zakresie swojej wiedzy i umiejętności, ale równieŜ powinien być otwarty na

problemy i potrzeby otoczenia. Oznacza to świadomość własnych praw oraz dostrzeganie moŜliwości

zmiany, której moŜna dokonywać w otoczeniu – w środowisku, społeczności, grupie zawodowej.

Oznacza to promocję dbałości o jakość Ŝycia zawodowego, społecznego, ale równieŜ poprzez

poszerzanie świadomości – osobistego.

NaleŜy zwracać uwagę na takie zachowania, które są związane ze stosunkiem do zajęć –

obecność, punktualność, aktywność na zajęciach, korzystanie z literatury źródłowej (zamiast Internetu),

umiejętność oceny własnych kompetencji przez studenta, świadomość poziomu własnego przygotowania,

umiejętność dostrzegania aktualnych problemów i zjawisk, umiejętność zarządzania własnym rozwojem,

czasem, kulturę osobistą studentów itp. Są to dodatkowe kryteria, które mogą być brane pod

uwagę przy zaliczaniu przedmiotów – świadczą one bowiem o posiadaniu określonej postawy. Szerzej

problem postaw opisany jest w „Projekcie promocji postaw”- załącznik nr 2 w części Załączniki.

10

Istotnym elementem jakości jest równieŜ dbałość o:

1. Dokładne ustalenie celu zajęć i kryteriów zaliczenia przedmiotu i podanie ich do wiadomości

na pierwszym wykładzie/zajęciach,

2. Punktualność prowadzącego – która ma być przykładem dla studenta,

3. Sumienność i rzetelność w przygotowaniu zajęć – studenci rozpoznają osoby słabo

przygotowane do zajęć!,

4. Aktualizację literatury przedmiotu,

5. Stosowanie przykładów, case studies, odwoływanie się do doświadczenia,

6. Bycie dostępnym dla studentów – komunikacja e-mailowa, obecność na platformie edukacyjnej.

Program studiów

Program studiów oparty o efekty kształcenia jest „pochodną” szeregu uwarunkowań i czynników

wpływających na proces kształcenia. Czynniki i organy wpływające na kształtowanie programu studiów

przedstawia rysunek nr 6.

Rysunek 6. Podmiotowe i narzędziowe determinanty programu studiów.

Program studiów jest oparty o:

A. Misję uczelni oraz sylwetki absolwenta (efekty kształcenia), stworzone dla poszczególnych

kierunków oraz specjalności,

B. Zewnętrzne regulacje prawne,

C. Wytyczne pochodzące z badań Biura Karier oraz Biura Promocji,

D. Wnioski z konsultacji z Radą Patronacką,

E. Konsultacje z Samorządem Studenckim.

11

A) Sylwetka absolwenta jest opisana dwoma rodzajami dokumentów. Są to Uchwała nr

9/S/2006 z dnia 2 marca 2006 r., dotycząca Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia oraz macierze

kompetencji (przykładowy opis sylwetki z macierzą kompetencji w załączniku nr 1) określające

ogólne i specyficzne kompetencje w ramach wiedzy, umiejętności i postaw. Macierze te powstają i są

weryfikowane przez opiekunów specjalności i powoływane przez nich zespoły robocze oraz

zatwierdzane przez Komisję ds. Jakości Dydaktyki oraz Senat Szkoły. Szczegółowe sylwetki dla

poszczególnych specjalności są opisane w oddzielnym dokumencie.

Sylwetka absolwenta jest jedną z podstaw polityki programowej, macierze kompetencji zaś mają

słuŜyć monitoringowi postępów w nabywaniu kompetencji przez studenta, ze szczególnym

uwzględnieniem postaw. System analizy oczekiwanych postaw oraz metody ich nabywania i

oceny są opisane w dalszej części. Świadomość promowanych przez Szko łę postaw oraz

kompetenc j i , które student moŜe sam monitorować, będąc w posiadaniu dokumentu opisującego

macierz kompetencji dla danej specjalności jest elementem programu budowy postaw studentów.

B) Standardy kształcenia oraz efekty kształcenia są ujmowane w programie studiów. Ponadto kadra

dydaktyczna odpowiedzialna za przygotowywanie sylabusów i ramowych programów studiów jest

sukcesywnie szkolona - poprzez spotkania z Pełnomocnikiem Rektora ds. Systemu Jakości Kształcenia,

spotkania z ekspertami bolońskimi, dostęp do instrukcji wypełniania sylabusów oraz dyskusje

w zakładach dydaktycznych, spotkania ogólnoszkolne dla kadry dydaktycznej. Istotne jest wdraŜanie

podejścia opartego na efektach kształcenia, które jest procesem ciągłym, nie tylko z powodu zmian

w programie nauczania, ale równieŜ ze względu na zmiany w kadrze dydaktycznej. KaŜdy pracownik

dydaktyczny ma równieŜ dostęp i obowiązek zapoznania się z dokumentem opisującym system

zapewniania jakości, w którym opisane są systemy obowiązujące w szkole – dotyczące wymaganej

dokumentacji, przebiegu nauczania, kryteriów oceniania studentów, systemu ocen pracowniczych oraz

metod kreowania postaw studenckich.

C) Biuro Karier w zakresie tworzenia programu studiów jest odpowiedzialne za prowadzenie badań

wśród pracodawców, dotyczących oczekiwanych kompetencji i wymagań oraz za monitoring rynku pracy

przy współpracy z Urzędem Pracy i innymi jednostkami odpowiedzialnymi za monitoring rynku pracy.

Biuro Karier ma moŜliwość wnioskowania zmian w programie. Biuro Karier ma zalecenie tworzenia

okresowych raportów dotyczących oczekiwań rynku pracy. Dział promocji i PR jest zaangaŜowany

w zbieranie informacji i opinii w czasie prowadzenia rekrutacji oraz monitoruje działania konkurencji

i opracowania w zakresie oczekiwań kandydatów.

D) Rada Patronacka. Program studiów jest prezentowany Radzie Patronackiej, która

w ramach przeprowadzanej dyskusji opiniuje program.

12

E) Konsultacje. Do prac nad programem zapraszani są s tudenci , którzy poprzez przedstawicieli

Samorządu Studenckiego mają prawo opiniować i wnioskować zmiany w programie studiów.

Studenci uc zes tn i c zą w pos iedzen iach Sena tu i i nn ych ko mis j ach odpowiedzialnych za

jakość kształcenia.

F) Program s t u d i ó w a n a l i z o w a n y jest przez k o l e g i u m d z i e k ań s k i e o r a z

k o l e g i u m r e k t o r s k i e Zespoły te mają charakter doradczy i są zwoływane przez Dziekana

i Rektora w miarę bieŜących potrzeb, przy czym spotkania te odbywają się dość regularnie. Przegląd

i aktualizacje programów mogą być przeprowadzane na wniosek i przez uczestników tychŜe zespołów.

Projekty zmian w programie studiów opiniowane są przez Komisję ds. jakości dydaktyki, a następnie

zatwierdzane przez Senat.

Rysunek 7. Procedura tworzenia i zmian w programie studiów

13

Działania w zakresie zmian programów WdroŜenie systemu tworzenia programów studiów w oparciu o efekty kształcenia uwzględnia:

a) zmiany w programie, tworzone w oparciu o nowe wytyczne płynące z zakładanych efektów

kształcenia,

b) zmianę dokumentacji opisującej sylwetkę absolwenta,

c) wprowadza macierz kompetencji, która przedstawia zestaw szczegółowych kompetencji

w postaci wiedzy, umiejętności i postaw, na poziomie ogólnym i specyficznym dla

poszczególnych specjalności. W macierzy kompetencji rozróŜnia się równieŜ kompetencje

kierunkowe i specjalistyczne. Macierz daje studentowi moŜliwość kontroli własnego rozwoju.

d) zmianę dokumentacji opisującej program studiów – aktualizacja ramowych programów

przedmiotów oraz zmiana w formie sylabusów szczegółowych zajęć.

Macierz kompetencji daje studentowi moŜliwość kontroli swojej wiedzy i umiejętności, co jest elementem

uczenia postaw – świadomości swojej wiedzy oraz samodzielnego kierowania swoim wykształceniem

w k ierunku uczenia się przez całe Ŝycie. Jest to element systemu uczenia postaw jako kompetencji

generycznych. Student ma moŜliwość kierowania swoją edukacją poprzez uzupełnianie brakujących

kompetencji lub wybór przedmiotów, które pozwolą te kompetencje uzyskać.

Macierze kompetencji dla poszczególnych specjalności powstają i są weryfikowane przez

opiekunów specjalności i powoływane przez nich zespoły robocze oraz zatwierdzane przez Komisję

ds. Jakości Dydaktyki i Senat uczelni. SZJK dąŜy do stworzenia narzędzia interaktywnego, słuŜącego do

zarządzania własnymi kompetencjami.

14

Procedura II.

Proces kształcenia-organizacja i dokumentacja

Proces kształcenia obejmuje zarówno procesy związane z rekrutacją oraz administrowaniem

dokumentacją, jak i sam proces nauczania. Procedury promocji, rekrutacji oraz administrowania

dokumentacją są opisane innymi dokumentami i związane są z identyfikacją wymagań kandydatów na

studia oraz planowaniem, zatwierdzaniem oraz kontrolą przebiegu rekrutacji, za którą odpowiedzialne są

Uczelniana Komisja Rekrutacyjna, Dział Promocji i Reklamy, Biuro Karier i Współpracy Zagranicznej.

Przebieg procesu nauczania i kluczowych ogniw istotnych z punktu widzenia jakości kształcenia pokazuje

rysunek 8.

Rekrutacja

Istotnym elementem procesu kształcenia jest pozyskiwanie kandydatów na studia. Kryteria

naboru określa uchwała senatu i jej załącznik: Warunki i tryb rekrutacji oraz formy studiów na I r ok

studiów w (danym) roku akademickim. O przyjęciu na studia decyduje kolejność zgłoszeń

(w przypadku kandydatów ze „stara maturą” średnia ocen na świadectwie dojrzałości) oraz odbycie

rozmowy rekrutacyjnej prowadzonej przez Komisję Rekrutacyjną.

Rysunek 8. Istotne ogniwa procesu nauczania.

15

Elementy procesu nauczania kluczowe dla jakości to:

a) właściwa obsada kadry dydaktycznej i jej monitoring,

b) opracowanie programów zajęć – w oparciu o program studiów, ramowe programy

przedmiotów, w postaci sylabusów szczegółowych zajęć,

c) dobór metod kształcenia oraz mierników efektów kształcenia i wynikający z tego spójny

system kryteriów ocen studentów,

d) opracowany system archiwizacji prac zaliczeniowych i egzaminacyjnych,

e) system ocen pracowników i kontroli zajęć – w postaci hospitacji i systemu ankiet,

f) wsparcie rozwoju kadry dydaktycznej poprzez szkolenia w zakresie dydaktyki,

przeprowadzanie hospitacji, ewaluacji i weryfikacji efektów.

PoniŜej opisane zostaną procedury i zakres odpowiedzialności za poszczególne ogniwa tego procesu.

Obsada zajęć

Obsada zajęć powinna być zgodna z wymaganiami prawnymi, wymaganiami jednostek

akredytujących oraz potrzebami wynikającymi z programu i zakładanych efektów kształcenia.

Kontrola i monitoring spełniania wymagań określonych w ustawach naleŜy do kilku jednostek

administracyjnych, do których naleŜy: Rektor, Dziekan, Dział Planowania Studiów, Kierownicy

jednostek dydaktyczno-naukowych, Dział Kadr. Są to ogniwa procesu zatrudniania, które mają wgląd

w dokumentację zatrudnianych osób i mogą zgłaszać braki, naduŜycia czy wątpliwości dotyczące

kwalifikacji określonych wymaganiami prawnymi. Kontrola i ocena rozwoju i przydatności kadry

dydaktycznej naleŜy do obowiązków Kadr oraz Komisji ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej,

powoływanej cyklicznie. Narzędziem kontrolno-oceniającym obsadę i kompetencje kadry jest system

ocen pracowniczych, opisany poniŜej w dokumencie.

Zatrudnienie pracownika na stanowisko nauczyciela akademickiego poprzedzone jest:

a) staŜem dydaktycznym w formie zatrudnienie na podstawie umowę o dzieło,

b) postępowaniem konkursowym lub wnioskiem kierownika zakładu lub dziekana wraz

z za łączoną opinią dorobku dydaktycznego, naukowego i praktycznego, opinią senatu.

W przypadku zatrudniania w oparciu o umowę o dzieło wymagany jest wniosek wraz opinią kierownika

zakładu lub opiekuna przedmiotu. BliŜej kwestia obsady zajęć opisana jest w załączniku nr 6 – instrukcja

powierzania zajęć dydaktycznych.

Opis programu i harmonogramu zajęć

Poszczególne kierunki i specjalności są opisane przy pomocy programów, ramowych kart przedmiotów

oraz sylabusów szczegółowych (rysunek 9). Pracownicy mają dostęp do wzorów dokumentów oraz do

instrukcji w y p e ł n i a n i a s y l a b u s ó w s z c z e g ó ł o w y c h (załącznik nr 3), w k t ó r e j u s t a l o n y

j es t z a k r e s odpowiedzialności, stosowane nazewnictwo oraz idea efektów kształcenia.

16

Rysunek 9. Dokumentacja programu studiów

Sylabusy są aktualizowane i składane na początku kaŜdego semestru Kierownikom Zakładów,

którzy mają obowiązek złoŜyć pełny zestaw sylabusów prowadzonych przez pracowników danego

zakładu na ręce Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia w terminie ustalonym przez Dziekana.

Sylabusy są weryfikowane (proces przedstawia rysunek 10) pod względem formalnym przez

Kierownika Zakładu, w razie konieczności przez Dziekana oraz Komisję ds. Jakości Dydaktyki, ze

szczególnym uwzględnieniem sposobu formułowania efektów kształcenia oraz ich weryfikacji, określenia

udziału zaliczeń z róŜnych form zajęć w ocenie ogólnej. Dokumentacja zajęć obejmuje równieŜ

przykładowe pytania, tematy prac czy stawiane studentom wymagania weryfikujące zakładane efekty

kształcenia

17

Rysunek 10. Weryfikacja sylabusów

Opracowanie i dokumentacja

dokumentacja

opracowanie

Zespoły robocze

Dziekanat

Zespoły odpowiedzialne za przedmiot

Ocena pod katem formalnym

i merytorycznym Poprawia pracownik lub Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej

dokumentacja

Dziekanat, Pełnomocnik

Rektora ds. jakości

18

Istotnym elementem opracowywania programu zajęć jest koordynacja zespołów prowadzących róŜne

formy zajęć dla danego przedmiotu. DuŜy nacisk kładzie się na współpracę, konsultacje, spotkania

robocze, które powinny być dokumentowane przez Kierowników jednostek dydaktycznych.

Metody weryfikacji efektów kształcenia na poziomie przedmiotów

Formy zajęć, które są narzędziem osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia są określone

w programach studiów. Efekty kształcenia zakładane przez poszczególnych prowadzących zajęcia

powinny implikować stosowane przez prowadzących metody dydaktyczne. Sposób realizacji zajęć

odpowiadający zakładanym efektom moŜe być monitorowany przez Kierowników Zakładów poprzez

hospitacje zajęć oraz rozmowy oceniające. System hospitacji jest opisany szczegółowo w systemie oceny

kadry.

Monitorowanie osiąganych efektów kształcenia jest procesem, na który składają się:

1. Oceny bieŜące, zaliczenia przedmiotów, terminowość zakończenia sesji,

2. Macierz kompetencji,

3. System przechowywania prac zaliczeniowych i egzaminacyjnych. Zasady i tryb archiwizacji

są regulowane rozporządzeniem Dziekana,

4. Monitoring ocen – prowadzony przez Dziekanat.

System ocen studentów jest szczególnie istotną kwestią w procesie dydaktycznym

uwzględniającym efekty kształcenia, stąd opisany jest szerzej w procedurze nr 6 - Polityka i narzędzia

weryfikacji efektów kształcenia.

19

Procedura III Polityka oceniania i narzędzia weryfikacji efektów kształcenia Misja Szkoły

Misja Szkoły została zdefiniowana jako kształcenie kadr dla potrzeb lokalnej przedsiębiorczości,

w sposób odpowiadający nowoczesnym standardom edukacyjnym, oparty o dobrą współpracę uczelni

z otoczeniem zewnętrznym oraz duŜy stopień indywidualizacji studiów i elastyczności względem rynku

pracy.

Przyjęta misja oznacza nastawienie na kształcenie umiejętności potrzebnych do prowadzenia własnej

działalności gospodarczej, ale równieŜ zdolności realizacji podstawowych zadań stawianych przez

przełoŜonych w obszarach związanych z kierunkiem studiów.

Cele operacyjne

Realizacja misji wymaga:

1. Analizy potrzebnej wiedzy i umiejętności, które są konieczne do wykonywania zadań a nawet

prowadzenia własnej działalności – i przełoŜenia na język efektów kształcenia.

2. Opracowania programu z uwzględnieniem minimum programowego oraz zakładanych efektów

kształcenia.

3. WdroŜenia misji poprzez rozpowszechnianie świadomości efektów kształcenia oraz konieczności ich

realizacji wśród kadry dydaktycznej oraz monitorowania sposobów weryf i kac j i zakładanych

efektów – na poziomie przedmiotu o raz na poz i omie ca ł ych s tud iów. RównieŜ p romoc ja

j akośc i ks z ta ł ce n ia i świadomości zakładanych i rea l izowanych e fektów kszta łcen ia

wś ród s tudentów jest waŜnym elementem realizacji misji oraz osiągania zamierzonych efektów

kształcenia. PoniŜej opisane będą szczegółowe zadania w ramach poszczególnych celów, które

przekładają się na realizację programu i mierzalne efekty kształcenia zgodne z misją Szkoły.

1. Cel 1: analiza rynku pracy pod kątem wiedzy, umiejętności i innych kompetencji wymaganych

przez pracodawców.

PoniŜej opisane zostaną działania, których wypełnienie warunkuje właściwe opracowanie

i weryfikowanie efektów kształcenia. Efekty kształcenia, w uproszczeniu opisane w kategoriach

wiedzy i umiejętności, tworzone są na podstawie (rysunek 11):

a) wiedzy: minimum programowe (dopóki jest ono obowiązujące, opis zakładanych celów na tychŜe

przedmiotach jest formowany przez wykładowców w kategoriach efektów kształcenia, analizy wymagań

20

pracodawców – prowadzone są zlecane prace licencjackie, wykorzystywane są materiały z konferencji

i dostępne publicznie opracowania statystyczne i badawcze (Internet), prowadzone są oceny programu

przez Radę Patronacką i pracujących w uczelni praktyków oraz bieŜące oceny programów kierowane

do kierowników oraz Dziekana przez prowadzących zajęcia (w przypadku przedmiotów obieralnych

i kierunkowych).

b) umiejętności: analiza rynku pracy – monitoring ogłoszeń, udział w targach pracy – zlecane prace licencjackie,

publikacje organizacji rządowych i pozarządowych, ankiety wśród pracujących studentów WSEI

dotyczące przydatności treści programu w praktyce (wykonywane wśród studentów kończących studia),

zalecenia praktyków prowadzących w Szkole dydaktykę. Elastyczność we wprowadzaniu treści

i przedmiotów do wyboru pozwala na efektywne zarządzanie pulą „miękkich” efektów kształcenia, ocena

członków Rady Patronackiej.

Rysunek 11. Formy analizy rynku pracy pod kątem wymaganej wiedzy i umiejętności.

2. Cel 2 – opracowanie programu i wdroŜenie studiów w ujęciu efektów kształcenia

Ze względu na brak rozporządzeń określających Krajowe Ramy Kwalifikacji, przy jednoczesnym

priorytecie dostosowania programu Szkoły do wymagań Procesu Bolońskiego postanowiono przystosować

obecny program do wymagań Procesu Bolońskiego oraz uelastycznić program w moŜliwie największym

zakresie.

21

Program Szkoły obejmuje więc (rysunek 12):

a) Przedmioty opisane w minimum ministerialnym,

b) Przedmioty kierunkowe, których efektami kształcenia jest wiedza i w pewnym zakresie

umiejętności na poziomie podstawowym dla danego kierunku i specjalności – częściowo

obowiązkowe, częściowo obieralne,

c) Przedmioty, których głównymi efektami są umiejętności i częściowo specjalistyczna juŜ

wiedza – z puli przedmiotów do wyboru.

Rysunek 12. Podział przedmiotów i wynikające z nich efekty kształcenia na 3 poziomach specjalizacji

3. Cel 3 – weryfikacja zakładanych efektów kształcenia.

WdroŜenie zmian związanych z wprowadzeniem załoŜeń Procesu Bolońskiego jest podzielone na

kilka etapów i rozciągnięte w perspektywie 2-3 letniej. Zakłada się, Ŝe w otoczeniu i przy obecnej strategii

Szkoły proces ten będzie miał nawet charakter ciągły. Ogólne zadania i harmonogram przedstawia rysunek

nr 13.

Zakładając uelastycznienie programu i wynikającą z tego potrzebę ciągłej weryfikacji przydatności

kadry dydaktyczno-naukowej, realizacja celu polegająca na rozpowszechnianiu i uświadamianiu załoŜeń

tej zmiany będzie procesem ciągłym wymagającym na stałe wprowadzonej procedury. W tym miejscu

zwraca się uwagę na konieczność dodatkowej komunikacji w pracownikami, którzy podejmują pracę

w Szkole po raz pierwszy.

22

Rysunek 13. Ramowa koncepcja działań w zakresie zmian w systemie zapewnienia jakości dotyczących

weryfikacji efektów kształcenia

23

Procedury i narzędzia weryfikacji efektów kształcenia w ujęciu systemowym ilustruje tabela nr 1.

Tabela nr 1. System planowania i weryfikacji efektów kształcenia

Zadanie Sposób realizacji

Osoby odpowiedzialne Dokumentacja

Planowane efekty

kształcenia Przedmioty realizujące

Forma potwierdzenia

Rea

lizac

ja m

inim

um

p

rog

ram

ow

ego

Przedmioty podstawowe zgodnie z minimum

Dziekan Plan i program studiów, sylabus

przedmiotu Uchwały Senatu

Podstawowa wiedza z zakresu

dziedziny, szczegółowo w macierzy

efektów kształcenia

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

Indeks, karta okresowa,

macierze dla wybranych

przedmiotów (program

pil otaŜowy)

Sylabus przedmiotu

An

aliz

a w

ymag

ań p

raco

daw

ców

Analiza ogłoszeń rekrutacyjnych, ankiety wśród pracujących studentów,

Zamawiane

prace licencjackie

Analiza zasobów Internetu (wnioski

praktyków zarządzania)

Biuro Karier

Komisja ds. Jakości

Kształcenia

Raporty, prace lic.

Protokoły posiedzeń

komisji oraz raporty Komisji

ds. Jakości

Macierz efektów na

poszczególnych specjalnościach

Wiedza spoza

minimum, wiedza

specjalistycz-na

Przedmioty na IV, V i VI

semestr. Oraz przedmioty

specjalistyczne i do wyboru: ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................

j. w.

Wn

iosk

i i o

cen

a p

rakt

ykó

w

Rozmowy z prowadzącymi

zajęcia

Ankiety wśród pracodawców

(umowy w sprawie praktyk)

Dziekan, Kierownicy zakładów

Biuro Karier

Rektor

Raporty i wnioski ustne lub pisemne w

przypadku propozycji, powaŜnych

zmian – protokoły z kolegium,

Senatu

Analizy i Raporty Biura

Karier

Zaawansowa-na wiedza

Umiejętności specjalistycz-

ne

Umiejętności miękkie

Postawy

(zgodnie w projektem

PROMOCJI POSTAW)

Semestr V i VI

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

j. w. oraz Macierze

kompetencji dla wybranych przedmiotów

Oce

na

Rad

y P

atro

nac

kiej

Spotkania Rady

Rektor, Biuro Karier

Protokoły, uchwały

Kompetencje specjalistycz

-ne

Obieralne na II i III roku studiów ........................ ........................ ........................ ........................

Indeks, karta okresowa,

macierze dla wybranych

przedmiotów (program

pil otaŜowy)

24

Zadanie Sposób realizacji

Osoby odpowiedzialne Dokumentacja

Planowane efekty

kształcenia Przedmioty realizujące

Forma potwierdzenia

An

aliz

a ry

nku

pra

cy

Analiza ogłoszeń

rekrutacyjnych , ankiety wśród

pracujących studentów,

Zamawiane

prace licencjackie

Analiza zasobów Internetu (wnioski

praktyków zarządzania)

Biuro Karier

Komisja ds. Jakości

Kształcenia

Raporty, prace lic.

Protokoły posiedzeń

komisji oraz raporty Komisji

ds. Jakości

Macierz efektów na

poszczególnych specjalnościach

Wiedza spoza

minimum, wiedza

specjalistycz na

Przedmioty na IV, V i VI sem.

Oraz przedmioty

specjalistyczne i do wyboru: ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................

j.w. oraz Macierze

kompetencji dla wybranych przedmiotów

Wn

iosk

i p

racu

jącyc

h

stu

den

tów

Ankiety oceniające

przydatność programu

Zespół ds. jakości przy

Pełnomocniku Rektora ds.

Jakości Kształcenia

Dziekan

Raport, wnioski (protokoły kolegium dziekańskiego)

Weryfikacja planów,

praktyczne współcześnie umiejętności

Przedmioty na IV, V i VI

semestr. Oraz przedmioty

specjalistyczne i do wyboru: ........................ ........................ ........................

Zal

ecen

ia P

rakt

ykó

w

Rozmowy z prowadzącymi

zajęcia praktykami

Dziekan, Kierownicy zakładów

Biuro Karier

Rektor

Raporty i wnioski ustne

lub pisemne 9w przypadku

propozycji, powaŜnych

zmian – protokoły z kolegium,

Senatu

Analizy i Raporty Biura

Karier

Zaawansowa na wiedza

Umiejętności specjalistycz

ne

Umiejętności miękkie

Postawy

(zgodnie w projektem

PROMOCJI POSTAW)

Semestr V i VI

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

j.w. oraz Macierze

kompetencji dla wybranych przedmiotów

Oce

na

Rad

y P

atro

nac

kiej

Spotkania Rady

Rektor, Biuro Karier

Protokoły, uchwały

Kompetencje specjalistycz

ne

Obieralne na II i III roku studiów

........................ ........................ ........................ ........................

Indeks, karta okresowa,

macierze dla wybranych

przedmiotów (program

pil otaŜowy)

Projektowanie modelu kształcenia na poszczególnych przedmiotach powinno opierać się na

analizie zakładanych efektów kształcenia. Program i metodykę zajęć kształtujemy w zaleŜności od

tego, czy efektem ma być wiedza czy kompetencje i czy chcemy równieŜ kształtować określone

postawy.

25

W przypadku efektu kształcenia jakimi są wiedza i rozumienie, umiejętność analizy materiał

powinien mieć charakter teoretyczny, poparty przykładami odwołującymi się nie tylko do praktyki

pochodzącej z pracy, ale równieŜ odwołujący się do doświadczenia codziennego. Przedmioty

podstawowe powinny mieć charakter głównie teoretyczny, a metodyka pracy powinna być oparta na

pracy z literaturą. Analiza przypadków powinna być narzędziem wykorzystywanym do egzemplifikacji

teorii, studenci nie powinni jednak uczyć się tylko na przykładach. Celem przedmiotów podstawowych

jest bowiem nauczenie studentów podstaw wiedzy w danej dziedzinie. Istotne z punktu widzenia postaw

i otwartości na wiedzę jest uczenie studentów korzystania z róŜnych źródeł. NaleŜy, w i ę c zwrócić

uwagę na te umiejętności i dać studentom moŜliwość samodzielnego poszukiwania informacji.

Przedmioty podstawowe powinny, w ię c realizować efekty kształcenia głównie na poziomie

wiedzy i rozumienia.

Istotnym elementem procesu jest weryfikacja tejŜe wiedzy i rozumienia. NaleŜy projektować

formy zaliczenia tak, aby ocenić trafnie i rzetelnie zakładane efekty. W przypadku weryfikacji wiedzy

odpowiedni jest zarówno egzamin pisemny, jak i ustny. W przypadku egzaminów ustnych naleŜy

zwrócić uwagę na wyraźne określenie kryteriów oceny – ocenianie wypowiedzi ustnych zaleŜy

bowiem od wielu czynników subiektywnych, wyglądu studenta, efektywnego zarządzania

wizerunkiem, płynności językowej, ale równieŜ od kontekstu w którym prowadzony jest egzamin –

warunków zewnętrznych jak i wpływu przygotowania studentów, którzy odpowiadali wcześniej

(efekty dostępności poznawczej, środka skali, kontrastu). Istnieje wiele błędów w ocenie wypowiedzi

ustnych (równieŜ tzw. pytań otwartych na egzaminach), które wpływają na o c e nę o s t a t e c z ną .

Tabela n r 2 przedstawia d o b ó r m e t o d d y d a k t y c z n y c h or a z f o r m y w e r y f i k a c j i

w zaleŜności od stopnia zaawansowania wiedzy i kompetencji na poszczególnych etapach kształcenia.

Tabela nr 2. Dobór metod dydaktycznych i weryfikacji w zaleŜności od stopnia zaawansowania wiedzy

i umiejętności

Poziom

specjalizacji Obszar efektów

kształcenia Metody dydaktyczne Narzędzia weryfikacji

podstawowy Wiedza Wykład, mini wykład, prezentacja, film, dyskusja, omówienie przypadków, odwołania do doświadczenia

Podstawowa wiedza z LITERATURY

Egzamin pisemny – testowy lub opisowy, egzamin ustny – weryfikacja wiedzy i rozumienia (przykładowe pytania Tabela 4)

Projekt i ustny egzamin weryfikujący samodzielność

Kompetencje eksperyment, burza mózgów, dyskusja, rozwiązywanie sytuacji problemowych, ćwiczenia, analizy przypadków, testy,

Wykonanie projektu, ustna prezentacja wyników

26

specjalistyczny Wiedza Wykład, mini wykład, prezentacja, film, dyskusja, omówienie przypadków, odwołania do doświadczenia

Wiedza zaawansowana – z literatury i opracowań własnych wykładowcy

Egzamin pisemny – testowy lub opisowy, egzamin ustny – weryfikacja wiedzy i rozumienia (przykładowe pytania Tabela 4)

Kompetencje/po stawy

zadania, projekty, Projekt, ocena zachowań (kompetencji) w trakcie zajęć zespołowych,

absolwent Wiedza seminarium Egzamin dyplomowy – weryfikacja wiedzy specjalistycznej w wybranym obszarze, oraz podstawowej dla danego kierunku

Kompetencje Karta postępów absolwenta oraz egzamin dyplomowy – dopuszczenie do egzaminu jest potwierdzeniem posiadania minimalnych wymaganych kompetencji

Egzamin i praca lic. Weryfikują umiejętności: Analizy i syntezy, umiejętność stawiania problemu badawczego, umiejętność autoprezentacji i komunikatywność

ZałoŜenia konstrukcji narzędzi weryfikuj ących

W przypadku egzaminów pisemnych odpowiednie są zarówno testy jak i egzaminy o charak-

terze opisowym. W przypadku testów duŜo łatwiej jest określić kryteria zaliczenia – obiektywizm

oceny jest stosunkowo większy niŜ w przypadku pytań opisowych, duŜym zarzutem jest jednak

niewyczerpujące sprawdzenie wiedzy oraz sprawdzanie de facto rozpoznawania, a nie odtwarzania

wiedzy. W przypadku oceniania pytań otwartych istnieje równieŜ ryzyko błędu subiektywizmu, ale

pytania otwarte mogą trafniej zweryfikować rozumienie materiału.

Budowa pytań testowych, tak by sprawdzały rozumienie, analizę i zastosowanie wiedzy

nastręcza pewnych trudności, choć nie jest niemoŜliwa. Przykłady pytań sp rawdza jących

w iedzę , r ozu mien ie i zastosowanie wiedzy w praktyce przedstawia tabela nr 3 oraz tabela nr 4.

Tabela nr 3. Przykładowe metody weryfikacji wiedzy, rozumienia i zdolności analitycznych

Efekt Sposób oceny

wiedza Test, pytanie otwarte

rozumienie Test, pytanie otwarte, opis własnymi słowami, umiejętność tłumaczenia innym

Analiza sytuacji w oparciu o wiedzę Test, pytanie otwarte, analiza przypadku Znajdywanie powiązań, róŜnic, dzielenie całości na części

Oddzielenie faktu od oceny

Krytyczne myślenie, ocenianie Pytanie otwarte - np. ocena teorii, zarzuty, słabe strony Umiejętność wymiany czy ustalenia kryteriów

27

Tabela nr 4. Przykładowe pytania testowe weryfikujące wiedzę, rozumienie, umiejętność zastosowania

teorii

Wiedza Cecha, na której opieramy kategoryzację osoby to: – Cecha centralna – Konstrukt – Cecha wyrazista – Cecha peryferyczna

Rozumienie JeŜeli zaczynamy coś lubić, bo mamy z tym częsty kontakt, to ulegamy – Autopercepcji – Autopromocji – Efektowi Ebbinghausa – Efektowi ekspozycji

Zastosowanie teorii Tor centralny perswazji naleŜy wykorzystywać – przy mało waŜnych decyzjach – przy zakupie tanich przedmiotów – prze zakupie drogich przedmiotów – przy zakupie bezrefleksyjnym

Analiza sytuacji JeŜeli Ŝona prosi męŜa o 100 złotych na waciki, a on zgodzi się tylko 10 zł to uległ technice

– Stopy w drzwiach – Drzwiami w twarz – Niskiej piłki – Przynęty

Dodatkowym narzędziem weryfikacji planowanym do wdroŜenia w Szkole jest Macierz

kompetencji. Ze względu na politykę zachowania spójności misji i celów Szkoły z zakładanymi

efektami kształcenia wdraŜa się macierz ograniczoną do kompetencji przedsiębiorczych. Macierz ta ma

charakter elastyczny – istnieje moŜl iwo ść weryfikacji listy efektów kształcenia. Określa się

z góry przedmioty, które mogą realizować zakładane przedmioty i wykładowcy są zobowiązani

do oceny studentów na wybranych wymiarach. W wersji wdroŜeniowej studenci otrzymują macierz po

pierwszym semestrze I roku i sami nią zarządzają – odpowiadają za pi lnowanie wpisów przez

kolejnych wykładowców. Macierz moŜe być składana dopiero wraz z pracą dyplomową celem

zatwierdzenia uzyskanych kompetencji. Planuje się stworzenie elektronicznej wersji macierzy –

wówczas potwierdzenie wymagałoby corocznych wpisów do bazy – dokonywanych przez dedykowanego

pracownika.

28

Procedura IV System ocen okresowych pracowników dydaktycznych

ZałoŜenia systemu

Głównym celem systemu ocen pracowników jest doskonalenie kadry dydaktycznej zarówno pod

kątem rozwoju naukowego jak i dydaktycznego. Jedynie kadra samodoskonaląca się jest

w stanie osiągnąć wymagane efekty kształcenia, które są aktualizowane w reakcji na zmiany na

rynku pracy. Wymaga to nie tylko aktualizowania wiedzy oraz ciągłego rozwoju naukowego, ale

równieŜ kompetencji nauczycielskich, w tym doskonalenia metod dydaktycznych, tak aby moŜliwe

było kreowanie efektów kształcenia w postaci wiedzy, kompetencj i i postaw dostosowanych do

ciągłych zmian w otoczeniu. Stąd duŜe znaczen ie w s y s t e m i e o c e n p r a c o w n i c z y c h ma

monitoring umiejętności dydaktycznych, które są kluczowym elementem nie tylko skuteczności

uczenia wiedzy, ale równieŜ właściwych postaw studenckich.

Działanie z g o d n i e z m i s ją Szkoły, zdecydowanie skoncentrowanej na potrzebach rynku

pracy i doskonaleniu efektów kształcenia studentów, wymaga zarówno dopasowania kadry do

potrzeb edukacyjnych, ale równieŜ ciągłego doskonalenia umiejętności kadry zatrudnionej na uczelni.

Podkreślanie znaczenia własnego d o s k o n a l e n i a o r a z s z u k a n i e w s z e l k i c h m oŜ l i w o ś c i

p o z y s k i w a n i a doświadczenia i kompetencji jest jednocześnie spójne z systemem zarządzania

postawami studentów, którzy mając do czynienia z samodoskonalącą s ię kadrą dydaktyczną,

uczą się poprzez modelowanie i identyfikację z postawą otwartości na wiedzę, krytycznego

stosunku do swoich umiejętności jak i potrzeby uczenia się przez całe Ŝycie. System Zapewniania

Jakości Kształcenia, którego elementem jest system ocen pracowników dydaktycznych jest więc

znany studentom, którzy mają moŜliwość uczestniczenia w procesie doskonalenia jakości. Stanowi to

dodatkowy element uczący współodpowiedzialności i zaangaŜowania w proces własnego rozwoju.

Proces tworzenia systemu ocen pracowniczych ma charakter otwarty i jest pośrednio narzędziem

uświadamiania oczekiwanych od pracowników standardów. Ustalone w trakcie budowy systemu

oceniania kryteria oceny są wskaźnikiem standardów pracy w Szkole. Tworzenie

i doskonalenie systemu ocen pracowniczych jest równieŜ narzędziem doskonalenia samego systemu

zapewniania jakości kształcenia. Stąd zarówno tworzenie jak i wprowadzanie zmian w ankietach,

kartach hospitacji i innych narzędziach tego systemu stanowi jednocześnie formę samoszkolenia

i refleksji nad własnymi postawami wobec pracy dydaktyczno-naukowej. Procesy oceny kadry

obrazuje rysunek nr 14.

Kryteria oceny

Z punktu widzenia misji Szkoły istotnymi elementami sylwetki wykładowcy są aktualna wiedza

i rozwój własny oraz umiejętności dydaktyczne i dyscyplina pracy. Kryteria, narzędzia ich

oceny oraz osoby odpowiedzialne są opisane w tabeli nr 5. Obszarami oceny, kluczowymi dla procesu

29

dydaktycznego, są więc:

1. Umiejętności dydaktyczne – aktualizacja umiejętności dydaktycznych, stosowanie

nowoczesnych technik przekazu, dopasowanie komunikatów do grupy docelowej.

2. Rozwój naukowy– ciągłe poszerzanie wiedzy, kompetencji, praca badawcza oraz praca na

rzecz biznesu

3. Postawy wobec organizacji pracy – sumienność, terminowość, zaangaŜowanie.

4. Prawa autorskie.

Rysunek nr 14. Procesy oceny kadry

Ocena rozwoju naukowego jest dokonywana przez Uczelnianą Komisję ds. Nauki i Dydaktyki

zgodnie z Ustawą Prawo o Szkolnictwie WyŜszym w cyklu dwuletnim. W tym celu Senat uczelni

powołuje Komisję ds. Ocen Pracowników Naukowo-Dydaktycznych, która tworzy narzędzia i dokonuje

oceny pracowników. Ocena pracowników zawarta jest w raportach oceny kadry dydaktycznej.

Umiejętności dydaktyczne kadry, jako kluczowy element skuteczności uczenia, są jednym

z waŜniejszych elementów SZJK na uczelni. System oceny umiejętności dydaktycznych składa się

więc z kilku elementów:

a) anonimowej oceny okresowej dokonywanej przez studentów

b) autodiagnozy potrzeb szkoleniowych w zakresie umiejętności dydaktycznych systemu hospitacji

c) anonimowej skrzynki uwag

Elementy te zostaną opisane szczegółowo poniŜej.

30

Tabela nr 5. Kryteria oceny kadry

Kryteria oceny Narzędzie oceny Oceniający Dokumentacja/ przechowywanie

Umiejętności dydaktyczne

Umiejętność określania celów,

kryteriów oraz metod kształcenia Hospitacja/weryfikacja

sylabusów/arkusz autodiagnozy/ankieta skrócona

zajęć

Kierownik Zakład/Komisja ds. Jakości Dydaktyki i

Oceny Kadry Naukowo- Dydaktycznej

Umiejętność prowadzenia zajęć- określona struktura, plan, określone

cele poszczególnych zajęć, umiejętność prezentacji, komunikacji,

Hospitacja/ankiety studenckie/ arkusz

autodiagnozy /ankieta skrócona zajęć

Kierownik Zakład/Komisja ds. Jakości Dydaktyki i

Oceny Kadry Naukowo-

Dydaktycznej Aktualizacja literatury Hospitacja/weryfikacja sylabusów Kierownik Zakład/Komisja ds.

Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry

Naukowo- Dydaktycznej

Sumienne egzekwowanie kryteriów i kształtowanie określonych postaw u

studentów

Ankiety studenckie studenci Dziekanat

Postawa wobec pracy – stosunek wobec studentów

Ankiety studenckie studenci Dziekana

Rozwój naukowy i zawodowy

Udział w konferencjach (czynny i bierny)

Karta samooceny/ankieta czteroletnia

Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-

Dydaktycznej

Zakład/Kadry (aktualizacja teczki

personalnej)

Publikacje naukowe i popularno- naukowe

Karta samooceny/ ankieta czteroletnia

Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny

Kadry Naukowo- Dydaktycznej

Zakład/Kadry(aktuali zacja teczki personalnej)

Odbyte szkolenia Karta samooceny Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości

Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-

Dydaktycznej

Zakład/Kadry(aktuali zacja teczki personalnej)

Doświadczenie zawodowe podnoszące kwalifikacje(pozanaukowe

i pozaszkolne)

Karta samooceny Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-

Dydaktycznej

Zakład/Kadry(aktuali zacja teczki personalnej)

Stosunek do spraw administracyjno- organizacyjnych

Terminowość wykonywania obowiązków dydaktycznych i

organizacyjnych

Karta oceny Kierownik/Dziekan*

Inicjatywa własna (koła naukowe, zaangaŜowanie w komisje)

Karta oceny Kierownik/Dziekan*

Prawo autorskie

Oświadczenie pracownika Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-

Dydaktycznej

Kadry/Komisja ds. Jakości Dydaktyki i

Oceny Kadry Naukowo- Dydaktycznej

31

Rozwój naukowy

Zgodnie z wymaganiami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa wyŜszego oraz Państwowej Komisji

Akredytacyjnej, pracownicy zatrudniani w ramach minimum kadrowego powinni spełniać określone

warunki w odniesieniu do rozwoju naukowego, w szczególności publikacji naukowych.

Rozwój naukowy oraz poszerzanie wiedzy mogą być realizowane poprzez pub l i kac je naukowe

i popularno-naukowe, wyjazdy konferencyjne (aktywny i pasywny udział), udział w wymianie

międzynarodowej.

Nadzór uczelni nad tym aspektem rozwoju kadry polega na systematycznym (na początku kaŜdego

roku akademickiego) aktualizowaniu teczek personalnych pracowników oraz ich monitorowaniu

zgodnie z wytycznymi instytucji nadrzędnych (PKA, właściwe Ministerstwa). Za prowadzenie teczek

personalnych odpowiada Dział Kadr , natomiast Kierownicy Zakładów mają obowiązek nadzorować

i wspierać rozwój kadry poprzez tworzenie zespołów badawczych, wymianę doświadczeń,

organizowanie konferencji, wykładów otwartych oraz inne innowacyjne metody stymulowania

pracy badawczej i praktycznej. Pracownicy na wniosek Działu Kadr składają co roku aktualizację

osiągnięć naukowych.

Na podstawie wyników oceny czteroletniej (procedura opisana w tabeli nr 6) podejmowane są

decyzje dotyczące dalszej współpracy z pracownikami oraz o usunięciu bądź dopisaniu pracowników

do minimum kadrowego szkoły.

Tabela nr 6. Procedura oceny okresowej kadry naukowo-dydaktycznej

Etap Odpowiedzialność Dokumentacja Powołanie komisji ds. oceny kadry dydaktycznej

Rektor Senat

Uchwała Senatu

Ustalenie procedury i dokumentacji

Komisja ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej

Protokoły zebrań, uchwały komisji

ZłoŜenie dokumentacji Kierownicy jednostek, sekretarz komisji Arkusze samooceny, hospitacje, karty oceny

Ocena kadry Komisja ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej

Protokoły, tabele zbiorcze, raport

Rozmowy oceniające Komisja ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej

Protokoły

Działania Dziekan, Rektor Decyzje, uchwały Postawy wobec organizacji pracy Dyscyplina organizacyjna jest oceniana przez Kierowników Zakładów i dotyczy terminowego wypeł-

niania obowiązków związanych z dokumentacją procesu dydaktycznego (składanie sylabusów,

protokołów, obecność na zebraniach, udział w pracach zakładu). Ocena tego kryterium pracy jest

dokonywana w kaŜdym semestrze w oparciu o Kartę Oceny (załącznik nr 4).

Umiejętności dydaktyczne System ankiet

Oceny okresowe w postaci ankiet są dokonywane zgodnie z ustalonym przez Pełnomocnika

Rektora ds. Jakości Kształcenia oraz Dziekana harmonogramem.

32

Cele oceny:

Ankieta (załącznik nr 4) uŜywana do oceny zajęć ma na celu sprawdzanie postaw pracowników

wobec studentów, ocenę umie ję tnośc i przekazywania wiedzy, komunika tywnośc i ,

nawiązywania kontaktu ze studentami, umiejętności wykorzystania czasu i kreatywnych narzędzi

w procesie dydaktycznym. Kryteria oceny przyjęte w systemie ankietowym wynikają z zakładanych

efektów kształcenia w postaci sylwetki absolwenta. Promowanie postawy wobec jakości, otwartości

na wiedzę, nowe technologie, sumienności i kultury osobistej, rzutują na oczekiwaną postawę

pracowników dydaktycznych wobec pracy i studentów. Stąd ankieta słuŜy ocenie aktualności

o adekwatności wiedzy, postaw wobec studentów, umiejętności komunikacyjnych, tworzenia

atmosfery sprzyjającej pozytywnym postawom wobec uczenia się.

Ankieta jest doskonalona na wniosek zainteresowanych stron – zarówno studenci, jak

i prowadzący zajęcia mogą zgłaszać uwagi do Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia.

Procedura dokonywania badania ankietowego

Ankiety przeprowadzane są w kaŜdym semestrze. Badaniu podlegają wszyscy prowadzący zajęcia,

choć Dziekan w porozumieniu z Pełnomocnikiem Rektora ds. Jakości Kształcenia moŜe wykluczyć

badanie pracowników uzyskujących dobre wyniki w poprzednich ocenach i w wyniku hospitacji.

Szczególny priorytet obejmuje jednak:

- nowych pracowników – wówczas wynik stanowi podstawę dalszych decyzji kadrowych uzyskujących

słabe wyniki w poprzednich ankietach (jako forma monitoringu rozwoju dydaktyczno-merytorycznego),

- osoby zgłaszane przez studentów do badania ankietowego (moŜliwość zgłaszania wykładowców do

ankietowania jest elementem systemu kreowania świadomych postaw wobec jakości u studentów),

- sukcesywne wszystkich pracowników dydaktycznych, którzy otrzymując pozytywne wyniki mogą

być ankietowani co 4 semestry.

Organizacja systemu ankietowego:

1. Prowadzący zajęcia wyznaczony do badania odbiera ankiety w dziekanacie lub na portierni.

2. Badanie przeprowadza prowadzący zajęcia w trakcie ostatnich lub przedostatnich zajęć.

3. Przed rozdaniem ankiet prowadzący wyjaśnia instrukcje (podkreślenie anonimowości

i dobrowolności, wagi jakości tego badania dla jakości dyplomu i rozpoznawania marki szkoły, oraz

wyjaśnia samą procedurę badania – z e szczególnym p o d k r eś l e n i e m z a a n g aŜ o w a n i a

s t u d e n t ó w w procedurę, co jest związane z kształceniem postaw projakościowych wśród studentów).

4. Prowadzący rozdaje ankiety obecnym na zajęciach studentom i opuszcza salę na czas wypełniania

ankiety.

5. Po określonym czasie prowadzący wraca na salę. Prosi 2 studentów o zebranie ankiet, włoŜenie ich

do koperty i odniesienie do Dziekanatu lub na portiernię.

Procedura ta wyklucza moŜ l iwo ść wpływu czy zmian odpowiedzi przez prowadzącego,

bowiem prowadzący nie ma bezpośredniej styczności z wypełnionymi ankietami, co podkreśla się

w instrukcji dla prowadzących i tłumaczy studentom.

33

Waga ocen ankietowych jest podkreślana na zajęciach ze Sztuki Studiowania, co stanowi promocję

postaw i uświadamianie studentom roli ich działań i ocen w dbaniu o jakość kształcenia w szkole.

Wyniki ankiet i działania w oparciu o oceny.

Wyniki ankiety są opracowywane i zestawiane w zbiorczym raporcie przez Pełnomocnika Rektora

ds. Jakości Kształcenia, w którym zawiera się:

• średnia dla wszystkich wykładowców z pytań dotyczących oceny wykładowcy,

• średnia z pytań oceniających trudność przedmiotu.

Raport s łuŜy równieŜ ogólne j anal izie czynn i ków związanych z jakością uczenia –

co wynika z poszczególnych odpowiedzi na pytania.

Raport nie słuŜy porównaniom, wyniki najlepiej ocenionych prowadzących mogą być

zaprezentowane publicznie za ich zgodą. KaŜdy pracownik otrzymuje własne wyniki (wraz ze

średnimi z odpowiedzi na poszczególne pytania) oraz średnimi dla wszystkich przebadanych

prowadzących daną formę zajęć (równieŜ oddzielnie dla róŜnych rodzajów zajęć i dla kaŜdego

pytania). RóŜnorodny charakter poszczególnych form zajęć nie daje moŜliwości obiektywnego

porównania ocen na przykład wykładów i laboratorium, stąd porównywanie prowadzących przy

pomocy rankingów i średnich nie jest stosowane, taka metoda nie stanowi efektywnego sprzęŜenia

zwrotnego.

Działania w oparciu o ocenę: 1. ROZMOWA OCENIAJĄCA

Wynik ocen ankietowych stanowi podstawę do rozmowy oceniającej przeprowadzanej

przez właściwego Kierownika Zakładu , w przypadku raŜących i słabych wyników oceny. Wgląd

do ocen pracowników mają, poza Kierownikiem Zakładu, Rektor, Dziekan, Dział Kadr, Pełnomocnicy

Rektora ds. Jakości Kształcenia.

2. ANALIZA POTRZEB SZKOLENIOWYCH

Celem badań ankietowych jest wprowadzenie moŜliwości uzyskania oceny zwrotnej, która

daje moŜliwość rozwoju własnych umiejętności dydaktycznych. W p rzypadku s tw ie rdzen ia

niedociągnięć w umiejętnościach komunikacji, autoprezentacji, tworzenia układu zajęć,

niewłaściwych postaw wobec studentów i procesu dydaktycznego, pracownicy i Kierownicy

Zakładów mają moŜliwość zgłoszenia zapotrzebowania na szkolenia z określonych kompetencji

do Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia. Zakres i skalę potrzeb określa Kierownik

Zakładu.

Jako dodatkowe narzędzie monitoringu własnych kompetencji zaleca się prowadzącym

sprawdzanie opinii bezpośrednio po zajęciach w postaci krótkich anonimowych ankiet (opracowywanych

samodzielnie).

3. DZIAŁANIA PERSONALNE

Wyniki ankiet będą dodawane do teczki pracownika. W przypadku powtarzających się w kolejnych

34

trzech pomiarach słabych wyników ankietowych pracownik będzie poddany hospitacji oceniająco-

diagnostycznej, której wynikiem będzie ustalenie obszarów do doskonalenia i umoŜliwienie

szkolenia w tym zakresie. W przypadku braku poprawy w ciągu kolejnego roku, wyniki

ankiet mogą stanowić podstawę do nieprzedłuŜenia umowy o pracę. Pozytywne wyniki ankiety

stanowią podstawę do przyznania nagród w postaci uznanej przez Władze. Osoby

u z y s k u ją c e p o z y t y w n e w y n i k i będą d o d a t k o w o w s p i e r a n e w rozwoju naukowym

i dydaktycznym. Wynik ankiety moŜe być brany pod uwagę przy przyznawaniu funduszy na

publikacje, konferencje i inne projekty o charakterze rozwojowym.

4. ZALECENIA W ZAKRESIE ZMIAN W SYSTEMIE JAKOŚCI

Na p o d s t a w i e w n i o s k ó w p ł y ną c y c h z w y n i k ó w a n k i e t y P e ł n o m o c n i k

Rektora ds. Jakości Kształcenia przedstawia D z i e k a n o w i i Rektorowi obszary wymagające

wsparcia i pilnych zmian.

DOKUMENTACJA: DZIEKAN, KOMISJA DS. JAKOŚCI DYDAKTYKI I OCENY

KADRY NAUKOWO-DYDAKTYCZNEJ, DZIAŁ KADR

Hospitacje

System hospitacji ma słuŜyć głównie celom wspomagającym dydaktykę, nacisk kładziony jest więc

na szkoleniowo-doradczy charakter hospitacj i , a nie na jej wymiar oceniająco-diagnostyczny.

Hospitacja powinna mieć charakter globalny – oceniający cały obszar działań dydaktycznych – od

treści do formy i przebiegu zajęć. MoŜliwe są hospitacje wycinkowe, obejmujące wskazywane

w uwagach studenckich słabości pracownika. Procedury hospitacji pokazuje rysunek nr 15.

Hospitacja przebiega w oparciu o cele wytyczone w trakcie ustaleń osoby hospitowanej

z osobą hospitującą. Sugerowane kryteria oceny są ustalone w karcie hospitacji (załącznik n r 5).

Ogólnie celem jest rozwój warsztatu pracy w zakresie wykorzystywanych metod pracy, rozplanowania

czasu zajęć (przeładowanie, przerwy), nawiązywania kontaktu i posługiwania się komunikacją

niewerbalną, umiejętności komunikacyjnych, stosunku do studentów i atmosfery zajęć. Szczególną

uwagę naleŜy poświęcić zachowaniom studentów na zajęciach oraz reakcjom prowadzącego na zmiany

w zachowaniach, poziomie uwagi czy na pytania za strony studentów.

Wynik hospitacji powinien być podsumowany w rozmowie pohospitacyjnej, która powinna mieć formę

konstruktywnej oceny.

35

Rysunek 15. Procedury hospitacji

Częstotliwość hospitacji ustalają Kierownicy Zakładów w planach przedstawianych Dziekanowi

na początku kaŜdego semestru. Obowiązkowo hospitowane powinny być osoby nowo

zatrudnione, słabo ocenione w systemie ankiet. Pracownicy powinni być hospitowani, co dwa lata.

Pracownik moŜe równieŜ zgłosić potrzebę hospitacji.

System hospitacji moŜe być rozszerzony o hospitacje zespołowe, organizowane przez Komisję

Jakości Dydaktyki oraz Dziekana. Terminarz hospitacji zespołowych jest ustalany na początku

semestru przez Dziekana w zaleŜności od potrzeb. W pierwszej kolejności hospitowani są pracownicy

nowi i co, do których pojawiają się wątpliwości w zakresie jakości prowadzonych przez nich zajęć.

Skrzynka uwag

Na uczelni istnieją formalne i nieformalne moŜliwości składania skarg i zaŜaleń. Studenci mają

prawo do składania wniosków oficjalnie w drodze ustnej lub pisemnej. Istnieje równieŜ moŜliwość

przesłania anonimowej uwagi do Dziekana bądź Rektora. System ten funkcjonuje w sposób

niepisany i na bieŜąco weryfikuje się sugestie studentów. Poza tymi narzędziami system obejmuje

anonimową Skrzynkę Skarg, która jest umiejscowiona w okolicach Dziekanatu.

36

Działania w oparciu o wyniku ocen

Pracownicy uzyskujący w kolejnych trzech (pracownicy nowi w jednym) badaniach ankietowych

niskie wyniki ocen są poddawani hospitacji oceniająco-diagnostycznej. W wyniku tej hospitacji ustala się

potencjał pracownika oraz zakres koniecznych zmian. Pracownicy mają moŜliwość uzyskania wsparcia

w przygotowaniu zajęć ze strony Kierownika i współpracowników, jak i moŜliwość zgłoszenia

potrzeb szkoleniowych w zakresie zgłaszanych braków.

Punktem krytycznym negatywnych ocen powtarza jących s ię u pracownika pomimo

zgłaszanych problemów o r a z u z ys ka n yc h f o r m p o mo c y , będą n e g a t y w n e o c e n y

w k o l e j n y c h d w ó c h an k i e t ac h .

Powtarzające się negatywne oceny mogą być podstawą nieprzedłuŜenia lub rozwiązania umowy o pracę.

37

ZAŁ ĄCZNIKI ZAŁ ĄCZNIK 1

PSYCHOLOGIA W BIZNESIE - PRZYKŁADOWA MACIERZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Opis sylwetki absolwenta

Psychologia w biznesie jest specjalnością, której celem j e s t nabycie przez studenta wiedzy

i kompetencji psychologicznych, które mogą być wykorzystywane w róŜnych sytuacjach

zawodowych. Zastosowanie psychologii w praktyce zawodowej dotyczy umiejętności

wymaganych na stanowiskach związanych z:

o zarządzaniem personelem (kierowanie, motywowanie, rozwiązywanie sporów, radzenie sobie

ze stresem; zarządzanie procesami personalnymi, w działach personalnych – rekrutacja,

ocenianie pracowników, motywowanie, kierowanie, znajomość znaczenia szkoleń

i rozwoju, komunikacji interpersonalnej),

o zarządzaniem szeroko rozumianym wizerunkiem organizacji– w zakresie public relations,

reklamy, perswazji,

o zarządzaniem własnym wizerunkiem- autoprezentacja, wystąpienia publiczne.

W zakresie działań handlowych i obsługi klienta – tu przydatna jest wiedza i kompetencje

w zakresie komunikacji interpersonalnej, psychologii zachowań nabywców, psychologii rynków

finansowych, negocjacji, psychologii sprzedaŜy.

W obrębie s p e c j a l n ośc i ps yc ho lo g ia w b i znes ie r ysu ją s ię r óŜne śc i eŜk i

r o zwo j u u mi e ję t n ośc i i poszerzania wiedzy. PoniŜej przedstawiona zostanie macierz efektów

kształcenia, która jest macierzą wyjściową.

38

Tabela nr 1. Uproszczona macierz efektów kształcenia na specjalności psychologia w biznesie (kierunek zarządzanie)

Kompetencje Poziom podstawowy Poziom specjalistyczny

Wiedza Znajomość teorii komunikacji interpersonalnej,

Podstawowa wiedza o motywacji i emocjach

Podstawowa wiedza o stresie i metodach radzenia sobie

Wiedza o podstawowych zasadach kierujących ocenami społecznymi i mechanizmach zniekształcających spostrzeganie i ocenianie

Wiedza dotycząca powstawania i rozwoju grup i zespołów

Podstawowe wiadomości o przyczynach i sposobach rozwiązywani konfliktów interpersonalnych

Znajomość technik wpływu społecznego

Wiedza zakresu teorii autoprezentacji

Procesy myślenia i decyzyjne

Znajomość barier komunikacyjnych i metod ich pokonywania

Cechy i funkcje komunikacji nieformalnej

Wiedza z zakresu mobbingu i znęcania się

Wiedza o specyfice mechanizmów i procesów grupowych

Znajomość technik negocjacji i mediacji

Wiedza o rodzajach i teoriach motywacji w kontekście zarządzania

Znajomość procesów i procedury związane z kierowaniem działem kadr (rekrutacja, oceny pracownicze, finansowe i pozafinansowe wynagradzanie, zwolnienia, outsourcing, rozwój personelu)

Analiza potrzeb szkoleniowych, prowadzenie i ocena efektywności szkoleń

Znajomość teorii dotyczących stylu przewodzenia Wiedza o rodzajach motywacji i narzędzi motywacyjnych znajomość specyfiki decyzji rynkowych wiedza o regułach zachowań konsumenckich wiedza o zachowaniach rynków finansowych Wiedza w zakresie technik prezentacji i autoprezentacji

Umiejętności Umiejętność nazywania róŜnych komunikatów, odczytywania meta komunikatów Umiejętność rozpoznawania własnego typu motywacji i róŜnicowania typów motywacji Rozumienie przyczyn stresu, rozpoznawanie stresorów, Rozumienie przyczyn zniekształceń i błędów w ocenach społecznych umiejętność analizy sytuacji pod kątem rozpoznania zakłóceń w komunikacji i spostrzeganiu rozumienie dynamiki procesów grupowych analiza sytuacji pod katem stwierdzenia istnienia konfliktu, róŜnicowani konfliktu od innych zjawisk rozumienie mechanizmów stojących za mechanizmami wpływu społecznego rozumienie motywacji autoprezentacyjnej umiejętność wybory właściwej techniki autoprezentacji w warunkach społecznych

Rozpoznawanie i przeciwdziałanie błędom w komunikacji Umiejętność dostrzegania konsekwencji zachowań komunikacyjnych Umiejętność wykorzystania informacji nieformalnych do oceny procesu Umiejętność rozpoznawania

39

Kompetencje społeczne

Świadomość własnych moŜliwości, świadomość posiadanej wiedzy i umiejętność uŜycia jej do interpretacji zjawisk i zachowań skutkujący szacunkiem i niestosowaniem uproszczonych metod oceniania Otwartość na wiedzę i nowe doświadczenia Postawa powątpiewania, zmuszająca do ciągłych poszukiwań

Postawa obiektywnego oceniania w oparciu o logikę i podstawy statystyki pozytywny stosunek do człowieka Świadomość moŜliwości wpływu na rzeczywistość Świadomość własnych celów Ŝyciowych

40

ZAŁ ĄCZNIK 2 PROJEKT PROMOCJI POSTAW

Wprowadzanie wytycznych Procesu Bolońskiego wymusza na szko łach wyŜszych

ref leksję nad sylwetką absolwenta oraz zaplanowanie w jakim obszarze i z jakimi skutkami

kształcić będzie się postawy studentów. Projekt PROMOCJI POSTAW jest odpowiedzią na

wymagania wynikające nie tylko ze zmian wynikających z przynaleŜności Polski do Unii Europejskiej

i wynikających z tego przepisów prawa, ale równieŜ ze zmian cywilizacyjnych i kulturowych, którym

system edukacji musi sprostać. Do zmian tych zalicza się nie tylko zmiany pokoleniowe, kulturowe

i cywilizacyjne, ale przede wszystkim geometryczny przyrost wiedzy i rozwoju technologicznego,

który zmusza kolejne pokolenie do zmian w postawach wobec wiedzy i informacji.

Proces budowania postaw wśród studentów szkoły rozpoczęła debata dotycząca koniecznych

i preferowanych pos taw, jakie powin ien prezentować abso lwent szkoły. Priorytetem

wydaje s ię być pozytywna postawa wobec zdobywania wiedzy i uczenia się przez całe Ŝycie oraz

świadomość społeczna. Metapostawą, k t ó ra obejmuje wymien ione pos tawy j es t pos ta wa

dba łośc i o jakość. Absolwent po ukończeniu szkoły powinien być otwarty na szkolenie

i dokształcanie, dbać o jakość posiadanej wiedzy, wykazywać się samokrytycyzmem w podejściu do

efektów swoje pracy, umieć ocenić swoje słabe strony i zaplanować swój dalszy rozwój. Absolwent

powinien zauwaŜać te słabe strony nie tylko w zakresie swojej wiedzy i umiejętności, ale równieŜ

powinien być otwarty na problemy i potrzeby otoczenia. Oznacza to świadomość własnych praw oraz

dostrzeganie moŜliwości zmiany, której moŜna dokonywać w otoczeniu – w środowisku,

społeczności, grupie zawodowej. Oznacza to promocję dbałości o jakość Ŝycia zawodowego,

społecznego, ale równieŜ poprzez poszerzanie świadomości – osobistego.

PoniŜej opisane zostaną postawy, które będą promowane w Szkole oraz narzędzia, które będą

słuŜyły realizacji zakładanego planu.

Równie waŜne dla motywacji i poziomu osiągnięć studentów jest stworzenie systemu

promującego autonomiczność decyzji studentów. Stąd uczelnia zwiększa na ilość godzin, w ramach

których studenci mogą swobodnie wybierać realizowane przedmioty. WdraŜane są równieŜ dwa

systemowe programy – początkowo pilotaŜowo na wybranych potokach - macierzy

kompetencji oraz PORTFOLIO , które promują samodzielny monitoring rozwoju studenta.

41

Tabela nr 1. Elementy promocji postaw

Działanie Osiągane postawy/wartości

kontrola obecności na zajęciach ćwiczeniowych, Sumienność, rzetelność. obowiązkowość

metody nauczania aktywizujące studentów, oparte na

analizie przypadków, wykonywaniu projektów,

rozwiązywaniu zadań na ćwiczeniach i

konwersatoriach,

Krytycyzm myślenia, zaangaŜowanie, kooperacja,

współodpowiedzialność

rozwijanie studenckiego ruchu kół naukowych, Odpowiedzialność społeczna, otwartość na wiedzę,

autoprezentacja

prowadzenie warsztatów z zakresu planowania

kariery zawodowej studentów organizowanych przez

Biuro Karier

Samoświadomość, odpowiedzialność, rozwój własny

kreowanie postaw przedsiębiorczych poprzez zajęcia

w firmie symulacyjnej oraz pracę w kole naukowym

Rozwój kompetencji społecznych, LLL

Wspieranie pomysłów biznesowych poprzez konsul-

tacje w Centrum Wspierania Przedsiębiorczości,

rozwój międzynarodowej mobilności studentów

poprzez studia i praktyki zagraniczne.

LLL, otwartość na doświadczenie

Promowane postaw i narzędzia promocji

Postawy, które wynikają z misji szkoły oraz sylwetki absolwenta grupują się w dwóch

obszarach – postawy wobec wiedzy i własnych kompetencji oraz dbanie o jakość wykonywanej

pracy oraz postawy społecznych. Szczegółowy zakres postaw oraz metody ich promowania zawiera

tabela 7.

Tabela nr 2. Promowane postawy, metody i narzędzia ich promocji

Obszar postaw Postawy Metoda promocji Narzędzie promocji

Postawy

wobec

Wiedzy i

kompetencji

otwarty

stosunek

do wiedzy

Uświadamianie i generowanie potrzeb w

Zakresie zdobywania wiedzy

Uświadamiane szybkości postępu

i w y n i k a j ą c y c h p o t r z e b

d o k s z t a ł c a n i a się

Szkolenie pracowników w zakresie

umiejętności wpływu na postawy

studentów

Promowanie czytelnictwa –

programy i szkolenia biblioteczne,

działania studentów

42

otwarta postawa

wobec

poszukiwani

a informacji

z róŜnych

źródeł –

postawy

wobec

czytelnictwa

Wykorzystanie potencjału studentów do

stworzenia programu promującego

czytelnictwo,

Wywoływanie potrzeby porównania

wiedzy z róŜnych źródeł

Umiejętności metodologiczne –

stawianie pytań, poszukiwanie

informacji

Samorząd studencki, koła naukowe,

biblioteka – programy promocji

czytelnictwa.

Narzędzia zmiany tych postaw mają

być opracowane przy współudziale

studentów

Krytycyzm –

ocenianie

wiedzy i

kompetencji

Wszelkie narzędzia słuŜące rozwojowi

umiejętności analizy i syntezy,

rozwijanie krytycznego myślenia

Na zajęciach: praca w oparciu

o analizę przypadków, analiza

tekstów, krytyczna ocena

informacji, otoczenia, sytuacji,

podejmowanych działań

Jako program meta:

Arkusze samooceny studenta –

monitorowanie własnej wiedzy

i umiejętności

Projekt port folio- zarządzania

własnymi kompetencjami

Projekty proponowane przez

studentów

Rzetelność,

sumienność,

punktualność

System oceniania studentów- jasno

określane kryteriaoceny, sprawiedliwość

i rzetelność ocen, konsekwencja,

terminowość

Regulaminy studiów,

Podręcznik wprowadzający dla

pracowników – opisujący zasady

oceniania oraz zaliczania zajęć

Dbanie o jakość

pracy

j.w. monitoring samodzielności pracy

studenta, uwzględnianie w kryteriach

oceny rzetelności , schludności i

kultury języka wymaganej na danym

poziomie edukacji

autonomia Wspieranie samodzielności, zarządzanie

własnym rozwojem

Zwiększenie puli godzin przedmio-tów do wyboru Projekt port folio imacierzy kompetencji

Postawy

społeczne

Inicjatywa i

przedsiębior-

czość

AngaŜowanie studentów w Ŝycie szkoły

i podnoszenie jakości oferty uczelni

Koła naukowe, poszukiwanie

literatury, proponowanie zmian w

efektach kształcenia, angaŜowanie się

w szkolenia i doszkalanie poza szkołą

Promowanie systemu oceniania

pracowników szkoły, podnoszenie

świadomości współtworzenia i

współodpowiedzialności za jakość

kandydatów

43

Odpowiedzial-

ność

społeczna i

obywatelska

(poczucie

wpływu na

otoczenie)

Wiedza o regulaminach, przepisach, Organizacja własna imprez,

spotkań, szkoleń, projekty zmian w

róŜnych aspektach funkcjonowania

szkoły angaŜowanie się w pomoc

studentom niepełnosprawnym

AngaŜowanie się w badania,

informacje zwrotne, interwencje

Projekt MACIERZ KOMPETENCJI

Polega on na przekazaniu studentom pierwszego roku tabel i z macierzą

kompetencj i . Dzięki posiadaniu macierzy student orientuje się w posiadanych kompetencjach, moŜe

kierować w sposób bardziej świadomy swoim rozwojem znając przedmioty programu studiów

w korespondencji z wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami społecznymi niezbędnymi w realizacji

zadań w praktyce gospodarczej.

Podsumowanie

W ramach dbania o jakość – rozumianej szeroko jako dbałość o własną pracę, o jakość usług, które

świadczy wobec studenta otoczenia – szkoła, państwo, dbałość o jakość własnego otoczenia, ale równieŜ

jakość Ŝycia promowana będzie wiedza dotycząca postaw ekologicznych i obywatelskich, wiedza

o systemie zapewniania jakości dydaktyki, ale równieŜ wiedza o jakości Ŝycia i jego korelatach.

44

ZAŁ ĄCZNIK 3 INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA SYLABUSÓW

DZIAŁANIE ODPOWIEDZIALNO ŚĆ TERMIN

Ustalenie obsady i pensum przez Dział Nauczania.

Rektor /Dziekan/Prodziekan nie później niŜ miesiąc przed rozpoczęciem semestru

Wyznaczeniem osoby odpowiadającej za koordynacje przygotowania sylabusa

Dziekan nie później niŜ miesiąc przed rozpoczęciem semestru

Wyznaczenie terminu złoŜenia sylabusa

Dział Nauczania/Dziekan przesyłane do Działu Nauczania tydzień przed rozpoczęciem semestru

Przygotowanie mailingu z sylabusami z poprzedniego roku oraz wytycznymi do ich opracowania do wszystkich zespołów prowadzących przedmioty

Działa Nauczania nie później niŜ miesiąc przed rozpoczęciem semestru

Ocena formalna sylabusów Prodziekan/Dziekan Najpóźniej tydzień przed rozpoczęciem semestru

Ocena merytoryczna sylabusów Komisja ds. Dydaktyki Najpóźniej tydzień przed rozpoczęciem semestru

Definicje

Sylabusy są szczegółowym programem, według którego realizowane są zajęcia. Są przygotowane przez

zespół prowadzących przedmiot po wcześniejszych konsultacjach.

Osoba odpowiedzialna za przedmiot jest zobowiązana do ustalenia zakresu treści na

zajęciach aktywnych, jak i kryteriów i form zaliczenia oraz udziału zaliczenia ćwiczeń czy

konwersatoriów w ocenie końcowej.

Jest to konieczność, a nie zalecenie. Osoba odpowiedzialna za przedmiot koordynuje pracę pozostałych osób prowadzących zajęcia

danego przedmiotu, tak, a b y te same formy realizowane przez róŜne osoby prowadziły do tych

samych efektów kształcenia.

Zasady tworzenia i zakres odpowiedzialności

Sylabus szczegółowy powinien być przygotowany zgodnie z wymaganiami ministerialnymi, jeŜeli

dla danego przedmiotu są określone minima (będą załączone w oddzielnym pliku lub dostępne na

stronie: Biuletyn Informacj i Publicznej - Akty prawne - szkolnictwo wyŜsze) lub

przygotowane w oparciu o sylwetkę absolwenta oraz zakładane efekty kształcenia na kierunkach

i specjalnościach, opisane w planie studiów oraz macierzy efektów kształcenia.

Informacje konieczne do uzupełnienia wszystkich rubryk - punkty ECTS, liczba godzin, przedmioty

poprzedzające - j es t przekazywana rokrocznie p rzez Prodz iekan lub Dzia ł Nauczania

45

zespołom prowadzącym przedmiot wraz z instrukcją wypełniania sylabusów oraz sylabusem z roku

poprzedniego, jeŜeli przedmiot był realizowany.

Efekty kształcenia mają być określone w kategoriach wiedzy, umiejętności i postaw (Zalecenia

dotyczące efektów kształcenia opisane są szczegółowo poniŜej). Przedmiot powinien być opisany 5-9

efektami kształcenia. Efekty kształcenia powinny być mierzalne i zgodne z sylwetką absolwenta.

Kryteria oceny efektów kształcenia opisane są szczegółowo w załączniku nr1. Wiedzę powinno

się sprawdzać egzaminem, umiejętności – zaliczeniem w postaci wytworu - projektu, prezentacji

itp., postawy – poprzez obserwację i ocenę zachowań czy wypowiedzi (egzaminy ustne, zaliczenia

grupowe, symulacje, aktywność społeczna studenta – równieŜ poza zajęciami).

Promowanie postaw, opisanych Systemie Zarządzania Jakością, ale równieŜ ujęcie umiejętności

w ocenie końcowej wymaga brania pod uwagę aktywności studentów na zajęciach, co wymusza

uwzględnienie oceny z ćwiczeń, konwersatoriów czy laboratoriów w ocenie końcowej.

Literatura do przedmiotu powinna być ograniczona do 2-3 lektur, podobnie literatura wpisana jako

uzupełniająca. NaleŜy aktualizować literaturę do przedmiotu.

Treści programowe mogą być rozumiane jako tematy wykładów, ale mogą opisywać zakres treści

(teorie, modele, narzędzia) czy moduły przedmiotu, które będą realizowane. Szczególną uwagę naleŜy

poświęcić treściom zajęć aktywnych. Sposób sformułowania tych treści powinien odzwierciedlać

zakładane efekty kształcenia. NaleŜy wykazać aktywność na zajęciach.

np. zamiast – Narzędzia badań marketingowych powinno być Opracowywanie ankiet i kwestionariuszy

– rodzaje i budowa pytań ankietowych.

Wymagania dotyczące końcowej oceny powinny określać nie tylko formę zaliczenia przedmiotu,

ale równieŜ udział zaliczeń z innych form zajęć w ocenie końcowej.

np. zaliczenie konwersatoriów czy ćwiczeń daje studentowi punkty, które doliczone są do

punktacji z egzaminu itp.

Kryteria oceny powinny być dopasowane do formy zajęć i uzyskiwanych efektów.

Student powinien wiedzieć jaką pracę musi włoŜyć w zdobycie określonej oceny. Ustalanie kryteriów

powinno więc wykluczyć subiektywizację oceny. MoŜna, ale nie jako jedyny wymiar określić

procentowy wynik egzaminu, któremu przypisuje się ocenę, ale prawidłowo wypełnione kryteria dla

danej oceny określają jaki zakres wiedzy i rozumienia prezentuje student z danych treści programu.

System oceniania w WSEI w Krakowie opiera się na skali czterostopniowej z ocenami

połówkowymi (niedostateczny -2; dostateczny- 3; dostateczny plus - 3,5; dobry - 4; dobry plus - 4,5;

bardzo dobry - 5). Oceny wystawiane są na podstawie zdanych egzaminów w oparciu o kryteria stawiane

przez wykładowcę.

Kryterium otrzymania oceny dostatecznej, która jest ocena potwierdzająca zaliczenie jest

znajomość powyŜej 50-60% wymaganego materiału (np. uzyskanie na teście 61%), w zaleŜności od

przedmiotu. PowyŜej tego progu prowadzący indywidualnie wyznacza progi znajomości materiału, ale

zazwyczaj jest to około:

46

51-61% - dostateczny (3.0)

65 – 70% - dostateczny plus (3.5)

75% - dobry (4.0)

85% - ocena dobry 4.5

95% - ocena bardzo dobry (5.0)

Zasady opisu efektów kształcenia

PoniŜej przedstawiona zostanie kompilacja, przygotowana na podstawie róŜnych materiałów

(prezentacje Ekspertów Bolońskich, opracowania MEN czy Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji),

dotyczących definiowania efektów kształcenia oraz przedstawiony zostanie zestaw efektów, który moŜe

być inspiracją do pracy nad sylabusami.

Aby ujednolicić system szkolnictwa wyŜszego w Europie przyjęto, Ŝe na poziomie licencjata absolwent:

• Stosuje wiedzę w znanym praktycznym kontekście,

• Zna i rozumie daną dziedzinę studiów (wiązać się to moŜe z postrzeganiem programu jako

dającego pewną całość, jednolitość wiedzy – a to juŜ moŜe być rozumiane jako postawa wobec

wiedzy i uczenia się),

• UŜywa niektórych podstawowych rutynowych praktyk w sytuacjach o nierutynowych

elementach,

• Profesjonalnie wykorzystuje wiedzę w pracy, potrafi konstruować i podtrzymywać argument -

tację oraz rozwiązywać problem w swojej dziedzinie studiów,

• Planuje uŜycie umiejętności w określonych sytuacjach, dostosowuje je w razie potrzeby,

• Potrafi zbierać informacje, interpretować dane, formułować sądy,

• Potrafi przedstawić opinie osobom nie posiadającym wiedzy w danej dziedzinie (co wiąŜe się

głównie ze zrozumieniem treści),

• Posiada umiejętności uczenia się i postawę otwartą na wiedzę, co umoŜliwi mu większą samodzielność w poszukiwaniu wiedzy na kolejnych poziomach edukacji.

Efekty kształcenia (learning outcomes) powinny być definiowane w kategoriach:

- wiedzy – znajomości i rozumienia określonych teorii, treści. Efekty naleŜy formułować przy pomocy

takich słów jak: fakty, definicje, wzory, zasady, wie, rozumie, wyliczy, zdefiniuje, odtworzy, nazwie,

rozpozna, poda przykłady, tłumaczy, interpretuje, przewidzi, wyjaśni, oszacuje,

- umiejętności – kompetencje, zdolność analizy i syntezy, ocenianie sytuacji, planowanie rozwiązań,

implementacja wiedzy:

• Zademonstruje, policzy, rozwiąŜe, zastosuje, wykorzysta

• Zaprojektuje, wprowadzi, ułoŜy, stworzy

• RozróŜni, zidentyfikuje, streści, wyjaśni zaleŜności

• Zrecenzuje, zbada, oceni, porówna, wywnioskuje, skrytykuje

- postaw – mówi się o postawach obywatelskich, społecznych, ale moŜe to dotyczyć równieŜ postawy

47

wobec wiedzy – własnej czy zdobywania wiedzy w czasie trwania Ŝycia. Postawy moŜna więc rozumieć

jako etos pracy i wiedzy oraz poczucie wewnę t rznej kon t ro l i nad własnymi

osiągnięciami czyl i metawiedza dotycząca wiedzy i własnych kompetencji.

Postawy nie muszą być zdefiniowane, są często wynikiem nabywania wiedzy, a co za tym idzie

przekonań o tym jak naleŜy oceniać czy interpretować rzeczywistość,

Postawa wobec wiedzy, społeczeństwa pracy wynika równieŜ z obserwacji autorytetu wykładowców,

ich stosunku do własnej pracy i studentów. Ponoszenie odpowiedzialności za realizację zadań w pracy

lub nauce, dostosowywanie własnego zachowania do okoliczności w rozwiązywaniu problemów.

Efekty Kształcenia Opisując efekty kształcenia i określając wymagania dla poszczególnych ocen naleŜy uwzględnić:

- Wiedzę i rozumienie- na poziomie licencjata zna treści zaawansowanych podręczników oraz

rozumie je na tyle, Ŝe moŜe wytłumaczyć tę wiedzę niespecjaliście. (Znajomość faktów, zasad,

procesów i pojęć ogólnych w dziedzinie pracy lub nauki)

- Wykorzystuje tę wiedzę w praktyce – potrafi zinterpretować, ocenić przeanalizować dane,

zjawisko, zachowanie itp. Posiada zestaw umiejętności poznawczych i praktycznych potrzebnych do

realizowania zadań i rozwiązywania problemów poprzez wybieranie i stosowanie podstawowych metod,

narzędzi, materiałów i informacji.

- Ocenianie i formułowanie sądów– potrafi obronić swoje sądy, argumentować.

- Umiejętność komunikacji – autoprezentacja i prezentacja danych, język i forma dostosowana do

celu i odbiorcy.

- Umiejętności uczenia się – wie jak i gdzie poszukiwać informacje, potrafi zdiagnozować luki

we własnej wiedzy.

Nie wszystkie przedmioty będą zawierały te elementy. Określając efekty kształcenia naleŜy brać

pod uwagę cel (wiedza czy umiejętności czy postawy) i dobierać formy nauczania i metody ewaluacji

do tychŜe zakładanych efektów kształcenia. W przypadku przedmiotów podstawowych,

obowiązkowych te efekty i forma są narzucone, choć programy minimum nie muszą być

interpretowane dosłownie, stanowią one o zakresie tematycznym przedmiotu i spośród tej tematyki

naleŜy wybrać jakie efekty chcemy osiągnąć. W przypadku przedmiotów narzuconych planem

studiów naleŜy określić mierzalne efekty, które uzyskuje się na danym przedmiocie w oparciu

o realizowany program.

W przypadku określania postaw naleŜy zdefiniować, w j ak i sposób dana postawa ma się

przejawiać, naleŜy więc zastanowić się nad operacjonalizacją danej postawy. JeŜeli otwartość wobec

wiedzy uznamy za postawę poŜądaną w ogólnej sylwetce absolwenta i będzie ona efektem

określonych działań wychowawczych czy edukacyjnych, wówczas pewne zachowania mogą być

48

wskaźnikiem takiej postawy. Zadawanie pytań, wyraŜanie wątpliwości, opieranie prac o literaturę nie

tylko zalecaną, ale samodzielnie zgromadzoną, u m i e ję t n oś ć ł ąc ze n i a wiedzy o d l e g ł e j o d

tematu, wykorzystywania doświadczenia do tworzenia nowych schematów wiedzy – są to

przykładowe zachowania, które moŜna egzekwować, ocenić i nagrodzić ustalając ich udział

w końcowej ocenie przedmiotu.

49

ZAŁ ĄCZNIK 4 ANONIMOWA ANKIETA ZAJĘĆ

Celem badania ankietowego jest ocena prowadzących zajęcia pod kątem kluczowych

umiejętności wpływających na efektywność uczenia. Celem jest, w ię c zbadanie, czy metody,

narzędzia, zachowania, postawy, które stosuje prowadzący zajęcia wpływają na postrzeganie

przekazywanej wiedzy jako przydatnej, ciekawej. Wykładowcy swoim zachowaniem promują określone

postawy stąd kluczowe dla zakładanych efektów kształcenia jest takie traktowanie studentów ·i

takie zachowanie wykładowcy, które promuje szacunek, rozwój osobisty, krytycyzm wobec

siebie i swojej wiedzy, otwartość na doświadczenie, autonomię. Istotne z punktu widzenia

efektywności uczenia są nie tylko kompetencje eksperckie, ale równieŜ umiejętności komunikacyjne,

nawiązywanie kontaktu ze słuchaczami oraz receptywność na ich zachowania w trakcie zajęć, które są

forma informacji zwrotnej – czy to, co się mówi jest jasne i ciekawe. Z punktu widzenia trafności

i rzetelności ankiety waŜne jest równieŜ postrzeganie przedmiotu i jego treści. Czynnikiem

modyf i ku jącym ocenę p rowadzącego moŜe być t rudność przedmiotu i wysokie kryteria

zaliczenia. Stąd ankieta zawiera równieŜ pytania dotyczące postrzeganej trudności treści i oceny

warunków zaliczenia przedmiotu.

Ogólny wynik ankiety powinien być traktowany, j ako wskazówka do rozwoju, ale decyzje

dotyczące przyszłości zatrudnienia będą podejmowane na podstawie pytań kluczowych (zaznaczone

tłustym drukiem).

Ankieta ma charakter rozwojowy, istnieje, więc moŜliwość wpływu na jej formę i poszczególne pytania.

50

ORIUM WARSZTAT

ANONIMOWA!!! ANKIETA ZAJĘĆ

Kod wykładowcy…………..

Forma zajęć (właściwe podkreślić): WYKŁAD ĆWICZENIA KONWERSATORIUM LABORAT

Zakreśl

Rok: I II III

Tryb: STAC. NIESTAC.

KIERUNEK…………………………

ZAKREŚL WYBRANĄ ODPOWIEDŹ Nie Raczej

nie Trudno

powiedzieć Raczej

tak Tak

1. Kryteria, wymagania do zaliczenia przedmiotu są wyraźnie określone. 1 2 3 4 5

2. Zajęcia odbywają się terminowo (rozpoczęcie i zakończenie zajęć zgodnie z planem). 1 2 3 4 5

3. Prowadzący, tam gdzie to moŜliwe, stosuje opisy przypadków, odwołania do historii, zdarzeń bieŜących, trafne przykłady, dyskusje). 1 2 3 4 5

4. Prowadzący dopuszcza pytania podczas zajęć i chętnie na nie odpowiada.

1 2 3 4 5

5. Prowadzący przedstawia treści w sposób komunikatywny (zrozumiały, zwięzły, przystępny). 1 2 3 4 5

6. Słuchacze są traktowani z szacunkiem i cierpliwością.

1 2 3 4 5

7. Prowadzący jest dostępny dla studentów poza zajęciami (terminowość dyŜurów, łatwość w nawiązaniu innej komunikacji). 1 2 3 4 5

8. Prowadzący jest dobrze przygotowany do zajęć.

1 2 3 4 5

9. Zajęcia mają formę aktywną – dopuszcza się dyskusje, stawia tezy i dyskutuje ze studentami. 1 2 3 4 5

10. Prowadzący, tam gdzie to moŜliwe, podkreśla praktyczne zastosowanie przekazywanej wiedzy. 1 2 3 4 5

11. Atmosfera na zajęciach (nerwowa, niesympatyczna – 1, pozytywna, sympatyczna - 5) 1 2 3 4 5

12. Ogólna ocena zajęć (1 - źle, 5 - bardzo dobrze) 1 2 3 4 5

Orientacyjna liczba zajęć w których Pani/Pan brał/a udział (właściwe podkreślić):

* do dwóch spotkań *mniej niŜ połowa *około połowy *powyŜej połowy zajęć * większość zajęć

Dodatkowe uwagi (sugestie, wnioski, sprawy nie objęte pytaniami).

51

ZAŁ ĄCZNIK 5 KWESTIONARIUSZ HOSPITACJI ZAJĘĆ Osoba hospitująca

Osoba hospitowana

Termin zajęć

Przedmiot

Forma zajęć

Temat zajęć

Liczba uczestników

Dodatkowe uwagi

LP. PYTANIE BRAK ZACHOWANIA

ŹLE POPRAW NIE

DOBRZE BARDZO DOBRZE

DOSKO NALE

1 Podano cel zajęć 2 Cel zajęć jest ujęty w

kategoria efektów kształcenia

3 Metody stosowane podczas prowadzenia zajęć są zgodne z celem zajęć

4 Materiały stosowane w czasie zajęć są dopasowane do efektów kształcenia (celu zajęć)

5 Wykorzystywane zadania, ćwiczenia, materiały są wykorzystane efektywnie

6 ćwiczenia/przykłady zostały wyczerpująco omówione

7 Wykorzystuje się opisy sytuacji, obrazy, egzemplifikacje

8 Ocena merytoryczna zajęć

52

9 Komunikatywność (klarowność, poprawność językowa, dbałość o zrozumiałość)

10 WraŜliwość na sygnały studentów (np. znuŜenie)

11 Odwołania do wcześniejszej wiedzy lub wiedzy potocznej lub doświadczenia osobistego studentów

12 Zrozumiałość nowych treści (definicji, wzorów, modeli)

13 Podkreślanie znaczenia informacji (nadawanie znaczenia w tym modulacja głosu, podkreślanie wagi informacji)

14 Atmosfera na zajęciach 15 Stosowanie dyskusji 16 Reagowanie na pytania

studentów

17 Atrakcyjność zajęć 18 Poprawność struktury

zajęć

ROZMOWA OCENIAJ ĄCA

Uwagi pozostałe

pozytywne negatywne

Data podpis hospitującego podpis osoby hospitowanej

53

ZAŁ ĄCZNIK 6 INSTRUKCJA POWIERZANIA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH

DZIAŁANIE ZAKRES CZYNNO ŚCI ODPOWIEDZIALNO ŚĆ

(GDZIE NALE śY SIĘ ZWRÓCIĆ)

DOKUMENTY POTWIERDZAJ ĄCE

DZIAŁANIE

Obsada zajęć Przed rozpoczęciem zajęć naleŜy podpisać odbiór przydziału zajęć odebrać harmonogram zajęć;

dokument słuŜy do rozliczenia przepracowanych godzin na koniec semestru!!

Dział Planowania Studiów Przydział zajęć

Harmonogram

KaŜdy nowy pracownik zobowiązany jest przekazać do Działu Planowania Studiów aktualne dane kontaktowe (numer telefonu i aktualny uŜywany adres mailowy);

Podpisanie umowy: przy przyjęciu nauczyciela akademickiego do pracy ( na etat ) oprócz standardowych dokumentów wymaga się: 1. Informacji o dorobku nauczyciela akademickiego (w tym publikacje, działalność naukowa, działalność dydaktyczna, doświadczenie praktyczne ) 2. Oświadczenia o prawach autorskich za miniony rok kalendarzowy 3. Deklaracje o prawach autorskich na dany rok kalendarzowy

Dział Planowania Studiów

Dział Kadr

CV lub same dane

Teczka osobowa – CV, kserokopie

dyplomów

Opracowanie planu zajęć

Odbieranie listy studentów przed rozpoczęciem zajęć (dostępny tylko wydruk w wersji papierowej);

Dziekanat Lista studentów

Spotkanie z kierownikiem zakładu i z wykładowcą odpowiedzialnym za przedmiot

Kierownik zakładu Potwierdzenie odbycia Spotkania - lista obecności

KaŜdy pracownik zobowiązany jest ustalić z prowadzącym przedmiot (wykładowcą) lub kierownikiem zakładu sylabus zajęć - na początku semestru

Kierownik Zakładu Sylabus przedmiotu

54

konieczne jest ujednolicenie wspólnej koncepcji zajęć dla osób prowadzących róŜne

formy zajęć z tego samego przedmiotu (kontakt między osobami prowadzącymi ćwiczenia, wykłady, konwersatoria, laboratoria) w celu ustalenia efektów kształcenia oraz metod ich uzyskania

Prowadzenie zajęć/zmiany

w trakcie semestru

OBOWIĄZKI W RAMACH DYDAKTYKI: ustalenie i podanie do wiadomości publicznej terminów konsultacji i dyŜurów zgodnie z Regulaminem Wynagradzania WSEI: terminy naleŜy zgłaszać do kierownika lub zastępcy – maja być widoczne na stronie WWW, na Platformie Edukacyjnej oraz na drzwiach wejściowych do Zakładu

LICZBA GODZIN DY śURÓW

pracownicy -pierwsze miejsce pracy, 2 razy po 4 godziny lekcyjne tygodniowo (dostosowane do trybu większości prowadzących przez nich zajęć dydaktycznych – studia stacjonarne, studia niestacjonarne)

Pracownicy -WSEI nie jest pierwszym miejscem pracy, co najmniej – 2 godziny w tygodniu (dostosowane do trybu większości prowadzących przez nich zajęć dydaktycznych – studia stacjonarne, studia niestacjonarne)

Pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilno - prawnych zobowiązani są do pełnienia dyŜurów w proporcji: 4 godziny dyŜuru na 30 godzin zajęć w ramach ustalonego wynagrodzenia przeznaczonych na konsultacje dla studentów

Kierownik zakładu Harmonogram konsultacji (platforma, strona WWW,

ramka na drzwiach)

Pracownik jest zobowiązany zalogować się i korzystać z platformy moodla – podać tam warunki zaliczenia przedmiotu, zagadnienia, podać godziny konsultacji

Koordynacja – Kierownicy Zakładów

Prowadzenie zajęć-

infrastruktura

Rezerwacja sprzętu multimedialnego w portierni (sale SW – 1, oraz sala SW – 2 mają takie wyposaŜenie na stałe). Ksero materiałów dydaktycznych, testów, egzaminów moŜna wykonywać bezpłatnie w punkcie ksero w pawilonie C, obok sali SW – 2.

Portiernia

Punkt Ksero

Podpis

55

Osoby prowadzące seminaria proszone są o zapoznanie się z podręcznikiem „Metodyka

pisania i obrony prac dyplomowych”, dostępnym w poszczególnych Zakładach Dydaktycznych oraz w Bibliotece.

MoŜliwość parkowania na terenie uczelni przy ul. Św. Filipa 17 (parking wewnętrzny) w miarę wolnych miejsc.

MoŜliwość korzystania z biblioteki uczelni (pawilon B).

Konieczność załoŜenia maila uczelnianego do kontaktu ze studentami (Zakład Informatyki, pawilon C).

Biblioteka

Portiernia

biblioteka

administrator

Podpisane zamówienie

Zmiany w trakcie zajęć

kaŜda zmiana w zajęciach ustalonych w harmonogramie, zastępstwo, zamiana z terminem innych zajęć, niespodziewana nieobecność (wypadek losowy) musi być zgłoszona kierownikowi zakładu oraz w Dziale Planowania Studiów

Kierownik Zakładu Dział Planowania Studiów

Sesja egzaminacyjna

Przed sesją - obowiązek ustalenia 3 terminów egzaminów w czasie sesji letniej i zimowej oraz terminów wpisów w terminach zgodnych z Regulaminem Studiów i organizacją roku akademickiego;

pod koniec semestru odbieranie protokołów egzaminacyjnych i zaliczeniowych (dostępny tylko wydruk w wersji papierowej);

obowiązek przechowywania prac egzaminacyjnych, zaliczeniowych i kolokwiów zgodnie z Zarządzeniem Dziekana

Kierownik Zakładu Zarządzenie Dziekana

Sesja osoby prowadzące seminar ia dyplomowe razem z protokołami składają równieŜ listę tematów prac dyplomowych (dotyczy 1 semestru seminarium);

oddawanie protokołów (osoby które nie oddadzą protokołów nie mogą ubiegać się o wypłacanie wynagrodzenia), przy czym protokoły egzaminacyjne powinny zostać złoŜone w Dziekanacie (przynajmniej ksero) po I i po II terminie egzaminu, natomiast po III terminie naleŜy w trybie pilnym złoŜyć oryginał protokołu;

Kierownik zakładu, dziekanat

56

Sesja – terminy egzaminów i zaliczeń.

- Daty egzaminów muszą zawierać się w wyznaczonych okresach sesji egzaminacyjnej.

Plan egzaminów ustala się co najmniej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej.

- Dopuszcza się moŜliwość, za zgodą prowadzącego zajęcia, zdawania egzaminu w tzw. terminie zerowym tj. przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej. Ocena niedostateczna uzyskana na tym egzaminie nie jest wpisywana do Ŝadnych dokumentów.

- Student przystępujący do egzaminu ma obowiązek posiadać kart ę egzaminacyjną wraz z indeksem

- Studenci nieposiadający zaliczenia z ćwiczeń, laboratoriów, warsztatów nie mają prawa przystąpić do egzaminu.

- Nieusprawiedliwione niezgłoszenie się studenta na egzamin w wyznaczonym terminie, powoduje przepadnięcie danego terminu egzaminu. Fakt ten powinien być odnotowany w protokole egzaminacyjnym. Jest to równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej.

- W uzasadnionych przypadkach, jak np. choroba lub inne okoliczności losowe, egzaminator moŜe przywrócić studentowi pierwszy lub poprawkowy termin egzaminu.

- Usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie z powodów wymienionych w ust. 2, winno nastąpić w terminie 7 dni od daty egzaminu.

- Studentom mającym usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie ocenę do indeksu, karty i protokołu wpisuje się w rubryce terminu przywróconego z rzeczywistą datą odbycia egzaminu/zaliczenia lub z adnotacją: przywrócono termin (podstawowy, poprawkowy I, poprawkowy II)

57

Poprawki:

- dla przedmiotu kończącego się egzaminem są trzy terminy: I – normalny, II i III poprawkowy,

- dla przedmiotów kończących się zaliczeniem na prawach egzaminu są dwa terminy, ocena jest wpisywana w miejscu egzaminu,

- dla przedmiotów kończących się zaliczeniem są dwa terminy,

Protokół egzaminacyjny/zaliczeniowy jest podstawowym dokumentem potwierdzającym wyniki studentów. NaleŜy więc wykazać szczególną staranność przy sporządzaniu protokołów:

- KaŜda uzyskana przez studenta ocena powinna znaleźć się w protokole, niezaleŜnie od tego czy student zgłosił się po wpis czy nie

- Niedopuszczalna jest sytuacja, gdy ocena znajduje się w karcie i indeksie studenta, a nie ma jej w protokole. Sytuacja odwrotna jest moŜliwa - ocena znajduje się w protokole, a nie ma jej w karcie i indeksie studenta.

- NaleŜy zwrócić uwagę, czy przy kaŜdej wpisanej ocenie jest podpis i data (nie ma to być data wpisu do indeksu, ale data uzyskania oceny!)

- Bezwzględnie nie wolno uŜywać korektorów. Ewentualny omyłkowy wpis naleŜy przekreślić jedną poziomą kreską i w czytelny sposób dokonać prawidłowego wpisu oraz potwierdzić podpisem. (Uwagi te dotyczą równieŜ wpisów do kart i indeksów studentów).

- Nie naleŜy uŜywać czerwonego długopisu.

Oryginały protokołów naleŜy oddać do dziekanatu niezwłocznie po odbyciu ostatniego terminu egzaminu/zaliczenia.

58

Jeśli po oddaniu protokołu do dziekanatu wykładowca wystawi studentowi ocenę,

powinien tę ocenę uzupełnić w protokole w moŜliwie najkrótszym terminie.

Rozliczenie Oddawanie protokołów (osoby które nie oddadzą protokołów nie mogą ubiegać się o wypłacanie wynagrodzenia Sprawozdanie jest podpisywane przez Kierownika zakładu, dziekana i rektora Kwestura na tej podstawie w ciągu 2 tygodni wystawia rachunek, który naleŜy podpisać aby pieniądze zostały wypłacone (wyplata w ciągu 7 dni od podpisania rachunku)

Dział Planowania Studiów, Kierownicy, Rektor,

Kwestura