Bu

ild

er 5

2 w

rzes

ień

2013

BU

DO

WN

ICTW

O

Przypomnijmy, BIM to infor-matyczna technologia, po-zwalająca ująć wraz z wirtu-

alnym modelem budowli wszyst-kie dane technologiczne i procesy związane z inwestycją budowlaną, od projektu poprzez realizację do eksploatacji. W praktyce oznacza to, że wszyscy uczestnicy projek-tu mogą wymieniać pomiędzy so-bą model i brać udział w jego two-rzeniu. W zakresie geometrii mo-del BIM zawiera dane analogicz-ne jak w systemach 3D CAD i wy-nik wizualizacji może być iden-tyczny, ale model BIM wykorzy-stuje nie tyle twory geometrycz-ne – płaszczyzny, linie, co obiek-ty przestrzenne zgodne z elemen-tami budowli. Ponadto wraz z mo-delem geometrycznym dostępne są inne dane potrzebne w proce-sie inwestycyjnym.

BIM w przepisachOd razu trzeba zaznaczyć, że

w naszym ustawodawstwie brak jest jakichkolwiek uregulowań związanych bezpośrednio lub po-średnio z BIM. O jakie przepisy chodzi? W USA ukazało się dru-gie wydanie normy BIM (wzoru-je się na niej wiele krajów), która dotyczy spraw technicznych, pro-

cedur, klasyfikacji itp. Opracowa-no także dokumenty, które opisu-ją zasady dobrych praktyk zwią-zanych z projektowaniem i wyko-nawstwem.

Jednak przepisy o najdonioślej-szych skutkach praktycznych doty-czą zamówień publicznych. Przepi-sy takie określają zakres obowiąz-kowego zastosowania technologii BIM w inwestycjach publicznych. Wprowadzają one przykładowo obowiązek przekazywania projek-tów w postaci modelu budowli za-pisanego w formacie IFC. Tak jest w krajach skandynawskich, Holan-dii i Danii. W USA, Kanadzie, Au-stralii i kilku mniejszych krajach na Bliskim i Dalekim Wschodzie po-dobne regulacje idą dalej. Najcie-kawszym przykładem jest Wielka Brytania, gdzie proces wdrożenia BIM w zamówieniach publicznych trwa przy wsparciu rządu, a od stycznia 2016 r. wszystkie inwesty-

BIM w Polsce

cje publiczne muszą być realizo-wane w technologii BIM.

W związku z pracami związa-nymi z nowelizacją polskiego pra-wa budowlanego, z inicjatywy Izby Projektowania Budowlanego pod-jęto rozmowy z przedstawiciela-mi Komisji Kodyfikacyjnej, admi-nistracją rządową oraz prezesem UZP. Celem ich ma być wpro-wadzenie w odległej perspekty-wie czasowej odpowiednich zapi-sów dotyczących projektowej do-kumentacji elektronicznej i roli BIM w inwestycjach publicznych.

BIM w edukacjiPolskie uczelnie dotąd konse-

kwentnie ignorowały fakt, że od dekady trwa na świecie rewolu-cja technologiczna w budownic-

twie. Uznano, że temat BIM jest za mało naukowy, aby mógł stać się dla nich polem eksploracji. A to, że BIM zrodził się poza środowiskiem akademickim, gdzie brakuje spe-cjalistów z tego zakresu i należało-by do kształcenia skorzystać z po-mocy zewnętrznej, tworzy dodat-kowe bariery edukacyjne.

Na niektórych uczelniach w wy-niku oddolnej inicjatywy powsta-ją pracownie komputerowe, w któ-rych pokazuje się wybrane elemen-ty technologii BIM, zwykle związa-ne z określonym oprogramowa-niem. Bywa, że takie pracownie są w pewnym zakresie sponsoro-wane przez producenta oprogra-mowania, który dzięki temu zysku-je stosunkowo małym kosztem do-stęp do uprawiania działalności

Na łamach „Buildera” były już publikowane artykuły objaśniające podstawy technologii BIM i różne problemy z jej implementacją. W niniejszym tekście omówiony zostanie natomiast stan wdrożenia BIM w naszym kraju, począwszy od przepisów i edukacji, a skończywszy na projektowaniu i wykonawstwie.

W naszym ustawodawstwie brak jest jakichkolwiek uregulowań związanych bezpośrednio lub pośrednio z BIM.

Andrzej TomanaWiceprezes Datacomp Sp. z o.o.

1

Fot.

arc

h. A

utod

esk

Bu

ild

er 5

3 w

rzes

ień

2013

marketingowej. W kilkunastu przy-padkach powstały prace dyplo-mowe związane z BIM. We wspo-mnianej Wielkiej Brytanii sytuacja była początkowo taka sama, ale z chwilą podjęcia decyzji o wdro-żeniu BIM w brytyjskim budownic-twie rozpoczęto także działania, których efektem ma być wykształ-cenie nauczycieli dla nauczycie-li. W tym celu uruchomiono stu-dia doktoranckie zorientowane na BIM, w których wykładowcami są głównie specjaliści/praktycy z ze-wnątrz. Wykształceni tak doktorzy

mają stanowić podstawę dalsze-go kształcenia. Dlaczego jest to tak ważne? W krajach, gdzie BIM jest już stosowane, powstało za-potrzebowanie na szkolenia, ab-solwentów znających BIM i inte-gratorów – jeden z rodzących się zawodów towarzyszących nowej technologii.

Czy w Polsce pracuje się w BIM?Nikt w naszym kraju nie prze-

prowadził badań dotyczących skali i zakresu zastosowania BIM. Niezawodny Google dostarcza wprawdzie pewnych informacji, ale trudno dotrzeć do firm, które fak-tycznie wykonują projekty w BIM. Dodatkowym źródłem danych są społecznościowe portale bizneso-we, pisma branżowe i fora dysku-syjne. Bardzo dobrym źródłem in-formacji są konferencje tematycz-ne. Na podstawie analizy tych źró-deł okazało się, że w Polsce jedy-nie niewielka liczba firm używa tej technologii. Trzeba przy tym za-

znaczyć, że w znacznym procen-cie są to polskie oddziały firm zagranicznych. Kilka przykładów firm, które już wdrożyły technolo-gię BIM w projektowaniu pokaza-no poniżej. Zrealizowane projekty zilustrowano, korzystając z otrzy-manych materiałów bądź z pre-zentacji i ze stron internetowych.

Co jest motywem ich decyzji o wkroczeniu na platformę BIM? Jeden z moich rozmówców z du-żej firmy uzasadnił to mniej więcej tak: po pierwsze, mamy świado-mość nieuniknionego, a ponadto – jak to dobrze ujął – kto się wcze-śniej załapie na „BIM ekspres”, ten najwięcej skorzysta.

Technologia BIM w pierwszym rzędzie kojarzona jest z projekto-waniem, bo właśnie w biurach pro-jektowych rodzi się wirtualny mo-del budowli, który daje początek dalszym etapom procesu inwesty-cyjnego. Trudno mówić o BIM na budowie w oderwaniu od projek-tu, innowacyjnego dostępu do do-kumentacji itd.

Najwcześniej do tego, by zmie-nić technologię wytwarzania pro-jektu, dojrzały te jednostki, któ-re prowadzą bezpośrednią współ-pracę z firmami projektującymi w BIM. Technologia ta jest efek-tywna, a wręcz w ogóle możliwa w praktyce, jeśli wszyscy uczest-nicy przedsięwzięcia posługują się tymi samymi standardami. Korzy-stanie z dość wyrafinowanych na-rzędzi do projektowania w archi-tekturze, w połączeniu z projektem instalacji w 2D, pozbawia model budowli istotnej (niektórzy uważa-ją, że najistotniejszej) części pro-jektu, a w przypadku zmian w jed-nej z tych części mamy stary ba-łagan. Krótko mówiąc, półśrodki w tym przypadku całkowicie niwe-lują efekty nowej technologii. Jest to jedna z zasad, o której mówią wszyscy odpowiedzialni za wdro-żenie BIM.

Przykłady firm, które wdrożyły BIMSzef projektantów w firmie Pro-

chem, inż. Kobyłecki, szczegóło-wo przedstawia przebieg wdroże-nia BIM. Jest to niemal „podręczni-kowy” przykład wdrożenia realizo-wanego spokojnie i konsekwent-nie. Pierwszym projektem była in-westycja własna – zrealizowana bez presji czasu i klienta. Jest to także bardzo ważny element do-

Polskie uczelnie uznały, że temat BIM jest za mało naukowy, aby mógł stać się dla nich polem eksploracji naukowej, a to że BIM zrodził się poza środowiskiem akademickim, gdzie brakuje specjalistów z tego zakresu i należałoby do kształcenia skorzystać z pomocy zewnętrznej, tworzy dodatkowe bariery edukacyjne.

Program MES 2D i 3D do analizy zagadnień geotechnicznych i tunelowania.

Projektowanie konstrukcji oporowychGabionMur oporowyŚciana kątowaGwoździeŚciana prefabrykowana, Ściana oporowa, Przyczółek

Projektowanie fundamentówPalGrupa paliMikropalPale CPTBelkaPłytaFundament bezpośredni

Analiza statecznościStateczność zboczaStateczność zbocza skalnegoNasypy zbrojone

Nowa wersja demonstracyjnabez żadnych ograniczeń

Bu

ild

er 5

4 w

rzes

ień

2013

BU

DO

WN

ICTW

Obrego wdrożenia. W projektowa-niu używane są różne systemy dla branż, w związku z tym przyjęto, że modele wymieniane są wyłącz-nie w formacie IFC, a nie w forma-tach natywnych wraz z wtyczkami do ich czytania. Początkowe kło-poty z wymianą udało się opano-wać w stopniu zadowalającym.

Inną znaną firmą, która wdroży-ła BIM nie tylko w projektowaniu, ale i wykonawstwie, jest SKAN-SKA. Na swojej stronie firma za-mieszcza informacje o projektach realizowanych już w pełnym za-kresie w BIM; przykładem jest bu-dynek Malta (rys. 1). W jednym z okresowych raportów firmy pod-kreśla się, że dzięki BIM udało się ograniczyć posługiwanie się do-kumentacją papierową i zastąpić ją w znacznym stopniu rozwiąza-niami opartymi na tabletach i urzą-dzeniach mobilnych.

Od kilku lat działa w Polsce fir-ma Arup, w której od kilku lat projektuje się w standardzie BIM. Przedstawiciel firmy zwraca uwa-gę na fakt, że polscy projektan-ci, pracując w międzynarodowych zespołach, korzystają z doświad-czeń swoich zagranicznych part-nerów. Praca na platformie BIM pozwala efektywnie współpraco-wać dzięki wymianie modeli. Jed-nym z ostatnich osiągnięć firmy jest Centrum Kongresowe w Kra-kowie (rys. 2).

W prezentacji firmy Arup prze-stawionej na konferencji na temat BIM, która odbyła się w tym roku w Porto, pokazano kilka bardzo ciekawych przykładów projektów, które ilustrują, jak technologia BIM ułatwia projektantom m.in. dotar-cie do dowolnych szczegółów mo-delu (rys. 3).

Mott McDonald jest globalną firmą oferującą usługi „miękkie” – projektowanie, doradztwo itp. W firmie znajduję prawdziwego pasjonata technologii BIM, który po latach pracy za granicą nie tyl-ko projektuje w Polsce w BIM, ale propaguje ją wśród polskich pro-jektantów. Podkreśla także, że ta nowa technologia pracy przenika jakby przez osmozę z innych od-działów firmy, a opornych najle-piej przekonuje fakt, że dzięki BIM

można realizować projekty w ze-społach zlokalizowanych na całym świecie. Firma realizuje wiele pro-jektów komunikacyjnych (rys. 4). Mój rozmówca podkreśla, że dzię-ki BIM firma mogła w trybie eks-presowym wykonać projekt termi-nala, korzystając z innego własne-go modelu.

Powyższe przykłady mogą su-gerować, że BIM jest domeną firm dużych, wymaga dużych nakła-dów, szkoleń itp. nadbudowy, któ-ra uniemożliwia małym firmom uczestniczenie w nurcie innowa-cyjnego projektowania. Dobrym przykładem jest tu mała, kilku-osobowa firma MAD Engineers, która dzięki znajomości technolo-gii BIM zdobywa zlecenia, oferu-jąc inwestorowi dokumentację du-żo lepszej jakości niż przy techno-logii 2D i szybką kalkulację kosz-tów. Co ciekawe, model budow-li powstaje w firmie w systemie Te-kla lub we współpracy z biurem architektonicznym pracującym na Archicadzie, instalacje mogą być zaprojektowane przez zewnętrz-ną firmę w oparciu o DDS CAD lub Revit MEP, a do kosztorysowa-nia używany jest system ZUZIA-bim. Jak widać oprogramowanie pochodzi od różnych producen-tów, a wymiana danych odbywa się za pomocą formatu IFC (rys. 5 – projekt garażu pod pl. Inwalidów w Krakowie).

Podsumowując – jest w naszym kraju grupa firm, które wykorzy-stują – w pełni bądź częściowo – technologię BIM. Ich opinie są pozytywne, chociaż ze świa-domością, że nie wszystko dzia-ła bez zarzutu. Wszystkie te przy-padki bądź dotyczą entuzjastów BIM, bądź wynikają z konieczno-ści dostosowania się do standar-dów współpracy. Bez systemo-wego wsparcia technologia BIM, która jest szansą rozwoju nasze-go budownictwa i poprawy jakości projektów, nie spełni swojej roli.

Wszystkich zainteresowanych rozwojem tego rynku kieruję do klastra będącego zalążkiem grupy firm działających w BIM (http://www.bimklaster.org.pl/).

n

Kto się wcześniej załapie na „BIM ekspres”, ten najwięcej skorzysta.

Jest w naszym kraju grupa firm, które wykorzystują – w pełni bądź częściowo – technologię BIM. Ich opinie są pozytywne, chociaż ze świadomością, że nie wszystko działa bez zarzutu.

Bez systemowego wsparcia technologia BIM, która jest szansą rozwoju naszego budownictwa i poprawy jakości projektów, nie spełni swojej roli.

2

3

4

5

Fot.

arc

h. a

utor

aFo

t. a

rch.

aut

ora

Fot.

arc

h. a

utor

aFo

t. a

rch.

M.A

.D.