VEOLIA ENERGIA WARSZAWA S.A.

Wersja 1 (grudzień 2016)

Warszawa, grudzień 2016

Dyrekcja Inżynierii

Dział Badań i Standardów

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA ARMATURY ZAPOROWEJ/

REGULUJĄCEJ STOSOWANEJ W WYSOKOPARAMETROWYCH

RUROCIĄGACH WODNYCH

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA ARMATURY ZAPOROWEJ/ REGULUJĄCEJ STOSOWANEJ W WYSOKOPARAMETROWYCH

RUROCIĄGACH WODNYCH

strona 2/ wersja 1

KARTA ZMIAN

Wersja Wprowadzona zmiana Strona

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA ARMATURY ZAPOROWEJ/ REGULUJĄCEJ STOSOWANEJ W WYSOKOPARAMETROWYCH

RUROCIĄGACH WODNYCH

strona 3/ wersja 1

Spis treści

1. Zakres .............................................................................................................................................. 4

2. Definicje .......................................................................................................................................... 4

3. Wymagania konstrukcyjno - eksploatacyjne dla armatury zaporowej/ regulującej ...................... 4

4. Wymagania w zakresie wykonania ................................................................................................. 6

5. Wymagania w zakresie szczelności ................................................................................................. 6

6. Wymagania w zakresie materiałów ................................................................................................ 6

7. Wymagania dodatkowe .................................................................................................................. 7

8. Znakowanie ..................................................................................................................................... 7

9. Stosowane i powołane normy ........................................................................................................ 7

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA ARMATURY ZAPOROWEJ/ REGULUJĄCEJ STOSOWANEJ W WYSOKOPARAMETROWYCH

RUROCIĄGACH WODNYCH

strona 4/ wersja 1

1. Zakres

Opracowanie obejmuje wymagania techniczne dla armatury zaporowej/ regulującej

przeznaczonej do stosowania w wysokoparametrowych rurociągach wodnych.

2. Definicje

2.1. Armatura zaporowa – armatura przeznaczona do stosowania wyłącznie w pozycji

całkowitego zamknięcia lub pełnego otwarcia przepływu.

2.2. Armatura regulująca – armatura, w której organ zamykający może znajdować się w dowolnej

pozycji między całkowitym zamknięciem a pełnym otwarciem przepływu.

2.3. Zasuwa – armatura, w której organ zamykający przemieszcza się liniowo w obrębie siedliska i

prostopadle do kierunku przepływu.

2.4. Zawór – armatura, w której organ zamykający przemieszcza się liniowo w obrębie siedliska i

zgodnie z kierunkiem przepływu.

2.5. Kurek – armatura, w której organ zamykający obraca się wokoło osi prostopadle do kierunku

przepływu, a w pozycji otwarcia przepływ przechodzi przez organ zamykający.

2.6. Kurek kulowy – kurek, którego organem zamykającym jest kula.

2.7. Przepustnica – armatura, w której organ zamykający w postaci dysku obraca się wokoło osi

prostopadle do osi kierunku przepływu, a w pozycji otwarcia przepływający czynnik opływa

organ zamykający.

2.8. Organ zamykający armatury – element ruchomy armatury służący do zamykania przepływu

czynnika roboczego.

2.9. Siedlisko – element z powierzchnię uszczelniającą.

2.10. Powierzchnia uszczelniająca – powierzchnia styku siedliska i uszczelki w momencie

zamknięcia armatury.

2.11. Przyłącze – część kadłuba umożliwiająca montaż armatury w rurociągu.

2.12. Kółko ręczne – kółko przeznaczone do ręcznego sterowania armatury.

2.13. Dźwignia – ramię przeznaczone do ręcznego sterowania armatury.

2.14. Napęd elektryczny – element napędowy wykorzystujący energię elektryczną.

3. Wymagania konstrukcyjno - eksploatacyjne dla armatury zaporowej/ regulującej

3.1. Konstrukcja armatury musi gwarantować bezpieczne warunki jej eksploatacji.

3.2. W rurociągach wysokoparametrowych ma być stosowana armatura z przyłączami do spawania.

3.3. Przyłącza mają być wykonane ze stali niestopowych niskowęglowych.

3.4. Wymiary i tolerancje przyłączy muszą być zgodne z normą PN-EN 10220.

3.5. Przygotowanie przyłączy do spawania z rurociągiem ma być wykonane wg PN-ISO 6761.

3.6. W przypadku armatury stosowanej w węzłach cieplnych po stronie sieciowej dopuszcza się

przyłącza kołnierzowe lub międzykołnierzowe, a w rurociągach DN ≤ 32 również gwintowane.

3.7. Wymiary i tolerancje połączeń kołnierzowych powinny być zgodne z PN-EN 1092-1.

3.8. Króćce gwintowane armatury mają być z gwintem rurowym obustronnie wewnętrznym wg PN-

EN 10226-1 lub PN-EN ISO 228-1.

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA ARMATURY ZAPOROWEJ/ REGULUJĄCEJ STOSOWANEJ W WYSOKOPARAMETROWYCH

RUROCIĄGACH WODNYCH

strona 5/ wersja 1

3.9. Konstrukcja armatury musi pozwalać na sprawne otwieranie organu zamykającego przy

maksymalnej różnicy ciśnień ∆p = pr (MPa).

3.10. Nie dopuszcza się do stosowania w sieci ciepłowniczej i w węzłach cieplnych po stronie

sieciowej armatury z korpusem z żeliwa szarego.

3.11. Armatura ma być odporna na naprężenia eksploatacyjne wywoływane obciążeniami

mechanicznymi (ciśnienie, naprężenia wewnętrzne i zewnętrzne, erozja, kawitacja) oraz

niemechanicznym (temperatura, korozja), które obniżają bezpieczeństwo i niezawodność oraz

trwałość eksploatacyjną i zużycie materiałów.

3.12. Armatura ma być odporna na zanieczyszczenia mechaniczne (takie jak piasek czy produkty

korozji) znajdujące się w wodzie sieciowej.

3.13. Armatura ma być odporna na kawitację i erozję.

3.14. Armatura nie może posiadać elementów wymagających okresowej obsługi, tj. elementów do

smarowania czy doszczelniania, dostępnych jedynie po jej demontażu z rurociągu. - ok

3.15. Armatura musi posiadać możliwość montażu napędu ręcznego z urządzeniem do

pośredniego sterowania poprzez samoblokującą się przekładnię mechaniczną, ma mieć

również możliwość przystosowania do instalacji napędu elektrycznego, z możliwością

zdalnego sterowania).

3.16. Zamykanie armatury powinno następować poprzez obracanie urządzenia zamykającego

(kółko ręczne, dźwignia) w prawo.

3.17. Uszkodzenie armatury lub jej napędu nie może powodować nagłego zamknięcia lub otwarcia

elementu odcinającego.

3.18. Armatura musi być tak skonstruowana, by istniała możliwość naprawy lub wymiany napędu

bez demontażu z rurociągu.

3.19. Konstrukcja armatury musi gwarantować możliwość wymiany uszczelki trzpienia w trakcie

eksploatacji armatury, bez konieczności demontażu urządzenia z rurociągu.

3.20. Armatura ma być wykonana bez dodatkowych elementów odpowietrzających,

odwadniających oraz odciążających.

3.21. Armatura DN ≥ 200 ma być wyposażona w uchwyty montażowe lub inne elementy

umożliwiające zamocowanie lin, zawiesi do transportu pionowego i poziomego.

3.22. Armatura musi być tak skonstruowana, by istniała możliwość jej montażu w dowolnym

miejscu rurociągu, zarówno w przewodach pionowych i poziomych.

3.23. Wartości współczynników przepływu Kvs (m3/h) przy pełnym otwarciu armatury

przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1 Wartości minimalnych współczynników przepływu Kvs (m3/h) przy pełnym otwarciu armatury Średnica nominalna DN Kvsmin (m

3/h)

32 30

40 50

50 70

65 130

80 200

100 315

125 450

150 630

200 1295

250 2060

300 2975

350 3630

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA ARMATURY ZAPOROWEJ/ REGULUJĄCEJ STOSOWANEJ W WYSOKOPARAMETROWYCH

RUROCIĄGACH WODNYCH

strona 6/ wersja 1

Średnica nominalna DN Kvsmin (m3/h)

400 4820

450 6170

500 7710

600 11280

700 15350

800 20080

900 25380

1000 31590

1100 38620

4. Wymagania w zakresie wykonania

4.1. Warunki wykonania oraz metody sprawdzenia poszczególnych elementów armatury muszą być

zgodne z dokumentacją konstrukcyjną.

4.2. Kształt i wymiary spoin muszą być zgodne z wymaganiami dokumentacji konstrukcyjnej.

4.3. Opis badań wraz z wymaganiami musi być podany w dokumentacji konstrukcyjnej.

4.4. Chropowatość powierzchni obrobionych i nieobrobionych musi być zgodna z normami

przedmiotowymi oraz dokumentacją techniczną armatury.

4.5. Wszystkie elementy armatury muszą być dopuszczone do montażu po odebraniu przez kontrolę

jakości i stwierdzeniu zgodności z wymaganiami podanymi w dokumentacji konstrukcyjnej,

warunkach technicznych i normach.

4.6. Montaż armatury u producenta musi być przeprowadzony zgodnie z dokumentacją

konstrukcyjną.

4.7. Armatura ma być wykonana w stanie wolnym od naprężeń termicznych.

4.8. Powierzchnia zewnętrzna armatury musi być zabezpieczona przed korozją powłoką ochronną.

5. Wymagania w zakresie szczelności

5.1. Armatura poddana próbie hydraulicznej cieczą na wytrzymałość i szczelność połączeń kadłuba

nie może ulegać odkształceniu lub deformacji oraz wykazywać jakichkolwiek objawów

nieszczelności w postaci przecieków lub plam na skutek zawilgocenia.

5.2. Każdą sztukę armatury należy poddać próbom: wytrzymałości obudowy (próba P10),

szczelności obudowy (próba P11) szczelności zamknięcia (próba P12) wg procedur badawczych i

kryteriów odbioru określonych w PN-EN 12266-1.

5.3. Armaturę należy poddawać kontrolnej próbie wytrzymałości organu zamykającego (P-20) wg w

PN-EN 12266-2.

5.4. Klasa szczelności i wytrzymałości zamknięcia armatury – wymagania klasa A.

6. Wymagania w zakresie materiałów

6.1. Do wykonania elementów armatury będących pod działaniem ciśnienia czynnika roboczego

dopuszczone mogą być tylko materiały posiadające świadectwa jakości (atesty) potwierdzające

zgodność ich własności z wymogami odpowiednich norm i dokumentacji konstrukcyjnej.

6.2. Wszystkie materiały przeznaczone na części obciążone ciśnieniowo muszą posiadać świadectwa

odbioru 3.1 wg PN-EN 10204.

6.3. Pozostałe elementy muszą posiadać świadectwo potwierdzenia zgodności ich jakości ze

stosownymi normami lub specyfikację wytwórcy.

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA ARMATURY ZAPOROWEJ/ REGULUJĄCEJ STOSOWANEJ W WYSOKOPARAMETROWYCH

RUROCIĄGACH WODNYCH

strona 7/ wersja 1

6.4. Trzpień napędowy musi być wykonany ze stali odpornej na korozję.

7. Wymagania dodatkowe

Armatura:

• PN 40 DN ≥ 40 • PN 25 DN ≥ 50 • PN 16 DN ≥ 65

musi spełniać wymagania Dyrektywy 97/23/EC dla urządzeń ciśnieniowych (ma posiadać znak CE

zgodnie z Rozporządzeniem Ministerstwa Gospodarki z dnia 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych

wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (Dz.U.05.263.2200 (PL)).

8. Znakowanie

Na zewnątrz na kadłubie armatury, dla możliwości pełnej identyfikacji, muszą być umieszczone tabliczki

identyfikacyjne, z następującymi danymi:

• średnica nominalna przyłączy DN,

• ciśnienie nominalne PN,

• materiał, z jakiego wykonany jest kadłub urządzenia,

• nazwa producenta lub znak fabryczny,

• max temperatura pracy,

• uprzywilejowany kierunek przepływu (jeśli taki występuje),

• rok produkcji.

9. Stosowane i powołane normy

9.1. PN-EN 10220:2005 Rury stalowe bez szwu i ze szwem – Wymiary i masy na jednostkę długości

9.2. PN-EN 1092-1+A1:2013-07 Kołnierze i ich połączenia - Kołnierze okrągłe do rur, armatury,

kształtek, łączników i osprzętu z oznaczeniem PN - Część 1: Kołnierze stalowe

9.3. PN-EN 736-1:1998 Armatura przemysłowa – Terminologia - Definicje typów armatury

9.4. PN-EN 736-2:2001 Armatura przemysłowa – Terminologia - Definicje elementów armatury

9.5. PN-EN 736-3:2010 Armatura przemysłowa - Terminologia - Część 3: Definicje terminów

ogólnych

9.6. PN-EN 1333:2008 Kołnierze i ich połączenia - Elementy rurociągów - Definicja i dobór PN

9.7. PN-EN ISO 6708:1988 Elementy rurociągów – Definicja i dobór DN (wymiaru nominalnego)

9.8. PN-EN 19:2005 Armatura przemysłowa - Znakowanie armatury metalowej

9.9. PN-EN 10204: 2006 Wyroby metalowe - Rodzaje dokumentów kontroli

9.10. PN-ISO 6761:1996 Rury stalowe - Przygotowanie końców rur i kształtek do spawania

9.11. PN-EN 12266-1:2012 Armatura przemysłowa - Badania armatury metalowej - Część 1: Próby

ciśnieniowe, procedury badawcze i kryteria odbioru - Wymagania

9.12. PN-EN 12266-2:2012 Armatura przemysłowa - Badania armatury metalowej - Część 2: Badania,

procedury badawcze i kryteria odbioru - Wymagania dodatkowe

9.13. PN-EN 10226-1:2006 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością uzyskiwaną na gwincie - Część 1:

Gwinty stożkowe zewnętrzne i gwinty walcowe wewnętrzne - Wymiary, tolerancje i oznaczenie

9.14. PN-EN ISO 228-1:2005 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością nie uzyskiwaną na gwincie --

Część 1: Wymiary, tolerancje i oznaczenie