WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY

w OLSZTYNIE

INFORMACJA

o działalności Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie w 2018 r.

(do użytku wewnętrznego)

Olsztyn, styczeń 2019 r.

Spis treści

Uwagi wstępne ………………………………………….................................... 7

Część I. Działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie ………………………………………………….…………………….. 13

1. Wpływ spraw i wyniki postępowania sądowego …..….………..….

…. 13

2. Zagadnienia ogólne ………………………………….……………..

…… 18

1/ sprawność postępowania………………….…………………………………. 18

2/ funkcjonowanie instytucji postępowania mediacyjnego………................. 20

3/ skargi na bezczynność organu i przewlekłe prowadzenie postępowania; postępowanie uproszczone …………………………………………………….

20

4/ podmioty wnoszące skargi …………………..……………………………... 22

5/ udział pełnomocników stron ………….……………..………………………. 23

6/ prawo pomocy ………………………………………..………………………. 23

7/ stosowanie prawa unijnego i pytania prawne…………….………………... 26

Część II. Problemy wynikające z orzecznictwa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie ……………………………………………….. 29

1. Zagadnienia procesowe ……………………………………………………... 29

1/ właściwość wojewódzkiego sądu administracyjnego, zakres kontroli sądowej i wszczęcie postępowania sądowego ……..…………..……….. 29

2/ wyłączenie sędziego …………………………..……………......

………….. 34

3/ wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności ...………..

… 36

4/ doręczenia ……………………………….…………….…………….

……… 39

5/ uchybienia terminów i ich przywracanie ..…………..

……………………. 39

6/ koszty sądowe i zwrot kosztów postępowania między stronami ..….. 42

…

2. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału I orzekającego w sprawach finansowych i celnych ………………………………………...… 44

Uwagi ogólne dotyczące funkcjonowania Wydziału I ...………………...…… 44

1/ stosowanie Ordynacji podatkowej, interpretacje podatkowe….

………… 46

2/ sprawy związane z nadzorem oraz skargi na uchwały i zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego dotyczące finansów ….. 51

3/ podatek od towarów i usług ………………………………………………… 53

4/ podatek akcyzowy ………..…………….……….………………………..

… 57

5/ podatek od spadków i darowizn ………………….....

…………………….. 60

6/ podatek dochodowy od osób prawnych

…………………………………... 61

7/ podatek dochodowy od osób fizycznych …….

…………………………… 63

8/ podatki i opłaty lokalne, podatek rolny i leśny, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ..……………..….… 65

9/ podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa...

……………. 68

10/podatek od gier

……………………………………………………………… 68

11/postępowanie egzekucyjne, egzekucja obowiązków o charakterze

pieniężnym…...……………………………………………….

……………….69

12/sprawy celne …………….……………………….

………………………….. 72

13/pomoc finansowa z Unii Europejskiej ………………...

…………………… 73

14/dofinansowanie programów operacyjnych ……………………………..… 76

15/ ulgi w spłacaniu należności pieniężnych do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej - art. 34 i 34a ustawy o finansach publicznych ..…………..…………………….………………………………. 78

3. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału II ……..…….……… 79

Spostrzeżenia ogólne dotyczące orzecznictwa w sprawach objętych właściwością wydziału ………………………………………………………...

79

4

1/ sprawy z zakresu budownictwa …………….………………………...… 79

2/ planowanie i zagospodarowanie przestrzenne …..…….

……………… 87

3/ gospodarka nieruchomościami, …………….…………………………… 98

4/ sprawy z zakresu gospodarki wodnej, w tym ochrony wód, budownictwa wodnego, melioracji i zaopatrzenia w wodę …………… 102

5/ rolnictwo i leśnictwo……………………………………………….

…….... 103

6/ sprawy z zakresu ochrony środowiska

…………………………………. 104

7/ sprawy z zakresu geodezji i kartografii ……………………….

………... 108

8/ geologia

………………………………………………………………......

..110

9/ sprawy z zakresu ewidencji ludności dowodów tożsamości, aktów

stanu cywilnego, imion i nazwisk, obywatelstwa, paszportów ..

……..110

10/ pomoc społeczna ……………………………………….

………………… 115

11/ świadczenie wychowawcze

……………………………………………… 119

12/ sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe …..…………..

… 120

13/ weterynaria i ochrona zwierząt ….....

…………………………………… 121

14/ zatrudnienie i bezrobocie ...…………………………….……..…….

…… 122

15/ choroby zawodowe i ochrona zdrowia ..………………...

……………... 125

16/ stosunki pracy, stosunki służbowe..……………………..…………...…. 126

17/ sprawy z zakresu obronności kraju, uprawnienia kombatanckie i wojskowe ………………………………………………..………………. 126

18/ sprawy z zakresu dostępu do informacji publicznej i prawa prasowego ……………………………..…….……………………….….... 127

19/ orzecznictwo w sprawach samorządowych, w tym dotyczące rozstrzygnięć nadzorczych, sprawy z zakresu ustroju samorządu terytorialnego, w tym referendum gminnego ..……………….....

5

……... 131

20/ edukacja i oświata, kultura fizyczna, sport i turystyka kultura i sztuka ...……………………………………………….….…..… 144

21/ sprawy z zakresu dróg publicznych ………………………………….… 146

22/ działalność gospodarcza ……………………………………………….... 153

23/ gry losowe i zakłady wzajemne

………………………………………….

24/ cudzoziemcy

……………………………………………………………….

25/ egzekucja administracyjna; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym …………………………………………………………….

153

153

154

Część III. Pozaorzecznicza działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie ……………………………..………………… 154

1. Inicjatywy w zakresie ujednolicania orzecznictwa i praktyki sądowej .. 154

2. Funkcjonowanie Wydziału Informacji Sądowej ………………….…...… 156

3. Aktywność pozaorzecznicza sędziów. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników sądu .………………………….…… 158

Uwagi końcowe i wnioski ………………………………………………..…….. 162

Tabele …………………………………………………………………..………….. 166

6

UWAGI WSTĘPNE

Rok 2018 to kolejny rok funkcjonowania Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie. Niniejsza informacja przedstawia najistotniejsze

zagadnienia związane ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości na przestrzeni

minionego roku. Wskazać jednak należy, że nie był to rok zbyt pomyślny, w którym

Sąd uzyskał w pełni zakładane wyniki. Chodzi szczególnie o spadek wpływu spraw

do Sądu.

Przy czym na wstępie należy podać, że działalność Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie w 2018 roku podobnie jak w latach poprzednich była

skoncentrowana na trosce o efektywne funkcjonowanie i ten cel został osiągnięty,

co wynika z treści przedstawionej informacji. Do osiągnięcia przedstawionych

wyników przyczynił się z pewnością duży wysiłek sędziów ale także całej kadry

urzędniczej, a w tym asystentów sędziego i osób zatrudnionych w sekretariatach

Sądu.

W toku rozpoznawania spraw stosowane były podstawowe zasady wynikające

z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zasady

wynikające z art. 45 w związku z art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

z prawa unijnego jak też unormowań prawnych zawartych w ustawach z zakresu

prawa materialnego. Istotne też znaczenie miały przepisy ustawy Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a w tym wprowadzone ostatnio

zmiany w tej ustawie pozwalające na sprawniejsze załatwianie spraw i skrócenie

oczekiwania na rozstrzygnięcie.

Podkreślić należy, że stosowanie prokonstytucyjnej i prounijnej wykładni

przepisów prawa w toku dokonywanej kontroli zaskarżanych aktów organów

administracji pozwoliło na zapewnienie w odpowiednim zakresie ochronę praw

jednostki z zachowaniem europejskich standardów. Przeprowadzona bowiem analiza

orzecznictwa w minionym roku wskazuje na kontynuację dotychczasowych

kierunków działalności orzeczniczej służącej poszerzeniu sfery ochrony praw

jednostki jak również respektowania zasady sprawiedliwości, zaufania do organów

państwa mając na względzie dobra chronione przepisami prawa.

Analiza ta jednak wykazała, że w 2018 r. odnotowany został wpływ 1857

spraw, co stanowi niestety spadek wpływu spraw o 12,4% w stosunku do roku 2017,

w którym do tutejszego Sądu wpłynęło 2118 spraw. Natomiast na przestrzeni 2018 r.

rozpoznane w tutejszym Sądzie zostały 1893 sprawy względem rozpoznanych

w 2017 roku 2200 spraw. Przy czym w 2018 roku rozpoznawane były również 8

sprawy, które wpłynęły w 2017 r. Nie mniej załatwienie spraw w roku

sprawozdawczym było nieco wyższe niż ich wpływ.

Wskazać należy, że w roku sprawozdawczym wpłynęło na orzeczenia Sądu

aż 500 skarg kasacyjnych i 137 zażaleń. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał

521 skarg kasacyjnych. Przy czym wskaźnik uwzględnienia skarg kasacyjnych jest

nieco niższy niż w roku poprzednim. Nadal rozpoznawane były skargi jak w roku

poprzednim dotyczące kar za prowadzenie gier hazardowych bez zezwolenia

i głównie w tych sprawach skargi kasacyjne organu, który wymierzył niskie kary

za urządzanie gier bez zezwolenia Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił.

Zauważyć należy, że w okresie sprawozdawczym średni okres oczekiwania

na rozpoznanie sprawy, obliczony na dzień 31 grudnia 2018 r. wynosił 2,04 miesiąca,

a więc jest to utrzymany dobry wynik jak odnotowany w roku 2017, w którym wynosił

1,95 miesiąca. Stwierdzić więc należy, że sprawność postępowania sądowego

została utrzymana na dobrym poziomie. Przyjęto bowiem praktykę kierowania

na rozprawę każdej ze spraw bezpośrednio po jej wpływie do Sądu, a gdy zachodziła

konieczność wezwania do uiszczeniu wpisu lub uzupełnienia braków formalnych

skargi - po uiszczeniu wpisu lub uzupełnieniu tych braków. Przy czym w 2018 r.,

podobnie jak w roku poprzednim, w 198 sprawach skarżący wnieśli wnioski

o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu, a w 339 sprawach o przyznanie prawa

pomocy, co powodowało znaczne wydłużenie rozpoznania wnoszonych spraw.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie od początku funkcjonowania

rozpoznaje sprawy w ramach dwóch wydziałów orzeczniczych, do orzekania

w których w latach poprzednich ustalono 19 stanowisk sędziowskich. Jednak

w 2018 r. było już tylko 16 etatów sędziowskich i jeden etat asesorski. Wystąpiły też

poważne problemy kadrowe w związku z długotrwałą chorobą 2 sędziów. Oznacza

to, że faktycznie na przestrzeni całego 2018 r. w tutejszym Sądzie mogło orzekać

bez ograniczeń tylko 14 sędziów. Dodać także należy, że dwóch sędziów tego Sądu

orzekało także w ramach delegacji w Naczelnym Sądzie Administracyjnym

w wymiarze jednej sesji w miesiącu. W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym

w Olsztynie zatrudnionych jest też czterech referendarzy sądowych oraz na 46

etatach urzędnicy sądowi i pracownicy obsługi.

W Wydziale I, do którego należą głównie sprawy finansowe i celne orzekało

tylko 6 sędziów i jeden asesor.

W Wydziale II, w którym rozpoznawane są wszystkie sprawy niepodlegające

załatwieniu w Wydziale I, dla którego przyznanych jest 10 etatów, również nie

9

wszyscy sędziowie mogli wykonywać obowiązki orzecznicze na przestrzeni całego

roku w związku z długotrwałą chorobą. W tym wydziale orzekają też prezes

i wiceprezes Sądu, a więc w zmniejszonym zakresie. Czynności referendarskie

w każdym z Wydziałów wykonywało po 2 referendarzy.

Trzeba ponownie nadmienić, że mimo trudności kadrowych w składach

orzeczniczych przed sędziami i pracownikami Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie stało wiele wyzwań o charakterze zarówno

orzeczniczym, jak i organizacyjnym. Mimo to, udało się opanować w większości

wpływ bieżący spraw i rozpoznać sprawy, które wpłynęły w roku poprzednim

oczekujące na załatwienie, a jednocześnie uzyskać przeciętny wskaźnik załatwienia

spraw wynoszący 2,04 miesiąca. Wymagało to dobrej organizacji pracy

i zwiększonego wysiłku orzeczniczego każdego z sędziów.

Zmiany wprowadzone w procedurze sądowoadministracyjnej, które

w założeniu miały usprawnić postępowanie przed sądami administracyjnymi niestety

spowodowały wręcz utrudnienia w rozpoznawaniu spraw np. poprzez brak przepisów

przejściowych oraz wprowadzenie rozdziału 3a - sprzeciw od decyzji w ustawie

prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Natomiast ważki problem

dla niektórych skarżących stanowił brak możliwości zastosowania środków

komunikacji elektronicznej przy rozpatrywaniu spraw. Skarżący ci, z różnych

adresów najczęściej nie należących do nich, przesyłają na skrzynkę podawczą Sądu

liczne pisma procesowe, domagając się nadania właściwego biegu bez stosowania

formy papierowej. Nie odstępują od swoich żądań nawet wtedy, gdy otrzymują

wyjaśnienie, że taka droga komunikacji będzie skuteczna dopiero od 2019 r. i na

zasadach określonych przepisami.

Istotne problemy o czym już wspomniano pojawiały się natomiast w sprawach

dotyczących kar pieniężnych za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry,

w których po przyjęciu uchwały NSA z dnia 16 maja 2016 r. przyjęto linię orzeczniczą

wyjątkowo korzystną dla urządzających gry hazardowe bez zezwolenia i wobec

interpretacji NSA dotyczącej stosowania art. 89 ustawy o grach hazardowych –

większość skarg kasacyjnych z tego zakresu na wyroki tutejszego Sądu dotyczące

wymierzania tych kar zostało uwzględnionych co spowodowało wystąpienie

niekorzystnego wskaźnika w zakresie uwzględnienia skarg, który niestety wystąpił

już w roku 2017.

Trudności w orzekaniu przysparzały także te sprawy, w których zastosowanie

znajdowały przepisy ustaw poddanych nowelizacji. Tytułem przykładu można

10

wskazać na istotne zmiany ustawy Prawo wodne oraz gruntowne zmiany kodeksu

postępowania administracyjnego.

Innym problemem jest problem występujący w sprawach z zakresu dostępu do

informacji publicznej. Zaobserwować można bowiem było nadużycie prawa dostępu

do tej informacji przez wnioskodawców, którzy te przepisy często wykorzystują do

swoich spraw prywatnych rozgrywek personalnych lub pozyskiwania informacji

w celu stwarzania konkurencji. Niepokojącym zjawiskiem były też powstające

w ostatnim okresie przejawy niewłaściwego zachowywania się niektórych stron

postępowania przed tutejszym Sądem, co wiązało się z wytworzona atmosferą wokół

sądownictwa w kraju.

Wskazać także należy, że obok działalności orzeczniczej, w 2018 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie współpracował w zakresie

przygotowywania osób do zawodu prawnika, z Wydziałem Prawa i Administracji

Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Udostępniano także

zainteresowanym literaturę znajdującą się w Bibliotece Sądu, poszerzając

systematycznie niezbędne do funkcjonowania Sądu zbiory wydawnictw prawniczych.

Mając zaś na względzie obowiązek systematycznego podnoszenia poziomu

wiedzy i kwalifikacji osób zatrudnionych w Sądzie, sędziowie, referendarze sądowi,

asystenci sędziów, urzędnicy sądowi i pozostali pracownicy Sądu uczestniczyli

w licznych szkoleniach i naradach, organizowanych w siedzibie Sądu

oraz zorganizowanych warsztatach szkoleniowych dla sędziów, referendarzy

i asystentów sędziego Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w Białymstoku

i Olsztynie. Sędziowie i pracownicy uczestniczyli również w konferencjach

i szkoleniach organizowanych przez Naczelny Sąd Administracyjny jak też inne

wojewódzkie sądy administracyjne.

Na przestrzeni 2018 r. odbyło się jedno Zgromadzenie Ogólne Sędziów

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, na którym: przyjęto

sprawozdanie Prezesa Sądu z rocznej działalności Sądu w 2017 r. W okresie

sprawozdawczym odbyło się także 8 posiedzeń Kolegium Sądu, których

przedmiotem były sprawy związane z przydziałem spraw sędziom oraz inne sprawy

organizacyjne jak też związane z przyjęciem na 2019 rok oraz na lata 2018 – 2021

planu finansowego Sądu oraz realizacji budżetu w 2018 roku. Wiele uwagi Kolegium

poświęciło kwestii związanej z wdrożeniem środków technicznych i organizacyjnych

w celu ochrony danych osobowych. Dokonało też analizy oświadczeń majątkowych

za 2017 r.

11

Jak wynika z zasygnalizowanych uwag wstępnych, działalność

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie w roku 2018 r. realizowana

była na wielu obszarach związanych zarówno ze sprawowaniem wymiaru

sprawiedliwości, jak również działalnością pozaorzeczniczą. Stąd niniejsze

opracowanie zostało podzielone na trzy części.

W części pierwszej przedstawiona została informacja dotycząca wpływu spraw

oraz sposobu i formy ich rozpatrzenia z uwzględnieniem sprawozdania

statystycznego obejmującego funkcjonowanie obu wydziałów orzeczniczych

w 2018 r.

Omówiono także wskaźniki dotyczące udziału stron w postępowaniu sądowym

oraz ich pełnomocników w posiedzeniach Sądu.

Część druga opracowania poświęcona została wybranym problemom

wynikającym z praktyki orzeczniczej Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie. W ramach poszczególnych tematów przedstawiono istotniejsze

problemy dotyczące stosowania przepisów prawa stanowiących podstawę

podejmowania zaskarżonych rozstrzygnięć organów administracji publicznej

ze wskazaniem konkretnych orzeczeń Sądu wydanych w następstwie rozpatrzenia

skarg – szczególnie tych, względem których Naczelny Sąd Administracyjny

uwzględnił środki odwoławcze.

Trzecia część sprawozdania dotyczy działalności pozaorzeczniczej Sądu

związanej m.in. z działalnością organizacyjną, obsługą stron postępowania przez

Wydział Informacji Sądowej oraz realizacją inicjatyw w zakresie ujednolicenia

orzecznictwa i praktyki sądowej, doskonaleniem zawodowym kadry oraz

działalnością administracyjno - gospodarczą Sądu.

Uwagi końcowe zawierają wnioski dotyczące funkcjonowania Sądu w 2018 r.

oraz kierunki w zakresie doskonalenia działalności Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie.

Całość opracowania uzupełniona została tabelami graficznymi sporządzonymi

w oparciu o sprawozdanie statystyczne za 2018 r.

Olsztyn, 31 stycznia 2019 r.

12

Część I. Działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

1. Wpływ spraw i wyniki postępowania sądowego

Na przestrzeni 2018 r. w repertoriach WSA w Olsztynie zarejestrowano

łącznie 1857 spraw. Wpływ spraw do Sądu był zatem niższy niż w poprzednim

okresie sprawozdawczym, w którym wpłynęło ogółem 2118 spraw.

Spośród ogólnej liczby 1857 spraw, 1709 spraw dotyczyło zaskarżenia aktów

i czynności z zakresu administracji publicznej, co stanowi 92 % zarejestrowanych

spraw, a 124 sprawy - bezczynności i przewlekłości organów administracji publicznej,

co stanowi 6,67 % ogólnego wpływu. Postępowania sądowoadministracyjne zostały

ponadto wszczęte na skutek zgłoszenia przez strony 24 wniosków (1,29 % ogólnego

wpływu spraw).

Analizując strukturę wpływu w 2018 r. skarg na akty i czynności z zakresu

administracji publicznej stwierdzić przede wszystkim należy, że w repertoriach

SA zarejestrowano o 259 spraw tego typu mniej niż w 2017 roku. W okresie

sprawozdawczym nadal spadał bowiem, wpływ skarg na decyzje w przedmiocie

wymierzenia kary za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, a wpływ

takich skarg był znaczny w 2017 r. i bardzo wysoki w 2016 r. Wymaga podkreślenia,

że w 2018 roku w sprawach z zakresu działalności gospodarczej, odnotowano wpływ

zaledwie 24 spraw podczas, gdy w 2017 roku wpływ spraw tego rodzaju wyniósł 138.

Ponadto niższy wpływ odnotowano w sprawach z zakresu podatków i innych

świadczeń pieniężnych - 521 skarg względem 587 skarg zarejestrowanych

w repertorium SA w 2017 roku, z zakresu obrotu towarami z zagranicą, należności

celnych i ochrony przed nadmiernym przywozem towaru na polski obszar celny -

których wpłynęło 156, podczas gdy w 2017 roku 204, z zakresu subwencji unijnych,

funduszy strukturalnych i regulacji rynków branżowych, których na przestrzeni 2018

roku wniesiono 74, podczas gdy w 2017 r. zarejestrowano ich 99. Nieco niższy niż

w 2017 roku był wpływ spraw z zakresu pomocy społecznej. Wpływ ten ukształtował

się na poziomie 140 spraw, zaś w 2017 roku odnotowano wpływ 173 spraw tego

rodzaju. Niższy w porównaniu z 2017 rokiem był także wpływ skarg z zakresu dróg,

kolei, lotnictwa i żeglugi - 99 spraw względem 112 spraw w 2017 roku, gospodarki

mieniem - 20 spraw względem 31 spraw w 2017 r., oświaty, szkolnictwa wyższego

i nauki - 11 spraw względem 33 spraw w 2017 r., wywłaszczenia i zwrotu

nieruchomości - 23 sprawy względem 47 spraw w 2017 roku oraz z zakresu ustroju

samorządu terytorialnego, których odnotowano w repertorium SA - 9, podczas gdy

w poprzednim okresie sprawozdawczym - 14. Natomiast wyższy wpływ niż 13

w poprzednim okresie sprawozdawczym odnotowano w sprawach z zakresu

gospodarki wodnej - 64 względem 9 spraw w 2017 roku, geodezji i kartografii -

18 spraw względem 9 spraw w 2017 roku, ochrony środowiska i ochrony przyrody -

51 spraw względem 45 spraw w 2017 r., zagospodarowania przestrzennego - 118

spraw względem 96 spraw w 2017 r. oraz z zakresu rolnictwa i leśnictwa - 72 sprawy

względem 26 spraw w 2017 r. Na podobnym poziomie utrzymywał się wpływ spraw

z zakresu środków publicznych, budownictwa, ewidencji ludności, stosunków pracy

i stosunków służbowych, ochrony zdrowia i chorób zawodowych, zatrudnienia

i spraw bezrobocia oraz informacji publicznej i prawa prasowego.

Kategorie skarg na akty i czynności z zakresu administracji publicznej,

z uwzględnieniem ilości spraw zarejestrowanych w repertoriach SA w 2017 r.

i 2018 r. (według symbolu podstawowego) przedstawia poniższe zestawienie

statystyczne:

Lp. Przedmiot sprawy Symbol sprawy

Wpływ2017 2018

1. Budownictwo 601 116 1132. Drogi, koleje, lotnictwo, żegluga 603 112 993. Działalność gospodarcza 604 138 244. Ewidencja ludności 605 12 125. Geologia i górnictwo 606 1 0

6. Gospodarka mieniem,(w tym gospodarka nieruchomościami) 607 31 20

7. Gospodarka wodna 609 9 64

8.

Podatki i inne świadczenia pieniężne,do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych

611 587 521

9. Geodezja i kartografia 612 9 1810. Ochrona środowiska i ochrona przyrody 613 45 5111. Oświata, szkolnictwo wyższe i nauka 614 33 1112. Zagospodarowanie przestrzenne 615 96 11813. Rolnictwo i leśnictwo 616 26 72

14. Uprawnienia do wykonywania określonych czynności i zajęć. 617 1 1

15. Wywłaszczenia i zwrot nieruchomości 618 47 2316. Stosunki pracy i stosunki służbowe 619 33 3217. Ochrona zdrowia i choroba zawodowa 620 14 15

18. Sprawy mieszkaniowe(w tym dodatki mieszkaniowe) 621 11 11

19. Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne 626 14 9

20. Przejęcie mienia 629 1 1

21.Obrót towarami z zagranicą, należności celne i ochrona przed nadmiernym przywozem towaru na polski obszar celny

630 204 156

22. Pomoc społeczna 632 173 14023. Zatrudnienie i sprawy bezrobocia 633 29 28

14

24. Kombatanci, świadczenia z tytułu pracy przymusowej 634 5 3

25. Kultura fizyczna, sport i turystyka 635 2 126. Kultura i sztuka 636 3 1

27. Sprawy o innym przedmiocieniż wymienione 645 41 23

28. Sprawy z zakresu informacji publiczneji prawa prasowego 648 17 17

29. Sprawy ubezpieczeń zdrowotnych 652 3 2

30. Środki publiczne nie objęte innymi symbolami 653 53 49

31. Subwencje unijne, fundusze strukturalnei regulacja rynków branżowych 655 99 74

W repertorium SAB w 2018 r. zarejestrowano 124 skargi, co stanowi

nieznaczny spadek wpływu skarg tego rodzaju w porównaniu z 2017 r., w którym

wpłynęło 138 takich skarg. Spośród tych 124 skarg, 107 skarg dotyczyło

bezczynności organów administracji publicznej a 17 przewlekłego prowadzenia

postępowania. Najwięcej skarg w omawianym zakresie, tak jak w poprzednim

okresie sprawozdawczym, dotyczyło spraw w przedmiocie informacji publicznej i

prawa prasowego - 62 sprawy oraz podatków i innych świadczeń pieniężnych - 12.

W 2018 roku wzrósł natomiast, względem poprzedniego okresu

sprawozdawczego, wpływ spraw wszczynanych na wniosek uprawnionego podmiotu,

których zarejestrowano 24, podczas gdy w 2017 r. wpłynęło 12 takich spraw.

Przedmiotem wniosków, odnotowanych w repertorium SO w 2018 r. było, między

innymi: wymierzenie organowi grzywny w trybie art. 55 § 1 p.p.s.a. - 11 i przyznanie

prawa pomocy przed wpłynięciem skargi - 9.

W miesiącach styczeń - grudzień 2018 r. w tutejszym Sądzie odbyło się 196

sesji jawnych (rozprawy) i 949 posiedzeń niejawnych.

Na dzień 31 grudnia 2018 r. do rozpoznania pozostały 322 sprawy, w tym 22

sprawy oczekują na załatwienie powyżej 1 roku od daty pierwszego wpływu do Sądu,

3 sprawy oczekują na załatwienie powyżej 2 lat, natomiast na załatwienie powyżej

3 lat od wpływu do Sądu oczekują 2 sprawy. Spośród spraw oczekujących na

załatwienie powyżej 2 lat - 2 sprawy zostały zarejestrowane w repertorium po

uchyleniu przez Naczelny Sąd Administracyjny wydanego wyroku, a zwrot akt do

WSA w Olsztynie nastąpił pod koniec 2018 r. Obie sprawy zostały skierowane do

rozpoznania na rozprawie w styczniu 2019 r. W jednej sprawie postępowanie

sądowe zostało zawieszone w grudniu 2016 r. z uwagi na fakt, że jej rozstrzygnięcie

zależy od wyniku innego toczącego się postępowania sądowoadministracyjnego.

Spośród spraw oczekujących na załatwienie powyżej 3 lat, jedna została

zarejestrowana w repertorium po uchyleniu przez Naczelny Sąd Administracyjny 15

wydanego wyroku, a zwrot akt do WSA w Olsztynie nastąpił 10 grudnia 2018 r.,

natomiast druga sprawa była zawieszona do czasu rozstrzygnięcia przez Naczelny

Sąd Administracyjny sprawy pozostającej z nią w związku. W grudniu 2018 r. sprawa

ta została skierowana na rozprawę na dzień 9 stycznia 2019 r.

Szczegółowe dane liczbowe dotyczące wpływu oraz załatwienia skarg

i wniosków o wszczęcie postępowania sądowoadministracyjnego wniesionych

do Sądu w 2018 roku zawarte są w poniższej tabeli:

Pozostałoz poprzedniego

okresu

Wpływ

spraw

Załatwiono Pozostało na

następny okres

Ogółem

na rozprawi

e

na p. niejawnyc

hOgółe

mw tym:

358 1857 1893 1319 574 322

SA 324 1709 1734 1253 481 299SAB 34 124 138 64 74 20SO 0 24 21 2 19 3

Spośród 322 spraw oczekujących na rozpoznanie po zakończeniu okresu

sprawozdawczego, 267 spraw oczekuje na rozpoznanie od wpływu znacznie poniżej

3 miesięcy.

Dokonując rozróżnienia organów administracji publicznej, których akty lub

czynności zostały zaskarżone - na tle porównawczym z poprzednim okresem

sprawozdawczym - należy odnotować, że spośród 1709 spraw, zarejestrowanych

w repertorium SA w 2018 r.:

a) 59 skarg dotyczyło rozstrzygnięć centralnych i naczelnych organów

administracji publicznej (w 2017 r. - 74 skargi);

b) 581 skarg dotyczyło działalności samorządowych kolegiów odwoławczych

(w 2017 r. - 582 skargi), z tego:

175 - Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu (w 2017 r.

- 195 skarg),

406 - Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie (w 2017 r.

- 387 skarg),

c) 229 skarg dotyczyło aktów i czynności terenowych organów administracji

rządowej (w 2017 r. - 251 skarg);

d) 470 skarg dotyczyło działalności Dyrektora Izby Administracji Skarbowej

(w 2017 r. 711 skarg);

16

e) 193 skargi dotyczyły działalności innych organów i podmiotów

wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej (w 2017 r. - 205

skarg).

Po rozpoznaniu 1872 spraw, zarejestrowanych w repertoriach SA i SAB

tutejszego Sądu, uwzględniono skargi w 488 sprawach, co stanowi 26,06 % ogółu

rozstrzygniętych spraw tego typu w Sądzie. Ponadto rozpoznano 21 spraw

zarejestrowanych w repertorium SO.

Na przestrzeni 2018 r. w tutejszym Sądzie w drodze skargi kasacyjnej strony

zakwestionowały 500 orzeczeń, z tego 124 skargi kasacyjne wniosły organy

administracji publicznej, 376 - skarżący i uczestnicy postępowania, w tym

5 organizacje i stowarzyszenia. Wśród organów administracji publicznej najwięcej

skarg kasacyjnych od orzeczeń tutejszego Sądu wniósł Dyrektor Izby Administracji

Skarbowej w Olsztynie (53), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (18), oraz

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie (10). W okresie sprawozdawczym,

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odrzucił 41 skarg, 2 uwzględnił, a do

Naczelnego Sądu Administracyjnego przekazał 457 skarg kasacyjnych wniesionych

do tutejszego Sądu w latach 2017-2018. Pozostałe oczekują na nadanie biegu. Do

31 grudnia 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny spośród przekazanych skarg

kasacyjnych w 2018 r. rozpoznał 39 w tym 27 oddalił, 11 uwzględnił, a 1 odrzucił.

W 2018 r. na wydane postanowienia tutejszego Sądu do końca okresu

sprawozdawczego wniesiono 137 zażaleń, spośród których Wojewódzki Sąd

Administracyjny w Olsztynie odrzucił 48, 5 uwzględnił, w 1 sprawie umorzył

postępowanie zażaleniowe, a 65 zażaleń przekazał do Naczelnego Sądu

Administracyjnego. Pozostałe oczekują na nadanie biegu.

Do 31 grudnia 2018 r. spośród przekazanych w roku sprawozdawczym

zażaleń Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał 63 zażalenia z czego 9 uwzględnił,

53 oddalił, w jednej sprawie umorzył postępowanie przed NSA.

Przedmiotem zażaleń były także zarządzenia Przewodniczącego Wydziału,

przede wszystkim w przedmiocie wezwania do uiszczenia wpisu. Na zarządzenia

takie, wydane na przestrzeni 2018 r., do końca okresu sprawozdawczego wpłynęło

13 zażaleń, z czego tutejszy Sąd 4 odrzucił, 5 zażaleń zostało oddalonych,

1 uwzględniono, 3 oczekują na rozpoznanie przez NSA.

Ogólny wpływ środków odwoławczych na przestrzeni 2018 r. od orzeczeń

tutejszego Sądu wydanych w latach 2017-2018 oraz sposób ich załatwienia przez

tutejszy Sąd – z uwzględnieniem poprzedniego okresu sprawozdawczego –

17

przedstawia poniższe zestawienie.

18

RokWpływ skarg

kasacyjnych

Skargi kasacyjne przekazane do NSA

Skargi kasacyjne odrzucon

e

Zażalenia na postanowieni

a o odrzuceniu

sk. kasacyjnej

Zażalenia na zarządzenia

Przewodniczącego Wydziału

Zażalenia na inne post. sądu

Zażalenia przekazane do NSA

2017 465 459 29 10 21 143 104

2018 500 457 41 13 15 109 87

Na przestrzeni 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał łącznie 521

skarg kasacyjnych od orzeczeń tutejszego Sądu wydanych w latach 2014 - 2018,

w tym 294 - oddalił, 144 - uwzględnił, 2 - odrzucił, w 81 sprawach umorzył

postępowanie ze skargi kasacyjnej.

Ponadto, na przestrzeni 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał 96

zażaleń na postanowienia tutejszego Sądu oraz zarządzenia Przewodniczącego

Wydziału wydane w latach 2017 – 2018, w tym 82 oddalił, 9 uwzględnił,

w 5 sprawach umorzył postępowanie zażaleniowe.

W okresie sprawozdawczym odnotowano także wpływ do tutejszego Sądu

5 skarg o wznowienie postępowania sądowego, z czego 1 skarga została oddalona,

4 skargi zostały odrzucone. Natomiast nie odnotowano wpływu żadnej skargi

o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

2. Zagadnienia ogólne

1/ sprawność postępowania

W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie średni okres

oczekiwania na rozpoznanie sprawy - obliczony wg ilorazu liczby spraw

oczekujących na rozpoznanie do średniomiesięcznej liczby spraw załatwionych na

dzień 31 grudnia 2018 r. - wynosił 2,04 miesiąca (w Wydziale I - 2,37, w Wydziale II -

1,77) i kształtował się na zbliżonym poziomie jak w poprzednim okresie

sprawozdawczym, w którym na rozpoznanie sprawy oczekiwano 1,95 miesiąca.

Stwierdzić zatem należy, że sprawność orzekania utrzymuje się na bardzo

dobrym poziomie, co możliwe jest dzięki kontynuowaniu praktyki kierowania do

rozpoznania każdej sprawy, bezpośrednio po jej wpływie lub w dniu uzupełnienia

przez strony braków formalnych, w tym uiszczeniu wpisu lub nadesłaniu niezbędnych

dokumentów.

Analizując terminowość załatwiania spraw w Sądzie, zarejestrowanych

w repertoriach SA i SAB, wskazać należy, że okres oczekiwania na rozstrzygnięcie

19

sprawy od daty jej wpływu do Sądu w analizowanym okresie sprawozdawczym na tle

porównawczym z 2017 r., kształtował się następująco:

Ilość spraw załatwianych w Sądzie od dnia wpływu

Rok do 2 m-cy od 2m-cy do 3m-cy

od 3m-cy do 4 m-cy

od 4 m-cy do 6 m-cy

od 6 do 12 m-cy

od 12 do 24 m-cy

powyżej 24 m-cy

2017

1198 541 224 105 102 16 1

2018

1043 423 188 118 89 11 0

Powyższe dane jednoznacznie wskazują, że nadal przeważająca ilość spraw

rozpatrywana jest niezwłocznie po ich wpływie do Sądu. W terminie do 2 miesięcy

załatwiono bowiem aż 55,71 % spraw, a w terminie do 3 miesięcy kolejne 22,59 %

spraw zarejestrowanych w repertoriach SA i SAB.

Nie sposób stwierdzić przewlekłości w rozpoznaniu także tych spraw, które

zostały zarejestrowane w repertoriach SA i SAB i pozostały do załatwienia na kolejny

okres sprawozdawczy. Spośród 319 takich spraw na dzień 31 grudnia 2018 r., tylko

22 sprawy oczekiwały na rozpoznanie powyżej 12 miesięcy od daty pierwszego

wpływu do Sądu. We wszystkich tych sprawach zaistniały podstawy do zawieszenia

postępowania.

Szczegółowe dane na temat liczby spraw niezałatwionych od daty pierwszego

wpływu do sądu na tle porównawczym z poprzednim okresem sprawozdawczym

przedstawia poniższe zestawienie:

Liczba spraw niezałatwionych pozostających od daty pierwszego wpływu do sądu(repertorium SA i SAB)

Rok do 3 m-cy od 3 do 6 m-cy od 6 do 12 m-cy od 12 m-cy do 2 lat

powyżej 2 lat

2017 263 62 22 9 2

2018 265 18 10 22 5

W okresie sprawozdawczym do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie wpłynęła 1 skarga na przewlekłość postępowania sądowego, której

wniesienie przewiduje ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie

prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym

prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez

nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 75). Skarga ta została odrzucona

przez Naczelny Sąd Administracyjny, tak jak poprzednia skarga w tym przedmiocie,

20

wniesiona przez tego samego skarżącego pod koniec 2017 roku.

Warto także odnotować, że w 2018 r. sędziowie orzekający w tutejszym

Sądzie sporządzili 1453 uzasadnienia orzeczeń kończących postępowanie - w tym

3 z przekroczeniem ustawowego terminu. W 4 sprawach przedłużono termin

do sporządzenia uzasadnienia w trybie art. 141 § 2a p.p.s.a.

W 2018 r. do Sądu wpłynęło 11 wniosków, zgłoszonych w trybie art. 55 § 1

p.p.s.a., o ukaranie organu grzywną za uchybienie obowiązkowi przekazania skargi

wraz z aktami sprawy. Do 31 grudnia 2018 r. postępowania wszczęte na skutek tych

wniosków zakończyły się w 8 sprawach, z czego jeden wniosek został oddalony,

w pozostałych sprawach wymierzono grzywny na łączną kwotę 301 zł. Ponadto

w jednej sprawie wymierzono grzywnę, o której mowa w art. 149 § 2 p.p.s.a.,

w wysokości 1000 zł.

W okresie sprawozdawczym składy orzekające tutejszego Sądu nie dostrzegły

natomiast uchybień w działalności organów administracji publicznej wymagających

zastosowania instytucji przewidzianych w art. 55 § 3, art. 64c § 6, art. 112 , art. 145a

§ 2 i 3, art. 151a § 1, art. 154 § 1i 7 oraz art. 155 § 3 p.p.s.a.

Na przestrzeni 2018 r., w uzasadnionych przypadkach, zawieszono

postępowania jedynie w 17 sprawach.

2/ funkcjonowanie instytucji postępowania mediacyjnego

W okresie sprawozdawczym do tutejszego Sądu nie wpłynął żaden wniosek

o przeprowadzenie w sprawie postępowania mediacyjnego. Tryb ten nie był także

uruchamiany z urzędu.

3/ skargi na bezczynność organu i przewlekłe prowadzenie postępowania; postępowanie uproszczone.

W 2018 r. wpływ do tutejszego Sądu skarg na bezczynność organów

zmniejszył się w porównaniu z rokiem poprzednim. W repertoriach SAB

zarejestrowano łącznie 107 skarg (Wydział I - 5, Wydział II - 102), podczas gdy

w 2017 r. - 138. Z kolei ilość wniesionych skarg na przewlekłe prowadzenie

postępowania zwiększyła się i wyniosła 17 (Wydział I - 9, Wydział II - 8), podczas gdy

w 2017 r. - 8.

Jak wynika z przedstawionych danych większość wniesionych w 2018 r. skarg

na bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy dotyczyło

spraw rozpoznawanych w Wydziale II tutejszego Sądu. Tak jak w poprzednim

okresie sprawozdawczym najwięcej skarg w tym zakresie 62 sprawy (w 2017 r. - 64) 21

wniesiono w sprawach dotyczących dostępu do informacji publicznej (symbol 648).

Drugą co do liczebności grupą skarg z tego zakresu były skargi, w których zarzucano

bezczynność w sprawach stosunków służbowych. W 2018 r. wniesiono 10 skarg

w tych sprawach (w 2017 r. - 30). Większość z nich dotyczyła służby celno-skarbowej

i tak jak w roku poprzednim były one wnoszone w związku z reorganizacją struktur

administracji podatkowej i celnej, prowadzącą do utworzenia zreorganizowanej

i skonsolidowanej Krajowej Administracji Skarbowej. Ich liczba znacznie jednak

spadła w porównaniu z rokiem poprzednim (w 2017 r. - 27, w 2018 r. - 9).

W pozostałych sprawach wnoszone były nieliczne skargi, w tym m.in. w szeroko

pojętych sprawach dotyczących budownictwa (5 skarg), pomocy społecznej

(5 skarg), geodezji i kartografii (4 skargi), ochrony środowiska i przyrody (4 skargi),

czy zagospodarowania przestrzennego (3 skargi). Przykładowo wskazać można,

że wnoszone skargi miały za przedmiot bezczynność organów w wydaniu

pozwolenia na budowę, w rozpoznaniu wniosku o wszczęcie postępowania

administracyjnego w celu dokonania przez organ nadzoru budowlanego oceny

legalności kwestionowanych robót budowlanych, czy też przewlekłe prowadzenie

postępowania w sprawie doprowadzenia do zgodności powierzchni działek do stanu

poprzedniego.

W Wydziale I większość wniesionych w 2018 r. skarg na bezczynność

i przewlekłe prowadzenie postępowania dotyczyło spraw z zakresu podatków

i innych świadczeń pieniężnych oraz ich egzekucji (12 skarg), w tym m.in.

przewlekłego prowadzenia postępowania kontrolnego w sprawie podatku od towarów

i usług, czy też bezczynności organów w przedmiocie rozpatrzenia odwołania

od decyzji w przedmiocie zobowiązania podatkowego, a także rozpoznania wniosku

o zwrot nadpłaty w podatku od nieruchomości.

Większość skarg na bezczynność organów rozpatrzonych zostało na

posiedzeniach niejawnych (70 na 127 załatwionych spraw), podczas gdy skarg na

przewlekłe prowadzenie postępowania - na rozprawach (7 na 11 załatwionych

spraw). W przypadku skarg pierwszego rodzaju dominowały rozstrzygnięcia

uwzględniające skargę (39,40 %) i odrzucające skargę (33,90 %), podczas gdy

w przypadku drugich - rozstrzygnięcia oddalające skargę (72,70 %) i odrzucające

skargę (18,20 %). Na uwagę zasługuje to, że w przypadku skarg na przewlekłe

prowadzenie postępowania przez organ żadna z nich nie została uwzględniona.

W 2018 r. w tutejszym Sądzie znacznie wzrosła liczba spraw rozpoznanych

w trybie uproszczonym. Jak się wydaje poszerzenie w ostatnich latach zakresu

22

spraw rozpoznawanych w trybie przewidzianym w art. 119 p.p.s.a., korzystnie

wpłynęło na wykorzystywanie tego trybu w praktyce, zwiększając jego efektywność.

Łączna liczba spraw załatwionych w omawianym okresie sprawozdawczym w trybie

uproszczonym wyniosła 170 (Wydział I - 96, Wydział II - 74), podczas gdy w 2017 r. -

104 (Wydział I - 79, Wydział II - 25). Z powyższych danych wynika, że w Wydziale II

liczba spraw rozpoznanych w tym trybie wzrosła niemal trzykrotnie.

Sprawy rozpoznane w trybie uproszczonym były zarejestrowane zarówno

w repertoriach SAB, jak i SA. W tym pierwszym przypadku dotyczyły w większości

bezczynności w udostępnieniu informacji publicznej, zaś w drugim przedmiotem

zaskarżenia były postanowienia m.in. w przedmiocie stwierdzenia

niedopuszczalności środków zaskarżenia, odmowy przywrócenia terminu do

wniesienia odwołania, czy też stwierdzenia uchybienia terminowi do jego wniesienia,

odmowy zawieszenia postępowania, ale również w przedmiocie odmowy uchylenia

ostatecznego postanowienia w sprawie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym,

odmowy zwolnienia z egzekucji świadczenia emerytalnego, czy też grzywny w celu

przymuszenia w sprawie rozbiórki obiektu.

Większość skarg rozpoznanych w tym trybie została oddalona (61,80 %).

W 34,70 % ogółu załatwionych spraw skargi zostały uwzględnione.

4/ podmioty wnoszące skargi

W sprawach, które wpłynęły do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie w 2018 r. skargi zostały wniesione przez:

osoby fizyczne – 1315, tj. 70,81 % spraw (w 2017 r. - 1530, tj. w 72,23 %),

w tym w Wydziale I – 421, tj. 51,34 % spraw tego wydziału (w 2017 r. - 616,

tj. w 64,43 %), a w Wydziale II - 894, tj. 86,21 % spraw tego wydziału (w 2017 r.

- 914, tj. w 78,65 %);

osoby prawne – 606, tj. 32,63 % spraw (w 2017 r. - 614, tj. w 28,98 %), w tym

w Wydziale I – 396, tj. 48,29 % spraw tego wydziału (w 2017 r. - 338,

tj. w 35,35 %), a w Wydziale II – 210, tj. 20,25 % spraw tego wydziału (w 2017 r.

- 276, tj. w 23,75 %);

prokuratorzy – 58 tj. w 3,12 % spraw (wszystkie w Wydziale II - tj. 5,59 spraw

tego wydziału);

organizacje społeczne – 13, tj. w 0,7 % spraw (w 2017 r. - 23, tj. w 1,08 %);

Ponadto w okresie sprawozdawczym w 1 sprawie skarga została wniesiona

przez Rzecznika Praw Obywatelskich.

23

Wskazać w tym miejscu należy, że liczba podmiotów wnoszących skargi

i wnioski jest wyższa niż odnotowany wpływ spraw, gdyż przy rejestracji spraw

nie uwzględnia się współuczestnictwa formalnego stron. Łącznie wpłynęły 1993

skargi, ale zarejestrować należało 1857.

5/ udział pełnomocników stron

Udział w rozstrzygniętych w 2018 roku sprawach był następujący:

503 pełnomocników administracji państwowej, tj. w 26,57 % ogółu spraw

(w 2017 r. - 469, tj. w 21,31 %), w tym w Wydziale I - 127, tj. w 15,06 % spraw

tego wydziału (w 2017 r. - 159, tj. w 15,75 %), a w Wydziale II - 376, tj. w 35,8 %

spraw tego wydziału (w 2017 r. - 310, tj. w 26,02 %);

287 - adwokatów jako pełnomocników skarżących i uczestników postępowania,

tj. w 15,16 % ogółu spraw (w 2017 r. - 340, tj. w 15,45 %), w tym w Wydziale I -

119, tj. w 14,11 % spraw tego wydziału (w 2017 r. - 173, tj. w 17,14 %),

a w Wydziale II - 168, tj. w 16 % spraw tego wydziału (w 2017 r. - 167,

tj. w 14,02 %);

742 - radców prawnych jako pełnomocników skarżących i uczestników

postępowania, tj. w 39,19 % ogółu spraw (w 2017 r. - 963, tj. w 43,77 %),

w tym 412 w Wydziale I, tj. w 48,87 % spraw tego wydziału (w 2017 r. - 578,

tj. w 57,28 %), a 330 w Wydziale II, tj. w 31,42 % spraw tego wydziału

(w 2017 r. - 385, tj. w 32,32 %);

133 - doradców podatkowych, tj. w 7,02 % ogółu spraw (w 2017 r. - 193,

tj. w 8,77 %) wyłącznie w Wydziale I, tj. w 15,77 % spraw tego wydziału

(w 2017 r. w 19,12 %).

W 2018 r. w 9 sprawach odnotowano udział prokuratorów w postępowaniu.

6/ prawo pomocy

W 2018 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

łącznie 339 (Wydział I - 198, Wydział II - 141) wniosków o przyznanie prawa pomocy.

Z tej liczby: 152 (Wydział I - 109, Wydział II - 43) dotyczyły zwolnienia od kosztów

sądowych w całości lub w części, 121 (Wydział I - 73, Wydział II - 48) przyznania

prawa pomocy w zakresie całkowitym, a 66 (Wydział I - 16, Wydział II - 50)

ustanowienia zawodowego pełnomocnika.

W omawianym okresie sprawozdawczym łącznie rozpoznano 426 (Wydział I -

236, Wydział II - 190) wniosków, w tym 337 wniosków o przyznanie prawa pomocy

24

(Wydział I - 195, Wydział II - 142) oraz 89 (Wydział I - 41, Wydział II - 48) wniosków

w przedmiocie przyznania wynagrodzenia pełnomocnikowi za zastępstwo prawne

wykonane na zasadzie prawa pomocy oraz zwrotu niezbędnych udokumentowanych

wydatków. Liczba wydanych postanowień i zarządzeń w porównaniu z rokiem

poprzednim utrzymuje się na porównywalnym poziomie (w 2017 r. - 459, w 2018 r. -

426).

W 2018 r. przeważały sprawy, w których odmawiano przyznania prawa

pomocy. Pomimo nieznacznego wzrostu rozstrzygnięć tego rodzaju w porównaniu do

roku poprzedniego, w oparciu o dane z lat ubiegłych stwierdzić należy, że generalnie

utrzymuje się ich procentowy spadek (w 2015 r. - 57,10 %, w 2016 r. - 48,90 %,

w 2017 r. - 38,86 %, w 2018 r. - 41,54 %).

Od wydanych postanowień i zarządzeń w przedmiocie prawa pomocy

wniesionych zostało 90 sprzeciwów (Wydział I - 57, Wydział II - 33), co stanowi

zaskarżalność na poziomie 21,10 % i oznacza kontynuację jej niskiego poziomu

z roku poprzedniego (w 2017 r. - 20,90 %)

W omawianym okresie sprawozdawczym załatwiono ogółem 94 sprzeciwy.

Jedynie w 24 sprawach WSA w Olsztynie (Wydział I - 13, Wydział II - 11) uwzględnił

ten środek zaskarżenia i zmienił postanowienie/zarządzenie referendarza sądowego,

natomiast w 65 (Wydział I - 43, Wydział II - 22) - utrzymał w mocy

postanowienie/zarządzenie referendarza sądowego, a w 5 (Wydział I - 4, Wydział II -

1) - załatwił sprawę w inny sposób. Jak wynika z przedstawionych danych sprzeciwy

okazały się skuteczne w 25,50 % spraw. Wśród spraw, w których WSA objął

merytoryczną oceną postanowienie lub zarządzenie referendarza sądowego,

w 73,10 % spraw uznał rozstrzygnięcia referendarzy sądowych za prawidłowe,

natomiast w 26,90 % spraw - zmieniał zaskarżone postanowienie lub zarządzenie.

Powyższe oznacza, że w przeważającej liczbie spraw, w których wniesiony został

sprzeciw, WSA podzielał stanowisko referendarzy sądowych.

Podsumowując rok 2018 wskazać należy, że ugruntowana w latach

poprzednich linia orzecznicza w przedmiocie prawa pomocy jest kontynuowana. Nie

odnotowano natomiast żadnych nowych problematycznych zagadnień w tym

zakresie. Nadal podstawową przesłanką decydującą o przyznaniu i odmowie

przyznania prawa pomocy pozostaje sytuacja materialna wnioskodawcy, zaś

w przypadku spraw dotyczących przyznania wynagrodzenia pełnomocnikom

z urzędu staranne i faktyczne udzielenie stronie pomocy prawnej.

25

Mając to na uwadze, w sprawach tego drugiego rodzaju, wychodząc

z założenia, że przyznanie pełnomocnikowi ustanowionemu w ramach prawa

pomocy wynagrodzenia nie może odbywać się mechaniczne, lecz musi być

poprzedzone oceną okoliczności faktycznych konkretnej sprawy w celu ustalenia, czy

podjęte przez niego czynności stanowią faktyczne udzielenie stronie pomocy prawnej

- opowiedziano się za poglądem, iż celem pomocy prawnej udzielanej po wydaniu

orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie jest podjęcie czynności

umożliwiających wywiedzenie środka odwoławczego lub wydanie opinii o braku

podstaw do jego wniesienia.

Z tej też przyczyny, w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 950/16 (zob. postanowienie

referendarza sądowego z dnia 17 kwietnia 2018 r., utrzymane w mocy

postanowieniem WSA z dnia 16 lipca 2018 r.), odmawiając przyznania

wynagrodzenia wskazano, iż czynności polegające na wydawaniu opinii

stwierdzających oczywistą bezpodstawność środków zaskarżenia wnoszonych od

rozstrzygnięć o charakterze czysto procesowym i związanych z zamiarem

kwestionowania opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej należy uznać

za funkcjonalnie powiązane z tą opinią i nie sposób ich zaliczyć, do działań

stanowiących faktyczne udzielenie stronie skarżącej pomocy prawnej, skoro nie

mogą one przybliżyć jej do celu w postaci zmiany wydanego w sprawie wyroku.

Podobnie w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 667/17 (zob. postanowienie starszego

referendarza sądowego z dnia 13 września 2018 r., utrzymane w mocy

postanowieniem WSA z dnia 4 października 2018 r.) stwierdzono, że kwestia

wynagrodzenia nieopłaconej pomocy związanej z przygotowaniem opinii o braku

podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej została rozstrzygnięta, a przyznane

wówczas wynagrodzenie ma charakter ryczałtowy i obejmuje całość działań

związanych z oceną możliwości wniesienia skargi kasacyjnej. Tym samym

podejmowane później czynności, związane z rozstrzygnięciami czysto procesowymi,

związanymi funkcjonalnie z wydaną wcześniej opinią nie powinny stanowić podstawy

do przyznania odrębnego wynagrodzenia. Czynności te pozostawały bowiem

w funkcjonalnym i merytorycznym związku z wydaną wcześniej opinią i traktowane

mogą być jako kontynuacja lub uzupełnienie działań pełnomocnika związanych

z oceną możliwości wniesienia środka zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 689/17 (zob. trzy postanowienia starszego

referendarza sądowego z dnia 26 listopada 2018 r.) uznano natomiast, iż do działań,

których celem jest poddanie kontroli rozstrzygnięcia kończącego postępowanie

26

w sprawie, nie sposób zaliczyć czynności polegających na wydaniu opinii

stwierdzających oczywistą bezpodstawność zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu

skargi kasacyjnej wobec jej sporządzenia przez osobę nieuprawnioną oraz

zarządzeń o charakterze informacyjnym i porządkowym.

Z kolei w sprawach o sygn. akt II SA/Ol 365/17, II SA/Ol 366/17 oraz

II SA/Ol 367/17, II SA/Ol 368/17, II SA/Ol 370/17 (zob. postanowienia referendarzy

sądowych odpowiednio z dnia 9 lipca 2018 r. oraz z dnia 24 lipca 2018 r.), powołując

się na art. 177 § 4 zd. 1 p.p.s.a., zgodnie z którym jeżeli wyznaczony pełnomocnik

nie stwierdza podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej, składa w Sądzie,

sporządzoną przez siebie opinię w tym przedmiocie wraz z odpisem dla strony, dla

której został ustanowiony, w terminie do wniesienia skargi kasacyjnej, wyrażone

zostało stanowisko, że przyczyną odmowy przyznania wynagrodzenia

za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej jest jej

złożenie z uchybieniem terminu, o którym stanowi przytoczony przepis.

Przyczyną odmowy przyznania wynagrodzenia było również stwierdzenie,

że zaniedbanie profesjonalnego pełnomocnika doprowadziło do sytuacji, w której

niemożliwym stało się merytoryczne rozpoznanie skargi. W sprawie o sygn. akt

I SA/Ol 668/17 (postanowienie starszego referendarza sądowego z dnia 28 sierpnia

2018 r.) uznano, że złożony przez pełnomocnika wniosek, biorąc pod uwagę skutek

nim spowodowany, tj. odrzucenie zarówno wniosku o przywrócenie terminu, jak

i zażalenia na wydane przez tutejszy Sąd postanowienie, a następnie odrzucenie

skargi, nie przyczynił się z żaden sposób do merytorycznego wyjaśnienia

i rozstrzygnięcia sprawy. Przyjmując powyższe referendarz oparł się na stanowisku

wyrażonym wcześniej w wydanych w tej sprawie postanowieniach WSA w Olsztynie

z dnia 28 lutego 2018 r. i NSA z dnia 25 maja 2018 r., sygn. akt II FZ 263/18.

7/ stosowanie prawa unijnego i pytania prawne

Stosowanie szeroko rozumianego prawa unijnego jest stałym elementem

orzecznictwa. Szczególnie często występuje to w sprawach dotyczących podatku od

towarów i usług oraz podatku akcyzowego, gdzie sądy odwołują się do norm

dyrektyw oraz w sprawach celnych i dotyczących płatności unijnych dla rolników,

w których przepisy unijne mają bezpośrednie zastosowanie. Ważniejsze

rozstrzygnięcia, odwołujące się do prawa europejskiego, przedstawione zostały

w dalszej części informacji, przy omawianiu zagadnień materialnoprawnych

w poszczególnych rodzajach spraw.

27

Podobnie jak w latach poprzednich, z grupy spraw, w których bezpośrednio

stosowne były przepisy unijne wskazać należy na sprawy dotyczące weryfikacji

zgłoszeń celnych i zwrotu cła, w związku z wyrokiem TSUE z dnia 26 maja 2016 r.

w sprawie C-286/15, w których zastosowanie miały przepisy Rozporządzenia

Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r.

ustanawiającego Unijny Kodeks Celny (Dz.U. UE L 269), Rozporządzenia

Wykonawczego Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiającego

szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów (…) Unijnego Kodeksu

Celnego (Dz.U. UE L 343); a także Nomenklatura Scalona w brzmieniu ustalonym

w załączniku I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1001/2013 z dnia 4 października

2013 r. zmieniającym załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87

w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy

Celnej (Dz. U.UE L 290 z dnia 31.10.2013 r. ze zm.).

W większości spraw dotyczących podatku od towarów i usług sąd dokonywał

oceny prawa do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturach

dokumentujących zakup towarów i usług w aspekcie tzw. dobrej wiary, należytej

staranności rzetelności i nadużycia prawa. Przywoływano liczne orzeczenia TSUE,

wskazujące na warunki i przesłanki skorzystania z prawa do odliczenia w sytuacji,

gdy faktura dokumentowała czynność fikcyjną. W sprawach ze skarg gmin na

interpretacje podatkowe a także na decyzje wymiarowe, w kontekście

skonsolidowanych rozliczeń, powoływane było orzeczenie TSUE z dnia 29 września

2015 r., C-276/14 jako wpływające na ocenę uprawnienia Gminy do otrzymania

zwrotu nadpłaty podatku wraz odsetkami.

W sprawach dotyczących płatności dla rolników, w zakresie przyznawania

płatności jak też obowiązku zwrotu, w orzeczeniach sąd odwoływał się do przepisów:

- Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1306/2013 z dnia

17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarzadzania nią

i monitorowania jej (…) (Dz. U.UE.L 2013.347.549 ze zm.);

- Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1305 /2013 w sprawie

wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz

Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE)

(Dz.U. U.E L 2013 347. 487 ze zm.);

- Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1307/2013 z dnia

17 grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla

rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej (…)

28

(Dz.U. U.E. L. 2013.347.608 ze zm.);

- Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) Nr 640 z dnia 11 marca 2014 r.

uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (UE)

nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz

warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających

zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich oraz

zasady wzajemnej zgodności (Dz.U. UE 2014.181.48);

- Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) Nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r,

w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)

Nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla

rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz

zmiany załącznika X do tego rozporządzenia (Dz. U.UE.L. 2014.181.1. ze zm.);

- Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) Nr 809/2014 ustanawiającego

zasady stosowania rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (UE)

nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli,

środków rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz. U.UE.L.

2014.227.69. ze zm.).

W 2018 r. w Wydziale II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

prawo unijne było przedmiotem analizy przede wszystkim w sprawach dotyczących

głównie ochrony środowiska i transportu drogowego. W tych sprawach zastosowanie

znajdują bowiem m.in. przepisy rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych

przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego

rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające

rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. U. UE. L. 2006, nr 102, s. 1) oraz

przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia

4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym

i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/1985 w sprawie urządzeń

rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające

rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca

2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do

transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 2014, nr 60, s. 1 ze zm.).

Przepisy unijne były przedmiotem analizy tutejszego Sądu także w sprawach

dotyczących opłat za usługi wodne ustalanych na podstawie przepisów ustawy z dnia

20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz.U. poz. 1566 ze zm.). Wejście w życie tej ustawy

29

było bowiem wynikiem realizacji spoczywającego na Polsce obowiązku

implementacji do krajowego porządku prawnego Dyrektywy nr 2000/60/WE

Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej

ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. WE L 327

z 22.12.2000, str. 1, ze zm. - Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5,

str. 275).

W okresie sprawozdawczym składy orzekające w Wydziale II Wojewódzkiego

Sądu Administracyjnego w Olsztynie nie wystąpiły z żadnym pytaniem

prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskich. Nie przedstawiały

także pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu.

Część II. Problemy wynikające z orzecznictwa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

1. Zagadnienia procesowe

1/ właściwość wojewódzkiego sądu administracyjnego, zakres kontroli sądowej i wszczęcie postępowania sądowego

W 2018 roku w Wydziale I, na posiedzeniach niejawnych Sąd odrzucił 124

skargi, na rozprawie 7, przy czym w 3 przypadkach odrzucono skargi o wznowienie

postępowania sądowego. Tak jak w poprzednich latach, najczęstszą przyczyną

odrzucenia skargi było ustalenie, że strona nie dopełniła wszystkich wymogów

skutecznego wniesienia skargi. W szczególności chodzi o przypadki, gdy strona

wnosi skargę po terminie bądź po wezwaniu przez sąd nie uzupełniła braków

formalnych skargi lub nie uiściła wpisu sądowego.

Kwestia kognicji sądu administracyjnego pojawiała się w sprawach, w których

skarżący zaskarżali różne czynności organów, co do których sąd przyjmował, że nie

były to akty lub czynności z zakresu administracji publicznej, o którym mowa w art.

3 § 2 p.p.s.a., lub też były to czynności podjęte w ramach postępowania

administracyjnego na podstawie k.p.a. i Ordynacji podatkowej oraz inne czynności na

podstawie tej ustawy, nie podlegające zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 193/18 sąd uznał, że odmowa wydania przez ZUS

zaświadczenia o oddłużeniu nie należy do aktów lub czynności określonych w art.

3 § 2 p.p.s.a. Z tego samego powodu zostały odrzucone skargi: w sprawie o sygn.

akt I SAB/Ol 2/18 - na niedoręczenie decyzji za pomocą środków komunikacji

elektronicznej; w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 265/18 - na czynność ZUS polegającą

na bezpodstawnym (według strony) naliczaniu składek na ubezpieczenia społeczne.

30

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 151/18 sąd uznał skargę za niedopuszczalną,

z powodu niezachowania trybu wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa;

w sprawie I SA/Ol 244/18 - z uwagi na to, że osoba wnosząca skargę nie posiadała

przymiotu strony postępowania; z kolei w sprawie I SA/Ol 377/18 sąd uznał

za niedopuszczalną skargę na pismo informacyjne organu, nie stanowiące żadnego

aktu lub czynności wymienionych w art. 3 § 2 pkt 1-9 ani w art. 3 § 2a p.p.s.a.,

w sprawie I SA/Ol 930/17 sąd uznał za niedopuszczalną skargę w sytuacji, w której

strona, mając w postępowaniu administracyjnym prawo wyboru środka zaskarżania

decyzji, składa wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy, a następnie (w terminie

7dni) wnosi skargę do sądu.

Na przestrzeni 2018 r. występowało wiele istotnych wątpliwości i trudności

w interpretowaniu zmienianych przepisów prawa, a w tym Prawa Wodnego. Nadal

też wiele wątpliwości budziło zagadnienie dopuszczalności wnoszenia skarg na akty

i czynności organów Krajowej Administracji Skarbowej podjęte w związku

z przekształceniami ustrojowymi w organach skarbowych, kontroli skarbowej oraz

Służby Celnej. Wymaga bowiem odnotowania, że nie znalazł akceptacji Naczelnego

Sądu Administracyjnego pogląd tutejszego Sądu, wyrażony m.in. w wyroku z dnia

19 października 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 672/17, że działanie organu,

poprzedzające złożenie - w trybie art. art. 165 ust. 7 ustawy z dnia 16 listopada

2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U.

poz. 1948 ze zm.); dalej jako „P.w.u.K.A.S.” - funkcjonariuszowi Służby Celno-

Skarbowej pisemnej propozycji określającej warunki zatrudnienia, było czynnością

z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2018 r. sygn. akt I OSK 80/18 Naczelny Sąd

Administracyjny uchylił wskazany powyżej wyrok tutejszego Sądu z dnia

19 października 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 672/17 i odrzucił skargę.

Pogląd o niedopuszczalności skargi funkcjonariusza celnego na propozycję

określającą nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby, złożoną w trybie art.

165 ust. 7 P.w.u.K.A.S., Naczelny Sąd Administracyjny wyrażał zresztą także we

wcześniejszych orzeczeniach, wydanych w 2018 r., m.in. w postanowieniach: z dnia

9 lutego 2018 r., sygn. akt I OSK 2904/17 oraz z dnia 13 kwietnia 2018 r., sygn. akt

I OSK 268/18. Uwzględniając ten pogląd, tutejszy Sąd, postanowieniem z dnia

19 kwietnia 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 934/17, odrzucił skargę na pisemną propozycję

określającą nowe warunki zatrudnienia w ramach korpusu służby cywilnej w Izbie

Administracji Skarbowej. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd uznał,

31

że propozycja ta nie ma charakteru władczego (choć jest oświadczeniem woli),

albowiem jej skutki prawne uzależnione są od woli adresata propozycji. Ocenił przy

tym, że sama sprawa związana z przedstawioną propozycją pozostaje sprawą

wewnętrzną z zakresu podległości służbowej, wobec czego wyłączona jest spod

kontroli sądowoadministracyjnej w myśl art. 5 pkt 2 p.p.s.a. Przyjął,

że w analizowanym przypadku organ przedkładający propozycję występuje

w charakterze pracodawcy, a nie jako organ administracji publicznej. Wywiódł,

że propozycja nowych warunków zatrudnienia lub służby stanowi jedynie ofertę,

będącą elementem szerszego procesu zmierzającego do pozostawienia

funkcjonariusza w stosunku zatrudnienia. Stwierdził, że sama propozycja nie

kształtuje ostatecznie sytuacji prawnej funkcjonariusza, sama przez się nie zmienia

dotychczasowej sytuacji, gdyż ta ulega zmianie dopiero z chwilą zajęcia przez

funkcjonariusza stanowiska w przedmiocie przedłożonej propozycji. Skonstatował

więc, że propozycja, o jakiej mowa w art. 165 ust. 7 P.w.u.K.A.S., nie stanowi

czynności w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., co oznacza, że skarga

funkcjonariusza celnego na propozycję określającą nowe warunki zatrudnienia albo

pełnienia służby jest niedopuszczalna.

Ciekawe rozważania na temat właściwości sądów administracyjnych, a w tym

regulacji zawartej w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., zawarte zostały w postanowieniu

tutejszego Sądu z dnia 29 marca 2018 r. sygn. akt II SAB/Ol 4/18, mocą którego

odrzucono skargę na bezczynność Zarządu Województwa w przedmiocie wezwania

do uzupełnienia braków formalnych oferty konkursowej na kandydata na stanowisko

dyrektora Muzeum. W uzasadnieniu tego orzeczenia tutejszy Sąd ocenił bowiem,

że czynności podejmowane w tego rodzaju postępowaniu konkursowym nie mają

charakteru samodzielnego i odrębnego, ponieważ wpisują się w pewien ciąg zdarzeń

- nie są to zatem czynności z zakresu administracji publicznej, o których mowa w art.

3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Wywiódł przy tym, że organ, w ramach tego ciągu zdarzeń

i czynności, ogłasza konkurs, określa jego warunki i powołuje komisję konkursową,

która w jego imieniu prowadzi część postępowania, zaś po przekazaniu wyników

konkursu wraz z jego dokumentacją, komisja konkursowa kończy działalność (zob.

§ 5 ust. 6 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 30 czerwca 2004 r. w sprawie

organizacji i trybu przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora

instytucji kultury, Dz. U. Nr 154, poz. 1629), a organ dokonuje oceny prawidłowości

wyłonienia kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury w drodze konkursu.

Zauważył, że ten etap postępowania kończy uchwała organu o powołaniu dyrektora

32

instytucji kultury podjęta na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 25 października

1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz. U.

z 2017 r., poz. 862). Uznał, że dopiero ta uchwała organu podlega zaskarżeniu

do sądu administracyjnego jako akt organu jednostki samorządu terytorialnego

podejmowany w sprawach z zakresu administracji publicznej. Skonstatował, że skoro

czynność (wezwania do uzupełnienia braków formalnych oferty konkursowej), której

podjęcia domagał się skarżący w ramach postępowania konkursowego, nie jest

czynnością z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4

p.p.s.a., to rozpatrzenie sprawy ze skargi na bezczynność w podjęciu tej czynności

nie należy do właściwości sądu administracyjnego. Taka bezczynność organu nie

jest bowiem objęta zakresem regulacji art. 3 § 2 pkt 8 i 9 p.p.s.a. Możliwości

wniesienia skargi w tym przedmiocie do sądu administracyjnego nie przewidują także

przepisy szczególne.

W badanym obszarze warto zwrócić uwagę także na wywody tutejszego Sądu

zawarte w uzasadnieniu postanowienia z dnia 31 października 2018 r. sygn. akt

II SA/Ol 683/18, mocą którego odrzucono skargę na pismo Dyrektora

Wojewódzkiego Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia w przedmiocie odmowy

zwrotu kosztów wykonania zabiegu operacyjnego. W orzeczeniu tym oceniono,

że rzeczone pismo, pomimo przypisywania mu przez organ charakteru

informacyjnego, należy uznać za decyzję Dyrektora Oddziału NFZ, która

po wyczerpaniu środków zaskarżenia w postępowaniu przed organem właściwym

w sprawie, będzie mogła być przedmiotem skargi do wojewódzkiego sądu

administracyjnego (art. 3 § 2 pkt 1 w zw. z art. 52 § 1 i 2 oraz art. 135 p.p.s.a.).

Wywiedziono przy tym, że zasadność każdego żądania, które zostało w prawidłowej

formie skierowane do właściwego organu administracji publicznej przez osobę

powołującą się na własny interes prawny, oparty na normie prawa materialnego,

powinna być przedmiotem rozstrzygnięcia przybierającego postać decyzji

administracyjnej. Przyjęto, że dotyczy to również sytuacji, gdy tak jak w tej sprawie,

w ocenie organu, żądanie jest niezasadne, tzn. nie ma oparcia w przepisach prawa.

Uznano bowiem, że sprawa administracyjna nie może być załatwiona przez

przesłanie wnioskodawcy pisma informującego o tym, że nie istnieją podstawy

do prowadzenia postępowania. Skonstatowano, że wniosek o refundację kosztów

leczenia w prywatnej klinice winien być rozpatrzony przez wydanie decyzji

rozstrzygającej, czy wniesione przez stronę żądanie jest zasadne, a przepisem

kompetencyjnym, który uprawnia Dyrektora Oddziału NFZ do wydania decyzji

33

w takiej sprawie jest art. 109 ust. 1, 3, 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.

o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U.

z 2017 r., poz. 1938 ze zm.).

Zdaniem Sądu, skoro istnieje przepis kompetencyjny uprawniający Dyrektora

Oddziału NFZ do wydawania decyzji w sprawach zainicjowanych wnioskiem

ubezpieczonego o zwrot kosztów wykonania zabiegu operacyjnego, to otrzymane

przez skarżącą pismo z Oddziału NFZ informujące, że jej prośba o dofinansowanie

do operacji nie może zostać spełniona, należy zakwalifikować jako decyzję Dyrektora

Oddziału NFZ w przedmiocie odmowy zwrotu kosztów wykonania zabiegu

operacyjnego. Sąd zauważył przy tym, że pismo to zawiera elementy tworzące tzw.

minimum decyzyjne, wymienione w art. 107 § 1 k.p.a., takie jak: oznaczenie organu,

oznaczenie strony, rozstrzygnięcie oraz podpis z podaniem danych identyfikujących

podmiot dokonujący tej czynności. Ocenił jednak, że pomimo takiej kwalifikacji

prawnej, rozpatrzenie skargi na ww. decyzję Dyrektora Oddziału NFZ byłoby

przedwczesne z uwagi na niewyczerpanie przez skarżącą środków zaskarżenia

w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie (art. 52 § 1 i 2 p.p.s.a.), w tej

sprawie odwołania do Prezesa Funduszu. Wobec braku pouczenia skarżącej przez

organ o przysługującym jej prawie do wniesienia odwołania w tej sprawie,

za odwołanie Sąd nakazał Dyrektorowi Oddziału NFZ uznać pismo skarżącej,

w którym zwróciła się do Oddziału NFZ o ponowne rozpatrzenie jej sprawy. Sąd

zobowiązał także Dyrektora Oddziału NFZ do nadania biegu temu pismu jak

odwołaniu zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Przedwczesność kontroli sądowoadministracyjnej była także powodem

odrzucenia skargi w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 972/17. W uzasadnieniu wydanego

w tej sprawie postanowienia z dnia 24 stycznia 2018 r. tutejszy Sąd wskazał na

konieczność poprzedzania skargi - wnoszonej w trybie art. 90 ust. 1 ustawy z dnia

5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz.

2096 ze zm.); dalej jako u.s.w. - na akty lub czynności organów samorządu

województwa wydane przed 1 czerwca 2017 r., uprzednim wezwaniem tych organów

do usunięcia naruszenia prawa. Zaznaczono przy tym, że mocą ustawy z dnia

7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz

niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 935), która weszła w życie z dniem 1 czerwca

2017 r., dokonano nowelizacji m.in. art. 90 u.s.w., statuując jednocześnie w art. 17

ust. 2 tej ustawy, że nowe brzmienie tego przepisu „stosuje się do aktów i czynności

organów administracji publicznej dokonanych po dniu wejścia w życie niniejszej

34

ustawy”. Podano, że przepis art. 90 u.s.w. (w brzmieniu obowiązującym do 1

czerwca 2017 r.) stanowił, że „każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały

naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu

administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu organu samorządu

województwa, który wydał przepis, do usunięcia naruszenia - zaskarżyć przepis do

sądu administracyjnego (ust. 1). Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli w sprawie

orzekał już sąd administracyjny i skargę oddalił (ust. 3). W sprawie wezwania do

usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwiania spraw w

postępowaniu administracyjnym (ust. 4)”. Dodano, że w świetle art. 91 ust. 1 u.s.w.,

„przepis art. 90 stosuje się odpowiednio, gdy organ samorządu województwa nie

wykonuje czynności nakazanych prawem albo, przez podejmowane czynności

prawne lub faktyczne, narusza prawa osób trzecich”.

2/ wyłączenie sędziego

W Wydziale I w roku 2018 nie wystąpiły problemy orzecznicze na tle

stosowania przepisów o wyłączeniu sędziego. W tym przedmiocie sąd wydał w ciągu

roku 4 postanowienia, jeden wniosek został pozostawiony bez rozpoznania.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 333/18 sąd, po otrzymaniu informacji od sędziego

o podstawie wyłączenia od orzekania w sprawie ze skargi Uniwersytetu Warmińsko-

Mazurskiego na indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego Dyrektora

Krajowej Informacji Skarbowej, na podstawie art. 18 § 1 pkt 1 wyłączył sędziego od

orzekania w tej sprawie. W sprawach o sygn. akt I SA/Ol 377/17 i ISA/Ol 378/17 sąd

odrzucając postanowieniami z dnia 30 maja 2018 r. wnioski skarżącego stwierdził,

że są to kolejne wnioski o wyłączenie tego samego sędziego, co do którego wnioski

skarżącego zostały oddalone prawomocnymi postanowieniami.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 670/17 sąd na podstawie art. 22 § 1 i 2 p.p.s.a.

oddalił wnioski o wyłączenie wskazanych imiennie sędziów. Sąd, powołując się na

utrwalone w orzecznictwie stanowisko oraz okoliczności sprawy stwierdził, że

subiektywne przekonanie strony o możliwym braku obiektywizmu sędziego

w związku z tym, że był on członkiem składu orzekającego w innej sprawie, w której

zapadło niekorzystne dla strony orzeczenie nie stanowi podstawy wyłączenia

sędziego.

W okresie sprawozdawczym do Wydziału II tutejszego Sądu wpłynęło kilka

wniosków o wyłączenie sędziego lub sędziów w konkretnych sprawach. Rozważania

na temat tej instytucji procesowej odnaleźć można jednak tylko w postanowieniach

35

oddalających rzeczone wnioski, gdyż postanowienia o wyłączeniu sędziego, z uwagi

na brak możliwości ich zaskarżenia, nie zawierają uzasadnienia.

Ciekawe rozważania na temat instytucji wyłączenia sędziego zawarte zostały

w uzasadnieniu postanowienia tutejszego Sądu z dnia 16 sierpnia 2018 r. sygn. akt

II SA/Ol 689/17, mocą którego oddalono wniosek o wyłączenie sędziów złożony po

wydaniu wyroku w sprawie. Zdaniem Sądu, zarzut nieetyczności sędziów, którzy

wydali wyrok, związany z brakiem akceptacji argumentacji wydanego wyroku, nie

stanowi okoliczności, o której mowa w art. 19 p.p.s.a. Sąd podkreślił bowiem,

że strona niezadowolona z wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny

orzeczenia może je zaskarżyć zgodnie z przysługującym jej środkiem zaskarżenia

do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W takim też trybie strona może podważać

stanowisko Sądu I instancji. Ocenił zatem, że przekonanie skarżącego, że wyrok nie

odpowiada prawu, nie stanowi w żadnym wypadku o stronniczości sędziów

zasiadających w składzie orzekającym.

Także w uzasadnieniu postanowienia z dnia 14 sierpnia 2018 r., sygn. akt

II SA/Ol 202/18, tutejszy Sąd akcentował, że zarzuty dotyczące niewłaściwego,

zdaniem skarżącej, sposobu orzekania sędziów w każdej ze spraw mogą być

podnoszone w ramach przysługujących środków zaskarżenia, nie stanowią

natomiast przesłanki do wyłączenia sędziego. Za niedopuszczalną Sąd uznał

ponadto argumentację, że sędziowie, którzy nie orzekali „w sprawie skarżącej” nie

zachowają bezstronności i obiektywizmu. Ocenił bowiem, że tego rodzaju

okoliczności, tj. subiektywne przekonanie strony o naruszaniu prawa zarówno przez

sędziów już orzekających w sprawie jak i nieorzekających, jako niepoparte dowodami

uprawdopodabniającymi istnienie uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności

sędziów, nie mogą stanowić podstawy do zastosowania instytucji wyłączenia

sędziego. Powyższy pogląd podzielił Naczelny Sąd Administracyjny, który

postanowieniem z dnia 11 grudnia 2018 r. sygn. akt II OZ 1270/18, oddalił zażalenie

na postanowienie tutejszego Sądu.

Natomiast w uzasadnieniu postanowienia z dnia 22 listopada 2018 r. sygn. akt

II SA/Ol 20/18 tutejszy Sąd przyjął, że przeświadczenie skarżących o działaniu,

wskazanych we wniosku o wyłączenie, sędziów i referendarza „na ich niekorzyść” nie

stanowi wystarczającej przesłanki uzasadniającej, w myśl art. 19 p.p.s.a., ich

wyłączenia od orzekania w tej sprawie. Uznał, że prawidłowość podejmowanych

w tym zakresie rozstrzygnięć podlega kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego

i tylko w tym trybie dopuszczalne jest kwestionowanie niekorzystnych rozstrzygnięć

36

sądu wojewódzkiego. Nadto zauważył, że zarzuty zgłoszone we wniosku nie zostały

poparte żadnymi dowodami. Wyjaśnił także, iż okoliczność, mogąca wywołać

uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie, musi być

realna, a nie potencjalna. Nie jest zatem wystarczająca sama podejrzliwość strony,

bądź utrata zaufania do bezstronności sędziego wynikająca z samego przeczulenia

strony lub subiektywnego odczucia. Nie ma znaczenia subiektywne przekonanie

o niekorzystnych działaniach podejmowanych przez sędziów, lecz konieczne jest

wskazanie poważnych powodów, które obiektywnie spowodowałyby utratę zaufania

co do bezstronności sędziów. Wyłączenie sędziego, o którym mowa w art.

19 p.p.s.a. ma zapewnić obiektywizm sądu i nie może być traktowane jako

możliwość eliminowania w postępowaniu sędziów, których strona uznaje

za nieodpowiadających subiektywnemu pojmowaniu swoich interesów.

Podobny pogląd został wyrażony w uzasadnieniu postanowienia tutejszego

Sądu z dnia 15 lutego 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 833/17.

3/ wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności

W 2018 roku w Wydziale I wraz ze skargami złożono 70 wniosków

o wstrzymanie zaskarżonych aktów, w tym 64 wnioski dotyczyły decyzji a 6

wniosków wstrzymania postanowienia. Uwzględniono 19 wniosków, w 43 sprawach

odmówiono wstrzymania zaskarżonej decyzji. W 5 sprawach odmówiono

wstrzymania zaskarżonych postanowień.

Przy rozpatrywaniu wniosków o wstrzymanie zaskarżonych aktów nie

występowały nowe istotne kwestie prawne. Rozstrzygnięcie ich wymagało przede

wszystkich oceny okoliczności faktycznych powoływanych przez stronę. Aktualność

zachowuje uwaga z lat poprzednich, że w większości wnioski o wstrzymanie

wykonania decyzji zawarte są w skargach niejako rutynowo, bez wskazania

i wykazania okoliczności uzasadniających wstrzymanie zaskarżonej decyzji, często

z powołaniem jako uzasadnienie tylko treści art. 61 § 3 p.p.s.a. Jest to najczęstszą

przyczyną oddalania wniosków.

W 2018 r. sąd wstrzymywał wykonanie zaskarżonych decyzji zasadniczo

we wszystkich przypadkach, gdy zaistnienie przynajmniej jednej z dwu przesłanek

pozytywnego rozpatrzenia wniosku zostało uprawdopodobnione.

Podobnie jak w poprzednim okresie sprawozdawczym, także na przestrzeni

2018 r., w wielu postanowieniach wydanych na skutek wniosku o wstrzymanie

wykonania zaskarżonego aktu, tutejszy Sąd zwracał uwagę na konieczność

37

należytego uzasadnienia przez stronę tego wniosku. Wskazywał bowiem, że wydając

orzeczenie w przedmiocie wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu, Sąd powinien

swoje rozstrzygnięcie oprzeć o ocenę zarówno wniosku skarżącego, jak i materiału

dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy. Jednakże wykazanie okoliczności

przemawiających za wstrzymaniem wykonania zaskarżonej decyzji spoczywa

na wnioskodawcy, gdyż jest to warunek konieczny, aby możliwe było dokonanie

przez Sąd oceny wystąpienia w danej sprawie przesłanek, o których mowa w art. 61

§ 3 p.p.s.a. Wywodził przy tym, że użyte do opisu przesłanek terminy nieostre,

tj. niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do

odwrócenia skutków, wymagają skonkretyzowania w postaci argumentacji

wnioskodawcy, a gdy okaże się to konieczne, zobrazowania opisanej we wniosku

sytuacji za pomocą odpowiednich dokumentów. Przyjął, że twierdzenia

wnioskodawcy powinny być co najmniej uprawdopodobnione, a o ile dana

okoliczność z natury swojej może być udokumentowana, to należy przedłożyć

stosowne dokumenty (tak m.in. w postanowieniu WSA w Olsztynie: z dnia 14 marca

2018 r. sygn. akt II SA/Ol 150/18, z dnia 17 września 2018 r. sygn. akt

II SA/Ol 640/18 oraz z dnia 28 września 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 641/18).

Ciekawe rozważania na temat instytucji wstrzymania wykonania zaskarżonego

aktu zawarte zostały w postanowieniu tutejszego Sądu z dnia 25 września 2018 r.

sygn. akt II SA/Ol 653/18. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd wywiódł bowiem,

że przedmiotem udzielenia ochrony tymczasowej mogą być jedynie takie akty lub

czynności, które bezpośrednio nadają się do wykonania i wymagają wykonania.

Podał, że przez pojęcie wykonania aktu administracyjnego należy rozumieć

spowodowanie w sposób dobrowolny lub doprowadzenie w trybie egzekucji

do takiego stanu rzeczy, który jest zgodny z rozstrzygnięciem zawartym w danym

akcie. Uznał, że nie każdy akt administracyjny kwalifikuje się do tak rozumianego

wykonania, a co za tym idzie nie każdy wymaga wykonania. Do tego rodzaju aktów

Sąd zaliczył decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację

przedsięwzięcia, która wydawana jest na wstępnym etapie procesu inwestycyjnego,

umożliwiając wnioskodawcy ubieganie się o ustalenie warunków zabudowy (art. 72

ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji

o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz

o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 ze zm.), czy też

pozwolenia na budowę (art. 72 ust. 1 pkt 1 tej ustawy). Ocenił, że decyzja ustalająca

środowiskowe uwarunkowania nie stanowi aktu, który dawałby podstawę inwestorowi

38

do rozpoczęcia robót budowlanych i realizacji planowanej inwestycji, a tym samym

nie może doprowadzić do wyrządzenia znacznej szkody lub spowodować

nieodwracalne skutki, które to przesłanki warunkują wstrzymanie wykonania aktu.

Skonstatował, że decyzja w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań ma

charakter wyłącznie deklaratywny i nie należy do aktów administracyjnych, które

mogłyby podlegać wykonaniu w powyższym rozumieniu, pomimo, że może ona

wywoływać określone następstwa prawne.

Natomiast w sprawach dotyczących wstrzymania wykonania decyzji

umożliwiających realizację inwestycji, tutejszy Sąd zwracał uwagę na konieczność

bardziej restrykcyjnej oceny sytuacji wnioskodawcy w świetle regulacji zawartych

w art. 61 § 3 p.p.s.a. Tytułem przykładu wskazać można na postanowienie tutejszego

Sądu z dnia 10 stycznia 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 685/17, mocą którego odmówiono

wstrzymania wykonania decyzji w przedmiocie zezwolenia na realizację inwestycji

drogowej – budowy linii tramwajowej. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano,

że zaskarżona decyzja została wydana w trybie przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia

2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie

dróg publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1469). Zauważono, że co prawda wydanie

decyzji w tym trybie nie wyłącza co do zasady możliwości wstrzymania jej wykonania,

gdyż brak jest przepisów szczególnych w tym zakresie, to jednak przyjęte w tej

ustawie uregulowania prawne mają szczególny charakter i ich celem jest stworzenie

prawnych instrumentów zapewniających sprawny przebieg inwestycji drogowych.

Podano, że realizuje się to m.in. przez uproszczenie procedur administracyjnych,

możliwość nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji, czy też przez

obowiązek rozpatrzenia środków odwoławczych i skargi w określonych w ustawie

terminach. Przyjęto, że w takim przypadku, wstrzymanie wykonania decyzji byłoby

istotnym zaburzeniem procesu inwestycyjnego drogowego i jednocześnie w sposób

rażący naruszałoby interes społeczny i gospodarczy, które przemawiają za szybką

i sprawną realizacją przedsięwzięć przewidzianych specustawą drogową. Dlatego też

oceniono, że konieczna jest restrykcyjna interpretacja obowiązku

uprawdopodobnienia okoliczności przemawiających za zasadnością wniosku

o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji.

Z kolei w postanowieniu z dnia 28 czerwca 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 349/18

tutejszy Sąd podkreślił, że w przypadku decyzji o pozwoleniu na budowę

ustawodawca przewidział dodatkowy wymóg ograniczający możliwość wstrzymania

wykonania decyzji tego rodzaju. Podał, że zgodnie z art. 35a ust. 1 ustawy z dnia

39

7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1332

ze zm.), „w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję

o pozwoleniu na budowę wstrzymanie wykonania tej decyzji na wniosek skarżącego

sąd może uzależnić od złożenia przez skarżącego kaucji na zabezpieczenie

roszczeń inwestora z powodu wstrzymania wykonania decyzji”. Ze względu

na powyższy przepis, Sąd ocenił, że możliwość wstrzymania wykonania decyzji

o pozwoleniu na budowę przez sąd administracyjny podlega istotnemu ograniczeniu,

co należy dodatkowo uwzględnić przy rozpoznawaniu wniosku w tym przedmiocie.

4/ doręczenia

W zakresie doręczeń nadal istotny jest problem przypadków uchybień

w wypełnianiu urzędowych potwierdzeń doręczenia pism przez pocztę, co powoduje

konieczność składania reklamacji i wpływa na terminy podejmowania czynności

w sprawie. Podobnie, jak w roku poprzednim wystąpiły przypadki składania skarg

drogą elektroniczną. Skarżący, stosujący tzw. podpis elektroniczny w postępowaniu

administracyjnym, przenoszą dopuszczalność takiego podpisu na postępowanie

sądowoadministracyjne. W takich przypadkach zachodzi potrzeba wzywania

skarżących do uzupełnienia braków formalnych pisma i stosowanego pouczania

o skutkach nieusunięcia braku, co przedłuża postępowanie.

5/ uchybienia terminów i ich przywracanie

W roku 2018 w Wydziale I wpłynęło łącznie 21 wniosków o przywrócenie

terminów procesowych. Wnioski dotyczyły przywrócenia terminu: do uzupełnienia

braków formalnych skargi (10), wniesienia skargi (5), uiszczenia wpisu od skargi (4),

od zażalenia (1), złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku (1). Uwzględniono 4

wnioski, odmówiono przywrócenia terminu co do 14 wniosków, 2 wnioski odrzucono,

1 wniosek nie został rozpatrzony do dnia 31 grudnia 2018 r.

Przy rozpatrywaniu wniosków o przywrócenie terminu istota rozstrzygnięć

sprowadzała się do oceny, czy podawane przez stronę okoliczności uzasadniają

przyjęcie braku winy w uchybieniu terminu.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 944/17 sąd uznał, że wniosek o przywrócenie

terminu do wniesienia skargi na ocenę dokonaną przez LGD w trybie odwoławczym

w ramach postępowania w przedmiocie wyboru i oceny operacji w ramach Lokalnej

Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2016-2023, został wniesiony

w terminie 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminu, tj. powzięcia informacji

40

o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Zgodnie z art. 22 ust.

8 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej

społeczności, do ponownej oceny operacji, po uwzględnieniu protestu, stosuje się

odpowiednio art. 58 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji

programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej

2014-2020, stosuje się też art. 63 tej ustawy. Sąd wskazał, że skoro skarżącej nie

pouczono o możliwości wniesienia skargi na uchwałę nr V/III/3/2017/PI/4/2017 Rady

Stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania w sprawie

wyboru i oceny operacji w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich

na lata 2016-2023 zmieniającą uchwałę nr IV/III/13/2017/PI/4/2017r. Rady

Stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania z dnia 12 lipca

2017 r. w sprawie wyboru i oceny operacji w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju

Obszarów Wiejskich na lata 2016-2023, to nie ponosi ona winy w uchybieniu terminu

do wniesienia skargi.

Podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, także w 2018 r.

tutejszy Sąd, przy rozpatrywaniu wniosków o przywrócenie terminu do dokonania

określonych czynności procesowych, podzielał poglądy prezentowane w doktrynie

i orzecznictwie sądowym zarówno co do charakteru tej instytucji procesowej, jak

i oceny wystąpienia w danej sprawie przesłanek warunkujących uwzględnienie

wniosku w tym przedmiocie.

Przykładowo, w postanowieniu z dnia 3 września 2018 r. sygn. akt

II SA/Ol 407/18 tutejszy Sąd wywiódł, że przywrócenie uchybionego terminu ma

charakter wyjątkowy i może nastąpić jedynie w przypadku, gdy zostanie

uprawdopodobniony brak winy. W ocenie Sądu, okoliczność przebywania przez

profesjonalnego pełnomocnika na urlopie i spowodowany tym faktem, brak

możliwości zapoznania się z postanowieniem sądu, nie stanowią wystarczającej

(właściwie, z założenia, jakiejkolwiek) podstawy do przywrócenia terminu do złożenia

zażalenia na to postanowienie. Sąd uznał bowiem, że profesjonalny pełnomocnik,

planując urlop, powinien dochować należytej staranności w prowadzeniu swoich

spraw i zorganizować pracę w ten sposób, by jego nieobecność nie odbiła się

w sposób negatywny na wykonywanych przez niego obowiązkach. Przyjął,

że standardy staranności, jakim odpowiadać winny działania profesjonalnego

pełnomocnika, muszą być w sposób oczywisty oceniane surowo i skrupulatnie; jest

to bowiem osoba dysponująca zarówno wiedzą prawną, jak i mająca świadomość

konsekwencji prawnych podejmowanych przez siebie działań, jak i zaniechań. Z tego

41

też względu, zdaniem Sądu, działania podejmowane w imieniu mocodawców

cechować winna szczególna staranność, a błędnym byłoby stwierdzenie, że urlop

pełnomocnika zwalnia go od odpowiedzialności za terminowość dokonywania

czynności w prowadzonych sprawach.

Staranność przy dokonywaniu czynności procesowych, zdaniem tutejszego

Sądu, obciąża także stronę działającą osobiście w postępowaniu. W postanowieniu

z dnia 4 września 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 577/18, Sąd przyjął bowiem, że o braku

winy, jako przesłance zasadności wniosku o przywrócenie terminu, można mówić

w sytuacji, gdy dana przeszkoda w dokonaniu czynności, skonfrontowana

z obiektywnymi miernikami staranności, prowadzi do wniosku, iż strona nie mogła

przezwyciężyć tej przeszkody nawet przy użyciu największego, możliwego w danych

warunkach, wysiłku. Sąd uznał, że jeżeli przy dochowaniu należytej staranności,

możliwe było dokonanie czynności w wyznaczonym terminie, to zaniechanie

stosownych działań, dzięki którym termin mógłby być zachowany, świadczy

o niemożności stwierdzenia braku winy w uchybieniu terminu. Ocenił przy tym,

że sam fakt choroby osoby bliskiej, będącej w podeszłym wieku i wiążąca się z tym

konieczność sprawowania opieki (naprzemiennie z inną osobą) nie są wystarczające

dla uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu. Stwierdził bowiem,

że zakres tej opieki nie absorbował wnioskodawcy w takim zakresie, że w ogóle

wykluczał sporządzenie i złożenie skargi w ustawowym 30-dniowym terminie.

W postanowieniu z dnia 17 października 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 632/18,

tutejszy Sąd ocenił natomiast, że wyjazd służbowy nie stanowi okoliczności, która

mogłaby usprawiedliwiać niewykonanie nałożonego obowiązku uiszczenia wpisu

od skargi, gdyż nie był niezależny od woli skarżącego. Wyjaśnił przy tym, że w dobie

powszechnego dostępu do Internetu i telefonii komórkowej, skarżący mógł wykonać

przelew z konta bankowego, albo zlecić to pracownikowi, tym bardziej, że jak

deklaruje, miał przy sobie dokumenty zawierające niezbędne dane do wykonania

zlecenia. Skonstatował, że argumentacja skarżącego tylko potwierdza, że nie

dochował należytej staranności w prowadzeniu własnych spraw.

Analiza wydanych na przestrzeni 2018 r. postanowień tutejszego Sądu

o przywróceniu terminu do dokonania poszczególnych czynności procesowych,

wydanych w Wydziale II, pozwala na sformułowanie wniosku, że tutejszy Sąd

za okoliczność wyłączającą winę strony w uchybieniu terminu do wniesienia środka

zaskarżenia uznawał złożenie przez stronę, w otwartym terminie do wniesienia

danego środka zaskarżenia, wniosku o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika.

42

Tytułem przykładu wskazać można na postanowienie z dnia 18 maja 2018 r. sygn.

akt II SA/Ol 327/18, w którym tutejszy Sąd przyjął, że wystąpienie przez stronę

skarżącą, która nie jest podmiotem wykwalifikowanym, w terminie otwartym

do wniesienia skargi z wnioskiem o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika

w celu wniesienia skargi i reprezentowania jej przed Sądem, należy oceniać jako

dołożenie należytej staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie

o własne interesy. Jako pozbawioną znaczenia uznał przy tym okoliczność,

że złożenie skargi nie jest objęte przymusem adwokacko-radcowskim, skoro strona

w sposób wyraźny wyraziła wolę występowania w postępowaniu przy udziale

profesjonalnego pełnomocnika, do czego miała prawo.

Za usprawiedliwiony powód uchybienia terminu do dokonania czynności

procesowej tutejszy Sąd uznał także zastosowanie się przez stronę do błędnego

pouczenia organu o terminie i rodzaju środka zaskarżenia (tak m.in. w postanowieniu

z dnia 26 lutego 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 887/17) oraz zmianę pełnomocnika

skarżącego spowodowaną wypowiedzeniem pełnomocnictwa przez

dotychczasowego pełnomocnika reprezentującego skarżącego w sprawie (tak m.in.

w postanowieniu z dnia 25 października 2018 r. sygn. akt II SAB/Ol 121/17).

W obrębie omawianego zagadnienia warto zwrócić uwagę także na

postanowienie tutejszego Sądu z dnia 24 października 2018 r. sygn. akt

II SA/Ol 481/18, mocą którego odrzucono wniosek o przywrócenie terminu do

uzupełnienia braku formalnego skargi. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd przyjął,

że warunkiem przywrócenie terminu do dokonania czynności w postępowaniu

sądowym jest uprzednie stwierdzenie, że termin na dokonanie tej czynności został

przez wnioskodawcę uchybiony. Ocenił, że z taką sytuacją nie mamy jednak

do czynienia, gdy wezwanie do uzupełnienia braku formalnego skargi nie zostało

doręczone skutecznie. Uznał, że wówczas wniosek o przywrócenie terminu zostaje

złożony w terminie otwartym dla dokonania tej czynności (termin do uzupełnienia

braku formalnego skargi nie upłynął). Skonstatował, że skoro skarżący, w dacie

złożenia rozpatrywanego wniosku, nie uchybił terminowi do uzupełnienia braku

formalnego skargi, to wniosek o przywrócenie tego terminu należało uznać

za niedopuszczalne z mocy ustawy, co skutkuje jego odrzuceniem na podstawie art.

88 p.p.s.a.

6/ koszty sądowe i zwrot kosztów postępowania między stronami

Orzecznictwo i przyjęta na jego podstawie praktyka pobierania wpisów

43

sądowych w Wydziale I nie wywoływały w 2018 r. istotnych wątpliwości co do rodzaju

i wysokości wpisu.

W tej grupie zagadnień zwrócić należy uwagą na orzeczenia tutejszego Sądu

wydane z uwzględnieniem regulacji art. 206 p.p.s.a., w świetle którego, sąd może

w uzasadnionych przypadkach odstąpić od zasądzenia zwrotu kosztów

postępowania w całości lub w części, w szczególności jeżeli skarga została

uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu

ustalonej w celu pobrania wpisu.

Przykładowo w sprawie o sygn. akt II SO/Ol 14/18, tutejszy Sąd, korzystają

z tego przepisu, pomimo uwzględnienia wniosku o wymierzenie Kierownikowi

Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie grzywny

(w trybie art. 55 § 1 ustawy p.p.s.a.) za nieprzekazanie w terminie skargi

na bezczynność w udostępnieniu informacji publicznej, odstąpił od zasądzenia

od tego organu na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania sądowego

w całości. W uzasadnieniu wydanego w tej sprawie postanowienia z dnia 6 listopada

2018 r. Sąd zauważył, że przepis art. 206 p.p.s.a. nie konkretyzuje pojęcia

„uzasadnionych przypadków”, w których można odstąpić od zasądzenia zwrotu

kosztów postępowania, jedynie wymienia jeden z nich (świadczy o tym zawarte

w przepisie sformułowanie „w szczególności”). Ocenił więc, że przepis ten można

zastosować w przypadku częściowego uwzględnienia skargi, ale nie tylko. Wywiódł,

że stosując ten przepis, sąd musi dokonać oceny, która jest suwerennym

uprawnieniem jurysdykcyjnym, ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym

uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem, poczuciem sprawiedliwości oraz

analizą okoliczności rozpoznawanej sprawy. Wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie

Sąd odstąpił od zasądzenia kosztów postępowania uwzględniając specyfikę

działania Ośrodka, polegającą na realizacji szczytnego celu w postaci pomocy

osobom będącymi ofiarami przemocy w rodzinie oraz szczupłe środki finansowe tej

instytucji przemawiają za koniecznością odstąpienia od obciążenia jej kosztami

postępowania. Podał, że wziął także pod uwagę charakter uchybienia, polegającego

na nieprzekazaniu akt w terminie, które de facto wynikało z braku świadomości

prawnej. Skonstatował, że względy słuszności oraz poczucie sprawiedliwości

przemawiają za odstąpieniem w niniejszej sprawie od zasądzenia od organu kosztów

postępowania sądowego w całości, zwłaszcza, że taka sytuacja zdarzyła się po raz

pierwszy i prawdopodobnie ostatni.

Przepis art. 206 p.p.s.a. stanowił także podstawę prawną do odstąpienia przez

44

tutejszy Sąd od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania w części obejmującej

wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 101/18.

W uzasadnieniu wydanego w tej sprawie wyroku z dnia 10 kwietnia 2018 r. Sąd

wyjaśnił, że pełnomocnik strony skarżącej, będący adwokatem, wywiódł w jej imieniu

dwie skargi tożsame co do zarzutów i wniosków, a także w znacznej mierze co do

uzasadnienia. Podał, że skargi te zostały zarejestrowane pod sygn. akt:

II SA/Ol 100/18 i II SA/Ol 101/18. Wskazał, że z uwagi na fakt, że w sprawie o sygn.

akt II SA/Ol 100/18, Sąd uwzględniając skargę, zasądził od organu na rzecz strony

skarżącej m.in. zwrot kosztów wynagrodzenia jej pełnomocnika, to w niniejszej

sprawie, Sąd za zasadne uznał odstąpienie od zasądzenia takiego wynagrodzenia

uznając, że nakład pracy pełnomocnika przy sporządzeniu drugiej ze skarg był

znikomy. Dlatego też rozstrzygnięto o zwrocie od organu jedynie kwoty 100 zł

stanowiącej wysokość wpisu od skargi.

2. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału I orzekającego w sprawach finansowych i celnych

Uwagi ogólne dotyczące funkcjonowania Wydziału I

W 2018 roku przedmiotowy zakres spraw rozpoznawanych w Wydziale I

zasadniczo nie uległ zmianie w stosunku do roku poprzedniego.

Działalność w 2018 r. Wydział I rozpoczął z zaległością 190 spraw

niezałatwionych w roku poprzednim.

W 2018 roku do Wydziału I wpłynęło ogółem 820 spraw, to jest o 136 spraw

mniej niż w roku 2017, w którym wpłynęło 956 spraw, co oznacza spadek o 14,22 %.

Wpływ do Wydziału I stanowił 44,15 % ogółu wpływu spraw do WSA w Olsztynie.

Spośród 820 spraw 14 dotyczyło bezczynności i przewlekłego prowadzenia spraw

przez organy administracji publicznej. Postępowania sądowoadministracyjne zostały

ponadto wszczęte na skutek 4 wniosków, 3 z nich dotyczyły prawa pomocy przed

wniesieniem skargi, a 1 wymierzenia organowi grzywny.

Największy wpływ odnotowano w sprawach dotyczących podatków i innych

świadczeń pieniężnych, których wpłynęło 521, co stanowi 63,53 % ogółu spraw

zarejestrowanych w repertorium SA Wydziału I. Z podanej ogólnej liczby 152 sprawy

dotyczyły podatku od nieruchomości. Podobnie, jak w latach ubiegłych znaczący

udział we wpływie stanowiły sprawy dotyczące podatku od towarów i usług (VAT),

których wpłynęło 114. Z zakresu podatku dochodowego od osób fizycznych wpłynęły

45

72 sprawy. Stosunkowo niewielka ilość spraw dotyczyła podatku akcyzowego - 20,

oraz podatku dochodowego od osób prawnych - 15.

Niższy, niż w poprzednich latach udział we wpływie miały sprawy dotyczące

obrotu towarowego z zagranicą. Spraw tych wpłynęło 156. Subwencji unijnych

i funduszy strukturalnych dotyczyły 74 sprawy, w tym płatności rolniczych tylko 26.

Innych środków publicznych dotyczyło 49 spraw. Znaczny wpływ dotyczył spraw

z zakresu egzekucji administracyjnej - 50.

W 2018 r. załatwiono w Wydziale 843 sprawy, tj. o 156 mniej niż w roku

poprzednim. Na rozprawie załatwiono 596 spraw, to jest 70,69 % ogólnej liczby

załatwionych spraw w Wydziale I. Na posiedzeniach niejawnych załatwiono 247

(ok. 29,30 %) spraw, w tym wyrokami wydanymi w trybie uproszczonym 96 spraw

(16,10 % ogólnej liczby wyroków). Załatwienie spraw w Wydziale I stanowiło 44,53 %

z ogółu spraw załatwionych w Sądzie.

Do załatwienia w następnym roku pozostało 167 spraw (wszystkie z rep. SA).

Jest to o 23 sprawy mniej niż na koniec 2017 r., w którym pozostało do załatwienia

190 spraw. Pozostałość (zaległość) ta stanowi 51,86 % ogólnej zaległości w WSA

w Olsztynie.

Szybkość postępowania mierzona stosunkiem zaległości do średniego

miesięcznego załatwienia wyniosła 2,37 miesiąca, natomiast mierzona stosunkiem

zaległości do średniego miesięcznego wpływu 2,44. W poprzednim okresie

sprawozdawczym, wskaźniki te wynosiły odpowiednio 2,25 i 2,38 miesiąca.

Podane dane liczbowe wskazują na pewne pogorszenie sprawności

postępowania w stosunku do roku ubiegłego. Było to wynikiem m.in. uzupełniania

braków formalnych skarg, a w szczególności dużej liczby wniosków o przyznanie

prawa pomocy i zażaleń składanych na postanowienia odmowne. Ponadto

w kilkunastu (12) sprawach zaistniała konieczność zawieszenia postępowania, w tym

ze względu na śmierć strony, w związku z brakami w składzie organu strony,

uprawnionego do jej reprezentowania, z uwagi na toczące się postępowania, których

wynik mógł wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej.

Niemniej poziom sprawności orzekania w Wydziale I utrzymuje się na

zadawalającym poziomie, regułą bowiem jest kierowanie do rozpoznania każdej

sprawy natychmiast po uzupełnieniu braków formalnych, uiszczeniu wpisu lub

nadesłaniu niezbędnych dokumentów i niezwłoczne załatwianie wniosków stron.

W 2018 r. poprawiły się w Wydziale I wskaźniki stabilności orzekania. NSA

zwrócił po rozpoznaniu skarg kasacyjnych 224 sprawy, spośród nich skargi

46

kasacyjne od orzeczeń wydanych w Wydziale I uwzględniono w 47 (20,98 %,

a w poprzednim roku wskaźnik ten wynosił 26,69 %). Skargi kasacyjne oddalono

w 164 sprawach, tj. 73,21 %. Co do 12 (7,7 %) spraw postępowanie kasacyjne

zostało umorzone z powodu cofnięcia skargi kasacyjnej, 1 skarga kasacyjne została

odrzucona.

Natomiast po rozpoznaniu zażaleń od orzeczeń zapadłych w Wydziale I,

w roku 2018 zwróconych zostało przez NSA 61 spraw. W 5 (ok. 8,19 %) zażalenia

uwzględniono, a co do 53 (86,88 %) zażalenia oddalono, w 3 sprawach umorzono

postępowanie.

1/ stosowanie Ordynacji podatkowej, interpretacje podatkowe

W analizowanej kategorii spraw uwagę należy skierować na orzeczenia,

w których Sąd rozstrzygał w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej na podstawie

ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego przewozu

towarów (Dz.U. z 2017 r., poz. 708 ze zm.). Wyrokami z dnia 19 września 2018 r.

sygn. akt I SA/Ol 316/18 oraz z dnia 14 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 462/18

tutejszy Sąd stwierdził nieważność zaskarżonych decyzji na podstawie art. 145 § 1

pkt 2 p.p.s.a. w związku z art. 247 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej. W wymienionych

sprawach organem pierwszej instancji, który nałożył karę pieniężną na podstawie art.

22 ust. 2 ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów w formie

decyzji administracyjnej był Naczelnik Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Celno-

Skarbowego w Olsztynie właściwy dla miejsca kontroli przewozu towarów, stosownie

do art. 26 ust. 2 ww. ustawy. Zgodnie z art. 26 ust. 5 tej ustawy, w zakresie

nieuregulowanym w ustawie do kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy

Ordynacji podatkowej. Ustawa o systemie monitorowania drogowego przewozu

towarów nie precyzuje zakresu właściwości organu odwoławczego. W świetle

powyższego zastosowanie ma art. 221a § 2 Ordynacji, który stanowi,

że w przypadku wydania w pierwszej instancji przez naczelnika urzędu celno-

skarbowego decyzji innej niż decyzja, o której mowa w § 1, odwołanie od tej decyzji

służy do dyrektora izby administracji skarbowej właściwego dla kontrolowanego

w dniu zakończenia postępowania podatkowego. Stosownie do treści art. 221a § 3

Ordynacji, jeżeli nie można ustalić właściwego dyrektora izby administracji skarbowej

zgodnie z § 2, odwołanie służy do dyrektora izby administracji skarbowej właściwego

ze względu na siedzibę naczelnika urzędu celno-skarbowego, który wydał decyzję.

Sąd podkreślił, że powołany art. 221a Ordynacji w sposób szczególny reguluje

47

kwestię właściwości miejscowej organów w stosunku do norm ogólnych (art. 15 - 17

Ordynacji), a sformułowanie użyte przez ustawodawcę w art. 221a § 2 w sposób

jednoznaczny wskazuje na określenia właściwości miejscowego organu

rozpatrującego środek zaskarżenia według miejsca zamieszkania lub siedziby

podmiotu kontrolowanego. W rozpoznanych sprawach skarżący mieli siedzibę

odpowiednio: w Łodzi i w Łomży. Tym samym Dyrektor Izby Administracji Skarbowej

w Olsztynie nie był właściwy miejscowo do rozpoznania odwołań od decyzji

wydanych przez Naczelnika Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Celno-Skarbowego

w Olsztynie.

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 489/18, Sąd oddalił

skargę na decyzję wydaną w przedmiocie odmowy wypłaty oprocentowania od

niewypłaconej części zwrotu podatku od towarów i usług za lata 2011-2012. Istota

sporu w sprawie sprowadzała się do interpretacji przepisów Ordynacji podatkowej

określających uprawnienie podatnika do otrzymania oprocentowania nadpłaty

podatku i oprocentowania nadwyżki podatku naliczonego nad należnym VAT oraz

obowiązek organu do zwrotu nadpłaty podatku oraz zwrotu nadwyżki podatku

naliczonego nad należnym wraz z należnym oprocentowaniem. Sąd podkreślił,

że skoro ustawodawca odrębnie uregulował instytucje nadpłaty i zwrotu podatku

i nakazał do zwrotu podatku odpowiednio stosować określone przepisy o zwrocie

nadpłaty, to tym samym dał wyraz temu, iż nieco odmienne są cechy i natura prawna

obu tych instytucji i należy je uwzględniać w procesie stosowania prawa. Co do

zasady zatem kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym nie może

stanowić „nadpłaty podlegającej oprocentowaniu” dopóty, dopóki nie zostanie

wykazana w złożonej deklaracji podatkowej lub w korekcie deklaracji i nie upłynie

termin na zwrot wykazanej kwoty, określony w art. 87 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy

o podatku od towarów i usług. W stanie faktycznych sprawy Gmina, po złożeniu

korekt deklaracji za 2011 r. i 2012 r. otrzymała w 2016 r. wnioskowane (wynikające

z korekt deklaracji) kwoty, stanowiące nadpłaty wraz z oprocentowaniem oraz kwoty

stanowiące nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek

podatnika bez oprocentowania. Skarżąca złożyła korekty deklaracji i żądała

oprocentowania nadpłat i „zwrotów podatku” na podstawie art. 78 § 5 pkt 2 Ordynacji

podatkowej w związku z wyrokiem TSUE z dnia 29 września 2015 r. w sprawie

C-276/14. Sąd podzielił stanowisko organów podatkowych, że przepisy art. 74

i odwołującego się do niego art. 77 § 1 pkt 4 i pkt 4a, do których z kolei odwołuje się

art. 78 § 5 Ordynacji podatkowej, w sposób wyczerpujący regulują kwestię nadpłaty

48

powstałej w wyniku orzeczenia TSUE. Wykluczona jest natomiast taka interpretacja

przepisów Ordynacji podatkowej, że poprzez treść art. 78a Ordynacji podatkowej,

który określa sposób zaliczenia zwracanej kwoty na poczet kwoty nadpłaty i kwoty

oprocentowania, może nastąpić zmiana zasad naliczania oprocentowania,

określonych szczegółowo w ustawie dla poszczególnych trybów stwierdzania,

ujawniania (powstania) nadpłaty. W art. 78 § 5 pkt 2 Ordynacji podatkowej,

w przeciwieństwie do regulacji zawartej w puncie 1 ustawodawca określił końcowy

termin naliczania odsetek (oprocentowania).

W kilku sprawach Sąd oddalił skargi na decyzje w przedmiocie odmowy

ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych wskazując,

że zawarta w art. 22 § 2a Ordynacji podatkowej kompetencja organu podatkowego

do ograniczania pobierania zaliczek samodzielnie wyliczanych i opłacanych przez

podatnika może zostać zastosowana przez organ wyłącznie wtedy, gdy podatnik

uprawdopodobni, że zaliczki miesięczne byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku

do podatku należnego od dochodu, przewidywanego na dany rok podatkowy.

Zdaniem Sądu, w rozpoznanych sprawach analizując wnioski skarżących

o ograniczenie poboru zaliczek na podatek, należało zbadać przede wszystkim, czy

w stosunku do podatników należy stosować zapisy Konwencji między

Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego

opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków

od dochodu oraz czy stan faktyczny odpowiada przesłankom określonym w art.

14 ust. 3 tej Konwencji, a zatem czy skarżący uprawdopodobnili przesłankę

wykonywania pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym.

Definiując pojęcie „transportu międzynarodowego” Sąd zgodził się z organem,

że statki, na których skarżący byli zatrudnieni nie były eksploatowane z transporcie

międzynarodowym. Jednocześnie Sąd podkreślił, że w postępowaniu wszczętym

z wniosku strony na podstawie art. 22 § 2a Ordynacji nie przeprowadza się pełnego

postępowania dowodowego, jak w postępowaniu dotyczącym określenia/ustalenia

zobowiązania podatkowego. Podatnik składając wniosek o ograniczenie poboru

zaliczek jest inicjatorem tego postępowania, co wymaga szczególnego

zaangażowania wnioskodawcy, gdyż to on posiada wiedzę co do okoliczności, które

mogą uprawdopodobnić, że zaliczki obliczone według zasad określonych

w przepisach byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od

dochodu przewidywanego za dany rok (wyroki: z dnia 7 marca 2018 r. sygn. akt

I SA/Ol 22/18, z dnia 14 czerwca 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 222/18, z dnia

49

24 października 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 469/18, I SA/Ol 561/18 i I SA/Ol 562/18,

z dnia 7 listopada 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 479/18 oraz z dnia 8 listopada 2018 r.,

sygn. akt I SA/Ol 471/18).

Zwrócić ponadto należy uwagę na wyrok z dnia 12 grudnia 2018 r., sygn. akt

I SA/Ol 577/18, którym Sąd oddalił skargę na decyzję w przedmiocie odmowy

uchylenia, po wznowieniu postępowania decyzji pomimo istnienia przesłanek

określonych w art. 240 § 1 Ordynacji podatkowej, wobec niemożności wydania nowej

decyzji orzekającej co do istoty sprawy z uwagi na upływ terminów przewidzianych

w art. 70 Ordynacji. W niniejszej sprawie, w związku z wniesieniem przez Spółkę

w 2006 r. o stwierdzenie nadpłaty w podatku od nieruchomości za lata 2002-2006,

decyzją ostateczną z dnia 23 maja 2011 r. określono stronie zobowiązanie

podatkowe oraz wysokość nadpłat za te lata. Postępowanie wszczęte wnioskiem

o stwierdzenie nadpłaty zostało prawomocnie zakończone. Po upływie terminu

przedawnienia, na skutek wniosku strony o wznowienie postępowania złożonego

w dniu 16 stycznia 2018 r., nie można było wydać już decyzji co do istoty sprawy.

Sąd nie podzielił poglądu strony, że skarga wniesiona na decyzję organu

odwoławczego utrzymującą w mocy decyzję odmawiającą uchylenia decyzji

ostatecznej określającej wysokość zobowiązania (i nadpłaty) jest skargą na decyzję

w sprawie stwierdzenia nadpłaty. Za taką decyzję nie można bowiem uznać decyzji

w sprawie odmowy uchylenia, po wznowieniu postępowania decyzji ostatecznej,

ponieważ nie dotyczy ona bezpośrednio zobowiązania (nadpłaty), ale zaistnienia

przesłanki pozytywnej i negatywnej wznowienia postępowania (art. 240 § 1 pkt 8

i art. 245 § 1 pkt 3 lit. b Ordynacji).

Wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 143/18, Sąd oddalił

skargę na postanowienie w przedmiocie odmowy zapoznania się z wyłączonymi

dokumentami. Sąd stwierdził, że wyrażone w art. 178 Ordynacji prawo wglądu w akta

sprawy nie ma charakteru absolutnego i doznaje ograniczeń ustanowionych w art.

179 § 1 Ordynacji podatkowej. Analiza tego przepisu wskazuje, że normuje on dwie

różne sytuacje. W pierwszej z nich, stronie z mocy samego prawa nie przysługuje

prawo do zapoznania się ze znajdującymi się w aktach sprawy dokumentami

zawierającymi informacje niejawne. W drugiej zaś prawo strony do wglądu w akta

sprawy zostaje ograniczone przez organ podatkowy, który wyłącza z akt sprawy

określone dokumenty ze względu na interes publiczny. Pojęcie interesu publicznego

jest pojęciem nieostrym i nie zostało zdefiniowane. Konieczne jest więc ustalenie

przesłanki stosowania analizowanej instytucji, w każdej indywidualnej sprawie,

50

a poprawność wykładni tego pojęcia podlega badaniu w toku instancji. W pojęciu

interesu publicznego, o którym mowa w art. 179 § 1 Ordynacji podatkowej,

niewątpliwie mieści się obowiązek ochrony informacji dotyczących prowadzonego

i niezakończonego postępowania przygotowawczego, a powód wyłączenia

materiałów ma charakter czasowy. Podobnie orzekł tutejszy Sąd w wyroku z dnia

24 października 2018 r. w sprawie I SA/Ol 574/18, w której interes publiczny

rozumiany był jako dobro osób trzecich (m.in. innych podmiotów gospodarczych,

których dotyczyły wyłączone z akt sprawy dokumenty).

Interpretacje podatkowe

W analizowanym zakresie spraw należy zwrócić uwagę na wyrok z dnia

13 września 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 310/18. Przedmiotem sporu była wykładnia

normy prawnej, upoważniającej organ interpretacyjny do odmowy wydania

interpretacji indywidualnej (art. 14b § 5b Ordynacji podatkowej) i odmowy w tej

mierze wszczęcia postępowania (art. 165a § 1 w zw. z art. 14h Ordynacji), z uwagi

na uzasadnione przypuszczenie, że elementy stanu faktycznego/zdarzenia

przyszłego przedstawionego we wniosku mogą stanowić nadużycie prawa

w rozumieniu art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Uchylając

zaskarżone postanowienie, Sąd stwierdził, że Dyrektor Krajowej Informacji

Skarbowej nie wykazał, że w sprawie wystąpiły przesłanki wydania postanowienia

odmawiającego wszczęcia postępowania w sprawie z wniosku o wydanie

interpretacji przepisów prawa podatkowego. Bezzasadnie organ przyjął, że Gmina,

która zamierza dokonywać czynności opodatkowanych VAT (usługi przesyłu),

planuje dokonać nadużycia prawa podatkowego w rozumieniu art. 5 ust. 5 ustawy

o VAT. Nie wykazał na czym to nadużycie prawa miałoby polegać. Wadliwie założył,

że powinnością Gminy jest (będzie) nieodpłatne przekazanie infrastruktury

Zakładowi. Nie wykazał, że zawarcie umowy z Zakładem ma na celu nabycie

(zachowanie) prawa do odliczenia podatku naliczonego wbrew przepisom ustawy

o VAT. Nie stwierdził też, by Gmina bez zawarcia umowy utraciła prawo do

odliczenia podatku naliczonego w całości lub w znacznej części. Bezpodstawnie

założył, że wartość wynagrodzenia znacząco odbiega od jego wartości rynkowej i ma

istotny wpływ na wynik rozpoznawanej sprawy. Pominął wskazywaną we wniosku

okoliczność dotyczącą wykonywania czynności opodatkowanych VAT

z wykorzystaniem infrastruktury. Sąd podkreślił, że w postępowaniu interpretacyjnym

organ jest związany stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym przedstawionym

51

przez wnioskodawcę i nie może dokonywać własnych ustaleń oraz przeprowadzać

dowodów.

Z kolei uchylając zaskarżone postanowienie w przedmiocie pozostawienia bez

rozpatrzenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, Sąd podkreślił,

że postępowanie w sprawach z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

zasadniczo różni się od postępowania podatkowego. W szczególności organ

interpretacyjny nie jest zobowiązany do podejmowania wszelkich niezbędnych

działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, a wzywa wnioskodawcę

do uszczegółowienia stanu faktycznego jedynie w sytuacji, gdy podany stan

uniemożliwia odpowiedź na pytanie zawarte we wniosku o wydanie interpretacji

indywidualnej. Zdaniem Sądu, w treści wniosku o wydanie interpretacji skarżący

przedstawił w sposób obszerny wszelkie informacje faktyczne, w oparciu o które

organ był w stanie dokonać rekonstrukcji stanu faktycznego i udzielić odpowiedzi

na pytania przedstawione przez skarżącego, a dotyczące skutków podatkowych

związanych z zawarciem przez niego oraz wykonaniem umów zlecenia. Organ

dysponował zatem kompletem informacji niezbędnych do wydania na rzecz

skarżącego indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, zaś

pozostawienie tegoż wniosku bez rozpatrzenia należy zakwalifikować jako przykład

rażącego naruszenia procesowego prawa podatkowego. Za nieprawidłowe uznał

Sąd postępowanie organu, które polegało na tym, że w przypadku gdy organ uzna,

iż przedstawiony przez wnioskodawcę opis stanu faktycznego nie jest wyczerpujący,

to posiada prawo, aby na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h Ordynacji zażądać

od wnioskodawcy modyfikacji opisu stanu faktycznego sprawy oraz postawionego

przez niego pytania według własnego uznania organu, w tym w szczególności w ten

sposób, że wnioskodawca, zgodnie ze wskazaniami pochodzącymi od organu,

zmieni treść wniosku rezygnując z jego poszczególnych elementów (wyrok z dnia

3 października 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 449/18).

2/ sprawy związane z nadzorem oraz skargi na uchwały i zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego dotyczące finansów

W zakresie spraw objętych nadzorem Regionalnej Izby Obrachunkowej

w 2018 r. wpłynęło do Sądu 8 skarg, co stanowiło 0,43 % ogólnego wpływu spraw.

Do rozpoznania z 2017 r. w analizowanym okresie nie pozostała żadna skarga

dotycząca wyżej wymienionego przedmiotu. W 2018 r. rozpoznano łącznie 6 spraw,

tj. 0,31 % ogółu załatwionych spraw. Do rozpoznania w 2019 r. pozostały 2 sprawy.

W tej kategorii na szczególną uwagę zasługuje sprawa o sygn. akt 52

I SA/Ol 153/18, w której Sąd dokonał wykładni przepisów prawa na tle sporu

pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego a organem nadzoru o zasady

wyrażania przez powiat zgody na udzielenie poręczenia spłaty zaciągniętego przez

szpital kredytu, który wykracza poza dany rok budżetowy. Rozbieżności pomiędzy

stronami postępowania sądowego dotyczyły dekodyfikacji przepisu art. 12 pkt 8 lit. d)

ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2017 r.

poz. 1868, dalej jako: „u.s.p.”).

Odwołując się do stanowiska przedstawicieli nauki prawa administracyjnego,

Sąd w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 kwietnia 2018 r. wskazał, że z uwagi

na przeznaczenie środków finansowych, zaciągane przez jednostki samorządu

terytorialnego zobowiązania można klasyfikować jako krótkoterminowe, podlegające

spłacie lub wykupowi w tym samym roku, w którym zostały zaciągnięte lub

wyemitowane, zgodnie z art. 89 ust. 2 u.f.p., oraz długoterminowe, a więc

podlegające spłacie w dłuższym niż rok okresie. Zdaniem Sądu, z prawnego punktu

widzenia możliwe jest udzielanie poręczeń długoterminowych, a więc takich, które

przekraczają rok budżetowy. Uchwała organu stanowiącego w sprawie wyrażenia

zgody na udzielenie poręczenia terminowego dłuższego niż rok budżetowy powinna

przy tym określać istotne elementy umowy poręczenia.

Dokonując w dalszej kolejności wykładni normy prawnej wyrażonej w art.

12 pkt 8 lit. d) u.s.p., Sąd stwierdził, że nie wydaje się zasadne wywodzenie

krótkoterminowego charakteru poręczeń ze sformułowania „udzielonych w roku

budżetowym”. Zdaniem Sądu, określenie to odnosi się wprost do udzielania

poręczeń, a nie do spłat wynikających z nich zobowiązań. Z tego zaś, iż chodzi

o poręczenia udzielone w roku budżetowym, nie można wnioskować, że wynikające

z nich zobowiązania muszą być w tym samym roku budżetowym spłacone. Intencją

ustawodawcy było podkreślenie, że dopuszczalne jest wyłącznie określenie

wysokości poręczeń udzielanych w konkretnym roku budżetowym. Gdyby zatem

chciał on zastrzec, iż przedmiotem regulacji jest ustalenie maksymalnej wysokości

poręczeń krótkoterminowych, uczyniłby to wprost, tak jak postąpił w odniesieniu

do pożyczek i kredytów, nazywając je krótkoterminowymi w art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. d)

ustawy o samorządzie gminnym. Aby uznać zobowiązania za krótkoterminowe, nie

wystarcza samo zastrzeżenie, że jest ono zaciągane w roku budżetowym. Zdaniem

Sądu, podejmując zaskarżoną uchwałę, organ nadzoru nie wykazał zaistnienia

przesłanki stwierdzenia nieważności, jaką jest istotna sprzeczność tej uchwały

z prawem, w szczególności nie wyjaśnił, w jaki sposób powiat miałby udzielić

53

poręczenia na okres obowiązywania umowy kredytowej.

54

Dotacje

W sprawach z zakresu dotacji (symbole 6532 oraz 6391/6532)

do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie w 2018 r. wpłynęło

14 skarg, co odpowiadało 0,75 % ogólnego wpływu do Sądu. Spośród spraw, które

wpłynęły w 2018 r., załatwiono 14 skarg. Ponadto załatwiono 2 sprawy, które

pozostały do rozpoznania z 2017 r. Łącznie załatwiono 16 skarg, tj. 0,84 % ogółu

załatwionych spraw.

Istotnym zagadnieniem prawnym w analizowanym zakresie Sąd zajmował się

w wyroku z dnia 5 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 78/18, wydanym ze skargi na

uchwałę organu nadzoru stwierdzającą nieważność zarządzenia wójta gminy

w sprawie zasad i trybu przyznawania, przekazywania i rozliczania dotacji

podmiotowych z budżetu gminy dla samorządowych instytucji kultury. W ocenie

Sądu, przepisy prawa nie przyznają organowi wykonawczemu jednostki samorządu

terytorialnego kompetencji we wskazanym wyżej zakresie, przy czym organowi temu

nie służy domniemanie kompetencji w sprawach, w których ustawa wyraźnie nie

przewiduje właściwości wójta, gdyż domniemanie to służy wyłącznie radzie gminy.

Kompetencji takiej nie daje wójtowi gminy przepis art. 247 ust. 2 u.f.p., zgodnie

z którym zarząd jednostki samorządu terytorialnego sprawuje ogólny nadzór nad

realizacją, określonych uchwałą budżetową dochodów i wydatków, przychodów

i rozchodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Uprawnienia do podjęcia

zarządzenia nie przyznają również odczytywane łącznie art. 30 ust. 1 i 2 pkt 4 ustawy

z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz. 1875, dalej

jako: „u.s.g.”), art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu

i prowadzeniu działalności kulturalnej (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz. 862) oraz art. 126

u.f.p. W ocenie Sądu, przepisy ustawy o finansach publicznych oraz ustawy

o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej nie wprowadzają wymogu

ustalenia dotacji podmiotowej dla instytucji kultury w formie odrębnego aktu

prawnego. Dotacja udzielana tej instytucji jest bowiem wydatkiem budżetu ujętym

w planie wydatków, ustalonym przez właściwy organ stanowiący w uchwale

budżetowej.

3/ podatek od towarów i usług

W 2018 r. WSA orzekał w sprawach ze skarg na decyzje organów

podatkowych, jak też na indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego,

55

w których materialną podstawę zaskarżonych aktów administracyjnych stanowiły

przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U.

z 2016 r. poz. 710 ze zm.) zwanej dalej ustawą o VAT.

W przypadku skarg na decyzje dotyczące rozliczeń w podatku VAT,

w zasadzie nie pojawiły się zagadnienia prawne, które nie byłyby już wcześniej

przedmiotem analiz w orzecznictwie sądów administracyjnych, wyrokach TSUE czy

uchwałach Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W obecnym okresie sprawozdawczym, podobnie jak w latach poprzednich,

liczną grupę stanowiły sprawy dotyczące prawa podatnika do obniżenia podatku

należnego o podatek naliczony. Znaczną grupę stanowiły sprawy, w których

zakwestionowano prawo podatnika z uwagi na ujawnienie faktur niedokumentujących

rzeczywistych zdarzeń gospodarczych, które wystawione zostały w ramach tzw.

transakcji karuzelowych. Dokonując analizy art. 86 ust.1 i art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a)

ustawy o VAT sąd za utrwalony uznawał pogląd, że uprawnienie do obniżenia kwoty

podatku należnego o kwotę podatku naliczonego nie istnieje, gdy wystawiona faktura

w rzeczywistości nie odpowiada faktycznemu zdarzeniu gospodarczemu.

W szczególności zaś, gdy zdarzenie gospodarcze w ogóle nie zaistniało, zaistniało

w rozmiarach innych niż wynika to z faktury bądź zaistniało między innymi, niż

to stwierdza faktura podmiotami gospodarczymi, podatnik traci prawo do obniżenia

podatku należnego o podatek naliczony wynikający z takiego dokumentu.

Warunkiem realizacji prawa do odliczenia VAT nie jest samo posiadanie faktury ani

zaplata należności, ale faktyczne wykonanie czynności.

Część spraw dotyczyła decyzji organów podatkowych określających

zobowiązania na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Sąd w rozpoznawanych

sprawach stwierdzał, że niezależnie od tego czy w sprawie zaistniał obrót będący

podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług, jak również niezależnie od

rozmiarów i konsekwencji podatkowych tego obrotu, każdy wystawca faktur

niedokumentujących rzeczywistych zdarzeń gospodarczych powinien liczyć się

z koniecznością zapłaty wykazanego w niej podatku.

W przypadku skarg na indywidualne interpretacje przepisów prawa

podatkowego rozstrzyganych przez Sąd w 2018 r. wystąpiły różne zagadnienia

związane ze stosowaniem przepisów ustawy o VAT. Znaczna część spraw dotyczyła

skarg wniesionych przez Gminy.

Ciekawym problemem sąd zajmował się w sprawie I SA/Ol 297/18, w której

jedna z gmin zwróciła się o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa

56

podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do zwolnienia

na mocy art. 43 ust. 1 pkt 24 lit. a) ustawy o VAT zapewniania posiłków uczniom

szkoły i gimnazjum.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zapewnienie posiłków uczniom szkoły

i gimnazjum nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, stosownie do art. 15 ust.

6 ustawy o VAT. Jednocześnie podniosła, że zapewnienie posiłków uczniom szkoły

i gimnazjum spełnia przesłanki wskazane w art. 43 ust. 1 pkt 24 lit. a) ustawy o VAT

i tym samym powinno być traktowane jako usługi w zakresie opieki nad dziećmi

i młodzieżą, wykonywane w formach i na zasadach określonych w przepisach

o systemie oświaty. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie podzielił stanowiska

wyrażonego we wniosku o wydanie interpretacji. W wyroku z dnia 28 czerwca 2018 r.

Sąd nie podzielił poglądu organu interpretacyjnego stwierdzając, że prowadzenie

stołówki szkolnej mieści w zadaniach edukacyjnych gminy wykonywanych jako organ

władzy publicznej i dlatego w tym zakresie gmina nie jest podatnikiem podatku VAT,

stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Dokonując sprzedaży obiadów w stołówce

w zdarzeniu przyszłym opisanym we wniosku, Gmina będzie realizować zadanie

własne z zakresu edukacji publicznej. Pobierane przez nią opłaty z tytułu sprzedaży

obiadów nie będą miały charakteru komercyjnego, gdyż ich wysokość jest

regulowana przez ustawodawcę, a do opłat tych nie wlicza się wynagrodzeń

pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania

stołówki. Pobierana w okolicznościach sprawy opłata nie będzie ustalana w ramach

czynności cywilnoprawnych, na zasadzie swobody zawierania umów, co wynika z

art. 106 ust. 4 i 5 ustawy - Prawo oświatowe. Opłata ta ma zatem charakter opłaty

publicznoprawnej i jako taka nie podlega przepisom ustawy o VAT. Wypełniając

obowiązki wynikające z powołanych przepisów ustawy - Prawo oświatowe

i pobierając opłaty za wyżywienie w prowadzonej w ramach zadań własnych

stołówce szkolnej, skarżąca Gmina wystąpi jako organ władzy, a nie jako podatnik

VAT. Opłaty pobierane w związku z realizacją zadań własnych nie będą pokrywać

wszystkich kosztów poniesionych w związku z realizacją zadań własnych z zakresu

edukacji publicznej i tym samym nie będą odzwierciedlać wydatków, jakie poniósłby

przedsiębiorca prowadzący działalność w tym zakresie. Ponadto wyłączenie

z opodatkowania czynności opisanych we wniosku nie stanowi zakłócenia

konkurencji, gdyż krąg podmiotów korzystających ze stołówki szkolnej jest ściśle

oznaczony, a inne podmioty nie mają swobodnego dostępu do korzystania z jej usług

wyżywienia.

57

Wśród pozostałych interesujących zagadnień, którymi tutejszy sąd zajmował

się w 2018 r. godna uwagi jest również sprawa o sygn. akt I SA/Ol 818/17, w której

spółka zwróciła się o udzielenie interpretacji czy do obrotu dla celów kalkulacji

proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług,

wnioskodawca powinien wliczyć obrót z tytułu transakcji będących przedmiotem

wniosku, tj. przystąpienia do długu kredytowego i poręczenia kredytu gotówkowego,

jako pomocniczych transakcji finansowych, o których mowa w art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2

tej ustawy. Zdaniem strony do obrotu dla celów kalkulacji proporcji, o której mowa

w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, wnioskodawca nie powinien wliczyć obrotu z tytułu

transakcji będących przedmiotem wniosku, tj. przystąpienia do długu kredytowego

i poręczenia kredytu gotówkowego, z uwagi na fakt, iż stanowią one pomocnicze

transakcje finansowe, o których mowa w art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy o VAT.

Zdaniem spółki wszystkie okoliczności dotyczące świadczenia usług przystąpienia do

długu, jak i usług poręczenia kredytu stanowią, iż usługi te mają charakter usług

pomocniczych do wykonywanej zasadniczej działalności gospodarczej. W rezultacie

nie powinny być brane do kalkulacji współczynnika proporcji, gdyż mogłoby

to doprowadzić do ograniczenia zakresu prawa do odliczenia podatku naliczonego,

co byłoby niezgodne z zasadami systemu podatku od wartości dodanej. Dyrektor

Krajowej Informacji Skarbowej nie podzielił stanowiska wyrażonego we wniosku

o wydanie interpretacji. W wyroku z dnia 10 stycznia 2018 r. Sąd nie podzielił pogląd

organu interpretacyjnego powołując się na wyroki TSUE wydane na gruncie

przepisów VI Dyrektywy, w których wskazał na szereg czynników, które należy

uwzględniać w procesie ustalania warunków wyłączania obrotu z tytułu świadczeń

zwolnionych z mianownika proporcjonalnego prawa do odliczenia (orzeczenia z dnia

11 lipca 1996 r. w sprawie C-306/94 Regie Dauphinoise oraz z dnia 29 kwietnia

2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro). Sąd wskazał,

że skarżąca przedstawiła we wniosku i uzupełnieniu wniosku okoliczności faktyczne,

które jej zdaniem przesądzają o spełnieniu tych kryteriów. W swych rozważaniach

Organ nie podważył stanowiska Spółki, że usługi przystąpienia do długu

kredytowego oraz poręczenia, mają charakter pomocniczy. Nie stanowią one bowiem

zasadniczej sfery działalności Spółki. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika,

że mają one dla Spółki charakter uboczny, akcesoryjny, marginalny, subsydiarny.

Podkreślono, że skarżąca nie prowadzi tych usług w ramach działalności

gospodarczej. O ich incydentalności i pomocniczości świadczy uzasadnienie

przyczyny ich wykonywania. Zostało to przedstawione we wniosku. O pomocniczości

58

tych czynności świadczy to, że nie chodziło tu o osiągniecie obrotu (przychodu).

Powodem dokonania tych czynności jest rozwiązanie jakiegoś problemu

ekonomicznego. A zatem można uznać, że są one ulokowane na marginesie

działalności gospodarczej prowadzonej przez Spółkę. Ponadto z treści wniosku

wynika, że są one adresowane tylko do określonego kontrahenta. A zatem

ta incydentalność ma charakter podmiotowo-przedmiotowy. Ponadto transakcje

te należy uznać za sporadyczne w rozumieniu zdania drugiego art. 19 ust. 2 tej

dyrektywy, gdyż obejmują one bardzo ograniczone wykorzystanie aktywów lub usług

podlegających opodatkowaniu VAT.

4/ podatek akcyzowy

Do rozpatrzenia z lat 2016 - 2017 pozostało 9 skarg z omawianego

przedmiotu o symbolu 6111.

W 2018 r. wpłynęło 20 skarg (wyłącznie rep. SA) na rozstrzygnięcia organów

w sprawach dotyczących podatku akcyzowego (20: 1857 ogólny wpływ do Sądu -

1,07 % ogólnego wpływu do Sądu). Spośród spraw, które wpłynęły w omawianym okresie do repertorium SA

załatwiono 17 skarg. Ponadto w 2018 roku załatwiono 8 skarg, które pozostały

do rozpatrzenia z lat 2016 - 2017, łącznie załatwiono 25 skarg. (25: 1893 ogólne

załatwienie spraw w Sądzie - 1,32 % ogółu spraw załatwionych w Sądzie).

Spośród spraw z omawianego przedmiotu odnotować należy sprawy

z zakresu zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym oraz opłaty paliwowej,

w których dla poszczególnych rodzajów paliw (benzyna, benzyna lotnicza, olej

napędowy, olej opałowy, pozostałe paliwa silnikowe) przyjęto stawkę akcyzy

w wysokości 1.822 zł / 1.000 Iitrów, a nie 1.196 zł / 1000 litrów.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 46/18 Sąd wyrokiem z 28 marca 2018 r. oddalił

skargę na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie

zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym oraz opłaty paliwowej

za miesiące od stycznia do września oraz za listopad i grudzień 2014 r. Podstawą

materialną decyzji określającej podatek akcyzowy były przepisy art. 8 ust. 2 pkt

4 i ust. 6, art. 13 ust. 1 pkt 1 oraz art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy z 6 grudnia 2008 r.

o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626 ze zm.) w skrócie: u.p.a.

Spór dotyczył zasadności opodatkowania podatkiem akcyzowym, nabytego

i posiadanego przez skarżącego będącego przedsiębiorcą w 2014 r. oleju

napędowego niewiadomego pochodzenia, co spowodowało zastosowanie przez

59

organ stawki akcyzy w wysokości 1.822 zł / 1000 litrów.

Sąd uznał za zasadną ocenę organów, że sprzedawca paliw (Spółka z o.o.)

wprowadzał do obrotu gospodarczego tzw. „puste faktury", aby uwiarygodnić

transakcje sprzedaży oleju napędowego, którego źródło pochodzenia nie jest znane.

W ocenie Sądu zebrany materiał dowodowy dawał podstawę do stwierdzenia,

że badane faktury związane były z nielegalnym obrotem paliwami płynnymi. W pełni

uzasadniał też przyjęcie, iż faktury te nie odzwierciedlały stanu rzeczywistego,

dlatego nabyte na jej podstawie paliwo należało potraktować jako pochodzące

z nieznanego źródła. W ocenie Sądu, okoliczności realizacji dostawy oleju

napędowego ponad wszelką wątpliwość dowodziły, że skarżący nie zachował

staranności w zakresie upewnienia się, że od nabywanego paliwa akcyza została

zapłacona w poprzednich fazach obrotu.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 419/18 Sąd wyrokiem z 3 października 2018 r.

oddalił skargę. W stanie faktycznym sprawy Sąd stwierdził, że skarżący nie

przedstawił dowodów do zastosowania innej stawki niż podstawowa, co dało asumpt

do przyjęcia dla nabytego paliwa niewidomego pochodzenia stawki podstawowej

w wysokości 1.822 zł / 1.000 litrów. Tym samym wbrew zarzutom skargi organy

podatkowe zastosowały właściwą stawkę podatku z art. 89 ust. 1 pkt 14 u.p.a.

Inna problematyka była przedmiotem sprawy o sygn. akt I SA/Ol 563/18. Sąd

w wyroku z 29 listopada 2018 r. uchylił zaskarżoną decyzję Samorządowego

Kolegium Odwoławczego w przedmiocie zwrotu podatku akcyzowego zawartego

w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na rok 2018. We

wniosku o zwrot skarżący oświadczył, iż jest posiadaczem i współwłaścicielem

użytków rolnych, załączył natomiast dwie faktury, stanowiące dowód zakupu oleju

napędowego w dniach: 17 sierpnia 2017 r. i 24 sierpnia 2017 r. Podatnik przejął

w dniu 10 listopada 2017 r. wydzierżawione przez siebie grunty rolne wobec

rozwiązania umowy dzierżawy.

W okolicznościach sprawy przedmiotem sporu było, czy na moment

wystąpienia z wnioskiem skarżący miał status producenta rolnego. Na tle art. 3 i 4

ustawy z 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju

napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (Dz.U. z 2015 r. poz. 1340, dalej:

u.z.p.a.) sąd podał, że rozbieżności dotyczą tego, czy użyty w art. 4 ust. 2 u.z.p.a.

zwrot „określonej w ewidencji gruntów i budynków, według stanu na dzień 1 lutego

danego roku” (wcześniej 1 kwietnia) odnosi się wyłącznie do powierzchni użytków

rolnych, czy też również do stanu posiadania lub współposiadania producenta

60

rolnego.

Sąd podzielił pogląd, według którego wnioskodawca nie musi posiadać

statusu producenta rolnego na dzień złożenia wniosku o zwrot podatku. Istotne jest,

aby taki status wnioskodawca posiadł w okresie którego zwrot podatku dotyczy

i w którym następuje zakup oleju napędowego na podstawie faktur VAT. Powołano

w tym zakresie wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy

z 26 września 2017 r. sygn. akt I SA/Bd 738/17 oraz Naczelnego Sądu

Administracyjnego z 22 października 2015 r. sygn. akt I GSK 8/14. Zdaniem Sądu

w okolicznościach rozpoznawanej sprawy złożenie wniosku w dniu, w którym

skarżący nie posiadał statusu producenta rolnego, nie może stanowić podstawy do

odmowy zwrotu podatku akcyzowego. Przyjęta przez organy interpretacja przepisów

prawa pozostaje także w sprzeczności z celem wprowadzonego rozwiązania

prawnego przez ustawodawcę. Przy analizowaniu rozważanego zagadnienia należy

mieć zatem na uwadze całość regulacji dotyczących instytucji zwrotu podatku, a nie

tylko pojedynczy przepis prawa w oderwaniu od pozostałych unormowań prawnych

ustawy o zwrocie podatku. Sąd powołał się na art. 2 Konstytucji RP (zasada

demokratycznego państwa prawnego), a także art. 64 (zasada ochrony własności)

i uznał, że wykładnia przepisów ustawy o zwrocie podatku akcyzowego, której

dokonały organy, budzi wątpliwości podlegające rozstrzygnięciu na korzyść strony.

Z kolei w wyroku z 17 maja 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 200/18 Sąd oddalił

skargę na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie określenia

kwoty podatku akcyzowego, opłaty paliwowej, podatku od towarów i usług, w których

Sąd oceniał, że strona skarżąca nie mogła skorzystać ze zwolnień celnych

i podatkowych, gdyż przywóz paliwa z Rosji w samochodzie osobowym nie miał

charakteru okazjonalnego. Sąd powołał w tym zakresie przepisy art. 41, art. 107 i art.

110 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 z 16 listopada 2009 r. ustanawiające

wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. WE L 324 z dnia 10.12.2009 r.), art.

56 ust. 5 (z zastrzeżeniem art. 77) i ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku

od towarów i usług, art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym. Powyższe

Sąd stwierdził powołując się na pierwotnie wydane decyzje w przedmiocie długu

celnego.

Nie odnotowano natomiast w omawianym okresie sprawozdawczym wyroków

z uzasadnieniami, w zakresie nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu

osobowego.

61

5/ podatek od spadków i darowizn

W sprawach z zakresu podatku od spadków i darowizn do Wydziału I

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęły w 2018 r. 4 skargi,

co stanowiło 0,21 % ogólnego wpływu spraw do Sądu. W analizowanym okresie

sprawozdawczym rozpoznano łącznie 4 sprawy (0,21 % ogółu spraw załatwionych

w Sądzie), w tym 2 sprawy, które wpłynęły w 2017 r.

W sprawach omawianej kategorii interesujące zagadnienie było przedmiotem

analizy w wyroku z dnia 26 września 2018 r. o sygn. akt I SA/Ol 325/18,

w uzasadnieniu którego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie podniósł,

że z porównania przepisów art. 4 ust. 1 pkt 1 i art. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r.

o podatku od spadków darowizn (Dz. U. z 2016 r. poz. 205), dalej jako: „u.p.s.d.”,

wynika oczywisty wniosek, iż niezależnie od tego, jaki okres czasu upłynął

od przyjęcia spadku, tj. pierwotnej daty powstania obowiązku podatkowego

wynikającego z dziedziczenia, w sytuacji gdy spadkobierca nie wykonał obowiązku

zgłoszenia nabycia rzeczy lub praw majątkowych, dochodzi do powstania nowego

stanu prawnego, jeżeli nabycie spadku zostanie potwierdzone pismem,

w szczególności postanowieniem sądu stwierdzającym nabycie spadku. Wówczas

w dacie uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku

powstaje obowiązek podatkowy. Przy czym termin do wydania decyzji wymiarowej

liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym powstał ten obowiązek, co wynika

z przepisu art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej. Stosownie bowiem do tego

uregulowania, zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2,

powstające z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość

tego zobowiązania nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została

doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał

obowiązek podatkowy.

W rozpoznawanej przez Sąd sprawie, pomimo upływu okresu 3 lat od daty

otwarcia spadku, obowiązek podatkowy skarżącego powstał na podstawie art. 6 ust.

4 u.p.s.d., z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie

spadku. W konsekwencji, jako niezasadne momentu ocenił zarzuty skargi dotyczące

przedawnieniu wymiaru podatku, skoro decyzja ustalająca zobowiązanie została

wydana przed upływem 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym

powstał obowiązek podatkowy.

62

6/ podatek dochodowy od osób prawnych

W 2018 r. do Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęło 15 skarg w sprawach z zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia

15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz. U. z 2018 r.

poz. 1036, dalej jako: „u.p.d.o.p.”). Sprawy te stanowiły 0,80 % ogólnego wpływu

spraw do Sądu. Z omawianego zakresu spraw rozpoznano łącznie w 2018 r.

14 spraw, co stanowiło 0,73 % ogółu załatwionych spraw. Do rozpoznania w 2019 r.

pozostała 1 sprawa.

W wydanych przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie

orzeczeniach, dotyczących zagadnień prawnych objętych unormowaniami podatku

dochodowego od osób prawnych, podobnie jak w poprzednich latach, przedmiot

sporu pomiędzy stronami postępowania sądowego koncentrował się głównie wokół

zagadnienia kwalifikacji wydatków do kosztów uzyskania przychodów (sprawy

o sygn. akt I SA/Ol 395/18 i I SA/Ol 379/18).

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 88/18, kwestią sporną było natomiast

oszacowanie przez organy podatkowe przychodu z tytułu poręczenia spłaty

zobowiązań wobec banków, udzielonego pomiędzy podmiotami powiązanymi.

W wyroku z dnia 8 marca 2018 r. Sąd uznał niezasadny zarzut skargi dotyczący

odmowy zastosowania przez organy podatkowe przepisu § 5 rozporządzenia

Ministra Finansów z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania

dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania

podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów

powiązanych (Dz. U. z 2009 r. Nr 160, poz. 1268), dalej jako: „rozporządzenie”.

Zgodnie z ust. 1 tego paragrafu, jeżeli w transakcji (transakcjach) między

podmiotami powiązanymi ustalone zostały warunki mniej korzystne dla jednego

z podmiotów od warunków, jakie ustaliłyby podmioty niezależne, a jednocześnie

w innej transakcji (transakcjach) między tymi samymi podmiotami określone zostaną

warunki bardziej korzystne dla tego podmiotu, organy podatkowe lub organy kontroli

skarbowej nie dokonują korekty cen przedmiotów takich transakcji, w przypadkach

gdy mniejsze korzyści uzyskane w związku z pierwszą transakcją (transakcjami) są

skompensowane większymi korzyściami uzyskanymi w związku z tą inną transakcją

(transakcjami). Stosownie zaś do ust. 2, kompensatę, o której mowa w ust. 1, należy

uznać za zgodną z warunkami rynkowymi, jeżeli takiej kompensaty dokonałyby

podmioty niezależne.

63

W ocenie Sądu, wprawdzie literalne brzmienie § 5 rozporządzenia nie

wskazuje bezpośrednio, że możliwość kompensaty określonej w ust. 1 jest

limitowana czasowo do jednego roku podatkowego, to jednak nie ma podstaw

prawnych do wywodzenia, tak jak chciałaby strona skarżąca, że możliwość ta jest

nieograniczona czasowo i w związku z tym kompensata może dotyczyć w jej

przypadku lat 2011 i 2016. Zdaniem Sądu, korekta cen przedmiotów transakcji

pomiędzy podmiotami powiązanymi, o której stanowi § 5 ust. 1 rozporządzenia, jest

przeprowadzana wyłącznie w ramach danego roku podatkowego, co wynika z samej

istoty zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych

rozliczanego w cyklu rocznym. Podatnik, rezygnując z określonego przysporzenia

z uwagi na zawieranie transakcji z podmiotami powiązanymi, w wyniku których

zostają ustalone warunki różniące się od warunków, jakie ustaliłyby między sobą

podmioty niezależne, musi liczyć się z koniecznością oszacowania dochodów

danego roku podatkowego. Kategoryczne brzmienie przepisu art. 11 u.p.d.o.p. wręcz

nakazuje w takim przypadku, określenie dochodu danego podmiotu oraz należnego

podatku bez uwzględnienia warunków wynikających z powiązań. Bez znaczenia jest

w takim przypadku rozliczenie przychodu z tego samego tytułu w późniejszych latach

podatkowych. W konsekwencji nie ma możliwości dokonywania kompensat korzyści

uzyskanych z transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi w różnych latach

podatkowych.

Na uwagę zasługuje również wyrok z dnia 5 lipca 2018 r., sygn. akt

I SA/Ol 238/18, w którym spór dotyczył ulgi podatkowej na działalność badawczo-

rozwojową i uznania za koszty kwalifikowane na podstawie art. 18d ust. 2 pkt

3 u.p.d.o.p., wydatków na zakup ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług

równorzędnych, świadczonych lub wykonywanych przez podmioty inne niż jednostki

naukowe w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki. W ocenie Sądu,

z przepisu art. 18d ust. 1 u.p.d.o.p. wynika, że podatnik może odliczyć od podstawy

opodatkowania koszty uzyskania przychodów poniesione przez niego na działalność

badawczo-rozwojową (koszty kwalifikowane). Zgodnie zaś z art. 18d ust. 2 pkt

3 u.p.d.o.p. kosztami kwalifikowanymi są ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi

równorzędne, a także nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub

wykonywanych przez jednostkę naukową. Zdaniem Sądu, zawarte w tym przepisie

określenie „nabycie” (oraz związana z nim dalsza część przepisu dotycząca umowy

z jednostką naukową) ma zastosowanie zarówno do badań naukowych, jak i do

ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych. Zatem sens

64

analizowanego przepisu wskazuje na to, że także w przypadku wydatków

na ekspertyzy, opinie i usługi wymagane jest, aby zostały nabyte od jednostki

naukowej. Zmiana przepisu, która nastąpiła z dniem 1 stycznia 2018 r., ma jedynie

doprecyzowujący charakter, mający na celu usunięcie wcześniejszych wątpliwości.

Potwierdza to uzasadnienie projektu ustawy z dnia 9 listopada 2017 r. o zmianie

niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego działalności innowacyjnej

(Dz. U. z 2017 r., poz. 2201), w którym wyraźnie wskazano, że celem nowelizacji jest

rozszerzenie katalogu kosztów kwalifikowanych oraz usunięcie wątpliwości

dotyczących dotychczasowych regulacji. Zatem nowelizacja przepisu art. 18d ust.

2 pkt 3 u.p.d.o.p. od dnia 1 stycznia 2018 r. doprowadziła do sytuacji, w której

brzmienie przepisu jest bardziej klarowne, ale nie zmieniła jego sensu.

7/ podatek dochodowy od osób fizycznych

W sprawach z zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.,

dalej jako: „u.p.d.o.f.”) w 2018 r. wpłynęły 72 skargi, co stanowiło 3,87 % ogólnego

wpływu spraw do Sądu. Łącznie w 2018 r. rozpoznano z omawianego zakresu

80 spraw (tj. 4,22 % ogółu załatwionych spraw w Sądzie), w tym 19 spraw, w których

skargi wpłynęły w 2017 r.

Z orzeczeń dotyczących zagadnień prawnych objętych unormowaniami

podatku dochodowego od osób fizycznych warte odnotowania są te, które zapadły

w sprawach ze skarg na indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego.

W wyroku z dnia 4 października 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 400/18, Sąd, uchylając

zaskarżoną interpretację, uznał, że otrzymane przez podatnika zadośćuczynienie

za ból fizyczny i cierpienia psychiczne, będące następstwem obrażeń ciała wskutek

wypadku drogowego, nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu

podatkiem dochodowym. W ocenie Sądu, zadośćuczynienie to nie było związane

z działalnością gospodarczą ani nie dotyczyło korzyści, które podatnik mógłby

osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, wobec czego nie zachodziły

okoliczności wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a) i b) u.p.d.o.f., wykluczające

zwolnienie od podatku dochodowego od osób fizycznych. Podstawą

zadośćuczynienia nie był przy tym wyrok, lecz ugoda, wobec czego należało

rozważyć, czy owo zadośćuczynienie strona skarżąca otrzymała na podstawie ugody

sądowej, czy też innego rodzaju ugody.

Odwołując się do przepisów Kodeksu postępowania karnego, Sąd uznał,

65

że ugoda mediacyjna zawarta w postępowaniu karnym ma charakter ugody sądowej.

Podstawy zawarcia ww. ugody należy bowiem upatrywać w przepisach

postępowania karnego, które toczy się przed sądem karnym. Gdyby nie zostało

wszczęte postępowanie karne przed sądem, to nie doszłoby też do zawarcia ugody,

a jeśli miałyby miejsce jakiekolwiek ustalenia pomiędzy sprawcą wypadku a jego

ofiarą, to byłyby to ustalenia pozasądowe (np. ugoda zawarta w formie aktu

notarialnego).

W wyroku z dnia 9 maja 2018 r. o sygn. akt I SA/Ol 202/18 Wojewódzki Sąd

Administracyjny w Olsztynie odnosząc się do kwestii rozpoznania i dokumentowania

kosztów uzyskania przychodów ze zbycia kryptowaluty wskazał, że skoro

z przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej opisu zdarzenia

przyszłego wynika, iż możliwe jest ustalenie jedynie przybliżonej, a nie rzeczywistej

wartości kryptowaluty na moment zamiany kryptowalut, zaś jej wartość można

wycenić dopiero w momencie sprzedaży w zamian za walutę tradycyjną bądź

dokonania zapłaty nią za towar bądź usługę, to organ nie wyjaśnił w zaskarżonej

interpretacji zasadniczej kwestii, tj. w jaki konkretnie sposób i przy zastosowaniu

jakiej metody należy określić wartość kryptowaluty i rozpoznać koszt podatkowy

nabycia w chwili jej zamiany. W tym stanie rzeczy, twierdzenie strony skarżącej,

iż koszty uzyskania przychodów w związku z obrotem kryptowalutami powstają

jedynie w odniesieniu do transakcji, w której przedmiotem świadczenia z jednej

strony jest kryptowaluta, z drugiej zaś waluta tradycyjna bądź towar lub usługa, nie

zostało skutecznie przez organ podatkowy podważone.

Zatem, mając na uwadze opis zdarzenia przyszłego, którym organ podatkowy

jest związany, a z którego wynika brak faktycznej możliwości zidentyfikowania

nabycia konkretnej jednostki kryptowaluty, nie sposób zatem uznać tak jak chciałby

organ, iż koszty uzyskania przychodów powstają „na bieżąco”, tj. w momencie

dokonania wydatku. Wskazanie w takiej sytuacji przez organ jedynie, że koszty

uzyskania przychodów z powyższego tytułu powstaną w chwili dokonania wydatku,

nie uwzględnia tego elementu zdarzenia przyszłego, określonego przez

wnioskodawcę. W ocenie Sądu, ogólnikowe odniesienie się do powyższej kwestii

w uzasadnieniu zaskarżonej interpretacji indywidualnej w istocie nie wyjaśnia

sposobu ani metody rozliczenia wydatków przy zamianie jednej kryptowaluty

na drugą kryptowalutę.

Interesującego zagadnienia dotyczył również wyrok z dnia 8 sierpnia 2018 r.,

sygn. akt I SA/Ol 266/18, w którym Sąd wyraził stanowisko, że w przepisach

66

u.p.d.o.f. nie ma podstaw do obniżenia przychodu o podatek sankcyjny wynikający

z art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Jak wskazano w uzasadnieniu

tego wyroku, w utrwalonym orzecznictwie sądów administracyjnych jednolicie

przyjmuje się, że faktury nierzetelne nie mogą być ujęte w rozliczeniu podatkowym

ani po stronie przychodów, ani kosztów ich uzyskania. Zarówno w przypadku

przychodów, jak i kosztów ich uzyskania, pierwszoplanowe znaczenie ma istnienie

rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Faktura jest dokumentem niezbędnym dla

rozliczeń podatkowych, jednak powinna odzwierciedlać dokładnie stan rzeczywisty,

tak co do podmiotów transakcji, którą dokumentuje, jak i co do jej przedmiotu. Nie

może natomiast tej rzeczywistości kreować, zwłaszcza z punktu widzenia

określonych instytucji prawa podatkowego, w tym przypadku przychodów i kosztów

podatkowych. W ocenie Sądu, przy ocenie zasadności ujęcia danego wydatku jako

kosztu podatkowego nie jest istotne to, czy podatnik w sposób zawiniony (np. na

skutek braku dbałości o własne interesy gospodarcze, bądź w sposób zamierzony),

czy też niezawiniony (ze względu na brak dokumentów źródłowych), dokonywał

rozliczenia kosztów uzyskania przychodów na podstawie faktur nierzetelnych. Istotny

jest jedynie fakt, że faktury nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji i nie mogą

stanowić dowodu w postępowaniu podatkowym.

Zdaniem Sądu, z uwagi na powyższe, na gruncie podatku dochodowego

od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia rozważanie tzw. dobrej wiary po

stronie nabywcy towaru lub usługi, która, podobnie jak przekonanie nabywcy, że

dana faktura jest prawdziwa, nie ma znaczenia dla powstania kosztów uzyskania

przychodów. Na potwierdzenie tego stanowiska Sąd powołał liczne orzecznictwo

sądowe, w tym wyrok SN z dnia 18 grudnia 2003 r. w sprawie o sygn. akt

III RN 136/02, (PP 2004/4/49) oraz wyroki NSA: z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. akt

II FSK 573/11; z dnia 24 lipca 2007 r., sygn. akt II FSK 974/06; z dnia 4 czerwca

2009 r., sygn. akt II FSK 218/08; z dnia 6 października 2009 r., sygn. akt

II FSK 644/08; z dnia 17 sierpnia 2010 r., sygn. akt II FSK 615/09.

8/ podatki i opłaty lokalne, podatek rolny i leśny, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

W 2018 r. wpłynęło ogółem 186 skarg na akty dotyczące omawianych

podatków i opłat oraz jedna skarga na bezczynność organu o zwrot nadpłaty

w podatku od nieruchomości. Stanowiło to 22,68 % ogółu spraw w Wydziale I.

Podatku od nieruchomości dotyczyły 152 sprawy, łącznego zobowiązania

pieniężnego 17 spraw, podatku od środków transportowych 1 sprawa opłat 67

za gospodarowanie odpadami komunalnymi 10 spraw, podatku rolnego 6 spraw.

Załatwiono łącznie spraw 185 spraw w tym 1 sprawę z wpływu z roku 2016,

60 z wpływu z roku 2017 (w tym 1 dot. bezczynności organu) i 124 z wpływu z roku

2018.

W 2018 roku, jak w latach poprzednich, najwięcej orzeczeń z zakresu

podatku od nieruchomości rozstrzygało kwestie przedmiotu opodatkowania

podatkiem od nieruchomości. Często przedmiot sporu stanowiła podstawa

opodatkowania, w związku z kwestionowaniem rodzaju budynków i budowli

znajdujących się na gruncie oraz ich wartości, w szczególności zaś pojęcia budowli,

związania lub braku związania danych obiektów z działalnością gospodarczą a także

stosowanie ulg i zwolnień przedmiotowych.

W zakresie stosowania przepisów regulujących podatek od nieruchomości

w sprawach rozstrzyganych w 2018 r. w dalszym ciągu istotnym problemem było

zagadnienie opodatkowania „elektrowni wiatrowych” w związku z tym, że w stanie

prawnym obowiązującym w 2017 r. za budowlę w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2

u.p.o.l. należało uznać całą elektrownię wiatrową, na którą składają się fundament

i wieża wraz z elementami technicznymi (tj. wirnik z zespołem łopat, zespół

przeniesienia napędu, generator prądotwórczy, układy sterowania i zespół gondoli

wraz z mocowaniem i mechanizmem obrotu), zgodnie z definicją legalną elektrowni

wiatrowych z art. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie

elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 961). W 2017 roku sąd rozstrzygał

skargi na indywidualne interpretacje przepisów u.p.o.l. w powyższym zakresie,

natomiast w 2018 r. rozstrzygał skargi na decyzje wymiarowe. M.in. w sprawach

o sygn. akt I SA/Ol 943/17 oraz o sygn. akt I SA/Ol 69/18 WSA oddalił skargi.

W wielu sprawach rozstrzygnięcia WSA w przedmiocie podatku

od nieruchomości zdeterminowane były faktem wydania przez Trybunał

Konstytucyjny w grudniu 2017 r. dwóch wyroków dotyczących zgodności przepisów

u.p.o.l. z normami Konstytucji RP. W wyroku z dnia 12 grudnia 2017r. SK 13/15

Trybunał orzekł, że: „Art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 lit. a ustawy

o podatkach i opłatach lokalnych rozumiany w ten sposób, że wystarczającą

przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem

od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności

gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczna

będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 84

w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W wyroku z dnia

68

13 grudnia 2017 r. SK 48/15, Trybunał orzekł, że: „Art. 1a ust1 pkt 2 u.p.o.l.

w zakresie, w jakim umożliwia uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który

spełnia kryteria bycia budynkiem przewidziane w art. 1a ust.1 pkt 1 powołanej

ustawy, jest niezgodny z zasadą szczególnej określoności regulacji daniowych,

wywodzoną z art. 84 w związku z art. 217, w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP.

Kierując się wskazaniami wynikającymi z wyroku TK z dnia 12 grudnia

2017 r. WSA wyrokiem z dnia 7 lutego 2018 r. I SA/Ol 876/17 uchylił decyzje

organów podatkowych ustalające zobowiązania w podatku od nieruchomości

odpowiednio za rok 2016 i 2017 małżonkom, z których tylko jeden prowadził

działalność gospodarczą, nakazując wyjaśnienie kwestii rzeczywistej funkcji budynku

oraz ustalenia, czy jest on wykorzystywany do działalności gospodarczej. Podobnie

w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 123/18 sąd wyrokiem z dnia 28 marca 2018 r. uchylił

decyzję ustalającą zobowiązanie od nieruchomości stanowiącej współwłasność,

nakazując ustalenie, czy weszła ona w skład przedsiębiorstwa prowadzonego przez

jednego ze współwłaścicieli.

Odniesienia do stanowiska Trybunału Konstytucyjnego zawartego w wyroku

z dnia 13 grudnia 2017 r. SK 48/15 znalazły się we wszystkich sprawach ze skarg na

decyzje organów wydane w postępowaniach podatkowych inicjowanych wnioskami

stron o nadpłaty podatku lub o wznowienie postępowań zakończonych decyzjami

wymiarowymi. M.in. z uwagi na powyższe, sąd uchylił decyzje organów podatkowych

w sprawach o sygn. akt I SA/Ol 935/17, I SA/Ol 364/18, I SA/Ol 367/18,

I SA/Ol 383/18, I SA/Ol 472/18.

W przedmiocie podatku od środków transportowych w 2018 r. nie wystąpiły

problemy interpretacyjne. Jedna wniesiona skarga dotyczyła kwestii zwolnienia

od podatku pojazdów używanych do nauki jazdy i została rozstrzygnięta zgodnie

z utrwaloną już linią orzecznictwa.

Opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

W 2018 r., problematyką występującą na gruncie stosowania przepisów

ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w 

skrócie: „u.c.p.g.” Sąd zajmował rozpoznając skargi na decyzje w przedmiocie

określenia zobowiązania z tytułu gospodarowania opłatami komunalnymi.

Nie wniesiono żadnej skargi na uchwały Rad Gmin w powyższym zakresie. Jedna

sprawa dotyczyła indywidualnej interpretacji wydanej przez Zarząd Związku Gmin.

W rozpoznawanych sprawach nie wystąpiły istotne zagadnienia prawne.

69

Najczęstszą przyczyną wszczynania postępowań i wydawanie decyzji określających

opłaty są stwierdzane okoliczności braku przestrzegania wymogów segregowania

odpadów, mimo wynikających z deklaracji właścicieli (zarządców) opłat w wysokości

właściwej dla odpadów segregowanych oraz niewypełnianie obowiązku

utrzymywania ilości i wielkości pojemników wynikających z uchwał Rad Gmin.

W wyrokach z dnia 14 lutego 2018 r. w sprawach o sygn. akt I SA/Ol 907/17

i I SA/Ol 909/17 sąd uchylił decyzje SKO i poprzedzające je decyzje organu

I instancji wskazując, że wynikające z art. 6q u.c.p.g. pełne odesłanie do przepisów

Ordynacji podatkowej oznacza obowiązek stosowania wszystkich przepisów

dotyczących przeprowadzania kontroli, terminów wszczynania postępowania jak

i zasad postępowania podatkowego. Sąd uznał za naruszające standardy

postępowania oparcie decyzji na dokumentacji zdjęciowej, wykonanej bez wiedzy

i uczestnictwa podmiotu kontrolowanego i nie przeprowadzenie postępowania

dowodowego w pełnym zakresie.

Odnośnie do podatku rolnego nie wystąpiły istotne problemy, wymiar tego

podatku następował w ramach łącznego zobowiązania podatkowego.

9/ podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa

W sprawach z zakresu podatku od czynności cywilnoprawnych wystąpiły

typowe kwestie sporne na tle stosowania przepisów ustawy z dnia 9 września 2000 r.

o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 223 ze zm.).

Kwestią sporną w przedmiotowych sprawach była wysokość opłaty skarbowej

za wydanie zaświadczenia - poświadczenie zgodności kopii z oryginałem. Przyczyną

uchylenia zaskarżonych decyzji był brak wniosku o dokonanie czynności, bowiem

obowiązek zapłaty opłaty skarbowej (od dokonanej przez organ czynności) jest

konsekwencją złożenia wniosku (o wydanie zaświadczenia) o dokonanie

poświadczenia zgodności kopii (art. 5 ust. 1 ustawy o opłacie skarbowej mówi

że zaświadczenie (poświadczenie zgodności kopii wydaje się na wniosek). Zatem

brak wniosku o dokonanie czynności uniemożliwia żądanie zapłaty tej opłaty.

10/ podatek od gier

Do rozpatrzenia z lat 2016 - 2017 pozostała 1 skarga z omawianego

przedmiotu.

W 2018 r. wpłynęło 12 skarg (wyłącznie rep. SA w tym: 11 o symbolu 6116

oraz 1 symbol 6119 - sygn. akt I SA/Ol 454/18) na rozstrzygnięcia organów

70

w sprawach dotyczących podatku od gier losowych. (12: 1857 - ogólny wpływ

do Sądu - 0,64 % ogólnego wpływu do Sądu). Spośród spraw, które wpłynęły w omawianym okresie do repertorium SA

załatwiono 12 skarg (11 odrzucono - sygn. akt I SA/Ol 407-417/18, w jednej Sąd

oddalił skargę - sygn. akt I SA/Ol 454/18). Ponadto w 2018 roku załatwiono 1 skargę,

która pozostała do załatwienia z 2016 r. (sygn. akt I SA/Ol 374/16 - skarga została

oddalona - nie zgłoszono wniosku o sporządzenie uzasadnienia), łącznie załatwiono

13 skarg. (13: 1893 ogólne załatwienie spraw w Sądzie - 0,68 % ogółu spraw

załatwionych w Sądzie).

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 454/18 Sąd wyrokiem z 8 listopada 2018 r.

oddalił skargę w przedmiocie kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza

kasynem gry. Skarżąca spółka wydzierżawiła część lokalu, umożliwiając tym samym

zainstalowanie urządzeń do gier, na których dzierżawca będzie prowadził działalność

gospodarczą. Skarżąca została uznana za podmiot „urządzający gry” (art. 89 ust.

1 pkt 2 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych - Dz.U. z 2009 r. Nr 201,

poz. 1540 ze zm., zwanej dalej u.g.h.), współuczestniczący w urządzaniu gier

na automacie poza kasynem gry.

Za pozbawiony usprawiedliwionych podstaw Sąd uznał zarzut dotyczący

naruszenia art. 133 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 89 ust. 1 pkt 2 oraz

art. 91 u.g.h. poprzez wydanie decyzji wymierzającej karę pieniężną za urządzanie

gier na automatach poza kasynem gry w stosunku do podmiotu niebędącego

urządzającym gry w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. Skoro, jak stwierdził organ,

skarżący umożliwiał rozgrywanie w swoim lokalu gier na automatach, które zgodnie

z regulacjami u.g.h. mogą być urządzane wyłącznie w kasynach, to tym samym

naruszył przepisy tej ustawy.

11/ postępowanie egzekucyjne, egzekucja obowiązków o charakterze pieniężnym

Do rozpatrzenia z 2017 r. pozostało 10 skarg z omawianego przedmiotu

o symbolu 6118.

W 2018 r. wpłynęło 60 skarg (rep. SA 57 oraz 3 SAB). na rozstrzygnięcia

organów oraz bezczynność organów / przewlekłe prowadzenie postępowania

w sprawach dotyczących egzekucji świadczeń pieniężnych (60: 1857- ogólny wpływ

do Sądu - 3,23% ogólnego wpływu do Sądu).

Spośród spraw, które wpłynęły w omawianym okresie do repertorium SA

załatwiono 47 skarg. Ponadto w 2018 roku załatwiono 9 skarg, które pozostały 71

do rozpatrzenia z 2017 r., łącznie załatwiono 56 skarg, ponadto załatwiono 1 skargę

zarejestrowaną w rep. SAB, łącznie załatwiono 57 skarg (57: 1893 ogólne

załatwienie spraw w Sądzie - 3,01 % ogółu spraw załatwionych w Sądzie).

Znaczącą grupę w sprawach dotyczących omawianego zakresu stanowiły

sprawy określenia wysokości kosztów postępowania egzekucyjnego, związane

z obowiązywaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2016 r. sygn.

akt SK 31/14 (Dz. U. z 2016 r., poz. 1244). Trybunał orzekł w sentencji, że art. 64 § 1

pkt 4 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

(Dz. U. z 2016 r. poz. 599, dalej w skrócie u.p.e.a.) w zakresie, w jakim nie określa

maksymalnej wysokości opłaty za dokonane czynności egzekucyjne, jest niezgodny

z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą zakazu nadmiernej ingerencji w związku

z art. 64 ust. 1 i art. 84 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 31 ust.

3 Konstytucji RP, oraz że art. 64 § 6 u.p.e.a. w zakresie, w jakim nie określa

maksymalnej wysokości opłaty manipulacyjnej, jest niezgodny z wynikającą z art.

2 Konstytucji RP zasadą zakazu nadmiernej ingerencji w związku z art. 64 ust. 1 i art.

84 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

W szeregu spraw w omawianym przedmiocie Sąd konsekwentnie stał

na stanowisku, że z uwagi na ww. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca

2016 r. art. 64 § 1 pkt 4 u.p.e.a. utracił walor domniemania konstytucyjności.

W związku z tym wyrokiem z 4 grudnia 2018 r. w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 715/18

Sąd uchylił postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, który nie odniósł

się do kwestii, czy została zachowana racjonalna zależność między ustaloną

wysokością opłat a czynnościami organu, za podjęcie których opłaty te zostały

naliczone, tak aby opłaty nie stały się swoistą sankcją pieniężną. Nie uwzględnił też,

że wysokość kosztów egzekucyjnych nie może pozostawać w oderwaniu od stopnia

efektywności egzekucji, poziomu skomplikowania czynności podejmowanych przez

organ egzekucyjny oraz nakładu pracy organu.

Z kolei Sąd w wyroku z 18 września 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 465/18 uchylając

postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie obciążenia

wierzyciela kosztami postępowania egzekucyjnego podał, że interpretując art. 64 § 1

pkt 4 u.p.e.a. oraz art. 64 § 6 organ wprawdzie odniósł się do wyroku Trybunału

Konstytucyjnego SK 31/14 z 28 czerwca 2016 r., lecz zbagatelizował jego znaczenie,

stwierdzając, że skoro przepis nie został derogowany, to obowiązuje i należy

go stosować. Organ dokonał więc błędnej, niezgodnej z Konstytucją RP interpretacji

ww. przepisów, niezgodnej z ww. wyrokiem Trybunału.

72

Sąd zalecił organowi dokonanie zgodnej z art. 2 Konstytucji RP wykładni art.

64 § 1 pkt 4 i art. 64 § 6 u.p.e.a. oraz zbadanie, czy w rozpatrywanej sprawie

zachodzą okoliczności uzasadniające obciążenie wierzyciela kosztami

egzekucyjnymi w pełnej wysokości, czy też koszty te powinny być miarkowane,

mając na uwadze zarówno potrzebę zapewnienia funkcjonowania organu

egzekucyjnego, jak i wynikające z wyroku TK ograniczenia, związane

ze stwierdzeniem częściowej niekonstytucyjności ww. przepisów u.p.e.a.

Natomiast Sąd wyrokami z 20 marca 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 109/18

i I SA/Ol 110/18 uchylił postanowienia Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w 

przedmiocie określenia wysokości kosztów postępowania egzekucyjnego. Sąd

podsumował w rozpoznawanych sprawach, że określona w postępowaniu

egzekucyjnym stawka jest wygórowana. Została ona określona bez uwzględnienia

wymogów stawianych przez Trybunał Konstytucyjny. Powinien być wyznaczony

maksymalny pułap tej opłaty. Określenie pułapu tych opłat powinno mieć charakter

degresywny. Podobnie Sąd orzekł w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 475/18.

Inna problematyka była przedmiotem sprawy o sygn. akt I SA/Ol 273/18. Sąd

w wyroku z 18 września 2018 r. uchylił postanowienie w zakresie oddalenia skargi

na czynność egzekucyjną zajęcia rachunku bankowego. Organ egzekucyjny

nie uwzględnił, że to w jego posiadaniu znajduje się aktualnie wyegzekwowana

niezgodnie z przepisami u.p.e.a., kwota świadczenia wychowawczego. Wyłączenie

świadczenia wychowawczego spod egzekucji administracyjnej przewidziane zostało

nie tylko w art. 10 § 4 u.p.e.a., ale także w art. 54a ustawy - Prawo bankowe. Przy

czym Sąd zauważył, że skarżącej nie przysługuje w stosunku do banku jakikolwiek

środek ochrony przewidziany przez przepisy u.p.e.a., a jedynie roszczenie

o charakterze odszkodowawczym oparte na zasadach ogólnych.

Z kolei Sąd w wyroku z 30 stycznia 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 834/17 oddalił

skargę w przedmiocie określenia wysokości nieprzekazanej przez dłużnika kwoty

zajętej wierzytelności. Skarżąca Spółka z o.o. stała się dłużnikiem wierzytelności

zobowiązanego będącego osobą fizyczną i prowadzącego działalność gospodarczą.

Ta wierzytelność przysługiwała mu od Spółki, którą jednocześnie reprezentował

zobowiązany jako prezes zarządu. W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał

dowodowy dał podstawę do stwierdzenia, że uchylanie się przez skarżącą

od przekazania organowi zajętej kwoty wierzytelności, było bezpodstawne

w rozumieniu art. 71a § 9 u.p.e.a. Sąd odnotował, że tekst umowy o przejęciu

zobowiązań zawartej pomiędzy zobowiązanym a Spółką, został przedłożony

73

na etapie postępowania sądowego. Organ egzekucyjny nie był zobowiązany

do żądania od strony skarżącej przedłożenia dokumentów prywatnych.

12/ sprawy celne

Do rozpatrzenia z 2017 r. pozostało 29 skarg z omawianego przedmiotu.

W 2018 r. wpłynęło 156 skarg (wyłącznie rep. SA) na rozstrzygnięcia organów

z zakresu obrotu towarami z zagranicą, należności celne i ochrony przed

nadmiernym przywozem towaru na obszar celny Unii Europejskiej oznaczonych

symbolem ogólnym - 630 (156: 1857 - ogólny wpływ do Sądu - 8,40 % ogólnego

wpływu do Sądu).

Spośród spraw, które wpłynęły w omawianym okresie do repertorium SA

załatwiono 146 skarg. Ponadto w 2018 roku załatwiono 17 skarg, które pozostały

do rozpatrzenia z 2017 r., łącznie załatwiono 163 skargi (163: 1893 ogólne

załatwienie spraw w Sądzie - 8,61 % ogółu spraw załatwionych w Sądzie).

Odnośnie spraw celnych dominowały w przedmiocie odmowy zmiany

klasyfikacji taryfowej towaru oraz odmowy dokonania zwrotu cła. Sprawy te były

związane z wyrokiem TSUE z 26 maja 2016 r. w sprawie C-286/15. Powołany wyrok

miał w ocenie podmiotów skarżących moc wsteczną do zgłoszeń celnych

i upoważniał do zwrotu cła. W połączonych sprawach o sygn. akt I SA/Ol 525/18 Sąd

oddalając skargi zgodził się, że ww. wyrok TSUE ma zastosowanie ex tunc. Jednak

przyjął, że w rzeczywistości stan faktyczny nie jest sporny i został ustalony na

podstawie dokumentów, które zostały przedłożone w zgłoszeniu celnym. Znany był

skład chemicznego mieszaniny gazów i był wyodrębniony składnik nadający jej

zasadniczy charakter. Nie oznacza to, że w postępowaniu celnym, w przypadku

braku w zgłoszeniu celnym informacji o składzie procentowym mieszaniny gazów,

organy celne byłyby zobowiązane zaakceptować wskazywaną w zgłoszeniu

klasyfikację celną. W takim przypadku ciężar dowodu w przedmiocie klasyfikacji

celnej spoczywa na organie celnym. Taki dowód z opinii biegłego byłby związany

z badaniem składu chemicznego mieszaniny gazów i dotyczył ewentualnego

wyodrębnienia składnika nadającemu mu zasadniczy charakter. Sąd oddalał skargi

w przedmiocie odmowy zmiany klasyfikacji taryfowej towaru oraz odmowy dokonania

zwrotu cła m.in. w połączonych sprawach o sygn. akt I SA/Ol 43/18, I SA/Ol 63/18,

I SA/Ol 65/18, I SA/Ol 67/18, I SA/Ol 155/18, I SA/Ol 170/18, I SA/Ol 226/18,

I SA/Ol 443/18, I SA/Ol 493/18, I SA/Ol 502/18, I SA/Ol 534/18, I SA/Ol 600/18.

W omawianym zakresie odnotowano sprawy w przedmiocie stwierdzenia

74

powstania długu celnego, określenia kwoty cła. W tych sprawach organy odmawiały

zastosowania zwolnienia od należności celnych wwożonego z Rosji na obszar Polski

(a w konsekwencji na obszar Unii Europejskiej), paliwa silnikowego do napędu

pojazdów prywatnych - wyrok WSA z 9 maja 2018 r. sygn. akt I SA/Ol 132/18, jak też

wyrok WSA z 19 września 2018r. sygn. akt I SA/Ol 354/18. Oddalając skargę

w połączonych sprawach o sygn. akt I SA/Ol 354/18 Sąd podał, że paliwo będące

przedmiotem postępowania nie może podlegać zwolnieniu od należności celnych

przywozowych. Nie są zasadne zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj.

przepisów dyrektywy 2007/74/WE oraz art. 56 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i

usług poprzez błędną wykładnię pojęcia „okazjonalny”, będących podstawą

do zastosowania zwolnień z należności celnych. Stosując interpretację pojęcia

„okazjonalny”, słusznie organ uznał, że przywóz paliwa przez skarżącego

w okolicznościach ustalonych w postępowaniu - nie miał charakteru okazjonalnego.

Wobec tego nie było podstaw do zastosowania zwolnienia z art. 41 rozporządzenia

Rady (WE) nr 1186/2009 z 16 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy

system zwolnień celnych (Dz. U. UE L 324).

Sąd uznał, że organ odwoławczy słusznie wskazał, iż charakter niehandlowy

mają przywozy sporadyczne, nie występujące w sposób ciągły. Sąd stwierdził,

że ustalenia organu w tym zakresie, odmawiające ww. przywozowi warunku

okazjonalności, są prawidłowe i mają także oparcie w ukształtowanej linii

orzecznictwa sądowego (np. wyroki NSA: z 6 marca 2018 r., sygn. akt I GSK 300/16,

z 5 września 2017 r. sygn. akt I GSK 668/17).

13/ pomoc finansowa z Unii Europejskiej

W 2018 r. do Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęło 26 skarg w sprawach z zakresu subwencji unijnych i funduszy

strukturalnych, tj. 1,40 % ogólnego wpływu spraw do Sądu. Załatwiono 25 spraw,

w tym 5 spraw, które zarejestrowane zostały w 2017 r. Stanowiło to 1,32 % ogółu

załatwionych spraw.

W analizowanym okresie sprawozdawczym Sąd kontynuował swe stanowisko,

wyrażane już w latach poprzednich, w zakresie zagadnienia rozkładu ciężaru

dowodu w postępowaniu administracyjnym w tej kategorii spraw. Rozpoznawane

przez Sąd zagadnienia prawne w omawianym zakresie dotyczyły również

w znaczącej ilości spraw konsekwencji prawnych zmian dokonywanych w toku

trwania zobowiązania rolnośrodowiskowego. Odnosząc się do tej problematyki

75

w wyrokach z dnia 21 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 460/18 oraz

I SA/Ol 558/18, Sąd zwrócił uwagę, że prawo do płatności rolnośrodowiskowej jest

ściśle związane z działalnością rolniczą i służy realizacji określonych celów

dotyczących gospodarstwa rolnego, stąd przeniesienie tego prawa na inny podmiot

możliwe jest tylko w tych przypadkach, w których przepisy dotyczące płatności

rolnośrodowiskowej przewidują taką możliwość.

Powołując brzmienie przepisów § 32 ust. 1 i ust. 5 rozporządzenia Ministra

Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych

warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program

rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

2007-2013 (Dz.U. z 2013, poz. 361 ze zm.), Sąd jako prawidłowe ocenił ustalenia

organu odwoławczego, że przejęcie zobowiązania rolnośrodowiskowego nie

nastąpiło z uwagi na brak przeniesienia faktycznego użytkowania działek rolnych,

do których przyznano płatność rolnośrodowiskową. Nie podzielił tym samym

stanowiska skarżącego, że przepis § 32 rozporządzenia nie wymaga, by

przeniesienie posiadania gruntów dotyczyło działek, które były objęte płatnością

rolnośrodowiskową w ramach danego wariantu. Jak wskazał Sąd, wręcz przeciwnie,

z przepisu tego wynika konieczność przejęcia gruntów, na których realizowane było

zobowiązanie rolnośrodowiskowe. Z punktu widzenia celów programu, a zwłaszcza

ciągłości zobowiązania, istotne jest bowiem zachowanie tożsamości gruntów,

na których realizowane jest przedsięwzięcie rolnośrodowiskowe.

Sąd wskazał również, że rolnik nie ma dowolności w modyfikacji zobowiązania

rolnośrodowiskowego. Jako trafne ocenił uwagi organu odwoławczego o stronie

podmiotowej i przedmiotowej zobowiązania rolnośrodowiskowego oraz

o możliwościach zmiany tych elementów unormowanych w przepisach

rozporządzenia rolnośrodowiskowego. Podniósł, że w świetle zaś przepisów § 6 ust.

1 rozporządzenia rolnośrodowiskowego niedopuszczalne jest łączenie zmian

w zakresie zarówno strony podmiotowej, jak i przedmiotowej zobowiązania, gdyż

mogłoby to prowadzić do wypaczenia systemu płatności rolnośrodowiskowej

i obejmowania nim w dowolnym okresie dowolnych gruntów znajdujących się

w posiadaniu różnych osób, podczas gdy założeniem tej płatności jest ciągłość

zobowiązania i zachowanie tożsamości gruntów, na których realizowane jest

przedsięwzięcie rolnośrodowiskowe.

Interesującym zagadnieniem prawnym Sąd zajmował się również w wyroku

z dnia 19 czerwca 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 243/18, w którym na tle sporu

76

o zaistnienie przesłanek do zwrotu płatności ekologicznej, stwierdził, że złożenie

przez stronę skarżącą, po upływie ustawowego terminu, zaświadczenia o posiadaniu

odpowiedniej liczby koni, nie może skutkować uznaniem, że strona zaprzestała

realizacji zobowiązania ekologicznego i nie spełnia materialnoprawnych warunków

przyznania płatności, w sytuacji gdy nie kwestionowano, że strona była posiadaczem

odpowiedniej liczby koni. W ocenie Sądu, zaprezentowana przez organy ARiMR

wykładnia § 31 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia

13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy

finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego Programem

Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. z 2015 r. poz. 370 ze zm.)

nie uwzględniła podstawowych warunków materialnoprawnych przyznania pomocy

finansowej określonych w § 2 ust. 1, § 9 ust. 3, ust. 4 ust. 8 pkt 3 oraz ust. 9 pkt  1

tego rozporządzenia. Jednym z kluczowych warunków przyznania płatności jest m.in.

posiadanie wskazanych zwierząt. Zdaniem Sądu, nie budzi wątpliwości,

że to właśnie warunek posiadania i rejestracji koni uznać należy za kluczowy, zaś

wskazanie posiadanych i zarejestrowanych zwierząt w zaświadczeniu wydanym

przez podmiot prowadzący rejestr koniowatych, na formularzu opracowanym

i udostępnionym przez Agencję, stanowi wymóg formalny, porządkujący i ułatwiający

potwierdzenie tak posiadania, jak i rejestracji koni. Sąd zajął stanowisko, że przepis

§ 6 ust. 3 rozporządzenia ekologicznego, zgodnie z którym jeżeli nie są spełnione

warunki przyznania płatności ekologicznej uznaje się, że rolnik zaprzestał realizacji

zobowiązania ekologicznego, odnosi się do wskazanych warunków materialnych

przyznania płatności, a nie formalnych, jakim jest złożenie zaświadczenia, które ma

znaczenie jedynie kontrolne. Organy, przenosząc punkt ciężkości z istotnego dla

sprawy ustalenia posiadania i rejestracji koni na formalny jedynie wymóg złożenia

zaświadczenia w określonym terminie, wypaczyły w istocie sens norm statuujących

materialne wymogi przyznania płatności ekologicznej. Powyższe było wynikiem

przeprowadzenia postępowania wbrew regułom działania zgodnie z zasadami

praworządności, uwzględnienia interesu społecznego i słusznego interesu obywateli

(art. 7 k.p.a.), pogłębiania zaufania do władzy publicznej (art. 8 k.p.a.)

i przekonywania (art. 11 k.p.a.) wskutek wadliwej oceny zebranych w sprawie

dowodów, w tym wyjaśnień strony (art. 77 k.p.a.).

77

14/ dofinansowanie programów operacyjnych

W 2018 r. w sprawach z zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 11 lipca

2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych

w perspektywie finansowej 2014 - 2020 (j.t. Dz. U. z 2018 r., poz. 1431), dalej jako:

„ustawa wdrożeniowa”, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęło 48 skarg, co stanowiło 2,58 % ogólnego wpływu spraw do Sądu. Łącznie

w 2018 r. rozpoznano z omawianego zakresu 44 sprawy (tj. 2,32 % ogółu

załatwionych spraw w Sądzie), w tym 11 spraw, w których skargi wpłynęły w 2017 r.

W wyroku z dnia 7 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 569/18, Sąd dokonał

oceny, że zarzucane przez Instytucję Zarządzającą (dalej jako: „IZ”)

nieprawidłowości wniosku o dofinansowanie projektu wynikały ze stanowiska, że

objęta projektem inwestycja wymagała uzyskania decyzji o środowiskowych

uwarunkowaniach, gdyż zalicza się do przedsięwzięć mogących potencjalnie

znacząco oddziaływać na środowisko. Stanowisko to kwestionowała skarżąca,

dokonując odmiennej niż IZ wykładni przepisu § 3 ust. 1 pkt 65 rozporządzenia Rady

Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco

oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 71). Z materiału dowodowego

wynikało przy tym, że organ właściwy w sprawach prowadzenia ocen oddziaływania

przedsięwzięć na środowisko uznał, iż dla przedsięwzięcia objętego projektem nie

istnieje wymóg uzyskania decyzji środowiskowej i nie należy ono do przedsięwzięć

mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Również właściwy organ

administracji architektoniczno-budowlanej, wydając pozwolenie na budowę oraz nie

zgłaszając sprzeciwu wobec robót budowlanych niewymagających pozwolenia na

budowę, uznał, iż objęte zamiarem inwestycyjnym przedsięwzięcie jest zgodne z

wymaganiami ochrony środowiska. Sąd zaznaczył, że zgodnie z art. 75 ustawy z

dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,

udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na

środowisko (Dz. U. 2017 r. poz. 1405), organem właściwym do wydania decyzji o

środowiskowych uwarunkowaniach jest: regionalny dyrektor ochrony środowiska,

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, starosta, dyrektor regionalnej dyrekcji

Lasów Państwowych, wójt, burmistrz, prezydent miasta. W ocenie Sądu, tylko te

podmioty są kompetentne do stwierdzenia wystąpienia podstaw do wydania decyzji

środowiskowej, przy czym analizowany przepis kompetencyjny jest sformułowany w

sposób zamknięty, precyzyjnie określając przedmiot kompetencji i organ właściwy do

78

wydania decyzji środowiskowej. Podlega zatem wykładni literalnej i nie można

rozszerzać określonej w nim kompetencji na inne organy czy instytucje, gdyż

stanowiłoby to zagrożenie dla zasady legalizmu, stanu pewności prawa oraz

podważałoby zaufanie obywatela do działania organów państwa.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że skoro w przypadku planowanej

inwestycji wszystkie organy wypowiadające się w toku procesu inwestycyjno-

budowlanego, w tym także - jak wykazano - odnośnie aspektów środowiskowych

przedsięwzięcia, zgodnie nie zakwalifikowały inwestycji jako wymagającej określenia

środowiskowych uwarunkowań, to tym samym ocena IZ, uznająca konieczność

uzyskania decyzji środowiskowej, przekroczyła wyznaczone przepisami prawa

granice kompetencji IZ.

Ciekawe zagadnienie terminu przedawnienia obowiązku zwrotu

dofinansowania stanowiło przedmiot analizy Sądu w wyrokach z dnia 25 stycznia

2018 r., sygn. akt I SA/Ol 719/17 oraz I SA/Ol 720/17. Sąd nie zgodził się

ze stanowiskiem strony skarżącej, że w sytuacji przekazania mu środków

na realizację projektu w 2011 r., rozstrzygnięcie w przedmiocie zwrotu mogło być

wydane, w myśl art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 67 ustawy

z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.,

dalej jako: „u.f.p.”), przed upływem pięciu lat od końca tego roku, a więc najpóźniej

do dnia 31 grudnia 2016 r. Sąd wskazał, że zgodnie z art. 67 u.f.p. do spraw

dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą

ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks

postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu III ustawy –

Ordynacja podatkowa. Jednakże pomimo tego odesłania, przepisów Ordynacji

podatkowej nie stosuje się w zakresie regulującym terminy przedawnienia z uwagi na

przepisy szczególne, tj. przepisy rozporządzenia Rady (WE, EUROATOM)

Nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych

Wspólnot Europejskich (Dz.U.UE.L.1995.312.1). Przepis art. 3 ust. 1 tego

rozporządzenia przewiduje zaś jako zasadę 4 - letni okres przedawnienia, liczony od

czasu dopuszczenia się nieprawidłowości, z tym, że w przypadku nieprawidłowości

ciągłych lub powtarzających się okres przedawnienia biegnie od dnia, w którym

nieprawidłowość ustała. Jednocześnie przepis ten wyznacza ostateczny okres

przedawnienia, stanowiąc, że „w przypadku programów wieloletnich okres

przedawnienia w każdym przypadku biegnie do momentu ostatecznego zakończenia

programu”.

79

W ocenie Sądu, pojęcie „ostatecznego zakończenia programu” należy odnosić

do dnia zakończenia danego programu wieloletniego. Jak zaś wynikało z treści

przedłożonego przez organ pisma Komisji Europejskiej z datą 14 sierpnia 2017 r.

w przedmiocie zamknięcia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Warmińsko-Mazurskiego (CCI 2007PL161PO020) – opinia w sprawie końcowego

sprawozdania z realizacji oraz opinia dotycząca deklaracji zamknięcia, końcowe

sprawozdanie z realizacji oraz deklaracja zamknięcia nie mogą na razie zostać

przyjęte, zaś służby Komisji nie uznają sprawozdania końcowego z realizacji

programu operacyjnego za zadowalające. Powyższe ustalenia, zdaniem Sądu,

wskazywały, że w dacie wydania decyzji o zwrocie dofinansowania nie upłynął

jeszcze termin wyznaczony dla ostatecznego zakończenia programu, a tym samym

zarzut przedawnienia był bezzasadny.

15/ ulgi w spłacaniu należności pieniężnych do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej - art. 34 i 34 a ustawy o finansach publicznych

Sprawy dotyczące omawianej kategorii dotyczyły działania ZUS oraz Prezesa

KRUS. Podstawą prawną skarżonych decyzji był art. 28 ustawy z dnia

13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz.

963 ze zm.) i § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności

z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz.U. Nr 141, poz. 1365), oraz art. 36

ust. 1 pkt. 10 i art. 41a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym

rolników (Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

Analizowane sprawy należy uznać za typowe, dotyczące decyzji

odmawiających umorzenia zaległych składek na ubezpieczenia społeczne, w których

nie wystąpiły nowe problemy interpretacyjne w orzecznictwie. Rozstrzygnięcia

zapadały zgodnie z wypracowaną już linią orzecznictwa w zakresie decyzji

o charakterze uznaniowym, gdzie Sąd kontrolując zgodność z prawem zaskarżonego

aktu, dokonuje oceny prawidłowości ustalenia i oceny stanu faktycznego nie wnikając

w celowość rozstrzygnięcia organu administracji.

80

3. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału II

Spostrzeżenia ogólne dotyczące orzecznictwa w sprawach objętych właściwością wydziału

W Wydziale II WSA w Olsztynie rozpatrywane są wszystkie sprawy

z wyjątkiem: zobowiązań podatkowych, ceł, cen, ubezpieczeń majątkowych, spraw

kapitałowych i bankowości, finansów publicznych, subwencji unijnych, funduszy

strukturalnych i regulacji rynków branżowych.

Pozostały, bardzo szeroki zakres tematyczny spraw rozpatrywanych

w Wydziale II nie pozwala opisać wszystkich interesujących przypadków. W związku

z tym, w niniejszym opracowaniu, możliwe było przedstawienie w sposób ogólny tez

tylko tych orzeczeń, które zasługują na szczególną uwagę. Podnieść w tym miejscu

należy, że różnorodność tematyczna tych spraw stanowi istotną przeszkodę

w specjalizacji kadry orzekającej Wydziału i zobowiązuje sędziów, referendarzy

sądowych oraz asystentów sędziów do ciągłego śledzenia zmian w przepisach

regulujących poszczególne dziedziny życia społecznego.

1/ sprawy z zakresu budownictwa Podstawę rozstrzygnięć w sprawach z zakresu budownictwa stanowiły

przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2017 r., poz.

1332 ze zm.), zwanej dalej w skrócie: Prawo budowlane oraz przepisy

rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim

powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1422).

W 2018 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

118 skarg z zakresu budownictwa, co stanowiło łącznie 6,35 % wniesionych skarg

w 2018 r. Z tego zakresu pozostało do rozpoznania z poprzedniego okresu 21 spraw.

W 2018 r. załatwiono 112 spraw z zakresu budownictwa, co stanowiło 5,91 % spraw

załatwionych w 2018 r. W porównaniu z ubiegłym rokiem wpływ spraw z zakresu

budownictwa utrzymał się na podobnym poziomie.

Największa liczba rozstrzygnięć z zakresu budownictwa dotyczyła spraw

w przedmiocie pozwoleń na budowę oraz innych spraw objętych symbolem 6010.

Część orzeczeń z tego zakresu dotyczyła problematyki związanej z budową

urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej. W sprawach tych sporne było określenie

natężenia oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na środowisko.

I tak w wyroku z dnia 30 października 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 651/18 Sąd

przyjął, że wykładnia systemowa § 3 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia

81

9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 71) prowadzi do wniosku, że celem ustawodawcy

było wskazanie inwestycji, które potencjalnie znacząco mogą oddziaływać na

środowisko, co oznacza, że rolą organów jest ustalenie, w jaki sposób inwestycja

(a nie poszczególne anteny) wpłynie na środowisko. Dla poczynienia prawidłowych

ustaleń dotyczących oddziaływania inwestycji na środowisko niezbędne jest zatem

określenie nie tylko mocy poszczególnych anten, ale i rozważenie ewentualnego

nakładania się (nachodzenia) wiązek promieniowania emitowanych przez

poszczególne anteny. Zdaniem Sądu wyrażonym w wyroku, nie można bowiem

wykluczyć, że ewentualne nakładanie lub nachodzenie się wiązek spowoduje, iż moc

promieniowania znacznie przekroczy wielkości dopuszczalne. Odmienna

interpretacja § 3 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia prowadziłaby do możliwości obejścia

prawa przez potencjalnych inwestorów, co z pewnością nie było intencją

ustawodawcy. Pogląd ten został wyrażony również w wyroku z dnia 18 października

2018 r. sygn. akt II SA/Ol 662/18, w którym przyjęto, że z przedłożonej wraz

z projektem budowlanym kwalifikacji przedsięwzięcia dokonanej w świetle przepisów

rozporządzenia z 2010 r. wynika, że ocenę oddziaływania w zakresie równoważnej

mocy promieniowanej izotropowo wyznaczono dla pojedynczych anten. W tej sytuacji

- w ocenie Sądu wyrażonej w wyroku - organ odwoławczy prawidłowo

zakwestionował dokonaną kwalifikację uznając, że dla oceny, do jakich

przedsięwzięć zalicza się sporny obiekt, należało uwzględnić łączną wartość

parametrów charakterystycznych dla urządzeń tego samego rodzaju. Także

we wcześniejszym wyroku tutejszego Sądu (orzeczenie z dnia 15 marca 2018 r.

sygn. akt II SA/Ol 121/18) wskazano, że dla poczynienia prawidłowych ustaleń

niezbędne jest nie tylko określenie równoważnej mocy promieniowania izotropowo

dla poszczególnych anten, ale i rozważenie ewentualnego nakładania się

(nachodzenia) wiązek promieniowania emitowanych przez poszczególne anteny.

Między innymi do problematyki związanej z wytworzeniem pola

elektromagnetycznego, ale przez urządzenia energetyczne Sąd odniósł się także

w wyroku z dnia 2 października 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 349/18, w którym przyjęto,

że w okolicznościach kontrolowanej sprawy nie mogą odnieść zamierzonego skutku

podnoszone przez skarżących zarzuty naruszenia przez organy art. 35 ust. 1 pkt 2

i 3 Prawa budowlanego. W zakresie wymogu zawartego w przepisie art. 35 ust. 1 pkt

2 tej ustawy organy dokonały bowiem prawidłowej oceny, że projekt

zagospodarowania terenu odpowiada wymaganiom określonym w przepisach

82

techniczno-budowlanych, w szczególności w rozporządzeniu Ministra Środowiska

z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól

elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych

poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Zdaniem Sądu organ administracji

architektoniczno-budowlanej zasadne zauważył w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji,

że w decyzji środowiskowej został określony pas odziaływania, którego całkowita

szerokość wynosić będzie po 10 m od osi linii i w tym obszarze będzie obowiązywał

zakaz lokalizacji obiektów budowlanych przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Sąd

argumentował w uzasadnieniu wyroku, że oddziaływanie elektromagnetyczne

planowanej inwestycji zamknie się całkowicie w wydzielonym wzdłuż całej trasy

budowanej linii elektroenergetycznej pasie technologicznym o szerokości ok. 20 m -

po 10 m po każdej stronie linii.

W niektórych sprawach problematyczne były także kwestie związane

z zagospodarowaniem przestrzennym, a konkretnie ze związaniem organów

administracji architektoniczno-budowlanej postanowieniami decyzji o warunkach

zabudowy i zagospodarowania terenu oraz interpretacją przez te organy

postanowień miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Dla przykładu w wyroku z dnia 26 czerwca 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 339/18

Sąd wskazał, że organ prowadzący postępowanie w sprawie wydania pozwolenia na

budowę, nie może samodzielnie ingerować w kwestie rozstrzygnięte już w decyzji

o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Uprawnienie takie nie wynika bowiem

z treści art. 35 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego, który obliguje organ jedynie do

sprawdzenia zgodności projektu budowlanego m.in. z decyzją o lokalizacji inwestycji

celu publicznego. Organ orzekający jest natomiast uprawniony do zweryfikowania,

czy zamierzenie inwestycyjne objęte wnioskiem o wydanie pozwolenia na budowę

odpowiada warunkom określonym w decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Nie może on jednak modyfikować warunków ustalonych już w tym akcie lub tym

bardziej kwestionować jego postanowień. Sąd zauważył, że takie działanie

stanowiłoby nie tylko wyjście poza zakres orzekania w sprawie o wydanie pozwolenia

na budowę, lecz również rodzaj weryfikacji decyzji o lokalizacji inwestycji celu

publicznego dokonanej w nieznanym dla Kodeksu postępowania administracyjnego

trybie oraz z naruszeniem toku instancji. Sąd przyjął w rozpoznawanej sprawie,

że rozstrzygnięciom tym, jeśli są ostateczne, do chwili ich ewentualnego usunięcia

z obrotu prawnego służy domniemanie prawidłowości. Ewentualne podważenie

decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego w całości, lub niektórych jej

83

postanowień, odbywać powinno się w przewidzianych w procedurze administracyjnej

trybach lub w toku postępowania przed sądem administracyjnym.

Natomiast w wyroku z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt

II SA/Ol 17/18 Sąd wskazał, że prawidłowa wykładnia art. 46 ustawy z dnia 7 maja

2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz.

1537) winna prowadzić do wniosku, że niezależnie od występowania innych funkcji

na danym terenie, dopuszczonych w planie miejscowym, jeżeli na danym terenie

przewidziana jest funkcja zabudowy mieszkaniowej, także jednorodzinnej, budowa

infrastruktury telekomunikacyjnej innej niż o nieznacznym oddziaływaniu nie jest

dopuszczalna, zwłaszcza w sytuacji gdy funkcja mieszkaniowa jest podstawowa.

Taka zaś sytuacja występowała na gruncie rozpoznawanej sprawy. Tym samym -

zdaniem Sądu - za bezzasadny należy uznać zarzut strony skarżącej dotyczący

naruszenia przepisu art. 46 ust. 1 i ust. 2 ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci

telekomunikacyjnych. Ponadto Sąd argumentował w uzasadnieniu wyroku, że taka

wykładnia ww. przepisów nie narusza konstytucyjnej zasady ochrony własności.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako akt prawa miejscowego

może bowiem wprowadzać ograniczenia prawa własności, a w tej sprawie były one

zdaniem Sądu uzasadnione szczególnym charakterem zabudowy dopuszczonej

na tym terenie.

W sprawach z zakresu prawa budowlanego problematyczne było również

określenie podmiotów, którym w zależności od stanu faktycznego zaistniałego

w danej sprawie przysługuje przymiot strony.

W wyroku z dnia 13 listopada 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 678/18 Sąd odwołując

się do orzecznictwa sądów administracyjnych przyjął, że ustalenie stron

w postępowaniu o pozwolenie na budowę zawiera element potencjalności. Dlatego

też, o ile występuje możliwość spowodowania szkodliwego oddziaływania inwestycji

na otoczenie ze względu na indywidualne cechy projektowanego obiektu, czy

zagospodarowania terenu otaczającego działkę inwestora, to podmiot legitymujący

się tytułem prawnym do działki, położonej na tak wyznaczonym obszarze

oddziaływania obiektu, jest stroną w postępowaniu w sprawie o pozwolenie

na budowę. Skład orzekający w opisywanej sprawie przyjął, że właściciel

nieruchomości powinien mieć możliwość udziału w postępowaniu w sprawie

udzielenia pozwolenia na budowę obiektu budowlanego na sąsiedniej nieruchomości

z uwagi na potrzebę ochrony jego interesu prawnego związanego z prawem

własności. W wyroku Sąd zauważył także, iż odrębnym zagadnieniem jest natomiast,

84

czy zarzuty podnoszone przez właściciela działki sąsiedniej przeciwko

wnioskowanemu zamierzeniu okażą się zasadne z punktu widzenia obowiązujących

przepisów.

Z kolei w wyroku z dnia 24 kwietnia 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 52/18 Sąd

odwołując się do orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazał,

że obszar oddziaływania obiektu nie może być tak rozumiany, że w praktyce stanowi

barierę nie do przebycia dla większości podmiotów posiadających nieruchomości

w otoczeniu projektowanego obiektu budowlanego, a którym odmawia się przymiotu

strony w postępowaniu tylko z tego powodu, że zgodnie z założeniami projektowymi

nie będzie potrzeby w przyszłości wprowadzania ograniczeń w zagospodarowaniu

terenu na podstawie przepisów odrębnych. To czy tak będzie w rzeczywistości, jak

twierdzi inwestor i organy właściwe do wydania pozwolenia na budowę, podmioty,

których poszanowanie interesów nakazuje art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy Prawo

budowlane, powinny mieć możliwość sprawdzenia poprzez udział w postępowaniu

w charakterze strony.

Konsekwencją błędnego ustalenia stron postępowania w postępowaniach

w sprawach dotyczących pozwoleń na budowę, były postępowania wszczynane na

skutek składania przez pominięte strony wniosków o wznowienie postępowania.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 630/17 (wyrok z dnia 11 stycznia 2018 r.) Sąd

zauważył, że w stanie faktycznym opisywanej sprawy należy wziąć pod uwagę,

że inwestycja polegająca na budowie stacji paliw płynnych należy do inwestycji

mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Zdaniem Sądu

wyrażonym w wyroku już ta okoliczność wskazuje, że obszar jej oddziaływania może

obejmować nieruchomości sąsiednie. Ponadto, realizacja pozwolenia na budowę

w jego kształcie ustalonym zaskarżoną w omawianej sprawie decyzją, skutkowała

pozbawieniem właścicieli nieruchomości sąsiednich prawa do korzystania z sieci

wodociągowej, kanalizacyjnej i deszczowej, a w konsekwencji do zakłócenia

korzystania z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą

ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości. Argumentowano

w uzasadnieniu wyroku, że posiadanie przymiotu strony w postępowaniu

o pozwolenie na budowę nie jest związane z naruszeniem interesu prawnego

podmiotu, któremu przymiot ten jest przyznawany, ale z jego posiadaniem.

W 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie rozpoznawał także

skargi z zakresu budownictwa związane z postępowaniami administracyjnymi

dotyczącymi nakazu rozbiórki oraz innymi sprawami objętymi symbolem 6014.

85

W 2018 r. była to druga pod względem wielkości wpływu grupa spraw dotyczących

budownictwa.

W wyroku z dnia 24 kwietnia 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 150/18 Sąd uznał,

że złożenie wniosku o uchwalenie planu miejscowego obejmującego swym zakresem

teren spornej inwestycji z całą pewnością nie jest zagadnieniem wstępnym

uniemożliwiającym organowi wydanie decyzji o nakazie rozbiórki. Nie stanowi też

przyczyny uzasadniającej kolejne przedłużenie terminu do przedłożenia dokumentów

niezbędnych do legalizacji inwestycji. Tym samym Sąd nie podzielił zarzutu

skarżących co do naruszenia przez organ odwoławczy art. 136 k.p.a. poprzez jego

niezastosowanie.

Organy nadzoru budowlanego orzekające w omawianych sprawach jako

podstawę nakazów rozbiórki stosowały przepisy zarówno art. 48 ust. 1 Prawa

budowlanego, jak i art. 51 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.

Przykładowo w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 672/18 Sąd w wyroku z dnia

18 października 2018 r. wyjaśnił, że niezasadne było stanowisko skarżącego

przywoływane w sprawie, że skoro nie dopuścił się on samowoli budowlanej i nie

można wobec niego stosować art. 48 Prawa budowlanego, to w konsekwencji

wykluczone jest także zastosowanie art. 51 ust. 1 Prawa budowlanego.

Argumentowano w wyroku, że dokonanie zgłoszenia i brak sprzeciwu właściwego

organu w żadnym razie nie oznacza, że organ nadzoru budowlanego nie może

podjąć i przeprowadzić tzw. postępowania naprawczego w trybie art. 51 Prawa

budowlanego. Na marginesie Sąd w opisywanej sprawie wskazał, że nawet

legitymowanie się przez stronę ostateczną decyzją o pozwoleniu na budowę,

w sytuacji gdyby została ona wydana wbrew zapisom planu miejscowego, nie

chroniłoby skutecznie inwestora przed wszczęciem postępowania naprawczego

i orzeczeniem o nakazie rozbiórki.

Natomiast wyrokiem z dnia 24 lipca 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 442/18 Sąd

oddalił skargę na decyzję organu nadzoru budowlanego stopnia wojewódzkiego,

którą organ ten uchylił decyzję organu I instancji nakazującą inwestorowi rozbiórkę

w oparciu o art. 48 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego i umorzył postępowanie

pierwszej instancji w całości. Sąd w cytowanym wyroku podzielił stanowisko organu

II instancji, że przeprowadzanych robót budowlanych nie można zakwalifikować jako

rozbudowa istniejącej obory, gdyż przedmiotowy obiekt nie powiększa powierzchni

zabudowy istniejącego już budynku. W ocenie Sądu brak było funkcjonalnego

powiązania przedmiotowego obiektu (dobudowany obiekt gospodarczy służył do

86

produkcji rolnej w gospodarstwie), co wynika z faktu usytuowania osobnego wejścia,

a także braku jakichkolwiek wspólnych instalacji. Sąd argumentował, że w tej sytuacji

uzasadnione było zakwalifikowanie przedmiotowego obiektu jako spełniającego

przesłanki budynku gospodarczego, określonego w art. 29 ust. 1 pkt 1 lit. a) Prawa

budowlanego. Zatem w opisywanej sprawie miał zastosowanie art. 29 ust. 1 pkt 1 lit.

a) Prawa budowlanego w zw. z art. 30 ust. 1 Prawa budowlanego, zwalniający tego

typu obiekty z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, a także zgłoszenia.

Ponadto Sąd w opisywanym wyroku podkreślił także, iż przedmiotowy obiekt

w żaden sposób nie zmienia, ani nie modyfikuje istniejącego budynku obory, a także

dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości przez inwestora. W związku

z tym nie znajduje uzasadnienia argumentacja skarżących, że wykonane prace

budowlane ograniczają możliwość korzystania z ich domu zgodnie z przeznaczeniem

z uwagi na emitowane zapachy oraz hałasy. Sąd wyraził pogląd, że w warunkach

wiejskich występowanie uciążliwości powodowanych przez tego rodzaju zabudowę

nie jest zjawiskiem nadzwyczajnym, a zamieszkiwanie w sąsiedztwie zabudowań

stanowiących gospodarstwo rolne na ogół łączy się z rożnego rodzaju immisjami.

Zatem fakt, że skarżący wykorzystują swoją nieruchomość na cele niezwiązane

z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, nie może - w ocenie Sądu wyrażonej

w opisywanej sprawie - uzasadniać żądania wydania nakazu rozbiórki

przedmiotowego obiektu ze względu na immisje. Zamieszkiwanie na terenie

wiejskim, w sąsiedztwie zabudowań stanowiących gospodarstwo rolne, na ogół

bowiem łączy się z tego rodzaju zjawiskami.

W jednej ze spraw objętej opisywanym symbolem pojawił się problem, który

może dość często występować w zabudowie wielorodzinnej. Sąd w wyroku z dnia

24 kwietnia 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 223/18 oddalił skargę na decyzję organu

nakazującą doprowadzenie obiektu budowlanego do stanu poprzedniego. Sąd

przyjął, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy - w przypadku otwierania drzwi

na klatkę schodową, która jest jednocześnie drogą ewakuacyjną dla mieszkańców

wyższych kondygnacji budynku wielorodzinnego - zmniejsza wymaganą stosownymi

przepisami szerokość przejścia ewakuacyjnego, co niewątpliwie zagraża

bezpieczeństwu życia i zdrowia ludzi. W ocenie Sądu wyrażonej w wyroku, organy

nadzoru budowlanego zasadnie uznały, że montaż drzwi otwieranych na zewnątrz

stwarza niebezpieczeństwo życia i zdrowia ludzi, a w konsekwencji nakazały

zamontowanie drzwi wejściowych do mieszkania w taki sposób, aby otwierały się

do wewnątrz lokalu.

87

W 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie rozpoznawał także

sprawy, które zgodnie z zasadami biurowości w sądach administracyjnych zostały

zaliczone do innych spraw z zakresu budownictwa (większość z tych spraw

zarejestrowano pod symbolem 6019).

W wyroku z dnia 8 listopada 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 438/18 Sąd oddalając

skargę na postanowienie organu wydane w przedmiocie opłaty legalizacyjnej

wyjaśnił, że ponieważ ustalenie opłaty legalizacyjnej nie jest środkiem represyjnym,

a opłata nie ma charakteru kary administracyjnej, nie ma tym samym cech

przymusowości, to nie można opłaty legalizacyjnej, w odróżnieniu do kar, zaliczyć do

zobowiązań podatkowych, o których mowa w dziale III ustawy z dnia 29 sierpnia

1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800 j.t.). Z wymienionych wyżej

względów w ocenie Sądu wyrażonej w wyroku nie jest do przyjęcia pogląd, że do

opłaty legalizacyjnej rozumianej jako alternatywne (a więc dobrowolne) świadczenie

w zamian za odstąpienie od nakazania rozbiórki, będą miały odpowiednie

zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, o których mowa w jej dziale III,

w szczególności możliwość przedawnienia opłaty legalizacyjnej.

Wyrokiem zaś z dnia 20 lutego 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 18/18 Sąd oddalił

skargę inwestora wniesioną na decyzję organu wydaną w przedmiocie sprzeciwu

na posadowienie tymczasowej mobilnej stacji bazowej. Sąd w omawianym wyroku

wskazał, że nie podziela argumentacji inwestora, zgodnie z którą za trwale związane

z gruntem należałoby uznać tylko te obiekty budowlane, dla których w toku

projektowania i budowy obiektu taki trwały związek został zapewniony poprzez

wykonanie badań gruntu, wykonanie obliczeń geotechnicznych warunków

posadowienia oraz takie ukształtowanie konstrukcji obiektu - fundamentów, aby

takowe założenia geotechniczne spełniały, a zatem takie, które są posadowione

za pomocą fundamentu przekazującego obciążenia od konstrukcji obiektu na nośne

warstwy gruntu, realizowane z użyciem specjalistycznego sprzętu budowlanego

i wykonaniem prac ziemnych, a których demontaż wiąże się z użyciem ciężkiego

sprzętu budowlanego i zazwyczaj zniszczeniem elementów konstrukcyjnych podczas

demontażu. Skład orzekający w opisywanej sprawie uznał, że organ odwoławczy,

po przeanalizowaniu konstrukcji, rozmiaru i sposobu posadowienia przedmiotowej

mobilnej stacji bazowej, prawidłowo stwierdził, że jej wykonanie wymagało

pozwolenia na budowę. Nie ulega bowiem wątpliwości, że jest to obiekt budowlany

trwale związany z gruntem, a zatem jego budowa, zgodnie z art. 28 ust. 1 Prawa

budowlanego, wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.

88

Natomiast wyrokiem z dnia 18 października 2018 r. w sprawie o sygnaturze

akt II SA/Ol 456/18 Sąd oddalając skargę na decyzję organu nadzoru budowlanego

wydaną w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie wybudowania obiektów

budowlanych dokonał oceny legalności wydanych decyzji w oparciu między innymi

o przepisy ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 1974 r.,

Nr 38, poz. 229 ze zm.). Sąd przyjął we wskazanym orzeczeniu, że możliwe jest

zakończenie postępowania na podstawie art. 37 Prawa budowlanego z 1974 r.

poprzez jego umorzenie, jako skutek niestwierdzenia wybudowania obiektu

budowlanego niezgodnie z przepisami w rozumieniu art. 37 ust. 1 Prawa

budowlanego z 1974 r., a następnie zainicjowanie postępowania w trybie art. 40

Prawa budowlanego z 1974 r., jeśli zaistnieją relewantne dla tego przepisu

okoliczności stanu faktycznego w danej sprawie. W szczególności zdaniem Sądu

wyrażonym w uzasadnieniu wyroku chodzi tutaj o przepisy techniczno-budowlane,

w tym kwestię sytuowania obiektu budowlanego względem granic działki. Sąd

wyjaśnił, że w jego ocenie istnieje związek pomiędzy art. 37 Prawa budowlanego

z 1974 r., a art. 40 Prawa budowlanego z 1974 r. w tym znaczeniu, że warunkiem

zastosowania art. 40 tej ustawy jest brak okoliczności określonych w art. 37 Prawa

budowlanego z 1974 r., ale nie oznacza to bezwzględnej konieczności weryfikacji

przesłanek zastosowania obu tych przepisów tylko i wyłącznie w jednym

postępowaniu, gdyż równie dobrze może to nastąpić w dwóch sekwencyjnych

względem siebie postępowaniach, po uprzednim ostatecznym (prawomocnym)

przesądzeniu, o braku podstaw do zastosowania względem samowoli budowlanej

art. 37 Prawa budowlanego z 1974 r.

2/ planowanie i zagospodarowanie przestrzenne

W tej kategorii spraw w 2018 r. do Sądu wpłynęło 121 skarg (co stanowi około

6,52 % wszystkich spraw, które wpłynęły do Sądu). Rozpoznano łącznie 123 skargi

(co stanowi około 6,50 % ogółu spraw rozpoznanych w Sądzie w okresie

sprawozdawczym). Największą grupę skarg w sprawach z zakresu

zagospodarowania przestrzennego stanowiły skargi na decyzje o warunkach

zabudowy (wpłynęły 55 skargi, rozpatrzono 58 skarg). Kolejną liczną grupę stanowiły

skargi dotyczące uchwał w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego (wpłynęło 39 skarg, rozpatrzono 37 skarg). Ponadto skarżono

decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego (wpłynęło 19 skarg, rozpoznano 19

skarg), dotyczące uzgodnień z zakresu zagospodarowania przestrzennego (wpłynęło

89

5 skarg, rozpoznano 5 skarg) oraz dotyczące opłat z tytułu wzrostu wartości

nieruchomości na skutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego (wpłynęła 1 skarga, rozpoznano 1 skargę).

W sprawach, w których przedmiotem skargi były decyzje o warunkach

zabudowy oraz decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego Sąd zajmował się

różnorodną problematyką.

W wyroku z dnia 30 stycznia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 929/17) Sąd odniósł

się do charakteru planowanej inwestycji polegającej na budowie niezależnych bloków

fotowoltaicznych, a więc urządzeń służących do przetwarzania energii słonecznej

w energię elektryczną. Kwestią istotną dla tej oceny było ustalenie, czy instalacja

paneli fotowoltaicznych zawiera się w pojęciu „urządzenia infrastruktury technicznej”,

których lokalizacja nie wymaga spełnienia wymogów wynikających z zasady dobrego

sąsiedztwa. Wskazano, że ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

nie definiuje pojęcia „infrastruktura techniczna”. Według definicji encyklopedycznej

pod pojęciem infrastruktura techniczna należy rozumieć urządzenia, sieci przesyłowe

i związane z nimi obiekty świadczące niezbędne i podstawowe usługi dla określonej

jednostki przestrzenno-gospodarczej, w zakresie energetyki, dostarczania ciepła,

wody, usuwania ścieków i odpadów, transportu, teletechniki itp. Nie jest to więc

ograniczone wyłącznie do urządzeń służących do przesyłu m.in. energii elektrycznej,

ale obejmuje również urządzenia służące do wytwarzania tej energii. Także

wykładnia systemowa pojęcia infrastruktura techniczna prowadzi do wniosku,

że wytwarzanie energii jest procesem, który nie wyklucza urządzeń do jej produkcji

z kategorii urządzeń infrastruktury technicznej. Za zasadne uznano uwzględnienie

definicji pojęć zawartych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce

nieruchomościami oraz w ustawie z dnia 7 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne.

Zdaniem Sądu w wykładni systemowej potwierdzenie znajduje stanowisko,

iż urządzenia infrastruktury technicznej to przewody lub urządzenia techniczne

stosowane do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, magazynowania, dystrybucji

oraz użytkowania energii elektrycznej. W związku z tym Sąd uznał, że skoro

planowana inwestycja stanowi infrastrukturę techniczną, to nie musi spełniać

wymagań określonych w art. 61 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p.

W wyroku z dnia 8 lutego 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 28/18) wyjaśniono, że sąd

administracyjny nie może uczynić przedmiotem oceny aktu administracyjnego, który

podlegał odrębnemu zaskarżeniu. Skoro skarżący nie skorzystał z prawa

do zakwestionowania postanowienia uzgodnieniowego, to nie mógł na etapie

90

wniesienia odwołania, a także skargi do sądu administracyjnego skutecznie

zakwestionować ustaleń, które legły u podstaw tego postanowienia. Weryfikacja

ostatecznego postanowienia uzgodnieniowego przez organy wydające decyzję

w przedmiocie warunków zabudowy oznaczałaby bowiem niedopuszczalne

naruszenie właściwości i wejście w zakres uprawnień organu uzgadniającego,

posiadającego autonomiczne kompetencje do wyrażenia stanowiska w akcie

uzgadniającym. Także sąd administracyjny, obejmując zakresem kontroli legalność

postanowienia wydanego przez organ uzgadniający, przekroczyłby granice sprawy,

naruszając tym samym art. 134 § 1 p.p.s.a. Wskazano przy tym, że kiedy organ

prowadzący główne postępowanie administracyjne i przygotowujący projekt decyzji,

biorąc pod uwagę przepisy odrębne, stwierdzi, że wykluczają one możliwość

realizacji zamierzonej inwestycji na danym terenie, to przed wydaniem decyzji

odmownej powinien zweryfikować prawidłowość swojego stanowiska i odmownego

rozstrzygnięcia, które uwzględnia przepisy odrębne i poddać projekt decyzji

odmownej uzgodnieniu właściwemu rzeczowo wyspecjalizowanemu organowi. Tylko

w przypadku braku wydania postanowienia przez organ uzgadniający, gdy inwestor

nie miał możliwości jego weryfikacji ani na drodze administracyjnej, ani przez

zaskarżenie postanowienia uzgodnieniowego do sądu administracyjnego, Sąd

ma obowiązek zbadania również prawidłowości podjęcia aktu uzgadniającego, jako

aktu podjętego w granicach sprawy w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy

w rozumieniu art. 135 p.p.s.a.

W wyroku z dnia 11 września 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 579/18) Sąd

stwierdził, że w literaturze przedmiotu i w orzecznictwie sądów administracyjnych

przyjmuje się bezspornie, że art. 61 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p. ma na celu zapobieganie

rozproszeniu zabudowy jak i powstrzymanie zabudowy, której funkcji nie da się

pogodzić z już istniejącą na terenach, gdzie nie ma miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego. Utrzymanie zabudowy rozproszonej jest

uzasadnione tylko w przypadku zabudowy zagrodowej gospodarstw rolnych z uwagi

na charakter działalności rolniczej, wykorzystującej znaczne obszary na uprawę

roślin, czy hodowlę zwierząt, co wynika z treści art. 61 ust. 4 u.p.z.p. Przy analizie

uwzględnieniu podlegać może jedynie dotychczasowy sposób zagospodarowania

wnioskowanego terenu i jego sąsiedztwo w kontekście przede wszystkim obrębu

ewidencyjnego, w jakim się znajduje. Na wynik analizy nie mogą więc wpływać

gminne akty programowe: plany odnowy, czy strategie rozwoju, które nie stanowią

prawa miejscowego, a tym samym nie zawierają norm bezwzględnie

91

obowiązujących, które mogłyby wiązać przy wydaniu decyzji. Przy czym niezależnie

od oceny, czy realizacja przedsięwzięcia niosłaby ze sobą korzystne zmiany dla

społeczności lokalnej, powodując ożywienie ruchu turystycznego, przesądzające

znaczenie ma fakt, czy w otoczeniu wnioskowanych działek istnieje zabudowa

mogąca stanowić punkt odniesienia dla ustalenia parametrów dla zabudowy objętej

wnioskiem.

W wyroku z dnia 11 grudnia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 775/18) Sąd stwierdził,

że decyzja ustalająca warunki zabudowy i zagospodarowania terenu, jest aktem

stosowania prawa, który w sposób władczy konkretyzuje uprawnienia wynikające

z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Decyzja w tym

przedmiocie zastępuje ustalenia miejscowego planu, wobec jego braku, wywołując

tożsame z nim skutki. Z treści art. 56 i 61 u.p.z.p. wyraźnie wynika, iż wydania decyzji

o warunkach zabudowy ustawodawca nie pozostawił uznaniu organu wykonawczego

gminy. Spełnienie warunków określonych w art. 61 obliguje organ do pozytywnego

załatwienia sprawy. Tym samym decyzja o warunkach zabudowy jest

rozstrzygnięciem związanym. Organ administracji publicznej w tych sprawach nie ma

uprawnień kształtujących (takich jakie przysługiwałyby mu przy realizacji władztwa

planistycznego) i ma obowiązek załatwić wniosek pozytywnie, gdy stwierdzi tylko

spełnienie warunków określonych w art. 61 ust. 1 pkt 1-5 u.p.z.p. Takie działanie

koresponduje z zasadą wolności zagospodarowania terenu, określoną w art. 6 ust.

2 pkt 1 u.p.z.p. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wytycza

ogólne podstawowe kierunki projektowanej inwestycji, podlegające dalszym

szczegółowym ustaleniom, przewidzianym w Prawie budowlanym i przepisach

wykonawczych określających warunki techniczne, w tym w zakresie uwzględnienia

występujących w obszarze oddziaływania planowanego obiektu uzasadnionych

interesów osób trzecich. Tym samym należy rozdzielić te dwa etapy inwestycyjne,

tym bardziej, iż każdy z nich regulowany jest odrębnymi przepisami, których nie

wolno dowolnie czy naprzemiennie stosować. Decyzja o warunkach zabudowy

odpowiadać ma tylko na pytanie inwestora, czy dany rodzaj zabudowy może powstać

na wnioskowanym terenie.

Sąd zajmował się także skargami na uchwały w sprawie miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy.

W wyroku z dnia 8 lutego 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 979/17) Sąd zaaprobował

stanowisko kwestionujące możliwość wprowadzenia przez gminę ograniczeń

92

w obrębie terenu zamkniętego. Zgodnie z art. 14 ust. 6 u.p.z.p. planu miejscowego

nie sporządza się dla terenów zamkniętych, z wyłączeniem terenów zamkniętych

ustalanych przez ministra właściwego do spraw transportu. Nadanie obszarom

statusu terenów zamkniętych wpływa na działania organów gminy sporządzających

i uchwalających miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Skutkiem tego,

w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się tylko granice

terenów zamkniętych oraz granice ich stref ochronnych (art. 4 ust. 3 u.p.z.p.), a dla

tego terenu nie sporządza się planu miejscowego (art. 14 ust. 6 u.p.z.p.), lecz

określa się w jego treści jedynie granice terenów zamkniętych i granice stref

ochronnych terenów zamkniętych (art. 15 ust. 3 pkt 7 u.p.z.p.). „Ustalanie”, o którym

mowa w art. 4 ust. 3 u.p.z.p. polega na naniesieniu stosowanych danych na część

graficzną planu oraz na odpowiednim odniesieniu się do terenów zamkniętych

w tekście uchwały, jeśli takie tereny znajdą się w obszarze objętym ustaleniami

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jak wynika z definicji

terenów zamkniętych oraz z przepisu art. 4 ust. 2a Prawa geodezyjnego

i kartograficznego, „ustalenia” terenów nie można utożsamiać z ich ustanawianiem,

albowiem kompetencje w tym zakresie nie zostały przyznane radzie gminy

uchwalającej miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, lecz właściwym

ministrom i kierownikom urzędów centralnych (T. Bąkowski, Ustawa o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz. Zakamycze 2004, s. 38, wyrok WSA

w Poznaniu z 20 kwietnia 2015 r., sygn. akt IV SA/Po 37/15).

W postanowieniu z dnia 5 kwietnia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 1/18) podano,

że w świetle art. 101 ust. 1 u.s.g. przesłanką do merytorycznej oceny przez sąd

zaskarżonego aktu jest naruszenie interesu prawnego lub uprawnienia

przysługującego skarżącemu. Strona skarżąca musi zatem nie tylko wykazać się

indywidualnym interesem prawnym lub uprawnieniem, ale także naruszeniem

któregoś z nich. Interes, o którym mowa w powołanym przepisie musi być konkretny

i realny, a związek pomiędzy własną, indywidualną sytuacją prawną skarżącego,

a zaskarżoną uchwałą musi powodować następstwo w postaci ograniczenia lub

pozbawienia danego podmiotu konkretnych uprawnień lub nałożonych obowiązków.

Wskazano, że powołanie się jedynie na naruszenie interesu ogólnego takiego jak ład

przestrzenny, zasady kształtowania zabudowy czy też ewentualne negatywne

oddziaływania nie świadczy o wykazaniu naruszenia interesu prawnego. Strona nie

wykazała bowiem na czym, w związku z regulacjami przyjętymi w planie, miałoby

polegać pogorszenie jej sytuacji prawnej jako właściciela nieruchomości sąsiedniej

93

w stosunku do działek objętych zmianą planu. Fakt, że skarżący obawiają się

potencjalnych inwestycji na działce objętej zmianą miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego ma charakter argumentów pozaprawnych. Takie

obawy nie przekładają się na konkretne naruszenie interesu prawnego, gdyż nie

są zmaterializowane w postaci naruszenia konkretnego przepisu prawa.

Z kolei w postanowieniu z dnia 11 kwietnia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 241/18)

Sąd uznał, że brak jest podstaw do zaskarżenia w trybie art. 101 ust. 1 ustawy

o samorządzie gminnym uchwały intencyjnej, podjętej na podstawie art. 14 ust.

1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Dopiero bowiem uchwalony plan miejscowy, jako akt prawa miejscowego, będzie

miał charakter normatywny i będzie kształtował prawa i obowiązki na obszarze nim

objętym, a w związku z tym dopiero wówczas skarżący będą mogli kwestionować

ustalenia przeznaczenia terenu, co do którego przysługuje im prawo własności.

Uchwała o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego ma charakter

wewnętrzny, porządkowy i wiąże tylko organ wykonawczy gminy. Z tego względu nie

można nadać tej uchwale charakteru normatywnego, kształtującego sytuację

materialnoprawną zainteresowanych podmiotów. To zaś wyklucza co do zasady

możliwość naruszenia jej postanowieniami czyjegokolwiek interesu prawnego.

W wyroku z dnia 15 lutego 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 35/18) Sąd podniósł,

że ustalenia planu miejscowego bezsprzecznie mogą ograniczać własność.

Regulacje takie nie stanowią naruszenia prawa, o ile dzieje się to z poszanowaniem

prawa, w tym chronionych wartości konstytucyjnych, a także z zachowaniem zasady

proporcjonalności. Wymóg proporcjonalności, zwany także zakazem nadmiernej

ingerencji, oznacza konieczność zachowania proporcji pomiędzy ograniczeniem

danego konstytucyjnego prawa lub wolności (czyli nałożonymi na jednostkę

obciążeniami), a zamierzonym celem (pozytywnym efektem) danej regulacji prawnej.

Wymóg proporcjonalności oznacza konieczność wyważania dwóch dóbr (wartości),

których pełna realizacja jest niemożliwa (por. J. Zakolska, Zasada proporcjonalności

w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008, s. 27-28). Brzmienie

przepisów ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym jednoznacznie wskazuje,

że interes publiczny nie uzyskał prymatu pierwszeństwa w odniesieniu do interesu

jednostki. Rozwiązania prawne przyjęte w ustawie opierają się na zasadzie

równowagi interesu ogólnopaństwowego, interesu gminy i interesu jednostki.

Oznacza to obowiązek wyważenia praw indywidualnych (interesów obywateli)

i interesu publicznego, co ma szczególne znaczenie w przypadku kolizji tych

94

interesów. Istota działania zasady wyważenia przeciwstawnych interesów opiera się

na prawidłowej realizacji dwóch elementów tej zasady: wyważania wartości

interesów i rezultacie wyważania. Jeżeli nie doszło do wyważania interesów lub

bezpodstawnie przyjęto regułę dominacji któregokolwiek z interesów - zasada ta

zostaje naruszona. Dokonując zatem ingerencji w sferę prywatnych interesów

właścicieli, rada gminy powinna bezwzględnie kierować się zasadą

proporcjonalności, rozumianą jako zakaz nadmiernej, w stosunku do chronionych

wartości, ingerencji w sferę praw i wolności jednostek. Gdyby zatem okazało się, że

skala ingerencji w prawo własności nie znajdowała żadnego uzasadnienia w interesie

publicznym bądź byłaby w stosunku do niego nierzeczywista lub nieproporcjonalna,

można wówczas mówić o nadużyciu władztwa publicznego.

W wyroku z dnia 28 sierpnia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 321/18) podano,

że zgodnie z art. 161 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne

i górnicze organem administracji geologicznej pierwszej instancji jest marszałek

województwa, z wyjątkiem spraw określonych w ust. 2-4. Natomiast w myśl art. 161

ust. 3 pkt 4 tej ustawy do ministra właściwego do spraw środowiska, jako organu

administracji geologicznej pierwszej instancji, należą sprawy związane

z zatwierdzaniem projektów robót geologicznych oraz dokumentacjami

geologicznymi, dotyczące określania warunków hydrogeologicznych w związku

z ustanawianiem obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych. Skoro zatem

właściwym organem administracji geologicznej pozostaje marszałek województwa,

to odstępstwa od tej zasady uregulowane w art. 161 ust. 2-4 ustawy Prawo

geologiczne i górnicze muszą być stosowane ściśle, gdyż z ugruntowanego

orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że kompetencja organu administracji

do działania nie może być dorozumiana, lecz musi wynikać wprost z obowiązującego

przepisu prawa. Oznacza to, że przewidziane w art. 161 ust. 3 przypadki stanowią

odstępstwo od generalnej reguły, a uprawnienia ministra właściwego do spraw

środowiska wynikające z tego uregulowania nie mogą być przenoszone na sytuacje

nie objęte dyspozycją wskazanego przepisu. Nie obejmują one zatem uprawnienia

wskazanego ministra do opiniowania projektu planu miejscowego z uwagi na fakt,

iż na terenie objętym tym projektem planu zlokalizowany jest udokumentowany

zbiornik wód podziemnych. Minister na podstawie ww. przepisu uprawniony

pozostaje tylko w zakresie spraw związanych z zatwierdzeniem projektów robót

geologicznych oraz dokumentacjami geologicznymi, dotyczącymi określenia

warunków hydrogeologicznych w związku z ustanowieniem obszarów ochronnych

95

zbiorników wód podziemnych. Skoro opiniowaniu musiał być poddany projekt planu

miejscowego, to prawidłowo projekt ten przesłano do marszałka województwa -

geologa wojewódzkiego. Natomiast odnośnie do braku określenia w planie

miejscowym granic występowania zbiornika wód podziemnych wyjaśniono,

że obowiązek określenia granic i sposobów zagospodarowania terenów lub obiektów

podlegających ochronie, o którym mowa w pkt 7 ust. 2 art. 15 u.p.a.p., może wynikać

z art. 95 ust. 1 p.g.i.g., pod warunkiem że zaistnieje sytuacja określona dyspozycją

tej normy prawnej. Z brzmienia tego przepisu wynika, że udokumentowane złoża

kopalin oraz udokumentowane wody podziemne, w granicach projektowanych stref

ochronnych ujęć oraz obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych, a także

udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku węgla, w celu ich

ochrony ujawnia się w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz

planach zagospodarowania przestrzennego województwa. Skoro nie budzi

wątpliwości okoliczność, że poza udokumentowanym istnieniem samego zbiornika

wód podziemnych nie został ustanowiony dla niego obszar ochronny, jak również nie

stwierdzono faktu projektowania takiego obszaru ochronnego, to nie zaistniał

obowiązek wynikający z art. 95 ust. 1 p.g.i.g. w związku z art. 15 ust. 2 pkt 7 u.p.i.z.p.

Istotą regulacji art. 95 ust. 2 p.g.i.g. jest potrzeba ochrony zasobów wód

podziemnych przed degradacją ale jedynie w przypadku, gdy obszar ochronny

zostanie ustanowiony. Celem tej regulacji jest bowiem zapewnienie w planie

miejscowym określenia i przeniesienia ustanowionych zakazów oraz ograniczeń

w użytkowaniu gruntów lub korzystaniu z wód, celem zapewnienia ochrony tych

zasobów. Jeżeli zaś nie został ustanowiony obszar ochronny, to poza samym

zapisem, iż taki zbiornik wód podziemnych istnieje na wskazanym terenie, brak jest

podstaw do określenia jakichkolwiek zakazów, czy ograniczeń w użytkowaniu

gruntów lub korzystaniu z wód.

W wyroku z dnia 18 października 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 495/18)

stwierdzono, że w zakresie kompetencji organu wykonawczego gminy mieści się

zarówno możliwość uwzględnienia wszystkich złożonych uwag do planu

miejscowego w całości lub w części, jak i możliwość odrzucenia uwag w całości.

Każde z przedstawionych rozstrzygnięć organu wykonawczego korzysta

z domniemania legalności. Jeżeli organ wykonawczy gminy uwzględnia uwagi,

to wprowadza ich treść do projektu studium lub planu miejscowego. Odrzucenie

uwag jest równoznaczne z brakiem wprowadzenia zmian do ustaleń projektowanego

96

aktu planowania przestrzennego. Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym nie określają formy prawnej rozstrzygnięcia uwzględniającego oraz

odrzucającego uwagę. Wskazaną lukę uzupełnia judykatura oraz jurysprudencja,

uznając, że prawną formą rozstrzygnięcia jest zawiadomienie (czynność materialno-

techniczna) kończąca postępowanie w sprawach skarg i wniosków w trybie

określonym art. 238 i art. 247 Kodeksu postępowania administracyjnego bądź

niezaskarżalne i niepodlegające uzasadnieniu zarządzenie. Jednakże ustawodawca

przewidział pewne szczególne i specyficzne rozwiązanie, które wzmacnia pozycję

podmiotów partycypujących, pozbawionych w przedmiotowych sprawach środków

zaskarżenia. Można je określić mianem „dewolucji kompetencji do rozstrzygnięcia

uwag z mocy ustawy”. Mianowicie organ wykonawczy gminy po wydaniu

rozstrzygnięcia uwzględniającego lub odrzucającego uwagę sporządza, jak stanowi

art. 11 pkt 11 oraz art. 17 pkt 14 u.p.z.p., „listę uwag nieuwzględnionych”, a w dalszej

kolejności przekazuje ją (wraz z projektem aktu i innymi dokumentami) radzie gminy.

Organ stanowiący podejmuje ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie uwag, których nie

uwzględnił uprzednio organ wykonawczy gminy. Art. 20 ust. 1 u.p.z.p. przewiduje,

że możliwe jest jednoczesne uchwalenie planu i rozstrzygnięcie o sposobie

rozpatrzenia uwag, które znalazły się w załączniku do uchwały dotyczącej planu

miejscowego. Fakt, że uwagi do projektu planu objęto jednym głosowaniem nie

oznacza, że rozpatrzenie tych uwag w tej sprawie nie miało charakteru

indywidualnego. Koniecznym jednak jest, by każda z uwag została wyszczególniona,

co do każdej z nich przedstawiono stanowisko rady gminy, a także w odniesieniu do

każdej z uwag zawarto motywy, jakimi kierowała się rada rozstrzygając o tych

uwagach.

W wyroku z dnia 20 listopada 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 654/18) Sąd

stwierdził, że zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 9 u.p.z.p. w planie miejscowym określa się

obowiązkowo szczegółowe zasady i warunki scalania i podziału nieruchomości

objętych planem miejscowym. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjęto,

że zakaz podziału działek nie jest „zasadą podziału”, więc nie może być ustanawiany

w ramach art. 15 ust. 2 pkt 8 u.p.z.p. (por. wyrok NSA z dnia 19 października 2018 r.,

sygn. akt II OSK 2510/16, publ. na stronie orzeczenia.nsa.gov.pl). Uwzględniono

natomiast, że zakaz podziału działki można wywieźć z treści art. 15 ust. 2 pkt

9 u.p.z.p., zgodnie z którym w planie miejscowym określa się obowiązkowo

szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich

użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy. Użyty w treści tego przepisu zwrot

97

„ograniczenia w użytkowaniu”, obejmuje także zakaz podziału, gdyż nawiązuje on do

przewidzianych w art. 140 k.c. granic w korzystaniu z prawa własności (por. wyrok

WSA w Poznaniu z dnia 21 lutego 2018 r., sygn. akt IV SA/po 1130/17, publ.

na stronie orzeczenia.nsa.gov.pl). Przy ocenie zasadności ustanowienia takiego

zakazu należy mieć na uwadze ukształtowanie tego terenu, jego walory

krajobrazowe i zamierzenie, aby pozostawał on terenem otwartym, co usprawiedliwia

wprowadzenie zakazu podziału terenu na działki.

W wyroku z dnia 15 listopada 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 660/18) Sąd

stwierdził, że w orzecznictwie sądów administracyjnych rozbieżnie oceniana jest

kwestia czy organ stanowiący gminy może na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a.

stwierdzić nieważność własnej uchwały, kiedy żaden przepis prawa materialnego nie

przyznaje mu wprost takich kompetencji. W wyroku z dnia 18 listopada 2014 r., sygn.

akt II OSK 2377/14 Naczelny Sąd Administracyjny stanął na stanowisku, że rada

gminy, działając na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a. w zw. z art. 147 § 1 p.p.s.a., może

uwzględnić skargę do sądu administracyjnego na własną uchwałę w przedmiocie

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i stwierdzić jej nieważność.

Zdaniem NSA przepis art. 54 § 3 p.p.s.a., pomimo tego, iż zawarty jest w ustawie

procesowej, jest przepisem o charakterze kompetencyjnym, dającym organowi

szczególne uprawnienie w ramach toczącego się postępowania

sądowoadministracyjnego do podjęcia rozstrzygnięcia uwzględniającego skargę

zgodnie z jej żądaniem przy zastosowaniu rodzajów rozstrzygnięć podejmowanych

przez sąd administracyjny w razie uwzględnienia skargi (art. 145-150 p.p.s.a.).

Stanowisko to zostało podzielone w wielu orzeczeniach wojewódzkich sądów

administracyjnych. Liczne są również stanowiska przeciwne, popierające zdanie

odrębne złożone do cytowanego wyroku NSA oraz krytyczną glosę B. Jaworskiej -

Dębskiej do tego orzeczenia (por. Samorząd Terytorialny 2015 r., nr 9, s. 83 i nast.),

w których akcentuje się, że art. 54 § 3 p.p.s.a. nie stanowi normy kompetencyjnej,

przyznającej prawo radzie gminy do stwierdzania nieważności własnych uchwał.

Mimo kontrowersji na temat uprawnień autokontrolnych organu stanowiącego

jednostki samorządu terytorialnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym, nie

powinno budzić wątpliwości, że podejmowanie uchwał w sprawie stwierdzenia

nieważności innych uchwał jest konkretnym działaniem, które nie pozostaje bez

znaczenia dla oceny bytu prawnego weryfikowanych w ramach autokontroli uchwał.

Uchwała podjęta w trybie art. 54 § 3 p.p.s.a. nie stanowi zwykłej odpowiedzi

na skargę w rozumieniu art. 54 § 2 p.p.s.a., która służy tylko wyrażeniu stanowiska

98

procesowego w toczącym się postępowaniu sądowym, ale ma na celu wywołanie

konkretnych skutków materialnoprawnych i może podlegać odrębnemu zaskarżeniu.

Jednakże warunkiem wejścia w życie aktu prawa miejscowego, podobnie jak

wszystkich aktów prawa powszechnie obowiązującego, jest jego ogłoszenie,

co wynika wprost z art. 88 ust. 1 Konstytucji RP. Jeżeli uchwała zawiera przepisy

powszechnie obowiązujące, w tym rozstrzyga o bycie prawnym przepisów takiej

rangi, to powinna być zgodnie z art. 42 u.s.g. ogłoszona na zasadach i w trybie

określonym w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów,

w celu uzyskania mocy obowiązującej. Niewykonanie tego obowiązku jest

równoznaczne z istotnym naruszeniem prawa, w rozumieniu art. 91 ust. 1 u.s.g.

i skutkuje nieuzyskaniem mocy obowiązującej przez uchwałę stwierdzającą

nieważność zaskarżonej uchwały.

Z innych spraw z zakresu zagospodarowania przestrzennego Sąd rozpatrywał

m.in. skargi na postanowienia dotyczące uzgodnienia projektu decyzji o lokalizacji

inwestycji celu publicznego. W wyroku z dnia 13 lutego 2018 r. (sygn. akt

II SA/Ol 10/18) stwierdzono, że rozważając kwestię „odpowiedniego” stosowania art.

61 ust. 1 pkt 4 przy ustalaniu lokalizacji inwestycji celu publicznego z zakresu

łączności publicznej nie można pominąć regulacji przewidzianej w art. 46 ustawy

o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych. Przepis ten zawiera swoiste

reguły interpretacyjne, które należy wziąć pod uwagę przy uchwalaniu miejscowych

planów zagospodarowania przestrzennego (art. 46 ust. 1), a także przy interpretacji

zapisów planów miejscowych obowiązujących w dniu wejścia w życie tej ustawy (art.

75) w zakresie możliwości lokalizowania inwestycji celu publicznego z zakresu

łączności publicznej. Ustawodawca uznaje w art. 46 ust. 2 jednoznacznie,

że przeznaczenie terenu na cele zabudowy wielorodzinnej, rolnicze, leśne, usługowe

lub produkcyjne nie jest sprzeczne z lokalizacją inwestycji celu publicznego

z zakresu łączności publicznej, a przeznaczenie terenu na cele zabudowy

jednorodzinnej nie jest sprzeczne z lokalizacją infrastruktury telekomunikacyjnej

o nieznacznym oddziaływaniu. W rezultacie nie można wymagać od wnioskodawcy

spełnienia warunku, o jakim mowa w art. 61 ust. 1 pkt 4 ustawy o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym, czyli badać czy teren objęty wnioskiem wymaga

uzyskania zgody ministra na zmianę przeznaczenia na cele nierolne i nieleśne.

W sprawie dotyczącej opłaty planistycznej w wyroku z dnia 17 lipca 2018 r.

(sygn. akt II SA/Ol 469/18) Sąd odniósł się do kwestii możliwości ustalenia opłaty

planistycznej w przypadku umowy zamiany nieruchomości. Wskazano, że obecne

99

brzmienie art. 36 ust. 4 u.p.z.p. jest efektem zmiany dokonanej przepisem art.  10 pkt

3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce

nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Na skutek tej nowelizacji

słowo „sprzedaż” zastąpiono terminem „zbycie”. Ustawa o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym nie definiuje pojęcia „zbycia”. Niemniej jednak

legalna definicja „zbycia nieruchomości” wprowadzona została tą samą nowelizacją

do ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (art. 1 ust.

1 pkt 1 lit. b), przez dodanie w art. 4 punktu 3b. Zmiany dokonane w obu ustawach

tym samym aktem prawnym pozwalają na przyjęcie, że na gruncie art. 36 ust.

4 ustawy o gospodarce nieruchomościami definicja ta może mieć pełne

zastosowanie. Użyty zatem w art. 36 ust. 4 ustawy termin „zbycie nieruchomości”

obejmuje każdą czynność prawa cywilnego, na mocy której zmienia się właściciel lub

użytkownik wieczysty tej nieruchomości, z wyłączeniem przypadku objętego

przepisem art. 36 ust. 4a ustawy oraz przeniesienia własności na podstawie umowy

darowizny na rzecz osoby bliskiej - zgodnie z uchwałą 7 sędziów NSA z 10 grudnia

2009 r., sygn. akt II OPS 3/09 (CBOSA). Nie ma przy tym zatem znaczenia, czy

w wyniku umowy zamiany strona uzyskała korzyść majątkową, czy też nie, gdyż taka

przesłanka nie wynika z treści cytowanych wyżej przepisów ustawy o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym. Warunkiem nałożenia w drodze decyzji opłaty

z art. 36 ust. 4 ustawy jest natomiast obiektywny (określony w operacie

szacunkowym) wzrost wartości nieruchomości, przy czym ów wzrost wartości

nieruchomości musi nastąpić w wyniku uchwalenia lub zmiany miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego.

Podsumowując stwierdzić należy, iż w roku sprawozdawczym większość

zagadnień wymagających rozstrzygnięcia pojawiała się już w sprawach zawisłych

przez Sądem w latach ubiegłych, ale pojawiały się także nowe kwestie związane

z nowelizacją przepisów lub też pojawiającymi się nowymi technologiami.

3/ gospodarka nieruchomościami, w tym sprawy dotyczące użytkowania wieczystego oraz zezwoleń wejścia na nieruchomość

Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości

W 2018 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęły

24 sprawy z zakresu wywłaszczania i zwrotu nieruchomości, co stanowiło 1,29 % ogólnego wpływu, a z poprzedniego okresu do załatwienia pozostało 7 spraw. Wśród

spraw nowych 12 dotyczyło wywłaszczenia nieruchomości i odszkodowania, 10 -

100

zajęcia nieruchomości i wejścia na nieruchomość i 1 - zwrotu wywłaszczonej

nieruchomości i rozliczeń z tym związanych. Wpłynęła 1 skarga na bezczynność

organów lub przewlekłe prowadzenie postępowania z tego zakresu. W analizowanym

okresie zakończonych zostało 26 spraw z omawianej kategorii, co stanowiło 1,37 % ogółu załatwionych w 2018 r. spraw. Skargi kasacyjne wniesione zostały

w 6 sprawach.

W tej kategorii spraw na uwagę zasługują sprawy o sygnaturach

II SA/Ol 423/18 i II SA/Ol 722/18, w których Sąd kontrolował legalność decyzji

ustalających odszkodowanie za wywłaszczane pod inwestycje drogowe

nieruchomości. Uchylając decyzje w obydwu sprawach składy orzekające wskazały

na kluczową moc dowodową operatu szacunkowego w postępowaniach tego

rodzaju, gdyż określa on wartość nieruchomości, której ustalenie jest celem

w postępowaniu odszkodowawczym. Operat szacunkowy wiąże organy administracji

publicznej co do ustalonej przez biegłego wartości wycenianej nieruchomości, ale nie

jest tak, że może być jedynym dowodem, w oparciu o który organ może dokonywać

ustaleń faktycznych, czy prawnych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia. Przy

czym oceniając wartość dowodową sporządzonej wyceny należy mieć na uwadze

treść art. 154 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który stanowi,

że wyboru właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości

dokonuje rzeczoznawca majątkowy. Tym samym rzeczoznawca ma wpływ

na ustalenie wartości nieruchomości, skoro organ dokonuje ustalenia odszkodowania

na podstawie sporządzonego przez niego oszacowania nieruchomości. Do oceny

operatu szacunkowego mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania

administracyjnego, z których jednoznacznie wynika, że organ administracji musi

wyczerpująco przeanalizować operat szacunkowy po jego przedłożeniu i w razie

powzięcia jakichkolwiek wątpliwości co do jego prawidłowości lub zgłoszenia

zastrzeżeń przez stronę postępowania, podjąć działania zmierzające do usunięcia

tych wątpliwości. Obowiązkiem organu jest więc dokonanie oceny wartości

dowodowej opinii rzeczoznawcy majątkowego, jej wiarygodności i przydatności dla

rozstrzygnięcia sprawy. O kwestiach merytorycznych operatu decyduje natomiast

rzeczoznawca. Organ rozpoznający sprawę nie posiada bowiem wiadomości

specjalnych, którymi dysponuje biegły. Dlatego też organ, czy Sąd mogą ocenić

operat szacunkowy jako dowód w sprawie mając na uwadze przepisy prawa oraz

to, czy treść operatu jest logiczna i kompletna, a także czy sporządzona wycena

została należycie uzasadniona. W przypadku zaś istniejących wątpliwości lub

101

niejasności można żądać wyjaśnień lub uzupełnienia wyceny. Ponadto w art. 157

ust. 1 i ust. 4 u.g.n. przewidziana została możliwość poddania operatu

szacunkowego ocenie organizacji zawodowej rzeczoznawców w przypadku istnienia

rozbieżnych operatów szacunkowych określających wartość tej samej nieruchomości

dla tożsamego celu wyceny. W jednej z wyżej wskazanych spraw sporządzone

zostały 2, a w drugiej 4 operaty szacunkowe, przy czym organy orzekające dokonały

wyboru jednego z nich nie wskazując żadnych przekonujących argumentów, które

umożliwiłyby ocenę dokonanego wyboru, mimo iż pozostałe operaty spełniały

wymogi formalne, tyle że w jednej ze spraw istniał między biegłymi spór,

czy istniejące transakcje nieruchomościami drogowymi mogą zostać przyjęte z uwagi

na podobieństwo z nieruchomością szacowaną, czy też nie, a w drugiej sprawie -

który z ostatecznie pozostałych w sprawie dwóch operatów ustalających istotnie

różną wartość nieruchomości, jest operatem sporządzonym prawidłowo. Sąd

stwierdził zatem, że skoro to rzeczoznawca majątkowy według swej wiedzy

specjalistycznej decyduje o doborze obiektów porównawczych, a organ dysponuje

dwoma rozbieżnymi w tym względzie operatami szacunkowymi, sporządzonymi

przez uprawnionych rzeczoznawców majątkowych, to obowiązkiem organów

orzekających w sprawie było zwrócenie się do organizacji zawodowej

rzeczoznawców majątkowych o ocenę prawidłowości sporządzenia operatów

szacunkowych, w celu urzeczywistnienia zasady obiektywizmu, wszechstronnego

wyjaśnienia sprawy i poszanowania uzasadnionych interesów skarżących.

Scalanie i podział nieruchomości

Wśród spraw z omawianego zakresu na uwagę zasługuje sprawa

o sygnaturze II SA/Ol 115/18, której przedmiotem była odmowa wznowienia

postępowania w sprawie zatwierdzenia projektu podziału nieruchomości. Sąd

oddalając skargę przywołał zasadę trwałości decyzji ostatecznej wyrażoną w art.

16 k.p.a. i wskazał, że uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, stwierdzenie jej

nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach

przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych. Sąd podniósł także,

że decyzja podziałowa w postępowaniu wznowieniowym była już poddana kontroli

Sądu. Toczyło się także postępowanie nieważnościowe w odniesieniu do tej decyzji.

W obu postępowaniach sądowoadministracyjnych orzekające składy nie dopatrzyły

się wad mogących skutkować uchyleniem decyzji podziałowej. W złożonym wniosku

o wznowienie skarżący przywołał podstawy wznowieniowe z przepisu art. 145 § 1 pkt

102

1-4 i 6 k.p.a. Sąd podzielił stanowisko organów administracji, że wskazane podstawy

wznowieniowe nie istnieją i wskazał że przepis art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. przewiduje

dopuszczalność wznowienia postępowania w sytuacji gdy dowody, na których

podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe,

art. 145 § 1 pkt 2 k.p.a. dotyczy wady postępowania polegającej na wydaniu decyzji

w wyniku przestępstwa, art. 145 § 1 pkt 3 k.p.a. dotyczy sytuacji, w której decyzja

wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega

wyłączeniu, natomiast art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. wskazuje na stan, w którym strona bez

własnej winy nie brała udziału w postępowaniu zakończonym decyzją ostateczną.

Przepis art. 145 § 1 pkt 6 k.p.a. dotyczy sytuacji wydania decyzji bez uzyskania

wymaganego prawem stanowiska innego organu. Tymczasem z zajmowanego przez

skarżącego stanowiska nie wynika w ogóle o jakie fałszywe dowody skarżącemu

chodzi, jakie przestępstwo (potwierdzone wyrokiem Sądu) miało wpływ na treść

decyzji, dlaczego w ocenie skarżącego decyzja wydana została przez pracownika lub

organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu, ani też jaki organ winien był

zająć stanowisko w sprawie. Skarżący, mimo wezwania, nie sprecyzował swojego

żądania i nie podał konkretnych powodów wznowienia postępowania. W tych

okolicznościach organy zasadnie przyjęły, iż skarżący w istocie nie wskazał

przesłanki wznowienia postępowania. Natomiast co do przesłanki określonej w art.

145 § 1 pkt 4 k.p.a. - analiza akt sprawy wskazuje, iż termin do złożenia podania

o wznowienie postępowania biegł od dnia, w którym skarżący dowiedział się

o decyzji podziałowej, co nastąpiło nie później niż w dniu 12 listopada 2012 r. Termin

ten upłynął z dniem 12 grudnia 2012 r., natomiast podanie o wznowienie wpłynęło

w tej sprawie w dniu 13 maja 2016 r. Wniosek został zatem złożony z uchybieniem

terminu. Powyższe uzasadniało odmowę wznowienia postępowania - w zakresie tej

podstawy wznowieniowej - z uwagi na upływ terminu, o którym mowa w art. 148 § 2

k.p.a.

Sprawy dotyczące użytkowania wieczystego oraz zezwoleń wejścia na nieruchomość.

W powyższej kategorii w 2018 r. do Sądu zostało wniesionych 20 skarg,

co stanowiło 1,08 % wpływu. Sąd rozstrzygnął 21 spraw (1,10 % załatwień),

do załatwienia w przyszłym roku nie pozostała żadna sprawa.

W sprawie o sygnaturze II SA/Ol 285/18 stwierdzono, że zgoda rady gminy

na odstąpienie od obowiązku przetargowego trybu zawarcia umów użytkowania,

najmu lub dzierżawy nie ma charakteru generalnego. Odstąpienie od obowiązku 103

przetargowego trybu zawarcia tych umów wymaga indywidualnej zgody rady

wyrażonej uchwałą, podejmowaną na wniosek organu wykonawczego gminy. Zgody

tej nie można wyrażać w sposób generalny, abstrakcyjny, na przyszłość i w stosunku

do nieskonkretyzowanych przypadków.

Z kolei w sprawie o sygnaturze II SA/Ol 647/18 Sąd stwierdził nieważność

uchwały w sprawie uchwalenia cennika za korzystanie z cmentarzy komunalnych,

wskazując, że cennik ten ma niewątpliwie charakter powszechnie obowiązujący,

gdyż jego adresatami są wszystkie osoby, które są zobowiązane lub uprawnione

do realizacji usług cmentarnych. Uchwała zawierająca takie opłaty nie jest w związku

z tym aktem kierownictwa wewnętrznego i powinna podlegać publikacji

w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Natomiast w sprawie o sygnaturze II SA/Ol 319/18 Sąd podzielił stanowisko

organu, że decyzja o ograniczeniu sposobu korzystania z nieruchomości nie może

być wydana, gdy planowana inwestycja nie została ujęta w miejscowym planie

zagospodarowania przestrzennego. Plan miejscowy, aby stwarzać podstawę

do zastosowania art. 124 ust. 1 u.g.n., musi zatem nie tylko dopuszczać realizację

celu publicznego, ale też w sposób precyzyjny określać lokalizację takiej inwestycji,

poprzez wskazanie nieruchomości, przez które ma ona przebiegać oraz granic

terenu jaki może być pod nią zajęty.

4/ sprawy z zakresu gospodarki wodnej, w tym ochrony wód, budownictwa wodnego, melioracji i zaopatrzenia w wodę

W 2018 r. zarejestrowano w repertoriach 66 spraw z zakresu gospodarki

wodnej, co stanowi 3,55 % ogółu wszystkich spraw, które w analizowanym okresie

wpłynęły do Sądu. 64 sprawy zarejestrowano w repertorium SA, 2 sprawy

zarejestrowano w repertorium SAB. W analizowanym okresie zakończono

postępowania w 52 sprawach z tej kategorii spraw i stanowi to 2,74 % ogółu spraw

rozpoznanych.

Spośród spraw związanych z opłatami za usługi wodne zwrócić należy uwagę

na sprawę o sygn. akt II SA/Ol 341/18, w której Sąd uchylił zaskarżoną decyzję

w przedmiocie określenia opłaty stałej za odprowadzanie wód opadowych lub

roztopowych do wód. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd podniósł, że skoro

ustawodawca w art. 270 ust. 11 i 271 ust. 4 Prawa wodnego nie ustalił w sposób

jasny, że opłata stała za odprowadzanie wód opadowych i roztopowych wynika tylko

i wyłącznie z faktu posiadania pozwolenia wodnoprawnego, a więc jedynie

potencjalnej możliwości korzystania z zasobów środowiska, to przyjęcie takiego 104

założenia będzie sprzeczne z ratio legis ustawy. Opłaty te, co do zasady, mają być

instrumentem kształtującym efektywne gospodarowanie zasobami wodnymi.

Stanowią wiec formę kompensaty, lub obciążenia finansowego związanego

z korzystaniem z zasobów wodnych, a nie potencjalną jedynie możliwością ich

wykorzystania. Sąd wskazał, że w sprawie opłata dotyczyła usługi wodnej

polegającej na odprowadzaniu wód opadowych i roztopowych, których ilość jest

niezależna od podmiotu korzystającego z pozwolenia. Biorąc zatem pod uwagę

zasadę „zanieczyszczający płaci” określoną w Dyrektywie ramowej nie sposób

przyjąć, że w takim przypadku podmiot korzysta ze środowiska jeszcze przed

wykonaniem urządzeń mających służyć odprowadzaniu wód opadowych

i roztopowych, a więc przed rozpoczęciem faktycznego ich odprowadzania.

Pobieranie opłaty w takim stanie faktycznym stanowiłoby naruszenie art. 9 Prawa

wodnego, a więc zasady zwrotu kosztów usług wodnych, z których podmiot

legitymujący się pozwoleniem wodnoprawnym de facto nie ma możliwości

korzystania.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 696/18 Sąd, uchylając decyzję ustalającą

opłatę zmienną za pobór wód podziemnych, wskazał, że zgodnie z art. 552 ust.

1 ustawy Prawo wodne wymóg stosowania przyrządów pomiarowych

umożliwiających pomiar ilości pobranej wody oraz ilości ścieków wprowadzonych

do wód lub do ziemi, o którym mowa stosuje się od dnia 31 grudnia 2020 r. Do dnia

30 grudnia 2020 r. nie ma wymogu stosowania przyrządów pomiarowych

umożliwiających pomiar ilości pobranej wody. W tej sytuacji, wymóg pomiaru ilości

wód podziemnych lub wód powierzchniowych za pomocą przyrządów pomiarowych

podlegających prawnej kontroli metrologicznej w rozumieniu ustawy Prawo o miarach

zacznie obowiązywać od dnia 1 grudnia 2020 r. Nie ma więc podstaw do uznania,

że podmiot musi przyjąć do ustalenia opłaty za usługi wodne najwyższy czynnik

różnicujący z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie

jednostkowych stawek opłat za usługi wodne (Dz.U. z 2017 r., poz. 2502), mimo,

że ustawa nie nakłada obowiązku stosowania przyrządów pomiarowych.

5/ rolnictwo i leśnictwo

W 2018 r. do Sądu wpłynęło 31 spraw z zakresu rolnictwa i leśnictwa

(stanowiło to 1,67 % ogółu spraw, które wpłynęły do Sądu w 2018 r.), w tym:

z zakresu lasów oraz zalesiania gruntów rolnych 1 sprawa, 27 spraw z zakresu

łowiectwa, 1 sprawa z zakresu rybołówstwa morskiego i rybołówstwa śródlądowego

105

i 2 sprawy inne o symbolu podstawowym 616.

Sąd rozpoznał 27 spraw z powyższego zakresu (co stanowiło 1,43 % ogółu

rozpoznanych w 2018 r. przez tutejszy Sąd spraw), w tym 2, które pozostały

z poprzedniego okresu sprawozdawczego, a 6 sprawy pozostało do rozpoznania

na następny okres sprawozdawczy. W sprawach z omawianego zakresu nie

wniesiono skarg kasacyjnych.

Sąd oddalił 2 skargi, odrzucił 10 skarg, w 1 sprawie uchylił zaskarżone

postanowienie, zaś w 14 sprawach, dotyczących podziału województwa na obwody

łowieckie, m.in. o sygn. II SA/Ol 62/18, II SA/Ol 69/18, II SA/Ol 120/18,

II SA/Ol 186/18, uwzględniając skargi, Sąd stwierdził nieważność zaskarżonych

uchwał w zakresie dotyczącym obwodów łowieckich, obejmujących nieruchomości

stanowiące własność stron skarżących, uznając wsteczną moc wyroku Trybunału

Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt P 19/13. Sąd ocenił, że brak

jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości

wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich

i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi

nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa

własności.

6/ sprawy z zakresu ochrony środowiska

W 2018 r. wpłynęło 55 spraw z zakresu ochrony środowiska, co stanowiło

2,97 % ogólnego wpływu spraw, a z poprzedniego okresu pozostało do załatwienia

12 spraw. Wśród spraw nowych 4 dotyczyły pozwolenia na wprowadzenie do

środowiska substancji lub energii, 8 - odpadów, 9 - ochrony przyrody, 1 - utrzymania

czystości i porządku na terenie gminy, a 29 zarejestrowano jako inne sprawy

z zakresu ochrony środowiska. Skargi na bezczynność organów i przewlekłe

prowadzenie postępowania w omawianej materii wniesione zostały w 4 sprawach.

W analizowanym okresie zakończono 57 spraw z tej kategorii, co stanowiło 3,01  %

ogółu załatwionych w 2018 r. spraw. Skargi kasacyjne wywiedzione zostały

w 19 sprawach.

W sprawach dotyczących odpadów na uwagę zasługują rozstrzygnięcia

wydane w sprawach o sygnaturach akt II SA/Ol 497/18 i II SA/Ol 498/18,

wniesionych przez tych samych skarżących, których przedmiotem były decyzje

nakazujące usunięcie odpadów (gleba i ziemia, w tym kamienie), składowanych

w miejscu do tego nieprzeznaczonym, poprzez przekazanie odpadów podmiotowi

106

posiadającemu zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów. Sąd, uchylając

decyzje organów obu instancji, wskazał, że podstawę materialnoprawną

kwestionowanego obowiązku stanowi przepis art. 26 ust. 1 ustawy o odpadach,

zgodnie z którym posiadacz odpadów jest obowiązany do niezwłocznego usunięcia

odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania.

Podkreślił jednak, że do ustalenia, czy zachodzą przesłanki do zastosowania art.

26 u.o.o., niezbędne jest przeprowadzenie wszechstronnego postępowania

wyjaśniającego z zachowaniem wymogów określonych w k.p.a. Wskazał, że słusznie

organy przyjęły, że magazynowanie odpadów jest zawsze prowadzone w ramach

wytwarzania, zbierania lub przetwarzania odpadów. Jednakże z przeprowadzonego

postępowania nie wynika, aby organ I instancji ustalił, czy skarżący legitymują się

jakimkolwiek zezwoleniem w tym zakresie. Natomiast w toku postępowania przed

Sądem przedłożona została decyzja zezwalająca skarżącemu na przetwarzanie

odpadów w procesie odzysku. Rolą organów administracji, a nie rolą Sądu jest

wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, w tym ustalenie, czy posiadane

zezwolenie na wytwarzanie odpadów może upoważniać do magazynowania

odpadów także na działce objętej decyzją. Ponadto z twierdzeń strony wynikało,

że de facto na działkę tę została nawieziona biologicznie czynna ziemia, która może

być zużytkowana w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego dla polepszenia

jakości gleby, a nie - jak stwierdził organ odwoławczy - spowoduje jej degradację.

Okoliczność ta winna być także przedmiotem postępowania wyjaśniającego,

a następnie oceny dokonanej przez organ. Dla przypisania bowiem właścicielowi

nieruchomości odpowiedzialności z art. 26 ust. 1 i 2 u.o.o. zasadnicze znaczenie

ma ustalenie przez organ, czy zgromadzone w tym miejscu rzeczy stanowią odpady

w rozumieniu przepisów ustawy. Sąd wskazał, że w orzecznictwie podkreśla się

w szczególności, że pojęcie „pozbycie się”, które stanowi przesłankę do uznania

za odpad, w istocie oznacza zmianę sposobu użytkowania wskazanego przedmiotu,

czyli użytkowanie w inny sposób, aniżeli nakazuje to przeznaczenie danego

przedmiotu.

Wśród spraw z zakresu ochrony przyrody na uwagę zasługują cztery skargi

wniesione przez Województwo Warmińsko-Mazurskie na postanowienia

w przedmiocie niedopuszczalności zażalenia w sprawie uzgodnienia projektu

uchwały w sprawie obszaru chronionego krajobrazu (sygn. akt II SA/Ol 308/18,

II SA/Ol 333-335/18). Sąd uchylając zaskarżone postanowienia wskazał, że nie

podziela stanowiska organu odwoławczego, w myśl którego zażalenie jest

107

niedopuszczalne z przyczyn podmiotowych i przedmiotowych. Sąd, dokonując

analizy stanu prawnego sprawy, wskazał, że kolegium niezasadnie przyjęło,

że wydany w trybie art. 23 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody przez radę gminy akt

odmawiający uzgodnienia projektu uchwały sejmiku województwa w sprawie obszaru

chronionego krajobrazu, nie podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia przez

jednostkę samorządu terytorialnego zobowiązaną do jego wydania. Sąd podkreślił,

że na mocy art. 23 ust. 2 tej ustawy samorząd województwa ma obowiązek

realizować zadanie publiczne, jakim jest wyznaczenie obszaru chronionego

krajobrazu. Z unormowaniem tym koresponduje art. 23 ust. 3b, wprowadzając

wymóg uzgodnienia projektu uchwały z właściwą miejscowo radą gminy. Powyższe

przepisy określają wyraźnie krąg uczestników postępowania uzgodnieniowego.

Postępowanie uzgodnieniowe, którego ramy określa art. 23 u.o.p. dotyczy tylko

interesu prawnego samorządu województwa, jako realizatora obowiązku

publicznoprawnego oraz gminy, której terytorium objęte zostanie ograniczeniami

związanymi z wyznaczeniem obszaru chronionego krajobrazu - z uwagi na ochronę

możliwości rozwojowych gminy wynikających z aktów planistycznych. Ponieważ

postępowanie uzgodnieniowe dotyczyć może tylko oceny możliwości rozwojowych

gminy w podanym zakresie w kontekście ustaleń projektowanej uchwały w sprawie

obszaru chronionego krajobrazu, to w omawianym postępowaniu uzgodnieniowym

nie rozstrzyga się o interesach prawnych indywidualnych podmiotów. Tym samym

żaden inny podmiot, prócz samorządu województwa, nie może być legitymowany do

kwestionowania stanowiska rady gminy. Powyższe przepisy stanowią

materialnoprawną podstawę do dochodzenia przez organ wykonawczy jednostki

samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego od gminy, a ściśle jej organu

stanowiącego, uzgodnienia projektu uchwały w sprawie obszaru chronionego

krajobrazu w zgodzie z uregulowanymi prawnie wytycznymi. Z treści art. 23 ust.

3b u.o.p. wynika wyraźnie, że rada gminy może mieć realny wpływ na treść uchwały

w sprawie obszaru chronionego krajobrazu, ale stanowisko rady gminy nie może być

dowolne. Dlatego ustawodawca gwarantuje możliwość zaskarżenia odmowy

uzgodnienia, a tym samym ocenę zasadności stanowiska gminy, przez niezależny

podmiot w trybie art. 106 § 5 k.p.a., co wynika z treści art. 23 ust. 3a u.o.p. Przepis

ten stanowi, że uzgodnień dokonuje się w trybie art. 106 k.p.a. z zastrzeżeniem,

że brak przedstawienia stanowiska w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu

uchwały, jest uważane za uzgodnienie projektu. Z uwagi na przedmiot uzgodnień,

publicznoprawny charakter sprawy, jak i zawarte w art. 23 ust. 3a u.o.p.

108

zastrzeżenie, nie jest możliwe w ramach analizowanego postępowania

uzgodnieniowego stosowania art. 106 k.p.a. wprost, a jedynie odpowiednio. Rada

gminy nie załatwia w tym przypadku „sprawy” w rozumieniu art. 1 pkt 1 k.p.a. Nie ma

tu, prócz wnioskodawcy (województwa), innych stron postępowania. Tym samym,

na podstawie art. 106 § 5 k.p.a. to samorządowi województwa przysługuje zażalenie

na stanowisko organu uzgadniającego. Odmienne rozumienie powołanych przepisów

uniemożliwiłoby prawidłową realizację przez organy samorządu województwa

powierzonego mu z mocy art. 23 ust. 2 u.o.p. zadania publicznego. Bez uprzedniego

wzruszenia stanowiska odmownego gminy, samorząd województwa nie mógłby

go pominąć, musiałby się do niego zastosować, co mogłoby niweczyć zapewnienie

właściwej ochrony przyrody na wyznaczonych do tego celu obszarach chronionego

krajobrazu. Analogiczny mechanizm uzgadniania projektów uchwał rady gminy

dotyczących zagospodarowania przestrzennego, unormowany w art. 24 ust.

1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i bogate orzecznictwo

wypracowane na gruncie tego przepisu, potwierdzają uprawnienie jednostki

samorządu terytorialnego - czyli podmiotu legitymowanego do stanowienia prawa,

do zaskarżenia w drodze zażalenia odmowy uzgodnienia projektu uchwały.

Dokonana w licznych orzeczeniach sądów administracyjnych wykładnia stosowania

art. 106 k.p.a. na etapie stanowienia prawa na tle art. 24 ust. 1 u.p.z.p., który, tak jak

mający zastosowanie w niniejszej sprawie art. 23 ust. 3a u.o.p., nakazuje

uzgadnianie projektów uchwał w trybie art. 106 k.p.a., wskazuje na prawidłowe

rozumienie analizowanego postępowania uzgodnieniowego. Zgodnie z utrwalonym

stanowiskiem judykatury, art. 106 k.p.a. w procesie prawotwórczym ma

zastosowanie jedynie do formy, w jakiej uzgodnienie ma zostać wydane oraz

sposobu zaskarżania przez gminy stanowisk uprawnionych organów, a więc

stosowany jest odpowiednio. Stronami postępowania uzgodnieniowego są jedynie:

jednostka samorządu terytorialnego występująca o uzgodnienie i organ

uzgadniający. Organem właściwym do rozpoznania zażalenia na wydane w tym

trybie postanowienie, jest organ administracji publicznej wyższego stopnia w

stosunku do organu uzgadniającego. W rozpatrywanych sprawach stanowisko

uzgodnieniowe rady gminy zawierało wszystkie niezbędne elementy, aby uznać je za

wiążące rozstrzygnięcie, na które z mocy art. 106 § 5 k.p.a. przysługuje zażalenie na

zasadach ogólnych wyrażonych w art. 17 k.p.a. Wbrew stanowisku Kolegium, art. 1

ust. 2 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych przewiduje wprost

możliwość orzekania w innych sprawach niż sprawy indywidualne, gdy ustawy

109

odrębne określają zasady orzekania przez samorządowe kolegia odwoławcze w

danym zakresie. Z kolei takie zasady określone zostały właśnie w art. 23 ust. 3a-3c

u.o.p., w tym w szczególności poprzez odesłanie w art. 23 ust. 3a u.o.p. do trybu

określonego w art. 106 k.p.a.

Wśród spraw zakwalifikowanych jako inne z zakresu ochrony środowiska

zwrócić należy uwagę na sprawę o sygnaturze akt II SA/Ol 653/18, w której Sąd

rozpoznawał skargę na decyzję w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań

realizacji przedsięwzięcia polegającego na budowie elektrowni fotowoltaicznej

o całkowitej łącznej mocy do 2 MW, wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Oddalając

skargę sąd podkreślił, że kwestionowana decyzja wydana została zgodnie

z przepisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale

społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Sąd wskazał, że wbrew stanowisku skarżącego, każdy podmiot posiadający zdolność

do czynności prawnych ma prawo wystąpić z wnioskiem. Decyzja w przedmiocie

środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia dotyczy wstępnego etapu

inwestycyjnego, a inwestor musi jeszcze uzyskać decyzję o warunkach zabudowy

i pozwolenie na budowę. Nigdzie nie jest nakazane, aby podmiot występujący

z wnioskiem musiał realizować inwestycję. Na podstawie art. 72a ust. 1 u.i.ś.o. organ

właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest obowiązany,

za zgodą strony, na rzecz której decyzja została wydana, do przeniesienia tej decyzji

na rzecz innego podmiotu, jeżeli przyjmuje on warunki zawarte w tej decyzji. Zatem

podmiot, który wystąpił z wnioskiem i uzyskał pozytywną decyzję środowiskową, ma

prawo przekazać realizację inwestycji innemu podmiotowi. Przedłożony przez

inwestora raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, który to obowiązek

został nałożony na inwestora przez organ I instancji, wobec stanowiska RDOŚ,

zawiera obszerną i kompleksową analizę wpływu przedsięwzięcia na środowisko

przyrodnicze i obszary Natura 2000, w szczególności ptaki, a w decyzji wskazane

zostały działania kompensacyjne. Mając na względzie charakterystykę

przedsięwzięcia, Sąd uznał za usprawiedliwione stanowisko organów, że inwestycja

nie będzie w sposób znaczący oddziaływać na środowisko.

7/ sprawy z zakresu geodezji i kartografii

W 2018 r. wpłynęły 22 sprawy z zakresu geodezji i kartografii, co stanowiło

1,18 % ogólnego wpływu. a z poprzedniego okresu do załatwienia pozostały

2 sprawy. Wśród spraw nowych 12 dotyczyło ewidencji gruntów i budynków,

110

5 - rozgraniczenia nieruchomości, a 1 - zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Wniesiono 4 skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w tej

kategorii. W analizowanym okresie zakończono 20 spraw z omawianego zakresu,

co stanowiło 1,06 % ogółu załatwionych w 2018 r. spraw. Wniesiono jedną skargę

kasacyjną w tej kategorii spraw.

Spośród spraw dotyczących ewidencji gruntów i budynków na uwagę

zasługuje sprawa o sygnaturze akt II SA/Ol 743/18, w której kontroli legalności

poddano decyzję odmawiającą wprowadzenia zmian w operacie ewidencji gruntów

i budynków. Sąd uchylając decyzje organów obu instancji wskazał, że organy

powołały się na przeprowadzoną aktualizację, operat geodezyjno-prawny oraz

na okoliczność, że strona skarżąca nie dostarczyła dokumentów dotyczących zmian

gruntowych i budynkowych. W wydanych decyzjach w żadnym stopniu nie

wyjaśniono jednak, jakie tereny na działce skarżącej zaliczone zostały do innych

terenów zabudowanych - B i dlaczego, mimo że strona ma prawo znać argumenty

organu przesądzające o takiej klasyfikacji. Między stronami nie istniał spór co do

tego, że budynki i budowle na działce nie zajmują wskazanej powierzchni, dlatego

też, jeżeli organ odmawiał wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów polegających

na zmniejszeniu powierzchni użytku B, to miał również obowiązek wyjaśnienia tego,

co, obok budynków i budowli, zostało zaliczone do tego użytku. Powołanie się na

otrzymaną dokumentację geodezyjną, tj. wykaz zmian danych ewidencyjnych

sporządzony przez uprawnioną jednostkę geodezyjną i sporządzenie arkusza

danych ewidencyjnych także niczego nie wyjaśniło, ponieważ nie zawierało ani

jednego konkretnego argumentu przekonującego o tym, że inne tereny zabudowane

o symbolu B na działce powinny mieć powierzchnię określoną w ewidencji. Sąd

podniósł, że w żadnym stopniu nie wskazuje na treść przyszłego rozstrzygnięcia,

które wydadzą organy administracji, ponieważ na obecnym etapie postępowania,

w świetle treści wydanych decyzji, rzeczą niemożliwą jest stwierdzenie, co zostało

zaliczone do użytku B. Sąd podkreślił, że być może organ wydał prawidłową decyzję,

ale odmawiając stronie skarżącej wprowadzenia zmian w operacie ewidencji gruntów

i budynków miał obowiązek wyjaśnić, dlaczego tak postąpił, a jedynym sposobem

wyjaśnienia jest wskazanie co i dlaczego zostało zaliczone do użytku B.

Z kolei w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 667/18 kontroli Sądu poddano

postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania rozgraniczeniowego. Sąd

uchylając zaskarżone postanowienie wskazał, że ustalenie wysokości kosztów

postępowania rozgraniczeniowego następuje w drodze postanowienia, wydawanego

111

przez organ administracji publicznej jednocześnie z wydaniem decyzji.

W postanowieniu tym organ określa także osoby zobowiązane do poniesienia

kosztów oraz termin i sposób ich uiszczenia. Naczelny Sąd Administracyjny w dniu

1 grudnia 2006 r. podjął uchwałę (sygn. akt I OPS 5/06), w tezie której wskazano,

że organ administracji publicznej orzekając o kosztach postępowania

rozgraniczeniowego, na podstawie art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a., może obciążyć kosztami

rozgraniczenia nieruchomości strony będące właścicielami sąsiadujących

nieruchomości (art. 152 k.c.), a nie tylko stronę, która żądała wszczęcia

postępowania. W związku z tym Sąd podkreślił, że wprawdzie postanowienie

o ustaleniu kosztów postępowania rozgraniczonego oraz osób zobowiązanych do ich

poniesienia ma charakter wpadkowy, to nie ulega wątpliwości, że stronami

postępowania poprzedzającego jego wydanie winny być wszystkie strony

postępowania rozgraniczeniowego, skoro każda z tych stron potencjalnie może być

obciążona tymi kosztami. Natomiast w sprawie postanowienie organu I instancji

zostało doręczone tylko niektórym uczestnikom postępowania rozgraniczeniowego,

organ odwoławczy nie tylko nie zwrócił uwagi na to uchybienie, ale obciążył kosztami

także innych uczestników postępowania rozgraniczeniowego, którym w ogóle nie

doręczono postanowienia I-instancyjnego. Zatem strony te nie tylko nie brały udziału

w postępowaniu przed organem I instancji dotyczącym kosztów postępowania, ale

de facto w ogóle zostały pozbawione możliwości kwestionowania faktu obciążenia

ich kosztami w postępowaniu przed organem administracji. Takie działanie organu

narusza nie tylko zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, ale

także prawo strony do udziału w postępowaniu administracyjnym, co musiało

skutkować uchyleniem zaskarżonego postanowienia,

8/ geologia

W 2018 r. nie wpłynęła i nie została załatwiona ani jedna sprawa z zakresu

geologii i górnictwa.

9/ sprawy z zakresu ewidencji ludności, dowodów tożsamości, aktów stanu cywilnego, imion i nazwisk, obywatelstwa, paszportów.

W tej kategorii spraw do Sądu wpłynęło 12 skarg (co stanowi około 0,65 %

wszystkich spraw, które wpłynęły w 2018 r. do Sądu). Rozpoznano łącznie 18 skarg

(tj. około 0,95 % ogółu spraw rozpoznanych w 2018 r.). Większość spraw dotyczyła

skarg z zakresu obowiązku meldunkowego.

112

W wyroku z dnia 18 października 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 477/18) Sąd

wskazał, że przepis art. 35 ustawy o ewidencji ludności musi być interpretowany

w ten sposób, że opuszczenie miejsca stałego pobytu to także opuszczenie pod

przymusem realizowanym przez upoważnione do tego organy Państwa. Żadne racje

nie przemawiają za tym, aby przyjąć odmienną wykładnię. Obowiązek meldunkowy

ma charakter ewidencyjny - chodzi o rejestrację danych o miejscu pobytu osób - i nic

nie przemawia za tym, aby w razie opuszczenia miejsca pobytu w wyniku przymusu

państwowego utrzymywać w rejestrze dane, które są niezgodne z rzeczywistym

stanem rzeczy. Nie jest też uprawniona wykładnia tego przepisu polegająca

na przyjęciu, że w razie opuszczenia miejsca stałego pobytu w wyniku przymusu

państwowego można uznać, iż opuszczenie nastąpiło dopiero wtedy, gdy osoba

zainteresowana z tym się zgodzi. Łatwo dostrzec, że taka wykładnia doprowadziłaby

do utrzymywania się rozbieżności pomiędzy rzeczywistym stanem rzeczy a stanem

zapisanym w ewidencji. Istota przymusu państwowego polega na tym, że jest

on stosowany w przypadku oporu, a więc w przypadku gdy brak jest zgody

na opuszczenie miejsca pobytu. W sytuacji zawinionego wywołania zdarzenia

skutkującego opuszczeniem lokalu - a za taki niewątpliwie należy uznać

aresztowanie i skazanie na karę pozbawienia wolności - brak dobrowolności

opuszczenia miejsca pobytu stałego nie oznacza przeszkody do wymeldowania.

Rezygnacja z przebywania w określonym miejscu może bowiem nastąpić w sposób

wyraźny, poprzez złożenie oświadczenia woli, oraz w sposób dorozumiany, przez

zachowanie, które nie wyraża woli stałego przebywania w dotychczasowym miejscu,

gdzie koncentrowały się sprawy życiowe danej osoby. Popełnienie umyślnego

przestępstwa jest zachowaniem, którego oczywistą konsekwencją jest odizolowanie

sprawcy w zakładzie karnym. Zatem osoba, która kierując się wolną wolą dopuszcza

się czynu zagrożonego sankcją karną, musi liczyć się ze stosowną reakcją ze strony

państwa. W tym też przejawia się element dobrowolności i trwałości opuszczenia

przez sprawcę miejsca dotychczasowego pobytu.

Z kolei w wyroku z dnia 11 stycznia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 802/17)

stwierdzono, że zamiar opuszczenia miejsca pobytu należy pojmować nie tylko wolę

wewnętrzną, ale także wolę dającą się określić na podstawie obiektywnych,

możliwych do stwierdzenia okoliczności. Dlatego też przy ustalaniu zamiaru nie

można poprzestać tylko na oświadczeniach zainteresowanej osoby, lecz należy

zbadać czy okoliczności istniejące w sprawie, które potwierdzają wolę wewnętrzną

osoby zainteresowanej, czy też pozostają z nią w sprzeczności. Do okoliczności

113

takich należeć będą między innymi: sposób opuszczenia lokalu, koncentracja

interesów życiowych w danym miejscu (przebywanie w nim w sensie fizycznym),

a także obiektywna możliwość realizacji woli przebywania w nim. Wskazano, że jako

równoznaczną z dobrowolnym opuszczeniem lokalu należy uznać również sytuację,

w której osoba w nim zameldowana została z niego usunięta przez dysponenta

lokalu bądź przymuszona do opuszczenia tego lokalu, ale nie skorzystała

we właściwym czasie z przysługujących jej środków prawnych umożliwiających

powrót do lokalu, których podjęcie doprowadziłoby do uznania działań dysponenta

lokalu za bezprawne. Zatem przesłanka opuszczenia miejsca dotychczasowego

pobytu stałego jest spełniona także wówczas, gdy opuszczenie to ma charakter

wymuszony, ale następnie nie dojdzie do podjęcia przez zainteresowaną stronę

kroków prawnych i faktycznych, skutkujących powrotem do mieszkania. Co istotne,

powiązanie przesłanki opuszczenia miejsca stałego zamieszkania z kwestią

dobrowolności ma takie znaczenie, że nie może dojść do wymeldowania tak długo,

jak długo zainteresowany może podjąć próby przywrócenia zamieszkiwania,

usunięcia skutków zastosowania przymusu, likwidacji stanu niezgodnego z jego

wolą, a polegającego na braku możliwości zamieszkiwania.

W wyroku z dnia 9 października 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 578/18)

podniesiono, że ocena, czy opuszczenie lokalu ma charakter trwały nie może być

oparta na dosłownym rozumieniu trwałości jako stanu, który nie ulega zmianie i być

pojmowana jedynie jako opuszczenie lokalu „na zawsze”. Także bowiem

opuszczenie lokalu na pewien okres może być uznane za trwałe, jeżeli okres ten jest

wystarczająco długi. Pojmowanie bowiem trwałości jako synonimu określenia

„na zawsze” powodowałoby niemożność wymeldowania osoby, która de facto

w lokalu od lat nie przebywa albo przyjeżdża do niego jedynie okazjonalnie. Skoro

zameldowanie w lokalu odzwierciedlać ma rzeczywisty pobyt osoby w tymże lokalu,

to w żadnej mierze interpretacja okoliczności faktycznych nie może zatem prowadzić

do sprzecznego z brzmieniem przepisu utrzymywania fikcji pobytu w lokalu osoby,

która w rzeczywistości w nim nie zamieszkuje (vide: wyrok NSA z dnia 20 maja

2016 r., II OSK 2065/14, LEX nr 2083415). Trwałość opuszczenia lokalu nie może

być utożsamiana z terminem, a tym bardziej z warunkiem definiowanym jako

ziszczenie się w sferze aktywności zawodowej osoby mającej być wymeldowaną

zdarzeń umożliwiających jej faktyczny powrót do poprzedniego miejsca pobytu.

Za niezasadną zatem uznał Sąd odmowę wymeldowania tylko z uwagi

na deklarowany przez stronę zamiar powrotu, w stosunkowo odległej przyszłości,

114

do opuszczonego dobrowolnie lokalu i po spełnieniu prawotwórczego w aspekcie

aktywności zawodowej zdarzenia, tj. uzyskaniu praw emerytalnych.

Z kolei w wyroku z dnia 13 grudnia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 737/18)

stwierdzono, że postępowanie administracyjne uruchomione może być na wniosek

strony lub z urzędu. Tryb zainicjowania postępowania administracyjnego determinują

przepisy prawa materialnego. W niektórych typach spraw administracyjnych

dopuszczalne jest wszczęcia postępowania w obu trybach - skargowym lub

urzędowym. Rozwiązanie takie nie jest jednak równoznaczne z sytuacją, w której

w ramach jednego postępowania możemy przyjmować zamiennie, iż toczy się ono

w trybie skargowym lub z urzędu. Kwestia ustalenia sposobu zainicjowania

postępowania oraz podmiotu który to uczynił ma bowiem bardzo istotne znaczenie.

Wskazać należy tu np. na możliwość złożenia wniosku o fakultatywne zawieszenie

lub umorzenie postępowania, który złożyć może jedynie strona inicjująca

postępowanie. Podmiot ten musi być zatem w sposób nie budzący wątpliwości

ustalony i nie jest możliwe by w toku prowadzenia postępowania nastąpiła jego

transformacja z uruchomionego w trybie skargowym na takie które prowadzone jest

z urzędu. Nie istnieje także możliwość łączenia obu trybów i wszczęcia jednego

postępowania łącznie z urzędu na wniosek strony. Sąd nie podzielił w związku z tym

poglądu, iż wobec możliwości wszczęcia postępowania meldunkowego z urzędu,

w razie stwierdzenia przez organ, iż wniosek o wymeldowanie złożony został przez

osobę nie umocowaną do reprezentowania strony postępowania, winno być ono

kontynuowane z urzędu. Skoro czynności procesowe wadliwie ustanowionego

pełnomocnika nie mogły wywrzeć zamierzonego skutku procesowego i nie zostały

konwalidowane w toku postępowania organ administracji, organ zobowiązany był

do umorzenia postępowania. Dopiero z chwilą jego umorzenia organ rozważać może

wszczęcie postępowania meldunkowego z urzędu w oparciu o informacje uzyskane

w toku poprzednio prowadzonego postępowania.

Z kolei w wyroku z dnia 4 czerwca 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 255/18)

dotyczącym skargi na czynności w trybie art. 35 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r.

Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2064 t.j. ze zm. - dalej jako

p.a.s.c.) wskazano, że skoro zaskarżona czynność nie narusza materialnoprawnych

podstaw jej wydania, to z założenia nie może naruszać uregulowań Karty Praw

Podstawowych Unii Europejskiej. Dla zastosowania przez Sąd Karty na poziomie

krajowym - abstrahując od jej mocy obowiązującej w polskim porządku prawnym -

fundamentalne znacznie ma właściwa wykładnia art. 51 ust. 1 KPP, który stanowi,

115

że postanowienia niniejszej Karty mają zastosowanie do instytucji, organów

i jednostek organizacyjnych Unii przy poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do

Państw Członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii (...).

Wyraźnie podkreślono, że katalog praw, wolności i zasad ujętych w KPP nie

rozszerza zakresu zastosowania prawa UE poza jej kompetencje, ani zadań Unii, ani

też nie zmienia kompetencji i zadań określonych w Traktatach (ust. 2 art. 51). Zatem

KPP nie wiąże państwa członkowskie w pełnym zakresie obowiązywania prawa

krajowego, ale w tych dziedzinach, które należą do kompetencji UE. Podmiotami

zobowiązanymi są UE, instytucje unijne i jednostki organizacyjne UE przy

poszanowaniu zasady pomocniczości, oraz państwa członkowskie, ale tylko wtedy,

gdy wykonują one prawo unijne. W rezultacie powyższego zarzut naruszenia

postanowień Karty może być podnoszony jedynie w sytuacji, gdy w sprawie mają

zastosowanie lub powinny mieć zastosowanie, inne niż Karta, przepisy prawa Unii

Europejskiej, a zatem postanowienia Karty mają względem prawa Unii Europejskiej

subsydiarny charakter.

Z kolei w wyroku z dnia 7 sierpnia 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 436/18)

wskazano, że odtworzenie aktu stanu cywilnego stanowi czynność materialno-

techniczną. Nie można jednak z góry przesądzić, że złożenie wniosku o odtworzenie

aktu jest jednoznaczne z dokonaniem tej czynności. Złożenie wniosku - w myśl art.

61 § 1 k.p.a. - wszczyna postępowanie administracyjne, które może zakończyć

czynność materialno-techniczna, do której nie mają zastosowania przepisy k.p.a.,

albo decyzja administracyjna, do której k.p.a. ma zastosowanie - art. 1 pkt 1 k.p.a.

Złożenie wniosku może też zakończyć się odmową wszczęcia tego postępowania -

na podstawie art. 64a k.p.a. Błędne jest więc przekonanie, że wpływ do organu

wniosku nie powoduje wszczęcia postępowania administracyjnego, uregulowanego

w k.p.a., do którego jedynie posiłkowo i odpowiednio należy stosować k.p.a. Skoro

w dacie złożenia wniosku nie dało się określić, czy wniosek będzie załatwiony

w formie czynności materialno-technicznej, czy w drodze decyzji administracyjnej,

to tym samym nie można twierdzić, że złożenie wniosku nie wszczęło postępowania

administracyjnego. Za nieuprawnione uznał Sąd stanowisko, że postępowanie

administracyjne jurysdykcyjne rozpoczyna się dopiero, gdy kierownik USC wyda

decyzję odmawiającą dokonania czynności, której dotyczył wniosek. Wydanie decyzji

załatwia już bowiem sprawę wszczętą wnioskiem. Przepis prawa przewiduje zaś

załatwienie sprawy odtworzenia aktu stanu cywilnego także w drodze decyzji

administracyjnej (odmowa wydania decyzji).

116

Stwierdzić należy, że ta kategoria spraw jest niewielka w stosunku do liczby

wszystkich spraw załatwianych przez WSA w Olsztynie i ulega zmniejszeniu z roku

na rok. Dominują skargi na decyzje dotyczące wymeldowania z miejsca pobytu

stałego, a także jednostkowe skargi na akty i czynności z zakresu aktów stanu

cywilnego.

10/ pomoc społeczna

Analiza spraw z zakresu pomocy społecznej, pozwala na wyprowadzenie

wniosku, że pomimo tego, iż nadal najwięcej skarg dotyczyło odmowy przyznania

zasiłków lub przyznania ich w zbyt niskiej wysokości, to z ilością tych spraw zaczęły

praktycznie zrównywać się skargi dotyczące usług opiekuńczych, a w tym

skierowania do domu pomocy społecznej. Wskazać należy, że w 2018 roku

wniesiono do Sądu 23 skargi w przedmiocie zasiłków celowych i okresowych,

11 skarg odnoszących się do zasiłków stałych, natomiast 20 spraw dotyczyło usług

opiekuńczych.

W 2018 roku w tej kategorii wpłynęło do Sądu 145 spraw i był to wpływ

zbliżony do roku 2016 kiedy to odnotowano 143 sprawy, ale niższy niż w roku

ubiegłym, w którym do Sądu wpłynęły w tej kategorii 184 sprawy. Wpływ z 2018 roku

stanowił 7,81 % ogółu spraw jakie zostały skierowane do Sądu. W ciągu minionego

roku rozstrzygnięto 157 spraw (8,29 % ogółu załatwień), do załatwienia w roku

następnym pozostało 17 spraw. Tak jak w latach poprzednich, skargi najczęściej były

oddalane, bo w 91 przypadkach, natomiast w 42 sprawach skargi zostały

uwzględnione.

Jedną ze spraw skierowanych do Sądu i dotyczących przyznania zasiłku

celowego była sprawa o sygnaturze akt II SA/Ol 650/18, w której Sąd uchylił decyzje

organów obu instancji odmawiające przyznania tego zasiłku na pokrycie kosztów

leczenia i zakup leków osobie przebywającej w domu pomocy społecznej.

W uzasadnieniu wyroku wskazano, że domy pomocy społecznej zobowiązane są do

pokrywania wydatków związanych z pobytem pensjonariusza w placówce. Placówkę

taką obciążają więc wydatki dotyczące zapewnienia całodobowej opieki oraz

zaspokojenia niezbędnych potrzeb społeczno-bytowych. O ile więc całodobowa

opieka powinna być finansowana w całości przez placówkę, o tyle pozostałe

potrzeby bytowe pensjonariusza zaspakajane są ze środków tej placówki tylko

w niezbędnym zakresie. Pobyt w domu pomocy społecznej nie może automatycznie

pozbawiać jego mieszkańca prawa do ubiegania się o świadczenia z pomocy

117

społecznej na zasadach ogólnych. Przepis art. 58 ustawy nie wyłącza mieszkańców

domów pomocy społecznej z kręgu osób mogących się ubiegać o świadczenia

przewidziane ustawą. Jeżeli ustawodawca chciał dokonać generalnego wyłączenia

to wyraźnie to uczynił w art. 13 ustawy w stosunku do osób odbywających karę

pozbawienia wolności. Pobyt w domu pomocy społecznej osoby ubiegającej się

o zasiłek nie zwalnia organu od oceny stopnia zaspokojenia potrzeb wnioskodawcy

przy uwzględnieniu, że w zasięgu działania pomocy społecznej znajdują się tylko

potrzeby niezbędne.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 448/18 Sąd uchylił decyzje organów obu

instancji odmawiające skarżącemu przyznania zasiłku celowego, z uwagi

na przekroczenie kryterium dochodowego wynikające ze sprzedaży telefonu

komórkowego. W ocenie sądu, w sytuacji złożenia wniosku o przyznanie zasiłku

celowego przez osobę o dochodach przekraczających kryterium dochodowe organy

pomocy społecznej zobligowane są do rozważenia możliwości przyznania stronie

specjalnego zasiłku celowego. W postępowaniu w sprawach świadczeń z pomocy

społecznej zastosowanie mają przepisy k.p.a., dlatego też ich prawidłowa realizacja

wiąże się z koniecznością wszechstronnego rozważenia przez organy zgłaszanych

przez stronę potrzeb w kontekście wszystkich możliwych do przyznania w danej

sprawie świadczeń z pomocy społecznej, zwłaszcza, że skarżący zwrócił się

o pomoc finansową nie precyzując rodzaju świadczenia z pomocy społecznej.

W sprawie o sygnaturze II SA/Ol 174/18 dotyczącej przyznania specjalnego

zasiłku opiekuńczego Sąd uchylił decyzję organu odwoławczego utrzymującego

w mocy decyzję organu I instancji, odmawiającą przyznania tego świadczenia

skarżącej. Sąd podzielił argumentację organów, że z uwagi na przekroczenie

kryterium dochodowego skarżącej nie mógł być przyznany specjalny zasiłek

opiekuńczy. Skarżąca jednak w odwołaniu od decyzji organu I instancji wnosiła

o przyznanie świadczenia z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawną

w stopniu znacznym matką, bez względu na przekroczenie kryterium dochodowego.

Dlatego też przy uwzględnieniu zasad obowiązujących w k.p.a. należało skarżącą

poinformować, że kryterium dochodowe nie obowiązuje przy ubieganiu się

o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. W świetle wyroku Trybunału

Konstytucyjnego w sprawie K 38/13 i późniejszego orzecznictwa sądów

administracyjnych, poza wymogiem spełnienia kryterium dochodowego, treść

przepisów prawa uprawniających do przyznania jednego z tych świadczeń jest

ze sobą zbieżna. Natomiast w aktach sprawy brak jest informacji, czy organ

118

I instancji pouczył skarżącą o obowiązującym stanie prawnym, możliwych

świadczeniach z tytułu rezygnacji z zatrudnienia i wyroku Trybunału

Konstytucyjnego, a w konsekwencji czy skarżąca świadomie zrezygnowała

z ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne.

Sprawa o sygn. akt II SA/Ol 992/17 dotyczyła zbliżonego przedmiotu,

mianowicie przyznania w miejsce zasiłku dla opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego,

w tym przypadku sąd uchylił decyzje organów obu instancji. W rozpoznawanej

sprawie skarżący ubiegał się o prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu

sprawowania opieki nad niepełnosprawną w stopniu znacznym żoną. Posiadał

on prawo do tego świadczenia od 2011 r. przyznane na stałe, jednak utracił

je na skutek nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 7 grudnia 2012 r.

Przepis ustawy nowelizującej mówiący o wygaszeniu z mocy prawa uprawnień

do świadczenia pielęgnacyjnego utracił moc z dniem 16 grudnia 2013 r. na skutek

wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 27/13. Konsekwencją kolejnych

unormowań prawnych było przyznanie skarżącemu w maju 2014 r. zasiłku dla

opiekuna. Skarżący spełniał warunki do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego

zarówno przed jak i po nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych w 2012 r.,

dlatego też za nadal aktualne należało uznać jego uprawnienie do świadczenia

pielęgnacyjnego, co wyklucza wstecznie możliwość ubiegania się o zasiłek dla

opiekuna, a nawet wyklucza możliwość jego przyznania. Nie można

w demokratycznym państwie prawa akceptować stanowiska, że „przymuszenie”

obywatela do wystąpienia o świadczenie mniej korzystne, na skutek wydania

przepisów niekonstytucyjnych, których negatywne skutki godzące w stabilność

sytuacji prawnej zagwarantowanej ostateczną decyzją administracyjną nie zostały

przez prawodawcę należycie wyeliminowane jest sytuacją nieodwracalną. W takim

przypadku należy zastosować wykładnię celowościową i stwierdzić, że przepis art.

17 ust. 5 pkt 1b ustawy, nie może wykluczać prawa do świadczenia pielęgnacyjnego

osobie, której to prawo odebrano niekonstytucyjną regulacją „przymuszając”

do uzyskania świadczenia mniej korzystnego, tj. zasiłku dla opiekuna, którego

uzyskanie jest z kolei przesłanką uniemożliwiającą powrót do świadczenia

pielęgnacyjnego.

Kwestia dotycząca zasiłku pielęgnacyjnego była również przedmiotem sprawy

o sygn. akt II SA/Ol 581/18, gdzie w ocenie organów przesłanką uzasadniającą

odmowę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego było pobieranie specjalnego

zasiłku opiekuńczego. Sąd wskazał, że ratio legis regulacji zawartej w art. 17 ust. 5

119

pkt 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych sprowadza się do tego, aby

uniemożliwić osobom uprawnionym do równoczesnego pobierania świadczeń -

specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla

opiekuna, których istotą jest rekompensata opiekunowi utraty dochodów w związku

z rezygnacją z zatrudnienia na rzecz sprawowania opieki nad niepełnosprawnym

członkiem rodziny. Przepis ten należy interpretować w taki sposób, że nie jest

dopuszczalne jednoczesne przyznanie i wypłata dwóch lub więcej opisanych w nim

świadczeń, natomiast stronie przysługuje prawo wyboru, z którego świadczenia chce

korzystać. Strona ma również prawo do zmiany zdania w tym zakresie i w takim

znaczeniu ustalenie prawa do jednego z wymienionych wyżej świadczeń nie

wyklucza, w przypadku zmiany okoliczności i spełnienia przepisami określonych

warunków prawa do ubiegania się o przyznanie innego świadczenia. Warunkiem

jego wypłaty winna być rezygnacja z dotychczas otrzymywanego świadczenia

w dacie przyznania świadczenia wnioskowanego.

Sprawy o sygn. akt II SA/Ol 791/18 i II SA/Ol 790/18 dotyczyły odpłatności

za pobyt w domu pomocy społecznej, do której zostały zobowiązane dzieci

pensjonariuszki. Sąd stwierdził, że obowiązek ponoszenia opłaty za osobę

przebywającą w domu pomocy społecznej, ciążący z mocy prawa na określonych

podmiotach wymaga skonkretyzowania i zindywidualizowania zarówno co do

wysokości, jak i osoby obciążonej tym obowiązkiem. Ta indywidualizacja

i konkretyzacja obowiązku winna nastąpić w wydanej decyzji administracyjnej,

zasada ta ma zastosowanie również w przypadku gdy do ponoszenia odpłatności

zobowiązanych jest więcej osób (przynajmniej dwie). Niezależnie od ilości osób

zobowiązanych do ponoszenia odpłatności organ powinien to uczynić jedną decyzją,

a nie powielać postępowania wobec każdej osoby zobowiązanej. Rozstrzygnięcie

kwestii ponoszenia odpłatności w jednej decyzji przez poszczególne osoby

spowoduje również, że każda z osób zobowiązanych będzie mogła aktywnie

uczestniczyć nie tylko w postępowaniu dotyczącym ustalenia opłaty wobec niej, ale

również i innych osób zobowiązanych.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 356/18 Sąd uchylił decyzje organów obu

instancji, które pomniejszały przyznane świadczenie rodzicielskie o kwotę pobranego

zasiłku dla bezrobotnych. W wyroku tym wskazano, że z treści art. 17c ust. 6 ustawy

o świadczeniach rodzinnych wynika, iż ograniczenie wysokości świadczenia

rodzicielskiego o kwotę pobieranego zasiłku dla bezrobotnych ma miejsce tylko

w takim przypadku jeżeli dziecko urodzi się w czasie pobierania przez kobietę tego

120

zasiłku. Przepis ten w żadnym stopniu nie odnosi się do sytuacji, w której kobiecie

w czasie pobierania świadczenia rodzicielskiego przyznany zostanie zasiłek dla

bezrobotnych. Dlatego też osobie, która uzyskała zasiłek dla bezrobotnych w czasie

pobierania świadczenia rodzicielskiego oba te świadczenia powinny być wypłacane

w pełnej wysokości. Powodem uzasadniającym obniżenie świadczenia

rodzicielskiego o wysokość przyznanego zasiłku dla bezrobotnych nie może być

to, że kobiety, które urodzą dziecko w czasie pobierania zasiłku dla bezrobotnych

otrzymują świadczenie rodzicielskie pomniejszone o kwotę przyznanego zasiłku.

Kwestia przyznania zasiłku stałego była przedmiotem sprawy o sygn. akt

II SA/Ol 598/18. Sąd podkreślił, że przepis art. 13 ustawy o pomocy społecznej

stwierdza, iż z uprawnień do świadczeń z pomocy społecznej nie mogą korzystać

osoby odbywające karę pozbawienia wolności. Ustawodawca nie wskazał natomiast

aby uprawnień tych pozbawione były inne kategorie podmiotów, tj. aby wyłączenie

to miało dotyczyć osoby, wobec której zastosowano środki zabezpieczające. Nie jest

możliwe przyjęcie, że prawodawca używając określenia kara pozbawienia wolności

dopuszczał możliwość jego rozszerzenia także na środki zabezpieczające. Tym

samym pogląd, że art. 13 ust. 1 u.p.s. dotyczyć winien także osób izolowanych

w innym trybie niż odbywanie kary pozbawienia wolności stanowi nieuzasadnione

rozszerzenie jego stosowania. Ewentualne podobieństwo jakie niesie ze sobą dla

określonej osoby kara pozbawienia wolności i środek zabezpieczający w postaci

umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym nie może być argumentem dla zrównania

tych pojęć w kontekście stosowania art. 13 ust. 1 u.p.s.

11/ świadczenia wychowawcze

Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło w 2018 r.

19 spraw z zakresu ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa

w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2016 r., poz. 195 z późn. zm.), zwanej dalej:

u.p.p.w.d. Sąd rozpoznał 17 takich spraw.

Część rozpoznanych stanowiły sprawy w przedmiocie w przedmiocie sposobu

ustalania dochodu rodziny, o którym mowa w art. 5 u.p.p.w.d., od którego zależy

przyznanie świadczenia wychowawczego.

Sąd rozstrzygał też między innymi sprawy dotyczące tzw. opieki

naprzemiennej obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub

żyjących w rozłączeniu - sprawa o sygn. akt II SA/Ol 690/18.

W sprawie tej Sąd wskazał, że na świadczenie 500+ na dziecko może ubiegać

121

się każdy z rodziców. Problem powstaje w sytuacji, gdy rodzice nie pozostają we

wspólnym pozycie, mają odrębne finanse, a nawet odrębnie zamieszkują. Wówczas

może pojawić się wątpliwość, kto rzeczywiście zajmuje się dzieckiem, wychowuje

je na co dzień i dba o jego utrzymanie. Dlatego w sytuacji ubiegania się przez oboje

rodziców o świadczenie wychowawcze, konieczne jest ustalenie, kto faktycznie

sprawuje opiekę nad dzieckiem. Sąd wskazał tu na postanowienia art. 22 ustawy,

gdzie ustawodawca kategorycznie wskazał, że w takim przypadku „organ właściwy

ustala, kto sprawuje opiekę”. Sąd stwierdził, że organ właściwy do rozpoznania

wniosku na to samo dziecko, musi przeprowadzić postępowanie wyjaśniające

i rozstrzygnąć, gdzie dziecko zamieszkuje i kto sprawuje opiekę nad dzieckiem co do

którego wpłynął kolejny wniosek. Tym samym, organ nie powinien poprzestawać

tylko na ustaleniach wyroku orzekającego rozwód. Jeżeli bowiem, mimo orzeczenia

sądu, dziecko będzie faktycznie pod opieką innej osoby, niż uprawniony rodzic,

to wówczas świadczenie wychowawcze nie przysługuje temu rodzicowi. Z drugiej

strony, nie może być uwzględnione prawo rodzica, który sprawowałby opiekę nad

dzieckiem wbrew orzeczeniu sądu. Tę kwestię rozstrzyga art. 5 ust. 2a ustawy.

Sformułowania „zgodnie z orzeczeniem sądu” nie można odczytywać w sposób

przyjęty przez organy, jako konieczność zawarcia w rozstrzygnięciu sądu

sformułowania „opieki naprzemiennej”. Przy rozumieniu zwrotu „zgodna

z orzeczeniem sądu” istotne jest to, że opieka naprzemienna nie może zaistnieć

wbrew orzeczeniu sądu powszechnego (np. pozbawiającego ubiegającego się

o świadczenie wychowawcze władzy rodzicielskiej bądź ustanawiającego zakaz

kontaktów tego rodzica z małoletnim dzieckiem). Należy zatem uwzględniać skutki

orzeczenia orzekającego rozwód, a nie jego literalne brzmienie.

12/ sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe

W roku 2018 podobnie jak w latach poprzednich wpływ spraw w tej kategorii

był niewielki, do Sądu wpłynęło 13 spraw, (w 2017 roku było to 12 spraw), ilość

stanowi 0,70 % ogółu spraw. W latach ubiegłych w tej kategorii dominowały sprawy

dotyczące dodatków mieszkaniowych, natomiast w 2018 roku tylko jedna skarga

dotyczyła dodatku mieszkaniowego.

Sąd rozstrzygnął 14 spraw, stanowiło to 0,74 % ogółu załatwień, na rok

następny pozostała do rozstrzygnięcia tylko jedna sprawa.

W sprawie o sygnaturze II SA/Ol 124/18 sąd stwierdził, że przepisy ustawy

o Policji nie przewidują i nie limitują czasu, w jakim pomoc na uzyskanie lokalu

122

mieszkalnego lub domu jednorodzinnego może zostać przyznana (np. do dnia

zakupu lokalu czy wybudowania domu). Wprawdzie art. 94 ust. 1 ustawy o Policji

stanowi, że pomoc finansowa przysługuje „na uzyskanie”, lecz jest to określenie celu

na jaki pomoc jest przyznawana, w żadnym zaś razie nie limituje czasu w jakim ma

być przyznana.

Przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie II SA/Ol 189/18 była kwestia czasu

za jaki może być przyznany dla funkcjonariusza policji równoważnik pieniężny

za brak lokalu mieszkalnego. W sprawie tej nie podzielono stanowiska organu,

że prawo do równoważnika nie może powstać za okres wsteczny, tj. że powstaje ono

dopiero na mocy wydanej decyzji. Sąd stanął na stanowisku, że funkcjonariusz policji

może żądać przyznania równoważnika za cały okres, w którym spełniał ustawowe

przesłanki do jego przyznania, oczywiście z uwzględnieniem przepisów

o przedawnieniu roszczeń.

Natomiast w sprawie o sygn. II SA/Ol 344/18 Sąd wyraził pogląd,

że w uchwale rady gminy dotyczącej wieloletniego programu gospodarowania

zasobem mieszkaniowym muszą być określone m. in. warunki obniżania czynszu.

13/ weterynaria i ochrona zwierząt

W 2018 r. w repertoriach zarejestrowano 43 sprawy z powyższej kategorii –

(5 spraw zarejestrowano w 2016 r., natomiast 12 spraw w 2017 r.), co stanowi

2,31 % ogółu spraw, które wpłynęły w tym okresie do Sądu. Zakończono 39 spraw

zarejestrowanych pod symbolem 6168, co stanowi 2,06 % ogółu rozpoznanych

w 2018 r. spraw przez tut. Sąd. W 33 sprawach stwierdzono nieważność

zaskarżonych uchwał, w 3 sprawach oddalono skargi, natomiast w 3 sprawach skargi

odrzucono. Do rozpoznania pozostały 4 sprawy.

W sprawach tych, ze skarg Prokuratora na uchwały rad miejskich i gminnych

w przedmiocie wprowadzenia programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz

zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie miasta i gminy, Sąd stwierdził

nieważność zaskarżonych uchwał. Sąd podzielił stanowisko Prokuratora

wnoszącego skargi, że zaskarżone uchwały, uchwalone na podstawie art.

11a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt są aktami prawa

miejscowego. Zaznaczył, że akty te mają zróżnicowany charakter normatywny,

gdyż zawierają normy o mieszanym abstrakcyjno-konkretnym charakterze.

W orzecznictwie sądów administracyjnych ostatecznie ugruntowało się stanowisko,

123

że wystarczy, aby chociaż jedna norma uchwały miała charakter generalno-

abstrakcyjny, by cały akt miał przymiot aktu prawa miejscowego.

Natomiast warunkiem wejścia w życie aktu prawa miejscowego, podobnie jak

wszystkich aktów prawa powszechnie obowiązującego, jest jego ogłoszenie,

co wynika wprost z art. 88 ust. 1 Konstytucji RP.

Z kolei, w sprawie sygn. akt II SA/Ol 23/18, oddalając skargę w przedmiocie

kary pieniężnej za uniemożliwienie przeprowadzenia urzędowej kontroli Sąd wskazał,

że nie można podzielić stanowiska skarżącego, iż jako podmiot kontrolowany mógł

odmówić prawa wstępu na teren zakładu osobie piastującej funkcję powiatowego

lekarza weterynarii. Za błędne Sąd uznał przekonanie skarżącego o konieczności

posiadania przez powiatowego lekarza weterynarii upoważnienia do

przeprowadzenia kontroli. Powiatowy lekarz weterynarii, stosownie do zapisu art.

5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej, jest

organem Inspekcji oraz kierownikiem powiatowej inspekcji weterynaryjnej

wchodzącej w skład niezespolonej administracji rządowej. Jako organ Inspekcji może

zatem sam podejmować czynności znajdujące się w jego kompetencji, jak również

może te zadania wykonywać przy pomocy powiatowej inspekcji weterynaryjnej oraz

wskazanych w ust. 2 tego przepisu osób Ponadto, ewentualne wątpliwości w tym

zakresie nie uprawniały skarżącego do odmowy prawa wstępu do zakładu.

14/ zatrudnienie i bezrobocie

W 2018 r. do tut. Sądu wpłynęło 28 spraw z zakresu zatrudnienia i spraw

bezrobocia, co stanowi 1,51 % wszystkich spraw, które wpłynęły do Sądu w okresie

sprawozdawczym. Dotyczyły one: statusu bezrobotnego - 10 spraw, zasiłku dla

bezrobotnych - 9 spraw, zwrotu nienależnego świadczenia - 5 spraw, pożyczki

na sfinansowanie kosztów szkolenia, zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy oraz

podjęcie działalności gospodarczej - 2 sprawy, agencji doradztwa personalnego

i agencji zatrudnienia - 1 sprawa oraz innych spraw o symbolu podstawowym 633 -

1 sprawa. Z poprzedniego okres pozostały 2 sprawy. Sąd rozpoznał 27 spraw

z powyższego zakresu, co stanowiło 1,43 % rozpoznanych przez tut. Sąd spraw

w 2018 r.

Na następny okres sprawozdawczy pozostały 2 sprawy.

Sąd oddalił skargi w 18 sprawach, uwzględnił 9 skarg i uchylił zaskarżone

decyzje oraz poprzedzające je decyzje organów pierwszej instancji, w 1 sprawie Sąd

umorzył postępowanie, a 2 skargi odrzucił.

124

W sprawach tych wniesiono 1 skargę kasacyjną, którą przekazano

Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 185/18, Sąd podzielając pogląd Naczelnego

Sądu Administracyjnego, wyrażony w wyrokach np. z dnia 15 lutego 2017 r., sygn.

akt I OSK 1961/15 i z dnia 17 lutego 2017 r., sygn. akt I OSK 2363/15,

że sprostowanie świadectwa pracy przez sąd pracy odpowiada dyspozycji art. 145 §

1 pkt 5 k.p.a., zaznaczył, że stanowisko to powinno uwzględniać powód

sprostowania świadectwa pracy oraz zasady, że przesłanki do wszczęcia trybu

nadzwyczajnego powinny być interpretowane ściśle. Sąd stwierdził, że sprostowanie

świadectwa pracy przez syndyka masy upadłości, z uwagi na błąd w interpretacji

przepisów co do końca biegu terminu wypowiedzenia umowy o pracę, którego

skarżący nie był świadomy w momencie rejestracji w urzędzie pracy, po uzyskaniu

w drodze decyzji statusu bezrobotnego, kiedy skarżący w dacie rejestracji

legitymował się świadectwem pracy wystawionym przez pracodawcę, spełniając

wszystkie przesłanki do uzyskania statusu bezrobotnego, nie stanowi nowej

okoliczności faktycznej lub nowego dowodu istniejącego w dniu wydania decyzji,

uzasadniający wznowienie postępowania administracyjnego.

W sprawie o sygn. II SA/Ol 596/18, Sąd stwierdził, że ograniczenie się jedynie

do wykładni językowej (gramatycznej) art. 71 ust. 2 pkt 9 ustawy z dnia 20 kwietnia

2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2017 r., poz. 1065

z późn. zm.), dalej jako „u.z.p.z.”, nie jest wystarczający do prawidłowego

odkodowania jego znaczenia w okolicznościach przedmiotowej sprawy.

Uwzględniając cel wprowadzenia regulacji zawartej w art. 71 ust. 2 pkt 9 u.z.p.z. –

którym, jak Sąd podkreślił, jest fakt, że okres sprawowania opieki nad osobami

niepełnosprawnymi należy traktować analogicznie do okresu zatrudnienia,

w zakresie możliwości zaliczenia tego okresu do okresu 365 dni uprawniających

do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych - nie sposób uznać, aby czasowe

umieszczenie matki skarżącego w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym, w którym

następnie ona zmarła, stanowiło przeszkodę do zaliczenia okresu pobierania przez

skarżącego specjalnego zasiłku opiekuńczego do okresu 365 dni uprawniających

do nabycia przez niego prawa do zasiłku dla bezrobotnych, gdy umieszczenie matki

skarżącego w zakładzie leczniczym nie wynikał z braku woli skarżącego do dalszego

zajmowania się matką, a z wyraźnego zalecenia lekarskiego. Sąd podkreślił,

że w świetle art. 71 ust. 1 pkt 2 u.z.p.z. okresem uwzględnianym przy przyznawaniu

prawa do zasiłku dla bezrobotnych, na przestrzeni którego ustala się konkretną

125

aktywność, wynoszącą łącznie co najmniej 365 dni, jest okres 18 miesięcy

bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania. Oznacza to, że przyznanie

prawa do zasiłku dla bezrobotnych nie jest uzależnione od zakończenia aktywności

zawodowej bezpośrednio przed datą poprzedzającą dzień zarejestrowania. To zaś

pozwala na uznanie, że w przypadku śmierci osoby, nad którą sprawowana była

opieka, prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje opiekunowi takiej osoby,

jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania,

łącznie co najmniej 365 dni pobierał - w związku ze sprawowaniem opieki nad taką

osobą - specjalny zasiłek opiekuńczy na podstawie przepisów o świadczeniach

rodzinnych.

W okolicznościach tej sprawy niezaliczenie skarżącemu okresu pobierania

specjalnego zasiłku opiekuńczego przy przyznawaniu prawa do zasiłku dla

bezrobotnych tylko z tego powodu, że utrata prawa do tego zasiłku nie była

spowodowana śmiercią osoby (matki skarżącego), nad którą opieka była

sprawowana naruszałaby konstytucyjną zasadę równości wobec prawa (art. 32

Konstytucji RP). Sąd zauważył, że w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej, na

mocy której dodano art. 71 ust. 2 pkt 9 u.z.p.z., nie podano żadnych argumentów

przemawiających za wprowadzeniem kryterium (utraty prawa do specjalnego zasiłku

opiekuńczego spowodowanego śmiercią osoby, nad którą opieka była sprawowana),

na podstawie którego dokonano zróżnicowania sytuacji prawnej osób pobierających

specjalny zasiłek opiekuńczy w zakresie możliwości zaliczenia okresu pobierania

tego zasiłku do okresu uprawniającego do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych.

Biorąc zaś pod uwagę treść i cel regulacji prawnej zawartej w art. 71, a w tym w art.

71 ust. 2 pkt 9 u.z.p.z. uznać należało, że wspólną cechą istotną uzasadniającą

równe traktowanie podmiotów prawa jest pobieranie specjalnego zasiłku

opiekuńczego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, które stanowi

częściową rekompensatę zakończenia aktywności zawodowej spowodowanego

koniecznością sprawowania stałej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

W świetle art. 71 ust. 2 pkt 9 u.z.p.z., w przypadku śmierci osoby, nad którą była

sprawowana opieka, okres pobierania tego zasiłku należy zatem traktować

analogicznie do okresu zatrudnienia, w zakresie możliwości zaliczenia tego okresu

do okresu 365 dni uprawniających do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

W ocenie Sądu, w okolicznościach tej sprawy należy uznać, że okres pobierania

specjalnego zasiłku opiekuńczego przez skarżącego należy uznać za jako

spełniający wymogi określone w art. 71 ust. 2 pkt 9 u.z.p.z. mimo, że faktycznie

126

skarżący zakończył opiekę nad matką nie z powodu jej śmierci, ale z powodu

konieczności oddania jej do zakładu leczniczego, w którym wkrótce zmarła. Nie

można bowiem uznać, aby dopuszczalna była taka interpretacja powołanych

przepisów, która wymusza na osobie sprawującej opiekę postępowanie wbrew

zaleceniom lekarskim, a tym samym działanie na szkodę osoby, którą się opiekuje

jedynie w celu późniejszego uzyskania zasiłku dla bezrobotnych. Takie

postępowanie byłoby bowiem nie tylko niehumanitarne, ale mogłoby narazić osobę

sprawującą opiekę nawet na ewentualną odpowiedzialność karną.

15/ choroby zawodowe i ochrona zdrowia

W 2018 r. w repertorium SA zarejestrowano 5 spraw z kategorii choroby

zawodowe (17 spraw zarejestrowano w 2014 r., 6 spraw w 2015 r. i 2016 r.,

w 2017 r. 5 spraw), co stanowi zaledwie 0,27 % ogółu spraw, które wpłynęły do tut.

Sądu w omawianym okresie sprawozdawczym. W 4 sprawach skargi zostały

oddalone, a w 1 sprawie skargę Sąd uwzględnił.

W sprawie, sygn. akt II SA/Ol 716/18, uchylając zaskarżoną decyzję

i utrzymaną nią w mocy decyzję organu pierwszej instancji w przedmiocie choroby

zawodowej, Sąd uznał, że w sprawie istnieją uzasadnione wątpliwości co do

doręczenia skarżącemu spornego orzeczenia lekarskiego w sprawie podejrzenia

choroby zawodowej. Okoliczność braku doręczenia ma istotne znaczenie dla

rozstrzygnięcia sprawy, gdyż organy inspekcji sanitarnej związane są rozpoznaniem

podanym w orzeczeniu, nadto orzeczenie to musi być ostateczne. Brak doręczenia

skarżącemu spornego orzeczenia lekarskiego jednostki orzeczniczej pierwszego

stopnia zamyka skarżącemu drogę do dochodzenia swoich praw i narusza przepisy

rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób

zawodowych oraz art. 7 k.p.a.

Ilość spraw z zakresu chorób zawodowych była niewielka, a w toku ich

rozpoznawania nie pojawiły się istotniejsze kwestie prawne.

Nadzór sanitarny

Ogółem zarejestrowano 9 spraw z powyższej kategorii, co stanowi 0,48 %

wszystkich spraw, które wpłynęły w 2018 r. do Sądu. W analizowanym okresie

zakończono postępowania we wszystkich sprawach z tego zakresu, tj. około 0,47 %

ogółu rozpoznanych w 2018 r. spraw (w 2 sprawach skargi oddalono, w 6 sprawach

w przedmiocie stanowiska wierzyciela w sprawie zarzutów do postępowania

127

egzekucyjnego, z uwagi na treść art. 3 § 2 pkt 3 p.p.s.a., skargi odrzucono,

w 1 sprawie w przedmiocie dopuszczalności zażalenia skargę oddalono).

W sprawie, sygn. akt II SA/Ol 629/17, oddalając skargę w przedmiocie kary

z tytułu wprowadzenia do obrotu produktów zawierających substancje

psychoaktywne, Sąd wbrew stanowisku skarżącego wskazał, że do zastosowania

w stanie faktycznym sprawy kary pieniężnej z art. 52a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.

o przeciwdziałaniu narkomanii zbędne było wykazywanie, iż zabezpieczone

w sklepie środki zastępcze były „używane”, a nie tylko ”posiadane”.

16/ stosunki pracy, stosunki służbowe

W kategorii tych spraw zarejestrowano w 2018 r. w repertoriach jedynie

44 sprawy, co stanowi 2,37 % spraw, które w omawianym okresie wpłynęły do sądu.

W repertorium SA zarejestrowano 32 sprawy, 2 sprawy zarejestrowano

w repertorium SO, 10 spraw zarejestrowano w repertorium SAB. W analizowanym

okresie zakończono postępowania w 73 sprawach z tej kategorii, co stanowi 3,86 %

ogółu spraw rozpoznanych.

Na uwagę zasługuje rozstrzygnięcie wydane w sprawie, której przedmiotem

była bezczynność organu w złożeniu propozycji służby. Sąd, zobowiązując organ

do wydania decyzji dotyczącej stosunku służbowego stwierdził, że w sytuacji

nieprzedstawienia funkcjonariuszowi, o którym mowa w art. 165 ust. 3 z dnia

16 listopada 2016 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji

Skarbowej, do dnia 31 maja 2017 r. propozycji określającej nowe warunki

zatrudnienia albo pracy, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej musi wydać decyzję

w przedmiocie stosunku służbowego tego funkcjonariusza, w której powinien

wyjaśnić przyczyny jego ustania.

17/ sprawy z zakresu obronności kraju, uprawnienia kombatanckie i wojskowe

Sprawy dotyczące problematyki obronności niezmiennie stanowią nieliczną

grupę spraw kierowanych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

(w 2011 r. zarejestrowano 4 sprawy, w latach 2012 - 2014 po 2 sprawy, a w 2016 r.

zarejestrowano 1 sprawę). W kategorii tych spraw w 2018 r., podobnie jak w 2017 r.

nie zarejestrowano żadnej sprawy.

W kategorii spraw dotyczącej uprawnień kombatanckich i wojskowych

zarejestrowano w 2018 r., w repertorium SA i SO, tylko 4 sprawy, co stanowi

128

co stanowi 0,21 % spraw, które w omawianym okresie wpłynęły do sądu.

W analizowanym okresie zakończono postępowanie w 2 sprawach (w 1 sprawie

skargę oddalono, w 1 przekazano sprawę według właściwości do innego sądu

administracyjnego), co stanowi 0,1 % ogółu spraw rozpoznanych.

18/ sprawy z zakresu dostępu do informacji publicznej i prawa prasowego

W 2018 r. wpływ do tutejszego Sądu spraw z zakresu dostępu do informacji

publicznej i prawa prasowego utrzymał się na podobnym poziomie co w roku

poprzednim. W repertoriach SA i SAB zarejestrowano łącznie 79 skarg (w roku

ubiegłym - 81). Łącznie ze sprawami z poprzedniego okresu, do rozpoznania

w 2018 r. było 85 spraw oznaczonych symbolem 648. Z tego załatwiono

na rozprawach i posiedzeniach niejawnych łącznie 76 spraw, w tym 58 spraw

zarejestrowanych w repertorium SAB i 18 w repertorium SA. W 33 sprawach skargi

zostały uwzględnione, co stanowi 43,40 % spraw załatwionych, w 24 - oddalone

(31,60 %), w 13 - odrzucone (17,10 %), zaś 6 spraw załatwiono w inny sposób

(7,90 %).

W omawianym okresie sprawozdawczym, tak jak w roku poprzednim, nie

odnotowano w tutejszym Sądzie wpływu spraw z zakresu prawa prasowego oraz

ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.

Podmiotami, do których zgłaszano najczęściej wnioski o udostępnienie

informacji publicznej były organy jednostek samorządu terytorialnego (wójtowie,

burmistrzowie, starostowie, a także samorządowe kolegium odwoławcze) oraz

dyrektorzy jednostek organizacyjnych, wykonujących zadania publiczne samorządu.

Z kolei wnioskodawcami były co do zasady osoby fizyczne, wielokrotnie

te same. W sprawie o sygn. akt II SAB/Ol 39/18 z wnioskiem w trybie ustawy z dnia

6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1764;

w dalszej części opracowania zwanej: u.d.i.p.) wystąpił nietypowo organ administracji

publicznej, który wobec jej nieuzyskania, wniósł skargę na bezczynność. WSA

w Olsztynie odrzucił tę skargę, a powołując się na orzecznictwo sądów

administracyjnych wskazał, że wprawdzie zgodnie z art. 2 ust. 1 u.d.i.p., prawo

dostępu do informacji publicznej przysługuje każdemu, lecz zważywszy na intencje

ustawodawcy, który tworząc tę regulację, miał na względzie zapewnienie

obywatelowi (art. 61 Konstytucji RP) powszechnego dostępu do informacji na temat

funkcjonowania organów władzy publicznej, przyjąć należy, że ustawowe „każdy”

129

znaczy każda jednostka, a także osoba prawna prawa prywatnego. Tryb dostępu

do informacji publicznej nie jest zatem trybem służącym udzielaniu informacji przez

organ innemu organowi. Z powyższych względów uznał, że skarżący, działając jako

organ administracji publicznej, nie był uprawniony do złożenia wniosku w trybie

u.d.i.p., a tym samym, nie był również uprawniony do wniesienia skargi

na bezczynność w tej sprawie.

Rozpatrując sprawy z omawianego zakresu, tutejszy Sąd odnosił się do

kwestii zarówno procesowych, jak i merytorycznych.

Do grupy tych pierwszych zaliczyć można sprawę o sygn. akt II SAB/Ol 78/18,

w której poruszona została kwestia wymogów formalnych wniosku o udostępnienie

informacji publicznej. W sprawie tej podmiot zobowiązany nie wykonał ciążącego

na nim obowiązku sugerując się faktem, iż zgłoszony drogą mailową wniosek nie

został podpisany imieniem i nazwiskiem wnioskodawcy. Odnosząc się do tej kwestii

Sąd wskazał, że u.d.i.p. nie zawiera jakichkolwiek regulacji przewidujących

wymagania formalne dotyczące wniosku, poza utrwaleniem w formie pisemnej.

Mając to na uwadze stwierdził, że za wniosek podlegający rozpoznaniu w trybie

u.d.i.p. uznać należy każde zapytanie przesłane za pośrednictwem poczty

elektronicznej, o ile możliwa jest jego realizacja w oparciu o samą treść wniosku,

a identyfikacja wnioskodawcy poprzez posiadany adres jego poczty mailowej.

W sprawach z tego zakresu nie jest bowiem konieczne pełne zidentyfikowanie

wnioskodawcy, co oznacza, że wniosku nie dyskwalifikuje nawet brak imiennego

podpisu.

W kilku sprawach WSA w Olsztynie wskazał na niewłaściwą formę, w jakiej

podmiot zobowiązany rozpoznał wniosek składany w trybie u.d.i.p.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 675/18 (podobnie zob. II SA/Ol 997/17)

stwierdził, że stosownie do art. 16 ust. 1 u.d.i.p., forma decyzji wymagana jest

jedynie wówczas, gdy organ odmawia udostępnienia informacji publicznej lub

umarza postępowanie w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 u.d.i.p. Przepis ten

ma zastosowanie do sytuacji, w której organ posiada informację o charakterze

publicznym, ale z określonych powodów odmawia jej udostępnia. Oznacza to,

że w sytuacji, gdy organ nie posiada żądanych informacji, forma decyzji nie jest

wymagana. Właściwym sposobem załatwienia sprawy jest wówczas skierowanie do

wnioskodawcy pisma w zwykłej formie pisemnej informującego, że nie jest

w posiadaniu żądanych informacji. WSA w Olsztynie potwierdził to stanowisko m.in.

w sprawach o sygn. akt II SAB/Ol 31/18 i II SAB/Ol 127/17.

130

W sprawach o sygn. akt II SA/Ol 997/17 i i II SA/Ol 998/17, wskazał natomiast,

że tryb zawiadomienia wnioskodawcy w zwykłej formie pisemnej jest właściwy

również w sytuacji, gdy żąda on udostepnienia informacji publicznej dostępnej

na stronie Biuletynu Informacji Publicznej. Podkreślił jednak, że żądana informacja

musi być aktualnie dostępna na stronie internetowej mającej status strony BIP, zaś

odesłanie musi być precyzyjne, tak żeby wnioskodawca w sposób łatwy mógł dotrzeć

do interesujących go informacji.

W sprawie o sygn. akt II SAB/Ol 56/18, WSA w Olsztynie stwierdził z kolei,

że niedopuszczalne jest pozostawienie bez rozpoznania wniosku strony o udzielenie

informacji publicznej w sytuacji, gdy istnieje spór co do tego, czy żądana informacja

stanowi informację przetworzoną, jak również gdy strona nie wskazuje lub - w ocenie

organu - nie wykazuje w sposób dostateczny przesłanki wymienionej w art. 3 ust.

1 pkt 1 u.d.i.p. Sąd wskazał, że merytoryczne zakończenie postępowania powinno

nastąpić w dwojaki sposób - albo poprzez udostępnienie przetworzonej informacji

publicznej albo przez wydanie decyzji o odmowie jej udostępnienia, w której organ

ma obowiązek wykazać, że żądana informacja publiczna stanowi informację

przetworzoną i ocenić przesłanki przemawiające za istnieniem szczególnej istotności

dla interesu publicznego.

W omawianym okresie sprawozdawczym WSA w Olsztynie zajmował się

również kwestiami związanymi z opłatami za udostępnienie informacji publicznej

(zob. sprawy o sygn. akt II SA/Ol 251/18 i II SA/Ol 252/18).

Jeśli chodzi o kwestie merytoryczne, na uwagę zasługują sprawy, w których

Sąd zwrócił uwagę na to, że w sytuacji, gdy wnioskodawca ubiega się

o udostępnienie w trybie u.d.i.p. informacji dotyczących osób zatrudnionych w danym

podmiocie publicznym, konieczne jest dokonanie odpowiedniego podziału tych

pracowników według kryterium pełnienia przez nich funkcji publicznych (funkcji

związanych z kierowaniem/zarządzaniem podmiotem publicznym lub z bezpośrednią

realizacją zadań publicznych przez ten podmiot). Przeprowadzona w tym zakresie

kategoryzacja przekłada się bowiem na formę prawną załatwienia wniosku (zob.

np. wyrok z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. akt II SAB/Ol 25/18).

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 56/18, WSA w Olsztynie wskazał,

że pracownicy administracyjni organu, którzy nie pełnią funkcji publicznych, mają

prawo do ochrony prywatności (art. 5 ust. 2 u.d.i.p.), w czym mieści się również

prawo do nieujawniania wysokości ich dodatków służbowych. Sąd zauważył

jednocześnie, że w rozpoznawanej sprawie zachowaniu prywatności tych osób

131

w żadnym stopniu nie służyłaby anonimizacja ich danych osobowych, bowiem

z uwagi na ilość osób objętych wnioskiem oraz przy wyszczególnieniu ich stanowisk

bardzo łatwe byłoby zidentyfikowanie poszczególnych osób. Anonimizacja byłaby

zatem fikcją. Sąd dodał również, że skarżący ma wprawdzie prawo skutecznie

domagać się udzielenia informacji publicznej dotyczącej tego jak organ dysponuje

mieniem publicznym, jednak dla osiągnięcia tego celu wystarczającym jest zwrócenie

się o udostępnienie łącznej kwoty dodatków specjalnych bez rozbijania jej

na poszczególne osoby. Sąd orzekał podobnie także w innych sprawach (zob.

np. sprawę o sygn. akt II SA/Ol 85/18 w zakresie dotyczącym skanów umów

o pracę).

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 112/18, WSA w Olsztynie, odnosząc się

do kwestii udzielania informacji dotyczących osób pełniących funkcje publiczne,

wskazał natomiast, że zakres ochrony prywatności tych osób jest znacznie węższy

w stosunku do pozostałych pracowników organów, lecz nie oznacza to, że są one

całkowicie pozbawione tej ochrony. Stwierdził, że rozważając możliwość

udostępnienia informacji o wynagrodzeniu osoby pełniącej funkcje publiczne organ

powinien każdorazowo analizować, czy jest ona niezbędna z punktu widzenia celów

prawa do informacji publicznej, a także czy nie narusza godności i intymności osoby,

której taka informacja dotyczy. W sprawie, która dotyczyła wniosku o udostepnienie

wysokości dodatków do wynagrodzenia konkretnych pracowników, Sąd stwierdził,

że udostępnienie informacji publicznej polega na ujawnieniu wysokości

wynagrodzenia wypłacanego na określonym stanowisku bez wskazywania danych

osobowych konkretnej osoby. Informacją publiczną podlegającą udostępnieniu nie

jest bowiem to, jakie wynagrodzenie otrzymuje konkretna osoba, ale kwota

wydawana na utrzymanie danego etatu ze środków publicznych. Zauważył jednak,

że w rozpoznawanej sprawie dochodzi do kolizji dwóch konstytucyjnych praw

jednostki, tj. prawa do prywatności i prawa do informacji publicznej, bowiem

udostępnienie informacji publicznej o wysokości wynagrodzenia na określonym

stanowisku wprost wskazuje na konkretną osobę fizyczną. W tych okolicznościach,

Sąd stwierdził, że z punktu widzenia realizacji celów prawa do informacji publicznej

nie jest niezbędne dokładne wskazanie, kto jakie kwoty dodatków otrzymał i uznał,

że dla oceny jak organ dysponuje mieniem publicznym wystarczające jest zwrócenie

się o udostępnienie łącznej kwoty dodatków specjalnych, a nie w rozbiciu

na poszczególne osoby.

W zakresie omawianych spraw w Repertorium SO odnotowano również

132

10 wniosków o wymierzenie organowi grzywny w trybie art. 55 § 1 p.p.s.a.

W 7 załatwionych sprawach Sąd wymierzył grzywnę, z tym że miała ona wysokość

symboliczną - raz 1 zł, a w pozostałych sprawach po 50 zł. W pięciu spośród tych

spraw wnioski pochodzące od dwóch podmiotów dotyczyły tego samego organu.

Sąd, wymierzając temu organowi grzywny w stosunkowo niskiej wysokości - 50 zł,

kierował się przede wszystkim niewielką zwłoką w wykonaniu obowiązku

przekazania skargi wraz z aktami sprawy.

19/ orzecznictwo w sprawach samorządowych, w tym dotyczące rozstrzygnięć nadzorczych, sprawy z zakresu samorządu terytorialnego, w tym referendum gminnego

W 2018 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie odnotowano

168 skarg w przedmiocie spraw dotyczących działalności samorządu terytorialnego

(repertorium SA i SAB), co stanowi 9,05 % ogółu spraw, które wpłynęły w tym

okresie. Z poprzedniego okresu sprawozdawczego pozostało do rozpoznania

12 skarg, co stanowiło łącznie do załatwienia 180 spraw. Na rozprawach

i posiedzeniach niejawnych rozpoznano 164 sprawy, co stanowi 8,66 % ogółu

rozpoznanych spraw. Na kolejny okres pozostało do rozpoznania 16 skarg. Nastąpił

zatem znaczący wzrost liczby skarg wniesionych w tym przedmiocie, przy nieco tylko

niższym wpływie niż w roku ubiegłym. Niewątpliwie wpływ na taką sytuację miała

znaczna aktywność prokuratora, który w zakresie swojej kompetencji zaskarżał

liczne akty organów jednostek samorządu terytorialnego.

Na podjęte rozstrzygnięcia Sądu strony wniosły 17 skarg kasacyjnych.

W okresie sprawozdawczym rozpoznanych zostało przez Naczelny Sąd

Administracyjny 6 spraw, w których w trzech przypadkach oddalone zostały skargi

kasacyjne zaś w pozostałych sprawach uwzględniono skargi kasacyjne uchylając

zaskarżone wyroki, przy czym w dwóch przypadkach uchylono także wydane

zarządzenia zastępcze.

Omawiając sprawy związane z działalnością samorządu terytorialnego należy

odnotować ich podział na:

- sprawy dotyczące skarg na uchwały podejmowane przez organy samorządu

terytorialnego (symbol 639),

- sprawy ze skarg organów nadzoru na uchwały organów jednostek

samorządu terytorialnego (symbol 640),

- sprawy ze skarg jednostek samorządu terytorialnego na rozstrzygnięcia

nadzorcze (symbol 641).

133

Pierwszą grupę stanowiły sprawy ze skarg na uchwały podejmowane przez

organy jednostek samorządu terytorialnego. W okresie sprawozdawczym wpłynęło

114 takich skarg, w tym trzy sprawy zostały ponownie wpisane. Rozpoznano na

rozprawach oraz posiedzeniach niejawnych 108 spraw. W tej kategorii spraw aż w 51

przypadkach skargi zostały wniesione przez Prokuratorów Rejonowych oraz

Prokuratorów Okręgowych. W zdecydowanej większości spraw, bowiem w 34,

przedmiotem skarg były uchwały podejmowane w trybie art. 11a ustawy z dnia 21

sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446, ze zm), gdzie

w ramach uchwalanych corocznie programów opieki nad zwierzętami bezdomnymi

oraz zapobieganiu bezdomności zwierząt kwestionowane były przyjęte przez rady

gmin programy z uwagi na charakter podejmowanych uchwał, bowiem nie nadawano

takim uchwałom rangi aktu prawa miejscowego, a co za tym idzie nie zawierały one

postanowień dotyczących wejścia tych przepisów w życie. W tych przypadkach Sąd

wojewódzki podzielał stanowisko skarżącego, że zaskarżone regulacje, wbrew

wymogom wynikającym z art. 4 i art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r.

o ogłaszaniu aktów normatywnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1523, ze zm), nie

zawierały rozstrzygnięcia o publikacji takiego aktu prawa miejscowego w stosownych

publikatorze - Dzienniku Urzędowym Województwa Warmińsko-Mazurskiego

(np. sygn. akt II SA/Ol 959/17, sygn. akt II SA/Ol 75/18, sygn. akt II SA/Ol 127/18,

sygn. akt II SA/Ol 511/18, sygn. akt II SA/Ol 792/18). Nadto pozostaje wskazać,

że w toku rozpoznawanej kategorii spraw w licznych przypadkach organ stanowiący

gminy podnosił, iż z uwagi na fakt, że uchwały dotyczące programu opieki nad

zwierzętami podejmowane są corocznie, a w chwili wniesienia skargi przez

prokuratora wskazany akt już nie obowiązywał, gdyż dotyczył zamkniętego

przedziału czasu (jednego roku), co winno skutkować umorzeniem postępowania

w tym przedmiocie. Pomimo takich zarzutów, Sąd wojewódzki stwierdzał

nieważności zaskarżonych aktów prawa miejscowego, bowiem w jego ocenie

wskazana okoliczność nie mogła skutkować umorzeniem postępowania

sądowoadministracyjnego. Wyjaśniano, że mimo, iż przed wniesieniem skargi

określona uchwała już nie obowiązywała (z uwagi na upływ czasu) lecz pozostawała

w porządku prawnym, dlatego też nie czyniło to bezprzedmiotowym rozpoznania

skargi na taką uchwałę, z powodu odmiennych skutków prawnych wywołanych

stwierdzeniem jej nieważności a upływem czasu, w którym dany akt obowiązywał.

Wyjaśniono, że stwierdzenie nieważności wywiera skutek prawny z mocą ex tunc

i powoduje, że dany przepis jest nieważny od samego początku. Tymczasem

134

okoliczność upływu czasu, w którym obowiązywał dany akt prawny nie stanowi

o utracie mocy obowiązującej, a jedynie, że nie może znaleźć zastosowania

do zdarzeń prawnych zaistniałych po upływie okresu ważności takiego aktu. Dlatego

też upływ czasu, w którym dany akt obowiązywał, nie czyniło zbędnym wydania

przez Sąd wyroku w tej sprawie (vide: wyrok NSA z dnia 22 marca 2007 r., sygn. akt

II OSK 1776/06, publ. na stronie orzeczenia.nsa.gov.pl). Uwzględniono także

okoliczność, że zaskarżona uchwała, gdy jeszcze obowiązywała, wywoływała

określone skutki prawne. Przepisy tej uchwały, jako powszechnie obowiązujące

na terenie gminy, stanowić mogły bowiem podstawę do ustalenia określonych

obowiązków. Nadto zaskarżone przepisy Regulaminu, w przypadku niestwierdzenia

ich nieważności, miałyby w dalszym ciągu zastosowanie do okresu obowiązywania

zaskarżonej uchwały, czyli od momentu jej wejścia w życie do czasu wejścia w życie

przepisów ją derogujących.

Poza tym w kilku przypadkach prokuratorzy podnosili nadto, iż uchwalane

programy w zakresie opieki nad zwierzętami nie zawierały wszystkich regulacji

wynikających enumeratywnie z treści art. 11a ust. 2 pkt 1-8 oraz art. 11a ust.

5 ustawy o ochronie zwierząt, skoro w podejmowanych uchwałach nie określono

konkretnego podmiotu zobowiązanego np. do zapewnienia całodobowej opieki

weterynaryjnej w przypadku wystąpienia zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt,

bądź też przyjęte regulacje zawierały postanowienia wykraczające poza zakres

regulacji ustawowej, czy też zbędne powtórzenia wynikające z regulacji ustawowej

(np. sygn. akt II SA/Ol 75/18, sygn. akt II SA/Ol 253/18).

Kolejną znaczącą grupą uchwał kwestionowanych przez prokuratora

(wniesiono 11 skarg) były uchwały jednostek samorządu terytorialnego

podejmowane na podstawie art. 19 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 31 ust. 1 ustawy z dnia

7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu

ścieków (Dz.U. z 2001 r. Nr 72, poz. 747, ze zm.) w przedmiocie regulaminu

dostarczania wody i odprowadzania ścieków, którym to uchwałom zarzucano

zarówno powtarzanie zapisów ustawowych, jak również przekroczenie delegacji

ustawowej poprzez ustalanie i nakładanie obowiązków na właścicieli nieruchomości

bez podstawy prawnej, a polegających na ponoszeniu opłat za podłączenie

do gminnej sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej (np. sygn. akt II SA/Ol 566/18,

sygn. akt II SA/Ol 764/18). W wydanych wyrokach Sąd podzielał zastrzeżenia

skarżących stwierdzając, że zapisy art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o zbiorowym

zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nie zawierają

135

upoważnienia do nakładania na właścicieli nieruchomości poza ponoszeniem

kosztów realizacji budowy przyłącza do sieci oraz studni wodomierzowej, obowiązku

dokonywania także opłaty „przyłączeniowej” za przyłączenie nieruchomości do sieci

wodno-kanalizacyjnej, nawet jeżeli ci wyrazi na to zgodę.

Na odnotowanie zasługuje także fakt wniesienia licznych skarg

(15 uwzględnionych skarg) przez osoby fizyczne oraz podmioty prawa handlowego

na uchwałę Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego Nr XXIV/465/08 z dnia

27 listopada 2008 r. w sprawie poddziału Województwa Warmińsko-Mazurskiego

na obwody łowieckie, w których zarzucano sprzeczność z prawem podjętej uchwały

w odniesieniu do poszczególnych nieruchomości stanowiących własność

skarżących, którzy powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia

10 lipca 2015 r. sygn. akt P 19/13 o utracie mocy obowiązującej art. 27 ust. 1 ustawy

z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2168),

z dniem 22 stycznia 2016 r., wnosili o stwierdzenie nieważności wskazanego aktu,

w stosunku do ich nieruchomości, wobec braku możliwości wypowiedzenia się co do

ustanowienia obwodu łowieckiego. W sprawach tych Sąd wojewódzki konsekwentnie

stwierdzał nieważność zaskarżonej uchwały w części dotyczącej nieruchomości

skarżących uznając, że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających

właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów

do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych

obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie

i konwencyjnie prawa własności (np. sygn. akt II SA/Ol 44/18, sygn. akt

II SA/Ol 120/18, sygn. akt II SA/Ol 433/18).

W tej kategorii spraw na uwagę zasługuje także sprawa o sygn. akt

II SA/Ol 3/18, w której Sąd dokonał kontroli uchwały Sejmiku Województwa

Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 października 2017 r. Nr XXXI/685/17 w sprawie

pozbawienia kategorii drogi wojewódzkiej bez numeru (odcinki byłej drogi krajowej

nr 7) na terenie gminy miejskiej Ostróda, gminy wiejskiej Ostróda, gminy wiejskiej

Grunwald, o przebiegu przedstawionym w załączniku nr 1 do uchwały.

W uzasadnieniu tej uchwały wskazano, że w wyniku wybudowania nowego

przebiegu drogi ekspresowej S7 na odcinku Ostróda Południe-Rychnowo, jej

dotychczasowy przebieg na terenie gminy m. Ostróda, gminy w. Ostróda i gminy

w. Grunwald, zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach

publicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 2222, ze zm.) dalej jako: u.d.p., zaliczony był do

kategorii dróg wojewódzkich. Jednak z uwagi na okoliczność, że nowo powstała

136

droga nie ma bezpośredniego połączenia z drogą wyższego rzędu i ma ona

charakter alternatywnej trasy w stosunku do przebiegu drogi ekspresowej S7, którą

poruszają się przede wszystkim takie pojazdy, których wjazd na drogę ekspresową

jest zabroniony oraz droga ta obsługuje głównie lokalny ruch samochodowy, a zatem

nie spełnia funkcji klas techniczno-użytkowych przypisanych dla dróg kategorii

wojewódzkich (GP, G, ewentualnie Z), jak również nie spełnia definicji takiej drogi,

tzn. nie stanowi połączenia między miastami, mającego znaczenie dla województwa

oraz znaczenia obronnego, uznano za uzasadnione pozbawienie kategorii dróg

wojewódzkich przedmiotowej drogi, wskazując, że zostanie ona z mocy prawa

zaliczona do kategorii dróg powiatowych. Skargę na tę uchwałę wniósł Powiat

Ostródzki zarzucając jej naruszenie art. 10 ust 5a w zw. z art. 6 ust. 1 i art. 6a ust.

1 u.d.p., polegające na błędnym ich zastosowaniu, gdyż wskazane w uchwale

odcinki dróg spełniają nadal definicję drogi wojewódzkiej. Sąd kontrolując legalność

zaskarżonej uchwały podzielił stanowisko Sejmiku uznając, że uchwała ta nie

narusza przepisów prawa. Istota sporu dotyczyła kwestii pozbawiania określonej

kategorii drogi w związku z faktem wybudowania nowego odcinka tych dróg. W toku

tej sprawy Sąd przywołał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 maja 2015 r., sygn.

Kp 2/13, w którym orzeczono m.in., że art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 września 2013 r.

o zmianie ustawy o drogach publicznych w części obejmującej art. 10 ust. 5a-5d

i ust. 5e zdanie drugie u.d.p. w związku z art. 6 ust. 1, art. 6a ust. 1 i art. 7 ust.

1 u.d.p. jest zgodny z art. 16 ust. 2 oraz art. 164 ust. 1 i 3 Konstytucji RP,

co oznacza, że zgodna z regulacjami rangi konstytucyjnej jest tylko taka wykładnia

art. 10 ust. 5a-5d i ust. 5e, która dokonywana jest w związku z art. 6 ust. 1, art.

6a ust. 1 i art. 7 ust. 1 u.d.p., a więc uwzględnia treść tych przepisów. Innymi słowy,

pomimo braku w art. 10 ust. 5a-5d bezpośredniego odesłania do treści art. 6 ust.

1, art. 6a ust. 1 i art. 7 ust. 1 u.d.p., przepisy te należy wykładać tak, jakby odesłanie

takie zawierały. Dlatego organy stosujące art. 10 ust. 5a, 5c i 5e zdanie drugie u.d.p.

nie mają swobody w pozbawianiu danych odcinków dróg dotychczasowych kategorii,

lecz w zakresie swojego władztwa ograniczone są nie tylko wymogiem, by odcinek

pozbawiany kategorii był proporcjonalny do odcinka drogi nowo wybudowanej,

względnie uprzednio kaskadowo przekazanej, lecz także zawartymi w art. 6 ust. 1,

art. 6a ust. 1 i art. 7 ust. 1 u.d.p. definicjami legalnymi wskazującymi na przesłanki

zaliczania dróg publicznych do określonej kategorii. Wobec tego, podjęcie przez

organ stanowiący uchwały na podstawie art. 10 ust. 5a, 5c i 5e zdanie drugie u.d.p.

w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą oraz na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy

137

zmieniającej, będzie każdorazowo możliwe jedynie po wykazaniu, że dany odcinek

drogi nie spełnia dłużej definicji drogi wojewódzkiej, powiatowej lub gminnej. Sąd

podzielił argumentację organu województwa, że wskazane odcinki dróg nie spełniają

definicji drogi wojewódzkiej. Droga ta nie stanowi połączenia między miastami

mającymi znaczenie dla województwa i nie ma też znaczenia obronnego. Sporny

odcinek łączy bowiem bezpośrednio miasto powiatowe Ostródę ze wsią Rychnowo.

Nadto, w wyniku wybudowania nowego przebiegu drogi ekspresowej S7 na odcinku

Ostróda Południe - Rychnowo, jej dotychczasowy przebieg na terenie gminy

m. Ostróda i gminy w. Ostróda, zaliczony został do kategorii dróg wojewódzkich.

Wbrew twierdzeniu powiatu, sporna, nowo powstała droga nie ma bezpośredniego

połączenia z drogą wyższego rzędu i ma charakter tylko alternatywnej trasy

w stosunku do przebiegu drogi ekspresowej S7. Odcinki dróg pozbawione kategorii

dróg wojewódzkich przecinają się z nowo wybudowaną drogą ekspresową S7, przy

czym skrzyżowania tych odcinków z S7 oddalone są od siebie o 9,6 km na tym

samym przebiegu drogi krajowej. Przecięcia te nie mają wpływu na rozkład

odbywającego się ruchu tranzytowego na drogach w tym rejonie, gdyż głównie

odbywać się on będzie po drodze ekspresowej S7. Okoliczność zaś, że drogą

tą można dojechać do miast powiatowych nie oznacza, że jest to połączenie mające

znaczenie dla województwa. Zasadny jest wniosek organu województwa,

że podróżujący drogą wojewódzką nr 542 z kierunku Działdowa w stronę Ostródy,

najprawdopodobniej na węźle Rychnowo nie wybiorą starodroża drogi (o obniżonym

standardzie technicznym), skoro mogą wybrać podróż dwupasmową drogą

ekspresową o podwyższonym standardzie. Poza tym sporna droga obsługuje

głównie lokalny ruch samochodowy i nie spełnia funkcji klas techniczno-użytkowych

przypisanych dla dróg kategorii wojewódzkich (GP, G, ewentualnie Z). Niemniej

jednak, ustawodawca w art. 6 ust. 1 u.d.p. nie uzależnił zaliczenia danej drogi do

kategorii dróg wojewódzkich od tego czy droga ta spełnia, czy też nie, funkcję klasy

techniczno-użytkowej. Nie ma więc znaczenia w sprawie kwestia spełnienia przez

sporną drogę klasy techniczno-użytkowej.

Drugą kategorię spraw samorządowych stanowią sprawy ze skarg organów

nadzoru na uchwały organów jednostek samorządowych. W okresie

sprawozdawczym wpłynęło 31 takich skarg, zaś z okresu poprzedniego pozostały

do załatwienia dwie sprawy. Rozpoznano na rozprawach oraz posiedzeniach

niejawnych 32 sprawy. W tej kategorii spraw aż w 21 przypadkach skargi zostały

uwzględnione.

138

W tej grupie skarg w zdecydowanej większości organ nadzoru kwestionował

uchwały podejmowane przez jednostki samorządu terytorialnego w przedmiocie

uchwalanego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

oraz uchwalanego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego danej

gminy.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 506/18 Sąd wojewódzki badał zgodność

z prawem uchwały rady gminy podjętej, na podstawie art. 35a ust. 3 ustawy z dnia

27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób

niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 2046 ze zm.) zwanej dalej: ustawą

o rehabilitacji, w sprawie określenia zadań, na które przeznacza się środki

Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na realizację zadań

ustawowych z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych.

Organ nadzoru zakwestionował § 2 ust. 1 pkt 2 tej uchwały w zakresie zapisu,

iż środki przeznaczane są dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej uczącej się (do 24

roku życia) oraz ich opiekunów, bowiem w jego ocenie, przepis ten, w zakresie

w jakim określa krąg osób uprawnionych do ubiegania się o dofinansowanie

uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, wykracza poza delegację ustawową

określoną w art. 35a ust. 3 ustawy o rehabilitacji. W ocenie Wojewody ustawodawca

w art. 35a ust. 2 ustawy o rehabilitacji upoważnił radę powiatu jedynie do określenia

zadań, na które przeznacza się środki PFON, zaś rada określając krąg podmiotów,

które mogą ubiegać się o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym

w sposób nieuprawniony wkroczyła w sferę wykonawczą. Sąd stwierdzając

nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie kwestionowanego zapisu, podzielił

stanowisko Wojewody wyjaśniając, że art. 35a ust. 1 pkt 7 lit. a oraz art. 35a ust. 3 tej

ustawy, nie upoważniają organu powiatu do dokonywania modyfikacji zapisów

ustawowych czy też do nieuprawnionego pozbawienia określonych kategorii osób

niepełnosprawnych z tej formy wsparcia. Sąd wskazał, iż z § 4 ust. 1 rozporządzenia

Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów

rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230, poz. 1694) wynika jednoznacznie, że osoba

niepełnosprawna może ubiegać się o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie

rehabilitacyjnym. Niezależnie zatem od stopnia niepełnosprawności czy wieku każda

osoba niepełnosprawna może ubiegać się o dofinansowanie ze środków PFRON,

przy czym jak wskazuje § 5 ust. 12 tego rozporządzenia, pierwszeństwo w uzyskaniu

dofinansowania mają osoby niepełnosprawne, które posiadają orzeczenia

o zaliczeniu do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności albo

139

równoważne, osoby niepełnosprawne w wieku do 16 lat albo w wieku do 24 lat

uczące się i niepracujące bez względu na stopień niepełnosprawności. Ustawodawca

we wskazanych przepisach określił krąg osób uprawnionych do dofinansowania

uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym ze środków PFRON i organom powiatu nie

zostało przyznane uprawnienie do samodzielnego modyfikowania tego kręgu

uprawnionych podmiotów. Uregulowanie takich kwestii w sposób odmienny niż

to uczynił prawodawca stanowi naruszenie prawa, gdyż działanie to jest sprzeczne

z przyjętą zasadą tworzenia aktów prawa miejscowego tylko na podstawie

i w granicach prawa.

Trzecią grupę spraw samorządowych stanowią sprawy ze skarg jednostek

samorządu terytorialnego na rozstrzygnięcia nadzorcze - zarządzenia zastępcze.

W okresie sprawozdawczym wpłynęły 23 takie skargi, w tym dwie zostały ponownie

wpisane. Z okresu poprzedniego pozostały do załatwienia 3 sprawy. Rozpoznano na

rozprawach oraz posiedzeniach niejawnych 24 sprawy.

W tej kategorii spraw na uwagę zasługuje wyrok Sądu z dnia 16 stycznia

2018 r., sygn. akt II SA/Ol 968/17, którym zakwestionowano rozstrzygnięcie

nadzorcze Wojewody w przedmiocie ustaliła dni i godziny otwierania i zamykania

placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i usługowych na terenie

M. Iława. Organ nadzoru stwierdził nieważność uchwały wydanej m.in. na podstawie

art. XII § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Przepisy wprowadzające Kodeks pracy

(Dz. U. Nr 241, poz. 142 ze zm.), zwane dalej: P.w.K.p., w brzmieniu ustalonym

przez art. 22 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji

określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy

administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 34 poz.,

198, ze zm.), bowiem uchwała ta ustalała dni i godziny otwierania i zamykania

placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych

dla ludności na ternie gminy, wraz ze wskazaniem przypadków wyłączających

takiego ograniczenia. Organ nadzoru podniósł w uchylonym akcie, iż rada nie

wyjaśniła jakimi względami kierowała się różnicując godziny otwierania i zamykania

placówek handlowych, oraz jakie przyczyny zdecydowały, o ich zróżnicowaniu. Sąd

uwzględniając skargę rady gminy dokonał analizy przepisu art. XII § 1 ustawy z dnia

26 czerwca 1974 r. P.w.K.p., według którego dni i godziny otwierania oraz zamykania

placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych

dla ludności określa gmina. Ustalenie godzin otwarcia wskazanych placówek jest

zatem aktem generalnym, który musi zostać wyrażony w postaci przepisów

140

powszechnie obowiązujących przez radę gminy, zgodnie z art. 18 ust. 1 u.s.g.

Wydana na tej podstawie uchwała rady gminy ma charakter wykonawczy i może

jedynie uzupełniać ustawę, nie może natomiast regulować materii, która

przedmiotem ustawy nie była. Sąd podzielił pogląd prawny wyrażony w wyroku Sądu

Najwyższego z 13 czerwca 2002 r., sygn. akt III RN 54/02, w którym stwierdzono,

że ratio legis regulacji przewidzianej w art. XII P.w.K.p. nie jest uporządkowanie

spraw związanych z rozkładem czasu pracowników zatrudnionych w placówkach

handlu detalicznego, zakładach gastronomicznych i zakładach usługowych dla

ludności. Z niebudzącej wątpliwości treści tego przepisu wynika jednoznacznie,

że jego przedmiotem jest objęty czas otwarcia placówek handlowych i zakładów

usługowych dla ludności, nie zaś czas pracy zatrudnionych w nich pracowników.

Oznacza to, że czas otwarcia określa gmina na podstawie tego przepisu, zaś czas

(rozkład czasu) pracy określa pracodawca na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Art. XII § 1 P.w.K.p. upoważnia radę gminy do wydania uchwały w zakresie

określenia czasu tj. dni i godzin otwarcia placówek handlowych, zakładów

gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności, który to zakres mieści się

w kategorii zadań publicznych służących zaspokajaniu potrzeb wspólnoty

samorządowej, o czym stanowi art. 166 ust. 1 Konstytucji RP. Tym samym

stwierdzono, niezasadne było stanowisko organu nadzoru, że rada gminy

podejmując tego typu uchwałę powinna uwzględnić, że wydawane przez nią przepisy

dotyczą wyłącznie praw i obowiązków pracodawcy i pracowników. Sąd wyjaśnił

nadto, że określanie godzin i dni otwarcia oraz zamykania placówek handlowych

i zakładów gastronomicznych nie ma na celu ograniczenia dostępności i spożycia

alkoholu, bowiem te cele są urzeczywistniane przez zastosowanie środków

przewidzianych w ustawie z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 320 ze zm.), w tym między

innymi cofnięcie zezwolenia w przypadku powtarzającego się zakłócania porządku

publicznego w miejscu obrotu (art. 9 (5) ust. 1 pkt 3 ustawy). Nadto ratio legis

regulacji art. XII § 1 P.w.K.p. nie jest realizacja celów określonych w art. 40 ust.

3 ustawy o samorządzie gminnym, czyli stworzenie przepisów porządkowych dla

ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju

i bezpieczeństwa publicznego. Podkreślono, że przepis art. XII § 1 P.w.K.p. nie

zawiera wytycznych, którymi powinna kierować się rada gminy w podejmowaniu

uchwały określającej dni i godziny otwarcia oraz zamykania placówek handlu

detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności,

141

dlatego należy przyjąć, pomimo istnienia także poglądu przeciwnego, że tego rodzaju

„blankietowe” upoważnienie do stanowienia aktów prawa miejscowego najpełniej

odzwierciedla samodzielność prawotwórczą samorządu gminnego, dla której

przepisy ustaw wyznaczają jedynie granice, nie zaś szczegółowe kryteria, jak jest to

przyjęte w odniesieniu do rozporządzeń (art. 92 ust. 1 zd. drugie Konstytucji RP).

W zakresie ustalania godzin i dni otwarcia placówek i zakładów, o których mowa,

i wydawania stosownych aktów prawa miejscowego w tym przedmiocie, samorząd

terytorialny (gmina) uczestniczy w wykonywaniu władzy publicznej (art. 16 ust.

2 Konstytucji RP). Reasumując stwierdzono, że sąd administracyjny sprawując

kontrolę w zakresie legalności działalności administracji publicznej nie jest, szanując

samodzielność prawodawczą gmin, formułować bardziej szczegółowego katalogu

wytycznych obowiązujących rady gmin w wykonywaniu upoważnienia zawartego

w art. XII § 1 P.w.K.p. Z tego względu dokonując kontroli legalności rozstrzygnięcia

nadzorczego - w ocenie Sądu - zakwestionowana w sprawie uchwała została podjęta

zgodnie z obowiązującymi przepisami, bowiem Rada Gminy nie przekroczyła

upoważnienia ustawowego i uregulowała wyłącznie dni i godziny otwierania

i zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów

usługowych na terenie gminy.

W 2018 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie odnotowano

9 skarg w przedmiocie spraw dotyczących ustroju samorządu terytorialnego

(repertorium SA i SAB), co stanowi 0,48 % ogółu spraw, które wpłynęły w tym

okresie. Na rozprawach i posiedzeniach niejawnych rozpoznano 8 skarg,

co stanowiło 0,42 % ogółu rozpoznanych spraw.

Na podjęte rozstrzygnięcia strony wniosły 5 skarg kasacyjnych, zaś Naczelny

Sąd Administracyjny w okresie sprawozdawczym w jednym przypadku skargę oddalił

(sygn. akt I OSK 1853/18), zaś w dwóch przypadkach uchylił zaskarżone wyroki oraz

zarządzenia zastępcze (sygn. akt I OSK 2049/18 i sygn. akt I OSK 1852/18).

W jedynej sprawie w tej kategorii o sygn. akt II SA/Ol 576/18 Sąd badał

zgodność z prawem zarządzenia zastępczego Wojewody, którym stwierdzono

wygaśnięcie mandatu radnej, powołując się na art. 98a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca

1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 994) dalej jako: u.s.g.,

w zw. z art. 24f ust. 1 i 2 u.s.g. oraz art. 383 § 1 pkt. 5 ustawy z dnia 5 stycznia

2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 754 ze zm.) dalej: Kw.

Z przedstawionego uzasadnienia wynikało, że radna złożyła ślubowanie w dniu

1 grudnia 2014 r., oraz wchodzi w skład zarządu Stowarzyszenia Wyjątkowe Serce

142

(dalej: Stowarzyszenie), którego jest przewodniczącą. Podkreślono, że z ustaleń

organu wynika, iż Stowarzyszenie to prowadzi także działalność gospodarczą

z wykorzystaniem mienia gminnego, bowiem dzierżawione od Gminy tereny

są wykorzystywane na potrzeby m.in. wynajmu części własnej nieruchomości

na rzecz innego stowarzyszenia. Okoliczności te ustalono na podstawie rocznego

sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji pożytku publicznego za rok

2015 - informacji dotyczącej działalności gospodarczej organizacji w okresie

sprawozdawczym - pkt. 5.2 dot. przedmiotu i opisu działalności oraz umów

dzierżawy. W ocenie organu nadzoru fakt wynajmu powierzchni na rzecz innego

stowarzyszenia świadczy, że podmiot prowadził działalność gospodarczą

z wykorzystaniem mienia gminnego, albowiem dzierżawione od Gminy tereny

są wykorzystywane na potrzeby m.in. wynajętej części nieruchomości, stanowiącej

własność Stowarzyszenia, zaś radna jest osobą zarządzającą taką działalnością

gospodarczą. Sąd kontrolując legalność wydanego zarządzenia zastępczego,

w wyniku skargi radnej, podzielił stanowisko skarżącej w zakresie braku zaistnienia

przesłanek uzasadniających stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnej uznając

za słuszny zarzut, że w niniejszej sprawie organ nadzoru dokonał niewłaściwego

zastosowania art. 24f ust. 1 u.s.g. Wojewoda stwierdził bowiem, iż fakt

wydzierżawienia gruntu będącego własnością Gminy oraz prowadzenie działalności

gospodarczej w postaci wynajęcia części powierzchni budynku będącego własnością

Stowarzyszenia na rzecz innego stowarzyszenia prowadzącego Zespół Placówek

Edukacyjnych stanowi o prowadzeniu przez Stowarzyszenie, którego

przewodniczącą jest radna, działalności gospodarczej w oparciu o majątek Gminy,

co z uwagi na treść art. 24f ust. 1 u.s.g. stanowi złamanie przez tę radną zakazu

zarzadzania taką działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego

gminy, w której uzyskała mandat.

W realiach tej sprawy, z zebranych dokumentów finansowych oraz zapisów

przedłożonej umowy najmu z dnia 30 kwietnia 2012 r. zawartej między

Stowarzyszeniem Wspomagania Rozwoju Dzieci w Olsztynie a Zespołem Placówek

Edukacyjnych w Olsztynie wynika, że przedmiotem jej jest udostępnienie obiektu

określonego w załączniku nr 1 (określonej powierzchni budynku), w celu

przeprowadzenia zajęć edukacyjnych opiekuńczych i wychowawczych,

umożliwiających realizację zadań statutowych tego Zespołu, dlatego też nie można

zaakceptować stanowiska organu, iż wydzierżawiony przez Stowarzyszenie teren

gminny został wykorzystana na prowadzenie działalności gospodarczej. Teren ten

143

jest wykorzystywany jedynie na prowadzenie własnej działalności statutowej

i przeznaczony został pod zieleniec oraz częściowo na miejsca parkingowe dla osób

niepełnosprawnych korzystających z organizowanych przez Stowarzyszenie zajęć

dla osób niepełnosprawnych. Sąd podzielił ugruntowane już stanowisko

orzecznictwa, że aby można było postawić radnej zarzut naruszenia art. 24f ust. 1

u.s.g., to musi wykorzystanie mienia gminnego pozostawać w związku funkcjonalnym

z działalnością gospodarczą prowadzoną przez radną, bądź zarządzającą taką

działalnością. W rzeczonej sprawie właśnie brak takiego związku funkcjonalnego

oznacza, że nie można uznać aby Stowarzyszenie prowadziło działalność

gospodarczą w oparciu o majątek gminny, chociaż niewątpliwie w oparciu o majątek

gminy prowadzona jest działalność statutowa tego Stowarzyszenia.

Z kolei wśród spraw odnotowanych w tej kategorii należy wskazać na wyrok

z dnia 5 kwietnia 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 94/18, którym Sąd uchylił zarządzenie

zastępcze wydane na podstawie art. 6 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r.

o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy

jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów

i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz.U. z 2016 r., poz. 744 ze zm.)

dalej zwana: ustawą o zakazie propagowania komunizmu. Istota sporu

w rozpoznawanej sprawie sprowadzała się do oceny, czemu skarżąca Gmina

oponowała, czy nazwa ulicy Dąbrowszczaków symbolizuje komunizm i jako taka

podlega zmianie, zgodnie z dyspozycją art. 1 ustawy o zakazie propagowania

komunizmu.

Sąd kontrolując legalność zarządzenia zastępczego Wojewody stwierdził,

że zostało ono podjęto je z naruszeniem prawa, które mogło mieć istotny wpływ

na wynik sprawy. Przedmiotem kontroli była ocena, czy nazwa ulicy

Dąbrowszczaków jest nazwą symbolizującą komunizm w rozumieniu art. 1 ust.

1 ustawy, gdyż Wojewoda w pełni podzielił i przyjął jako własne wnioski płynące

z opinii Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi

Polskiemu (dalej: IPN) sprowadzające się do uznania, że nie ma wątpliwości,

że nazwa ta upamiętnia organizację symbolizującą komunizm w rozumieniu art.

1 ust. 1 ww. ustawy oraz ustalenie czy faktycznie organ ten był upoważniony

stosownie do treści art. 6 ust. 3 ww. ustawy, do nadania nowej nazwy wskazanej

ulicy. Sąd orzekający w tej sprawie zwrócił uwagę, iż w wydany zarządzeniu

zastępczym brak jest jakiejkolwiek oceny organu nadzoru co do stwierdzenia

zaistnienia przesłanek z art. 1 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu.

144

Podkreślono, że obowiązki Instytutu Pamięci Narodowej jako organu

współdziałającego w zakresie postępowania wyjaśniającego i obowiązki Wojewody,

który wydaje zarządzenie zastępcze, nie są tożsame, bowiem to na Wojewodzie

spoczywa obowiązek poczynienia ustaleń faktycznych w zakresie niezbędnym

do zastosowania przepisu materialno-prawnego i tym samym wydania zarządzenia

zastępczego, które merytorycznie załatwia sprawę.

Sąd podkreślił, że w opinii IPN zawarto stwierdzenie, iż „Dąbrowszczacy

to pojęcie odnoszące się do komunistów i innych ochotników (przede wszystkim

narodowości polskiej) - członków XllI Brygady Międzynarodowej im. Jarosława

Dąbrowskiego w czasie wojny domowej i sowieckiej interwencji w Hiszpanii w latach

1936-1939. Pojęcie to niekiedy rozszerzone jest także na innych uczestników wojny

w Hiszpanii narodowości polskiej”, gdy tymczasem tylko z ogólnodostępnych

informacji zamieszczonych na stronach Encyklopedii internetowej PWN wynika,

że „Dąbrowszczak to członek brygady im. Jarosława Dąbrowskiego, która walczyła

po stronie republiki w wojnie domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939”.

Powszechnie wiadomym jest nadto, że pojęciem „Dąbrowszczacy” obejmuje się

ochotnicze oddziały wojskowe, tworzone głównie przez Polaków, w tym emigrantów,

a także inne osoby posiadające obywatelstwo II RP, uczestniczące w wojnie

domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939 i walczące w składzie Brygad

Międzynarodowych po stronie wojsk republikańskich przeciwko zbuntowanym

oddziałom nacjonalistycznym dowodzonym przez gen. Francisco Franco,

wspieranego przez nazistowski rząd III Rzeszy i faszystowski rząd Włoch”. Nadto jak

wynika z licznych publikacji, w tym dr. Wojciecha Opioła pt. „O szkodliwości

generalizowania w historii”, publikacji Bartłomieja Różyckiego pt. „Dąbrowszczacy

i pamięć o hiszpańskiej wojnie domowej w Polsce Ludowej” (publ. Pamięć

i Sprawiedliwość 12/1, str. 167-212), czy też według akt Instytutu Marksizmu -

Leninizmu w Moskwie, zawierających częściowo dokumenty przywiezione

z Hiszpanii, częściowo sporządzone w Moskwie, Polacy przybywali do Hiszpanii

przede wszystkim z Francji (ponad połowa), Polski (ponad 500 osób), Belgi (335

osób), Kanady (177), Argentyny (98), Palestyny (67). Większość to ludzie młodzi

i w średnim wieku, pomiędzy 25 i 50 lat. Przeważającą liczbę stanowili robotnicy,

nieco mniej było rzemieślników i drobnych właścicieli, robotników rolnych

i urzędników wolnych zawodów. Ze wskazanych wyżej publikacji, w których autorzy

powołują się na wcześniejsze badania wynika niezbicie, że na rzeszę ok. 5000

żołnierzy polskich (niektóre opracowania historyczne wskazują nawet na wielkość

145

5200) biorących udział w walce przeciwko zbuntowanym oddziałom

nacjonalistycznym w obronie legalnie działającego rządu lewicowo-republikańskiej

Hiszpanii byli niewątpliwie komuniści i agenci radzieckiego wywiadu, dane dotyczące

ich wielkości kształtują się w granicach od ok. 40 nawet do 60 %, jednak wśród tej

rzeszy Polaków oraz obywateli polskich narodowości niepolskiej, były osoby

z różnych innych środowisk, tj. działacze związkowi, socjaliści, działacze organizacji

żydowskich, trockiści, anarchiści. Nadto jak wskazują to przywołani publicyści, duża

grupa dąbrowszczaków (1,3 tyś.) pozostawała bezpartyjna. Wobec tego Sąd zważył,

że nie sposób bez szczegółowego odniesienia się do tej kwestii w opinii IPN wyjaśnić

z jakiego powodu, przy tak zróżnicowanych poglądach osób biorących udział

w ramach XIII Brygady Międzynarodowej im. Jarosława Dąbrowskiego uznano,

że wszyscy byli komunistami biorącymi udział w sowieckiej interwencji w Hiszpanii

w latach 1936-1939. Nadto zwrócono uwagę, iż w przesłanej opinii brak jest

jakiekolwiek dygresji na temat motywów osób biorących udział w działaniach

wojennych w Hiszpanii. Podano tylko, że dąbrowszczacy „byli realizatorami polityki

stalinowskiej na Półwyspie Iberyjskim”, podczas gdy motywacja tych osób co wynika

z ujawnionych źródeł historycznych była bardzo zróżnicowana. Zatem stwierdzenie

o realizacji polityki stalinowskiej przez tą organizację jest dużym uproszczeniem

i niedopowiedzeniem, gdyż takie postawy można przypisać jedynie poszczególnym

osobom, nie zaś całej formacji. Dlatego brak było podstaw do wydania zaskarżonego

zarządzenia zastępczego. Pogląd ten został zaaprobowany w wyroku Naczelnego

Sądu Administracyjnego z dnia 15.11.2018 r. sygn. akt I OSK 1853/18.

20/ edukacja i oświata, kultura fizyczna, sport i turystyka, kultura i sztuka

W 2018 roku uległa znacznemu zmniejszeniu liczba skarg z zakresu edukacji

i oświaty. Do Sądu wpłynęło jedynie 11 spraw (wobec 35 w roku 2017), co stanowiło

0,59 % ogółu spraw, rozpoznano 10 spraw (0,53 % ogółu spraw), do rozpoznania

w roku następnym pozostały dwie sprawy.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 201/18 Sąd stwierdził, że rektor jest

organem właściwym w przedmiocie rozstrzygnięcia o zwrocie całości lub części

stypendium habilitacyjnego. Skoro więc w tego typu sprawie mamy do czynienia

z jednostronnym rozstrzygnięciem organu administracji o wiążących konsekwencjach

dla indywidualnie określonego podmiotu i konkretnej sprawy to nie ulega wątpliwości,

że rektor ma działać w drodze decyzji i sytuacji tej nie zmienia fakt zawarcia umowy

o stypendium habilitacyjne.

146

Sprawy z zakresu kultury fizycznej, sportu i turystyki

W tej kategorii spraw do Sądu wpłynęła 1 skarga (co stanowi około 0,05 %

wszystkich spraw, które wpłynęły w 2018 r. do Sądu). Rozpoznano 1 skargę (tj. około

0,05 % ogółu spraw rozpoznanych w 2018 r.). W tej kategorii spraw Sąd nie wydawał

żadnego orzeczenia merytorycznego.

Sprawy z zakresu kultury i sztuki

W tej kategorii spraw do Sądu wpłynęła 1 skarga (co stanowi około 0,05 %

wszystkich spraw, które wpłynęły w 2018 r. do Sądu). Rozpoznano 1 skargę (tj. około

0,05% ogółu spraw rozpoznanych w 2018 r.).

W wyroku z dnia 28 września 2018 r. (sygn. akt II SA/Ol 496/18) Sąd

stwierdził, że sporządzenie przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków karty

ewidencyjnej zabytku i umieszczenie nieruchomości w wojewódzkiej ewidencji

zabytków stanowi czynność z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art.

3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Posiada bowiem cechy, które ją do grona tych „innych aktów

i czynności” pozwalają zakwalifikować. Mianowicie: jest czynnością inną niż decyzje

i postanowienia, należy do zakresu administracji publicznej oraz dotyczy uprawnień

i obowiązków wynikających z przepisów prawa. Wskazano, że włączenie karty

zabytku do wojewódzkiej ewidencji musi wynikać ze stwierdzenia przez organ,

iż obiekt charakteryzuje się cechami, które uzasadniają objęcie go szczególną formą

ochrony ze względu na posiadaną przez niego wartość historyczną, artystyczną lub

naukową. Tylko bowiem taki obiekt, który spełnia definicję zabytku może zostać ujęty

w ewidencji. Podano, że definicja legalna zabytku jest pojęciem niedookreślonym,

bowiem odwołuje się do wartości mających charakter oceny i uznaniowy. Nie

oznacza to jednak, że zakwalifikowanie budynku do kategorii zabytków może

odbywać się bez analizy przyczyn uzasadniających dokonanie wpisu do ewidencji

zabytków, jak też należytego ich udokumentowania. Włączenie do wojewódzkiej

ewidencji zabytków musi bowiem wynikać ze stwierdzenia przez organ, że obiekt

charakteryzuje się cechami, które - z uwagi na niebudzące wątpliwości okoliczności

sprawy - uzasadniają objęcie go szczególną ochroną ze względu na posiadaną przez

niego unikalną i z tego powodu wymagającą ochrony, wartość historyczną,

artystyczną lub naukową. Nie jest natomiast konieczne, aby na okoliczność

potwierdzenia walorów zabytkowych organ zlecał sporządzenie opinii przez

właściwego biegłego, albowiem wojewódzki konserwator zabytków jest

147

wyspecjalizowanym organem dysponującym wykwalifikowaną kadrą kompetentną

do badania wartości zabytkowych obiektów na obszarze województwa (zob. wyroki

Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2016 r., sygn. akt

II OSK 96/15; z dnia 20 listopada 2017 r., sygn. akt II OSK 2926/16, dostępne

w CBOSA).

21/ Sprawy z zakresu dróg publicznych i transportu drogowego i przewozów

W 2018 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

100 spraw z zakresu dróg publicznych, co stanowiło 5,39 % ogólnego wpływu,

a z poprzedniego okresu do załatwienia pozostało 14 spraw. Wśród spraw nowych

3 dotyczyły dopuszczenia pojazdu do ruchu, 25 - uprawnień do kierowania

pojazdami, 16 - innych z zakresu prawa o ruchu drogowym, 26 - zajęcia pasa

drogowego, 2 - zjazdu z dróg publicznych, 4 - opłat i kar za przejazd pojazdem

nienormatywnym, 2 - innych spraw dotyczących dróg publicznych, 20 - transportu

drogowego i przewozów oraz 1- z zakresu innych uprawnień do wykonywania

czynności i zajęć w sprawach objętych symbolem 603. Wpłynęła jedna skarga na

bezczynność organów lub przewlekłe prowadzenie postępowania z zakresu dróg

publicznych. W analizowanym okresie zakończone zostały 103 sprawy z omawianej

kategorii, co stanowiło 5,44 % ogółu załatwionych w 2018 r. spraw. Skargi kasacyjne

wniesione zostały w 34 sprawach.

Wśród spraw związanych z uprawnieniami do kierowania pojazdami aż w 15

sprawach skargi zostały odrzucone z powodu nieuzupełnienia braków formalnych,

w tym 8 pochodzących od jednego skarżącego. Wśród rozstrzygnięć merytorycznych

wskazać należy na stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku wydanego

w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 198/18, której przedmiotem było zatrzymanie

prawa jazdy. Istota problemu w sprawie sprowadzała się do ustalenia czy, wobec

wyrugowania z obrotu prawnego decyzji cofającej skarżącemu uprawnienia

do kierowania pojazdami oraz przyjęciu w 2014 roku, że kierowanie skarżącego

na egzamin było błędne, skuteczne jest obecnie zatrzymywanie prawa jazdy.

W sprawie tej bezsporne było skierowanie przez policję w 2013 r. wniosków

o sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami przez skarżącego oraz

skierowanie go na badania psychologiczne. Okoliczność ta nie mogła jednak

przesądzać o słuszności wydanego rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie, gdyż

powyższe wnioski jedynie zainicjowały późniejsze postępowania, do których organy

nie odniosły się w ogóle lub twierdzenia ich były mało zrozumiałe. Organ I instancji 148

wydając decyzję o zatrzymaniu skarżącemu prawa jazdy oparł się na wniosku policji

sprzed czterech lat dotyczącym skierowania na badania kontrolne, piśmie policji

z 2014 r. wskazującym, że punkty zostały naliczone zgodnie z obowiązującymi

przepisami oraz rozmowie telefonicznej z 2017 r. Organ ten w decyzji odnotował

również to, że w przedmiocie wniosków policji orzekało Samorządowe Kolegium

Odwoławcze, które ostatecznie umorzyło postępowanie przed organem pierwszej

instancji. W aktach sprawy znajdowało się pismo starosty, w którym zwracał się

on do prokuratury o rozważenie możliwości wniesienia sprzeciwu od decyzji

ostatecznej SKO uchylającej decyzję organu I instancji o skierowaniu skarżącego na

kontrolne sprawdzenie kwalifikacji i umarzającej postępowanie przed organem

I instancji. Ani z akt administracyjnych sprawy, ani też z treści decyzji organów obu

instancji nie wynikało, czy prokuratura podjęła w sprawie jakiekolwiek czynność.

Dlatego też w ocenie Sądu w sprawie zaistniał stan faktyczny, który z prawnego

punktu widzenia nie mógł być zaakceptowany, bo doszło do sytuacji, w której

starosta, działający jako organ pierwszej instancji, podważa słuszność

i w konsekwencji nie akceptuje rozstrzygnięć wydanych wcześniej w tej samej

sprawie przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze. Sąd podkreślił, że z wydanych

decyzji przez organy obu instancji nie wynika, aby wcześniejsze decyzje kolegium

zostały wyeliminowane z obrotu prawnego. Decyzje te dotyczyły wniosków policji

z 2013 r. i odnosiły się do cofnięcia skarżącemu uprawnień do kierowania pojazdami

i skierowania go na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji, czyli dotyczyły tego samego

wniosku w oparciu o który organ I instancji zatrzymał skarżącemu prawo jazdy. Sąd

uchylając zaskarżoną decyzję podkreślił, że stan faktyczny sprawy nie może być

ustalany w oparciu o rozmowy telefoniczne, nawet jeżeli są to rozmowy z komendą

policji i uznał, że organy z dużym stopniem dowolności i bez należytego wyjaśnienia

stanu faktycznego sprawy rozstrzygnęły o zatrzymaniu prawa jazdy.

W kategorii innych spraw z zakresu prawa o ruchu drogowym na uwagę

zasługują 4 sprawy (sygn. akt II SA/Ol 476/18, II SA/Ol 504/18, II SA/Ol 771/18

i II SA/Ol 799/18), w których skargi wniesione zostały przez prokuratorów prokuratur

różnych szczebli na uchwały organów stanowiących jednostek samorządu

terytorialnego w przedmiocie ustalenia wysokości opłat za usunięcie pojazdu z drogi

w trybie art. 130 a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym

i jego przechowywanie na parkingu strzeżonym oraz wysokości opłat wynikających

z kosztów powstałych w przypadku odstąpienia od usunięcia pojazdu. Składy

orzekające w powyższych sprawach, stwierdzając nieważność (w całości lub

149

w części) zaskarżonych uchwał wskazywały, że z zawartego w art. 130a ust.

6 u.p.r.d. upoważnienia ustawowego wynika, że ustawodawca przyznał radzie

powiatu kompetencję prawodawczą, zastrzegając powinność uwzględnienia dwóch

kryteriów: 1) konieczności sprawnej realizacji zadań w zakresie usuwania pojazdów

z drogi, 2) kosztów usuwania i przechowywania pojazdów na obszarze danego

powiatu (rzeczywistych kosztów). Żadne inne przesłanki, poza wymienionymi w tym

przepisie, nie mogą wpłynąć na sposób zrealizowania upoważnienia ustawowego.

Ustalenie stawek opłat za usuwanie i przechowywanie pojazdów usuniętych z dróg

powinno zostać poprzedzone szczegółową kalkulacją, która z kolei pozwoli na

dokonanie miarodajnej oceny, czy wysokość stawek została ustalona arbitralnie

z pominięciem ustawowych kryteriów, czy też stanowi ona odzwierciedlenie

dokonanej rzetelnie analizy uwzględniającej wytyczne ustawodawcy. Brak natomiast

umotywowania uchwalenia ww. stawek (kosztów) na poziomie stawek

maksymalnych w kontekście określonych kryteriów ustawowych, nosi niewątpliwie

cechę arbitralności i nie buduje zaufania do organów samorządu stanowiących

prawo. Sąd zwracał uwagę na znacząco niższe stawki przyjęte w umowach

z wyspecjalizowanymi podmiotami, które podjęły się realizacji zadań w zakresie

usunięcia i przechowania pojazdów, a stawkami (często maksymalnymi) ustalonymi

w uchwałach. Tym samym, organy nie uwzględniły drugiego z kryteriów, którym

powinny się kierować podejmując uchwałę, tzn. rzeczywistych kosztów usunięcia

i przechowania pojazdów, czyli wynagrodzenia uzyskiwanego z tego tytułu przez

firmę zewnętrzną na podstawie umowy zawartej z organem. Z treści art. 130a ust.

6 u.p.r.d. wynika bowiem, że żadne inne przesłanki - poza wymienionymi w tym

przepisie - nie mogą wpłynąć na sposób realizowania upoważnienia ustawowego

przez organ. Tym samym, odczytanie treści tego przepisu w ten sposób, że obejmuje

ona również przesłankę zapewnienia wpływu dochodu do budżetu, oznacza jego

wadliwą wykładnię. Konstrukcja prawna upoważnienia ustawowego do ustalenia

opłat za usunięcie pojazdu i jego przechowywanie zawiera dwa wyraźnie wskazane

kryteria ustalenia tych opłat, a przesłanka fiskalna w postaci zapewnienia

przychodów nie stanowi takiego kryterium.

Wśród spraw dotyczących zajęcia pasa drogowego, podobnie jak

w poprzednim roku, 19 zostało wniesionych przez jednego skarżącego i były

to te same sprawy, w których na skutek wcześniejszego uchylenia decyzji, wydano

nowe rozstrzygnięcia, tym razem ocenione przez Sąd jako prawidłowe,

co skutkowało oddaleniem skarg. Na uwagę natomiast zasługuje wyrok wydany

150

w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 718/18, której przedmiotem była decyzja

stwierdzająca nieważność decyzji dyrektora zarządu dróg wojewódzkich

w przedmiocie opłaty rocznej za umieszczenie w pasie drogowym sieci

wodociągowej, jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa. Zakwestionowana

w trybie nadzwyczajnym decyzja wydana została w 2005 r. i nakładała na gminę

opłatę roczną za umieszczenie w pasie drogowym drogi wojewódzkiej urządzeń

infrastruktury technicznej (sieci wodociągowej pod jezdnią drogi wojewódzkiej),

od dnia 27 kwietnia 2005 r. do dnia 26 kwietnia 2006 r. W pouczeniu do tej decyzji

zarządca drogi wskazał, że kolejne opłaty za umieszczenie infrastruktury należy

wnosić co roku przed 26 kwietnia. Następnie w 2018 r. zarządca drogi wszczął

z urzędu postępowanie w sprawie wymierzenia kary pieniężnej z tytułu przekroczenia

terminu zajęcia, określonego w powyższej decyzji i nałożył na gminę karę pieniężną.

Strona odwołała się od tej decyzji w, a Samorządowe Kolegium Odwoławcze

wszczęło z urzędu postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji

z 2005 r. i zaskarżoną decyzją stwierdziło nieważność tej decyzji. Kolegium uznało,

że została ona wydana z naruszeniem art. 40 ust. 1i ust. 5 ustawy o drogach

publicznych, gdyż z sentencji decyzji nie wynika, czy na jej mocy strona otrzymała

zezwolenie na zajęcie pasa drogowego, czy też decyzja ta jedynie ustala wysokość

opłaty rocznej. Sąd, uchylając zaskarżoną decyzję wskazał, że Samorządowe

Kolegium Odwoławcze uznało, że decyzja zarządcy drogi wydana została z rażącym

naruszeniem prawa materialnego. O rażącym naruszeniu prawa w rozumieniu art.

156 § 1 pkt 2 k.p.a., można mówić tylko wtedy, gdy decyzja wydana została wbrew

wyraźnemu, jednoznacznemu brzmieniu przepisu. Zatem nie jest rażącym

naruszeniem prawa błędna wykładnia danego przepisu. W związku z tym Sąd nie

podzielił stanowiska organu o wydaniu weryfikowanej decyzji zarządcy drogi

z rażącym naruszeniem prawa. O zastosowaniu tej normy nie decyduje stan prawny

obowiązujący w dacie orzekania przez organ w postępowaniu nadzwyczajnym, ale

stan prawny obowiązujący w dniu wydania decyzji o ustaleniu opłaty rocznej.

Dokonując analizy brzmienia przepisu w wersji obowiązującej w dniu wydania

weryfikowanej decyzji, tj. w 2005 r. Sąd wskazał, że decyzja zarządcy drogi stanowiła

odpowiedź na wniosek skarżącej, w której skarżąca wyraźnie wskazała cel zajęcia -

przeprowadzenie poprzecznie przez drogę sieci wodociągowej. We wniosku, jako

okres zajęcia pasa drogowego w celu umieszczenia urządzenia w pasie drogowym,

wskazano, że roboty zostaną wykonane 27-28 kwietnia 2005 r. Wbrew zatem

twierdzeniu Kolegium, strona wskazała termin realizacji robót. Można wnioskować

151

przez to, że inwestor zrozumiał, iż ma podać jako okres zajęcia pasa drogowego

czas, kiedy ruch drogowy będzie musiał zostać ograniczony, na skutek wykonywania

robót. Z uwagi na cel zamierzenia, nie budziło wątpliwości Sądu, że intencją

wnioskodawcy było uzyskanie zezwolenia na zajęcie pasa drogowego w celu

umieszczenia urządzeń infrastruktury technicznej na czas nieokreślony. Zestawiając

dane z wniosku z treścią weryfikowanej decyzji, nie sposób uznać, że organ orzekł

wbrew wnioskowi strony. Zarządca drogi, jak wnioskować należy z treści zawartego

w decyzji pouczenia, zrozumiał intencję wnioskodawcy, skoro wskazał, że ustalona

opłata jest stawką roczną, a kolejne opłaty za umieszczenie infrastruktury należy

wnosić co roku przed 26 kwietnia na wskazane konto bankowe. Sposób

zredagowania rozstrzygnięcia przez organ nie może obciążać strony, szczególnie

gdy tak, jak w rozpatrywanym przypadku, decyzja wywoływała konkretne skutki

społeczno-ekonomiczne, a jej brzmienie nie nasuwało wątpliwości interpretacyjnych

w czasie jej wydania. Mimo braku użycia przez zarządcę drogi sformułowania,

że „udziela zezwolenia na zajęcie pasa drogowego”, nie powinno budzić wątpliwości,

że decyzja w istocie udziela tego zezwolenia. Zgodnie art. 40 ust. 11 ustawy

o drogach publicznych opłatę za zajęcie pasa drogowego nalicza i pobiera zarządca

drogi w drodze decyzji przy udzieleniu zezwolenia za zajęcie pasa drogowego.

Zatem kwestia udzielenia zezwolenia i naliczenia opłaty miała być rozstrzygnięta

w tej samej decyzji. Sąd wskazał także, że nie sposób nie mieć na uwadze skutku

stwierdzanie nieważności decyzji, a mianowicie wyeliminowanie jej z porządku

prawnego z mocą ex tunc. Skutek stwierdzenia nieważności analizowanej decyzji

postawił gminę w wektorowo odmiennej sytuacji, a mianowicie, że od początku, tj. od

daty umieszczenia w pasie drogowym drogi wojewódzkiej rzeczonego urządzenia

infrastruktury technicznej, gmina zajmowała tenże pas drogowy bez wymaganej

zgody i co istotniejsze, bez możliwości następczej sanacji tego stanu rzeczy, wskutek

prawnej niedopuszczalności ponownego złożenia wniosku o zajęcie pasa drogowego

z datą wsteczną, tj. od daty umieszczenia przedmiotowego urządzenia infrastruktury

technicznej w pasie drogowym tejże drogi. W rezultacie powyższego gmina

zobligowana byłaby do ponoszenia kary za zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia

za każdy rok umieszczenia urządzenia infrastruktury technicznej w pasie drogi,

pomimo że – w sposób oczywisty – legitymowała się ostateczną decyzją zezwalającą

na umieszczenie sieci wodociągowej w tym pasie z jednoczesnym ustaleniem

należnej z tego tytułu rocznej stawki opłaty definiowanej jako opłata za każdy rok

umieszczenia tegoż urządzenia.

152

Sprawy z zakresu transportu drogowego i przewozów

Sprawy z zakresu transportu drogowego i przewozów objęte symbolem 6037

dotyczyły w znacznej mierze kar pieniężnych za naruszenie przepisów o transporcie

drogowym, w których organem II instancji był Główny Inspektor Transportu

Drogowego. Na dziewiętnaście rozpoznanych na rozprawach spraw objętych

symbolem 6037, szesnaście dotyczyło skarg na decyzje wydane przez Głównego

Inspektora Transportu Drogowego, z czego jedynie w dwóch sprawach ze względu

na błędy proceduralne (nieocenienie w uzasadnieniu decyzji całego materiału

dowodowego sprawy, brak podpisu decyzji organu I instancji przez osobę

upoważnioną; odpowiednio sprawy o sygnaturach akt II SA/Ol 971/17

i II SA/Ol 583/18) skargi przewoźników na decyzje organu zostały uwzględnione.

W pozostałych zaś sprawach skargi te Sąd oddalił.

W sprawach skarg rozpoznanych na te decyzje Sąd podzielał stanowisko

organów orzekających przyjmując tym samym, że przedsiębiorcy naruszali przepisy

obowiązujące przewoźników, które regulują kwestie związane z transportem

drogowym. I tak np. w wyroku z dnia 13 grudnia 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 738/18

Sąd oddalając skargę przewoźnika wskazał, że nie ulega wątpliwości, że doszło

do naruszenia przepisów, polegającego na przekroczeniu maksymalnego dziennego

czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy, przekroczeniu maksymalnego czasu

prowadzenia pojazdu, skróceniu dziennego czasu odpoczynku kierowców, braku

w okazanej wykresówce wpisów oraz nieudzieleniu kierowcy przerwy, o której mowa

w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U.

z 2012 r. poz. 1155, z 2013 r. poz. 567 oraz z 2016 r. poz. 2206). Sąd argumentował

w uzasadnieniu wyroku, że stwierdzone naruszenia były popełniane w pewnych

odstępach czasu, na przestrzeni kilku miesięcy, nie miały one zatem charakteru

incydentalnego. Tym samym skarżąca miałaby wpływ na działanie pracowników

w tym zakresie, gdyby reagowała na bieżąco na zarejestrowane naruszenia czasu

pracy kierowców. Kontrole zatrudnionych kierowców powinny być bowiem

podejmowane zarówno w trakcie wykonywania pracy, jak również po jej

zakończeniu. Sąd podkreślił w wyroku, że pracodawca nie tylko ma obowiązek

zapewnić prawidłową organizację pracy kierowców, ale winien przede wszystkim na

bieżąco weryfikować i kontrolować przestrzeganie czasu pracy przez zatrudnionych

kierowców i wyciągać względem nich konsekwencje w przypadku dostrzeżonych

nieprawidłowości. Tymczasem w opisywanej sprawie skarżąca nie wykazała, aby

153

takie działania podejmowała, gdyż pomimo podjęcia opisanych w skardze działań

(funkcjonowanie systemu GPS, szkolenia, nadzór wyznaczonych pracowników), brak

było właściwego nadzoru nad stosowaniem się kierowców do obowiązujących

przepisów regulujących czas pracy kierowców, a zatem brak było dyscypliny pracy

ogólnie wymaganej przy prowadzeniu przewozów drogowych.

W wyroku zaś z dnia 5 czerwca 2018 r. sygn. akt II SA/Ol 299/18 Sąd

wskazał, że odpowiedzialność administracyjna przedsiębiorcy wykonującego

transport drogowy nie jest bezwarunkowa, o czym stanowią przepisy art. 92b ust.

1 i art. 92c ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym

(Dz. U. z 2017 r., poz. 2200). Jednakże, to na przedsiębiorcy ciąży obowiązek

przedłożenia dowodów, iż nie miał wpływu na powstanie naruszenia.

W okolicznościach sprawy nie stwierdzono wystąpienia szczególnie uzasadnionych

przypadków, o których mowa w art. 92c ust. 1 ustawy. Skarżący również

w opisywanej sprawie nie wskazywał na istnienie takich okoliczności.

W innych ze spraw z tego zakresu w wyroku z dnia 28 sierpnia 2018 r. sygn.

akt II SA/Ol 472/18 Sąd stwierdził nieważność uchwały rady gminy (w zakresie

obejmującym przystanki w pasie dróg powiatowych i wojewódzkich) podjętej

w przedmiocie określenia przystanków komunikacyjnych. Sąd wskazał, że z art.

15 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym

(Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13, ze zm.) wynika, że właściwy organ danej jednostki

samorządu terytorialnego ma obowiązek określenia w drodze uchwały tylko tych

przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym

jest ta jednostka samorządu terytorialnego. Powyższe oznacza, że organ jednostki

samorządu terytorialnego nie ma kompetencji do określania przystanków

komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest inna

jednostka samorządu terytorialnego. W opisywanej zaś sprawie zakwestionowane

we wniesionej do Sądu skardze przystanki znajdowały się w pasie dróg

wojewódzkich i powiatowych.

W sprawie zaś o sygnaturze akt II SA/Ol 614/18 Sąd wyrokiem z dnia

28 września 2018 r. uchylił rozstrzygnięcie nadzorcze. W uzasadnieniu wyroku Sąd

stwierdził, że z treści art. 15 ust. 7 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo

przewozowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 1983) wynika, że Rada gminy (Rada miasta

stołecznego Warszawy) może wprowadzić obowiązek stosowania dodatkowych

oznaczeń i dodatkowego wyposażenia technicznego w odniesieniu do taksówek.

W ocenie Sądu wyrażonej w sprawie, niczym innym jak dodatkowym oznaczeniem

154

taksówki jest identyfikator kierowcy i cennik usług. Sąd wskazał, że słusznie

Wojewoda w rozstrzygnięciu nadzorczym stwierdza, że działalność gospodarcza

z zakresu transportu drogowego podlega reglamentacji, wyprowadza jednak z tego

faktu mylny wniosek, iż wprowadzenie obowiązków odnoszących się do wyposażenia

taksówek jest ograniczeniem swobody działalności gospodarczej. Wręcz przeciwnie,

skoro działalność w zakresie transportu drogowego jest reglamentowana, to jej

specyfika wymaga także ograniczeń wyrażających się w obowiązku stosowania

jednolitych oznaczeń dla wszystkich kierowców taksówek na danym terenie.

22/ działalność gospodarcza

W 2018 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

7 spraw z zakresu działalności gospodarczej (co stanowiło 0,38 % ogółu spraw, które

wpłynęły do tut. Sądu w 2018 r.), to jest: 6 spraw dotyczących profilaktyki

i rozwiązywania problemów alkoholowych, ustalenia liczby punktów sprzedaży,

zasad usytuowania miejsc sprzedaży, podawania i spożywania napojów

alkoholowych oraz 1 - inne o symbolu podstawowym 604. Z poprzedniego okresu

sprawozdawczego pozostały do rozpoznania 2 sprawy. Z omawianego zakresu Sąd

rozpoznał 6 spraw, co stanowiło 0,32 % ogółu spraw rozpoznanych przez Sąd

w 2018 r., 3 sprawy pozostały na następny okres sprawozdawczy.

Sąd oddalił 3 skargi i uwzględnił 3 skargi. Ilość spraw z przedmiotowego

zakresu była niewielka, a w toku ich rozpoznawania nie pojawiły się istotniejsze

kwestie prawne.

W sprawach tych wniesiono 2 skargi kasacyjne, które przekazano

Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.

23/ gry losowe i zakłady wzajemne

W kategorii tych spraw zarejestrowano w 2018 r. w repertorium SA 17 spraw,

co stanowi 0,91 % spraw, które w omawianym okresie wpłynęły do sądu.

W analizowanym okresie zakończono postępowania w 8 sprawach, co stanowi

0,42 % ogółu spraw rozpoznanych.

24/ cudzoziemcy

W kategorii tych spraw w 2018 r. w repertorium SA, podobnie jak w 2017 r.,

nie zarejestrowano żadnej sprawy. Natomiast w repertorium SAB, zarejestrowano

155

1 sprawę w przedmiocie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały, która

została odrzucona z uwagi na nieuiszczenie wpisu od skargi.

Podkreślić należy, że sprawy z tego zakresu niezmiennie stanowią nieliczną

grupę spraw kierowanych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

(w 2011 r. zarejestrowano cztery sprawy, a w latach 2012 - 2016 po dwie sprawy).

25/ egzekucja administracyjna; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym

W tej kategorii do Sądu wniesiono tylko 6 spraw (0,32 % wpływu), 10 spraw

zostało rozpoznanych co stanowiło 0,53 % ogółu spraw załatwionych. Tylko w jednej

sprawie skargę uwzględniono w pozostałych przypadkach skargi były oddalane lub

odrzucane.

Sąd oddalając skargę w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 610/18 stwierdził,

że wykonanie zastępcze było najbardziej efektywnym i adekwatnym środkiem

egzekucyjnym w warunkach tej sprawy. Stan techniczny budynku, jak i częściowa

jego rozbiórka przeprowadzona przez skarżącego stwarzały zagrożenie dla życia

i zdrowia ludzi, w tym samego skarżącego i jego rodziny zamieszkujących

w przedmiotowym budynku.

Część III. Pozaorzecznicza działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

1. Inicjatywy w zakresie ujednolicania orzecznictwa i praktyki sądowej.

W 2018 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie podjęto

szereg czynności zmierzających do zapewnienia jednolitości orzecznictwa,

sprawnego postępowania sądowego oraz poprawności w zakresie zarządzania

i organizacji Sądu.

Podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, w zakresie

ujednolicenia orzecznictwa w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie

przeprowadzono w 2018 r. szereg wewnętrznych - comiesięcznych narad

szkoleniowych z udziałem wszystkich sędziów orzekających w tut. Sądzie oraz -

cotygodniowych narad wydziałowych. Tematyką narad było omówienie bieżącego

orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, przede wszystkim

opublikowanego w zbiorach urzędowych oraz wydanego po rozpoznaniu środków

odwoławczych od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie,

zarządzeń Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, aktów Krajowej Rady

156

Sądownictwa, komunikatów Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz poglądów

sformułowanych w literaturze prawniczej. Analizowano także orzeczenia Trybunału

Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości UE oraz Europejskiego Trybunału Praw

Człowieka wydane w sprawach mających znaczenie dla sądownictwa

administracyjnego. Celem uniknięcia ewentualnych rozbieżności w orzecznictwie

Sądu, pod dyskusję poddawano kwestie sporne.

Ponadto, na naradach w pełnym składzie sędziowskim omawiana

i dyskutowana była problematyka dotycząca między innymi:

zasad prawidłowego redagowania uzasadnień orzeczeń sądowych;

wdrożenia w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie

rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r.

w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych

i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy

95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), Dz.U. UE. L. z 2016 r. Nr 119,

ze zm.;

instytucji sprzeciwu od decyzji kasatoryjnej,

praw nabytych inwestora elektrowni wiatrowej, a wygaśnięcie decyzji

o warunkach zabudowy w związku z wejściem w życie nowej ustawy „wiatrakowej”,

wniosków rozstrzygniętych i oczekujących na rozstrzygnięcie Trybunału

Konstytucyjnego mających znaczenie dla orzecznictwa sadów administracyjnych,

dostępu do informacji publicznej w związku z ochroną danych osobowych,

orzecznictwa w sprawach sprzeciwu na akty wydawane w trybie art.138 § 2

kodeksu postępowania administracyjnego.

O tematyce i wynikach narad odbywających się w Wojewódzkim Sądzie

Administracyjnym w Olsztynie informowani byli Prezesi Izb oraz Biuro Orzecznictwa

Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Ponadto, w 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie przekazał

do Naczelnego Sądu Administracyjnego - z zachowaniem wymaganych terminów -

szereg dokumentów związanych z czynnościami podjętymi w celu zapewnienia

sprawnego postępowania sądowego oraz poprawnego zarządzania Sądem, w tym

przede wszystkim:

1) sprawozdanie z realizacji planu zadań nadzorczych w przedmiocie

zapewnienia sprawności postępowania w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym

w Olsztynie za 2017 r. oraz stosowny plan w tym zakresie przeznaczony do realizacji

w 2018 r.;

157

2) informację o działalności Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie w 2017 r., która w części opisowej zawierała m.in. przegląd tematyczny

orzecznictwa tut. Sądu, sporządzony przez sędziów i referendarzy sądowych;

3) miesięczne zestawienia statystyczne dotyczące wpływu i sposobu

załatwienia spraw w 2018 r. oraz statystykę półroczną w tym przedmiocie;

4) kwartalne sprawozdania dotyczące wpływu i sposobu załatwienia spraw

w 2018 r. z wybranego zakresu.

W okresie sprawozdawczym podejmowano także liczne działania wewnętrzne,

wynikające m.in. z realizacji planu zadań nadzorczych, które miały na celu

zapewnienie sprawności postępowania i jednolitość praktyki sądowej.

Przewodniczący wydziałów orzeczniczych Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie przeprowadzali systematyczną - co najmniej raz

w miesiącu - kontrolę biurowości i urządzeń ewidencyjnych oraz terminowości

wykonywania zarządzeń i sporządzania uzasadnień orzeczeń. Wskazane czynności

były przedmiotem lustracji dokonywanej przez Prezesa Sądu.

Sprawność postępowania i jednolitość praktyki sądowej była także - obok

zagadnień merytorycznych - tematyką cotygodniowych narad wydziałowych oraz

comiesięcznych narad sądowych.

2. Funkcjonowanie Wydziału Informacji Sądowej.

W ramach realizacji zadań przewidzianych dla wydziałów informacji sądowej

w § 5 ust. 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 sierpnia

2015 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów

administracyjnych w 2018 roku pracownicy Wydziału Informacji Sądowej

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie informowali strony oraz osoby

zainteresowane o właściwości Sądu, a także o stanie spraw załatwianych w Sądzie.

Do Wydziału Informacji Sądowej w roku 2018 r. skierowanych zostało 1506

wniosków o udzielenie takich informacji. Informacje były udzielane niezwłocznie,

zarówno telefonicznie jak i w siedzibie Sądu. Wnioski te w większości dotyczyły

udzielenia informacji o stanie spraw zawisłych przed tutejszym Sądem, trybu

wnoszenia skargi do sądu administracyjnego czy też środków prawnych

przewidzianych przepisami ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami

administracyjnymi.

Ponadto stronom i uczestnikom postępowania udostępniano do wglądu akta

spraw. W roku objętym sprawozdaniem pracownicy Wydziału Informacji Sądowej

158

udostępnili 236 akt spraw.

W Wydziale Informacji Sądowej tutejszego Sądu realizowane były również

zadania związane z trybem publicznego udostępniania wyroków wydanych na

posiedzeniu niejawnym. Wydział wykonywał także obowiązek wynikający z art. 11

ust. 2 ustawy o opłacie skarbowej poprzez informowanie właściwego organu

podatkowego o przypadkach niezłożenia dowodu uiszczenia opłaty skarbowej od

dokumentów stwierdzających udzielenie pełnomocnictwa lub prokury oraz ich

odpisów, wypisów i kopii.

W zakresie realizacji obowiązków wynikających z ustawy z dnia 6 września

2001 r. o dostępie do informacji publicznej rozpoznanych zostało 26 wniosków

o udostępnianie informacji o działalności Sądu. Żaden wniosek o udostępnienie

informacji publicznej nie dotyczył wydania kopii orzeczenia w trybie dostępu

do informacji publicznej w formie tradycyjnej.

Pozyskiwanie informacji o rozstrzygnięciu w oparciu o bazę orzeczeń sądów

administracyjnych spowodowało ograniczenie wpływu wniosków w tym przedmiocie.

Podobnie jak w latach ubiegłych, po utworzeniu bazy orzeczeń, zaznaczył się ich

spadek w porównaniu do początkowych lat funkcjonowania tutejszego Sądu, kiedy

to wnioski o wydanie kopii orzeczenia w trybie dostępu do informacji publicznej

stanowiły znaczną część wszystkich wniosków o udostępnienie informacji publicznej.

Wnioski, jakie zostały skierowane do Wydziału Informacji Sądowej w trybie

dostępu do informacji publicznej dotyczyły zarówno działalności orzeczniczej

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, związanej z konkretnymi

postępowaniami toczącymi się przed tutejszym Sądem oraz informacji

statystycznych takich jak wskazanie liczy skarg w zakresie dostępu do informacji

publicznej za poszczególne lata, wpływu skarg na decyzje konkretnego organu we

wskazanym okresie czy wpływu oraz sposobu załatwienia sprzeciwów od decyzji, ale

kierowane były także do tutejszego Wydziału wnioski obejmujące pozaorzeczniczą

działalność Sądu. W tym zakresie wnioski o udostępnienie informacji publicznej

dotyczyły, między innymi, podania informacji na temat wykonawcy usługi

kompleksowego sprzątania pomieszczeń biurowych Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie, informacji na temat konkursów na asystenta

sędziego, przeprowadzanych w tutejszym Sądzie, posiadanych licencji i

użytkowanych systemów elektronicznych w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym

w Olsztynie.

Wszystkie wnioski o udostępnienie informacji publicznej, jakie wpłynęły

159

do Wydziału Informacji Sądowej WSA w Olsztynie w 2018 roku zostały

uwzględnione, nie było zatem potrzeby wydawania decyzji administracyjnych

o odmowie udzielenia informacji. Nie były wydawane również decyzje o warunkach

ponownego wykorzystywania informacji publicznej ani akty ustalające wysokość

opłat określonych w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie

do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1330 ze zm.).

Ponadto Wydział kontynuował realizację zadań z zakresu sprawozdawczości

statystycznej Sądu. Przygotowywane były informacje statystyczne obejmujące

okresy miesięczne, kwartalne jak również sporządzona była statystyka za pierwsze

półrocze 2018 roku i rok 2017. Wydział prowadził także sprawy petycji, skarg

i wniosków oraz wykonywał pozostałe zadania wynikające ze wskazanego wyżej

rozporządzenia.

Realizowane były także zadania związane z utworzeniem Centralnej Bazy

Orzeczeń. Pracownicy Wydziału Informacji Sądowej WSA w Olsztynie, po uprzedniej

anonimizacji, udostępniali orzeczenia w bazie orzeczeń sądów administracyjnych

w przypadku trwającej ponad 2 dni usprawiedliwionej nieobecności asystentów

sędziego wyznaczonych do tych zadań.

Uwzględniając działania Przewodniczącego Wydziału Informacji Sądowej, jako

rzecznika prasowego Sądu, należy wskazać w ramach obsługi medialnej Sądu na

kilkakrotne wystąpienia dla przedstawicieli prasy, radia i telewizji po wydaniu

orzeczeń przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w sprawach

wywołujących powszechne zainteresowanie publiczne. Informacje udzielane

przedstawicielom mediów dotyczyły treści oraz motywów rozstrzygnięć w tych

sprawach. Ponadto przedstawiciele mediów występowali o podanie terminów

rozpraw w interesujących ich sprawach oraz udzielenie informacji o stanie

poszczególnych spraw. W okresie objętym informacją nie było potrzeby

występowania do wydawnictw prasowych, radia i telewizji o opublikowanie wyjaśnień

bądź sprostowań w związku z zamieszczonymi w nich artykułami prasowymi oraz

relacjami radiowymi i telewizyjnymi, ponieważ ukazujące się relacje nie budziły

większych zastrzeżeń merytorycznych, jak również nie pojawiały się artykuły

i reportaże wymagające przedstawienia stanowiska Sądu.

3. Aktywność pozaorzecznicza sędziów. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników sądu.

W okresie sprawozdawczym jak już podano odbywały się comiesięczne

narady wszystkich sędziów orzekających w obydwu wydziałach orzeczniczych 160

tutejszego Sądu oraz narady wydziałowe.

Na naradach omawiano problemy wynikające z bieżącego orzecznictwa oraz

sprawy, w których zostały uwzględnione skargi kasacyjne od wyroków tutejszego

Sądu. Poświęcono również uwagę bieżącym zmianom przepisów oraz

wypracowywano jednolitość linii orzeczniczej Sądu.

Ponadto celem podnoszenia kwalifikacji zawodowych i poziomu orzecznictwa

sędziowie brali udział w konferencjach i szkoleniach organizowanych przez Naczelny

Sąd Administracyjny lub wojewódzkie sądy administracyjne oraz w konferencjach

naukowych, w tym międzynarodowych:

1/ sędzia Wydziału II wzięła udział w szkoleniach organizowanych przez EJTN

w dniach 23 – 24 kwietnia 2018 r. w Brukseli, dotyczące postępowania ugodowego

i mediacji oraz z zakresu prawa administracyjnego w Luksemburgu w dniach 19 - 20

czerwca 2018 r.

2/ sędziowie, referendarze i asystenci sędziego wzięli udział w warsztatach

odbywających się w dniach 20 - 22 czerwca 2018 r. wspólnie z sędziami,

referendarzami i asystentami sędziego z Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Białymstoku,

3/ referendarz Wydziału I wzięła udział w warsztatach dotyczących „Analizy

sprawozdań finansowych” odbywających się w dniu 17 maja 2018 r. w Naczelnym

Sądzie Administracyjnym w Warszawie,

4/ sędzia Przewodnicząca Wydziału I i jej Zastępca wzięły udział w spotkaniu

konferencyjno-szkoleniowym dotyczącym problematyki nowych rozwiązań

zwiększających skuteczność poboru VAT oraz zagadnień związanych

ze zdefiniowaniem pojęcia budowli dla potrzeb opodatkowania podatkiem

od nieruchomości, odbywającym się w dniach 15 - 16 października 2018 r.,

organizowanym przez Naczelny Sąd Administracyjny,

5/ Prezes Sądu wzięła udział w konferencji organizowanej przez Naczelny Sąd

Administracyjny w Warszawie w dniach 5 – 7 listopada 2018 r. odbywającej się

w Józefowie.

Dyrektor Sądu brała udział w naradach organizowanych w Warszawie przez

Naczelny Sąd Administracyjny w dniach 9 maja i 7 grudnia 2018 r., które dotyczyły

założeń planów finansowych sądownictwa administracyjnego, jak również ich

realizacji oraz innych problemów z zakresu działalności sądów administracyjnych.

Ponadto urzędnicy sądowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie brali udział w szkoleniach oraz konferencjach dotyczących:

161

1/ nowych obowiązków publikacyjnych na stronach BIP,

2/ archiwów instytucji wymiaru sprawiedliwości,

3/ zamówień publicznych,

4/ wdrożenia RODO,

5/ a także w warsztatach dotyczących korzystania z platformy ePUAP.

Inspektor ochrony danych osobowych w Wojewódzkim Sądzie

Administracyjnym w Olsztynie ukończył odbywający się w dniach 28 – 29 czerwca

2018 r. Certyfikowany Kurs Inspektora Ochrony Danych Osobowych z warsztatem

wdrożenia Polityki Ochrony Danych Osobowych zgodnej z przepisami RODO.

Kierownicy i pracownicy sekretariatów orzeczniczych wzięli udział w szkoleniu

przygotowującym do wdrożenia systemu elektronicznego zarządzania dokumentacją,

organizowanym przez Naczelny Sąd Administracyjny, które odbyło się w dniach 6 – 7

grudnia 2018 r.

W naradzie odbywającej się w dniach 11 – 12 grudnia 2018 r., również

organizowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny, dotyczącej omówienia zadań

związanych z przygotowaniem sądów do wdrożenia oraz zasad administrowania

systemami po ich wdrożeniu uczestniczyli informatycy Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie.

Działalność z zakresu administrowania i gospodarowania składnikami mienia sądowego.

W 2018 r. działania Oddziału Spraw Ogólnych i Osobowych oraz

Administracyjno – Gospodarczego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie ukierunkowane były przede wszystkim na usprawnienie funkcjonowania

pracy Sądu.

Przeprowadzono postępowania przetargowe w trybie ustawy Prawo zamówień

publicznych, w wyniku których dokonano zawarcia umów na zakup energii

elektrycznej, konserwację kotłowni gazowych, konserwację instalacji sygnalizacji

przeciwpożarowej, usługę utrzymania czystości w pomieszczeniach Sądu, serwis

konserwacyjny urządzeń wentylacyjno – klimatyzacyjnych, dostawę czasopism

i prasy, zakup licencji na korzystanie z systemu informacji prawnej LEX, a także

usługi pocztowe.

W celu zapewnienia właściwego stanu technicznego siedziby Sądu dokonano

dwóch okresowych, kompleksowych przeglądów budynku.

Prowadzono prace związane z polepszeniem bazy materiałowo – technicznej

162

oraz transportowej Sądu. W wyniku przeprowadzonego postępowania

przetargowego dokonano zakupu samochodu osobowego, niezbędnego do realizacji

celów i zadań służbowych Sądu.

Jednocześnie na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów

z dnia 4 kwietnia 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania

niektórymi składnikami majątku Skarbu Państwa, (Dz. U. z 2017 r. poz. 729)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie przeprowadził procedurę

nieodpłatnego przekazania mienia w postaci samochodu służbowego, rocznik 2003,

dotychczas pozostającego w zasobach Sądu, który w dniu 26 lipca 2018 r. został

przekazany Komendzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Olsztynie.

Ponadto w 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie

przeprowadził inwestycję polegającą na przebudowie pomieszczeń, w wyniku której

zostały wykonane pomieszczenia dla potrzeb biura podawczego, kasy

i pomieszczenia w celu wprowadzenia w Sądzie cyfryzacji, odpowiadające nowym

wymogom technicznym dostosowanym do realizacji zadań wynikających z ustawy

z dnia 10 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów

realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz.

183).

W zakresie pozostałych potrzeb technicznych dokonano niezbędnych

uzupełnień sprzętu komputerowego.

Biblioteka sądowa systematycznie gromadziła zbiory zawierające przepisy

prawa krajowego i wspólnotowego oraz komentarze i publikacje naukowe. W 2018 r.

zwiększyła swoje zasoby o nowości wydawnicze z tego okresu.

W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie została

przeprowadzona kontrola w zakresie gospodarki finansowej przez specjalistę ds.

gospodarowania środkami publicznymi NSA. Kontrolą objęto m. in. realizację

wydatków budżetowych, terminowość sprawozdawczości budżetowej, prawidłowość

stosowania ustaleń ustawy Prawo zamówień publicznych, przestrzegania zasad

gospodarki kasowej, celowości i oszczędności ponoszonych wydatków,

gospodarowanie składnikami rzeczowymi majątku. Działania kontrolne ze strony

NSA realizowane były wraz z audytorem wewnętrznym i nie wykazały

nieprawidłowości.

163

164

UWAGI KOŃCOWE I WNIOSKI

Przedstawione w niniejszej informacji zagadnienia wskazują, że rok 2018

jako 15 rok funkcjonowania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

przyniósł nowe problemy orzecznicze i organizacyjne. Zatem, mimo różnych

problemów, a w tym kadrowych dotyczących sędziów jak też orzekania w ramach

delegacji w NSA, udało się utrzymać dobrą sprawność postępowania przed

tutejszym Sądem. Jednak jeszcze raz podkreślić należy, że na przestrzeni 2018 r.

do Sądu wpłynęło mniej aż o 261 spraw niż w roku poprzednim. Załatwiono nieco

więcej spraw niż wynosił wpływ, przy czym średni okres oczekiwania na rozpoznanie

sprawy obliczony na dzień 31 grudnia 2018 r. wynosił w zależności od przyjętej

metody liczenia 2,04 lub 2,08 miesiąca. W 2018 r. podobnie jak w latach poprzednich

nie stwierdzono przewlekłości w postępowaniu sądowoadministracyjnym w żadnej

ze spraw skierowanych do tutejszego Sądu. Zaś nieliczne skargi powszechne, które

zostały złożone nie były zasadne, bowiem stanowiły o braku znajomości przez

skarżących procedur sądowoadministracyjnych, a także o właściwości sądu

administracyjnego i zasadach kontroli zaskarżonych aktów, czynności

lub bezczynności.

W 2018 r. strony postępowania wniosły 500 skarg na orzeczenia tutejszego

Sądu, a więc zaskarżyły około 26% wydanych orzeczeń. Natomiast Naczelny Sąd

Administracyjny zwrócił akta w 521 sprawach, po rozpoznaniu skarg kasacyjnych

na wyroki wydane przed naszym Sądem w latach poprzednich.

W stosunku do roku 2017 nastąpiła, chociaż niezbyt istotna, ale poprawa

w zakresie uwzględniania skarg kasacyjnych, bowiem w 2018 r. Naczelny Sąd

Administracyjny uchylił około 27 % orzeczeń tutejszego Sądu z czego znaczna część

dotyczyła spraw związanych z wymierzaniem kar za urządzanie gier hazardowych

bez zezwolenia.

Niestety problem ten wystąpił w związku z brakiem jednolitego stanowiska

w Izbie Gospodarczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, przed podjęciem

Uchwały w dniu 16 maja 2016 r. dotyczącej wymierzenia kar za urządzanie gier

na automatach poza kasynem gry. Wcześniejsze rozbieżne interpretacje

spowodowały wzrost skarg i zażaleń, a w związku z przyjętą korzystną interpretacją

dla urządzających gry bez zezwoleń we wskazanej Uchwale znaczna część

zaskarżanych wyroków tutejszego Sądu była uwzględniana w toku rozpatrywania

skarg kasacyjnych przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

Podkreślić też należy, że wdrożenie zmienionych z dniem 1 czerwca 2017 r. 165

zasad postępowania administracyjnego oraz sądowoadministracyjnego ustawą

z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego

oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 935) nadal wymagało zarówno

od sędziów, referendarzy, asystentów sędziego jak i urzędników sądowych

zwiększonego wysiłku i uwagi w wykonywaniu obowiązków orzeczniczych jak

i obsługi w zakresie realizacji zadań wynikających z przyjętych nowych regulacji.

Pojawił się też w 2018 roku istotny problem dotyczący rozpoznawania skarg

i wniosków w związku z głęboką reformą administracji skarbowej i celnej, dotyczący

między innymi wprowadzenia zmian w zakresie kształtowania na nowo stosunku

pracy osób dotychczas zatrudnionych w Służbie Celnej.

Zwrócić też należy uwagę, że orzekanie w takim Sądzie jak Wojewódzki Sąd

Administracyjny w Olsztynie, w którym sprawy rozpoznawane są w dwóch

wydziałach orzeczniczych jest trudne do porównania z sądami administracyjnymi,

w których jest znacznie większa ilość wydziałów orzeczniczych. W sądach z większą

ilością wydziałów orzeczniczych jest możliwe wyspecjalizowanie się sędziów

w konkretnej problematyce orzeczniczej. Natomiast w sądzie, w którym zostały

utworzone tylko dwa wydziały orzecznicze: podatkowy i ogólny, znacznie trudniejsze

jest orzekanie, a w tym przygotowywanie bardzo różnorodnych tematycznie spraw

do rozpoznania, szczególnie gdy w danej dziedzinie zastosowanie ma wiele aktów

prawnych i unormowań często zawierających luki prawne lub rozbieżności

szczególnie w związku z częstymi zmianami przepisów. Ponadto przy tak krótkim

terminie rozpoznawania skarg jak w tutejszym Sądzie (2 miesiące od wpływu

sprawy), gdy jeszcze nie została wypracowana żadna linia orzecznicza konieczne

jest przeznaczenie znacznie dłuższego czasu na przygotowanie spraw do ich

rozpoznania. Przykładowo do Wydziału II tutejszego Sądu należą sprawy z zakresu;

prawa budowlanego. planowania i zagospodarowania przestrzennego (w tym

decyzje o warunkach zabudowy, lokalizacji inwestycji, studiów zagospodarowania

przestrzennego, planowania przestrzennego), gospodarki nieruchomościami,

gospodarki wodnej, ochrony środowiska, ochrony przyrody, komunikacji, transportu

drogowego, pomocy społecznej, dodatków mieszkaniowych, świadczeń rodzinnych,

stosunków służbowych, rolnictwa i leśnictwa, geodezji, geologii, weterynarii,

ewidencji ludności, zatrudnienia i bezrobocia, edukacji, oświaty i kultury, chorób

zawodowych i ochrony zdrowia, gier hazardowych, cudzoziemców, dostępu

do informacji publicznych, działalności gospodarczej, uprawnień kombatanckich,

spraw sanitarnych, odpadów, spraw samorządu terytorialnego, rozstrzygnięć

166

nadzorczych i przepisów stanowionych przez organy rządowe i samorządowe

oraz wszystkich innych spraw należących do właściwości sądownictwa

administracyjnego za wyjątkiem spraw podatkowych, celnych, dopłat unijnych

oraz programów operacyjnych, które rozpoznawane są w Wydziale I tutejszego

Sądu.

Zatem tak ważne jest organizowanie narad i szkoleń oraz wymiany

doświadczeń z sędziami innych sądów administracyjnych, co w ostatnim okresie

zostało odgórnie znacznie ograniczone.

Dlatego w kolejnym okresie sprawozdawczym konieczne jest kontynuowanie

dotychczas stosowanych wewnętrznych szkoleń, podnoszenia kwalifikacji i działań

zmierzających do doskonalenia kadry orzekającej oraz podejmowania inicjatyw

w zakresie ujednolicenia orzecznictwa i praktyki sądowej. Pożądane jest przede

wszystkim kontynuowanie praktyki szczegółowej analizy na naradach wydziałowych

spraw rozpoznanych przed NSA w wyniku skarg kasacyjnych od wyroków tutejszego

Sądu. Sprawy te nadal winny być przedstawiane przez sędziego sprawozdawcę,

a pozostali sędziowie (którzy otrzymują kopię wyroku WSA i NSA) winni rozważać

istotne w danej sprawie kwestie prawne. W ten sposób czynione winny być starania,

aby nie powtórzyły się interpretacje prawne przyjęte przez sędziów WSA, których nie

podzieliły składy orzekające w wyrokach NSA. Niezbędne jest także wspólne

wypracowywanie jak dotychczas stanowisk w sprawach, w których zaskarżane

są akty administracyjne wydawane po częstych zmianach przepisów i wprowadzeniu

niejasnych - czasami bez przepisów przejściowych - unormowań prawnych.

Konieczne jest także kontynuowanie, przyjętych w poprzednich okresach

sprawozdawczych, zasad obsługi administracyjnej orzekania. Dzięki bowiem

wielkiemu wysiłkowi i zaangażowaniu ze strony sędziów, jak i pracowników

zatrudnionych w sekretariatach, w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym

w Olsztynie wszystkie sprawy, po ich niezbędnym uzupełnieniu przez strony,

natychmiast są wyznaczane na rozprawy. Szczególna rola w tym obszarze przypada

także asystentom sędziów, bez których pomocy niemożliwe byłoby przygotowanie

aż tylu spraw do rozpoznania w tak krótkim okresie czasu. Podkreślić należy, że  w

okresie sprawozdawczym sędziowie sporządzili łącznie 1453 uzasadnienia orzeczeń

kończących postępowanie, od których przysługiwały środki odwoławcze, w tym 6 z

przekroczeniem 14-dniowego terminu na ich sporządzenie, przy czym w 4

przypadkach po uzyskaniu zgody.

Żadnych zastrzeżeń nie budzi także organizacja i funkcjonowanie Wydziału

167

Informacji Sądowej oraz pozostałych jednostek organizacyjnych Wojewódzkiego

Sądu Administracyjnego w Olsztynie.

Na szczególne podkreślenie i podziękowanie wymaga też pomoc i wsparcie

jakie uzyskiwał tutejszy Sąd ze strony Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,

Prezesów Izb NSA, a szczególnie Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu

Administracyjnego i Szefa Kancelarii Prezesa NSA. Niezwykle bowiem cenne

i oczekiwane są przesyłane opracowania dotyczące analizy orzecznictwa NSA i WSA

w różnych kategoriach spraw objętych właściwością sądów administracyjnych, które

po zapoznaniu się przez sędziów i omówieniu na naradach wykorzystywane

są w praktyce orzeczniczej.

Olsztyn, styczeń 2019 r.

PrezesWojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie

sędzia NSA Janina Kosowska

168

Skargi na akty i inne czynności oraz sprzeciwy od decyzji

Lp.Symb

ol spraw

y

Opis symbolu, przedmioty spraw w

ramach symbolu

Pozostało z poprzedniego okresu

*)

WpłynęłoŁącznie /kol 7 i 17/

Z A Ł A T W I O N O

Zamknięto

Pozostało na

następny okres

Łącznie /suma rubryk 8 i 13/

N a r o z p r a w i e Na posiedzeniu niejawnym

razem

w tym ponowni

e wpisane

Ogółem

/suma rubryk 9 - 12/

Uwzględniono skargę/sprzec

iw

Oddalono skargę/sprzec

iw

Odrzucono skargę/sprzec

iw

W inny

sposób

Ogółem

***) ****)

w tymUwzględniono skargę/sprzec

iw

Oddalono skargę/sprzec

iw

Odrzucono skargę/sprzec

iw

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

1 601

Budownictwo, nadzór architektoniczno-budowlany i specjalistyczny, ochrona przecipożarowa

18 113 2 106 104 62 18 44 0 0 42 8 20 14 2 25

2 6010

Pozwolenie na budowę, użytkowanie obiektu lub jego części, wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu, przeniesienie pozwolenia na budowę, zatwierdzenie projektu budowlanego

7 54 1 46 44 29 14 15 15 5 7 3 2 15

3 6012

Wstrzymanie robót budowlanych, wznowienie tych robót, zaniechanie dalszych robót budowlanych

8 6 6 4 2 2 2 2 2

4 6014

Rozbiórka budowli lub innego obiektu budowlanego, dokonanie oceny stanu technicznego obiektu, doprowadzenie obieku do stanu pierwotnego, opróżnienie obiektu lub jego części, wykonanie określonych robót budowlanych

9 27 1 33 33 21 1 20 12 1 6 5 3

5 6016 Ochrona przeciwpożarowa 2 2 2 0 2 1 1 0

6 6019 Inne, o symbolu podstawowym 601 2 22 19 19 8 1 7 11 2 4 5 5

7 602Ceny, opłaty, stawki taryfowe, nie objęte symbolem 611

1 1 1 1 1 0

169

8 603

Utrzymanie i ochrona dróg publicznych i innych dróg ogólnodostępnych, ruch na tych drogach, koleje, lotnictwo cywilne, przewozy, żegluga morska i śródlądowa

14 99 1 103 103 78 16 61 1 0 25 0 0 24 0 10

9 6030 Dopuszczenie pojazdu do ruchu 1 3 3 3 2 2 1 1 1

10 6031Uprawnienia do kierowania pojazdami

6 25 28 28 14 1 12 1 14 14 3

11 6032Inne z zakresu prawa o ruchu drogowym

1 16 13 13 11 6 5 2 2 4

12 6033

Zajęcie pasa drogowego (zezwolenia, opłaty, kary z tym związane)

2 26 28 28 27 1 26 1 1 0

13 6034 Zjazdy z dróg publicznych 2 2 2 2 1 1 0

14 6035Opłaty i kary za przejazd pojazdem nienormatywnym

4 3 3 1 1 2 2 1

15 6036Inne sprawy dotyczące dróg publicznych

2 2 2 2 2 0

16 6037 Transport drogowy i przewozy 4 20 1 23 23 19 5 14 4 3 1

17 6038

Inne uprawnienia do wykonywania czynności i zajęć w sprawach objetych symbolem 603

1 1 1 0 1 1 0

18 604

Działalność gospodarcza, w tym z udziałem podmiotów zagranicznych

2 24 2 14 14 12 5 7 0 0 2 0 0 2 0 12

19 6041

Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych, ustalanie liczby punktów sprzedaży, zasad usytuowania miejsc sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych

6 4 4 4 2 2 2

20 6042 Gry losowe i zakłady wzajemne 17 2 8 8 6 2 4 2 2 9

21 6049 Inne o symbolu podstawowym 604 2 1 2 2 2 1 1 1

170

22 605

Ewidencja ludności, dowody tożsamości, akty stanu cywilnego, imiona i nazwisko, obywatelstwo, paszporty

8 12 1 18 18 11 1 9 0 1 7 0 0 7 0 2

23 6050 Obowiązek meldunkowy 8 8 1 14 14 7 1 6 7 7 2

24 6052 Akty stanu cywilnego 4 4 4 4 3 1 0

25 607

Gospodarka mieniem państwowym i komunalnym, w tym gospodarka nieruchomościami nierolnymi

1 20 0 21 21 16 3 11 0 2 5 0 3 2 0 0

26 6072Scalenie oraz podział nieruchomości

4 4 4 2 2 2 2 0

27 6073

Opłaty adiacenckie oraz opłaty za niezagospodarowanie nieruchomości w zakreślonym terminie

5 5 5 5 1 4 0

28 6074Przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności

1 1 1 1 1 0

29 6079 Inne o symbolu podstawowym 607 1 10 11 11 8 2 4 2 3 1 2 0

30 609

Gospodarka wodna, w tym ochrona wód, budownictwo wodne, melioracje, zaopatrzenie w wodę

2 64 0 50 50 46 41 3 1 1 4 0 3 1 0 16

31 6091

Przywrócenie stosunków wodnych na gruncie lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom

5 3 3 1 1 2 2 2

32 6099 Inne o symbolu podstawowym 609 2 59 47 47 45 41 2 1 1 2 1 1 14

33 611

Podatki i inne świadczenia pieniężne, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych

133 521 23 538 528 331 90 210 6 25 197 23 58 99 10 116

171

34 6110 Podatek od towarów i usług 27 114 9 121 119 77 26 46 1 4 42 6 13 17 2 20

35 6111 Podatek akcyzowy 9 20 2 25 25 21 3 15 2 1 4 4 4

36 6112

Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania

19 72 4 80 78 64 18 39 7 14 1 5 5 2 11

37 6113 Podatek dochodowy od osób prawnych 15 1 14 14 13 4 9 1 1 1

38 6114 Podatek od spadków i darowizn 2 2 4 4 3 1 1 1 1 1 0

39 6115 Podatek od nieruchomości 51 152 4 143 140 90 20 60 1 9 50 1 4 38 3 60

40 6116

Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty

12 50 57 55 34 8 21 2 3 21 1 20 2 5

41 6117

Ulgi płatnicze ( umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty itp.)

3 20 1 20 20 13 5 8 7 1 6 3

42 6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych 10 57 1 56 56 4 1 3 52 13 31 8 11

43 6119 Inne o symbolu podstawowym 611 19 1 18 17 12 4 8 5 4 1 1

44 612 Sprawy geodezji i kartografii 2 18 0 16 16 11 4 7 0 0 5 1 1 3 0 4

45 6120 Ewidencja gruntów i budynków 2 12 11 11 6 2 4 5 1 1 3 3

46 6122 Rozgraniczenia nieruchomości 5 5 5 5 2 3 0

47 6123 Zasób geodezyjny i kartograficzny 1 0 0 0 1

48 613Ochrona środowiska i ochrona przyrody

12 51 1 54 51 29 13 12 0 4 22 5 5 10 3 9

49 6130

Pozwolenie na wprowadzenie do środowiska substancji lub energii

4 3 3 0 3 3 1

50 6135 Odpady 2 8 8 8 7 2 5 1 1 251 6136 Ochrona przyrody 2 9 10 9 4 3 1 5 5 1 1

52 6138Utrzymanie czystości i porządku na terenie gminy

1 1 1 1 1 0

53 6139 Inne o symbolu podstawowym 613 8 29 1 32 30 17 7 6 4 13 5 6 2 5

172

54 614

Oświata, szkolnictwo wyższe, nauka, działalność badawczorozwojowa i archiwa

1 11 1 10 10 7 4 3 0 0 3 0 1 2 0 2

55 6143Sprawy kandydatów na studia i studentów

4 1 3 3 1 1 2 1 1 1

56 6144Szkoły i placówki oświatowo-wychowawcze

3 3 3 3 2 1 0

57 6145 Sprawy dyrektorów szkół 1 2 3 3 3 1 2 0

58 6146 Sprawy uczniów 2 1 1 0 1 1 1

59 615Sprawy zagospodarowania przestrzennego

19 118 5 124 123 80 36 41 1 2 43 5 17 19 1 13

60 6150Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

2 39 4 38 37 29 18 9 1 1 8 7 1 3

61 6151 Lokalizacja dróg i autostrad 1 1 1 1 1 0

62 6152Lokalizacja innej inwestycji celu publicznego

3 18 19 19 11 5 5 1 8 4 4 2

63 6153 Warunki zabudowy terenu 12 53 1 58 58 33 9 24 25 5 13 6 7

64 6155Uzgodnienia w sprawach z zakresu zagospodarowania przestrzennego

5 5 5 4 4 1 1 0

65 6157Opłaty związane ze wzrostem wartości nieruchomości

1 1 1 1 1 0

66 6159 Inne o symbolu podstawowym 615 1 2 2 2 1 1 1 1 1

67 616

Rolnictwo i leśnictwo, w tym gospodarowanie nieruchomościami rolnymi i leśnymi, ochrona gruntów rolnych i leśnych, gospodarka łowiecka, rybołówstwo oraz weterynaria, ochrona zwierząt

4 72 0 66 66 56 48 5 2 1 10 0 0 10 0 10

68 6161 Lasy oraz zalesianie gruntów rolnych 1 0 0 0 1

69 6166 Łowiectwo 1 27 23 23 14 14 9 9 5

70 6167Rybołówstwo morskie i rybactwo śródlądowe

1 1 1 1 1 0

71 6168 Weterynaria i ochrona zwierząt 2 41 39 39 38 33 3 1 1 1 1 4

173

72 6169 Inne o symbolu podstawowym 616 1 2 3 3 3 1 2 0

73 617Uprawnienia do wykonywania określonych czynności i zajęć

0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

74 6179 Inne o symbolu podstawowym 617 1 0 0 0 1

75 618Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości

7 23 2 26 26 18 4 13 1 0 8 0 1 7 0 4

76 6180

Wywłaszczenie nieruchomości i odszkodowanie, w tym wywłaszczenie gruntów pod autostradę

2 12 2 11 11 8 3 5 3 3 3

77 6181

Zajęcie nieruchomości i wejście na nieruchomość, w tym pod autostradę

5 10 14 14 9 1 7 1 5 1 4 1

78 6182

Zwrot wywłaszczonej nieruchomości i rozliczenia z tym związane

1 1 1 1 1 0

79 619

Stosunki pracy i stosunki służbowe, sprawy z zakresu inspekcji pracy

8 32 3 39 39 35 16 10 9 0 4 0 0 2 0 1

80 6191 Żołnierze zawodowi 1 1 1 0 1 0

81 6192 Funkcjonariusze Policji 1 11 11 11 10 3 7 1 1

82 6195 Funkcjonariusze Straży Pożarnej 1 1 1 1 1 0

83 6197 Służba Celno - Skarbowa 7 19 3 26 26 24 12 3 9 2 2 0

84 620

Ochrona zdrowia, w tym sprawy dotyczące chorób zawodowych, zakładów opieki zdrowotnej, uzdrowisk, zawodu lekarza, pielęgniarstwa, położnictwa, aptekarstwa i nadzoru sanitarnego

2 15 0 17 17 9 1 8 0 0 8 0 1 7 0 0

85 6200 Choroby zawodowe 1 4 5 5 5 1 4 0

86 6203Prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych

2 2 2 1 1 1 1 0

174

87 6205 Nadzór sanitarny 9 9 9 2 2 7 1 6 0

88 6209 Inne o symbolu podstawowym 620 1 1 1 1 1 0

89 621Sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe

2 11 0 13 13 11 4 6 0 1 2 0 0 1 0 0

90 6210 Dodatek mieszkaniowy 2 1 3 3 2 2 1 0

91 6212

Równoważnik za brak lokalu mieszkalnego i za remont lokalu mieszkalnego

2 2 2 2 1 1 0

92 6213Inne świadczenia finansowe związane z lokalem mieszkalnym

3 3 3 2 2 1 1 0

93 6219 Inne o symbolu podstawowym 621 5 5 5 5 1 3 1 0

94 626Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne

0 9 0 8 8 8 4 4 0 0 0 0 0 0 0 1

95 6262 Radni 1 1 1 1 1 0

96 6269 Inne o symbolu podstawowym 626 8 7 7 7 3 4 1

97 629Sprawy mienia przejętego z naruszeniem prawa

0 1 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0

98 6293 Przejęcie gospodarstw rolnych 1 1 1 1 1 0

99 630

Obrót towarami z zagranicą, należności celne i ochrona przed nadmiernym przywozem towaru na obszar celny Unii Europejskiej

29 156 1 163 84 69 0 40 0 29 15 0 0 15 79 22

100 6300

Weryfikacja zgłoszeń celnych co do wartości celnej towaru, pochodzenia, klasyfikacji taryfowej; wymiar należności celnych

29 147 1 156 77 69 40 29 8 8 79 20

101 6304 Zwolnienia celne 1 0 0 0 1102 6309 Inne o symbolu

podstawowym 630 8 7 7 0 7 7 1103 632 Pomoc społeczna 27 140 2 150 150 122 37 83 1 1 28 3 8 11 0 17

175

104 6320 Zasiłki celowe i

okresowe 13 21 1 33 33 26 3 23 7 1 4 1105 6321 Zasiłki stałe 2 11 11 11 11 2 9 2

106 6322

Usługi opiekuńcze, w tym skierowane do domu pomocy społecznej

2 20 21 21 18 9 8 1 3 2 1

107 6324

Rodzina zastępcza, pomoc na usamodzielnienie dla wychowanka rodziny zastępczej

4 3 3 3 3 1

108 6329 Inne o symbolu

podstawowym 632 10 84 1 82 82 64 20 43 1 18 2 8 5 12109 633 Zatrudnienie i

sprawy bezrobocia 1 28 0 27 27 23 12 11 0 0 4 0 1 2 0 2110 6330 Status bezrobotnego 10 9 9 7 3 4 2 2 1111 6331 Zasiłek dla

bezrobotnych 1 9 10 10 9 5 4 1 1 0112 6335 Zwrot nienależnego

świadczenia 5 5 5 5 4 1 0

113 6336

Pożyczki na sfinansowanie kosztów szkolenia, zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy oraz podjęcie działalności gospodarczej

2 1 1 0 1 1

114 6338

Agencje doradztwa personalnego i agencje zatrudnienia

1 1 1 1 1 0

115 6339 Inne o symbolu

podstawowym 633 1 1 1 1 1 0

116 634

Sprawy kombatantów, świadczenia z tytułu pracy przymusowej

0 3 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2

117 6340 Potwierdzenie

represji 2 1 1 1 1 1

118 6342

Przyznanie uprawnień kombatanckich oraz przyznanie uprawnień dla wdów /wdowców/ po kombatantach

1 0 0 0 1

119 635 Kultura fizyczna,

sport i turystyka 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0120 6359 Inne o symbolu

podstawowym 635 1 1 1 0 1 0

176

121 636

Kultura i sztuka, w tym sprawy działalności kultury i twórczości, biblioteki, ochrona zabytków i muzea, sprawy związane z ochroną praw autorskich i pokrewnych

0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0

122 6361 Rejestr zabytków 1 1 1 1 1 0

123 645

Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601 - 637 oraz od 646 - 655

2 23 2 24 24 9 2 6 1 15 5 9 1

124 648

Sprawy z zakresu informacji publicznej, prawa prasowego, ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego

10 51 1 55 55 40 14 24 2 0 15 1 1 11 0 6

125

6 480

Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego

3 17 4 18 18 14 7 7 4 2 2

126 652

Sprawy ubezpieczeń zdrowotnych

2 2 2 0 2 2 0

127 653

Środki publiczne nie objęte innymi symbolami

10 49 1 53 53 40 14 24 2 0 13 1 1 9 0 6

128 6531

Dotacje oraz subwencje z budżetu państwa, w tym dla jednostek samorządu terytorialnego

2 2 2 0 2 1 1 0

129 6532

Sprawy budżetowe jednostek samorządu terytorialnego

2 19 1 19 19 11 3 7 1 8 1 5 2

130 6536

Ulgi w spłacaniu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 i 34 a ustawy o finansach publicznych)

8 26 31 31 28 11 17 3 3 3

131 6539 Inne o symbolu

podstawowym 653 2 1 1 1 1 1

177

132 655

Subwencje unijne, fundusze strukturalne i regulacja rynków branżowych

16 74 2 69 69 59 9 49 0 1 10 1 2 6 0 21

133 6550 Płatności obszarowe 5 26 25 25 20 3 16 1 5 1 1 2 6134 6559 Inne o symbolu

podstawowym 655 11 48 2 44 44 39 6 33 5 1 4 15

135

Ogółem główne symbole 601-637 i 645-655

324 1 709 53 1

7341

639 1 160 391 676 25 68 479 47 127 266 95 299

z tego o symbolach głównych 638-642, 644, 656, 657

21 233 6 225 223 186 125 52 2 7 37 4 3 24 2 29

136 638

Sprawy egzekucji administracyjnej; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym

5 6 10 10 4 4 6 1 3 2 1

137 639

Skargi na uchwały organów jednostek samorządowych

7 115 3 109 108 89 73 12 1 3 19 0 0 18 1 13

138 6391

Skargi na uchwały rady gminy w przedmiocie … (art. 101 i 101a ustawy o samorządzie gminnym)

5 80 3 80 79 69 54 11 1 3 10 9 1 5

139 6392

Skargi na uchwały rady powiatu w przedmiocie ... (art. 87 i 88 ustawy o samorządzie powiatowym)

8 5 5 5 4 1 3

140 6393

Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o samorządzie województwa)

2 27 24 24 15 15 9 9 5

141 640

Skargi organów nadzoru na uchwały organów jednostek samorządowych

2 31 0 32 31 28 21 5 0 2 3 0 0 1 1 1

178

142 6401

Skargi organów nadzorczych na uchwały rady gminy w przedmiocie ... (art. 93 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym)

2 28 29 28 25 20 4 1 3 1 1 1

143 6402

Skargi organów nadzoru na uchwały rady powiatu w przedmiocie … ( art. 81 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym)

3 3 3 3 1 1 1 0

144 641 Rozstrzygnięcia

nadzorcze 3 31 2 30 30 29 11 16 1 1 1 0 0 0 0 4

145 6411

Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące gminy; skargi organów gminy na czynności nadzorcze

2 28 2 27 27 27 9 16 1 1 3

146 6412

Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące powiatu; skargi organów powiatu na czynności nadzorcze

3 2 2 1 1 1 1

147 6413

Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące województwa; skargi organów samorządu województwa na czynności nadzorcze

1 1 1 1 1 0

148 644

Środki zapewniające wykonanie orzeczeń Sądu

6 5 5 3 3 2 1 1

149 656

Interpretacje podatkowe i opinie zabezpieczające

4 44 1 39 39 33 20 12 0 1 6 3 0 2 0 9

150 6560

Interpretacje indywidualne wydawane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych

4 39 1 36 36 30 19 10 1 6 3 2 7

151 6561

Interpretacje indywidualne wydawane przez organy inne niż minister właściwy do spraw finansów publicznych

5 3 3 3 1 2 2

179

Skargi na bezczynność i przewlekłość organów

Lp.

Symbol

sprawy

Opis symbolu, przedmioty spraw

w ramach symbolu

Pozostało z poprzedniego okresu

*)

WpłynęłoŁącznie /kol. 7 i 17/

Z A Ł A T W I O N O

Zamknięto

Pozostało na

następny okres

Łącznie /suma rubryk 8 i 13/

N a r o z p r a w i e Na posiedzeniu niejawnym

razem

w tym ponowni

e wpisane

Ogółem

/suma rubryk 9 - 12/

Uwzględniono skargę

Oddalono

skargę

Odrzucono

skargę

W inny

sposób

Ogółem

***) ****)

w tym

Uwzględniono skargę

Oddalono

skargę

Odrzucono

skargę

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

1 601

Budownictwo, nadzór architektoniczno-budowlany i specjalistyczny, ochrona przecipożarowa

3 5 0 8 8 4 2 1 1 0 4 2 0 2 0 0

2 6 010

Pozwolenie na budowę, użytkowanie obiektu lub jego części, wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu, przeniesienie pozwolenia na budowę, zatwierdzenie projektu budowlanego

2 2 4 4 2 1 1 2 1 1 0

3 6 019 Inne, o symbolu podstawowym 601 1 3 4 4 2 1 1 2 1 1 0

4 6 032Inne z zakresu prawa o ruchu drogowym

1 0 0 0 1

5 609

Gospodarka wodna, w tym ochrona wód, budownictwo wodne, melioracje, zaopatrzenie w wodę

0 2 1 2 2 2 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0

6 6 099 Inne o symbolu podstawowym 609 2 1 2 2 2 2 0

180

7 611

Podatki i inne świadczenia pieniężne, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych

1 12 7 11 11 7 0 7 0 0 4 2 1 1 0 2

8 6 110 Podatek od towarów i usług 7 7 7 7 7 7 0

9 6 115 Podatek od nieruchomości 1 1 1 0 1 1 0

10 6 116

Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty

1 1 1 0 1 1 0

11 6 118Egzekucja świadczeń pieniężnych

3 1 1 0 1 1 2

12 6 119 Inne o symbolu podstawowym 611 1 1 1 0 1 1 0

13 612 Sprawy geodezji i kartografii 0 4 1 4 4 0 0 0 0 0 4 0 1 3 0 0

14 6 120Ewidencja gruntów i budynków

2 1 2 2 0 2 1 1 0

15 6 122 Rozgraniczenia nieruchomości 1 1 1 0 1 1 0

16 6 129 Inne o symbolu podstawowym 612 1 1 1 0 1 1 0

17 613Ochrona środowiska i ochrona przyrody

0 4 0 3 3 1 1 0 0 0 2 0 0 2 0 1

18 6 130

Pozwolenie na wprowadzenie do środowiska substancji lub energii

1 1 1 0 1 1 0

19 6 139 Inne o symbolu podstawowym 613 3 2 2 1 1 1 1 1

20 615Sprawy zagospodarowania przestrzennego

0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3

21 6 152Lokalizacja innej inwestycji celu publicznego

1 0 0 0 1

22 6 153 Warunki zabudowy terenu 2 0 0 0 2

181

23 616

Rolnictwo i leśnictwo, w tym gospodarowanie nieruchomościami rolnymi i leśnymi, ochrona gruntów rolnych i leśnych, gospodarka łowiecka, rybołówstwo oraz weterynaria, ochrona zwierząt

0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0

24 6 166 Łowiectwo 1 1 1 0 1 1 0

25 618Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości

0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

26 6 180

Wywłaszczenie nieruchomości i odszkodowanie, w tym wywłaszczenie gruntów pod autostradę

1 0 0 0 1

27 619

Stosunki pracy i stosunki służbowe, sprawy z zakresu inspekcji pracy

25 10 0 32 32 31 12 6 13 0 1 0 0 1 0 3

28 6 192 Funkcjonariusze Policji 1 1 1 0 1 1 0

29 6 197 Służba Celno - Skarbowa 25 9 31 31 31 12 6 13 3

30 620

Ochrona zdrowia, w tym sprawy dotyczące chorób zawodowych, zakładów opieki zdrowotnej, uzdrowisk, zawodu lekarza, pielęgniarstwa, położnictwa, aptekarstwa i nadzoru sanitarnego

0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0

31 6 203Prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych

1 1 1 1 1 1 0

182

32 621Sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe

0 2 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1

33 6 219 Inne o symbolu podstawowym 621 2 1 1 0 1 1 1

34 627

Cudzoziemcy, repatrianci, nabycie nieruchomości przez cudzoziemców

0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0

35 6 272

Wizy, zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, na osiedlenie się, wydalenie z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

1 1 1 1 0 1 1 0

36 632 Pomoc społeczna 2 5 0 7 7 0 0 0 0 0 7 2 0 5 0 0

37 6 320 Zasiłki celowe i okresowe 2 2 2 0 2 2 0

38 6 323

Zezwolenie i cofnięcie zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej

1 1 2 2 0 2 2 0

39 6 329 Inne o symbolu podstawowym 632 1 2 3 3 0 3 3 0

40 645

Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601 - 637 oraz od 646 - 655

8 1 7 7 1 1 6 1 1 2 1

41 648

Sprawy z zakresu informacji publicznej, prawa prasowego, ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego

3 62 1 20 20 17 11 6 0 0 3 15 11 11 0 45

42 6 480Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego

3 62 1 58 58 17 11 6 41 15 11 11 7

43 653Środki publiczne nie objęte innymi symbolami

0 2 1 2 2 0 0 0 0 0 2 0 0 1 0 0

183

44 6 532

Sprawy budżetowe jednostek samorządu terytorialnego

1 1 1 1 0 1 1 0

45 6 536

Ulgi w spłacaniu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 i 34 a ustawy o finansach publicznych)

1 1 1 0 1 0

46

Ogółem główne symbole 601-637 i 645-655

34 124 14 138 138 64 28 22 14 0 74 22 14 31 0 20

z tego o symbolach głównych 638-642, 656-657, 658, 659

34 124 14 138 138 61 28 22 14 0 74 22 14 31 0 20

47 658

Skargi na niewykonanie w określonym terminie czynności wynikających z przepisów odrębnych

34 107 6 127 127 57 28 15 14 70 22 13 29 14

48 659

Skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracji publicznej

17 8 11 11 7 7 4 1 2 6

184

Sprawy niezałatwione

L.p. Rodzaj sprawy

Liczba spraw niezałatwionych pozostających od daty pierwszego wpływu skargi do sądu

powyżej 3 do 6 miesięcy powyżej 6 do 12 miesięcy

powyżej 12 miesięcy do 2 lat

powyżej 2 do 3 lat powyżej 3 lat

1 2 3 4 5 6

1 SA 17 10 19 3 22 SAB 1 3

Terminowość załatwiania spraw przez WSA

L.p. Rodzaj sprawy

Od daty wpływu sprawy w danym lub poprzednim okresie sprawozdawczym do jej załatwienia upłynął okres

Ogółem (kolumny

3-9)do 2

miesięcy

powyżej 2 miesięcy

do 3 miesięcy

powyżej 3 miesięcy

do 4 miesięcy

powyżej 4 miesięcy do 6 miesięcy

powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy

powyżej 12 miesięcy do 24

miesięcy

powyżej 24 miesięcy

1 2 3 4 5 6 7 8 91 SA 1 734 960 405 178 106 74 11

2 SAB 138 83 18 10 12 15

Wpływ skarg kasacyjnych

L.p. Rodzaj sprawy

Wpłynęło

Odrzucono skargę kasacyjną

Umorzono postępowanie kasacyjne w

trybie art. 178a p.p.s.a.

Uchylono zaskarżony wyrok

lub postanowienie i

rozpoznano sprawę w trybie art. 179a p.p.s.a.

Przekazano do NSARazem

w tym od orzeczeń

wydanych w trybie art. 179a

p.p.s.a.

1 2 3 4 5 6 71 SA 456 39 1 2 4162 SAB 44 2 413 SO

185

Prawo pomocy - wnioski zarejestrowane w repertorium SO oraz wnioski w toku postępowania

L.p. Wniosek o przyznanie prawa pomocy w postaci: Wpłynęło

Z A Ł A T W I O N O

Ogółem (kolumny 4-8)

Przyznano prawo

pomocy co do całości wniosku

Przyznano prawo

pomocy co do części

wniosku

Odmówiono przyznania

prawa pomocy

Pozostawiono bez

rozpoznaniaW inny sposób

1 2 3 4 5 6 7 8

1 zwolnienia od kosztów 152 153 14 1 88 26 24

2 ustanowienia pełnomocnika procesowego 66 64 38 10 12 4

3zwolnienia od kosztów i

ustanowienia pełnomocnika procesowego

121 120 60 6 42 5 7

186